XXVIII SEPTEMBRIS MDCCCLX.
SS. DOMINI NOSTRI PII IX
ALLOCUTIO
IN CONSISTORIO SECRETO 28 SEPTEMBRIS 1860 HABITA
Venerabiles Fratres,
Novos et ante hunc diem inauditos ausus a Subalpino Gubernio contra Nos, hanc Apostolicara Sedem, et Catholicam Ecclesiam admissos denuo cum incredibili animi Nostri dolore vel moerore potius deplorare ac detestari cogimur, enerabiles Fratres. Ipsum, uti nostis, Gubernium victoria abutens, quam belliccae magnae nationis opibus adjutum ex funestissimo bello reportavit, suum per Italiam regnum contra omnia divina et humana jura extendens, populis ad rebellionem excitatis, legitimisque Principibus ex propria dominatione per summam injustitiam expulsis, aliquot Pontificiae Nostrae in AEmilia ditionis provincias injustissimo ac prorsus sacrilego ausu invasit et usurpavit. Dum autem universus Catholicus Orbis justissimis gravissimisque Nostris respondens querelis contra hanc irapiam usurpationem vehementer clamare non desinit, idem Gubernium alias hujus Sanctae Sedis provincias in Piceno, Umbria, et Patrimonio sitas sibi vindicare constituit. At cum videret earum provinciarum populos omni perfrui tranquillitate, eosque Nobis fideliter adhaerere nec posse pecuniis largiter profusis, aliisque improbis adhibitis dolis a legitimo Nostro, et hujus Sanctae Sedis civili imperio alienari ac divelli, iccirco in ipsas provincias immisit tum perditorum hominum manum, qui turbas seditionemque ibi excitarent, tum ingentem suum exercitum, qui easdem provincias hostili impetu, armorumque vi subjiceret. Optime Nostis, Venerabiles Fratres, impudentes litteras a Subalpino Gubernio ad suum tuendum latrocinium Nostro Cardinali a publicis negotiis scriptas, quibus haud erubuit nuntiare, se suis copiis in mandatis dedisse, ut commemoratas Nostras provincias occuparent nisi dimitterentur exteri homines adscripti parvo Nostro exercitui, qui ceteroquin ad Pontificiae ditionis, ejus que populorum tranquillitatem servandam fuerat instructus. Nec ignoratis, a Subalpinis copiis easdem provincias ipso fere tempore fuisse occupatas, quo illae litterae accipiebantur. Equidem nemo non polest non magnopere commoveri, et summa affici indignatione reputans mendaces criminationes, variasque calumnias et contumelias, quibus idem Gubernium haud pudet hujusmodi suam hostilem impiamque contra civilem Romanae Ecclesiae principatum aggressionem tegere, Nostrumque Gubernium impetere. Ecquis enim non summopere miretur audiens, Nostrum reprehendi Guberniuin, propterea quod Nostro exercitui externi homines fuerint adscripti, cum omnes noscant nulli legitimo Gubernio denegari unquam posse jus cooptandi in suas
copias exteros homines? Quod quidem jus potiori quadam ralione ad Nostrum et hujus Sancta Sedis Gubernium pertinet, cum Romanus Pontifex,
veluti communis omnium catholicorum pater, non possit non libentissime
eos omnes catholicos excipcre, qui religionis studio impulsi velint in Pontificiis copiis militare, et ad Ecclesia defensionem concurrere. Atque hic animad-
vertendum existimamus, hujusmodi catholicorum exterorum concursum fuisse
praesertim excitatum illorum improbitate, qui civilem hujus Sanctae Sedis
principatum aggressi sunt. Nemo enim ignorat qua indignatione, et quo
luctu universus catholicus orbis fuerit commotus ubi novit tam impiam,
tamque injustam civili hujus Apostolicae Sedis dominio aggressionem fuisse
illatam. Ex quo porro factum est, ut quam plurimi ex vanis christiani orbis
regionibus fideles sua sponte et summa alacritate ad Pontificiam Nostram
ditionem convolaverint, suumque nomen Nostra? militiae dederint, quo Nostra, hujus Sancta Sedis, et Ecclesiae jura strenue defenderent. Singulari
autem malignitate Subalpinum Gubernium Nostris militibus mercenarii notam per summam calumniam inurere minime veretur, cum non pauci ex
indigenis exterisque Nostris militibus nobili genere nati, et illustrium familiarum nomine conspicui, ac religionis amore unice excitati, sine ullo emolumento in Nostris copiis militare voluerint. Neque latet Subalpinum Gubernium qua fide et integritate Noster exercitus prastet, cum eidem Gubernio
perspectum sit, irritas fuisse omnes dolosas artes adhibitas ut Nostri miiites
corrumperentur. Nihil vero est cur immoremur in refellenda feritatis accusatione Nostris copiis improbe illata, cum nullum plane argumentum obtrectatores valeant adducere ; quin polius hujusmodi criminatio in ipsos jure
converti possit, quemadmodum vulgatse Subalpini exercitus ducum truculentae proclamationes manifestissime ostendunt.
Hic autem animadvertere prastat, Nostro Gubernio minime suspicandum
fuisse de hujusmodi hostili invasione, cum ipsi asseveratum esset Subalpinas
copias prope territorium Nostrum accessisse non quidem invadendi animo,
immo vero ut inde perturbatorum turmas arcerent. Hinc summus Nostrarum
copiarum dux ne cogitare quidem poterat, sibi cum Subalpino exercitu esse
pugnandum. Verum ubi, rebus praeter omnem expectationem perperam im-
mutatis, agnovit hostilem irruptionem ab illo exercitu factam, qui sane pugnantium numero armorumque vi maxime pravalebat, providum suscepit
consilium se Anconam utpote arce munitam recipiendi, ne Nostri milites tam
facili mortis periculo exponerentur. Cum autem ingruentibus hostium copiis
in itinere interciperetur, manus conserere coactus est, ut sibi militibusque
suis viam aperiret.
Geterum dum meritas debitasque laudes tribuimus commemorato Nostrarum copiarum duci, ac illarum ductoribus et militibus, qui inexpcctata hostili
irruptione lacessiti pro Dei, Ecclesia, hujus Apostolica Sedis, ac justitiae causa
fortiter, viribus licet longe imparibus, dimicarunt; vix lacrymas continere
possumus noscentes quotstrenui milites, aclectissimi prasertim juvenes in hac
injusta et crudeli invasione occubuerint, qui religioso sane nobilique animo
ad civilem Romana Ecclesia principatum tuendum advolarunt. Nos insuper
summopere commovet luctus, qui in illorum familias redundal. Utinam
eisdem familiis fletum Nostris verbis abstergere possemus ! Confidimus vero
non levi ipsis solatio et consolationi futuram honorificentissimam mentionem, quam de extinctis suis liberis et propinquis merito facimus ob splendidum sane eximiae eorum erga Nos, et hanc Sanctam Sedem fidei, pietatis et
amoris exemplum, quod christiano orbi cum immortali eorum nominis laude
exhibuerunt. Atque in eam profecto spem erigimur fore, ut ii omnes, qui
gloriosam pro Ecclesiae causa mortem obierunt, illam sempiternam assequantur pacem et beatitatem, quam a Deo Optimo Maximo apprecati sumus, et
apprecari nunquam omittemus. Quo loco debitis quoque laudibus prosequi
mur dilectos filios praesides provinciarum, praesertim Urbino-Pisaurensis, et
Spoletanae, qui in hac tristissima temporum vicissitudine suo munere sedulo
constanterque perfuncti sunt.
Jam vero, Venerabiles Fratres, quis ferre unquam poterit insignem impu
dentiam et hypocrisim, qua nequissimi invasores in suis programmatibus
asserere non dubitant, se Nostras aliasque Italioe adire provincias, ut ibi moralis ordinis principia restituant? Atque id ab iis temere affirmatur, qui acerrimum Catholicrc Ecclesioe, ejusque Ministris, ac rebus jamdiu bellum inferentes, et ecclesiasticas leges, censurasque plane despicientes ausi sunt
spectatissimos tum S. R. E. Cardinales, tum. Episcopos, tum probatissimos
utriusque Cleri viros in vincula conjicere , Religiosas Familias e propriis
coenobiis expellere , Ecclesioe bona diripere, et civilem hujus Sanctoe Sedis
principatum vastare. Scilicet moralis ordinis principia ab iis restituentur, qui
publicas cujusque falsae doctrinae scholas et meretricias etiam domos constituunt, quique abominandis scriptis et scenicis spectaculis pudorem, pudicitiam, honestatem, virtutem offendere, eliminare, et sacrosancta divinae nostrae
religionis mysteria, sacramenta, praecepta et instituta, sacrosque ministros,
ritus, coeremonias irridere, contemnere, omnemque justiti.ne rationem de
medio tollere, ac tum religionis tum civilis societatis fundamenta labefactare
et evertere connituntur !
In hac igitur tam injusta, tam hostili et horrenda civilis Nostri et hujus
Sanctoe Sedis principatus aggressione et occupatione a Subalpino Rege ejusque Gubernio contra omnes justitioe leges et universale gentium jus peracta,
Nostri officii probe memores in hoc amplissimo vestro consessu, et coram
universo catholico orbe Nostram vocem denuo vehementer attoliimus , ac
omnes nefarios sacrilegosque ejusdem Regis et Gubernii ausus reprobamus,
penitusque damnamus, omnesque actus plane nullos et irritos declaramus,
decernimus, ac civilis quo Romana pollet Ecclesia, principatus integritatem,
ejusque jura, quoe ad omnes catholicos pertinent, etiam atque etiam reclamamus, et reclamare nunquam desistemus.
Verum dissimularenonpossumus, Venerabiles Fratres, summa Nos opprimi
amaritudine, cum in tam scelesta et nunquam satis exsecranda aggressione
alieni auxilii opem, variis exortis difficuitatibus, adhuc desideremus. Equidem
notissimoe vobis sunt iterata; declarationes Nobis factae ab uno ex potentissimis Europoe Principibus. Attamen dum illarum jamdiu expectamus effectum, non possumus non vehementer angi ac perturbari cum inspiciamus
nefandrc usurpationis auctores fautoresque audacter insolenterque in nefario
suo proposito persistere ac progredi, tanquam certo confideutes neminem
sibi reapse adversari.
Haec autem perversitas eo devenit, ut hostilihus Subalpini exercitus copiis ad moenia fere hujus almae Nostrae urbis immissis, qutecunque fuerit implicata communicatio, publicae privataeque rationesin discrimen adductae, commeatus intercepli, et, quod gravissimum est, Summus totius Ecclesire Pontifex in molestam redactus dimcultatem Ecclesia > ipsius negotiis, prout res postulat, consulendi, propterea quod maxime coarctetur via cum variis orhis partihus communicandi. Quamobrem in tantis Nostris angustiis, tantoque rerum discrimine vel facile intelligitis, Venerabiles Fratres, Nos tristi necessitate eo jam ferme impelli, ut vel inviti cogitare debeamus de opportuno suscipiendo consilio ad Nostram digmtatem tuendam. Intcrim ahstinerc non possumus, quin pncter alia deploremus funestum ac perniciosum principium, quod vocant de non interventu a quibusdam Guberniis haud ita pridem, ceteris tolerantibus, proclamatum et adhibitum etiam cum de injusta alicujus Gubernii contra aliud aggressione agatur : ita ut qusedam veluti impunitas ac licentia impetendi ac diripiendi aliena jura, proprietates, ac ditiones ipsas contra divinas humanasque leges sanciri videatur, quemadmodum luctuosa hac tempestate cernimus evenire. Et mirandum profecto, quod uni Subalpino Gubernio impune liceat ejusmodi principium despicere ac violare, cum videamus ipsum hostilihus suiscopiis, universa Europa inspectante, in alienas ditiones irrumpere, legitimosque exillis Principes exturbare : ex quo perniciosa consequitur absurditas, alienum nempe interventum duntaxat admitti ad rebellionem suscitandam atque fovendain. Hinc autem opportuna Nobis oritur occasio excitandi omnes Europae Principes, ut pro spectata ipsorum consilii gravitate et sapientia serio perpendant quae quantaque mala in detestabili, quem lamentamur, eventu cumulentur. Agitur enim de immani violatione, qu;e contra universale gentium jus nequiter est patrata, qua^que nisi omnino coerceatur, nulla deinceps legitimi cujusque juris firmilas ac securitas poterit consistere. Agitur de rebellionis principio, cui Subalpinum Gubernium turpiter inservit, et ex quo pronum est intelligere, quantum cuicumque Gubernio discrimen in dies comparetur, et quanta in universam civilem societatem redundet pernicies, cum ita fatali Communismo aditus aperiatur. Agitur de violatis solemnibus Conventionibus, quae uti aliorum in Europa Principatuum, ita etiam civilis Pontificiae Ditionis integritatem sartam tectamque servari omnino postulant. Agitur de violenta direptione illius principatus, qui singulari divinoe Providentia? con- silio Romano Pontifici datus est ad Apostolicum suum Ministerium in uni- versam Ecclesiam plenissima libertate exercendum. Quae profecto libertas summae omnibus Principibus curae esse dehet, ut Pontifex ipse nullius civilis potestatis impulsui suhjaceat, atque ita spirituali pariter catholicorum in eorumdem Principum dominiis degentium tranquillitati cautum sit. Itaque omnibus supremis Principibus persuasum esse debet, Nostram cum ipsorum causa plane esse conjunctam, eosque suum Nobis auxilium afferentes Nostrorum a?que ac suorum jurium incolumitati esse prospecturos. Maxima proinde cum fiducia ipsos hortamur et obsecramus, ut opem Nobis, pro sua quisque conditione et opportunitate, velint impendere. Non duhitamus autem, quin catholici praesertim Principes ac Populi omnem eorum curam et operam studiosissime conferant, ut pro communi eorum officio universi
Dominici gregis Patrem et Pastorem parricidialibus degeneris filii armis
oppugnatum modis omnibus adjuvare, tueri et defendere properent atque
festinent.
Cum autem apprime sciatis, Venerabiles Fratres, omnem spem Nostram
in Deo esse collocandam, qui adjutor et refugium est nostrum in tribulationibus nostris, quique vulnerat et medetur, percutit et sanat, mortificat et
vivificat, deducit ad inferos et reducit; idcirco in omni fide, et humilitate
cordis nostri assiduas ferventissimasque ad Ipsum, adhibito in primis eflicacissimo Immaculata' Sanctissimaeque Deiparae Virginis Mariae patrocinio,
ac suffragio Beatorum Petri et Pauli, preces effundere non intermittamus,
ut faciens potentiam in brachio suo inimicorum suorum superbiam elidat, et
expugnet impugnantes nos, omnesque Ecclesiae sua 1 sancta' hostes humiliet
et conterat ; atque omnipotenti suae gratia 1 virtute efficiat, ut omnium praevaricantium corda resipiscant, deque optatissima illorum conversione sancta
Mater Ecelesia quam primum hetetur.