I. De iterandis agris, de messe triticea, de extirpandis uepribus et filectis, de arboribus operiendis, puluerandis nouellis.
Hoc mense agri, qui aprili proscissi fuerant, circa calendas iterentur. Nunc locis temperatis tritici messis expletur more, quo dictum est. Siluestres agri utillime extirpabuntur arboribus atque uirgultis, cum luna decrescit, desectis radicibus atque conbustis. Hoc mense arbores, quae in messe steterant, sectis messibus obruantur adgestione terrarum propter nimios solis ardores. Opera una uiginti maximas obruet. Nunc et nouellae uites mane et uespere iam calore deposito effodi debent et auerso gramine puluerari. Hoc mense utiliter uel ante caniculares dies filices extirpabis et caricem.
II. De hortis.
Hoc etiam mense cepullas serimus inriguis aut frigidis locis et radices et atriplicem, si rigare possimus, et ocimum, maluas, betas, lactucas et porras rigandos. Hoc mense loco inriguo napos seremus et rapa solo putri et soluto nec spisso. Locis umidis laetantur et campis. Sed napus in sicco et prope tenui atque deuexo et sabuloso melior nascitur. [2] Loci proprietas utrumque semen in alterum mutat. Nam rapa in alio solo per biennium sata mutantur in napos: alia uero napus transit in rapa. Subactum solum stercoratum uersatumque conquirunt, quod et ipsis et segetibus proderit, quae ibi anno eodem seruntur. Iugero raporum quattuor sextarii, napi autem quinque sufficiunt. [3] Si spissa sunt, interuelles aliqua, ut cetera roborentur. Vt uero semina maiora redigantur, eruta rapa foliis omnibus purgabis et ad dimidii digiti crassitudinem in caule succides. Tunc in sulcis diligenter subactis octonis digitis separata obrues et inicies terram et calcabis. Ita magna nascentur.
III. De pomis.
Hoc etiam mense inplastratio celebrari potest, sicut ante demonstraui, et pirus uel malus locis umidis nunc insita me explorante processit. Hoc etiam mense in pomis serotinis, quae ubertate nimia ramos onerauerunt, sicut praedixi, interlegenda sunt, si qua uitiosa reppereris, ut arboris sucum uertamus ad meliorum nutrimenta pomorum. [2] Nunc citri taleam loco inriguo, frigidis regionibus plantasse me memini et cotidianis animasse liquoribus, quae et nascendo et adserendo uotum felicitatis aequauit. Hoc tempore locis umidis inoculari ficus et inseri citreum potest, mense iam medio palmae planto circumfodi. Nunc locis temperatis amygdala matura sunt ad legendum.
IIII. De armentis.
Hoc tempore maxime tauris summittendae sunt uaccae, quia decem mensum partus sic poterit maturo uere concludi: et certum est eas post uernam pinguedinem gestientes ueneris amare lasciuiam. Vni tauro quindecim uaccas Columella adserit posse sufficere curandumque, ne concipere nequeant nimietate pinguedinis. Si abundantia pabuli est in regione, qua pascimus, potest annis omnibus in feturam uacca summitti: si uero indigetur hoc genere, alternis temporibus onerandae sunt maximeque, si eaedem uaccae alicui operi seruire consuerunt. [2] Hoc mense arietes candidissimi eligendi et admittendi sunt mollibus lanis, in quibus non solum corporis candor considerandus est sed etiam lingua: quae si maculis fuscabitur, uarietatem reddet in subole. De albo plerumque nascitur coloris alterius: de fuscis numquam, sicut Columella dicit, potest albus creari. Eligemus arietem altum, procerum, uentre promisso et lanis candidis tecto, cauda longissima, uelleris densi, fronte lata, magnis testibus, aetatis trimae, qui tamen usque in octo annos potest utiliter inire. [3] Femina debet bima summitti, quae usque in quinquennium feturae necessaria est, anno septimo deficit. Eligenda est uasti corporis et prolixi uelleris ac mollissimi, lanosi et magni uteri. Sed prouidendum est in hoc genere, ut pabuli ubertate saturetur et longe pascatur a sentibus, qui et lanam minuunt et corpus incidunt. [4] Admittendi sunt mense iulio, ut nati ante hiemem conualescant. Aristoteles adserit, si masculos plures creari uelis, admissurae tempore siccos dies et halitum septemtrionis eligendum et contra eum uentum greges esse pascendos: si feminas generari uelis, austri captandos flatus et in eum pascua dirigenda ac sic ineundas matres. Mortuarum uel uitiosarum numerus nouella subole reparetur. [5] Autumno debiles quaeque pretio mutentur, ne eas inbecillas hibernum frigus absumat. Aliqui duobus ante mensibus arietes a coitu reuocant, ut facem libidinis augeat dilatio uoluptatis. Quidam coire sine discretione permittunt, ut hoc eis genere per annum totum fetura non desit.
V. De extirpando gramine.
Hoc mense, cum sol cancri tenebit hospitium, luna sexta in capricorni signo posita gramen ablatum Graeci adserunt nihil de radicibus redditurum. Item si bidentes cyprei fiant et sanguine tingantur hircino et post fornacis ardores non aqua sed eodem sanguine temperentur, per eos erutum gramen extingui.
VI. De uino scillite.
Hoc mense uinum scillite sic facimus. Scillam de montanis aut maritimis locis sub ortu canicularium lectam procul a sole siccamus. Ex hac in uini amfora unius librae mensuram mittimus, incisis tamen ante superfluis et abiectis foliis, quibus pars extrema uallatur. [2] Quidam uelamina ipsa filo inserta suspendunt, ut uino infusa mergantur et non admixta fecibus post quadraginta dierum spatium serta, quae adpensa sunt, auferantur. Hoc uini genus tussi resistet, uentrem purgabit, flegma dissoluet, splenicis proderit, acumen praestabit oculorum, concitabit digestionis auxilia.
VII. De hydromelli.
Inchoantibus canicularibus diebus aquam puram pridie sumis ex fonte. In tribus aquae sextariis unum sextarium non despumati mellis admiscebis ac diligenter per carenarias diuisum quinque horarum spatio continuo per inuestes pueros curabis agitare uasa ipsa concutiens. Tunc quadraginta diebus ac noctibus patieris esse sub caelo.
VIII. De aceto scilletico.
Scillae albae crudae proiectis duris atque extrinsecus positis omnibus teneram medietatem ad libram et sex uncias per minutas partes recides et in aceti acerrimi duodecim sextariis merges. Vas signatum quadraginta diebus patieris esse sub sole. Post abiecta squilla acetum diligentius excolabis et in bene picata uasa transfundes. [2] Aliud acetum digestioni et saluti accommodum. Squillae dragmas octo, aceti sextarios triginta mittes in uasculo et piperis unciam uuam, mentae et casiae aliquantum et post tempus uteris.
VIIII. De senapi.
Senapis semen ad modam sextarii unius et semis redigere curabis in puluerem, cui mellis pondo quinque, olei hispani unam libram, aceti acris unum sextarium miscebis et tritis omnibus diligenter uteris.
X. De horis.
Iulii et iunii horas par mensurarum libra conposuit.