Pagina:Agricola De re metallica.djvu/105

operae precium enim est metallicos scire quot passuum interuallum restet a cuniculis ad puteos, aut a puteis ad cuniculos ut de impensis faciendis ratio cinari possint, & dumi fodinae metallis grauidae properare fossione putei & effossione metalli , antea en^ cuniculus eo pertineat, fuoqueqdaiure parten metalli effodiat: contra uero ut dumi cuniculi similiter properent fossione antea qua puteus ad cuniculi altitudinen fuerit depressus, metaliumque, quid iure eis debetur, effodiat. Sed mensor primo ad latera putei, si casae tigna ea opportunitaten nori habuerint, ut pertica transuersa ipsis imponi polsit, iugum statuit. Deiiide funiculum religatum a pertica superiore, & pondere grauatum demittit in pumtcum: tuni alterum fumnicumlum a primi illius capite religatum per montem deuexum ad umsque solum oris cuniculi tendit & ium terram infigin postea non longe a primo funiculo tertium, item pondere grauatum, ex eadempertica demittit, ut quodam modo sccct alterum funiculum oblique descendentem Mox ab ea parte, qua tertius funiculus secat alteruni oblique descendentem aci os cuniculi, orsus sursum uersus metitur partem funiculi oblique dcscendeiitis, quae usque ad caput primi funiculi pertinet, eamque mensuram primam sibi notat. Dein iterum orsus ab ea parte, qua tertius funiculus diuidit alterum, recta primum uersus metitur spacium, quod inter eam & oppositam primi suniculi partem interest, eoque modo figurat triangulum:quam mensuram secundam similiter sibi constituit:tum, si res hoc postulat, a primi suniculi angulo, quem secunda mensura secit, sursum uersus metitur usque ad eius caput, ipsumque hanc tertiam mensuram etiam sibi notat. Necesse autem est si puteus fuerit rectus, uel obliquus qui in eadem defoditur uena, in qua agitur cuniculus, primi funiculi mensuram, ad normani longitudine respondere tertij fumniculi parti superiori, quae attingit secundum fumniculum mumtaque quot mensura e primae inueniuntur in integro funiculo oblique descendente, totidem secundae indicant interuallum quod inter os cumniculi sc puteum in eam altitudinem desostumm interefbsimiliter totidem ter tiae interuallum, quod inter os putei sc solum cuniculi cf: intermedium. Cumm autem in aliquo monte aequata planicies suerit, tunc mcnsor primo eam regula metitur. Deinde iuxta finem eius planiciei constituitiugum, atqj partem montis decliuen triangulo dijudicat, & ad passus, quibus eius partis cuniculi longitudo definitur, paflums longitudinis planiciei adijeit. Quoniam umero si mons decliuis interdum aflumrrexerit, suniculus a. puteo usque ad os cuniculi non potest descendere, aut contra ab ore cuniculi usque ad puteum ascendere ut eum non attingat, mensor ut iustum triangulum constituat, mon- tem metitunatque deorsum uersus priori funiculi parti supponit pertica longam passum munum, posteriori longam dimidium. Sursum uero uersus contra priori perticam longam passumm dimidium, posteriori longam integrum. Mox lineam rectam ad angulos adijeit, qua ei opus est ad constitueridum triangulum.