Novum Testamentum (Codex Amiatinus)/Evangelium secundum Lucam

by Lucas Evangelista

Lucas Evangelista

Codex Amiatinus - Novum Testamentum Latine

ex Codice Amiatino

Evangelium secundum Lucam

Hieronymus latine vertit, c. saeculo V AD

saec. I AD

editio: Codex Amiatinus - Novum Testamentum Latine, Lipsiae, Avenarius et Mendelssohn, 1854; Constantinus Tischendorf recensuit
fons: librum vide

Capitula lectionum secundum Lucam	Praefatio in Evangelium secundum Iohannem

EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

I.

^{1 (1, 10.)}Quoniam quidem multi conati sunt ordinare narrationem quae in nobis completae sunt rerum, ²sicut tradiderunt nobis qui ab initio ipsi viderunt et ministri fuerunt sermonis, ³visum est et mihi assecuto a principio omnia diligenter ex ordine tibi scribere, optime Theofile, ⁴ut cognoscas eorum verborum de quibus eruditus es veritatem. ⁵Fuit in diebus Herodis regis Iudaeae sacerdos quidam nomine Zacharias de vice Abia, et uxor illi de filiabus Aaron, et nomen eius Elisabet. ⁶Erant autem iusti ambo ante deum, incedentes in omnibus mandatis et iustificationibus domini sine querella. ⁷Et non erat illis filius, eo quod esset Elisabet sterelis et ambo processissent in diebus suis. ⁸Factum est autem cum sacerdotio fungeretur in ordine vicis suae ante deum, ⁹secundum consuetudinem sacerdotii forte exiit ut incensum poneret ingressus in templum domini, ¹⁰et omnis multitudo erat populi orans foris hora incensi. ¹¹Apparuit autem illi angelus domini stans a dextris altaris incensi. ¹²Et Zacharias turbatus est videns, et timor inruit super eum. ¹³Ait autem ad illum angelus Ne timeas, Zacharia, quoniam exaudita est deprecatio tua, et uxor tua Elisabet pariet tibi filium, et vocabis nomen eius Iohannem, ¹⁴et erit gaudium tibi et exultatio, et multi in nativitate eius gaudebunt: ¹⁵erit enim magnus coram domino, et vinum et sicera non bibet, et spiritu sancto replebitur adhuc ex utero matris suae, ¹⁶et multos filiorum Israhel convertet ad dominum deum ipsorum: ¹⁷et ipse praecedet ante illum in spiritu et virtute Heliac, ut convertat corda patruni in filios et incredibiles ad prudentiam iustorum, parare domino plebem perfectam. ¹⁸Et dixit Zacharias ad angelum Unde hoc sciam? ego enim sum senex, et uxor mea processit in diebus suis. ¹⁹Et respondens angelus dixit ei Ego sum Gabrihel qui adsto ante deum, et missus sum loqui ad te et haec tibi evangelizare. ²⁰Et ecce eris tacens et non poteris loqui usque in diem quo haec fiant, pro eo quod non credidisti verbis meis, quae implebuntur in tempore suo. ²¹Et erat plebs expectans Zachariam, et mirabantur quod tardaret ipse in templo. ²²Egressus autem non poterat loqui ad illos, et cognoverunt quod visionem vidisset in templo: et ipse erat innuens illis, et permansit mutus. ²³Et facti sunt ut impleti sunt dies officii eius, abiit in domum suam. ²⁴Post hos autem dies concepit Elisabet uxor eius, et occultabat se mensibus quinque, dicens ²⁵quia sic fecit mihi dominus in diebus quibus respexit auferre obprobrium meum inter homines. ²⁶In mense autem sexto missus est angelus Gabrihel a deo in civitatem Galilaeae cui nomen Nazareth, ²⁷ad virginem desponsatam viro cui nomen erat Ioseph, de domo David, et nomen virginis Maria. ²⁸Et ingressus angelus ad eam dixit Have, gratia plena: dominus tecum: benedicta tu in mulieribus. ²⁹Quae cum audisset, turbata est in sermone eius, et cogitabat qualis esset ista salutatio. ³⁰Et ait angelus ei Ne timeas, Maria: invenisti enim gratiam apud deum. ³¹Ecce concipies in utero et paries filium, et vocabis nomen eius Iesum: ³²hic erit magnus et filius altissimi vocabitur, et dabit illi dominus sedem David patris eius, et regnabit in domo Iacob in aeternum, ³³et regni eius non erit finis. ³⁴Dixit autem Maria ad angelum Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco? ³⁵Et respondens angelus dixit ei Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus altissimi obumbrabit tibi: ideoque et quod nascetur sanctum vocabitur filius dei. ³⁶Et ecce Elisabet cognata tua et ipsa concepit filium in senecta sua, et hic mensis est sextus illi quae vocatur sterelis: ³⁷quia non erit inpossibile apud deum omne verbum. ³⁸Dixit autem Maria Ecce ancella domini, fiat mihi secundum verbum tuum. Et discessit ab illa angelus. ³⁹Exsurgens autem Maria in diebus illis abiit in montana cum festinatione in civitatem Iuda, ⁴⁰et intravit in domum Zachariae et salutavit Elisabet. ⁴¹Et factum est ut audivit salutationem Mariae Elisabet, exultavit infans in utero eius, et repleta est spiritu sancto Elisabet, ⁴²et exclamavit voce magna et dixit Benedicta tu inter mulieres, et benedictus fructus ventris tui. ⁴³Et unde hoc mihi ut veniat mater domini mei ad me? ⁴⁴Ecce enim ut facta est vox salutationis tuae in auribus meis, exultavit in gaudio infans in utero meo. ⁴⁵Et beata quae credidit quoniam perficientur ea quae dicta sunt ei a domino. ⁴⁶Et ait Maria Magnificat anima mea dominum, ⁴⁷et exultavit spiritus meus in deo salutari meo, ⁴⁸quia respexit humilitatem ancillae suae: ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes, ⁴⁹quia fecit mihi magna qui potens est, et sanctum nomem eius, ⁵⁰et misericordia eius in progenies et progenies timentibus eum. ⁵¹Fecit potentiam in brachio suo, dispersit superbos mente cordis sui: ⁵²deposuit potentes de sede et exaltavit humiles, ⁵³esurientes implevit bonis et divites dimisit inanes. ⁵⁴Suscepit Israhel puerum suum memorari misericordiae, ⁵⁵sicut locutus est ad patres nostros, Abraham et semini eius in saecula. ⁵⁶Mansit autem Maria cum illa quasi mensibus tribus, et reversa est in domum suam. ⁵⁷Elisabeth autem impletum est tempus pariendi, et peperit filium. ⁵⁸Et audierunt vicini et cognati eius quia magnificavit dominus misericordiam suam cum illa, et congratulabantur ei. ⁵⁹Et factum est in die octavo venerunt circumcidere puerum, et vocant eum nomine patris eius Zachariam. ⁶⁰Et respondens mater eius dixit Nequaquam, sed vocabitur Iohannes. ⁶¹Et dixerunt ad illam quia nemo est in cognatione tua qui vocetur hoc nomine. ⁶²Innuebant autem patri eius quem vellet vocari eum. ⁶³Et postulans pugilarem scripsit dicens Iohannes est nomen eius. Et mirati sunt universi. ⁶⁴Apertum est autem ilico os eius et lingua eius, et loquebatur benedicens deum. ⁶⁵Et factus est timor super omnes vicinos eorum, et super omnia montana Iudeae divulgabantur omnia verba haec, ⁶⁶et posuerunt omnes qui audierant in corde suo, dicentes Quid putas puer iste erit? Etenim manus domini erat cum illo. ⁶⁷Et Zacharias pater eius impletus est spiritu sancto et prophetavit dicens ⁶⁸Benedictus deus Israhel, quia visitavit et fecit redemtionem plebi suae, ⁶⁹et erexit cornu salutis nobis in domo David pueri sui, ⁷⁰sicut locutus est per os sanctorum qui a saeculo sunt prophetarum eius, ⁷¹salutem ex inimicis nostris et de manu omnium qui nos oderunt, ⁷²ad faciendam misericordiam cum patribus nostris et memorari testamenti sui sancti, ⁷³iusiurandum quod iuravit ad Abraham patrem nostrum, daturum se nobis ⁷⁴ut sine timore de manu inimicorum nostrorum liberati serviamus illi ⁷⁵in sanctitate et iustitia coram ipso omnibus diebus nostris. ⁷⁶Et tu puer propheta altissimi vocaberis: praeibis enim ante faciem domini parare vias eius, ⁷⁷ad dandam scientiam salutis plebi eius in remissionem peccatorum eorum ⁷⁸per viscera misericordiae dei nostri, in quibus visitavit nos oriens ex alto, ⁷⁹inluminare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent, ad dirigendos pedes nostros in viam pacis. ⁸⁰Puer autem crescebat et confortabatur spiritu, et erat in deserto usque in diem ostensionis suae ad Israhel.

II.

¹Factum est autem in diebus illis exiit edictum a Caesare Augusto ut describeretur universus orbis: ²haec descriptio prima facta est praeside Syriae Cyrino: ³et ibant omnes ut profiterentur singuli in suam civitatem. ⁴Ascendit autem et Ioseph a Galilaea de civitate Nazareth in Iudaeam civitatem David quae vocatur Bethleem, eo quod esset de domo et familia David, ⁵ut profiteretur cum Maria desponsata sibi uxore praegnate. ^{6 (2, 5.)}Factum est autem cum essent ibi, impleti sunt dies ut pareret, ⁷et peperit filium suum primogenitum , et pannis eum involvit et reclinavit eum in · praesipio, quia non erat eis locus in diversorio. ^{8 (3, 10.)}Et pastores erant in regione eadem vigilantes et custodientes vigilias noctis supra gregem suum. ⁹Et ecce angelus domini stetit iuxta illos, et claritas dei circumfulsit illos, et timuerunt timore magno. ¹⁰Et dixit illis angelus Nolite timere: ecce enim evangelizo vobis gaudium magnum, quod erit omni populo, ¹¹quia natus est vobis hodie salvator, qui est Christus dominus, in civitate David. ¹²Et hoc vobis signum: invenietis infantem pannis involutum et positum in praesipio. ¹³Et subito facta est cum angelo multitudo militiae caelestis laudantium deum et dicentium ¹⁴Gloria in altissimis deo, et in terra pax in hominibus bonae voluntatis. ¹⁵Et factum est ut discesserunt ab eis angeli in caelum, pastores loquebantur ad invicem Transeamus usque Bethlem et videamus hoc verbum quod factum est, quod fecit dominus et ostendit nobis. ¹⁶Et venerunt festinantes, et invenerunt Mariam et Ioseph et infantem positum in · praesipio. ¹⁷Videntes autem cognoverunt de verbo quod dictum erat illis de puero hoc. ¹⁸Et omnes qui audierunt mirati sunt et de his quae dicta erant a pastoribus ad ipsos: ¹⁹Maria autem conservabat omnia verba haec conferens in corde suo. ²⁰Et reversi sunt pastores, glorificantes et laudantes deum in omnibus quae audierant et viderant sicut dictum est ad illos. ²¹Et postquam consummati sunt dies octo ut circumcideretur, vocatum est nomen eius Iesus, quod vocatum est ab angelo prius quam in utero conciperetur. ²²Et postquam impleti sunt dies purgationis eius secundum legem Mosi, tulerunt illum in Hierusalem ut sisterent eum domino, ²³sicut scriptum est in lege domini quia omne masculinum adaperiens vulvam sanctum domino vocabitur, ²⁴et ut darent hostiam secundum quod dictum est in lege, par turturum aut duos pullos columbarum. ²⁵Et ecce homo erat in Hierusalem cui nomen Symeon, et homo iste iustus et timoratus, expectans consolationem Israhel, et spiritus sanctus erat in eo: ²⁶et responsum acceperat ab spiritu sancto, non visurum se mortem nisi prius videret Christum domini. ²⁷Et venit in spiritu in templum: et cum inducerent puerum Iesum parentes eius ut facerent secundum consuetudinem legis pro eo, ²⁸et ipse accepit eum in ulnas suas et benedixit deum et dixit ²⁹Nunc dimittis servum tuum, domine, secundum verbum tuum in pace, ³⁰quia viderunt oculi mei salutare tuum, ³¹quod parasti ante faciem omnium populorum, ³²lumen ad revelationem gentium et gloriam plebis tuae Israhel. ³³Et erat pater eius et mater mirantes super his quae dicebantur de illo. ³⁴Et benedixit illis Symeon, et dixit ad Mariam matrem eius Ecce positus est hic in ruinam et resurrectionem multorum in Israhel et in signum cui contradicetur: ³⁵et tuam ipsius animam pertransibit gladius, ut revelentur ex multis cordibus cogitationes. ³⁶Et erat Anna prophetissa, filia Phanuel, de tribu Aser: haec processerat in diebus multis et vixerat cum viro suo annis septem a virginitate sua, ³⁷et haec vidua usque ad annos octoginta quattuor, quae non discedebat de templo ieiuniis et obsecrationibus serviens nocte ac die. ³⁸Et haec ipsa hora superveniens confitebatur domino et loquebatur de illo omnibus qui expectabant redemtionem Hierusalem. ³⁹Et ut perfecerunt omnia secundum legem domini, reversi sunt in Galilaeam in civitatem suam Nazareth. ⁴⁰Puer autem crescebat et confortabatur plenus sapientia, et gratia dei erat in illo. ⁴¹Et ibant parentes eius per omnes annos in Hierusalem in die sollemni paschae. ⁴²Et cum factus esset annorum duodecim, ascendentibus illis in Hierosolymam secundum consuetudinem diei festi, ⁴³consummatisque diebus cum redirent, remansit puer Iesus in Hierusalem, et non cognoverunt parentes eius. ⁴⁴Existimantes autem illum esse in comitatu, venerunt iter diei, et requirebant cum inter cognatos et notos, ⁴⁵et non invenientes regressi sunt in Hierusalem requirentes eum. ⁴⁶Et factum est post triduum invenerunt illum in templo sedentem in medio doctorum, audientem illos et interrogantem: ^{47(4, 2.)}stupebant autem omnes qui eum audiebant super prudentia et responsis eius. ⁴⁸Et videntes ammirati sunt, ^{(5, 10.)}et dixit mater eius ad ilium Filii, quid fecisti nobis? ecce pater tuus et ego dolentes quaerebamus te. ⁴⁹Et ait ad illos Quid est quod me quaerebatis? nesciebatis quia in his quae patris mei sunt oportet me esse? ⁵⁰Et ipsi non intellexerunt verbum quod locutus est ad illos. ⁵¹Et discendit cum eis et venit Nazareth, et erat subditus illis: et mater eius conservabat omnia verba haec in corde suo. ⁵²Et Iesus proficiebat sapientia aetate et gratia apud deum et homines.

III.

^{1 (6, 3.)}Anno autem quintodecimo imperii Tiberii Caesaris, procurante Pontio Pilato Iudaeam, tetrarcha autem Galilaeae Herode, Philippo autem fratre eius tetrarcha Itureae et Trachonitidis regionis, et Lysania Abilinae tetrarcha, ²sub principibus sacerdotum Anna et Caiapha, fa- ctum est verbum dei super lohannen Zachariae fiHum in deserto, ^{3(7, 1.)}et venit in omnem regionem lordanis praedicans baptismum paenitentiae in remissionem peccatorum, ⁴sicut scriptum est in libro sermonum Esaiae prophetae Vox clamantis in deserto Parate viam domini, rectas facite semitas eius: ⁵omnis vallis implebitur et omnis mons et colUs humiliabitur, et erunt prava in directa et aspera in vias planas, ⁶et vi- debit omnis caro salutare dei. ^{7(8, 5.)}Dicebat ergo ad turbas quae exie- bant ut baptizarentur ab ipso Genimina viperarum, quis ostendit vobis fugere a ventura ira? ⁸Facite ergo fructus dignos paenitentiae , et ne coeperitis dicere Patrem habemus Abraham : dico enim vobis quia potest deus de lapidibus istis suscitare fiUos Abrahae. ⁹Iam enim securis ad radicem arborum posita est: omnis ergo arbor non faciens fructum ex- ciditur et ignem mittitur. ^{10(9, 10.)}Et interrogabant eum turbae dicentes Quid ergo faciemus? ¹¹Respondens autem dicebat illis Qui habet duas tunicas det non habenti, et qui habet escas similiter faciat. ¹²Venerunt autem et publicani ut baptizarentur, et dixerunt ad illum Magister, quid faciemus? ¹³At ille dixit ad eos Nihil amplius quam constitutum est vobis faciatis. ¹⁴Interrogabant autem eum et milites dicentes Quid fa- ciemus et nos? Et ait ilhs Neminem concutiatis neque calumniam facia- tis, et contenti estote stipendiis vestris. ¹⁵Existimante autem populo et cogitantibus omnibus in cordibus suis de lohanne, ne forte ipse esset Christus, ^{16(10, 1.)}respondit lohannes dicens omnibus Ego quidem aqua baptizo vos : veniet autem fortior me , cuius non sum dignus solvere corrigiam calciamentorum eius, ipse vos baptizabit in spiritu sancto et igni: ^{17(11, 5.)}cuius ventilabrum in manu eius, et purgavit aream suam, et congregabit triticum in horreum suum, paleas autem conburet igni inextinguibili. ¹⁸Multa quidem et aha exhortans evangeUzabat populum : ^{19(12, 2.)}Herodes autem tetrarcha cum corriperetur ab illo de Herodiade uxore fratris sui, et de omnibus malis quae fecit Herodes, ²⁰adiecit et hoc supra omnia et inclusit lohannen in carcere. ^{21(13, 1.)}Factum est autem cum baptizaretur omnis populus, et lesu baptizato et orante aper- tum est caeluni, ²²et descendit spiritus sanctus corporali specie sicut columba in ipsum, et vox de caelo facta est Tu es filius meus dilectus, in te complacuit mihi. ^{23(14, 3.)}Et ipse Iesus erat incipiens quasi anno- rum triginta , ut putaretur , filius loseph , qui fuit HeH , qui fuit Mattat, ²⁴qui fuit Levi , qui fuit Melchi , qui fuit lannae , qui fuit loseph, ²⁵qui fuit Matthathiae, qui fuit Amos , qui fuit Naum, qui fuit Esli, qui fuit Naggae, ²⁶qui fuit Maath, qui fuit Matthatliiae, qui fuit Semei, qui fuit 104 EVANGELIUM SECUNDUM LUGAM losec, qui fuit loda , ^^ qui fuit lohanna, qui fuit Resa , qui fuit Zoroba- bel, qui fuit Salathiel, qui fiiit Neri, ^ qui fuit Melchi, qui fuit Addi, qui fuit Gosam, qui fuit Helmadam, qui fuit Her , ^ qui fuit Ihesu , qui fuit Ehezer, qui fuit lorim, qui fuit Matthad, qui fuit Levi, ^ qui fuit Symeon, qui fiiit luda, qui fuit loseph, qui fuit lona, qui fuit Ehachim, ^ qui fuit Melea, qui fiiit Menna, qui fuit Matthata, qui fuit Nathan, qui fuit David, ^ qui fuit lesse, qui fuit Obed, qui fuit Booz, qui fuit Sal- mon, qui fuit Naasson, ^ qui fuit Aminadab, qui fuit Aran, qui fuit Esrom, qui fuit Phares, qui fiiit ludae , "^ qui fuit lacob , qui fuit Isaac, qui fiiit Abraham, qui fiiit Tharae, qui fuit Nachor, ^ qui fuit Seruch, qui fuit Ragau, qui fuit Phalec, qui fuit Eber, qui fuit Sale, ^ qui fuit Chainan, qui fuit Arfaxat, qui fuit Sem, qui fuit Noe, qui fuit Lamech, ^^ qui fuit Matthusale, qui fuit Enoch, qui fuit lared, qui fuit Malelehel, qui fuit Cainan, ^ qui fuit Enos, qui fuit Seth, qui fiiit Adam, qui fuit dei. IV. 1 (15.2) lesus autem plenus spiritu saucto regressus est ab lordane, et agebatur in spiritu in desertum ^ diebus quadraginta , et temtabatur a diabolo. ^^^'^' Et nihil manducavit in diebus iUis, et consummatis illis esuriit. ^ Dixit autem illi diabolus Si fihus dei es, dic lapidi huic ut pa- nis fiat. * Et respondit ad illum lesus Scriptum est quia non in pane solo vivet homo sed in omni verbo dei. ^ Et duxit illum diabolus *et ostendit illi omnia regna orbis terrae in momeuto temporis, ® et ait ei Tibi dabo potestatem hanc universam et gloriam illorum, quia mihi tra- dita sunt et cui volo do illa: '^ tu ergo procidens si adoraveris coram me, erunt tua omnia. ^ Et respondens lesus dixit ilU Scriptum est Do- minum deum tuum adorabis et iUi soli servies. ^ Et duxit iUum in Hie- rusalem et statuit eum supra pinnam tempU, et dixit illi Si filius dei es, mitte te hinc deorsum: *' scriptum est enim quod angelis suis manda- bit de te ut conservent te, ^ et quia in manibus tollent te ne forte ofFendas ad lapidem pedem tuum. ^ Et respondens lesus ait iUi Dictum est Non temtabis dominum deum tuum. ^ Et consummata omni temta- tione diabolus recessit ab illo usque ad tempus. i*("-i)Et egressus est lesus in virtute spiritus in Galilaeam, et fama exiit per universam re- gionem de iUo : '" et ipse docebat in synagogis eorum, et magnificaba- tur ab omnibus. le (is.io.) g^ ^fenit Nazareth, ubi erat nutritus, et intravit secuudum consuetudinem suam die sabbati in synagogam, et surrexit III, 27 — IV, 16. . EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 105 legere. '* Et traditus est illi liber prophetae Esaiae : et ut revolvit li- brum , invenit locum ubi scriptum erat ^ Spiritus domirii super me, propter quod unxit me evangelizare pauperibus, misit me ^^ praedicare captivis remissionem et caecis visum, dimittere confractos in remissio- nem, praedicare annum domini acceptum et diem retributionis. ^^ Et cum plicuisset librum, reddidit ministro et sedit, et omnium in synagoga oculi erant intendentes in eum. ^' Coepit autem dicere ad illos quia hodie impleta est haec scriptura in auribus vestris. 22(i9,i.)j;|; omnes testimonium illi dabant, et mirabantur in verbis gratiae quae procede- bant de ore ipsius, et dicebant Nonne hic filius est loseph? 23(20,10.) g^ ait illis Utique dicetis mihi hanc similitudinem Medice, cura te ipsum: quanta audivimus facta in Capharnaum, fac et hic in patria tua. ^ '^^'^' Ait autem Amen dico vobis quia nemo propheta acceptus est in patria sua. 25(22,10.) jjj veritate dico yobis, multae viduae erant in diebus Heliae in Israhel, quando clusum est caelum annis tribus et mensibus sex, cum facta est fames magna in omni terra , ^ et ad nullam illarum missus est Helias nisi in Sareptha Sydonae ad mulierem viduam. ^ Et multi leprosi erant in Israhel sub Helisaeo propheta, et nemo eorum munda tus est nisi Neman Syrus. ^^ Et repleti sunt omnes in synagoga ira haec audientes , ^ et surrexerunt et eiecerunt illum extra civitatem, et duxe- runt illum usque ad supercilium montis, supra quem civitas illorum erat aedificata, ut praecipitarent eum : ^'^ ipse autem transiens per medium illorum ibat. ^' '^^'^* Et descendit in Capharnaum civitatem Gahlaeae, ibi- que docebat illos sabbatis: '^^ '^'^' et stupebant in doctrina eius, quia in potestate erat sermo ipsius. ^ ^^^'^' Et in synagoga erat homo habens daemonium inmundum, et exclamavit voce magna ^ dicens Sine, quid nobis et tibi, lesu Nazarene? venisti perdere uos? scio te qui sis, san- ctus dei. ^ Et increpavit iUi lesus dicens Ommutesce et exi ab illo. Et cum proiecisset illud daemonium in medium, exiit ab illo nihilque illum nocuit. ^^ Et factus est pavor in omnibus, et conloquebantur ad invicem dicentes Quod est hoc verbum, quia in potestate et virtute imperat spi- ritibus inmundis et exeunt? ^^ Et divulgabatur fama de iUo in omnem locum regionis, ^ '^"'^^ Surgens autem de synagoga introivit in domum Simonis. Socrus autem Simonis tenebatur magnis febribus, et rogave- runt iUum pro ea. ^^ Et stans super iUam imperavit febri, et dimisit il- lam : et continuo surgens ministrabat illis. *° Cum sol autem occidisset, omnes qui habebant infirmos variis languoribus ducebant iUos ad eum: at ille singuhs manus imponens curabat eos. *^ '^'^^ Exiebant etiam dae- monia a multis clamantia et dicentia quia tu es filius dei : et increpans IV, 17 — 41. 14 106 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM non sinebat ea loqui: qnia sciebant ipsum esse Christum. *^ '^•^•) Facta autem die egressus ibat in desertum locum, et turbae requirebant eum. et venerunt usque ad ipsum, et detinebant illum ne discederet ab eis.

• ^ Quibus ille ait quia et aliis civitatibus oportet me evangelizare regnum

dei, quia ideo missus sum. ** Et erat praedicans in synagogis Galilaeae. V. 1 (29, 10.) pactQjjj est autem cum turbae inruerent in eum ut audirent verbum dei , et ipse stabat secus stagnum Genesareth : ^ et vidit duas naves stantes secus stagnum, piscatores autem discenderant et * lavabant retia. ^ Ascendens autem in unam navem quae erat Simonis , rogavit

• eum a terra reducere pusillum, et sedens docebat de navicula turbas.

4 (30,9.) uj. cessavit autem loqui, dixit ad Simonem Duc in altum, et ' laxa retia vestra in capturam. ^ Et respondens Simon dixit illi Praeceptor, per totam noctem laiborantes nihil cepimus: in verbo autem tuo laxabo rete. ^Et cum hoc fecissent, concluserunt piscium multitudinem copio- sam, rumpebatur autem rete eorum. Et annuerunt sociis qui erant in alia navi ut venirent et adiuvarent eos : et veuerunt, et impleverunt am- bas naviculas ita ut mergerentur. ^ '^^•^•' Quod cum videret Simon Pe- trus, procidit ad genua lesu dicens Exi a me, quia homo peccator sum, domine. ^ Stupor enim circumdederat eum et omnes qui cum illo erant in captura piscium quam ceperant, ^** simihter autem lacobum et lo- hannem filios Zebedaei, qui erant socii Simonis. ^^^•^■^Et ait ad Simonem lesus Noh timere, ex hoc iam homines eris capiens. ^ Et subductis ad terram navibus rehctis omnibus secuti sunt illum. '^ '^^-^ ' Et factum est cum esset in una civitatum, et ecce vir plenus lepra : et . videns lesum et procidens in faciem et rogavit eum dicens Domine, si vis, potes me mundare. ^Et extendens manum tetigit illum dicens Volo, mundare. Et confestim lepra discessit ab illo. *Et ipse praecepit ilh ut nemini di- ceret, sed vade ostende te sacerdoti, et oflfer pro emundatione tua sicut praecepit Moses, in testimonium ilhs. ^ '^•^■^ Perambulabat autem magis sermo de illo, et conveniebant turbae multae ut audirent et curarentur ab infirmitatibus suis: ^^'^•^■Mpse autem * secedebat in 'desertum et orabat. .'■ (36.2.) gj factum est in una dierum et ipse sedebat docens, et erant Pharisaei sedentes et legis doctores, qui venerant ex omni casteho Gahlaeae et ludaeae et Hierusalem, et virtus erat domini ad sanandum eos. 8 (3T.1) Et ecee viri portantes in lecto hominem qui erat paralyti- cus, et quaerebant eum inferre et ponere ante eum : ^^ et non invenientes IV, 42 — V, 19. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 107 qua parte illum inferrent prae turba, ascenderunt supra tectum per te- gulas et summiserunt illum cum lecto in medium ante lesum. ^ Quo- rum fidera . ut vidit, dixit Homo, remittuntur tibi peccata tua. ^^ Et coe- perunt cogitare scribae et Pharisaei dicentes Quis est hic qui loquitur blasphemias ? quis potest dimittere peccata nisi solus deus ? ^^ Ut cogno- vit autem lesus cogitationes eorum, respondens dixit ad illos Quid co- gitatis in cordibus vestris? ^^ Quid est facilius dicere Dimittuntur tibi peccata, an dicere Surge et ambula? ^* Ut autem sciatis quia filius hominis potestatem habet in terra dimittere peccata, ait paralytico Tibi dico, surge, tolle lectum tuum et vade in domum tuam. ^Et confestim surgens coram illis tuht in quo iacebat, et abiit in domum suam magni- ficans deum. ^^ Et stupor apprehendit omnes, et magnificabant deum : et repleti sunt timore, dicentes quia vidimus mirabiha hodie. ^ ^^•^•^ Et post haec exiit et vidit pubUcanum nomine Levi sedentem ad teloneum, et ait ilU Sequere me. ^^Et reUctis omnibus surgens secutus est eum. "29 (39,2.) gj |>gpj|. gj convivium magnum Levi in domo sua , et erat turba multa pubUcanorum et aUorum qui cum iUis erant discumbentes. ^ Et murmurabant Pharisaei et scribae eorum dicentes ad discipulos eius Quare cum publicanis et peccatoribus manducatis et bibitis? ^^ ^^^•^■'> Et respondens lesus dixit ad iUos Non egent qui sani sunt medico sed qui male habent : ^^ non veni vocare iustos sed peccatores in paenitentiam. ^^At iUi dixerunt ad eum Quare discipuli lohannis ieiunant frequenter et obsecrationes faciunt , simUiter et Pharisaeorum , tui autem edunt et bibunt ? ^ Quibus ipse ait Numquid potestis fiUos sponsi dum cum iUis est sponsus facere ieiunare? ^^ Venient autem dies cum ablatus fuerit ab UUs sponsus, tunc ieiunabunt in iUis diebus. ^^Dicebat autem et si- militudinem ad iUos quia nemo commissuram a vestimento novo inmittit in vestimentum vetus: alioquin et novum rumpit, et veteri non convenit commissura a novo. ^^Et nemo mittit vinum novum in utres veteres: alioquin rumpit vinum novum utres, et ipsum eflfunditur et utres peri- bunt: ^^ sed vinum novum in utres novos mittendum est, et utraque conservantur. ^^ Et nemo bibens vetus statim vult novum : dicit enim Vetus melius est. VI. 1 (41, 2.) pactum est autem in sabbato secundo primo , cum transiret per sata, veUebant discipuli eius spicas et manducabant confricantes ma- nibus. ^ Quidam autem Pharisaeorum dicebant iUis Quid facitis quod non Ucet in sabbatis? ^ Et respondens lesus ad eos dixit Nec hoc V, 20 — VI, 3. 108 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM legistis quod fecit David cum esurisset ipse et qui cum eo erant? * quo- modo intravit in domum dei et panes propositionis sumsit et mandu- eavit et dedit his qui cum ipso erant, quos non licet manducare nisi tantum sacerdolibus ? ^(^^-^o Et dicebat illis quia dominus est filius ho- minis etiam sabbati. ^Factum est autem et in alio sabbato ut iutraret in synagogam et doceret: et erat ibi homo, et manus eius dextra arida. '^ Observabant autem scribae et Pharisaei si sabbato curaret, ut inveni- rent accusare illum. ^lpse vero sciebat cogitationes eorum, et ait ho- mini qui habebat manum aridam Surge et sta in medium. Et surgens sletit. ^ Ait autem ad illos lesus Interrogo vos si Hcet sabbato bene facere an male, animam salvam facere an perdere? *' Et circumspectis omnibus dixit homini Extende manum tuam. Et extendit, et restituta est manus eius. ^ Ipsi autem repleti sunt insipientia, et conloquebantur ad invicem quidnam facerent lesu. ^ ^*^'^-^ Factum est autem in illis die- bus exiit in montem orare, et erat pernoctans in oratione dei. ^ '**'^'^ Et cum dies factus esset, vocavit discipulos suos, et elegit duodecim ex ipsis, quos et apostolos nominavit, * Simonem quem cognominavit Pe- trum et Andrean fratrem eius, lacobum et lohannen, Philippum et Bar- tholomenm, ^^ Mattheum et Thoman, lacobum Alphei et Simonem qui vocatUT Zelotes , ^ ludam lacobi et ludam Scariot qui fuit proditor : 17(45,1.) g|. (Jescendens cum illis stetit in loco campestri, et turba discipu- lorum eius et multitudo copiosa plebis ab omni ludaea et Hierusalem et maritima et Tyri et Sidonis, ^^ qui venerunt ut audirent eum et sa- narentur a langnoribus suis, et qui vexabantur a spiritibus inmundis curabantur : ^ et omnis turba quaerebant eum tangere, quia virtus de illo exiebat et sanabat omnes. 20 (46,5.) gj jpgg elevatis ocuUs in discipu- los suos dicebat Beati pauperes, quia vestrum est regnum dei. ^' **^'^'^ Beati qui nunc esuritis, quia saturabimini. **^'^' Beati qui nunc fletis, quia ri- debitis. ^'*^'^' Beati eritis cum vos oderint homines, et cum separave- rint vos et exprobraverint et eiecerint nomen vestrum tamquam malum propter filium hominis. ^^ Gaudete in illa die et exultate: ecce enim merces vestra multa in caelo: secundum haec enim faciebant prophetis patres eorum. ^^^•^"•^ Yerum tamen vae vobis divitibus, quia habetis consolationem vestram. 25(51.10.) ygg vobis qui saturati estis, quia esu- rietis. Vae vobis qui ridetis nunc, quia lugebitis et flebitis. ^® Vae cum bene vobis dixerint omnes homines: secundum haec faciebant prophetis patres eorum. ^ '^^•'^•) Sed vobis dico qui auditis Diligite inimicos ve- stros, benefacite his qui vos oderunt, ^benedicite maledicentibus vobis, orate pro calumniantibus vos. "^ ^^^•^^ Et qui te percutit in maxillam VI, 4 — 29. EVANCiELIUM SECUNDUM LUCAM 109 praebe et alteram, et ab eo qui auferet tibi vestimentum etiam tunicam noli prohibere: ^^ omni autem petenti te tribue, et qui auferet quae tua sunt ne repetas. 3i(&i,5.)gj. prout vultis ut faciant vobis homines, et vos facite illis simihter. 32 (3ii,5.) g^. gj (jiiigitis eos qui vos dihgunt, quae vo- bis est gratia? nam et peccatores dihgentes se dihgunt. ^^Et si bene- feceritis his qui vobis benefaciunt, quae vobis est gratia? siquidem et peccatores hoc faciunt. ^^Et si mutuum dederitis his a quibus speratis recipere, quae gratia est vobis? nam et peccatores peccatoribus faene- rantur ut recipiant aequaha. ^Verum tamen dihgite inimicos vestros, et benefacite et mutuum date nihil inde sperantes: et erit merces vestra multa, et eritis fihi altissimi, quia ipse benignus est super ingratos et malos. ^^ Estote ergo misericordes, sicut et pater vester misericors est. 37 (56.2.) jyjQlil.Q iudicare, et non iudicabimini : nohte condemnare, et non condemnabimini: * dimittite, et dimittimini: ^^ date, et dabitur vobis, men- suram bonam confertam et coagitatam et supereffluentem dabunt in si- num vestrum: eadem quippe mensura qua mensi fueritis remetietur vo- bis. ^^ ^^' ^'^ Dicebat autem ihis et similitudinem. Numquid potest caecus caecum ducere? nonne ambo in foveam cadent? 4o (58.3.) j^fQj^ gg^ (jigQJ, pulus super magistrum: perfectus autem omnis erit sicut magister eius. 41 (59,5.) Q^i^j autem vides festucam in oculo fratris tui, trabem aulem quae in oculo tuo est non consideras? *^Et quomodo potes dicere fratri tuo Frater, sine eiciam festucam de oculo tuo: ipse in oculo tuo trabem non videns? Hypocrita, eice primum trabem de oculo tuo, et tunc re- spicies ut educas festucam de oculo fratris tui. *^ ^^^-^-^ Non est enim ar- bor bona quae facit fructus malos, neque arbor mala faciens fructum bonum. ^ Unaquaeque enim arbor de fructu suo cognoscitur: ^^^'^^ neque enim de spinis cohigunt ficus, neque de rubo vindemiant uvam. *^('52.5)gQ_ nus homo de bono thesauro cordis sui profert bonum , et malus homo de malo profert malum : ex abundantia enim cordis os loquitur. ^ ^^^- ^' Quid autem vocatis me Domine domine, et non facitis quae dico? ^(^'^^ Omnis qui venit ad me et audit sermones meos et facit eos, ostendam vobis cui simihs sit. *^ Simihs est homini aedificanti domum , qui fodit in al- tum et posuit fundamenta supra petram; inundatione autem facta inh- sum est flumen domui iUi, et non potuit eam movere : fundata enim erat supra petram. *^ Qui autem audivit et non fecit, simihs est homini ae- dificanti domum suam supra terram sine fundamento, in qua inhsus est fluvius, et continuo cecidit, et facta est ruina domus ihius magna. VI, 30 — 49. HO EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM vn. 1 (63.3.) Q^jjjj autem implesset omnia verba sua in aures plebis, intra- vit Capharnaum. ^ Centurionis autem cuiusdam seryus male habens erat moriturus, qui ilU erat pretiosus. ^ Et cum audisset de lesu , misit ad eum seniores ludaeorum, rogans eum ut veniret et salvaret servum eius.

• At illi cum venissent ad lesum, rogabant eum sollicite dicentes ei quia

dignus est ut hoc illi praestes: ^ dihgit enim gentem nostram, et sy- nagogam ipse aedificavit nobis. ^ lesus autem ibat cum ilUs : et cum iam non longe esset a domo, misit ad eum centurio amicos dicens Do- mine, noli vexari: non enim dignus sum ut sub tectum meum intres, '^ propter quod et me ipsum non sum dignum arbitratus ut venirem ad te : sed dic verbo, et sanabitur puer meus. ^ Nam et ego homo sum sub potestate constitutus, habens sub me milites, et dico huic Vade, et vadit, et aho Veni, et venit, et servo meo Fac hoc, et facit. ^ Quo au- dito lesus miratus est, et conversus sequentibus se turbis dixit Amen dico vobis, nec in Israhel tantam fidem inveni. '"'(66,5.)^ reversi qui missi fuerant domum invenerunt servum qui languerat sanum. '"' ^^^'^*" Et factum est deinceps ibat in civitatem quae vocatur Naim, et ibant cum illo discipuli eius et turba copiosa. ^^ Cum autem appropinquaret por- tae civitatis, *et ecce defunctus eflferebatur filius unicus matris suae, et haec vidua erat, et turba civitatis multa cum illa. ^^ Quam cum vi- disset dominus, raisericordia motus super ea dixit iJli Noli flere. ^* Et accessit et tetigit loculum , hi autem qui portabant steterunt, et ait Adu- lescens, tibi dico, surge. ^ Et resedit qui fuerat mortuus et coepit lo- qui, et dedit illum matri suae. ^ Accepit autem omnes timor , et ma- gnificabant deum dicentes quia propheta magnus surrexit in nobis, et quia deus visitavit plebem suam. it (68,io.) gj. g^jj^ jjj^ sermo in univer- sam ludaeam de eo et omnem circa regionem. ^ ^^^"^^ Et nuntiaverunt lohanni discipuH eius de omnibus his. ^ Et convocavit duos de disci- pulis suis lohannes et misit ad dominum dicens Tu es qui venturus es, an alium expectamus? ^*' Cum autem venissent ad eum viri, dixerunt lohannes baptista misit nos ad te dicens Tu es qui venturus es, an alium expectamus? ^^ In ipsa autem hora curavit multos a languoribus et plagis et spiritibus mahs, et caecis multis donavit visum. "■^'^ Et re- spondens dixit ilHs Euntes nuntiate lohanni quae vidistis et audistis, quia caeci vident, claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt, mortui resurgunt, pauperes evangelizantur : '^^ et beatus est quicumque non fuerit scandahzatus in me. ^'* Et cum discessissent nuntii lohannis, VII, 1 — 24. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM Hl coepit dicere de lohanne ad tiirbas Quid existis in desertum videre? harundinem vento moveri? ^ Sed quid existis videre? hominem moUi- bus vestimentis indutum? ecce qui in veste pretiosa sunt et deliciis, in domibus regum sunt. ^^ Sed quid existis videre? prophetam? utique dico vobis, et plus quam prophetam. 27 (7o, 2.) jjjg ggj jg q^Q scriptum est Ecce mitto angehim meum ante faciem tuam, qui praeparabit viam tuam ante te. ^^(^•^■^ Dico enim vobis, maior inter natos muherum pro- pheta lohanne baptista nemo est; qui autem minor est in regno dei, maior est illo. ^® '-"'^•'^^■^ Et omnis populus audiens et pubhcani iustifica- verunt deum, baptizati baptismo lohannis : ^° Pharisaei autem et legis periti consihum dei spreverunt in semet ipsos, non baptizati ab eo. 31 (73,5.) (^yj gpgQ simiies dicam homines generationis huius, et cui similes sunt? ^ Similes sunt pueris sedentibus in foro et loquentibus ad invi- cem et dicentibus Cantavimus vobis tibiis et non saltastis, lamentavimus et non plorastis. ^^ Venit enim lohannes baptista neque manducans pa- nem neque bibens vinum , et dicitis Daemonium habet : "^ venit filius hominis manducans et bibens, et dicitis Ecce homo devorator et bibens vinum, amicus pubJicanorum et peccatorum. ^ Et iustificata est sapien- tia ab omnibus filiis suis. ^^ ^^*- ^^ Rogabat autem illum quidam de Pha- risaeis ut manducaret cum illo: et ingressus domum Pharisaei discubuit. ^^ Et ecce mulier quae erat in civitate peccatrix, ut cognovit quod ac- cubuit in domo Pharisaei, attulit alabastrum ungenti, ^^ et stans retro secus pedes eius lacrimis coepit rigare pedes eius et capillis capitis sui tergebat, et osculabatur pedes eius et ungento ungebat. ^^ Videns au- tem Pharisaeus qui vocaverat eum ait intra se dicens Hic si esset pro- pheta, sciret utique quae et qualis mulier esset quae tangit eum, quia peccatrix est. **' Et respondens lesus dixit ad illum Simon , habeo tibi aliquid dicere. At ille ait Magister, dic. *' Duo debitores erant cuidam faeneratori, unus debebat denarios quingentos, alius quinquaginta: *^ non habentibus illis unde redderent, donavit utrisque. Quis ergo eum plus diliget? *^ Respondens Simon dixit Aestimo quia is cui plus donavit. At ille dixit ei Recte iudicasti. ^* Et conversus ad muherem dixit Simoni Vides hanc mulierem ? intravi in domum tuam, aquam pedibus meis non dedisti: haec autem lacrimis rigavit pedes meos et capillis suis tersit.

• ^ Osculum mihi non dedisti : haec autem ex quo intravit non cessavit

osculari pedes meos. *^ Oleo caput meum non unxisti: haec autem un- gento unxit pedes meos. *^ Propter quod, dico tibi, remittentur ei pec- cata multa, quoniam dilexit multum: cui autem minus dimittitur, minus diligit. *^ Dixit autem ad illam Remittuntur tibi peccata. '*^ Et coeperunt VII, 25 — 49. 12 EVANGELIUM SECUNDUM LUGAM qui simul discumbebant dicere intra se Quis est hic qui etiam peccata dimittit? ^ Dixit autem ad mulierem Fides tua te salvam fecit: vade in pace. VIIL 1 (T5.10.) g^ factum est deinceps et ipse iter faciebat per civitatem et castellum praedicans et evangelizans regnum dei, et • duodecim cura illo, ^ et mulieres aliquae quae erant curatae ab spiritibus malignis et infir- mitatibus, Maria quae vocatur Magdalene, de qua daemonia septem ex- ierant, ^ et lohanna uxor Chuza procuratoris Herodis, et Susanna, et ahae multae quae ministrabant eis de facultatibus suis. * '"'^•^^ Cum au- tem turba plurima conveniret, * et de civitatibus properarent ad eum, dixit per similitudinem ^ Exiit qui seminat seminare semen suum : et dum seminat, aliud cecidit secus iam, et conculcatum est, et volucres caeli comederunt illud. ® Et aUud cecidit super petrara, et natum aruit, quia non habebat umorem. "^ Et aliud cecidit secus spinas , et simul exortae spinae sufFocaverunt illud. ^ Et aUud cecidit in terram bonam, et ortum fecit fructura centuplum. Haec dicens ciamabat Qui habet au- res audiendi audiat. ^ Interrogabant autem eum discipuli eius quae es- set haec parabola. ^^ Quibus ipse dixit Yobis datura est nosse myste- rium regni dei, '^^'^^ ceteris autem in parabolis, ut videntes non videant et audientes non intellegant. ^^ '^^-^^ Est autem haec parabola. Semen est verbum dei. ^^ Qui autem secus viam, sunt hi qui audiunt, deinde venit diabolus et tolUt verbura de corde eorum , ne credentes salvi fiant. ^ Nam qui supra petram, qui cum audierint cum gaudio suscipiunt ver- bum, et hi radicem non habent, qiii ad tempus credunt et in tempore temtationis recedunt. ^* Quod autem in spinis cecidit, hi sunt qui au- dierunt et soUicitudinibus et divitiis et voluptatibus vitae euntes suffo- cantur et non referunt fructum. ^^ Quod autera in bonara terrara, hi sunt qui in corde bono et optirao audientes verbum retinent et fructum afferunt in patientia. ^^ ^^?'^^ Nerao autem lucernara accendens operit eam vase aut subtus lectum ponit, sed supra candelabrura ponit, ut intrantes videant lumen. " (^o, 2.) ]>^qjj Qnini ggt occultum quod non manifestetur, nec absconditum quod non cognoscatur et in palam veniat. 18 (siJJ) Vi- dete ergo quomodo auditis: qui enira habet, dabitur illi, et quicuraque non habet, etiam quod putat se habere auferetur ab illo. ^^^^■^^Vene- runt autem ad illum mater et ft-atres eius, et non poterant adire ad eum prae turba. ^" Et nuntiatum est illi Mater tua et fratres tui stant foris volentes te videre. ^' Qui respondens dixit ad eos Mater mea et VII, 50 — VIII, 21. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 113 fratres mei hi sunt qui verbum dei audiunt et faciunt. ^^ ^^'^^ Factum est autem in una dierum et ipse ascendit in una navicula et discipuli eius, et ait ad illos Transfretemiis trans stagnum. Et ascenderunt. ^^ Na- vigantibus autem illis obdormivit: et descendit procella venti in stagnum, et complebantur et periclitabantur. ^* Accedentes autem suscitaverunt eum dicentes Praeceptor, perimus. At ille surgens increpavit ventum et tempestatem aquae: et cessavit, et facta est tranquillitas. ^^ Dixit autem illis Ubi est fides vestra? Qui timentes mirati sunt dicentes ad invicem Quis putas hic est, quia et ventis imperat et mari et oboediunt ei? ^*^ Enavigaverunt autem ad regionem Gerasenorum, quae est contra Galilaeam. ^ Et cum egressus esset ad terram, occurrit illi vir quidam qui habebat daemonium iam temporibus multis, et vestimento non in- duebatur , neque in domo manebat sed in monumentis. ^** Is ut vidit lesum, procidit ante illum et exclamans voce magna dixit Quid mihi et tibi est, lesu filii dei altissimi? obsecro te ne me torqueas. ^^ Praeci- piebat enim spiritui immundo ut exiret ab homine: multis enim tempo- ribus arripiebat illum, et vinciebatur catenis et compedibus custoditus, et ruptis vinculis agebatur a daemonio in deserta. ^^ Interrogavit autem illum lesus dicens Quod tibi nomen est? At ille dixit Legio, quia intra- verant daemonia multa in eum. ^^ Et rogabant eum ne imperaret illis ut in abyssum irent. ^^ Erat autem ibi grex porcorum multorum pa- scentium in monte: et rogabant eum ut permitteret eis in illos iugredi. Et permisit illis. ^^Exierunt ergo daemonia ab homine et intraverunt in porcos, et impetu abiit grex per praeceps in stagnum et sufFocatus est. ^ Quod ut viderunt factum qui pascebant, fugerunt et nuntiaverunt in civitatem et in villas. "^^Exierunt autem videre quod factum est, et venerunt ad lesum, et invenerunt hominem sedentem, a quo daemonia exierant, vestitum ac sana mente ad pedes eius, et timuerunt: ^ nun- tiaverunt autem illis et qui viderant quomodo sanus factus esset a Le- gione. ^^Et rogaverunt illum omnis multitudo regionis Gerasenorum ut discederet ab ipsis, quia timore magno tenebantur: ^^^'**'ipse autem ascendens navem reversus est. ^^ Et rogabat illum vir a quo daemo- nia exierant ut cum eo esset. Dimisit autem eum lesus dicens ^^Redi domum tuam, et narra quanta tibi fecit deus. Et abiit per universam civitatem praedicans quanta illi fecisset lesus. *" ^^'^' Factum est autem cum redisset lesus, excepit illum turba: erant enim omnes expectantes eum. *^ Et ecce venit vir cui nomen lairus, et ipse princeps synagogae erat, et cecidit ad pedes lesu, rogans eum ut intraret in domum eius:

• '^ quia fiha unica erat illi fere annorum duodecim , et haec moriebatur.

VIII, 22 — 42. 15 H4 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM Et contigit dum iret, a turba comprimebatur. *^ Et mulier quaedam erat in fluxu sanguinis ab annis duodecim, quae in medicos erogaverat oranem substantiam suam nec ab ullo potuit curari : '^'^ accessit retro et tetigit fimbriam vestimenti eius, et confestim stetit fluxus sanguinis eius. ^ Et ait lesus Quis est qui me tetigit? Negantibus autem omnibus dixit Pe- trus et qui cum illo erant Praeceptor, turbae te comprimunt et affligunt, et dicis Quis me tetigit? '*® Et dixit lesus Tetigit me aliquis: nam 'et ego novi virtutem de me exisse. '*^ Videns autem mulier quia non la- tuit, tremens venit et procidit ante pedes illius, et ob quam causam tetigerit eum indicavit coram omni populo, et quemammodum confestim sanata sit. '*^ At ipse dixit illi Filia, fides tua te salvam fecit: vade in pace. *^Adhuc illo loquente venit a principe synagogae dicens ei quia mortua est filia tua, noli vexare illum. ^° lesus autem audito hoc verbo respondit patri puellae Noli timere : crede tantum , et salva erit. ^' Et cum venisset domum, non permisit intrare secum quemcjuam nisi Petrum lacobum et lohannem et patrem et matrem puellae. '"^ Flebant autem omnes et plangebant illam. At ille dixit Nolite flere : non est mortua sed dormit. ^^ Et deridebant eum, scientes quia raortua esset. ^^ Ipse autem tenens manum eius clamavit dicens Puella, surge. ^ Et reversus est spiritus eius, et surrexit continuo: et iussit illi dari raanducare. '"^Et stupuerunt parentes eius ; quibus praecipit ne alicui dicerent quod fa- ctum erat. IX. 1 (86,2.) Convocatis autem duodecim apostolis dedit illis virtutem et potestatem super omnia daeraonia et ut languores curarent, ^ et raisit illos praedicare regnura dei et sanare infirraos, ^ ^^^'^^ et ait ad illos Nihil tuleritis in via, neque virgam neque peram neque panem neque pecuniam neque duas tunicas habeatis , * et in quamcumque doraum in- traveritis, ibi manete et inde ne exeatis. ^^**^'^-^ Et quicuraque non re- ceperint vos, exeuntes de civitate illa etiara pulverera pedura vestrorum excutite in testimonium supra illos. ^ ^^^' **^ Egressi autera circumibant per castella evangelizantes et curantes ubique. "^ ^^'^^ Audivit autem He- rodes tetrarcha omnia quae fiebant ab eo, et hesitabat eo quod dicere- tur ^ a quibusdara quia lohannes surrexit a mortuis,*a quibusdam vero quia Ilclias apparuit, ab aliis autem quia propheta unus de antiquis sur- rexit. ^ Et ait Herodes lohannem ego decollavi: quis autem est iste de quo audio ego talia? Et quaerebat videre eum. '"^ ^^^^ Et reversi apo- VIII, 43 — IX, 10. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM - M5 stoli nairaverunt illi quaecumque fecerunt: ^®^'^^ ct assiimtis illis secessit seorsum in locum desertum qui est Bethsaida. " Quod cum cognovissent turbae, sccutae sunt illum: et excepit illos, et Joquebatur illis de regno dei, et eos qui cura indigebant sanabat. ^^ ^^^•^■^ Dies autem coeperat declinare: et accedcntes duodecim dixerunt illi Dimitte turbas, ut eun- tes in castella villasque quae circa sunt devertant et inveniant escas, quia hic in loco deserto sumus. ^^ Ait autem ad illos Vos date illis manducare. At ilh dixerunt Non sunt nobis plus quam quinque panes et duo pisces, nisi forte nos eamus et emamus in omnem hanc tur- bam escas. ^* Erant autem fere viri quinque miUa. Ait autem ad di- scipulos suos Facite illos discumbere per convivia quinquag€nos. ^^ Et ita fecerunt, et discumbere fecerunt omnes. '^ Acceptis autem quinque panibus et duobus piscibus respexit in caelum et benedixit illis et fte- git, et distribuit discipuhs suis ut ponerent ante turbas. ^^ Et mandu- caverunt omnes et saturati sunt: et sublatum est quod superfuit ilhs, fragmentorum cophini duodecim. ^^ ^^'*'^-^ Et factum est cum solus esset orans, erant cum illo et discipuh: et interrogavit illos dicens Quem me dicunt esse turbae? ^'"^ At illi responderunt et dixerunt lohannem bapti- stam, alii autem Heliam, alii quia propheta unus de prioribus surrexit. "'^'^ Dixit autem ihis Vos autem quem me esse dicitis? Respondens Simon Petrus dixit Christum dei. "^' ^®'^'^^ At ille increpans illos praecipit ne cui dicerent hoc, ^ dicens quia oportet fihum hominis multa pati et repro- bari a senioribus et principibus sacerdotum et scribis et occidi et tertia die resurgere. "^ ^^' ^ ' Dicebat autem ad omnes Si quis vult post me venire, abneget se ipsum et tollat crucem suam cotidie et sequatur me. ^' Qui enim voluerit animam suam salvarn facere, perdet illam: nam qui perdiderit animam suam propter me, salvam faciet illam. ^"^ Quid enim proficit homo si lucretur universum mundum , se autem ipsum perdat et detrimentum sui faciat? ^^'^^'^-^Nam qui me erubuerit et meos sermo- iies, hunc filius hominis erubescit, cum venerit in maiestate sua et pa- tris et sanctorum angelorum. ^ ^®^'^-) Dico autem vobis, vere sunt aliqui hic stantes qui non gustabunt mortem donec videant regnum dei. ^^ Fa- ctum est autem post, haec verba fere dies octo , et assumsit Petrum et lacobum et lohannen et ascendit in montem ut oraret. ^ Et factum est dum oraret species vultus eius altera et vestitus eius albus refulgens. '^ Et ecce duo viri loquebantur cum eo : erant autem Moses et Helias , "*' visi in maiestate, et dicebant excessum eius quem completurus erat in Hierusalem. ^^ Petrus vero et qui cum illo gravati erant somno: et evigilantes viderunt maiestatem eius et duos viros qui stabant cum illo. IX, II — 32. '15* M6 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM •^■' Et factum est diim discederent ab illo, ait Petrus ad lesum Praeceptor, bonum est nos hic esse, et faciamus tria tabernacula, unum tibi et unum Mosi et unum Heliae, nesciens quid diceret. ^* Haec autem illo loquente facta est nubis et obrumbravit eos: et timuerunt intrantibus illis in nu- bem. ^*" Et vox facta est de nube dicens Hic est filius meus dilectus, ipsum audite. ^® Et dum fieret vox, inventus est lesus solus. Et ipsi tacuerunt et nemini dixerunt in illis diebus quicquam ex his quae vi- derant. "^^ ^' ^^ Factum est auteni in sequenti die descendentibus illis de monte occurrit illi turba multa. ^Et ecce vir de turba exclamavit di- cens Magister, obsecro te, respice in filium meum, quia unicus est mihi, ^^ et ecce spiritus apprehendit illum et subito clamat et elidit et dissi- pat eum cum spuma, et vix discedit diianians eum. ^ Et rogavi disci- pulos tuos ut eicerent illum , et non potuerunt. *' Respondens * lesus dixit generatio infidehs et perversa, usque quo ero apud vos et pa- tiar vos? Adduc fiUum tuum. *'^ Et cum accederet, ehsit ihum daemo- nium et dissipavit. *^Et increpavit lesus spiritum inmundum, et sanavit puerum et reddidit iUum patri eius. *^ ^^'"'•^^ Stupebant autem omnes in magnitudine dei : ^^"^-^^ omnibusque mirantibus iu omnibus quae faciebat, dixit ad discipulos suos Ponite vos in cordibus vestris sermones istos: filius enim hominis futurus est ut tradatur in manus hominum. '^ At iUi ignorabant verbum istud, et erat velatum ante eos ut non sentirent ii- lud, et timebant interrogare eum de hoc verbo. ^ ^"^'^^ Intravit autem cogitatio in eos, quis eorum maior esset. ^'^ At lesus videns cogitatio- nes cordis Ulorum, adprehendens puerum statuit eum secus se, *^ et ait iUis Quicumque susceperit puerum istum in nomine meo, me recipit, et quicumque me recepit, recipit eum qui me raisit: nam qui minor est inter omnes vos, hic maior est. *^ ^**'^'^^ Respondens autem lohannes dixit Praeceptor, vidimus quendam in nomine tuo eicientem daemonia, et pro- hibuimus eum, quia non sequitur nobiscum. ^" Et ait ad iUum lesus NoUte prohibere: qui enim non est adversus vos, pro vobis est. ^' ^'°*'^*'-^ Factum est autem dum complerentur dies assumtiouis eius, et ipse faciem suam firmavit ut iret Hierusalem, ^- et misit nuntios ante conspectum suura: et euntes intraverunt in civitatem Samaritanorum ut pararent iUi: ^^ et non receperunt eum, quia facies eius erat euntis Hierusalem. ^^ Cum vi- dissent discipuU eius lacobus et lohannes, dixerunt Domine, vis dicimus ut ignis descendat de caelo et consumat illos? ^^ Et conversus increpa- vit illos et dixit Nescilis cuius spiritus estis? ^^ Filius hominis non ve- nit animas perdere sed salvare. Et abierunt in aliud castellum. ^('"^■^) Fa- ctum est autem ambulantibus ilUs in via dixit quidam ad iUum Sequar IX, 33 — 57. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM H7 te quocumque ieris. ^ Et ait illi lesus Vulpes foveas habent et volucres caeli nidos, filius autem hominis non habet ubi caput reclinet. ^'■* Ait autem ad alterum Sequere me. Ille autem dixit Domine, permitte milii primum ire et sepelire patrem meum. ®° Dixitque lesus Sine ut mortui sepeliant raortuos suos: tu autem vade annuntia regnum dei. ^i (lofiio.) g^^ ait illi Sequar te, domine, sed primum permitte niihi renuntiare his qui domi sunt. *' Ait ad ilUun lesus Nemo mittens manum suam in aratrum et aspiciens rctro aptus est regno dei. X. 1 (107,10.) pQg(. j^j^gg autem designavit dominus et alios septuaginta duos, et misit illos binos ante faciem suam in omnem civitatem et locum qiio erat ipse venturus. 2(i08.5.)gj. diQgijat illis Messis quidem multa, operarii autem pauci: rogate ergo dominum messis ut mittat operarios in mes- sem suam. '■^^'^^•^■^ lle: ecce ego mitto vos sicut agnos inter lupos. 4 (110,2.) jyQjjjg portare sacculum neque peram neque calciamenta, et nemi- nem per viam salutaveritis. ^ ^^'^-^^ In quamcumque domum intraveritis, primum dicite Pax huic domui. ® Et si ibi fuerit filius pacis , requiescet super illam pax vestra: sin autem, ad vos revertetur. ("2.2.) jjj^ ^adem autem domo manete, edentes et bibentes quae apud illos sunt: dignus enim est operarius mercede sua. ("^'^o.) Nolite transire de domo in do- mum. ^ Et in quamcumque civitatem intraveritis et susceperint vos, man- ducate quae apponuntur vobis , ^ et curate infirmos qui in illa sunt , et dicite illis Appropinquavit in vos regnum dei. "*("*. 2) j|^ quamcumqiie civitatem intraveritis et non receperint vos, exeuntes in plateas eius di- cite ^^ Etiam pulverem qui adhesit nobis de civitate vestra extergimiis in vos : tamen hoc scitote quia appropiavit regnum dei. ^ Dico vobis quia Sodomis in die illa remissius erit quam illi civitati. '"^ ^'^^•^•^ Vae tibi Corazain, vae tibi Bethsaida: quia si in Tyro et Sidone factae fuissent virtutes quae in vobis factae sunt, olim in cilicio et cinere sedentes pae- niterent. ^* Verum tamen Tyro et Sidoni remissius erit in iudicio quam vobis. ^^Et tu Capharnaum, usque in caelum exaltata, usque ad infer- num demergeris. '"^ <""' ^ Qui vos audit me audit, et qui vos spernit me spernit: qui autem me spernit, spernit eum qui me misit. '"^ ("^'O) Re- versi sunt autem septuaginta duo cum gaudio dicentes Domine, etiam daemonia subiciuntur nobis in nomine tuo. ^** Et ait illis Videbam sata- nan sicut fiilgur de caelo cadenlem. ^'^ Ecce dedi vobis potestatem cal- candi supra serpentes et scorpioues, et supra onmem virtutem inimici, IX, 58 ~ X, 19. 118 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM et nihil vobis nocebit. ^° Verum tamen in hoc nolite gaudere quia spiri- tus vobis subiciuntur, gaudete autem quod noraina vestra scripta sunt in caelis. ^' '^^^'^'^ In ipsa hora exultavit spiritu sancto et dixit Confiteor tibi pater, domine caeU et terrae, quod abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis: etiam pater, quia sic placuit ante te. ^^ *"^'^^ Omnia mihi tradita sunt a patre: et nemo scit qui sit filius, nisi pater, et qui sit pater, nisi filius et cui voluerit filius revelare. s>3 (120,5.) g^ conversus ad discipulos suos dixit Beati oculi qui vident quae' videtis: '"^* dico enim vobis quod multi prophetae et reges voluerunt vi- dere quae vos videtis, et non viderunt, et audire quae auditis, et non audierunt. ^ ^'^^^ Et ecce quidam legis peritus surrexit temtans eum et dicens Magister, quid faciendo vitam aeternam possidebo? ^^ At ille dixit ad eum In lege quid scriptum est? quomodo legis? ^^ Ille respon- dens dixit Diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et ex omnibus viribus tuis et ex omni mente tua, et proxi- mum tuum sicut te ipsum. ^*^ Dixitque illi Recte respondisti: hoc fac, et vives. '^^ '^^^' '"' ' Ille autem volens iustificare se ipsum dixit ad lesum Et quis est meus proximus ? '^^ Suspiciens autem lesus dixit Homo qui- dam descendebat ab Ilierusalem in Hiericho, et incidit in latrones, qui etiam despoliaverunt eum, et plagis impositis abierunt semivivo relicto. ^' Accidit autem ut sacerdos quidam descenderet eadem via, et viso illo praeterivit. ^^ Simihter et levita, cum esset secus locum et videret eum, transiit. ^ Samaritanus autem quidam iter * transiens venit secus eum, et videns eum misericordia motus est, ^* et appropians alligavit vulnera eius infundens oleum et vinum, et imponens illum in iumentum suum duxit in stabulum et curam eius egit: ^ et altera die protulit duos denarios et dedit stabulario et ait Curam illius habe, et quodcumque supererogaveris, ego cum rediero reddam tibi. ^^ Quis horum trium videtur tibi proximus fuisse illi qui incidit in latrones? ^^At ille dixit Qui fecit misericordiam in illum. Et ait illi lesus Vade et tu fac similiter. ^^ Factum est autem dum irent, et ipse intravit in quoddam castellum, et mulier quaedam Martha nomine excepit illum in domum suam. ^^ Et huic erat soror no- mine Maria, quae etiam sedens secus pedes domini audiebat verbum il- lius ; '*" Martha autem satagebat circa frequens ministerium : quae stetit ct ait Domine, non est tibi curae quod soror mea reliquit me solam ministrare? dic ergo illi ut adiuvet me. *^ Et respondens dixit illi do- minus Martha Martha, sollicita es et turbaris circa plurima: *^ porro unum est necessarium. Maria optimam partem elcglt, quae non aufe- letur ab ea. X, 20 — 42. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 119 XI. I (i23,a.) gj factum est cum csset in loco quodam orans, ut cessavit, dixit unus ex discipulis eius ad eum Domine, doce nos orare, sicut et lohannes docuit discipulos suos. ^ Et ait illis Cum oratis, dicite Pater, sanctificetur nomen tuum : adveniat regnum tuum : ^ panem nostrum co- tidianum da nobis cotidie : * et dimitte nobis peccata nostra , siquidem et ipsi dimittimus omni debenti nobis: et ne nos inducas in temtationem. 5 (i2i, 10.) £j. g^jj. g^^ jiiQg Q^jg yestrum habebit amicum, et ibit ad illum media nocte et dicet illi Amice, coramoda mihi tres panes, ® quoniam amicus meus venit de via ad me et non habeo quod ponam ante illum ; '^ et ille de intus dicat Noli mihi molestus esse: iam ostium clausum est, et pueri mei mecum sunt in cubili: non possum surgere et dare tibi. ^Et ille si perseveraverit pulsans, dico vobis, etsi non dabit illi surgens eo quod amicus eius sit, propter inprobitatem tamen eius surget et da- bit illi quot habet necessarios. 9(^25,5.) gj gg^ yobis dico Petite, et da- bitur vobis: quaerite, et invenietis: pulsate, et aperietur vobis. " Omnis enim qui petit accipit, et qui quaerit invenit, et pulsanti aperietur. " Quis autem ex vobis patrem petit panem, numquid lapidem dabit illi? aut si piscem, numquid pro pisce serpentem dabit illi? ^ aut si petierit ovum, numquid porrigit illi scorpionem? ^^ Si ergo vos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris, quanto magis pater vester de caelo dabit spiritum bonum petentibus se? ^* (126,5.) gj. Q^,g^^ eiciens daemonium, et iliud erat mutum: et cum eiecisset daemonium, locutus est mutus, et ammiratae sunt turbae. ^^*'^^'^-' Quidam autem ex eis dixerunt In Bel- zebub principem daemoniorum eicit daemonia: ^ ci28.e>) et alii temtantes signum de caelo quaerebant ab eo. '^ ^^^'^'^^ Ipse autem ut vidit cogita- tiones eorum, dixit eis Omne regnum in se ipso divisum desolatur, et domus supra domum cadet. ^*^ Si autem et satanas in se ipsuin divisus est, quomodo stabit regnum ipsius? quia dicitis in Belzebub eicere me daemonia. ^|? Si autem ego in Belzebub eicio daemonia, filii vestri in quo eiciunt? Ideo ipsi iudices vestri erunt. ^^ Porro si in digito dei ei- cio daemonia, profecto praevenit in vos regnum dei. '^' Cum fortis ar- matus custodit atrium suum, in pace sunt ea quae possidet: ^^ si autem fortior illo superveniens vicerit eum, universa arma eius auferet in qui- bus confidebat, et spolia eius distribuit. ^^ Qui non est meciun adver- sum me est, et qui non coliigit mecum dispergit. ^'* '^^*^^ Cum ijnmun- dus spiritus exierit de homine, perambulat per loca inaquosa quaerens reqiiiem: et non inveniens dicit Revertar in domum meam unde exivi. XI, 1 - 24. 120 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM "^'^ Et cum venerit, invenit scopis mundatam : ^ et tunc vadit et assumit septem alios spiritus nequiores se, et ingressi habitant ib^, et sunt no- vissima hominis illius peiora prioribus. ^^ ^^^^- '■"•' Factum est autem cum haec diceret, extollens vocem quaedam muHer de turba dixit illi Beatus venter qui te portavit, et ubera quae suxisti. ^ At ille dixit Quippini beati qui audiunt verbum dei et custodiunt. ^® ^^^^•^•^ Turbis autem con- currentibus coepit dicere Generatio haec generatio nequam est: signum quaerit, et signum non dabitur illi nisi signum lonae. ^ Nam sicut lonas fuit signum Ninevitis, ita erit et fiUus hominis generationi isti. ^^ Regina austri surget in iudicio cum viris generationis huius et condemnabit il- los, quia venit a finibus terrae audire sapientiam Salomonis: et ecce plus Salomone hic. ^^ Viri Ninevitae surgent in iudicio cum generatione hac et condemnabunt illam, quia paenitentiam egerunt ad praedicationem lonae: et ecce plus lona hic. ^^^^^-^^Nemo lucernam accendit et in ab- scondito ponit neque sub modio, sed supra candelabrum, ut qui ingre- diuntur lumen videant. "** ^'^*-^^ Lucerna corporis tui est oculus tuus: si oculus tuus fuerit simplex, totum corpus tuum lucidum erit; si autem nequam fuerit, etiam corpus tuum tenebrosum erit. ^ Vide ergo ne lu- men quod in te est tenebrae sint. ^ Si ergo corpus tuum totum luci- dum fuerit, non habens aliquam partem tenebrarum, erit lucidum totum et sicut lucerna fulgoris inluminabit te. 37(135,5.) gj_ ^y^^ loqueretur, ro- gavit illum quidam 'Pharisaeus ut pranderet apud se: et ingressus recu- buit. ^^ Pharisaeus autem coepit intra se reputans dicere quare non baptizatus esset ante prandium. '^^ Et ait dominus ad illum Nunc vos Pharisaei quod de foris est calicis et catini mundatis, quod autem intus est vestrum plenum est rapina et iniquitate. *^StuIti, nonne qui fecit quod de foris est, etiam id quod de intus est fecit? *' Verum tamen quod superest date elemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis. *^ ^^^^'^•^ Sed vae vobis * Pharisaeis, quia decimatis mentam el rutam et omne holus, et praeteritis iudicium et caritatem dei: haec autem oportuit facere, et illa non omittere. *^ ^'^^'^ ' Vae vobis Pharisaeis , qui diligitis primas ca- thedras in synagogis et salutationes in foro. ** '^^■^•* Vae vobis, quia estis ut monumenta quae non parent, et homines ambulantes supra ne- sciunt. ^^ ^'^^'^^ Respondens autem quidam ex legis peritis ait illi Magister, haec dicens etiam nobis contumeliam facis. ^ At ille ait Et vobis le- gis peritis vae, quia oneratis homines oneribus quae portari non possunt, et ipsi uno digito vestro non tangitis sarcinas. i (1*0.5.) ygg vobis, quia aedificatis raonumenta prophetarum, patres autem vestri occiderunt illos. ■^ Profecto testificamini quod consentitis operibus patrum vestrorum, XI, 25 — 18. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 121 quoniam quiclem ipsi eos occiderunt, vos autem aedificatis eorum se- pulchra. *^^*^'^^ Propterea et sapientia dei dixit Mittam ad illos pro- phetas et apostolos, et ex illis occident et persequentur , ^ ut inquiratur sanguis omnium prophetarum qui effusus est a constitutione mundi a generatione ista, ^^ a sanguine Abel usque ad sanguinem Zachariae, qui periit inter altare et aedem: ita dico vobis, requiretur ab hac ge- neratione. 52 (142.5.) yg^g yobis legis peritis, quia tuhstis clavem scientiae: ipsi non introistis, et eos qui introiebant prohibuistis. ^^ ^^*^;'^*'-^ Cum haec ad illos diceret, coeperunt Pharisaei et legis periti graviter insistere et os eius opprimere de multis, ^* insidiantes et quaerentes capere aliquid ex ore eius ut accusarent eum. XII. ^" Multis autem turbis circumstantibus, ita ut se invicem conculcarent, coepit dicere ad discipulos suos ^^^*'^^ Adtendite a fermento Pharisaeo- rum, quod est hypocrisis. ^ (.'^^•^■) Nihii autem opertum est quod non reveletur, neque absconditum quod non sciatur: ^ quoniam quae in te- nebris dixistis, in lumine dicentur, et quod in aurem locuti estis in cu- bicuHs, praedicabitur in tectis. '* Dico autem vobis amicis meis , ne ter- reamini ab his qui occidunt corpus et post haec non habent amphus quod faciant. ^ Ostendam autem vobis quem timeatis : timete eum qui postquam occiderit habet potestatem mittere in gehennam: iia dico vo- bis, hunc timete. ^ Nonne quinque passeres veniunt depundio? et unus ex iUis non est in obUvione coram deo. ^ Sed et capiUi capitis vestri omnes numerati sunt. NoUte ergo timere : muUis passeribus plures estis. ^ Dico autem vobis, omnis quicumque confessus fuerit in me coram ho- minibus, et fiUus hominis confitebitur in illo coram angeUs dei : ^ ^'*®' ^-^ qui autem negaverit me coram hominibus, denegabitur coram angeUs dei. 10 (iM,2.) ]gj. omnis qui dicit verbum in fiUum hominis, remittetur iUi: ei autem qui in spiritum sanctum blasphemaverit non remittetur. '^^ ^^*^'^^ Cum autem inducent vos in synagogas et ad magistratus et potestates, noUte soIUciti esse quaUter aut quid respondeatis aut quid dicatis : '^ spiritus enim sanctus docebit vos in ipsa hora quae oporteat dicere. ^^ ("*9.io) Ait autem quidam ei de turba Magister, dic fratri meo ut dividat mecum hereditatem. * At iUe dixit ei Homo , quis me constituit iudicem aut divisorem supra vos? '"^ Dixitque ad UIos Videte et cavete ab omni avaritia: quia non in abundantia cuiusquam vita eius est ex his quae possidet. *' Dixit autem simiUtudinem ad illos dicens Hominis cuiusdam XI, 49 -^ XII, 16. 16 122 EVANGELIUM SECUNDUM LUGAM divitis iiberes fructus ager attulit: ^'^ .et cogitabat inlra se dicens Quid faciam, quod non habeo quo congregem fructus meos? ^^ Et dixit Hoc faciam: destruam horrea mea et maiora faciam, et illuc congregabo omnia quae nata sunt mihi et bona mea , ^^ et dicam animae meae Anima, habes multa bona posita in annos plurimos: requiesce, comede, bibe, epulare. ^'^Dixit autem illi deus Stulte, hac nocte animam tuam repetunt a te: quae autem parasti, cuius erunt? ^' Sic est qui sibi the- saurizat et non est in deum dives. ^^ ^^^•^^ Dixitque ad discipulos suos Ideo dico vobis, nolite solliciti esse animae quid manducetis, neque cor- pori quid vestiamini : ^ anima plus est quam esca, et corpus quam vesti- mentum. ^* Considerate corbos, quia non seminant neque metunt, quibus non est cellarium neque horreum, et deus pascit ilios: quanto magis vos plures estis illis? ^^ Quis autem vestrum cogitando potest adicere ad staturam suam cubitum uuum? ^ Si ergo neque quod minimum est potestis , quid de ceteris solliciti estis ? "^ Considerate liha , quomodo crescunt: non laborant, non 'neunt: dico autem vobis, nec Salomon in omni gloria sua vestiebatur sicut unum ex istis. ^^ Si autem faenum, quod hodie in agro est et cras in clibanum mittitur, deus sic vestit, quanto magis vos, pusillae fidei. ^ Et vos nolite quaerere quid mandu- cetis aut quid bibatis, et nolite in sublime tolli: ^^ haec enim omnia gentes mundi quaerunt, pater autem vester scit quoniam his indigetis. '^ Verum tamen quaerite regnum dei, et haec omnia adicientur vobis. 32(151,10.) ]>^Qljjg timere, pusillus grex: quia complacuit patri vestro dare vobis regnum. ^"^^^^^'^^ Vendite quae possidetis et date elemosynam: (153,5.) facjie vobis sacculos qui non veterescunt, thesaurum non deficien- tem in caelis, quo fur non appropiat neque tinea corrumpit. ^* Ubi enim thesaurus vester est, ibi et cor vestrum erit. ^ ^*' '"'■' Sint lumbi vestri praecincti et lucernae ardentes, '^ et vos similes hominibus expectanti- bus dominum suum, quando revertatur a nuptiis, ut cum venerit et pul- saverit confestim aperiant ei. ^^ ^^'^' Beati servi illi, quos cum venerit dominus invenerit vigilantes: amen dico vobis quod praecingit se et fa- ciet illos discumbere et transiens ministrabit illis. ^ Et si venerit in se- cunda vigilia et si in tertia vigilia venerit et ita invenerit, beati servi jUi. 39(1^.2.) jjQg autem scitote, quoniam si sciret pater familias qua hora fur veniret, vigilaret utique et non sineret *perfodiri domum suam. *Et vos estote parati, quia qua hora non putatis filius hominis veniet. 41 (157,5.) ^n auten^ gj Petrus Domine, ad nos dicis hanc parabolam, an ad omnes? *'^ Dixit autem dominus Quis putas est fidelis dispensator et prudens, quem constituet dominus super familiam suam, ut det illis in XII, 17 — 42. EVANGELIUM SEGUNDUM LUGAM 123 tempore tiitici mensuram? '*^ Beatus ille servus, quem cum venerit do- minus invenerit ita facientem : ** vere dico vobis quia supra omnia quae possidet constituet illum. *^ *^^^'^' Quod si dixerit servus ille in corde suo Moram facit dominus meus venire, et coeperit percutere pueros et ancillas, et edere et bibere et inebriari, *^veniet dominus servi illius in die qua non sperat et hora qua nescit, et dividet eum partemque eius cum infidelibus ponet. " ^^^^' '"'■' Ille autem servus qui cognovit volunta- tem domini sui et non praeparavit et non fecit secundum voluntatem eius, vapulavit multis ; '*^ qui autem non cognovit et fecit digna plagis, vapulavit paucis: orani autem cui multum datum est, multum quaeretur ab eo; et cui commendaverunt multum, plus petent ab eo. ^^('^*^'^) Ignem veni mittere in terram, et quid volo nisi accendatur? ^ Baptisma autem habeo baptizari, et quomodo coartor usque dum perficiatur. ^' Putatis quia pacem veni dare in terram? non dico vobis sed separationem. ^^ Erunt enim ex hoc quinque in domo una divisi, tres in duo et duo in tres ^'^ dividentur, pater in fihum et fiUus in patrem suum, mater in filiam et filia in matrem, socrus in nurum suam et nurus in socrum suam. ^* {.'i&^'^) Dicebat autem et ad turbas Cum videritis nubem orien- tem ab occasu, statim dicitis Nimbus venit, et ita fit : ^ et cum austrum flantem, dicitis quia ventus erit, et fit. ^^ Hypocritae, faciem terrae et caeH nostis probare, hoc autem tempus quomodo non probatis ? ^^ Quid autem et a vobis ipsis non iudicatis quid iustum est? ^8(162,5.) Qyjj^ g^_ tem vadis cum adversario tuo ad principem, in via da operam Hberari ab illo, ne forte trahat te apud iudicem et iudex tradat te exactori et exactor mittat te in carcerem. ^^ Dico tibi, non exies inde donec etiara novissimum minutum reddas. XIII. 1 (163, 10.) Aderant autem quidam ipso in tempore nuntiantes ilH de Ga- Hlaeis quorum sanguinem Pilatus miscuit cum sacrificiis eorum. ^ Et re- spondens dixit iUis Putatis quod hi' Galilaei prae omnibus Galilaeis pec- catores fuerunt, quia taHa passi sunt? ^ Non dico vobis, sed nisi pae- nitentiam habueritis, omnes similiter peribitis. * Sicut iUi decem et octo supra quos cecidit turris in Siloam et occidit eos, putatis quia et ipsi debitores fuerunt praeter omnes homines habitantes in Hierusalem? ^Non dico vobis, sed si non paenitentiam egeritis, omnes similiter peribitis. 6 (164,10.) Djggjjj^l- aujgjjj j^anc simiHtudinem. Arborem fici habebat quidam plantatam in vinea sua, et venit quaerens fructum in iUa et non invenit. XII, 43 — XIII, 6. 16*= /|24 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM "^ Dixit autem ad cultorem vineae Ecce anni tres sunt ex quo venio quaerens fructum in ficulnea hac et non invenio: succide ergo illam: ut quid etiam terram occupat? ^ At ille respondens dixit illi Domine, di- mitte illam et hoc anno, usque dum fodiam circa illam et mittam ster- cora: ® et si quidem fecerit fructum: sin autem, in futurum succides eam. "'Erat autem docens in synogoga eorum sabbatis. ^ Et ecce mulier quae habebat spiritum infirmitatis annis decem et octo, et erat inclinata, nec omnino poterat sursum respicere. ^ Quam cum vidisset lesus, vo- cavit ad se et ait ilU MuHer, dimissa es ab infirmitate tua , ^ et impo- suit illi manus: et confestim erecta est, et glorificabat deum. * (^65,5.) j^g_ spondens autem archisynagogus, indignans quia sabbato curasset lesus, dicebat turbae Sex dies sunt in quibus oportet operari: in his ergo ve- nite et curamini, et non in die sabbati. '"' Respondens autem ad illum dominus et dixit Hypocritae, unusquisque vestrum sabbato non solvit bovem suum aut asinum a praesepio et ducit adaquare? ""^ Hanc autem fiUam Abrahae, quam alligavit satanas ecce decem et octo annis, non oportuit solvi a vinculo isto die sabbati? " O66.10.) gj g^m jj^ec diceret, erubescebant omnes adversarii eius, et omnis populus gaudebat in univer- sis quae gloriose fiebant ab eo. ^ "'^•^^ Dicebat ergo Cui simile est re- gnum dei, et cui simile esse existimabo illud ? ^ Simile est grano sina- pis, quod acceptum homo misit in hortum suum, et crevit et factum est in arborem magnam, et volucres caeli requieverunt in ramis eius. ^*^ ^^**' ^'^ Et iterum dixit Cui simile aestimabo regnum dei, ^^ et cui simile est? fer- mento, quod acceptura muher abscondit in farinae sata tria, donec fer- mentaretur totum. '^■^ ^^^•^•^ Et ibat per civitates et castella docens et iter faciens in Hierusalem. 23 (no,5.) ^j(_ autem illi quidam Domine, si pauci sunt qui salvantur? Ipse autem dixit ad illos ^* Contendite intrare per angustam portam: quia multi, dico vobis, quaerunt intrare et non pote- runt. ^^ '"'• ^^ Cum autem intraverit pater familias et cluserit ostium , et incipietis foris stare et pulsare ostium dicentes Domine, aperi uobis, et respondens dicet vobis Nescio vos unde sitis : ^^ tunc incipietis dicere Manducavimus coram te et bibimus, et in plateis nostris docuisti. '^ Et dicet vobis Nescio vos unde sitis : discedite a me omnes operarii ini- quitatis. ^^lbi erit fletus et stridor dentium, ^^^^'^^ cum videritis Abraham et Isaac et lacob et omnes prophetas introire in regno dei, vos autem expelli foras. ^ Et venient ab oriente et occidente et aquilone et au- stro , et accumbent in regno dei. ^° "'^•^^ Et ecce sunt novissimi qui erunt primi , et sunt primi qui erunt novissimi. "^^ (niio.) jj^ jpgg ^j^ accesserunt quidam Pharisaeorum dicentes illi Exi et vade hinc, quia XIII, 7 — 31. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 125 Herodes vult te occidere. ^ Et ait illis Ite dicite vulpi illi Ecce eicio daemonia et sanitates perficio hodie et cras, et tertia consummor. ^^Ve- rum tamen oportet me hodie et cras et sequenti ambulare, quia non ca- pit prophetam perire extra Hierusaiem. ^^ ^"^' ^^ Hierusalem Hierusaiem, quae occidis prophetas et lapidas eos qui mittuntur ad te, quoties volui congregare filios tuos, quemadmodum avis nidum suum sub pinnis, et noluisti. ^ Ecce relinquitur vobis domus vestra. Dico autem vobis quia non videbitis me donec veniat cum dicetis Benedictus qui venit in no- mine domini. XIV. 1 (176,10.) g|. factum est cum intraret in domum cuiusdam principis Pha- risaeorum sabbato manducare panem, et ipsi observabant eum. ^ Et ecce homo quidam hydropicus erat ante illum. ^ ^^^^-^ ' Et respondens lesus dixit ad legis peritos et Pharisaeos Licet sabbato curare? *At illi tacue- runt: ipse vero apprehensum sanavit ac dimisit. ^ Et respondens ad il- los dixit Cuius vestrum asinus aut bos in puteum cadet, et non conti- nuo extrahet illum die sabbati? '^ Et non poterant ad haec respondere ilH. "^ ^"^' '"^■' Dicebat autem et ad invitatos parabolam, intendens quomodo primos accubitus elegerent, dicens ad illos ^ Cum invitatus fueris ad nuptias, non discumbas in primo loco, ne forte honoratior te sit invita- tus ab eo , ^ et veniens is qui te et illum vocavit dicat tibi Da huic locum , et tunc incipias cum rubore novissimum locura tenere. ^^ Sed cum vocatus fueris, vade recumbe in novissimo loco, ut cum venerit qui te invitavit dicat tibi Amice, ascende superius: tunc erit tibi gloria co- ram simul descumbentibus : ^^ '"^- ^^ quia omnis qui se exaltat humiliabi- tur, et qui se humiliat exaltabitur. ^ ^^^- '"^■^ Dicebat autem et ei qui se invitaverat Cum facis prandium aut cenam, noh vocare amicos tuos ne- que fratres tuos neque cognatos neque vicinos divites, ne forte et ipsi te reinvitent et fiat tibi retributio. ^ Sed cum facis convivium , voca pauperes debiles clodos caecos, ■"* et beatus eris, quia non habent re- tribuere tibi: retribuetur enim tibi in * resurrectionem iustorum. ^Haec cum audisset quidam de simul discumbentibus, dixit ei Beatus qui man- ducavit panem in regno dei. i6(i8i,5.)^j. jpgg ^— |. ^j jjomo quidam fe- cit cenam magnam et vocavit multos. ^ Et misit servum suum hora caenae dicere invitatis ut venirent , quia iam parata sunt omnia. ^^ Et coeperunt simul omnes excusare. Primus dixit ei Villam emi et necesse habeo exire et videre illam: rogo te, habe me excusatum. ^ Et alter Xm. 32 - XIV, 19. 126 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM dixit luga boum emi quinque et eo probare illa: roga te, habe me ex- cusatum. ^*^Et alius dixit Uxorem duxi et ideo non possum venire. ^^ Et reversus servus nuntiavit haec domino suo. Tunc iratus pater fa- milias dixit servo suo Exi cito in plateas et vicos civitatis, et pauperes ac debiles et caecos et clodos introduc. ^^ Et ait servus Domine, factum est ut imperasti , et adhuc locus est. ^^ Et ait dominus servo Exi in vias et sepes et compelle intrare, ut impleatur domus mea: ^ dico au- "tem vobis quod nemo vironim illorura qui vocati sunt gustavit cenam meam. ^^ ^^•^nbant autem turbae multae cum eo, et conversus dixit ad illos '^ Si quis venit ad me et non odit patrem suum et matrem et uxorem et fiiios et fratres et sorores, adhuc autem et animam suam, non potest meus esse discipulus. ^ Et qui non baiulat crucem suam et venit post me, non potest *meus esse discipulus. 28 (isaio.) Q^jg gjjjjjj g^ vobis volens turrem aedificare *nonne prius sedens computat sumtus qui necessarii sunt, si habet ad perficiendum? ^^ne postea quam posue- rit fundamentum et non poterit perficere, omnes qui vident incipiant inludere ei ^ dicentes quia hic homo coepit aedificare , et non potuit consummare. ^^* Aut qui rex iturus committere bellum adversum alium regem non sedens prius cogitat si possit cum decem miUbus occurrere ei qui cum viginti milibus venit ad se? ^^ Alioquin adhuc illo longe ageute legationem mittens rogat ea quae pacis sunt. 33(iai,5,) gj^ ^^^^ omnis ex vobis qui non renuntiat omnibus quae possidet non potest meus esse discipulus. 34(i85,2.) gonum est sal: si autem sal quoque eva- nuerit, in quo condietur? '^ Neque iu terram neque in sterculinum utile est, sed foras mittetur. Qui habet aures audiendi audiat. XV. 1 (186.2.) Epant autem appropinquantes ei pubUcani et peccatores ut au- dirent illum. ^ Et murmurabant Pharisaei et scribae dicentes quia hic peccatores recipit et manducat cum illis. ^ ^^^^^ Et ait ad illos parabo- lam istam, dicens * Quis ex vobis homo qui habet centum oves, et si perdiderit unam ex illis, nonne dimittit nonaginta novem in deserto et vadit ad illam quae perierat, donec inveniat illam? ^ Et cum invenerit illam, imponit in umeros suos gaudens, ® et veniens domum convocat amicos et vicinos, dicens illis Congratulamini mihi, quia inveni ovem raeam quae perierat. ^ Dico vobis quod ita gaudiura erit in caelo super uno peccatore paenitentiam habente quam super nonaginta novem iustis qui non indigent paenitentia. « (iss. io.) ^jj^ q^g^g mulier habens dragmas XIV, 20 — XV, 8. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 1^7 decem, si perdiderit dragmam miam, nonne accendit liicernam et evertit domum et quaerit diligenter, donec inveniat? ^ Et cum invenerit, con- vocat amicas et vicinas dicens Congratulamini mihi, quia inveni dragmam quam perdideram. ^*^ '^^^'^' Ita dico vobis gaudium erit coram angelis dei super uno peccatore paenitentiam agente. ^ (w.io.) ^j^ a^tem Homo quidam habuit duos filios. ^^ Et dixit adulescentior ex illis patri Pater, da mihi portionem substantiae quae me contingit. Et divisit illis sub- stantiam. '^ Et non post multos dies congregatis omnibus adulescentior filius peregre profectus est in regionem longinquam, et ibi dissipavit substantiam suam vivendo luxuriose. ^* Et postquani omnia consummas- set, facta est fames vaHda in regione illa, et ipse coepit egere: ^^et abiit et adhesit uni civium regionis illius, et misit illum in villam suam ut pasceret porcos. ^^ Et cupiebat implere ventrem suum de siliquis quas porci manducabant ; et nemo illi dabat. " In se autem reversus dixit Quanti mercennarii patris mei abundant panibus, ego autem hic fame pereo. ^^ Surgam et ibo ad patrem meum et dicam illi Pater, peccavi in caelum et coram te , ^^ et iam non sum dignus vocari filius tuus : fac me sicut unum de mercennariis tuis. ^ Et surgens venit ad patrem suum. Cum autem adhuc longe esset, vidit illum pater ipsius, et misericordia motus est et accurrens cecidit supra collum eius et os- culatus est eum. ^' Dixitque ei filius Pater, peccavi in caelum et corara te, iam non sum dignus vocari filius tuus. ^ Dixit autem pater ad ser- vos suos Cito proferte stolam primam et induite illum, et date anulum in manum eius et calciamenta in pedes, '^ et adducite vitulum sagina- tum et occidite, et manducemus et epulemur, ^* quia hic filius meus mortuus erat et revixit, perierat et inventus est. Et coeperunt epulari. ^^ Erat autem filius eius senior in agro : et cum veniret et appropinqua- ret domui, audivit symphoniam et chorum , ^ et vocavit unum de ser- vis et hiterrogavit quae haec essent. ^ Isque dixit iUi Frater tuus ve- nit, et occidit pater tuus vitulum saginatum, quia salvum illum recepit. -^lndignatus est autem et nolebat introire. Pater ergo illius egressus coepit rogare illura. '^ At ille respondens dixit patri suo Ecce tot annis servio tibi et nuraquara raandatum tuum praeterii, et numquam dedisti mihi hedum ut cum amicis meis epularer: ^" sed postquam filius tuus hic qui devoravit substantiam suam cum meretricibus venit, occidisti ilU vitulum saginatum. ^' At ipse dixit ilU Filii , tu semper mecura es , et omnia mea tua sunt: ^^ epulari autem et gaudere oportebat, quia frater tuus hic mortuus erat et revixit, perierat et inventus est. XV, 9 — 32. 128 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM XVI. ^ Dicebat autem et ad discipulos suos Homo quidam erat dives qui liabebat vilicum, et hic difFamatus est apud illum quasi dissipasset bona ipsius. ^Et vocavit illum et ait illi Quid hoc audio de te? redde ra- tionem vihcationis tuae: iam enim non poteris vihcare. ^ Ait autem vi- hcus intra se Quid faciam, quia dominus meus auferet a me vihcationem ? fodere non valeo, mendicare erubesco. * Scio quid faciam, ut cum amo- tus fuero a vihcatione recipiant me in domos suas. ^ Convocatis itaque singuhs debitoribus domini sui dicebat primo Quantum debes domino meo ? ^ At iUe dixit Centum cados olei. Dixitque iUi Accipe cautionem tuam et sede cito scribe quinquaginta. "^ Deinde aho dixit Tu vero quantum debes? Qui ait Centum choros tritici. Ait iUi Accipe htteras tuas et scribe octoginta. ^ Et laudavit dominus vihcum iniquitatis, quia prudenter fecisset: quia fihi huius saecuJi prudentiores filiis lucis in ge- neratione sua sunt. ^ Et ego vobis dico , facite vobis amicos de ma- mona iniquitatis, ut cum defeceritis recipiant vos in aeterna tabernacula. '"' Qui fidehs est in minimo, et in maiori fidehs est, et qui in modico iniquus est, et in maiori iniquus est. ^^ Si ergo in iniquo mainonae fi- deles non fuistis , quod verum est quis credit vobis ? ""^ Et si in aheno fideles non fuistis, quod vestrum est quis dabit vobis? ^ ^^^^'^^ Nemo servus potest duobus dominis servire: aut enim unum odiet et alterum 'dihget, aut uni adherebit et alterum contemnet: non potestis deo ser- vire et mamonae. * '^^^^' Audiebant autem omnia haec Pharisaei, qui erant avari, et deridebant iUum. ^ Et ait iUis Vos estis qui iustificatis vos coram hominibus, deus autem novit corda vestra: quia quod homi- nibus altum est abominatio est ante deum. ^^ ^^^^'^'^ Lex et prophetae usque ad lohannen: ex eo regnum dei evangehzatur et omnis in iUud vim facit. ^ '^^*-^' FacUius est autem caelum et terram praeterire quam de lege unum apicem cadere. '■sdSb.ao Qmnis qui dimittit uxorem suam et ducit alteram moechatur, et qui dimissam a viro ducit moechatur. 19(196,10.) jjqjjjq quidam erat dives, et induebatur purpura et bysso, et epulabatur cotidie splendide: ^ et erat quidam mendicus nomine Laza- rus, qui iacebat ad ianuam eius ulceribus plenus, ^' cupiens saturari de micis quae cadebant de mensa divitis; sed et canes veniebant et linge- bant ulcera eius. ^^ Factum est autem ut moreretur mendicus et por- taretur ab angehs in sinum Abrahae: mortuus est autem et dives et sepultus est in inferno. ^^ Elevans autem oculos suos, cum esset in tor- mentis, videbat Abraham a longe et Lazarum in sinum eius , ^* et ipse XVI, 1 — U. EVANGELIUM SEaUNDUM LUCAM 129 clamans dixit Pater Abraham, miserere mei et mitte Lazarum ut intiu- guat extremum digiti sui in aquam ut refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flamma. ^^ Et dixit illi Abraham FiHi, recordare quia re- cepisti bona in vita tua et Lazarus similiter mala: nunc autem hic con- solatur, tu vero cruciaris. ^® Et in his omnibus inter vos et nos chaos magnum firmatum est, ut hi qui volunt hinc transire ad vos non pos- sint, neque inde huc transmeare. ^^ Et ait Rogo ergo te, pater, ut mit- tas eum in domum patris mei, ^ habeo enim quinque fratres, ut testetur illis ne et ipsi veniant in locum hunc tormentorum. ^ Et ait illi Abra- ham Habent Mosen et prophetas, audiant illos. ^ At ille dixit Non pa- ter Abraham, sed si quis ex mortuis ierit ad eos, paenitentiam agent. ^' Ait autem illi Si Mosen et prophetas non audiunt, neque si quis ex mortuis surrexerit credent. XVII. 1 (197,2.) gj^ g^ discipulos suos ait Inpossibile est ut non veniant scan- dala, vae autem iUi per quem veniunt: ^ utilius est illi si lapis molaris inponatur circa collum eius et proiciatur in mare, quam ut scandalizet unum de pusilHs istis. ' ^^^^' ^-^ Attendite vobis. Si peccaverit frater tuus, increpa illum, et si paenitentiam egerit, dimitte ilU: * (i99,5.) ^^ gj gepties in die peccaverit in te et septies in die conversus fuerit ad te dicens Paenitet me, dimitte ilh. s(m5)g|. dixerunt apostoh domino Adauge nobis fidem. ^ Dixit autem dominus Si haberetis fidem sicut granum sinapis, diceretis huic arbori moro Eradicare et transplantare in mare, et oboediret vobis. "^ ^*'^'^°' Quis autem vestrum habens servum arantem aut pascentem, qui regresso de agro dicet illi Statim transi recumbe? ^ et non dicet ei Para quod cenem, et praecinge te et ministra mihi do- nec manducem et bibam, et post haec tu manducabis et bibes ? ^ Num- quid gratiam habet servo illi, quia fecit quae sibi imperaverat? ^ Non puto. Sic et vos, cum feceritis omnia quae praecepta sunt vobis, dicite Servi inutiles sumus: quod debuimus facere fecimus. ^" Et factum est dum iret in Hierusalem, transiebat per mediam Samariam et Galilaeam. ^^ Et cum ingrederetur quoddam castellum , occurrerunt ei decem viri leprosi, qui steterunt a longe, ^^ et levaverunt vocem dicentes lesu praeceptor, miserere nostri. ^'* Quos ut vidit, dixit Ite ostendite vos sa- cerdotibus. Et factum est dum irent, mundati sunt. ^^ Unus autem ex^ ilHs ut vidit quia mundatus est, regressus est cum magna voce magni- ficans deum, ^^ et cecidit in faciem ante pedes eius gratias agens: et XVI, 25 — XVII, 16. 17 /(30 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM hic erat Samarilanus. " Respondens autem lesus dixit Nonne decem mundati sunt? et novem ubi sunt? ^ Non est inventus qui rediret et daret gloriam deo nisi hic ahenigena ? ^^ Et ait ilh Surge vade, quia fides tua te salvum fecit. ^ '^- ^ ' Interrogatus autem a Pharisaeis quando venit regnum dei, respondit eis et dixit Non venit regnum dei cum ob- servatione, ^^ neque dicent Ecce hic, aut ecce ilHc: ecce' enim regnum dei intra vos est. 22 (m 10.) g^ ,^j|. g^j discipulos Venient dies quando desideretis videre unum diem fiHi hominis, et non videbitis. ,23(204,2.) gj. dicent vobis Ecce hic, ecce illic: nolite ire, neque sectemini. ^^ '■^■^^ Nam sicut fulgor coruscans de sub caelo in ea quae sub caelo sunt fulget, ita erit fiUus hominis in die sua. ^^ '^'^^•^' Primum autem oportet illum multa pati et reprobari a generatione hac. ^® '^'"•^' Et sicut factum est in diebus Noe , ita erit et in * diebus filii hominis : ^'^ edebant et bibe- bant, uxores ducebant et dabantur ad nuptias, usque in diem qua intra- vit Noe in arcam, et venit diluvium et perdidit omnes. ^ (208,io.) sijQihter sicut factum est in diebus Loth: edebant et bibebant, emebant et ven- debant, plantabant et aedificabant: ^ qua die autem exiit Loth a So- domis, pluit ignem et sulphur de caelo et omnes perdidit. ^ Secundum haec erit qua die filius hominis revelabitur. ^'^ '^^•^' In illa hora qui fiie- rit in tecto et vasa eius in domo, ne descendat tollere illa, et qui in agro similiter non redeat retro. ^^ '^^"•^•'Memores estote uxoris Loth. 33(211.3.) Q^jgyjjjq^g quaesierit animam suam salvam facere, perdet illam, et quicumque perdiderit illam, vivifieabit eam. ^* '^'^'^> Dico vobis, illa nocte erunt duo in tecto uno, unus assumetur et alter relinquetur : ^ duae erunt molentes in unum, una assumetur et altera relinquetur: duo in agro, unus assumetur et alter rehnquetur. ^ &^3,!i.) Respondentes dicunt illi Ubi, domine? ^^ Qui dixit eis Ubicumque fuerit corpus, illuc congre- gabuntur aquilae. XVIII. 1(214, 10.) j)jgg|jg^j autem et parabolam ad illos, quoniam oportet sem- per orare et non deficere, ^ dicens ludex quidam erat in quadam civi- tate, qui deum non timebat et hominem non reverebatur. ^ Vidua autem quaedam erat in civitate illa, et veniebat ad eum dicens Vindica me de adversario meo. * Et nolebat per multum tempus. Post haec autem dixit intra se Etsi deum non timeo uec hominem revereor, ^ tamen quia molesta est mihi haec vidua, vindicabo illam , ne in novissimo veniens suggillet me. ^Ait autem dominus Audite quid iudex iniquitatis dicit: XVn, 17 — XVIII, 6. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 131 ^ deus autem non faciet vindictam electorum suorum clamantium " ad se die ac nocte, et patientiam habebit in illis? ^Dico vobis quia cito fa- ciet vindictam illorum. Verum tamen filius hominis veniens putas inve- niet fidem in terra? ^Dixit autem et ad quosdam qui in se confidebant tamquam iusti et aspernabantur ceteros parabolam istam. ^^ Duo homi- nes ascenderunt in templum ut orarent, unus Pharisaeus et alter publi- canus. ^' Pharisaeus stans haec apud se orabat Deus, gratias ago tibi quia non sum sicut ceteri hominum, raptores, iniusti, adulteri, velut etiam iiic publicanus; ^^ ieiuno bis in sabbato, decimas do omnium quae pos- sideo. ^^ Et pubUcanus a longe stans nolebat nec oculos ad caeluni levare, sed percutiebat pectus suum dicens Deus, propitius esto mihi peccatori. ^* Dico vobis , descendit hic iustificatus in domum suam ab illo : *'^'^'^ ' quia omnis qui se exaltat humihabitur, et qui se humiliat ex- altabitur. ^ ^^^*^-^^ AfFerebant autem ad illum et infantes ut eos tangeret: quod cum viderent discipuh, increpabant illos. ^^lesus autem convocans illos dixit Sinite pueros venire ad me, et nohte eos vetare: talium est enim regnum dei. ^^^'^'^'Amen dico vobis, quicumque non acceperit regnum dei sicut puer, non intrabit in illud. ^^ ^^'^'^^ Et interrogavit eum quidam princeps Magister bone, quid faciens vitam aeternam possidebo? ^^ Dixit autem ei lesus Quid me dicis bonum? nemo bonus nisi sohis deus. ^° Mandata nosti, Non occides, Non moechaberis, Non furtum fa- cies, Non falsum testimonium dices, Honora patrem tuum et matrem. ^^ Qui ait Haec omnia custodivi a iuventute mea. ^^ '^'^'^' Quo audito lesus ait ei Adhuc unum tibi deest: omnia quaecumque habes vende et da pauperibus, et habebis thesaurum in caelo, et veni sequere me. 23 (220.2.) jjjg jiig auditis contristatus est, quia dives erat valde. ^* Videns autem illum lesus tristem factum dixit Quam difficile qui pecunias ha- bent in regnum dei intrabunt: ^'facilius est enim camelum per foramen acus transire quam divitem intrare in regnum dei. ^^Et dixerunt qui audiebant Et quis potest salvus fieri? ^"^ Ait ilhs Quae inpossibiUa sunt apud homines , possibilia sunt apud deum. ^ iVit autem Petrus Ecce nos dimisimus omnia et secuti sumus te. ^ ^'•^■^ Qui dixit eis Amen dico vobis, nemo est qui reliquit domum aut parentes aut fratres aut uxorem aut filios propter regnum dei, ^^ et non recipiat multo plura in hoc tempore, et in saeculo venturo vitam aeternam. ^' '^^'^' Assumsit autem lesus duodecim et ait iUis Ecce ascendimus Hierosolymam , et consummabuntur omnia quae scripta sunt per prophetas de fiho homi- nis: ^^ tradetur enim gentibus, et inhidetur et flagellabitur et conspuetur, ^^ et postquam flagellaverint occident eum, et die tertia resurget. ^ '^^'^ "^ ' Et XVIII, 7 — 34. 132 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM ipsi nihil horum intellexerunt, et erat verbum istud absconditum ab eis, ■ et noh intellegebant quae dicebantur. ^*^^^'^-^ Factum est autem cum appropinquaret Hiericho, caecus quidam sedebat secus viam mendicans, ^ et cum audiret turbam praetereuntem , interrogabat quid hoc esset. ^^ Dixerunt autem ei quod lesus Nazarenus transiret. ^ Et clamavit di- cens lesu fihi David, miserere mei. ^ Et qui praeibant increpabant eum ut taceret: ipse vero multo magis clamavit Filii David, miserere mei.

• ° Stans autem lesus iussit illum adduci ad se: et cum appropinquasset,

interrogavit illum *^ dicens Quid tibi vis faciam? At ille dixit Domine, ut videam. *^ Et lesus dixit illi Respice, fides tua te salvum fecit. *^ Et confestim vidit, et sequebalur illum magnificans deum. Et omnis plebs ut vidit, dedit laudem deo. XIX. 1 (^5,10.) j]j_ iugressus perambulabat Hiericho. ^ Et ecce vir nomine Zaccheus, et hic erat princeps publicanorum , et ipse dives, ^ et quae- rebat videre lesum quis esset, et non poterat prae turba, quia statura pusillus erat. * Et praecurrens ascendit in arborem sycomorum ut vi- deret illum , quia inde erat transiturus. ^ Et cum venisset ad locum, suspiciens lesus vidit illum et dixit ad eum Zacchee, festinans descende, quia hodie in domo tua oportet me manere. ® Et festinans descendit et excepit illum gaudens. '^ Et cum viderent omnes, murmurabant di- centes quod ad hominem peccatorem divertisset. ^ Stans autem Zac- cheus dixit ad dominum Ecce dimidium bonorum meorum, domine, do pauperibus, et si quid aliquem defraudavi reddo quadruplum. ® Ait le- sus ad eum quia hodie salus domui huic facta est, eo quod et ipse fi- hus sit Abrahae: '^^ ^^^'^■'> venit enim fiHus hominis quaerere et salvare quod perierat. " (221,100 jjaec ilHs audientibus adiciens dixit parabolam, eo quod esset prope Hierusalem, et quia existimarent quod confestim regnum dei manifestaretur. ^ ^^*^'^' Dixit ergo Homo quidam nobilis abiit in regionem longinquam accipere sibi regnum et reverti. ^ ^^'^' Vocatis autem decem servis suis dedit illis decem mnas, et ait ad illos Nego- tiamini dum venio. '* Cives autem eius oderant illum, et miserunt le- gationem post illum dicentes Nolumus hunc regnare super nos. ^° Et factum est ut rediret accepto regno, et iussit vocari servos quibus dedit pecuniam , ut sciret quantum quisque negotiatus esset. ^ Venit autem primus dicens Domine , mna tua decem mnaa adquisivit. ^ Et ait illi Euge bone serve, quia in modico fidelis fuisti, eris potestatem habens XVIII, 35 — XIX, 17. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 133 supra decem civitates. '"^ Et alter venit dicens Doniine , mna tua fecit quinque mnas. ^ Et huic ait Et tu esto supra quinque civitates. ^ Et alter venit dicens Domine, ecce mna tua, quani habui repositam in su- dario: ^^ timui enim, quia homo 'austeris es, tollis quod non posuisti, et metis quod non seminasti. ^^ Dicit ei De ore tuo te iudico , serve nequam. Sciebas quod ego austeris homo sum, tollens quod non posui, et metens quod non seminavi? '^^ et quare non dedisti pecuniam meam ad mensam ? et ego veniens cum usuris utique exigissem illud. ^* Et adstantibus dixit Auferte ab illo mnam et date ilU qui decem mnas ha- ^et. ^^ Et dixerunt ei Domine, habet decem mnas. ^® ^^^^-^' Dico autem obis quia omni habenti dabitur, ab eo autem qui non habet, et quod habet auferetur ab eo. ^^ ^^^^' Verum tamen inimicos meos illos, qui noluerunt me regnare super se, adducite huc et interficite ante me. 28 (23-2,2.) gj jjjg (jictis praccedebat ascendens Hierosolyma. ^ Et factum est cum appropinquasset ad Bethphage et Bethania ad montem qui vo- catur oliveti, misit duos discipulos suos '^^ dicens Ite in castellum quod contra est , in quod introeuntes inVenietis pullum asinae alligatum , cui nemo umquam hominum sedit: solvite illum et adducite. ^' Et si quis vos interrogaverit Quare solvitis? sic dicetis ei quia dominus opera eius desiderat. ^^^'^^'^' Abierunt autem qui missi erant, et invenerunt sicut dixit illis stantem pullum. ^^ Solventibus autem illis pullum dixerunt domini eius ad illos Quid solvitis pullum ? ^ At illi dixerunt quia do- minus eum necessarium habet. *^ Et duxerunt illum ad lesum, et ia- ctantes vestimenta sua supra pullum inposuerunt lesum. ^ Eunte autem illo substernebant vestimenta sua in via. ^ ^^'^- ^ Et cum appropinquaret iam ad descensum montis oliveti, coeperunt omnes turbae descendentium gaudentes laudare deum voce magna super omnibus quas viderant vir- tutibus, ^ dicentes Benedictus qui venit rex in noraine domini: pax in caelo et gloria in excelsis. 39 (235,5.) g^ quidam Pharisaeorum de turbis dixerunt ad illum Magister, increpa discipulos tuos. '*" Quibus ipse ait Dico vobis quia si hi tacuerint , lapides clamabunt. *^ ^^^- '"'•^ Et ut ap- propinquavit, videns civitatem flevit super illam, dicens *^ quia si cogno- visses et tu, et quidem in hac die tua, quae adpacemtibi: nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis: *^ quia venient dies in te, et circumda- bunt te inimici tui vallo, et circumdabunt te et coangustabunt te undi- que , ** ad terram prosternent te et filios qui in te sunt , ^^^^' ^-^ et non relinquent in te lapidem super lapidem, eo quod non cognoveris tem- pus visitationis tuae. 4^ (-238,1.) g^ ingressus in templum coepit eicere ven- dentes in illo et ementes, *^ dicens illis Scriptum est quia domus mea XIX, 18 — 46. 134 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM domus orationis est: vos autein fecistis illam speluncam latronum. 47 (239,1.) gj. gj.g^j clocens cotidie in templo. Principes autem sacerdotum et scribae et principes plebis quaerebant illum perdere , *^ et non invenie- l)ant quod facerent illi : omnis enim populus suspensus erat audiens illum. XX. 1 (240,2.) gj factum est in una dierum docente illo populum in templo et evangelizaute convenerunt principes sacerdotum et scribae cum se- nioribus , '^ et aiuut dicentes ad illum Dic nobis , in qua potestate haec facis, aut quis est qui dedit tibi hanc potestatem ? ^ Respondens autem dixit ad illos Jnterrogabo vos et ego unum verbum, respondete mihi: '* baptismum lohannis de caelo erat an ex hominibus ? ^ At illi cogita- bant inter se dicentes quia si dixerimus De caelo, dicet Quare ergo non credidistis ei ? ^ si autem dixerimus Ex hominibus, plebs universa lapi- dabit nos : certi sunt enim lohannen prophetam esse. ^ Et responderunt se nescire unde esset. ^ Et lesus ait ilHs Necjue ego dico vobis in qua potestate haec facio. ^ ^"^*^-^^ Coepit autem dicere ad plebem parabolam lianc. Homo plantavit vineam et locavit eam colonis, et ipse peregre fuit raultis temporibus. ^" Et in tempore misit ad cultores servum ut de fructu vineae darent iUi: qui caesum dimiserunt eum inanem. ^' Et addidit alterum servum mittere: ilh autem hunc quoque caedentes et afficientes contumelia dimiserunt inanem. ^^ Et addidit tertium mittere: qui et illum vulnerantes eecerunt. " Dixil autem domiuus vineae Quid faciam? mittam filium meum dilectum: forsitan cum Imnc viderint vere- buntur. ^* Quem cum vidissent coloni, cogitaverunt in se dicentes Hic est heres : occidamus illum, ut nostra fiat hereditas. ^^ Et eiectum illum extra vineam occiderunt. Quid ergo faciet illis dominus vineae? ^^Ve- niet et perdet colonos istos, et dabit vineam aliis. Quo audito dixerunt iUi Absit. " Ille autem aspiciens eos ait Quid est ergo hoc quod scri- ptum est Lapidem quem reprobaverunt aedificantes, hic factus cst in caput anguh? ^^ Omnis qui ceciderit supra illum lapidem conquassabi- tur: supra quem autem ceciderit, comminuet illum. '« (2'^^. i ) g^ quaere- bant principes sacerdotum et scribac mittere in illum manus illa hora, et timuerunt populum: cognoverunt enim quod ad ipsos dixerit similitu- dinem istam. ^" ^'•^^^•^■^ Et observantes miserunt insidiatores qui se iustos simularent, ut caperent eum in sermone et traderent illum principatui et potestati praesidis. ^' Et inlerrogaverunt illum dicenles Magister, scimus quia recte dicis et doces et non accipis personam, sed in veritate viam XIX, 47 — XX, 21. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 135 dei doces: ^^ licet nobis darc tribiitum Caesari an non? ^^ Considerans autem dolum illorum dixit * ad eos Quid me temtatis ? ^* Ostendite mihi denarium: cuius habet imaginem et inscriptionem ? Respondentes dixe- runt Caesaris. ^^ Et ait illis Reddite ergo quae Caesaris sunt Caesari, et quae dei sunt deo. ^^Et non potuerunt verbum eius reprehendere coram plebe, et mirati in responsis eius tacuerunt. ^ Accesserunt autem quidam Sadducaeorum, qui negant esse resurrectionem , et interrogave- rimt eum ^^ dicentes Magister, Moses scripsit nobis Si frater alicuius mortuus fuerit habens uxorem, et hic sine filiis fuerit, ut accipiat eam frater eius uxorem et suscitet semen fratri suo. ^^ Septem ergo fratres erant: et primus accepit uxorem et mortuus est sine filiis: ^*^ et sequens accepit illam, et ipse mortuus est sine filio: ^^ et tertius accepit illam, similiter et omnes septem, et non reliquerunt semen et mortui sunt. ^^ Novissima omnium mortua est et mulier. ^ In resurrectione ergo cu- ius eorum erit uxor? siquidem septem habuerunt eam uxorem. ^* Et ait iUis lesus Filii saecuH huius nubunt et traduntur ad nuptias, ^ iUi au- tem qui digni habebuntur saeculo illo et resurrectione ex mortuis neque nubunt neque ducunt uxores: ^^neque enim ultra mori *poterunt, aequa- les enim angelis sunt, et filii sunt dei cum sint filii resurrectionis. ^^ Quia vero resurgant mortui, et Moses ostendit secus rubum, sicut dicit domi- num deum Abraham et deum Isaac et deum lacob : ^ deus autem non est mortuorum sed vivorum: omnes enim vivunt ei. ^^ Respondentes autem quidam scribarum dixerunt Magister, bene dixisti. '*o("2i*-2) gt am- plius non audebant eum quicquam interrogare. *^ '^^-^' Dixit autem ad illos Quomodo dicunt Christum filium David esse, *^ et ipse David dicit in libro psalmorum Dixit dominus domino meo Sede a dextris meis

• ^ donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum? **David ergo

dominum illum vocat: et quomodo filius eius est? *^ ^^*^'^^ Audiente au- tem omni populo dixit discipulis suis *^Adtendite a scribis, qui volunt ambulare in stolis et amant salutationes in foro et primas cathedras in sy- nagogis et primos discubitus in conviviis , '*^ ^^"' ^^ qui devorant domos vi- duarum simulantes longam orationem: hi accipient damnationem maiorem. XXI. ^ Respiciens autera vidit eos qui mittebant munera sua in gazophila- cium divites: ^ vidit autem et quandam viduam pauperculam mittentem aera minuta duo, ^ et dixit Vere dico vobis quia vidua haec pauper plus quam omnes misit. * Nam omnes hi ex *abundanti sibi miserunt XX, 22 — XXI, 4. i36 EVANGELIUM SHCUNDUM LUCAM in munera dei: haec autem ex eo quod deest illi, omnem victum suum quem habuit misit. ^(248,2.) gj quibusdam dicentibus de templo, quod la- pidibus bonis et donis ornatum esset, dixit ** Haec quae videtis, venient dies in quibus non relinquetur lapis super lapidem qui non destruatur. "^ (^^'^^ Interrogaverunt autem illum dicentes Praeceptor, quando haec eruut, et quod signum cum fieri incipient? ^ Qui dixit Videte ne sedu- camini: multi enim venient in nomine meo, dicentes quia ego sum et tempus appropinquavit : nolite ergo ire post illos. ^ Cum autem audie- ritis proelia et seditiones, nolite terreri: oportet primum haec fieri, sed non statim finis. '^^ Tunc dicebat illis Surget gens contra gentem et re- gnum adversus regnum, ^ terrae raotus magni erunt per loca et pesti- lentiae et fames, terroresque de caelo et signa magna erunt. ^^^•^•^Sed ante haec omnia inicient vobis manus suas et persequentur , tradentes in synagogas et custodias, tradentes ad reges et ad praesides, propter uomen meum. ^^ Coutinget autem vobis in testimonium. ^* '^^•' Ponite ergo in cordibus vestris non praemeditari quemadmodum respondea- tis: ^^ ego enim dabo vobis os et sapientiam, cui non poterint re- sistere et contradicere omnes adversarii vestri. ^'^ Trademini autem a parentibus et fratribus et cognatis et amicis, et morte afficient ex vobis , " et eritis odio omnibus propter nomen meum : '"^ et capil- lus de capite vestro non peribit: ^ et in patientia vestra possidebitis animas vestras. 20 (252,10.) (^y,jjj Qxitem videritis circumdari ab exercitu Hierusalem, tunc scitote quia appropinquavit desolatio eius. ^' &^-V Tunc qui in ludaea sunt fugiant in montes, et qui in medio eius descedant, et qui in regionibus non intrent in eam , ^ quia dies ultionis hi sunt, ut impleantur omnia quae scripta sunt. 23(251,2.) Yae autem praegnatibus et nutrieutibus in illis diebus: (255,2.) ^pjj gjjjjjj pressura magna supra terram et ira populo huic , ^ '^®- '"'•' et cadent in ore gladii et captivi ducentur in ornnes gentes, et Hierusalem calcabitur a gentibus, donec impleantur tempora nationum. 20(257,2.) g^ erunt signa in sole et luna et in steUis, et iu terris pressura gentium prae confusione sonitus maris et fluctuum, ^° arescentibus hominibus prae timore et expectatione quae supervenient universo orbi: nam virtutes caelorum movebuntur. 2: (258,2.) g^ tunc videbunt filium hominis venientem in nube cura potestate magna et maiestate. ^^His autem fieri incipientibiis respicite et levate capita ve- stra, quoniara appropinquat redemtio vestra. ^^ Et dixit illis similitudi- nem. Videte ficulneam et omnes arbores : ^*' cum producunt iam ex se fructum , scitis quoniara prope est aestas : ^^ ita et vos cum videritis haec fieri, scitote quoniam prope est regnum dei. ^^ Araen dico vobis XXI, 5 — 32. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 137 quia non praeteribit generatio haec donec omnia fiant. ^ Caelum et terra transibunt, verba autem mea non transient. ^ ^^^' ^^^ Adtendite au- tem vobis ne forte graventur corda vestra in crapula et ebrietate et curis huius vitae, et superveniat in vos repentina dies illa: ,^ tamquam laqueus enim superveniet in omnes qui sedent super faciem omnis terrae. ^ Vigilate itaque omni tempore orantes ut digni habeamini fugere omnia quae futura sunt et stare ante filium hominis. ^^ Erat autem diebus do- cens in templo, noctibus vero exiens morabatur in monte qui vocatur oliveti. "^ Et omnis populus manicabat ad eum in templo audire eum. XXII. 1 (260,1.) Appropinquabat autem dies festus azymorum qui dicitur pa- scha, 2(2^^'^^ et quaerebant principes sacerdotum et scribae quomodo eum interficerent ; timebant vero plebem. ^ ^^^^-^Untravit autem satanas in ludam qui vocatur Scarioth, unum de duodecim: * (263,2.) ^j gj^j-j. gj. locutus est cum principibus sacerdotum et magistratibus quemadmodum illum traderet eis. ^ Et gavisi sunt et pacti sunt pecuniam illi dare: ^ et spopondit, et quaerebat oportunitatem ut traderet illum sine turbis. '^ Venit autem dies azymorum, in qua necesse erat occidi pascha: ^ et misit Petrum et lohannen dicens Euntes parate nobis pascha ut man- ducemus. ^ At illi dixerunt Ubi vis paremus? ^° Et dixit ad eos Ecce introeuntibus vobis in civitatem occurrit vobis homo amphoram aquae portans: sequimiui eum in domum in qua intrat, " et dicetis patri fa- milias domus Dicet tibi magister Ubi est diversorium ubi pascha cum discipulis meis manducem? ^^ Et ipse vobis ostendet cenaculum ma- gnum stratum, et ibi parate. ^^ Euntes autem invenerunt sicut dixit illis, et paraverunt pascha. ^*Et cum facta esset hora, discubuit, et duode- cim apostoli cum eo. ^^ '^^- ^•^ Et ait ilHs Desiderio desideravi hoc pascha manducare vobiscum ante quam patiar : ^ ^^®- ^^ dico enim vobis quia ex hoc non manducabo illud donec impleatur in regno dei. " Et ac- cepto calice gratias egit et dixit Accipite et dividite inter vos : ^^ dico enim vobis quod non bibam de generatione vitis donec regnum dei ve- niat. ^ ^^^^^ Et accepto pane gratias egit et fregit et dedit eis dicens Hoc est corpus meum quod pro vobis datur: hoc facite in meam com- memorationem. ^° ^^^•^•^ Similiter et calicem postquam cenavit, dicens Hic est calix, novum testamentum in sanguine meo, quod pro vobis fundetur. 21 (268,2.) Yerum tamen ecce manus tradentis me mecum est in mensa. ^^ Et quidem filius hominis secundum quod definitum est vadit, verum XXJ, 33 — XXU, 22. 18 138 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM tamen vae illi homini per quem tradetur. ^^ ^^^- ^^ Et ipsi coeperunt quae- rere inter se quis esset ex eis qui hoc facturus esset. ^* ^™' ^^ Facta est autem et contentio inter eos, quis eorum videretur esse maior. ^ Dixit autem eis Reges gentium dominantur eorum, et qui potestatem habent super eos benefici vocantur : '^ vos autem non sic , sed qui maior est in vobis fiat sieut iunior, et qui praecessor est sicut ministrator. ^^ ^^^^•^•^Nam quis maior est, qui recumbit an qui ministrat? nonne qui recumbit? Ego autem in medio vestrum sum sicut qui ministrat. ^ Vos antem estis qui permansistis mecum in temtationibus meis : '^ et ego dispono vobis , sicut disposuit mihi pater meus regnum , ^^ ut edatis et bibatis super mensam meam in regno ^^'^-^■i et sedeatis super thronos iudican- tes duodecim tribus Israhel. ^^ (^uio.) ^jj. a^tgui dorainus Simon Simon, ecce satanas expetivit vos ut cribraret sicut triticum, ^^ ego autem ro- gavi pro te ut non deficiat fides tua: '^*'^^ et tu aliquando conversus confirma fratres tuos. 33 (275,1.) q^^ ^j^jj^ gj Domine, tecura paratus sum et in carcerem et in mortem ire. ^* Et ille dixit Dico tibi , Petre , non cantabit hodie gallus donec ter abneges nosse me. (^'/e.io.) gj ^jj^j^ ^jg ^ Quando misi vos sine sacculo et pera et calciamentis , numquid ali- quid defuit vobis ? ^ At illi dixerunt Nihil. Dixit ergo eis Sed nunc qui habet sacculum tollat, similiter et peram, et qui non habet vendat tuni- cam suam et emat gladiura: ^^^^^•^^ dico autem vobis quoniam adhuc hoc quod scriptum est oportet impleri in me Et quod cum iniustis de- putatus est. Etenim ea quae sunt de me finera habenL ss^mio^j j]jj dixerunt Domine, ecce gladii duo hic. At ille dixit eis Sat esL 39(™'^)Et egressus ibat secundum consuetudinem in montem olivarum: secuti sunt autem illum et discipuh. W(28o,2.)gj ^mjj pervenisset ad locura, dixit il- lis Orate ne intretis in temtationem. '^ '^•^^ Et ipse avulsus est ab eis quantum iactus est lapidis, et positis genibus orabat *^ dicens Pater, si vis, transfer calicem istum a me: ^^'-^'^ ' verum tamen non mea voluntas sed tua fiat. ^^^^^^•^*'^ Apparuit autem illi angelus de caelo confortans eum. Et factus est in agonia et prolixius orabat. '^ Et factus est sudor eius sicut guttae sanguinis decurrentis in terram. *5 (m 2.) £]|. ^^j^ ^^j._ rexisset ab oratione et venisset ad discipulos suos, invenit eos dormien- tes prae tristitia, *** et ait illis Quid dormitis? surgite, orate ne intretis m temtationem. * ^^' ^" > Adhuc eo loquente, ecce turba, et qui vocaba- tur ludas unus de duodecim antecedebat eos, et appropinquavit lesu ut oscularetur eum. *^ ^^**^'^Mesus autem dixit ei luda, osculo filium horai- nis tradis? *^ ^^^""^ ^* ^ Videntes autem hi qui circa ipsum erant quod futu- rum erat, dixerunt ei Domine, si percutimus in gladio ? ^'^ Et percussit XXII, 23 — 50. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 139 unus ex illis servuni principis sacerdotum et aniputavit auriculam eius dextram. ^' Respondens autem lesus ait Sinite usque huc: '^**- '^^ et cum tetigisset auriculam eius, sanavit eum. ^^^^^"Dixit autem lesus ad eos qui venerant ad se, principes sacerdotum et magistratus templi et seiiio- res Quasi ad latronem existis cum gladiis et fiistibus: ^^ cum cotidie vobiscum fuerim in templo, non extendistis manus in me: sed haec est hora vestra et potestas tenebrarum. ^' ^^^"'^-^ Comprehendentes autem eimi duxerunt ad domum principis sacerdotum: ^^'-"'^^ Petrus vero se- quebatur a longe. ^ Accenso autem igni in medio atrio et circumse- dentibus illis erat Petrus in medio eorum. ^ Quem cum vidisset anciila quaedam sedentem ad lumen et eum fuisset intuita, dixit Et hic cum illo erat. st (292,1.) ^j. jjjg negavit eum dicens MuHer, non novi illum. ^Et post pusillum aUus videns eum dixit Et tu de illis es. Petrus vero ait homo, non sum. ^^ Et intervallo facto quasi horae unius alius quidam afQrmabat diceus Vere et hic cum illo erat: nam et Galilaeus est. ^ Et ait Petrus Homo, nescio quid dicis. Et continuo adhuc illo loquente cantavit gallus, ^i {293,2.) gj. cQj^versus dominus respexit Petrum, et recor- datus est Petrus verbi domini, sicut dixit quia prius quam gallus cantet ter me negabis: ^'^ et egressus foras Petrus flevit amare. 63(29i,i.) gi^ Yii.|[ qui tenebant eum inludebant ei caedentes, '^* et velaverunt eum et per- cutiebant faciem eius, et interrogabant eum dicentes Prophetiza, quis est qui te percussit? ®^ Et alia multa blasphemantes dicebant in eum. 66(295.2.) gi^ ut factus est dies, convenerunt seniores plebis et principes sa- cerdotum et scribae et duxerunt illum in concilium suura, dicentes Si tu es Christus, dic nobis. e'^ (296,io.) gj. gjj jjug gj vobis dixero, non creditis mihi: ^ si autem et interrogavero, non respondebitis mihi neque dimit- tetis. ^^ '^^^•' Ex hoc autem erit filius hominis sedens a dextris virtutis dei. ^'^^^'^•^ Dixerunt autem omnes Tu ergo es filius dei? Qui ait Vos dicitis, quia ego sum. ^" '^^'^' At illi dixerunt Quid adhuc desideramus testimonium? ipsi enim audivimus de ore eius. XXIII. 1 (300,1.) gj surgens oranis niultitudo eorum duxerunt illum ad Pilatum. ^*^^* Coeperunt autem illum accusare dicentes Hunc invenimus subver- tentem gentem nostram et prohibenteni tributa dare Caesari et dicentem se Christum regem esse. ^ '^*^' ^^ Pilatus autem interrogavit eum dicens Tu es rex ludaeorum? At ille respondens ait Tu dicis. * (303,9.) ^jj g^_ tem Pilatus ad principes sacerdotum et turbas Nihil invenio causae in XXII, 51 — xxm, 4. 18* ' 140 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM hoc homine. ^ (30*o.) ^^ i][ invalescebant dicentes Commovet populiim docens per universam ludaeam et incipiens a Galilaea usque huc. ® Pi- latus autem audiens Galilaeam interrogavit si homo GaHlaeus esset, ^ et ut cogTiovit quod de Herodis potestate esset , remisit * eum ad Hero- dem, qui et ipse Hierosolymis erat illis diebus. ^ Herodes autem viso lesu gavisus est valde: erat enim cupiens ex multo tempore videre eum, eo quod audiret multa de illo, et sperabat signum aHquod videre ab eo ,fieri. ^ Interrogabat autem iUum multis sermonibus : at ipse nihil ilH respondebat. ° ^^'^' Stabant etiam principes sacerdotum et scribae con- stanter accusantes eum. " (306,io.) Sprevit autem iUum Herodes cum ex- ercitu suo, et inlusit indutum veste alba, et remisit ad Pilatum. ^^ Et facti sunt amici Herodes et Pilatus in ipsa die: nam antea inimici erant ad invicem. ^ '^'^'^ Piiatus autem convocatis principibus sacerdotum et magistratibus et plebe ^* dixit ad illos Optulistis mihi hunc hominem quasi avertentem populum, et ecce ego coram vobis interrogans nullam causam inveni in homine isto ex his in quibus eum accusatis. ^ '^' ^"'^ Sed neque Herodes: nam remisi vos ad illum, et ecce nihil dignum morte actum est ei. ^*^^'^-^ Emendatum ergo illum dimittam. ' Necesse au- tem habebat dimittere eis per diem festum unum. ^ ^^"•^ Exclamavit autem simul universa turba dicens ToIIe hunc, et dimitte nobis Barab- ban: ^® qui erat propter seditionem quondam factam in civitate et ho- micidium missus in carcerem. ^° ^^'^'^'^ Iterum autem Pilatus locutus est ad illos volens dimittere lesum. ^^ At ilH succlamabant dicentes Cruci- fige, crucifige illum. ^ <^^^'^-^ Ille autem tertio dixit ad illos Quid enim mali fecit iste? nuUam causam mortis inveni in eo: corripiam ergo iUum et dimittam. 23(313,1.)^^ [ instabant vocibus magnis postulantes ut cruci- figeretur, et invalescebant voces eorum, 24(3i4,i.)g| Pilatus adiudicavit fieri petitionem eorum: ^ dimisit autem illis eum qui propter homici- dium et seditionem missus fuerat in carcerem, quem petebant, lesum vero tradidit voluntati eorum. 26 (315,1,) g^ ^^^^ ducerent eum, apprehen- derunt Simonem quendam Cyrenensem venientem de viHa, et imposue- runt illi crucem portare post lesum. ^ '^^^- ^°'^ Sequebatur autem illum multa turba popuH et mulierum, quae plangebant et lamentabantur eum. ^ Conversus autem ad illas lesus dixit Filiae Hierusalem, noHte flere super me, sed super vos ipsas flete et super filios vestros : ^^ quoniam ecce venient dies in quibus dicent Beatae steriles, et ventres qui non genuerunt, et ubera quae non lactaverunt. ^^ Tunc incipient dicere mon- tibus Cadete super nos, et collibus Operite nos : ^^ quia si in viridi ligno haec faciunt, in arido quid fiet? ^^ '^"'^' Ducebantur autem et alii duo XXIII, 5 — 32. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 141 nequam cum eo ut ' interficerentur. 33c3i8,i.) Et postquam venerunt in lo- cum qui vocatur calvariae, ibi crucifixerunt eum ^^^^'^^ et latrones, unum a dextris et alterum a sinistris. ^ '^*'-'"^) lesus autem dicebat Pater, di- mitte illis: non enim sciunt quid faciunt. *^^^-^ Dividentes vero vesti- menta eius miserunt sortes. ^ Et stabat populus spectans, <^^^'^' et de- ridebant illum principes cum eis dicentes Alios salvos fecit, se salvum faciat, si hic est Christus dei electus. ^^ ^^^'^' Inludebant autem ei et milites accedentes et acetum offerentes illi , ^^ dicentes Si tu es rex ludaeorum, salvum te fac. 38 (324,1.) gj,g^|. 3^45^ gj superscriptio inscripta super illum litteris graecis et latinis et hebreicis Hic est rex ludaeo- rum. ^^ '^^'^^ Unus autem de his qui pendebant latronibus blasphemabat eum dicens Si tu es Christus, salvum fac temet ipsum et nos. ^ *^^®' ^* Re- spondens autem alter increpabat illum dicens Neque tu times deum, quod in eadem damnatione es? *^ Et nos quidem iuste, nam digna factis recepimus: hic vero nihil mali gessit. *^Et dicebat ad lesum Do- iriine, memento mei cum veneris in regnum tuum. *^ Et dixit illi lesus Amen dico tibi, hodie mecum eris in paradiso. ** <^'^' Erat autem fere hora sexta et tenebrae factae sunt in universa terra usque in nonam horam, *^ et obscuralus est sol, (328,2.) gj yelum templi scissum est me- dium. 46 (329.1.) Et clamans voce magna lesus ait Pater, in manus tuas commendo spiritum meum. Et haec dicens exspiravit. ^'^ ^^*'-^ ' Videns autem centurio quod factum fuerat, glorificavit deum dicens Vere hic homo iustus est. *» (33i,io.) gj omnis turba eorum qui simul aderant ad spectaculum istud et videbant quae fiebant, percutientes pectora sua re- vertebantur. *^ Stabant autem omnes noti eius a longe, et mulieres quae secutae erant eum a Gahlaea, haec videntes. eso(332.i.) j]^ ecce vir nomine loseph, qui erat decurio , vir bonus et iustus, ^^ hic non consenserat concilio et actibus eorum, ab Arimathia civitate ludeae, qui expectabat et ipse regnum dei : ^'^ hic accessit ad Pilatum et petiit corpus lesu, 53 (333.1.) g^ depositum involvit sindone, et posuit eum in monumento ex- ciso , in quo nondum quisquam positus fuerat. ^* ^^' ^^ ' Et dies erat 'parasceves, et sabbatum inlucescebat. ^ Subsecutae autem muHeres, quae cum ipso venerant de Galilaea, viderunt monumentum et quemad- modum positum erat corpus eius, ^(335.8.) ^^ revertentes paraverunt aro- mata et ungenta: et sabbato quidem siluerunt secundum mandatum. XXIV. 1 (336,1.) Una autem sabbati valde diluculo venerunt ad monumentum portantes quae paraverant aromata. ^ Et invenerunt lapidem revolutum XXIII, 33 — XXIV, 2. 142 EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM a monumento , ^ et ingressae non invenerunt corpus domini lesu. * Et factum est dum mente consternatae essent de isto, ecce duo viri stete- runt secus illas in veste fulgenti: ^ '337,2.) ^^^^^ timereut autem et decii- narent vultum in terram, dixerunt ad illas Quid quaeritis viventem cum mortuis? ^ Non est hic, sed resurrexit: recordamini qualiter locutus est vobis cum adhuc in Galilaea esset, '^ dicens quia oportet filium hominis tradi in raanus hominum peccatorum et crucifigi et die tertia resurgere. ^ Et recordatae sunt verborum eius, ^(338.2) ^t regressae a monumento nuntiaverunt haec omnia illis undecim et ceteris omnibus. ^o (339. io.) jgj.gj. autem Maria Magdalene et lohanna et Maria lacobi et ceterae quae cum eis erant, quae dicebant ad apostolos, haec. ^" Et visa sunt ante illos sicut deliramentum verba ista , et non credebant illis. ^^ Petrus autem surgens cucurrit ad monumentum, et procumbens vidit linteamina posita, et abiit secum mirans quod factum fuerat. ^ Et ecce duo ex illis ibant ipsa die in castellum, quod erat in spatio stadiorum sexaginta ab Hie- rusalem, nomine Emmaus, ^* et ipsi loquebantur ad invicem de his omni- bus quae acciderant. ^^ Et factum est dum fabularentur et secum quae- rerent, et ipse lesus appropinquans ibat cum illis: ^^ oculi autem eorum tenebantur ne eum agnoscerent. " Et ait ad illos Qui sunt hi sermo- nes quos confertis ad invicem ambulantes, et estis tristes? ^ Et re- spondens unus, cui nomen Cleopas, dixit ei Tu solus peregrinus es in Hierusalem et non cognovisti quae facta sunt in iila his diebus ? ^® Qui- bus ille dixit Quae? Et dixerunt De lesu Nazareno, qui fuit vir pro- pheta potens in opere et sermone coram deo et omni populo , ^" et quomodo eum tradiderunt summi sacerdotura et principes nostri in damnationem mortis et crucifixerunt eura. ^' Nos autem sperabamus quia ipse esset redemturus Israhel: et nunc super haec omnia tertia dies hodie quod haec facta sunt. ^ Sed et raulieres quaedam ex nostris terruerunt nos, quae ante lucem fuerunt ad monumentum , ^ et non in- vento corpore eius venerunt dicenles se etiam visionera angelorum vi- disse, qui dicunt eum vivere. ^* Et abieruut quidam ex nostris ad mo- numentum, et ita invenerunt sicut mulieres dixerunt, ipsum vero nou invenerunt. ^ Et ipse dixit ad eos stulti et tardi corde ad creden- dum in omnibus quae locuti sunt prophetae. ^ Nonne haec oportuit pati Christum et ita intrare in gloriam suam? ^ Et incipiens a Mose et omnibus prophetis interpretabatur illis in omnibus scripturis quae de ipso erant. ^^ Et appropinquaverunt castello quo ibant, et ipse 'finxit se longius ire , "^^ et coegerunt iUum dicentes Mane nobiscum, quoniam advesperascit et declinala est iam dies. Et intravit cum illis. ^ Et factum XXIV, 3 — 30. EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM 143 est diim recumberet cum illis, accepit panem et benedixit ac fregit, et porrigebat illis: ^' et aperti sunt oculi eorum, et cognoverunt eum: et ipse evanuit ex oculis eorum. ^^ Et dixerunt ad invicem Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, dum loqueretur in via et aperiret nobis scriptuias ? ^^ Et surgentes eadem hora regressi sunt in Hierusalem , et invenerunt congregatos undecim et eos qui cum ipsis erant, ** dicentes quod surrexit dominus vere et apparuit Simoni: ** et ipsi narrabant quae gesta erant in via, et quomodo cognoverunt eum in fractione pa- nis. 36 (340.9.) j)^jjjj liSiQc autcm locuntur, lesus stetit in medio eorum et dicit eis Pax vobis: ego sum, nolite timere. ^^ Conturbati vero et con- territi existimabunt se spiritum videre. ^^Et dixit eis Quid turbati estis et cogitationes ascendunt in corda vestra? ^^ Videte manus meas et pedes, quia ipse ego sum: palpate et videte, quia spiritus carnem et ossa non habet sicut me videtis habere. ^ Et cum hoc dixisset, osten- dit eis manus et pedes. '*' (^*^-^) Adhuc autem illis non credentibus et mirantibus prae gaudio, dixit Habetis hic aliquid quod manducetur? *^ At illi optulerunt ei partem piscis assi et favum mellis : *^ et cum mandu- casset coram eis , sumens reliquias dedit eis. ** (3*2, io.) g|. ^j^jj g^j g^g Haec sunt verba quae locutus sum cum adhuc essem vobiscum, quo- niam necesse est impleri omnia quae scripta sunt in lege Mosi et pro- phetis et psalmis de me. ^ Tunc aperuit illis sensum ut intellegerent scripturas, ^ et dixit eis quoniam sic scriptum est, et sic oportebat Christum pati et resurgere a mortuis die tertio , " et praedicari in no- mine eius paenitentiam et remissionem peccatorum in omnes gentes, in- cipientibus ab Hierosolyma. ^ Vos autem estis testes horum. *^ Et ego mitto promissum patris mei in *vos: vos autem sedete in civitate, quo- ad usque induamini virtutem ex alto. ^ Eduxit autem eos foras iu Be- thaniam , et elevatis manibus suis benedixit eis. ^^ Et factum est dum benediceret illis , recessit ab eis , et ferebatur in caelum. ^^ Et ipsi adorantes regressi sunt in Hierusalem cum gaudio magno, ^ et erant semper in templo laudantes et benedicentes deum. Amen. EXPLICIT P R A E F A T I 0. lohannes evangelisla unus ex discipulls dei, qui virgo electus a deo est, quem de nuptiis volentem nubere vocavit deus: cui virginitatis in hoc duplex testimonium in evangeUo datur, quod et prae ceteris di- lectus a deo dicitur, et huic matrem suam iens ad crucem commenda- vit deus, ut virginem virgo servaret. Denique mauifestans in evangelio quod erat ipse incorruptibilis verbi opus inchoans solus, verbum caro factum esse nec lumen a tenebris comprehensum fuisse testatur, primum signum ponens quod in nuptiis fecit*, ut ostendens quod ipse erat legen- tibus demonstraret quod ubi dominus invitatur deficere nuptiarum vinum debeat, ut veteribus inmutatis nova omnia quae a Christo instituuntur appareant: de quo singula quaeque in mysterio acta vel dicta evangehi ratio quaerentibus monstrat. Hoc autem evangelium scripsit in Asia, postquam in Pathmos insuia apocalypsin scripserat, ut cum in principio canonis incorruptibile principium in Genesi, et incorruptibilis finis per virginem in Apocalypsi redderetur, dicente Christo Ego sum A et (D. Et hic est lohannes qui sciens supervenisse diem recessus sui convo- catis discipuhs suis in Epheso per multa signorum experimenta promens Christum, descendens in defossum sepulturae suae locum facta oratione positus est ad patres suos, tam extraneus a dolore mortis quam a cor- ruptione carnis invenitur ahenus. Tamen post omnes evangehum scripsit: et ]hoc virgini debebatur. Quorum tamen vel scripturarum tempore dis- positio vel hbrorum ordinatio ideo per singula a nobis non exponitur ut scienti desiderio conlocato et quaerentibus fructus laboris et deo magisterii doctrina servetur. EXPLICIT INCIPIUNT CAPITULA LECTIONUM SECUNDUM lOHANNEM. I. In principio verbum deus apud deum, per quem facta sunt omnia, et lohannes missus refertur ante eum , qui recipientes se facit filios dei per gratiam suam. II. Interrogantibus ludaeis lohannes negat se esse Christum, sed mis- sum se ante illum vocemque esse clamantis in deserto secun- dum Esaiam enuntiat; ipsum vero fatetur agnum tollentem pec- cata mundi et baptizantem in spiritu sancto, eo quod ipse sit supra omues. III. Ex duobus lohannis discipulis qui secuti fuerant dominum unus Andreas adduxit fratrem suum, qui Petrus ab ipso nuncupatus: Philippus quoque vocatus Nathanaheli indicat, qui mox inter ce- tera eum dei filium confitetur, IIII. In nuptiis aquam convertit in vinum: quo facto cognoscitur quod ubi ipse fuerit invitatus vinum necesse sit deficere nuptiarum. V. Propinquante pascha ludaeorum eicit vendentes e templo, et in- terrogantibus quod signum daret, solvendi templum et in triduo excitandi mysterium ponit. VI. Nicoderao inter multa dicit nisi renatus in regnum dei intrare non posse, vel quod non iudicare sed salvare venerit mundum, et manifestari dicit opera quae in deo sunt facta. VII. lohanni in Aenon baptizanti dicitur lesum baptizare: quem ille sponsum esse et oportere crescere, se autem minui, illumque de sursum et supra omnes esse, credentemque in eum habere vi- tam aeternam, super incredulum vero iram manere confirmat. VIII. Apud puteum lacob mulieri Samaritanae manifestatus plurima mystice loquitur, et multi Samaritanorum credunt in eum, dicen- tes Ilic est vere salvator mundi. VIIII. Reguli cuiusdam filius egrotans abseutis domini voce sanatur di- centis patri eius Vade, filius tuus vivit: credidit ipse et domus eius tota. X. Hominem XXXVIII annos in infirmitate sua dicendo Surge tolle grabattum tuum et ambula, in sabbato curat, aequalem se quod erat faciens deo. 19 146 CAPITULA LECTIONUM SECUNDUM lOHANNEM XI. Quod filius sicut pater suscitans mortuos sit aequaliter hono- randus, in quo credentes transeant de morte ad vitam: ven- turam quoque pronuntiat horam qua de monumentis boni ma- Hque resurgant. XII. Pro testimonio suo lohannem lucernam appellat: patrem quoque et scripturas de se testimonium perhibere, ludaeos alium re- cepturos, de se autem Mosen scripsisse testatur. XIII. Propinquante pascha ludaeorum de quinque panibus et duobus piscibus quinque milia hominum saturavit: pro quo signo cum regem eum vellent facere, fugit: et ambulans supra mare pa- ventibus discipulis ait Ego sum, nolite timere. XIIIl. Aturbis quaesitus et inventus ait Operamini cibum qui non perit, et panem de caelis verum dicit dare vitam mundo. ' XV. Panem vitae se dicit et credentes in se resuscitaturum in no- vissimo die.* XVI. Murmurantes loseph eum filium dicunt: at ipse inter multa carnem suam panem se daturum ait pro mundi vita, et cetera similia plurima de pane et carne sua testatur. XVII. Verba sua spiritum vitamque pronuntiat, et unum ex duode- cim diabohim appellat.* XVIII. ludaeis interficere eum quaerentibus ascendit occulte ad diem festum scaenopegiae, ubi diversa de eo et ab eo dicuntur, et quaerentes eum adprehendere nequeunt, quia nondum venerat hora eius. XIX. Multis de turba credentibus plurima loquitur, inter quae Qui sitit veniat ad me et bibat: Nicodemo quoque pro ipso de audientia dicenti resistitur a Pharisaeis.' XX. Muherem in adulterio reprehensam atque ad se adductam nec ab accusatoribus condemnatam ipse sub condicione qua ulte- rius non peccaret absolvit. XXI. Lucem mundi se dicens Pharisaeos de proprio testimonio re- sultantes arguit, iudicium suum verum esse confirmans. XXII. Dicit ludaeis Et vos in peccato vestro moriemini: a quibus interrogatus quis esset, principium se esse respondit , addens Cum exaltaveritis fiHum hominis, tunc cognoscetis quia ego sum. XXIII. ludaeis credentibus ait Si manseritis in sermone meo, veritas liberabit vos: quibus respondentibus se esse liberos, dicit Qui facit peccatum servus est peccati, et inter alia multa diabo- lum homicidam et mendacii patrem adsignat. XXIIII. Qui sermonem, inquit, meum servaverit, mortem non videbit CAPITULA LECTIONUM SECUNDUM lOlJANNEM 147 in aeternum: et inter cetera plurima ante Abraham se esse dicens, exivit de templo. XXV. Caecum a nativitate sanaturus lucem mundi se dicit; quem cum inluminasset , multa Pharisaeis anxietate turbatis atque quaerentibus, ipse ab inluminato cognitus adoratur. XXVI. Qui non intrat, hiquit, in ovile per ostium fur est, seque dicit ostium et pastorem ovium, pro quibus se suam animam po- siturum et aUas oves adducturum pronuntiat, ut fiat unum ovile, unus pastor. XXVIL Potestatem habere se dicit ponendi ac resumendi animam suani: facta quoque encenia Hierosolymis inter multa quae Pharisaeis sciscitantibus dixerat ait Ego et pater unum sumus, et multi crediderunt in eum. XXVIII. Lazarum quadriduanum mortuum suscitaturus dormije dicit; quem magna voce clamando resuscitans solvi iubet et abire, plurimis credentibus ex ludaeis. XXIX. Pontifices adversus eum consilium colligunt, in quo Caiphas unum debere mori pro populo prophetizat: et ante sex dies paschae ungento pedes domini perfunduntur , de cuius pretio ludae murmur arguitur. XXX. Turba cuni ramis palmarum occurrens clamat osanna ; ipse vero super puUum asinae sedit, Pharisaeis dicentibus Totus mundus post eum abiit. XXXI. Nuntiatis gentihbus eum videre volentibus horam suae clarifi- cationis esse dicit, et granum frumenti mortuum multum fru- ctum pronuntiat allaturum: ministrantem quoque sibi honorifi- candum promittit a patre. XXXII. Animam suam turbatam esse dicenti et clarificari se a patre poscenti vox de caelo ait Ciarificavi: post haec multa prose- quitur, inter quae se non ad iudicandum sed ad salvandum mundum venisse se testatur. XXXIII. Surgeus a cena pedes lavit discipulorum , exemplum dedisse se dicens ut ipsi conservis faciant quod omnium dominum fe- cisse probarunt. XXXIIII. Non esse servum maiorem domino dicens, post testimonium scripturae ludam intincti panis porrectione significat, et disci- pulos multipliciter exhortatur. XXXV. Non turbetur cor vestrum, ai( discipuhs , ego sum via veritas et vita: qui vidit me, vidit et patrem; ego in patre et pater in rae: quodcumque petieritis in nomine meo, hoc faciam. 19* 148 CAPITULA LECTIONUM SECUNDUM lOHANNEM XXXVI. Diligentibus se discipulis mandataque servantibus paracletum promittit a patre mittendum mansurumque cum eis in aeter- num, seque pacem dare eis pacemque relinquere pollicetur. XXXVII. Se ipsum vitem et patrem agricolam dicens discipulosque pal- mites, sine se nihil eos facere posse testatur: et multis locu- tionum modis alternam eis dilectionem inculcat, cuius merito possent quodcumque petierint inpetrare. XXXVIII. Eandem dilectionem instantius commendans, contemnendum do- cet odium mundi, praedicens qualia pro eius nomine sint pas- suri, et arguendum mundum a paracleto de peccato de iustitia et de iudicio manifestat. XXXIX. Modicum et videndum se dicit ab eis, et iterum modicum et non videndum : de quo quaerentibus discipulis similitudinem mu- lieris post partum tristitiae prae gaudio non reminiscentis indu- • cit: quos et a patre amari significans corroburat se relicturos, dicens In mundo pressuram habebitis, sed confidite, ego vici mundum, XL. Ad patrem de clarificatione sua loquens discipulos prolixa et multimoda prosecutione commendat, passione protinus inminente. XLI. Traditionis ac passionis eius per ordinem gesta narrantur. XLII. Resurrectionis simihter manifestatio declaratur, qua Maria Magda- lene Petro et lohanni nuntiat sublatum corpus de monumento; quibus occurrentibus ac reversis ipsa post angelicam visionem visum a se dominum aestimans hortulanum, quo mox cognito iubetur discipulis nuntiare. XLIII. Cum fores essent clausae, veniens ad discipulos pacem infert manibus latereque monstrato, quibus insuflatione significat spi- ritum sanctum: item post dies octo Thomas inspectione vel tactu lateris ac manuum confirmatur, audiens Beati qui non viderunt et crediderunt. XLIIII. Manifestat se iterum ad mare Tiberiadis septem discipuHs in captura piscium centum quinquaginta trium, cum resurrexisset a mortuis. XLV. Usque tertio dicit Petro Amas me? quia ter eum negaverat, et pascendas oves aeque tertio commendans, extensione manuum significat ei quod crucis morte foret martyrio coronandus. EXPLICIUNT CAPITULA LECTIONUM.

Capitula lectionum secundum Lucam	Praefatio in Evangelium secundum Iohannem