Pagina:Agricola De re metallica.djvu/37

mini partes fodinae quaeabumdat metallis malunt emere, quam esse solliciti de uenis quaerendis. Atque hi facilem quanda & minus incerta augendae rei rationen tenent. Vt enim unius & alterius fodinae Ipes eiusmodi partium emptores frustretur, plurium certe fodinarum non deferet, sed ex his aliquae omnem pecuniam impensam cum foenore dominis reddent, fodinarum modo metallis foecundarum partes ualde magno precio non mercentur, nec nimis multas proximarum fodinarum, quae metalla nondum fundumt, nesi optatis fortuna non responderit, femcl iacturis exhausti non habeant, sumptum unde faciant & emant alias partes, quae damnum factum refarcire possint. Quod malum accidit his, qui repente ex metallis ditrites fieri uolunt, & nimio plus sunt emaces. Igitur non solum in caeteris rebus, sed etiam in emptione partium impendendi eft modus quidam retinendus metallicis, ut ne nimia diuitiarum congerendarum libidine obccccati, omnia profundant. Praeterea prudentes domini anteaquam partes emant, se conferre in fodinas debent & diligenter naturam uenarum contemplari. Hoc enim ipsis maxime cauendum est, ne fraudolenti partium uenditores eos decipiant.Partium quiden emptores si minus diuites fiunt, at certius faciumt rem, quam hi qui suis impensis fodiunt metalla, quod timidius se fortunae committant. Nec uero metallici prorsus fortunae diffidere debent, ut nonnullos diffidere uidemus, qui quamprimum alicuius fodinae partes eceperint esse in precio, eas uendunt. Quocirca raro uel mediocres diuitias astequumtur. Quin etiam qui tumulos quondam e fodinis egcftos & neglectos, atque ea, quae in canalibus cuniculorum fubfedcrunt, lauare solent, & quiuetera recrementa excoquere, ex ipsis non raro fatis uberes fructus capiumt.Verum metallicus anteaquam uenas fodere incipiat septem secum confideret, loci genus, habitum, aquam uiam, salubritatem, dominum, uicinum. Loci autem quatuor sunt genera, montanum, collinum, uallestre, campestre. Ex quibus priora duo fodiuntur facilius, quod in ea cuniculi agi possint, e quibus effluit aqua, quae fossionem laboriofam reddere aut omnino impedire folet: pofteriora difficilius, maxime uero cum in eos cuniculi agi nulli postiint. Attamen metallicus prudens omnia haec quatuor genera loci, in quo uerfari folet, comtempiatur, et in eis quaerit uenas, quibus torrens aliiidue detraxit terrena istam cutem secumque rapuit. Non uero locis omnibus lectas aperit, sed quia magna est in montibus, ut etiam in reliquis tribus generibus, dissimilitudo, ex inultis eos semper eligit, qui bonam idem adipiscendi diuitias ipsi faciunt. Etenim cum momtes primo multum inter se positione differat, quod alij in aequo & plano loco siti sint, alij in inaequabili atqe edito, alij alijs motibus irripoliti esse uideatur, sapiens metallicus non fodit positos in caporum patcntibus aequoribus, nec in montosis regionibus fummos, nisi forte fortuna aliquae ipsorum montium uenae, corio nudatae, et metallis alrjfuc fossilibus abumdates, fua sponte se subiecerint sub eius aspectum. Quod quia iam semel atque ite rumdixi, etiamsi nunquam pofthac repetam, quaecunque tamen dixero de locis non eligendis, cum hac exceptione dicta uolo. Deinde cum montes omnibus locis crebri multique non fint, sed alio unus, alio duo, alio tres, plurefue, Atque alibi inter eos medrj locentur campi, alibi comiuncti fint, aut