Liber contra Judaeos (Amulo Lugdunensis)

by Amulo Lugdunensis

Amulo Lugdunensis

Liber contra Judaeos

saeculo IX

editio: J. P. Migne
fons: Corpus Corporum

Migne Patrologia Latina Tomus 116

Liber contra Judaeos

Liber contra Judaeos (Amulo Lugdunensis), J. P. Migne 116.0184B

Liber contra Judaeos 116.0141|

I.

116.0141A| Detestanda Judaeorum perfidia, et eorum inter Christianos conversatio quantum sit noxia fidelibus, et ecclesiarum doctoribus periculosa, apud multos incognitum est, non solum vulgares et plebeios, sed etiam nobiles et honoratos, doctos pariter vel indoctos: et apud eos maxime, inter quos nulla praefatorum infidelium habitatio aut frequentatio est. Unde necessarium duximus, et quantum religionis damnum ex eorum permistione Christianus populus sentiat, et quid de eis observandum vel divina auctoritas, vel sanctorum Patrum venerabilia instituta, vel antiquorum principum religiosa edicta praeceperint, praesentium litterarum scriptis breviter comprehendere: et tam per nos, quam per vestram unanimem fraternitatem et fraternam unanimitatem, 116.0141B| ad notitiam omnium qui nobis in Domino regendi commissi sunt, vel quicunque nosse voluerint, et valuerint pervenire.

II.

Ad quam rem sollicite peragendam constringit nos vehementer ipsa pastoralis officii necessitas; et animarum damna, quas, juxta exemplum Apostoli, Dei aemulatione zelare debemus, et ab insidiis serpentis antiqui, qui veneno malitiae suae fidelium mentes semper depravare conatur, Domino auxiliante, custodire: ut Ecclesia Dei vivi, sponsa Agni, in fidei et religionis sinceritate, proprio viro incorrupta et casta servetur. Juxta quod idem Apostolus dicit: « Aemulor enim vos Dei aemulatione: despondi enim vos uni viro virginem castam exhibere Christo. Timeo autem ne sicut serpens Evam seduxit 116.0141C| astutia sua, ita corrumpantur sensus vestri, et excidant a simplicitate quae est in Christo (II Cor. XI, 2, 3). » Quod maxime nobis metuendum esse, qui in his novissimis et periculosis temporibus occulto Dei judicio Ecclesiae regimen sortiti sumus, testatur alibi idem ipse Apostolus, et imminens periculum aperte denuntiat, dicens: « Spiritus autem manifeste dicit, quod in novissimis temporibus discedent quidam a fide, attendentes spiritibus erroris, et doctrinis daemoniorum, in hypocrisi loquentium mendacium, et cauteriatam habentium suam conscientiam (I Tim. IV, 1). » Unde et Dominus in Evangelio, omnium fidelium mentes terret, et praemonet, dicens: « Verumtamen Filius hominis veniens putas inveniet fidem in terra (Luc. XVIII, 8)? » Hoc namque tempus, et hos periculosissimos 116.0142A| dies, in quibus abundante iniquitate refrigescit charitas multorum, etiam Isaias propheta significat, ubi ait: « In die illa auferetur paxillus qui fixus fuerat in loco fideli, et frangetur, et peribit et cadet quod pependerat in eo, quia Dominus locutus est (Isa. XXII, 25). »

III.

Primum itaque illud ad memoriam reducimus, ut recogitet et perpendat unusquisque fidelis qui, et quales, et quam cavendi sint de quibus nunc loquimur; id est, perfidi et blasphemi Judaei. De ipsis enim Dominus in Apocalypsi Joannis, angelo, id est sacerdoti Ecclesiae Smyrnae loquitur, dicens: « Scio tribulationem tuam, et paupertatem, sed dives es; et blasphemaris ab his qui se dicunt Judaeos esse, et non sunt, sed sunt synagoga Satanae 116.0142B| (Apoc. II, 9). » Et iterum Angelo Ecclesiae Philadelphiae scribit: « Ecce dabo de synagoga Satanae qui se dicunt Judaeos esse, et non sunt, sed mentiuntur: ecce faciam illos ut veniant, et adorent ante pedes tuos, et scient quia ego dilexi te (Apoc. III, 9). » De his ergo non Judaeis, ut ipsi mentiuntur, sed synagoga Satanae, dicit etiam beatus Paulus apostolus ad Thessalonicenses: « Quia eadem passi estis et vos a contribulibus vestris, quae et ipsi a Judaeis, qui et Dominum occiderunt Jesum, et prophetas: et nos persecuti sunt, et Deo non placent, et omnibus hominibus adversantur; prohibentes nos gentibus loqui ut salvae fiant, et impleant peccata sua semper: pervenit autem ira Dei super eos usque in finem (I Thess. II, 14, 15, 16). » De 116.0142C| talibus et beatus Joannes in Epistola sua, fidelibus praecipit, dicens: « Si quis venit ad vos, et hanc doctrinam non affert, nolite recipere eum in domo, nec ave ei dixeritis: qui enim dicit illi ave, communicat operibus illius malignis (II Joan. 10, 11). » Quod licet nonnulli tantummodo de haereticis qui ab Ecclesia recesserunt, et Christi fidei contraria docent, dictum putent; nos tamen vigilanter considerare debemus, quod nullam exceptionem fecerit Apostolus, sed generaliter de omnibus doctrinam Christi respuentibus dixerit: « Si quis venit ad vos, et hanc doctrinam non affert, » et caetera.

IV.

Si quis autem illud nobis opponit, quod iste sermo veniendi, quo dictum est, « Si quis venit ad vos, » proprie quodammodo de falsis doctoribus in 116.0142D| Scripturis poni soleat, de quibus et Dominus dicit: 116.0143A| « Attendite a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces (Matth. VII, 15); » et iterum: « Omnes quotquot venerunt, fures sunt et latrones (Joan. X, 8); » legat librum beati Augustini, contra quinque haereses praetitulatum; id est, paganorum, Judaeorum, Manichaeorum, Sabellianorum, Arianorum: et evidenter agnoscet Judaeos falsos esse doctores, et inter caeteros haereticos deputari; et idcirco in omni colloquio atque convictu, consessu vel processu, vel osculo (per quae plurimi eis adulantur) tanquam haereticos esse cavendos; imo et pejores haereticis: sicut eos Ecclesia catholica esse judicat, quae in diebus Dominicae Passionis, post haereticos, et schismaticos, et prope paganos pro eis orat, hoc 116.0143B| modo patenter ostendens eos et pejores esse haereticis, et proximos paganis. Quia videlicet proprium esse solet haereticorum, de Domino Jesu Christo Dei Filio quaedam vera, quaedam falsa sentire: proprium autem Judaeorum, cuncta de illo falsa credere; dum illum et Deum nullo modo esse credunt, et hominem tantum communis naturae, id est, ex viro et femina procreatum adhuc suspicantur venturum. Quod vero unum Deum conditorem omnium confitentur, etiam idolorum cultores negare non solent.

V.

Unde et praefatus venerabilis Doctor, libro de vera religione (Cap. 5), quatuor ordines errantium ordinum omnimodis cavendos in Christiana religione commendat et inculcat, dicens: « Neque in confusione paganorum, neque in purgamentis haereticorum, 116.0143C| neque in languore schismaticorum, neque in caecitate Judaeorum quaerenda religio est; sed apud eos solos, qui Christiani, catholici, orthodoxi nominantur; id est, integritatis custodes, et recta sectantes. » Ubi etiam ostendens, et docens quod his quatuor generibus hominum tam caute et pie utendum sit Ecclesiae Dei, ut ex his non solum non depravetur, sed etiam proficiat, et enitescat in melius, subjungit, dicens (Cap. 6): « Haec enim Ecclesia Dei catholica, per totum orbem valide lateque diffusa, omnibus errantibus utitur ad provectus suos, et ad eorum correctionem cum evigilare voluerint. Utitur enim gentibus ad materiam operationis suae, haereticis ad probationem doctrinae suae, schismaticis ad documentum stabilitatis suae, Judaeis 116.0143D| ad comparationem pulchritudinis suae. Alios ergo invitat, alios excludit; alios relinquit, alios antecedit; omnibus tamen gratiae Dei participandae dat potestatem: sive illi formandi sint adhuc, sive reformandi, sive recolligendi, sive admittendi. » Et post aliquanta iterum dicit (Cap. 7): Repudiatis igitur omnibus qui neque in sacris philosophantur, neque in philosophia consecrantur; et his qui vel prava opinione, vel aliqua simultate superbientes, a regula et communione Ecclesiae catholicae deviarunt; et his qui suarum Scripturarum lumen, et spiritalis populi gratiam, quod Novum Testamentum vocatur, habere noluerunt, quos quanta potui brevitate constrinxi, tenenda est nobis Christiana religio, 116.0144A| et ejus Ecclesiae communicatio quae catholica est, et catholica nominatur non solum a suis, verum etiam ab omnibus inimicis.

VI.

Juxta haec verba sancti Doctoris et Patris, repudiandi sunt isti omnes (in quibus, et cum quibus etiam Judaei); et ita tantummodo eisdem utendum est Ecclesiae Dei, ut ipsa proficiat, ut illi corrigantur, ut ex eorum comparatione pulchrescat, non ex eorum (quod absit) participatione sordescat. Tanquam hostes enim Dei, et inimici crucis Christi vitandi sunt, de quibus ipse Dominus Christus dicit: « Qui non est mecum, contra me est: et qui non colligit mecum, dispergit (Luc. II, 23). » Quam attente autem istorum consortia fugienda sint, beatus Joannes apostolus, non solum verbis (ut supra posuimus), 116.0144B| sed etiam exemplis edocuit: sicut beatus Irenaeus ecclesiae Lugdunensis antiquissimus pontifex, et Martyr gloriosus, in libris suis, de se ipso, et de beato Polycarpo discipulo ejus scribit (Lib. III adv. haer., c. 3), dicens: Polycarpus qui non solum ab apostolis eruditus est, et conversatus cum his qui Dominum viderant, sed et ab ipsis apostolis ordinatus est Smyrnaeorum ecclesiae episcopus: quem nos quoque in prima aetate nostra vidimus (diu etenim permansit, in vita et longaeva aetate perdurans) nobilis vivendo, sed et moriendo nobilior exstitit; quippe qui vitam martyrio terminavit. Et sunt etiam nunc qui audierunt ab ipso, quod Joannes discipulus Domini, apud Ephesum cum balneas lavandi gratia fuisset ingressus, et vidisset ibi Cerinthum; 116.0144C| exsiluisset continuo, et discessisset non lotus, dicens: Fugiamus hinc, ne et balneae ipsae corruant, in quibus Cerinthus lavat veritatis inimicus. Idem etiam Polycarpus Marcioni aliquando cum occurrisset, dicenti sibi: Agnoscis nos, respondit: Agnosco, agnosco primogenitum Satanae. Tanta tunc apostoli, atque eorum discipuli in religione cautela utebantur, ut ne verbi quidem communionem cum aliquo eorum, qui a veritate deviaverant, habere paterentur.

Ad haec si forte aliquis dicit, Cerinthum haereticum fuisse, non Judaeum, noverit temporibus apostolorum non fuisse haereticos nisi ex Judaeis ac Samaritanis, sicut fuerunt Simon et Menander, Ebion et Nicolaus. Sed et ex erroribus supradicti Cerinthi 116.0144D| cognoscat quod omnia sint Judaica quae astruebat. Praedicabat Dominum nostrum Jesum Christum purum fuisse hominem, nec resurrexisse; et circumcidi carne oportere. Post resurrectionem, terrenum dicebat futurum esse regnum Christi in Jerusalem: et homines in carne iterum concupiscentiis et vitiis subjectam conversationem habituros, et legales festivitates rursum celebrandas, et hostias carnales iterum jugulandas.

VII.

Quam polluta sit haec pessima generatio, et quam vere effecta synagoga Satanae, etiam in Evangelio Dominus ostendit, dicens: « Cum immundus spiritus exierit ab homine, ambulat per loca arida, quaerens requiem, et non invenit; tunc dicit: Revertar 116.0145A| in domum meam unde exivi: et veniens, invenit vacantem, scopis mundatam, et ornatam. Tunc vadit, et assumit septem alios spiritus secum, nequiores se: et ingressi habitant ibi: et fiunt novissima hominis illius pejora prioribus (Luc. XI, 24, 25, 26). » Sic fiet et generationi huic pessimae. Quae verba Domini beatus Hieronymus explanans, ita dicit: « Immundus spiritus exivit a Judaeis, quando acceperunt legem: et ambulavit per loca arida, quaerens sibi requiem. » Expulsus videlicet a Judaeis, ambulavit per gentium solitudines: quae cum postea Domino credidissent, ille non invento loco in nationibus, dixit: Revertar ad domum meam pristinam unde exivi: habebo Judaeos quos ante dimiseram. Et veniens invenit domum vacantem, 116.0145B| scopis mundatam. Vacabat enim templum Judaeorum, et Christum hospitem non habebat, dicentem: « Surgite, eamus hinc (Joan XIV, 31). » Et in alio loco: « Dimittetur vobis domus vestra deserta (Luc. XIII, 35). » Quia igitur et Dei, et angelorum praesidia non habebant, et ornati erant superfluis observationibus legis, et traditionibus Pharisaeorum: revertitur diabolus ad sedem suam pristinam, et septenario sibi numero daemonum addito habitat pristinam domum, et fiunt novissima illius pejora prioribus. Multo enim nunc majori daemonum numero possidentur, blasphemantes in synagogis suis Christum Jesum, quam in Aegypto possessi fuerant ante legis notitiam. « De istis eorum blasphemiis, non solum in Dominum Jesum Christum, 116.0145C| sed et in Ecclesiam ejus, idem doctor in explanatione Amos prophetae, cum illa verba exponeret: « Et tenuerit ultra furorem suum, et indignationem suam servaverit usque in finem (Amos I, 2), » ita ait: « Antiquumque furorem et iracundiam tenentes usque hodie in synagogis suis, sub nomine Nazarenorum blasphemant populum Christianum. » Item apud eumdem prophetam exponens illa Domini verba, quibus psalmos et cantica, quae videntur canere in synagogis Satanae reprobat, dicens: « Aufer a me tumultum carminum tuorum, et cantica lyrae tuae non audiam (Amos V, 23); » praefatus doctor conjungens eos haereticis, sic loquitur: « Judaeorum quoque traditio, et psalmi quos in synagogis canunt, et haereticorum composita laudatio, tumultus est 116.0145D| Domino, et (ut ita dicam) grunnitus suis, et clamor asinorum. »

VIII.

Idem etiam doctor quanto odio et exsecratione istiusmodi blasphematores Christi, et Ecclesiae ejus abominandi sint, suo nos exemplo informat, quodam loco dicens: « Si expedit odisse homines, et gentem aliquam detestari, miro odio aversor circumcisionem: usque hodie enim persequuntur Dominum nostrum Jesum Christum in synagogis Satanae. » Item alibi (ep. 151, quaest. 10): « Quantae, inquit, traditiones Pharisaeorum, quas hodie δευτερώσεις vocant, et quam animales sint fabulae revolvere nequeo: pleraque enim tam turpia sunt, ut erubescam dicere. » In expositione quoque Isaiae (in cap. VIII), 116.0146A| cum exponeret eum locum, ubi de Domino praedictum est: « In lapidem autem offensionis, et petram scandali duabus domibus Israel, » etiam primos auctores talium fabularum, atque doctrinarum qui et quando esse coeperint apud Judaeos; et scholae eorum, quibus invicem succedentibus, usque ad novissimam captivitatem pervenerint, his verbis exponit: « Nazareni, qui ita recipiunt Christum, ut observationes legis veteris non omittant, duas domus interpretatur Sammai, et Ellel; ex quibus orti sunt Scribae et Pharisaei. Quorum suscepit scholam Achibas, et post eum Mehir, cui successit Johannan filius Zachaei et post eum Eliezer, et per ordinem Thelphon, et rursum Joseph Galilaeus, et usque ad captivitatem Jerusalem Josue. Sammai igitur, et Ellel, 116.0146B| non multo prius quam Dominus nasceretur, orti sunt in Judaea: quorum prior interpretatur dissipator, sequens profanus; eo quod per traditiones ( δευτερώσεις) suas, legis praecepta dissipaverint, atque maculaverint. Et has esse duas domus quae Salvatorem non receperint; qui factus sit eis in ruinam, et in scandalum. »

IX.

Tales Scribarum, et Pharisaeorum magistri exstiterunt, doctores fabularum et superstitionum: pro quibus eos frequenter in Evangelio Dominus increpat; et praecipue ubi omnes eorum errores uno prophetico testimonio destruit, dicens: « Quare et vos transgredimini mandata Dei propter traditionem vestram? » (Matth. XV, 3.) Et post pauca: 116.0146C| « Hypocritae, bene prophetavit de vobis Isaias, dicens: Populus hic labiis me honorat, cor autem ejus longe est a me. Sine causa autem colunt me, docentes doctrinas et mandata hominum (ibid., vers. 7, 8, 9). » Istorum igitur perversorum atque impiorum doctorum caeci et infideles Judaei, relicta veritate legis et prophetarum, usque in hodiernum diem observant traditiones, et sequuntur errores: in his legendis maxime occupantur, haec inter se loquentes conferunt, haec per singula sabbata in synagogis Satanae praedicare non cessant. Si quid autem de libris legis divinae intelligere conantur, juxta caecitatem eorum depravantes, cluserunt sibi miserabiliter ostium veritatis; impleturque in eis manifestissime quod eisdem doctoribus, imo perditoribus, 116.0146D| eorum Dominus in Evangelio exprobrat, dicens: « Vae vobis, Scribae et Pharisaei, quia tulistis clavem scientiae: ipsi non introistis, et eos qui introibant prohibuistis (Luc. XI, 52). »

X.

Denique audiat paulisper religiosa sanctitas vestra quam nefandis, atque inauditis blasphemiis, et conviciis Dominum nostrum Jesum Christum, et Christianum ejus populum irrideant et subsannent. Sanctos apostolos impie immutato vocabulo appellant apostatas; tanquam non missos a Deo, sed refugas legis suae. Evangelium, quod nos Graeco eloquio intelligimus bonum nuntium, ipsi propria lingua malitiosissime immutantes vocant HAVONGALION, quod interpretatur Latine iniquitatis revelatio: asserentes 116.0147A| videlicet quod non in eo mysterium salutis humanae, sed iniquitas qua totus mundus in errorem mitteretur fuerit revelata: nescientes (insani) quod etiam istud ab eis confictum vocabulum, apertissimum iniquitatis eorum sit testimonium: sicut in libro Job (in cap. XX) de impio scriptum est: « Revelabunt coeli iniquitatem ejus, et terra consurget adversus eum. Apertum erit germen domus illius: detrahetur in die furoris. » Et in tantum Domini Jesu Christi odium exarserunt, ut ab Oriente usque in Occidentem, per omnes regiones transmarinas et citramarinas, in quibus Judaei habitant, mandata miserint, ne ullatenus in synagogis suis psalmum nonum decimum, qui sub specie orationis totus de manifestissimo Salvatoris adventu scriptus est, decantarent. 116.0147B| Videlicet ne forte dicentes, sicut ibi canitur: « Exaudiat te Dominus in die tribulationis, protegat te nomen Dei Jacob (Psal. XIX, 2), » et caetera quae sequuntur; et certissime de eo subjungentes: « Nunc cognovi quoniam salvum fecit Dominus Christum suum. Exaudiet illum de coelo sancto suo: in potentatibus salus dexterae ejus (vers. 7). » Et in fine psalmi: « Domine, salvum fac regem, et exaudi nos in die qua invocaverimus te (vers. 10): » ne ista, inquam, dicentes, tanquam praesenti benedicere et bene optare viderentur. Tulerunt igitur psalmum, qui per tot saecula in conventu synagogae quotidie inter caeteros fuerat decantatus, eumque usque in adventu Christi sui omni modo silendum esse decreverunt; et impleverunt in 116.0147C| populo miserabili, etiam in hac parte, quod eis per Michaeam prophetam (in cap. II) tanto ante fuerat exprobratum, dicente Domino: « Eos qui transibant simpliciter, convertistis in bellum: mulieres populi mei ejecistis de domo deliciarum suarum: a parvulis earum tulistis laudem meam in perpetuum. » Sed haec agentes, et velut contra stimulum calcitrantes, sibimet ipsis vulnus impietatis addiderunt.

XI.

Sed nunquid prophetiam psalmi, aut praesentiam Christi evacuare potuerunt? quem ita videmus declaratum in gentibus, ut verissime illud impletum sit quod in Isaia propheta ad ipsum Dominum Salvatorem Deus Pater dicit: « Posui te in lucem gentibus, ut sis in salutem usque ad extremum terrae (Isa. XLIX, 6); » et quod idem propheta iterum dicit: 116.0147D| « Paravit Dominus brachium sanctum suum in oculis omnium gentium, et videbunt omnes fines terrae Salutare Dei nostri (Ibid. LII, 10); » et quod in Malachia propheta Dominus testatur, dicens: « Ab ortu enim solis usque ad occasum, magnum est nomen meum in gentibus: et in omni loco sacrificatur, et offertur nomini meo oblatio munda (Malach. I, 11). » De qua oblatione (quae est utique pretiosa Domini Jesu Christi passio, qui dilexit nos, et tradidit semetipsum pro nobis oblationem et hostiam Deo in odorem suavitatis) in praefato psalmo ad ipsum dicitur de Deo Patre: « Memor sit omnis sacrificii tui, et holocaustum tuum pingue fiat (Psal. XIX, 4). » 116.0148A|

XII.

Ita procedentibus temporibus, et per impietatis magistros succrescentibus indesinenter erroribus in tantum obcaecati sunt, ut finxerint sibi de proprio sensu duos messias, id est duos Christos: quorum unum dicunt esse velut juxta promissionem Dei, ex genere David: quem et affirmant ea nocte in Judaea natum, quando domus Dei sub Vespasiano et Tito Hierosolymis destructa est; et nescio quibus modis Romam esse perductum: ibique usque hodie in speluncis et cryptis abditis esse reclusum: atque in tali ergastulo vinctum ferro, oppressum catenis, et toto corpore vulneratum. Et confidunt se per haec vulnera habere indulgentiam peccatorum, et impleri in se quod Isaias dixit (in cap. LIII): « Et in vulnere ejus medicina erit nobis. » Habent etiam 116.0148B| scriptum in suis traditionibus, quod iste talis messias ostenderit se antiquitus cuidam magno eorum doctori, qui vocabatur Josue Ben Levi: apparuisse autem primum in sordido habitu. Cumque ab illo, ignorante quis esset, corriperetur cur ita illotus et incultus incederet, repente se mutasse in aliam effigiem, et apparuisse quasi senem speciosum, tenentem in manu sapphirum lapidem pretiosum: cumque hoc factum ille admiraretur, et requireret quisnam esset, respondisse eum: Ego sum messias, qui multas poenas pro vobis sustineo, et vos redempturus sum de captivitate: et omnes accipietis lapidem sapphiri qualem me videtis tenere. Et tunc implebitur in vobis quod in Isaia scriptum est: « Paupercula, tempestate convulsa, absque ulla consolatione: 116.0148C| ecce ego sternam per ordinem lapides tuos, et fundabo te in sapphiris; et ponam jaspidem propugnacula tua, et portas tuas in lapides sculptos, et omnes terminos tuos in lapides desiderabiles (Isa. LIV, 11, 12). » Hunc ergo talem messiam sperant in finem esse venturum, ad congregandos eos de captivitate (quod solum, ut vilissima mancipia, desiderare noverunt): venturum in nubibus coeli, tanquam de ipso dixerit Daniel propheta: « Aspiciebam in visione; et ecce cum nubibus coeli quasi Filius hominis veniebat (Dan. VII, 13), » et caetera. Et istum nominant messiam Ben David, id est filium David.

XIII.

Alterum autem dicunt messiam, quem putant esse de tribu Ephraim, unde et nominant eum 116.0148D| messiam Ben Ephraim, id est filium Ephraim: quod ex illa tantum occasione doctores eorum somniaverunt, quia scribitur in Jeremia, dicente Domino: « Quia factus sum Israeli pater, et Ephraim primogenitus meus est (Jerem. XXXI, 9). » Istum sperant post revocationem captivitatis suae, venientibus super se gentibus ferocissimis, Gog et Magog, ad bellum contra eas processurum: et in eodem bello interficiendum, et ab omni populo Judaeorum graviter plangendum. Et hoc esse dicit quod in Zacharia propheta scriptum est: « Et aspicient ad eum in quem confixerunt, et plangent eum planctu quasi super unigenitum, et dolebunt super eo sicut doleri solet in morte primogeniti: et plangent 116.0149A| terrae familiae, et familiae seorsum, et mulieres eorum seorsum (Zach. XII, 10-12), » et caetera. In tantum namque eorum processit impietas, ut etiam Scripturam propheticam falsare conati sint: et ubi nos (sicut in Hebraeo sermone ab initio continetur) ex persona Dei dictum legimus: « Et effundam super domum David, et super habitatores Hierusalem Spiritum gratiae, et precum: et aspicient ad me quem confixerunt (Ibid.); » ubi statim quia iste sit Deus qui haec de se loquitur, Propheta evidenter ostendit, adjungens: « Et plangent eum planctu quasi super unigenitum: et dolebunt super eo ut doleri solet in morte primogeniti: » iste enim Deus.

XIV.

Responsio veritatis contra praefatum errorem 116.0149B| Judaicum. Qui se effusurum dicit super domum David, et super habitatores Hierusalem Spiritum gratiae et precum; et non de aliis (sicut isti insanientes delirant), sed de eisdem habitatoribus Hierusalem subjungit: « Et aspicient ad me quem confixerunt, » Dei Patris unigenitus, et primogenitus est, de quo in Evangelio scribitur: « Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre (Joan. I, 14). » Et Apostolus dicit: « Ut sit ipse primogenitus in multis fratribus (Rom. VIII, 29). » Et in Apocalypsi scriptum est: « Primogenitus mortuorum, et princeps regum terrae: qui dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo (Apoc. I, 5). » Et in Psalmo: « Et ego primogenitum ponam illum, excelsum prae regibus terrae (Psal. LXXXVIII, 28). » 116.0149C| Unde in his dictis propheticis brevissime et plenissime mysterium Christi comprehensum est; dum ille qui ab impiis confixus et transfixus est, et Deus, et unigenitus, et primogenitus esse commendatur. Ubi ergo nos juxta fidem Scripturae sanctae, ex persona Dei legimus: « Et aspicient ad me, quem confixerunt; » illi quamvis in ipso textu libri, divino nutu terrente, non fuerint ausi mutare: tamen extrinsecus e latere adnotatum habent sicut supra posuimus: « Aspicient ad eum quem confixerunt: » et sic tradunt suis discipulis, ut sicut in textu continetur transcribant, sed sicut foris adnotatum est legant. Ut teneant videlicet, quod juxta eorum dementiam, Judaei aspicient ad eum quem confixerunt, Gog et Magog: cum in hoc loco nulla omnino illarum 116.0149D| gentium mentio fiat; sed supra habitatores Hierusalem commemorentur, de quibus aperte Deus dicit: « Et aspicient ad me quem confixerunt: » et de iisdem continuo subjungatur: « et plangent terrae familiae, et familiae seorsum: » id est, familiae domus David, et domus Nathan, et domus Levi, et domus Semei, et omnes reliquae: ut omnino ipsi qui confixerunt, pro tanto scelere plangere intelligantur. Sive in primo adventu, post passionem Domini, quando praedicantibus apostolis compuncti sunt corde, et dolentes dixerunt: « Viri fratres, quid faciemus (Act. II, 37, 38)? » et statim consilium saluti acceperunt, dicente Petro ad eos: « Poenitentiam agite, et baptizetur unusquisque in nomine 116.0150A| Domini Jesu Christi. » Sive in secundo, cum veniente Domino ad judicium, videbunt in eo vulnera quae intulerunt: et pro tanta impietate cernent se esse damnandos. Quando implebitur quod Dominus in Evangelio dicit: « Et tunc apparebit signum Filii hominis in coelo, et tunc plangent omnes tribus terrae (Matth. XXIV, 30). » Unde et beatus Joannes in Apocalypsi testatur, dicens: « Ecce venit cum nubibus, et videbit omnis oculus, et qui eum pupuge unt: et plangent se super eo omnes tribus terrae. Etiam; amen (Apoc. I, 7). »

XV.

Sic itaque isti infelices, sanam doctrinam non sustinentes, sed ad sua desideria coacervantes sibi magistros prurientes auribus: a veritate aversi, et ad fabulas conversi; dum unum et verum 116.0150B| Christum, qui ex lege et prophetis jam venisse manifestissime ostenditur, suscipere renuunt, duos sibi falsos de malo thesauro cordis sui finxerunt: atque ita semetipsos Antichristi illusionibus totos praeparaverunt. Ubi enim unquam in Scripturis propheticis auditum est, ut (sicut ipsi dicunt) in subversione civitatis Hierusalem et templi Christus nasceretur? Cum e contrario stante adhuc templo et civitate, adventum ejus Deus promittat per Malachiam prophetam, dicens: « Ecce ego mitto angelum meum, et praeparabit viam ante faciem meam: et statim veniet ad templum suum Dominator quem vos quaeritis, et Angelus testamenti quem vos vultis (Malach. III, 1). » Et non solum adventum, sed et passionem ejus ante destructionem civitatis et templi 116.0150C| futuram, Gabriel angelus per Danielem prophetam annuntiat, dicens: « Et post sexaginta duas hebdomades occidetur Christus: et non erit ejus populus, qui eum negaturus est. Et civitatem, et sanctuarium dissipabit populus cum duce venturo. Et finis ejus vastitas, et post finem belli statuta desolatio (Dan. IX, 26). » In quibus verbis evidenter ostenditur, quia non solum vastationem civitatis et templi praecessit adventus et passio Christi; sed etiam propter ipsam passionem et mortem, quam ei impie intulerunt, continuo subsecuta sit illa subversio. Et perdiderunt Christum ducem, de quo per Michaeam prophetam promissum fuerat: « Ex te enim exiet dux, qui regat populum meum Israel (Mich. V). » Ut merito non sit ejus populus, qui 116.0150D| eum negavit, et occidit. Et propter hoc scelus traditi sunt aeternae captivitati: de qua licet ipsi sibi liberationem promittant, manifeste propheta confirmat quia « finis ejus vastitas, et post finem belli statuta desolatio: et usque ad consummationem et finem perseverabit desolatio (Dan. IX, 27). »

XVI.

Quod similiter etiam Jeremias propheta testatur, ubi, praecipiente Domino, lagenam figuli testeam in oculis eorum projecit, et confregit, dicens: « Haec dicit Dominus: Sic conteram civitatem istam, et populum istum, sicut conteritur vas figuli, quod non potest ultra instaurari (Jerem. XIX, 11). » Sed et per Osee prophetam eodem modo Dominus comminatur, dicens. « Propter malitiam odinventionum 116.0151A| eorum, de domo mea ejiciam eos. Non addam, ut diligam eos (Ose. IX, 15). » Et iterum: « Et populus meus pendebit ad reditum meum: jugum autem imponetur ei simul, quod non auferetur (Ibid. XI, 7). » Nam et per Malachiam prophetam, in adventu Eliae, non relaxatio captivitatis, non reditus in terram Judaeam, non restauratio civitatis, et templi, et caeremoniarum legalium; sed sola salus, sola fidei gratia eis promittitur, dicente Domino: « Ecce ego mittam vobis Eliam Thesbitem: et convertet cor patrum ad filios, et cor filiorum ad patres eorum (Malach. IV, 5, 6); » ut videlicet corda istorum filiorum carnalium, quae nunc per incredulitatem suam ab antiquorum patrum fide longe disjuncta sunt, tunc tanto propheta praedicante, et 116.0151B| Deo convertente eorum fidei socientur: et juxta Apostolum (Rom. XI, 24), rami propter incredulitatem fracti, per bonitatem Dei inserantur suae olivae. Sed et in Osee propheta: Post multos istos dies, quibus (sicut praedictum est) sedent filii Israel sine rege, et sine principe, et sine sacrificio, et sine altari, et sine ephod, et sine teraphim; sola eis inquisitio et inventio Dei, et Christi ejus promittitur ad salutem, dicente Domino per eumdem prophetam: « Et post haec revertentur filii Israel, et quaerent Dominum Deum suum, et David regem suum: et pavebunt ad Dominum, et ad bonum ejus in novissimo dierum (Ose. III, 5). » Unde et Paulus in Epistola ad Romanos, ubi de novissima eorum salvatione loquitur; ablationem impietatis, et indulgentiam 116.0151C| peccatorum tantummodo per gratiam Salvatoris eis promittit, dicens: « Cum intraverit plenitudo gentium, tunc omnis Israel salvus fiet, sicut scriptum est: Veniet ex Sion qui eripiat, et avertat impietatem a Jacob: et hoc illis a me testamentum, cum abstulero peccata eorum (Rom XI, 25, 26, 27). »

XVII.

Quid ergo prodest miseris quod Christum suum jam venisse, et in illa vastatione Hierosolymorum natum esse, et apud urbem Romam in ergastulo retrusum, et usque hodie pro eorum liberatione multis poenis affectum esse confingunt; ut per haec adventum veri Christi, tam manifeste in omnibus gentibus declaratum, apud suos auditores evacuent; et se ab ejus passione et morte velut innocentes 116.0151D| ostendant? Dum ille, quem suum Christum putant, non ab ipsis sed a Romanis tanta et tam longa mala patiatur: cum juxta veritatem Scripturarum, nullus alius Christus recipiendus sit, nisi quem ipsi crucis patibulo affixerunt: ipso per Malachiam prophetam testante, atque dicente (Malach. III, 8): « Si configit homo Deum, quia vos configitis me, et me vos configitis gens tota. » De quo et in Zacharia scriptum est: « Et dicitur ei: Quid sunt plagae istae in medio manuum tuarum? et dicit: Plagatus sum in domo eorum qui diligebant me (Zach. XIII, 6): » Aut quomodo per tot saecula, cum ab eorum vastatione et dispersione jam mille fere anni impleantur, ita ejus obscurare conantur 116.0152A| adventum; qui tam clarus mundo illuxit, ut de eo dicat Osee propheta: « Quasi diluculum praeparatus est egressus ejus (Ose. VI, 3). » Et Habacuc similiter: « Splendor ejus ut lux erit: cornua in manibus ejus ibi abscondita est fortitudo ejus (Habac. III, 4); » quod apertissime de crucis passione dictum est.

XVIII.

Sed et Isaias: « Propter Sion, inquit, non tacebo, et propter Hierusalem non quiescam, donec egrediatur ut splendor justus ejus, et salvator ejus ut lampas accendatur. Et videbunt gentes justum tuum, et cuncti reges inclytum tuum (Isa. LXII, 1, 2). » Quem non longi temporis spatio tardaturum, sed velociter et citissime de diabolo triumphaturum, et praedam ac spolia ejus sumpturum Dominus 116.0152B| per eumdem prophetam promittit: qui postquam dixerat: « Parvulus enim natus est nobis, et filius datus est nobis: et vocabitur nomen ejus admirabilis, consiliarius, Deus, fortis, pater futuri saeculi, princeps pacis (Isa. IX, 6). » Et in alio loco: « Et vocabitur nomen ejus Emmanuel (Isa. VII, 14); » adjecit adhuc, dicens: « Et ait Dominus ad me, Voca nomen ejus, Accelera spolia detrahere: Festina praedari (Isa. VIII, 3). » Unde et contra istos duricordes, qui praesentem Dei justitiam non recipientes, seipsos elongant a justitia, Deus per eumdem prophetam clamat, dicens: « Audite me, duro corde, qui longe estis a justitia. Prope feci justitiam meam: non elongabitur, et salus mea non morabitur. Dabo in Sion salutem, et in Hierusalem 116.0152C| gloriam meam (Isa. XLVI, 12, 13). » Prope « est justus meus: egressus est Salvator meus, et brachia mea populos judicabunt (Isa. LI, 5). » Quid autem mirum, si hujusmodi homines errantes, et in errorem mittentes, illud de ostensione pseudochristi eorum apud magnum doctorem suum, quem nominant Josue ben Levi: qui forsitan ipse impius magister est, quem (sicut supra ostendimus) septimum post Sammai, et Ellel, scholam eorum usque ad captivitatem tenuisse beatus Hieronymus docet (in cap. VIII Isa.): et ipse hanc stropham ad decipiendum infelicem populum excogitavit, ut talem promissionem velut pro consolatione haberent in calamitatibus captivitatis, quae tunc inchoata est. Quid, inquam, mirum si aut hoc isti finxerunt, aut 116.0152D| ad confirmandam eorum infidelitatem, ipse Satanas transfigurans se velut angelum lucis; qui etiam Domino nostro de Scripturis laqueum tentationis objecit, justo Dei judicio eis illusit? et ei qui dignus erat ut deciperetur, et deciperet, sic permissus est apparere, et talia velut ex verbis propheticis proferre, unde a fide veri Salvatoris averterentur; et ad exspectanda falsa et inania, juxta desideria cordis sui, miserabiliter provocarentur? Implente in eis Deo quod in Psalmis terribiliter ante fuerat comminatus, dicens: « Et non audivit populus meus vocem meam, et Israel non intendit mihi: et dimisi eos secundum desideria cordis eorum. Ibunt in adventionibus suis (Psal. LXXX, 12, 13). » 116.0153A|

XIX.

Nam et in historiis ecclesiasticis legimus, (Rufinus, lib. X Histor., cap. XXXVII), eos aliquoties sive per apostatas homines, sive per ipsum diabolum transfigurantem se in angelum lucis, ad talia esse delusos. Sicut Julianus imperator (Hist. Trip., lib. VI, cap. XLIII), ex Christiano ad idolorum cultum conversus, et per omnia Antichristus effectus, inter caeteras impietates suas, in odium Christi templum in Hierosolymis eis reparare permisit, ut ibi velut legales victimas immolarent. Cumque ex omnibus provinciis Judaeis collectis, nova templi fundamenta jacerent; subito nocte oborto terrae motu, saxa ab imo fundamentorum excussa, longe lateque sparsa sunt. Igneus quoque globus ab interiori aede templi egressus, plurimos eorum suo prostravit 116.0153B| incendio. Quo terrore aliqui pavefacti, Christum confitebantur inviti. Et ne istud casu crederent factum, sequenti nocte in vestimentis eorum crucis apparuit signum. Theodosii quoque minoris temporibus (Hist. Trip., lib. XII, cap. IX), diabolus in specie Moysi Judaeis in Creta apparens, dum eos per mare pede sicco ad terram repromissionis promittit perducere, plurimis necatis reliqui qui salvi facti sunt, confestim ad Christi gratiam confugerunt. Scribit etiam beatus Hieronymus in Commentariis Ezechielis, cum illum locum explanaret ubi prophetae praecipitur ut dormiat super latus suum sinistrum trecentos nonaginta dies, et assumat iniquitates domus Israel: itemque dormiat super latus dextrum quadraginta dies, et assumat iniquitates domus Juda. 116.0153C| Qui dies juncti simul, fiunt quadragenti triginta, et pro totidem deputantur annis; dicente Domino ad eumdem prophetam: « Diem pro anno, diem, inquam, pro anno dedi tibi (Ezech. IV). » Scribit itaque praefatus doctor, et vanissimam spem eorum de absolutione captivitatis, in qua nunc detinentur, his verbis exponit, dicens (S. Hieron. in c. IV Ezech.): « Judaei a secundo anno Vespasiani, quando Hierusalem a Romanis capta, templumque subversum est, supputare volunt in tribulatione et angustia et captivitatis jugo populi constituti annos quadringintos triginta, et sic redire populum ad pristinum statum; ut quomodo filii Israel quadringentis triginta annis fuerunt in Aegypto, sic in eodem numero finiatur extrema captivitas: scriptumque esse 116.0153D| in Exodo (XL, 112): « Habitatio autem filiorum Israel quia habitaverunt in terra Aegypti, anni quadringenti triginta sunt. » Et iterum (vers. XLI): « Factum est post annos quadringintos triginta egressus est omnis exercitus nocte. Iste annorum numerus ab exordio captivitatis eorum, diebus beati Hieronymi necdum erat expletus: nunc vero non solum jam expletus est, sed etiam fere duplicatus. Nam ab adventu Domini Salvatoris octingenti et quadraginta sex impraesentiarum computantur anni.

XX.

Delusi sunt ergo vana exspectatione majores eorum: deluduntur et isti, majori utique caecitate; qui cum videant praesentem captivitatem et servitutem suam, nec post septuaginta annos sicut 116.0154A| ex Babylone, nec post quadringintos triginta, sicut ex Aegypto, sed neque post quingentos, qui jam impleti sunt, relaxari; non intelligunt se gravius quam unquam antea in Deum peccasse, Dei Filium crucifigendo, et clamando: « Sanguis ejus super nos, et super filios nostros (Matth. XXVII, 25); » et idcirco a Deo esse desertos atque oblivioni traditos: donec erubescant infidelitatis suae, et non temporalem sed aeternam libertatem, quae in Christo est, incipiant desiderare: sicut eis per Moysem ipse omnipotens Deus comminatus est, dicens: « Urbes vestras redigam in solitudinem, et deserta faciam sanctuaria vestra, nec recipiam ultra odorem suavissimum: disperdamque terram vestram, et stupebunt super eam inimici vestri, cum habitatores 116.0154B| illius fuerint. Vos autem dispergam in gentes, et evaginabo post vos gladium: eritque terra vestra deserta, et civitates dirutae (Levit. XXVI, 31, 32, 33). » Et iterum: « Peribitis inter gentes, et hostilis vos terra consumet. Quod si et de his aliqui remanserint, tabescent in iniquitatibus suis, in terra inimicorum suorum; et propter peccata patrum suorum et sua affligentur, donec confiteantur iniquitates suas, et majorum suorum, quibus praevaricati sunt in me, et ambulaverunt ex adverso mihi. Ambulabo igitur et ego contra eos, et inducam illos in terram hostilem, donec erubescat incircumcisa mens eorum. Tunc orabunt pro impietatibus suis, et recordabor foederis mei quod pepigi cum Abraham, 116.0154C| et Isaac, et Jacob (vers. 38, 39, 40, 41, 42): » Si veram salutem et libertatem quae in his Dei verbis promittitur quaererent, jam dudum intelligere potuissent ita deserta facta esse sanctuaria sua, ut (sicut Deus ipse testatur) non recipiat ab eis ultra odorem suavissimum, nec eorum restaurationem, quae nulla est, exspectarent; sed seipsos restaurandos humiliter Deo subderent, confitendo iniquitates suas et majorum suorum, et orando pro impietatibus suis, ut indulgentiam consequi mererentur. Sed quia necdum erubescit incircumcisa mens eorum, putant pseudochristum suum nunquam mori, aut resurgere, sed in aeternum vivere: et ex illa retrusione sua subito in nubibus coeli venientem apparere. 116.0154D|

XXI.

Sicut etiam quidam infidelium Judaeorum prava opinione decepti, quia frequenter in Scripturis de Christo audierant quod regnum ejus esset in aeternum, sicut in Isaia legitur: « Multiplicabitur ejus imperium, et pacis non erit finis: super solium David, et super regnum ejus sedebit; ut confirmet illud, et corroboret in judicio et justitia, amodo, et usque in sempiternum (Isa. IX, 7); » « et in Psalmo: Et thronus ejus sicut dies coeli (Psal. LXXXVIII, 30); » et iterum: « Et thronus ejus sicut sol in conspectu meo, et sicut luna perfecta in aeternum (vers. 37); » putabant eumdem Christum qui ex lege et prophetis est repromissus, nunquam moriturum: et Domino Jesu Christo de 116.0155A| sua passione loquenti (sicut in Evangelio scriptum est) objiciebant, dicentes: « Nos audivimus ex lege, quia Christus manet in aeternum. Quomodo tu dicis: Oportet exaltari filium hominis? (Joan. XII, 34.) » Sed nec isti intelligebant, nec isti intelligunt, quia juxta easdem divinas Scripturas nullus alius Christus credendus est, nisi qui pro peccatis populi Dei vere est mortuus et sepultus: et resurgens, ultra non moritur, ut vere maneat in aeternum; testante Domino per Isaiam prophetam: « Propter scelus populi mei percussi eum: et dabit impios pro sepultura, et divites pro morte sua (Isa. LIII, 8, 9). » Et iterum « Si posuerit pro peccato animam suam, videbit semen longaevum: et voluntas Domini in manu illius dirigetur (vers. 10). » Et post pauca: « Idcirco dispertiam ei plurimos, et fortium dividet spolia, pro eo quod dedit in morte animam suam (vers. 12), » et caetera. Ita utrumque prophetatum, et utrumque est verum in Christo, et mors ad tempus; et post mortem, resurrectionis gloria in aeternum. De quo autem alio Christo Daniel propheta dicere potuisset: « Aspiciebam in visione mea nocte; et ecce cum nubibus quasi filius hominis veniebat (Dan. VII, 13), » et caetera; nisi de illo qui ab istis est reprobatus? Sicut in alia visione (quod et supra diximus) idem Daniel praenuntiat, dicens: « Et post sexaginta duas hebdomadas occidetur Christus: et non erit ejus populus: et civitatem et sanctuarium dissipabit populus cum duce venturo (Ibid. IX, 26). »

XXII.

116.0155C| Ubi autem unquam legerunt alterum pseudochristum suum, quem nominant messiam ben Ephraim? Quis aliquando prophetarum, ex tribu Ephraim Messiam venturum esse praedixit? Nonne et Jacob patriarcha, in benedictionibus filiorum suorum, et omnes deinceps prophetae, de tribu Juda et de domo David eum venturum testati sunt? Nonne clarissime apparet, quia hoc nimis contentiosa et caeca impietatis obstinatio excogitavit, ut eo loco ubi apud Zachariam prophetam apertissime de Christo, qui ab eis crucifixus est, legitur: « Et plangent eum planctu quasi super unigenitum: et dolebunt super eo, ut doleri solet in morte primogeniti (Zach. XII, 10); » ex occasione illorum verborum Domini, quibus in Jeremia dicitur: 116.0155D| « Quia factus sum Israeli pater, et Ephraim primogenitus meus est (Jerem. XXXI, 9); » non illius qui vere est Christus, sed alterius qui ab istis est conflictus, occisio intelligitur, ut quantum in ipsis est, vera Christi passio evacuetur. Legant libros prophetarum, et maxime Osee prophetam: et videant decem tribus populi Israelitici, postquam scissae sunt a domo David, et regem sibi in Samaria constituerunt Jeroboam filium Nabath, ex tribu Ephraim; frequentius eas, propter domum regiam, quae apud eos ex Ephraim coepit: et majorem partem populi Israel quae apud ipsos erat, appellari Ephraim, et Israel; sicut et illa pars populi, quae remansit cum domo David, propter domum regiam 116.0156A| quae ex tribu Juda electa est, Judas appellatur. Inde est quod saepius legitur (Reg. III et IV) de istis: « Ecce haec scripta sunt in libro Verborum dierum regum Juda; » de illis: « Ecce scripta sunt in libro Verborum dierum regum Israel. » De istis namque duabus partibus populi in duo regna divisi, per Osee dicitur: « Quid faciam tibi, Ephraim? Quid faciam tibi, Juda (Ose. VI, 4)? » Huic ergo populo Israel, et Ephraim, per Jeroboam filium Nabath a domo David separato, et a templo Dei alienato; qui vitulos aureos coluit in Bethel, et in Dan, usque ad diem captivitatis suae: et sic a regibus Assyriorum ductus est in aeternam captivitatem, dicente Domino per Osee: « Quia non addam ultra misereri domui Israel, sed oblivione obliviscar eorum 116.0156B| (Ose. I, 6). » Huic, inquam, populo in magna, et vere magna consolatione promittitur, quod qui temporalis captivitatis jugo nunquam meretur absolvi, in adventu Domini Salvatoris, si in eum credere voluerit, tantam recipiat felicitatem, ut fiat Deus Israeli pater, et Ephraim primogenitus ejus sit: recuperans videlicet illam gloriam, quam antiquitus ex Aegypto liberatus acceperat; dicente Domino ad Pharaonem: « Filius primogenitus meus Israel: dimitte eum, ut serviat mihi (Exod. IV, 22, 23). »

XXIII.

Cum itaque tam clara sit hujus rei veritas, cur sibi ipsi de luce tenebras faciunt? Cur audent dicere, ex Ephraim nescio quem Messiam, id est, unctum? Nunquid enim quia primogenitus, ideo etiam unctus? cum de omni generaliter populo 116.0156C| dictum sit: « Filius primogenitus meus Israel: » et tamen unctionis gloriam praeter domum sacerdotalem et domum regiam non accepit? Audiant contra errorem suum, etiam antequam illa divisio populi fieret sub Roboam filio Salomonis, psalmum dicentem, et unde verus Salvator exspectandus esset apertissime protestantem: « Et projecit, inquit, tabernaculum Joseph, et tribum Ephraim non elegit: sed elegit tribum Juda (Psal. LXXVII, 67, 68). » Et post pauca: « Et elegit David servum suum, et tulit eum de gregibus ovium, sequentem foetas (vers. 70, 71). » Adduxit eum ut pasceret in Jacob populum ejus, et in Israel haereditatem ejus. De gentibus autem Gog et Magog, sicut et de caeteris promissionibus, et comminationibus propheticis, quae nimis 116.0156D| obscure positae sunt, cum istis aliquid disputare velle nimis ineptum est: quandiu haec tam vera, et tam manifesta, et in quibus tota salus constat contemnunt. Quocunque enim modo illa intelligenda et accipienda sint, nisi primum ista fideliter susceperint, salvi esse non possunt.

XXIV.

Et quia de falsis et caecis Judaeorum doctoribus nobis sermo est, de quibus Dominus testatur, dicens: « Omnis plantatio, quam non plantavit Pater meus coelestis, eradicabitur. Sinite illos: caeci sunt duces caecorum: caecus autem si caeco ducatum praestet, ambo in foveam cadunt (Matth. XV, 13, 14); » breviter admonendum putamus, ut etiam libri Josephi, et Philonis (qui homines quidem 116.0157A| docti, sed Judaei impii exstiterunt) quia eos nonnulli nostrorum nimis admirari solent, et plus etiam quam divinas litteras legere delectantur, non multum sequendi existimentur. Quia homines alieni a veritate, non carent errore: et divinas historias velut latius replicando et exponendo, multa de sua falsa et superflua inserunt: et sanos sensus verboram Dei, juxta fallacem opinionem suam aut depravant, aut enervant. Unde et antiqui doctores Ecclesiae illa sola ex eis sumunt, quae in eorum libris, de rebus gestis, consonanter Scripturis nostris referuntur: et haec ipsa perpauca, et raro, et ea maxime quae ipsi oculis inspecta scripserunt; sicut de excidio Hierosolymorum, et templo ac sacerdotio Judaeorum. Ad hanc cautelam beatus Augustinus in 116.0157B| libris contra Faustum manichaeum (lib. XII, c. 30) instruit nos et admonet, dicens: « Philo quidam vir liberaliter eruditissimus; unus Judaeorum qui Christi passionem, quam nos agnovimus, derident; cujus eloquium Graeci Platoni aequare non dubitant; conatus est aliqua de Scripturis interpretari; non ad Christum intelligendum, in quem non crediderat; sed ut inde magis appareret quantum intersit utrum ad Christum referas omnia, propter quem vere sic dicta sunt, an praeter illum quaslibet conjecturas quolibet mentis acumine persequaris: » quantumque valeat quod Apostolus ait: « Cum transieris ad Dominum, auferetur velamen (II Cor. III, 16): » Ut enim quiddam ejusdem Philonis commemorem, arcam diluvii secundum rationem humani corporis fabricatam 116.0157C| volens intelligi, tanquam membratim omnia pertractabat. Cui subtilissime numerorum etiam regulas consulenti, congruenter occurrebant omnia quae adhuc intelligendum Christum nihil impedirent; quoniam in corpore humano etiam ille humani generis Salvator apparuit; nec tamen cogerent, quia corpus humanum est utique et hominum caeterorum. At ubi ventum est ad ostium quod in arcae latere factum est, omnis humani ingenii conjectura defecit. Ut tamen aliquid diceret, inferioris corporis partes qua urina et fimus egeruntur, illo ostio significari ausus est credere, ausus est et dicere, ausus et scribere. Non mirum si ostio non invento sic erravit. Quod si ad Christum transisset, ablato velamine sacramenta Ecclesiae manantia ex latere hominis 116.0157D| illius invenisset. »

XXV.

Haec de duobus pseudochristis Judaeorum, et non doctoribus sed deceptoribus eorum diximus, qui verum Christum Dominum et Salvatorem nostrum tanto odio abominantur, tantis maledictis et blasphemiis insequuntur, ut ea aures fidelium ferre non possint. Sed antequam de caeteris venenatis eorum conviciis memoremus, primum necessarium videtur, non solum ad eorum rabiem confutandam, sed etiam ad veritatem nostrae fidei confirmandam, ut illud quod in ignominiam Domini Salvatoris, et omnium fidelium ejus, et majores eorum, et isti ipsi usque hodie insanientes objiciunt proponamus: et quam manifeste ad condemnationem eorum impietatis, 116.0158A| et ad mysterium redemptionis nostrae pertineat, quantum Dominus adjuvat demonstremus. Blasphemant enim quod in eum credamus, quem lex Dei in ligno suspensum, et a Deo maledictum dicat: et propterea eodem die quo suspensus est, eum jusserit sepeliri; ne si per noctem remaneret in patibulo, terra eorum per eum pollueretur. Sed neque sciunt, eum in crucis ligno clavis fuisse confixum, et ipsa clavorum confixione suspensum; sed more latronum qui nunc suspenduntur, infamant esse punitum: et conclamante, ac jubente magistro eorum Josue, celeriter de ligno depositum; et in quodam horto caulibus pleno, in sepulcro projectum, ne terra eorum contaminaretur.

XXVI.

Hanc autem tam impie blasphemandi occasionem 116.0158B| unde sumant, manifestum est: videlicet quia sicut in Deuteronomio legimus, lex Dei per Moysem dicit: « Quando peccaverit homo quod morte plectendum est, et adjudicatus morti appensus fuerit in patibulo, non permanebit cadaver ejus in ligno, sed in eadem die sepelietur: quia maledictus a Deo est qui pendet in ligno; et nequaquam contaminabis terram tuam, quam Dominus Deus tuus dederit tibi in possessionem (Deut. XXI, 22, 23). » Quod capitulum nos de passione Christi esse prophetatum negare non possumus: quia et Apostolus hoc confirmat, dicens: « Christus nos redemit de maledicto legis, factus pro nobis maledictum, sicut scriptum est: Maledictus omnis qui pendet in ligno (Gal. III, 13); » et Dominus 116.0158C| in Evangelio contestatur, loquens ad Judaeos: « Si crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi: de me enim scripsit (Joan. V, 46). » Quae verba Domini, in libris contra Faustum cum exponeret beatus Augustinus (lib. XVI, c. 22, 23), « Ego, inquit, et qui mecum aliquanto attentius cogitant evangelicam illam Dominicamque sententiam, qua non ait: Ille enim et de me scripsit, ut et alia quae ad Christum non pertinent scripsisse crederetur; sed ait: « De me enim ille scripsit; » omnem scripturae illius intentionem non nisi ad intelligendam Christi gratiam pertinere cognoscimus. » Ut omnia illa nequaquam rectum habeant intellectum, nisi ad ejus dispensationem qua generi humano consulitur, prophetata referantur. Non ergo nobis erubescenda est 116.0158D| ignominia crucis Christi, quam contra omnia humana opprobria, in eminentiori corporis parte, id est, in fronte gestamus: sed pie et sollicite, auxiliante Dei gratia investigandum, quomodo haec juxta auctoritatem Scripturae sanctae, et sensum catholicorum Patrum sana intelligentia accipienda sint, qua et illis confusio et nobis aedificatio accrescat.

XXVII.

Quod ut diligentius et evidentius fiat, intermissa paululum beati Hieronymi editione, qui hunc locum non ad verbum sed ad sensum interpretatus est: ipsa verba, sicut in Hebraeo posita sunt, et ipse ordo verborum, sicut ea in expositione Epistolae ad Galatas ex translatione Theodotionis expressit, ponenda videntur. Ita namque ibi legitur: 116.0159A| « Et quia erit in viro peccatum judicium mortis, et morietur, et suspendes eum in ligno. Non dormiet morticinum ejus super lignum, quia sepultura sepelies eum in die ipso: quia maledictio Dei est suspensus, et non contaminabit terram tuam, quam Dominus Deus tuus dabit tibi haereditare. » Ubi autem interpres iste posuit « non dormiet, » alii posuerunt « non pernoctabit, » sive « non commorabitur, » aut « non permanebit. » Et ubi iste posuit, « morticinum ejus, » caeteri transtulerunt « cadaver ejus, » sive « corpus ejus. » Aperte igitur et mirabiliter in his verbis, per similtudinem crucis patibulo damnatorum, Domini Jesu Christi passio, qui pro peccatis nostris cum iniquis sive sceleratis reputatus est, prophetatur: et quod in illo de illo 116.0159B| futurum erat, tanquam vere futurum confirmatur, et commendatur, cum dicitur: « Et quia erit in virum peccatum judicium mortis, et morietur: et suspendes eum in ligno, » etc., quod totum non ambigentis sed prophetantis modo ponitur. Cum ergo dicit: « Et quia erit in viro peccatum, » quid est intelligendum? Non utique suum; quia (ut alius propheta testatur) iniquitatem non fecit: neque dolus fuit in ore ejus, sed omnium nostrum; sicut idem propheta dicit: « Omnes nos quasi oves erravimus: « unusquisque in viam declinavit: et Dominus posuit in eo iniquitatem omnium nostrum (Isa. LIII, 6). » Et beatus apostolus Petrus: « Qui peccata (inquit) nostra ipse pertulit in corpore suo super lignum (I Petr. II, 24). » Unde et recte sequitur: « Judicium 116.0159C| mortis: » utique nostrae, quae ab initio peccato debetur, et peccanti homini, Deo judicante inflicta est, cum ait; « Quacunque die comederis ex eo, » id est, ex ligno vetito, « morte morieris (Gen. II, 17). » Unde et Apostolus dicit: « Per unum hominem peccatum intravit in mundum, et per peccatum mors: et ita in omnes homines pertransiit (Rom. V, 12). »

XXVIII.

Suscepit itaque in se iste vir et peccatum omnium nostrum, et judicium mortis nostrae. Et subjungit de eo Scriptura, dicens: « Et morietur, et suspendes eum in ligno. » Ubi mirandum valde, quomodo prius dictum sit « morietur: » et postea « suspendes eum in ligno; » cum manifeste Dominus noster prius in ligno suspensus sit manibus 116.0159D| infidelium: et postmodum consummata omni passione, quando voluit, inclinato capite emiserit spiritum. Sed nimirum hoc nimis divine dictum est, ut postquam ait lex « erit in viro peccatum judicium mortis, » continuo subjungeret « et morietur, » et adderet « et suspendes eum in ligno: » ut videlicet prius demonstraret illius potestatem, deinde eorum ostenderet crudelitatem; dum eum qui nulla humana violentia, nullo supplicio vel cruciatu cogente, sed sua sponte, sua potestate est mortuus, ipsi quantum in illis fuit suspendentes in ligno interemerunt. De hac enim potestate mortis suae iste vir et Dominus in Evangelio testatur, dicens: « Potestatem habeo ponendi animam meam: 116.0160A| et potestatem habeo iterum sumendi eam. Nemo tollit eam a me, sed ego pono eam, et iterum sumo eam (Joan. X, 18). » Et in Psalmo ait: « Factus sum sicut homo sine adjutorio, inter mortuos liber (Psal. LXXXVII, 5). » Et iterum: « Ego dormivi (Psal. III, 6); » id est, non mihi insultent, quasi violentia eorum occisus sim. Ego dormivi: ego mea sponte, mea potestate, quando volui mortuus sum. Ita mirabiliter et morientis potestas est commendata, et persequentium saevitia non est excusata. Sequitur Scriptura, dicens: « Non dormiet morticinum ejus super lignum; quia sepultura sepelies eum in die ipsa. » Qua sententia in verbo dormitionis, somnus evigilaturi, id est resurrecturi exprimitur: sicut ipse de Lazaro ait: « Lazarus amicus noster 116.0160B| dormit; sed vado, ut a sommo excitem eum (Joan. XI, 11): » et de filia archisynagogi, quam suscitaturus erat: « Non est mortua puella, sed dormit (Luc. VIII, 52): » et de ipso inimici in Psalmo dicunt: « Qui dormivit, non adjiciet ut resurgat (Psal. XL, 9)? » Per morticinum autem vera mors ejus ostenditur; quia utique corpus exanime, a morte morticinum appellatur: sicut et cadaver dicitur a cadendo, eo quod per mortem cadat in terram; non solum quando in terra resolvitur (secundum quod Adae dictum est: « Pulvis es, et in pulverem reverteris (Gen. III, 19): » et Ecclesiastes ait: « Et revertatur pulvis in terram suam unde erat (Eccle. XII, 7); » sed etiam quia jam mortuum terra reputatur, et terrae traditur: unde et Dominus de seipso 116.0160C| ait: « Nisi granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit, ipsum solum manet; si autem mortuum fuerit, multum fructum affert (Joan. XII, 24). »

XXIX.

In quo igitur mysterio et in lege praeceptum est, et in Evangelio (sicut legimus) divino nutu a persecutoribus expletum, ut hujus viri morticinum, sive cadaver, sive corpus non dormiret, nec pernoctaret, sive commoraretur et permaneret super lignum? Ita enim scriptum est (Joan. XIX, 31) quod « Judaei, ut non remanerent in cruce corpora, rogaverunt Pilatum ut frangerentur eorum crura; » id est, Domini, et latronum qui crucifixi sunt cum eo, « et tollerentur. » Ubi quidem altitudo secreti nimia est: sive enim ut illis corpus ejus deponere ac sepelire festinantibus, tria magna mysteria quae 116.0160D| adhuc Christi passionibus deerant (id est, apertio lateris ejus per lanceam militis, et ex eadem apertione emanatio aquae et sanguinis, et ossium ejus, quia jam mortuus inventus est, integra conservatio) implerentur. Haec enim omnia granditer et magnifice ex occasione accelerandae sepulturae ejus impleta, commendat Evangelista, dicens (vers. 32, 33, 34, 35, 36, 37): « Venerunt ergo milites: et primi quidem fregerunt crura, et alterius qui crucifixus est cum eo. Ad Jesum autem cum venissent, ut viderunt eum jam mortuum, non fregerunt ejus crura: sed unus militum, lancea latus ejus aperuit, et continuo exivit sanguis et aqua. Et qui vidit, testimonium perhibuit: et verum est 116.0161A| testimonium ejus: et ille scit quia vera dicit, ut et vos credatis. Facta sunt enim haec ut Scriptura impleretur: « Os non comminuetis ex eo. » Et rursum « alia Scriptura dicit: Videbunt in quem transfixerunt. » Videlicet ut per lateris apertionem, panderetur nobis ostium quo intraremus ad vitam, et incorporaremur Christo per aquam baptismatis, et sanguinem redemptionis.

XXX.

Et quia de agno qui immolabatur in pascha lex praecipit: « Os non comminuetis ex eo (Exod. XII, 46), » agnoscamus hunc esse verum Agnum Dei qui tollit peccata mundi. De quo et beatus Apostolus testatur: « Etenim pascha nostrum immolatus est Christus (I Cor. V, 7). » Sive quia Parasceve, id est, sexta feria passus est Dominus: 116.0161B| et oportebat in eo mysterium sabbati, quod ab exordio mundi fuerat commendatum impleri, lex sepulturam ejus vespere ejusdem Parasceve accelerari jussit; ut consummato passionis sacramento, sabbato quiesceret in sepulcro: et prima sabbati lucescente resurgeret, sicut in Psalmo ante praedixerat: « Exsurgam diluculo (Psal. LVI, 9; CVII, 3.) » Unde et vicesimus primus psalmus, qui de passione et resurrectionis gloria scriptus est, praetitulatur: Pro assumptione matutina: vel (sicut in Hebraico) pro cervo matutino: et ut ita in se omnino impletum esse ostenderet, quod in exordio mundi fuerat praesignatum; ubi Deus post omnia opera sua quae fecerat bona valde, mystice in sabbato requievisse narratur: ut Dominum et Regem nostrum ante saecula, 116.0161C| postquam operatus est salutem nostram in medio terrae, et dixit ad Patrem: « Ego te clarificavi super terram: opus consummavi quod dedisti mihi ut faciam (Joan. XVII, 4); » eodem die requieturum ostenderet in sepulcro: et sic post laborem passionis, per virtutem resurrectionis intraret in requiem suam, de qua ei Psalmista dicit: « Surge, Domine, in requiem tuam (Psal. CXXXI, 8): » quatenus sacratissimum triduum passionis, et sepulturae, et resurrectionis ejus, quod praevidebat, et praeordinabat spiritus legislatoris, inviolabile permaneret.

XXXI.

Quantum vero ad populum illum infidelem et interfectorem Christi attinet, bene illi lex dicit (Deut. XXI, 23): « Non pernoctabit, sive permanebit, cadaver ejus super lignum, quia sepultura sepelies 116.0161D| eum in die ipsa: » ut videlicet ignominiam passionis et mortis Christi, quam significat cadaver suspensum in ligno, non irrideant, non subsannent, tanquam ante oculos suos crucifixum Dei Filium despicientes, et ostentui habentes: sed festinent sepelire, id est, mortem ejus, quam pro omnium salute suscepit, honorare (quia sepultura honor est mortui); et hoc cito, et intra ipsam diem implere festinent: id est, in hoc tempore redemptionis et salutis, quo Agnus Dei pro peccatis nostris immolatus est, et in omnibus dicitur: « In tempore placito exaudivi te, et in die salutis auxiliatus sum tui (Isa. XLIX, 8). » De quo die adventus Salvatoris, et salutis ac redemptionis, quam sua passione operatus 116.0162A| est, etiam et in Psalmo canitur: « Haec est dies quam fecit Dominus: exsultemus et laetemur in ea. O Domine, salvum me fac: o Domine, bene prosperare. Benedictus qui venit in nomine Domini (Psal. CXVII, 24, 25, 26). » Et in alio psalmo Spiritus sanctus eisdem Judaeis dicit: « Hodie si vocem ejus audieritis, nolite obdurare corda vestra (Psal. XCIV, 8), » etc. Donec ergo istud tempus acceptabile est, et dies salutis, quam nobis ille instituit qui pro omnium salute mortuus est, et resurrexit, hortatur eos lex ut sceleris sui poenitentiam agant; sive, scelus quod in eo admiserunt tegere non morentur: ut merito et ipsi audiant: « Beati quorum remissae sunt iniquitates, et quorum tecta sunt peccata. Beatus vir cui non imputavit Dominus 116.0162B| peccatum (Psal. XXXI, 1): » Et mortem Christi pretiosam, quam ostentui et irrisioni habent, honorare festinent. Quia si tota hac die, id est, toto isto tempore salutari, quandiu praesens vita agitur, hoc implere neglexerint, superveniet eis nox mortis, nox damnationis et tenebrarum aeternarum: et ille qui pro omnium salute in ligno suspensus est, pernoctabit, et permanebit apud eos super lignum; quia irrisionem et subsannationem passionis ejus, quam toto vitae suae tempore tenuerunt, post mortem emendare non poterunt, dicente Scriptura: « Mortuo homine impio nulla erit ultra spes (Prov. XI, 7). » De hac enim die, et de hac nocte ipse Dominus in Evangelio dicit: « Quandiu in mundo sum, lux sum mundi. Venit nox quando nemo potest 116.0162C| operari (Joan. IX, 5, 4). »

XXXII.

Habent etiam nunc Judaei noctem infidelitatis et caecitatis horrendam, quam eis Dominus per prophetam comminatus est, dicens: « Excaeca cor populi hujus, et aures ejus aggrava, et oculos ejus claude: ne forte videat oculis, et auribus audiat, et corde intelligat, et convertatur, et sanem eum (Isa. VI, 10). » Aderat autem eis adhuc dies, quando Dominus apud eos pro totius mundi salute passus est, et resurrexit: et per quadraginta dies postea discipulorum fidem, quos utique ex ipsis elegerat, confirmavit: et die quadragesimo ipsis videntibus ascendit in coelum: et misso Spiritu sancto coeperunt primum apud eos praedicare sancti apostoli, ita ut una die ad eorum praedicationem et miracula, crederent 116.0162D| tria millia, et alia die quinque millia; et postmodum innumera millia et in Judaea, et in caeteris regionibus. Cum autem caeteri indurarentur, et non crederent, repellentes verbum Dei, et indignos se judicantes aeternae vitae, transierunt apostoli ad gentes, ut impleretur quod ante fuerat prophetatum: « Posui te in lucem gentibus, ut sis in salutem usque ad extremum terrae (Isa. XLIX, 6); » et illi remanserunt in nocte infelicitatis et caecitatis suae. Omnes ergo quicunque ex eis passionem Domini, ad apostolorum praedicationem et magnalia crediderunt, suspensum in ligno (juxta legis vaticinium) eodem sepelierunt die, quia pretiosam mortem Christi, dum adhuc eis luceret Dei gratia, religiosa memoria 116.0163A| honoraverunt; nam et defunctorum sepulcra memorias appellamus. Caeteris vero horrenda nocte oppressis, et venerabilem Christi passionem usque hodie irridentibus, permanet et pernoctat suspensus in ligno, cui honorificam memoriam exhibere nolunt. Ne ergo hoc tantum malum incurrerent, dum adhuc tempus dabatur, dum occasio salutis aderat, hortabatur eos lex per figuram, dicens: « Non pernoctabit cadaver ejus super lignum; quia sepultura sepelies eum in die ipsa. » (Deut. XXI, 23:) Unde et Dominus eisdem Judaeis dicebat: « Adhuc modicum lumen in vobis est; ambulate dum lucem habetis, ne tenebrae vos comprehendant. Et qui ambulat in tenebris, nescit quo eat. Dum lucem habetis, credite in lucem, ut filii lucis sitis. 116.0163B| (Joan. XII, 35, 36). »

XXXIII.

Cum autem jussisset lex ut non permaneret suspensus in ligno, sed eadem sepeliretur die, subjunxit causam unde illi ista honorificentia deberetur, dicens: Quia maledictio Dei est suspensus: quod nihil est aliud nisi, « Maledictus a Deo, (Deut. XXI, 23), » sicut et alii interpretes transtulerunt. Propterea ergo hujus viri suspensi passio et mors religiosa memoria honorari debet, quia maledictio Dei est suspensus, id est, non ipsius culpa, non sua violentia, non suis pravis consiliis Judaei in Dominum Jesum Christum hoc efficere potuerunt; sed Dei consilio, et praescientia permissi sunt. Hic enim nostrae maledictioni voluit subjacere, ut nos benedictionis illius possemus esse participes Maledictio 116.0163C| enim nostra duplex est, videlicet in culpa, et in poena. In culpa, sicut scriptum est: « Maledictus qui non permanet in verbis legis hujus, ut faciat ea (Deut. XXVII, 26). » In poena, sicut ab initio primo homini dictum est: « Quacunque enim die comederis ex eo, morte morieris (Gen. II, 17). » Quae maledictio ex illo homine in humanum genus descendit. Et quoniam ille utramque maledictionem meruit, id est culpae, quia transgressus est praeceptum Domini; et poenae, quia addictus est morti: ideo et omnes homines utraque maledictio obligavit. Sed venit verus Salvator, Dominus noster Jesus Christus, solus sine maledictione culpae; quia peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus. Suscepit indebite maledictionem poenae nostrae, et 116.0163D| maledictionem mortis nostrae, ut nos ab utraque maledictione eriperet: passus pro nobis, non pro se: non habens culpam, et sustinens poenam, ut et culpam solvat et poenam. Hoc Deus ante constitutionem mundi misericorditer pro nostra salute disposuit, hoc per prophetas suos ante praedixit, hoc in novissimis diebus, sicut praedictum fuerat, perfecit, testante beato Petro apostolo de Domino nostro Jesu Christo, et dicente ad Judaeos: « Hunc definito consilio et praescientia Dei traditum, per manus iniquorum affligentes interemistis (Act. II, 23). » Et rursum apostolis et universa Ecclesia orantibus et dicentibus ad Deum: « Convenerunt enim vere in hac civitate adversus sanctum puerum tuum Jesum, 116.0164A| quem unxisti, Herodes et Pontius Pilatus cum gentibus et populis Judaeorum, facere quae manus tua et consilium decreverunt fieri. » (Act. IV, v. 2 et seqq.) Sic Deus Pater huic viro maledixit, cum eum pro nostra salute, nostrae maledictioni, nostrae morti tradidit, sicut ipse testatur, dicens: « Propter scelus populi mei percussi eum (Isa. LIII, 8), » et in Zacharia propheta ipsam vim passionis frameam appellans, dicit: « Framea suscitare super pastorem meum, et super virum cohaerentem mihi, dicit Dominus. Percute pastorem, » etc. (Zach. XIII, 7.) Unde et Isaias ait. Et Dominus voluit conterere eum in infirmitate (Isa. LIII, 10). » Et Apostolus tantam Dei bonitatem nobis attentissime commendans: « Qui proprio, 116.0164B| inquit, Filio suo non pepercit, sed pro omnibus tradidit illum (Rom. VIII, 32). »

XXXIV.

Quia ergo tanta Dei benignitate vir iste nostrae maledictioni sponte succubuit, et cum sceleratis reputatus est, praecepit lex ejus passionem pia memoria honorari. Neque enim de simplici sepultura illius tam absurde praeciperet Spiritus sanctus, ut eam ab ipsis qui eum crucifixerunt juberet praeparari, quando ille qui hoc fecit, id est, Joseph ab Arimathia, teste Evangelio, « non consenserat consilio et actibus eorum (Luc. XXIII, 51). » Adjungit lex, quanta pollutio et contaminatio Judaeos consecutura esset, qui hunc honorem Domino dare noluerunt et nolunt, dicens: « Et non contaminabis terram tuam, quam Dominus Deus tuus dabit tibi 116.0164C| in haereditate (Deut. XXI, 23). » Ipsi sunt enim terra, quam aliquando Dominus Deus dederat illis, ut essent ei populus haereditarius, sicut Moyses ad eos dicit: « Vos elegit Dominus de cunctis gentibus, ut haberet populum haereditarium (Deut. IV, 20). » Ipsi sunt terra cui clamabat Jeremias: « Terra, terra, terra, audi sermonem Domini (Jerem. XXII, 29), » et de qua in psalmo dicitur: « Et adulterata est terra in sanguinibus, et coinquinati sunt in operibus suis, » sive (ut nos consuete cantamus): « Interfecta est terra in sanguinibus, et contaminata est in operibus eorum (Psal. CV, 38, 39). » Debuerant itaque honorem fidei exhibere Domino Salvatori, pro salute mundi in ligno crucis passo et mortuo, ut mererentur audire cum sanctis apostolis 116.0164D| et caeteris qui ex eodem populo crediderunt, per Malachiam prophetam: « Et beatos vos dicent omnes gentes: eritis quippe vos terra desiderabilis (Malac. III, 12). » Sed quia contempserunt, et contemnunt, et usque hodie furibundo animo et truculento vultu haec legunt, detestantes eum de quo scripta sunt, contaminaverunt et poll erunt terram suam, et non possident benedictionem repromissam, sed quotidie eis dicitur per Ezechielem prophetam; « Tu es terra immunda, et non compluta (Ezech. XXII, 24); » et per Isaiam: « Manus vestrae sanguine plenae sunt. » Et iterum: « Manus enim vestrae pollutae sunt sanguine, et digiti vestri iniquitate (Isa. I, 15; LIX, 3). » Videlicet quia clamaverunt, 116.0165A| dicentes: « Sanguis ejus super nos et super filios nostros (Matth. XXVII, 25). »

XXXV.

Hanc contaminationem et pollutionem terrae suae, id est semetipsis timere debuerant, et non illam quae nulla est, quasi terra habitationis eorum pollueretur cadaveribus in cruce suspensorum, nisi eadem die sepelirentur. Quod omnino beatus David rex et propheta non timuit, qui ob placandam iram Dei septem viros de domo Saul Gabaonitis tradidit crucifigendos: et ab initio messionis hordei, donec omnes segetes meterentur, et stillaret super eos pluvia de coelo, sic eos dimisit, nec ullum eorum sepeliri fecit. Ubi si responderint, istos in terra habitationis Gabaonitarum, qui non erant de filiis Israel, fuisse crucifixos, et propterea sic dimissos; legant 116.0165B| in eodem libro Samuelis, non in Gabaon, sed in Gabaa Benjamin hoc gestum esse, dicentibus ipsis Gabaonitis ad David: « Et crucifigamus eos in Gabaa Saulis, quondam electi Domini (II Reg. XXI, 6). » Si autem dixerint timuisse David ne iram Dei incurreret; si semel damnatos et divinae ultioni deputatos sepelire praesumpsisset, legat quia postmodum, eum ei nuntiatum fuisset quod concubina Saul, substrato sibi super lapidem cilicio, eos per diem et noctem a feris et avibus tam longo tempore custodisset, non solum reprehendit, sed etiam tantae pietatis imitator et supergressor, attulit ossa Saul et Jonathae filii ejus de Jabes Galaad: et jussit colligi ossa istorum septem qui crucifixi fuerant: simulque non abominando, sed pie honorando condidit in sepulcro 116.0165C| Cis, patris Saul. Nec ob hoc Deum offendit, sed insuper Scriptura dicit: « Fecenuntque omnia quae praeceperat rex. Et repropitiatus est Dominus terrae post haec (II Reg. XXI, 14). » Non ergo ista beatus David metuebat, quia in illo legis capitulo non alicujus abominandi hominis supplicium, sed Salvatoris mysterium intelligebat. Aut si isti tam religiose, ut putant, terram suam a pollutione servaverunt, quid causae est quod per tot saecula eos tanquam immundos evomuit?

XXXVI.

Nullum fere est in Scripturis propheticis tam praeclarum testimonium ubi sic evidenter et modus passionis Christi in ligno Crucis, et veritas mortis ejus exprimatur. Unde et sanctus Apostolus, non erubescens testimonium Christi, ad commendandam 116.0165D| veritatem et gratiam passionis ejus, istud potissimum quod in litteris suis poneret elegit. Nam et illud quod juxta beati Hieronymi editionem in hujus capituli exordio legitur: « Quando peccaverit homo quod morte plectendum est (Deut. XXI, 22); » ita et ad mediatorem Dei et hominum, hominem Christum Jesum fideliter referendum est, sicut et illud, ubi ipse ex persona corporis sui loquitur in Psalmo: « Verba delictorum meorum (Psal. XXI, 2); » et iterum: « Deus, tu scis insipientiam meam, et delicta mea a te non sunt abscondita (Psal. LXVIII, 6): » quia effectus particeps naturae nostrae, transfiguravit in se vocem nostram, qui suscepit misericorditer et causam nostram; dum 116.0166A| Deus posuit in eo iniquitatem omnium nostrum. Recte itaque dicit Scriptura de illo: Quando peccaverit homo quod morte plectendum est; quia ad corpus hujus hominis pertinent omnes qui peccaverunt: et ob hoc juste morte plectendi erant, nisi ejus morte indebita redimerentur, dicentis: « O mors, ero mors tua (Ose. XIII, 14). » Juxta quem sensum in visione Nathan prophetae, ubi ex semine David ejus promittitur adventus, etiam illud recte intelligitur quod de ipso Deus ait: « Qui si inique aliquid gesserit, arguam eum in virga virorum, et in plagis filiorum hominum; misericordiam autem meam non auferam ab eo (II Reg. VII, 14): » quia utique membra sunt ejus, et ad ipsius pertinent unitatem, qui quandiu mortaliter vivunt, sine 116.0166B| peccato esse non possunt; et ideo aliquid inique agunt, beato Joanne apostolo testante, qui ait: « Omnis qui facit peccatum, et iniquitatem facit et peccatum est iniquitas (I Joan. III, 4). » Et iterum ex persona omnium: « Si dixerimus quia peccatum non habemus, nos ipsos seducimus, et veritas in nobis non est. » Istos ergo arguit Deus in virga virorum, et in plagis filiorum hominum; temporaliter eos corripiens et emendans, quia, ut scriptum est, « Flagellat omnem filium quem recipit (Hebr. XII, 6); » misericordiam autem suam non aufert ab eo, in quo, et per quem illis miseretur: et etiam aliquando ulciscitur, Psalmista dicente de talibus: « Deus, tu propitius fuisti eis, et ulciscens in omnes adinventiones eorum (Psal. XCVIII, 8). » 116.0166C| Nam in illo qui caput ipsorum est, sicut nulla potuit esse iniquitas, ita nulla flagella correptionis aut purgationis suae, sed tantummodo salutis nostrae.

XXXVII.

Docet idem beatus Hieronymus, quod in eo loco, ubi juxta Theodotionem positum est, quia maledictio Dei suspensus, possit in Hebraico legi quia injuria Dei suspensus, aut certe, quia contumeliose Deus suspensus est. Quod utique ad confundendam Judaeorum impietatem multum valet, quia per haec manifeste ostenditur quod hujus viri injusta suspensio, injuria Dei Patris sit, qui in proprio Filio inhonoratur et contemnitur sicut ipse Filius in Evangelio confirmat, dicens: « Qui non honorificat Filium, non honorificat Patrem qui misit illum (Joan. V, 23); » et alio loco: « Qui me odit, et Patrem meum odit (Joan. XV, 116.0166D| 23); » et iterum: « Qui spernit me, spernit eum qui misit me (Luc. X, 16). » Nec solum ejus suspensio injuria Dei est; sed etiam ipse vir suspensus, evidenter Deus est, qui contumeliose Deus suspensus est. Quod Apostolus eisdem pene verbis confirmat, dicens: « Si enim cognovissent, nunquam Dominum gloriae crucifixissent (II Cor. II, 8). » Videlicet quia quem communis tantum naturae hominem et virum impii crucifixores putabant, idem ipse et Deus et Dominus gloriae occultus erat. De hoc capitulo, contra Faustum Manichaeum tractans beatus Augustinus (lib. XIV, c. 6), sic ait inter caetera: « Quod autem additum est, Omnis, » ut diceretur maledictus omnis qui in ligno pependerit, non sane 116.0167A| Moyses minus praevidit etiam justos in cruce futuros; sed bene praevidit haereticos veram mortem Domini negaturos; et ideo volentes ab hoc maledicto Christum sejungere, ut a mortis etiam veritate sejungerent. Si enim vera illa mors non erat, nullum maledictum Christo crucifixo pependit in ligno, quia nec vere crucifixus est. Sed contra longe futuros haereticos, quam de longe clamat Moyses: « Sine causa tergiversamini, o quibus displicet veritas mortis Christi. Maledictus omnis qui pendet in ligno: non ille, ait, aut ille; sed omnis omnino. Tunc enim Christus extra maledictum Adam, si extra illius mortem. Cum vero ex homine et pro homine mortem suscepit, ex illo et pro illo etiam maledictum quod morti comitatur, suscipere non dedignatus 116.0167B| est. » Et post aliquanta (cap. VII): « Hoc enim, inquit, quod asserit prophetia, quia sciebat Christi mortem in cruce pensuram, et futuros haereticos qui dicerent: Pependit quidem in ligno, sed specie quadam, non ut vere moreretur. Clamando ergo, maledictus, nihil aliud clamavit, nisi quia vere mortuus est, sciens mortem hominis peccatoris, quam sine peccato ipse suscepit, de illo maledicto venientem, quod dictum est: Si tetigeritis, morte moriemini. Ad hoc pertinet et serpens ille in ligno suspensus, quo significaretur non falsam mortem Christum finxisse, sed illam veram in ligno passionis suae suspendisse, in quam serpens ille hominem male suadendo dejecit. Quam veram mortem nolunt isti conspicere, et ideo non sanantur a veneno serpentis, 116.0167C| sicut in eremo quicunque illam attenderent sanabantur.

XXXVIII.

Solent quidam etiam Christiani imperiti dicere aliud esse affigi ligno, aliud in ligno pendere. Sicut enim putant solvendam esse istam quaestionem, ut Judam dicant a Moyse maledictum, qui laqueo se suspendit: quasi primum noverint utrum ex ligno, an ex lapide se ille suspenderit. Sed manifeste Apostolus non sinit aliud intelligere quam de Christo esse praedictum. Quod vero Judaei non putant eum in cruce clavis esse confixum, miranda est eorum caecitas, cum, ut jam supra memoravimus, ipsum audiant per Zachariam prophetam dicentem: « Et aspicient ad me, quem confixerunt (Zach. XII, 10). » Et per Malachiam: « Si configit homo Deum, quia 116.0167D| vos configitis me? Et me configitis vos gens tota (Malach. III, 8, 9). » « Et in Salomone, de eodem qui propter nos pauper factus est, cum dives esset, scriptum est: Non facias violentiam pauperi, quia pauper est; neque conteras egenum in porta, quia Dominus judicabit causam ejus, et configet eos qui confixerunt animam ejus. » (Prov. XXII, 22, 23.) Iste namque est pauper de quo et alius. propheta dicit: « Ecce Rex tuus venit tibi, justus et Salvator, ipse pauper (Zach. IX, 9), » etc. Ita ergo suos sibi pseudochristos ipsi finxerunt, ut infelicem populum vana eorum exspectatione delusum a fide veri Christi averterent.

XXXIX.

Unde et eumdem Dominum nostrum Jesum 116.0168A| Christum, ut auditoribus suis efficiant irremediabiliter odiosum, nuncupant eum sua lingua Ussum Hamizri. Quod dicitur Latine, Dissipator Aegyptius. Ita non est satis quod patres eorum, praesenti ei in carne dicebant: « Nonne bene dicimus nos quia Samaritanus es tu, et daemonium habes? » (Joan. VIII, 48); et ad Pilatum de illo: « Hunc invenimus subvertentem gentem nostram (Luc. XXIII, 2), » nisi eum isti, incrementa et alumni hominum peccatorum, novis conviciis et maledictis infament, affirmantes eum gentis suae dissipatorem Aegyptium: credo, propter illum Aegyptium magum et pseudo prophetam, qui multos eorum aliquando decepit ut perdidit, de quo et in Actibus apostolorum Tribunus ad Paulum loquitur: « Nonne tu es Aegyptius, qui ante hos dies 116.0168B| tumultum concitasti et eduxisti in desertum quatuor millia virorum sicariorum? » (Act. XXI, 38.) Cultum, quem ei in toto mundo fideles exhibent, vocant cultum Baal, et religionem Dei alieni, tanquam ipse sit de quo in psalmo praecipitur: « Non erit in te Deus recens, neque adorabis Deum alienum (Psal. LXXX, 10), » Odorem illum gravem et teterrimum, qui solet sentiri in horis matutinis, in exordio aestivi temporis, affirmant de tormentis infernalibus, quibus ipse apud inferos torqueatur, eo quod gentem eorum turbaverit, et totum mundum deceperit, eructare. Unde et populos nationum, qui ejus susceperunt fidem, interpretantes esse Babyloniam, et Regem hujus Babylonis Christum nostrum intelligentes, quidquid in illa visione Isaiae, cujus titulus est « Onus Babylonis 116.0168C| (Isa. XIII, 1), » dicitur de relaxatione populi Dei ex Babylonica captivitate, et de interitu regis et regni illius, totum ad suam de hac novissima captivitate ereptionem et ad Christi, ut ipsi putant, dejectionem, impiissime transferre conantur, tanquam illis propheta promittat, dicens: « Et erit in die illa, cum requiem dederit tibi Dominus a labore tuo, et a concussione tua, et a servitute dura qua ante servisti, sumes parabolam istamcontra regem Babylonis, et dices: Quomodo cessavit exactor, quievit tributum? Contrivit Dominus baculum impiorum, virgam dominantium, etc. » Et tunc velut ipsi Christo insultent, dicentes: « Quomodo cecidisti de coelo, Lucifer, qui mane oriebaris? corruisti in terram, qui vulnerabas gentes? Qui dicebas in corde tuo: In coelum 116.0168D| ascendam, super astra Dei exaltabo solium meum (Isa. XIV, 12, 13), » etc. Et de illo omnino impletum esse confirmant quod sequitur: « Verumtamen ad infernum detraheris, in profundum laci. Qui te viderint, ad te inclinabuntur, teque prospicient. Nunquid iste est vir qui conturbavit terram? etc. » Et quod post paululum subjungitur: « Tu autem projectus es de sepulcro tuo quasi stirps inutilis, pollutus, et obvolutus cum his qui interfecti sunt gladio, et descenderunt ad fundamenta laci. Quasi cadaver putridum, non habebis consortium, neque cum eis in sepulturam. Tu enim terram tuam disperdidisti, tu populum occidisti. »

XL.

Et dicunt eum a majoribus suis, quando depositus 116.0169A| est de ligno, et obrutus in sepulcro, ut omnes scirent mortuum, nec resuscitatum, iterum de sepulcro extractum, et retorta per totam civitatem tractum, sicque projectum, et propter hoc usque hodie sepulcrum ejus stare vacuum, et esse squalidum lapidibus, et sordibus, quas ipsi projicere soleant, plenum. Cum hunc locum propheticae lectionis, impii patres impiorum istorum semper de Nabuchodonosor rege Babylonis, juxta veritatem historiae intellexerint, sicut beatus Hieronymus in ejusdem prophetae commentariis scribit, dicens (in cap. XIV): « Narrant Hebraei hujusmodi fabulam. Evilmerodach qui, patre suo Nabuchodonosor vivente per septem annos inter bestias, ante regnaverat, postquam ille restitutus in regnum est, usque ad mortem patris 116.0169B| cum Joachim rege Judae in vinculis fuit. Quo mortuo, cum rursus in regnum succederet, et non susciperetur a principibus, qui metuebant ne viveret qui credebatur exstinctus, ut fidem patris mortui faceret, aperuit sepulcrum, et cadaver ejus unco et funibus traxit. » Sed isti, ut dictum est, immanitate odii in Christum, et rabie blasphemandi, talia excogitaverunt, unde Christum Dominum apud auditores suos facerent exsecrandum. Contra quos idem ipse Isaias propheta clamat, dicens: « In die illa radix Jesse, qui stat in signum populorum, ipsum gentes deprecabuntur, et erit sepulcrum ejus gloriosum (Isa. XI, 10). » Manifestissime ostendens nullum alium esse Christum nisi istum, qui de radice Jesse processit; qui stat in signum populorum; quem 116.0169C| ubique gentes hodie deprecantur, cujus sepulcrum non, ut isti blasphemant, contemptibile et ignominiosum, sed omnino est gloriosum; quia resurrectionis gloria illustratum et, sicut non solum Christianorum, sed etiam Saracenorum populi, et barbarae nationes noverunt, in omni cultu et veneratione habitum. Nam et ubi nos legimus: Erit sepulcrum ejus gloriosum, in Hebraico proprie dicitur: Erit requies ejus gloria. Quibus verbis evidenter ostenditur quod mors illi non, ut infideles putant, fuerit poena, sed requies qua cum voluit requievit. Et requies ista mortis non ei fuit ignominia, sed gloria; quia caro ejus non, ut caeterorum mortalium, est in sepulcro corrupta, sed velocius per resurrectionem glorificata, sicut ipse in Psalmo ante praedixerat, 116.0169D| juxta Hebraicam translationem: « Propterea laetatum est cor meum, et exsultavit gloria mea, et caro mea habitabit confidenter. Non enim derelinques animam meam in inferno, nec dabis justum tuum videre corruptionem (Psal. XV, 9, 10). » Sed isti nec tantis ac talibus blasphemiis contenti, in tam profundam infelicitatis voraginem devoluti sunt, ut persuasum sit eis et studiose apud eos observetur, quod nulla eorum oratio apud Deum possit esse accepta, nisi in ea Dominum nostrum Jesum Christum maledicant, confitentes eum esse impium et filium impii, id est, nescio cujus ethnici, quem nominant PANDERA: a quo dicunt matrem Domini adulteratam, et inde eum in quem nos credimus, natum. 116.0170A|

XLI.

Adversus igitur tales veritatis hostes, et rabidos adversum Christum canes, excitemus in nobis, quantum possumus, zelum Dei, memores illius sententiae: « Zelus domus tuae comedit me (Psal. LXVIII, 10); » et iterum: « Tabescere me fecit zelus meus, quia obliti sunt verba tua inimici mei (Psal. CXVIII, 139); » et alio loco: « Nonne qui oderunt te oderam, et super inimicos tuos tabescebam? Perfecto odio oderam illos, inimici facti sunt mihi (Psal. CXXXVIII, 21, 22). » Demusque operam ut inter caetera innumera et gravia mala, quibus iram Dei meruimus, et assidua ejus flagella juste sustinemus, istud praecipue nequissimum et detestandum blasphemiarum scelus ita coerceatur, aut etiam, si fieri potest, divina cooperante misericordia, 116.0170B| per disciplinae censuram, per sanctae praedicationis studium corrigatur, ne et clarissimis principibus nostris, et nobis ipsis qui indigni Ecclesiarum gubernaculis praesidemus, in gravissimum reatum deputetur. Quia et beatus Hieronymus docet (in cap. I Naum): Sicut ad proprias injurias patientes esse debemus, ita si aliquem viderimus, in injuriam Dei ore sacrilego blasphemantem, illic tenere patientiam non debemus, sed resistere sacrilego, et os blasphemum veritatis responsione damnare. Recordantes Phinees sanctam iracundiam, austeritatem Eliae, zelum Simonis Chananaei, Petri severitatem Ananiam et Saphiram trucidantis; Paulique constantiam, qui Elimam magum viis Domini resistentem aeterna caecitate damnavit. Non est enim crudelitas pro Deo 116.0170C| pietas. Quod enim multum dolendum est, et per hos inimicos crucis Christi, licentiosa libertate quod volunt loquentes, et sicut volunt agentes, assidua apud nos et in diversis ejus regni civitatibus, quacunque populus ille diffusus est, animarum damna contingunt, dum multi Christianorum contra auctoritatem Scripturarum, et decreta sacrorum canonum ita indifferenter eis adhaerent, ut incessanter eorum convictu polluantur, et ipsis serviant tam in domibus, quam in agris. Et cum eis servos Christianos habere non liceat, habent servientes sibi liberos Christianos: in quibus tantum proficit eorum impietas juxta quod Apostolus dicit: « Corrumpunt mores bonos colloquia mala (I Cor. XV, 33), » ut dicant melius eos sibi praedicare quam presbyteros nostros, 116.0170D| et plerumque mercenarii et mercenariae ipsorum cum eis sabbatizent, cum eis die Dominico laborent, cum eis quadragesimae abstinentiam violent, et, quod est infelicius, ab eis etiam constuprentur, et ex vino eorum multis modis ab eis etiam ex industria polluto, quod indesinenter bibunt et emunt, in plerisque locis parochiarum nostrarum, quod dictu nefas est, divina sacrificia celebrentur.

XLII.

Proditum est nobis a quibusdam, qui ex eorum errore ad Christianitatem veniunt, per quos etiam caetera eorum mala nobis fideliter exponuntur; quod quidam ipsorum, qui in nonnullis civitatibus telonarii illicite constituuntur, soleant in remotioribus locis Christianos pauperes et ignaros, pro 116.0171A| eodem teloneo acriter constringere, deinde ut Christum negent persuadere, et tunc eos quasi remissius agentes dimittere. Nos ipsi veraciter experti sumus, quod illis qui ex eorum perfidia conversi credunt et baptizantur, ita malitiose et callide soleant insidiari, ut dicant: Quid mali est si credis in Christum? Hoc tantum tene, quia similem sibi et aequalem Deus non habet. In tantum, sicut beatus Leo de diabolo dicit (serm. 7 in Nativ. Dom.), non desinunt isti ministri ejus, deceptionum laqueos ubique praetendere: et ut quoquo modo fidem credentium corrumpant, instare. Nam et quosdam eorum dicentes audivimus Deum esse majorem, et Deum minorem, et quia multis prophetarum testimoniis convincuntur Deum fateri Dominum Jesum Christum, asserunt eum minorem 116.0171B| esse Patre, unde et vulgata eorum perfidia Christum purum hominem putant. Nonnulli vero ex eis praefata ratione convicti, in tantum eum a Deo dilectum dicunt, ut ei nomen suum habere dederit, non etiam nominis veritatem. Quantum autem eorum nefanda societas, et venenatum colloquium proficiat ad impietatem, dum « sermo eorum, » dicit Apostolus, « sicut cancer serpit (II Tim. II, 17), » in uno ab eis miserabiliter et horribiliter decepto omnibus considerare licet. Quod enim nunquam antea gestum meminimus, seductus est ab eis diaconus palatinus, nobiliter natus, nobiliter nutritus et in Ecclesiae officiis exercitatus, et apud principem bene habitus, ita ut eorum diabolicis persuasionibus abstractus et illectus, desereret palatium, desereret patriam 116.0171C| et parentes, desereret penitus Christianorum regnum: et nunc apud Hispaniam inter Saracenos Judaeis sociatus, persuasus sit ab impiis Christum Dei Filium negare, baptismi gratiam profanare, circumcisionem carnalem accipere, nomen sibi mutare, ut qui antea Bodo, nunc Eliezer appelletur. Ita ut et superstitione et habitu totus Judaeus effectus, quotidie in synagogis Satanae barbatus et conjugatus, cum caeteris blasphemet Christum et Ecclesiam ejus.

XLIII.

Unde et ego anno praesenti, detestans eorum impietatem, et Christianum populum qui nobis in Domino commissus est, ab eorum contagione removere desiderans, annuntiavi publice, et semel, et iterum, et tertio, ut juxta ecclesiastica statuta omnes se ab eorum consortio segregarent, ne Christiani 116.0171D| eis servirent, vel in civitate, vel in villis; sed ipsi sibi cum servis suis paganis necessaria agerent et procurarent, neque eorum cibo vel potu aliquis contaminaretur. Et aliqua austerius jussi, ut inveteratum malum funditus eradicarem, cupiens, Domino adjuvante, pii pastoris, et institutoris ac decessoris nostri, viri probati et orthodoxi, bonum imitari exemplum: qui pro hujus mali emendatione, dum adhuc regni hujus aliquantula esset tranquillitas, plurimum laboravit, non solum verbis, sed etiam scriptis. Sed quia opus ab eo coeptum, perturbatione temporum est impeditum; nunc in quantum Deus facultatem tribuit, si hoc negligenter 116.0172A| omitto, timeo divinum judicium, ne illi qui ex hac occasione contaminantur, et depravantur, vel etiam pereunt, meae incuriae et reatui ascribantur.

XLIV.

Unde collaboret et suffragetur nobis vestrae sanctitatis unanimitas, ut communi conatu, et voto ac supplicatione imploremus, ut obtineamus apud pios principes nostros, ut in regno eorum super hac re sanctorum canonum et antiquarum legum ubique instituta serventur. Quia, quod et nos fideliter annuntiare, et illi Christiana pietate debent accipere, etiam de istis servis, et tributariis suis, quamvis infidelibus, Regi regum et Domino dominorum reddituri sunt rationem; qualiter eos coercuerint ab impietate sua, qualiter eos provocaverint ad salutem, qualiter Christianum populum ab eorum contaminatione et pravitate 116.0172B| munierint, et quam gloriose, nec propter annua tributa et exenia sua quae ab illis persolvuntur, velut pii Ecclesiae filii atque rectores, ecclesiastica statuta neglexerint. Neque enim, quod cum debita reverentia dicimus, latius imperium, aut eminentiorem obtinent principatum, quam antiqui illi et pii principes, quorum temporibus et illa sinceriter custodiebantur, et ista a Judaeis obsequia similiter pendebantur. Nam etsi aliqui ex servis eorum fiscalibus, qui utique Christiani sunt, alicui vicino suo in agro ejus, aut vinea, vel pecore injuriosi et damnosi existerent, vellent eos utique mundanis legibus coerceri; et illi qui laesus esset, quidquid laesionis et damni sustinuerat, reformari. Quanto magis hos infideles servos, agrum Domini Jesu Christi, quem 116.0172C| pretioso sanguine comparavit, id est, Ecclesiam fidelium frequenter et graviter laedentes, debent regali vigore et ecclesiastico jure prohibere atque comprimere? De hoc enim agro, cujus et ipsi custodes et cultores sunt positi, non laedendo, Scriptura praecipit, dicens: « Ne attingas terminos parvulorum « et agrum pupillorum ne introeas. Propinquus enim illorum fortis est, et ipse judicabit contra te causam ipsorum (Prov. XXIII, 10). »

XLV.

Sed quanta in Christianis principibus, non solum Romanis, sed etiam Francis, et aliarum gentium, fuerit contra impugnatores et blasphematores veritatis, in quibus et ipsi Judaei praecipue deputandi sunt, cura, et quantam pro illis vel coercendis, vel corrigendis, propter amorem Christi et tutelam 116.0172D| Ecclesiae Dei, exercuerint disciplinam, melius suggerimus si de hac re ex sanctorum Patrum dictis, et eorum gestis sive edictis breviter aliqua proponamus. Beatus Augustinus in tractatibus Joannis evangelistae (tract. XI), de talibus sic loquitur: Isti etiam audent dicere, quod persecutionem solent pati a catholicis regibus aut a catholicis principibus. Quam persecutionem tolerant? utique afflictionem corporis, si tamen aliquando vel ipsam passi sunt. Persecutio quam faciunt, gravior est. Quam patiuntur, secundum corpus est: quam faciunt, secundum illusionem spiritus. Audite et videte in ipsis veteribus factis omnia futurarum rerum signa et indicia. Invenitur 116.0173A| Sara afflixisse Agar ancillam. Sara libera est. Posteaquam superbire coepit ancilla, afflixit eam graviter Sara, et fugit a facie ejus. Ecce libera afflixit ancillam, et non illam vocat persecutionem Apostolus. Ludit servus cum domino, id est, Ismael cum Isaac, et persecutionem vocat. Afflictio ista non vocatur persecutio, et lusio illa vocatur persecutio. Si ergo quando vult Deus concitare potestates adversus haereticos, adversus schismaticos, adversus dissipatores Ecclesiae, adversus exsufflatores Christi, adversus blasphematores baptismi, non mirentur quia Deus concitat ut a Sara verberetur Agar. Cognoscat se Agar, ponat cervicem, quia cum discederet a domina sua, occurrit ei angelus, et dixit: Quid est, Agar ancilla Sarae? Quae cum questa esset de domina, 116.0173B| quid audivit ab angelo? « Revertere ad dominam tuam (Gen. XVI, 9). » Ad hoc ergo affligitur ut revertatur. Atque utinam revertatur! Mirantur autem quia commoventur potestates Christianae adversus detestandos dissipatores Ecclesiae. Non ergo moverentur, et quomodo redderent rationem de imperio suo, Deo? Intendat charitas vestra quid dicam: quia pertinet hoc ad reges saeculi Christianos, ut temporibus suis pacatam velint matrem suam Ecclesiam, unde spi ritaliter nati sunt. Legimus Danielis visiones et gesta prophetica. Tres pueri in igne laudaverunt Deum. Miratus est Nabuchodonosor rex laudantes Deum pueros, et circa eos ignem non nocentem: et cum admiratus esset, quid ait? Non vel Judaeus, vel circumcisus ille qui statuam suam erexerat, et ad 116.0173C| eam adorandam omnes coegerat; Et ego, inquit, propono decretum omnibus tribubus et linguis in omni terra: « Quicunque dixerint blasphemiam in Deum Sidrac, Misac, et Abdenago, in interitum erunt, et domus eorum in perditionem (Dan. III, 96). » Ecce quomodo saevit rex alienigena, ne blasphemetur Deus Israel. Si ergo Nabuchodonosor laudavit Deum, et praedicavit, et gloriam dedit, qui liberavit de igne tres pueros, et gloriam dedit, ut tale decretum mitteret per regnum suum: quomodo isti reges moveantur, quomodo saeviant, qui non tres pueros liberatos attendunt de flamma, sed totum mundum et seipsos liberatos de gehenna, quando vident Christum, a quo liberati sunt, exsufflari in Christianis? quando audiunt dici Christiano: Dic non te esse 116.0173D| Christianum? Talia facere volunt, et saltem talia pati nolunt. Nam occidunt animas, affliguntur in corpore.

XLVI.

In his verbis sancti Augustini, si quis putat tantum contra haereticos haec fieri debere, recordetur ex superioribus, Judaeos pessimos haereticorum esse; et si caeteri haeretici bene intelliguntur in Agar ancilla, multo magis infidelis plebs Judaica, de qua Apostolus intelligendum docet: « Ejice ancillam et filium ejus: non enim erit haeres filius ancillae cum filio liberae (Gen. XXI, 10). » Scribit idem beatus Augustinus de hac disciplina Ecclesiae, erga tales pie exercenda, in quadam epistola ita (Epist. 204): « Nullo modo qui diliguntur, malae suae voluntati impune 116.0174A| et crudeliter permittendi sunt. Nam si voluntas mala semper suae permittenda est libertati, quare Israelitae recusantes et murmurantes, tam duris flagellis a malo prohibebantur et ad terram promissionis compellebantur? Si voluntas mala semper suae permittenda est libertati, quare Paulus non est permissus uti pessima voluntate, qua persequebatur Ecclesiam? sed prostratus est ut excaecaretur, excaecatus est ut mutaretur, mutatus ut mitteretur, missus ut qualia fecerat in errore, talia pro veritate pateretur? Si mala voluntas semper suae permittenda est libertati, quare corripiuntur negligentes pastores, et dicitur eis: « Errantem non revocastis, « perditum non inquisistis? » (Ezech. XXXIV, 4.) Recesserunt quidem a Domino multi ex discipulis, et 116.0174B| arbitrio suo malae atque impiae discessioni permissi sunt, caeterisque duodecim qui remanserant responsum est: « Nunquid et vos vultis ire? » (Joan. VI, 68.) Sed tunc primum Ecclesia novello germine pullulabat, nondumque in ea fuerat completa illa prophetia: « Et adorabunt eum omnes reges terrae, omnes gentes servient illi (Psal. LXXI, 11). » Quod utique quanto magis impletur, tanto majore utitur Ecclesia potestate ut non solum invitet, sed etiam cogat ad bonum. Hoc tunc Dominus significare volebat, qui quamvis haberet magnam potestatem, prius tamen elegit commendare humilitatem. Hoc et in illa convivii similitudine satis evidenter ostendit, ubi misit ad invitatos, et venire noluerunt; et ait sermo: « Exi in plateas et vicos civitatis; et pauperes, ac debiles, 116.0174C| et caecos, et claudos introduc huc (Luc. XIV, 21). » Et iterum: « Exi in vias et sepes, et compelle « intrare, ut impleatur domus mea (Ibid. 23). » De his ergo qui prius venerunt dictum est: Introduc eos; non dictum est: Compelle. Ita significata sunt Ecclesiae primordia adhuc crescentis, ut essent vires etiam compellendi: proinde quia oportebat ejus jam viribus et magnitudine roborata, etiam compelli homines ad convivium salutis aeternae, postea quam dictum est: Factum est quod jussisti, et adhuc est locus: Exi, inquit, in vias, et sepes, et compelle intrare. Qui compellitur, quo non vult cogitur: sed cum intraverit, jam volens pascitur. »

XLVII.

Hoc zelo religionis accensi, Christianissimi imperatores Theodosius et Valentinianus, hujuscemodi 116.0174D| legem sanxerunt (Append. cod. Theod. lib. VI) « Quia religiosos populos nullis decet superstitionibus depravari; Manichaeos, omnesque haereticos, vel schismaticos, sive mathematicos, omnemque sectam catholicis inimicam, ab ipso aspectu urbium diversarum exterminari debere praecipimus: ne praesentiae quidem criminosorum contagione foedentur. Judaeis quoque, vel paganis, causas agendi vel militandi licentiam denegamus. Quibus Christianae legis nolumus servire personas, ne occasione dominii, sectam venerandae religionis immutent. Omnes igitur personas erroris infausti jubemus excludi, nisi his emendatio matura subveniat. » Iidem Augusti pro defensione Christianae religionis, et comprimendis 116.0175A| Judaeorum, Samaritanorum, haereticorum et paganorum impietatibus, ad placandam iram Dei, quam istiusmodi hominum exacerbat insania, tale iterum proposuerunt edictum (Novel. c. Th. de Judaeis, l. I): « Praecipuam imperatoriae majestatis curam esse perspicimus verae religionis indaginem: cujus si cultum teneamus, iter prosperitatis humanis rebus aperimus. Quod usu longae aetatis experti, ad posteros usque perennitatis jure fundare decrevimus caeremonias sanctitatis; quas sensibus excaecatos Judaeos, Samaritanos, paganos, et caetera haereticorum genera portentorum impugnare cognoscimus. Quamobrem, ne ferales sectae in vitam, in mores nostri saeculi, velut indiscreta confusione licentius evagentur, haec victura in omne aevum lege sancimus 116.0175B| neminem Judaeum, neminem Samaritanum ad honores et dignitates accedere; nulli administrationem patere civilis obsequii, nec defensoris fungi saltem officio. Nefas quippe credidimus, ut supernae majestati et Romanis legibus inimici, sub specie cujuslibet officii, Christianos vel etiam sacerdotes, sub quacunque occasione injuriis audeant fatigare, vel legibus nostris aliquos aut condemnare, aut adjudicare praesumant. Nec carcerali praesint custodiae; ne Christiani, ut fieri assolet, nonnunquam obstrusi, custodum odiis, alterum carcerem patiantur. Nullam denuo audeant construere synagogam. Nam si fecerint, noverint hanc fabricam Ecclesiae catholicae profuturam, et quinquaginta pondo auri auctores fabricae esse multandos. Ruinas tantum 116.0175C| synagogarum suarum permissa licentia reparandi. Quicunque Judaeus servum seu ingenuum, invitum, vel suasione plectenda, ex cultu Christianae religionis in nefandam sectam ritumque traduxerit, amissis facultatibus capite puniatur, justissimae poenae sanguinis destinatus, qui fidem alterius expugnavit perversa doctrina. Quicunque ex his ad honores irrepsit, habeatur ut ante conditionis extremae, ne videamur hominibus exsecrandis contumelioso ambitu immunitatis beneficium praestitisse. Quicunque paganus nefarios sacrificiorum ritus celebrans, quolibet in loco fuerit comprehensus, in facultates ejus et in sanguinem ira nostra consurgat: quo tali hostia propitietur superni numinis veneranda majestas. Quaecunque in Manichaeos Deo semper offensos, quae 116.0175D| in Eunomianos haereticae pravitatis auctores; quae in Montanistas, Phrygas, Photinianos, Priscillianistas, Codrogos [Forte, Ascodrogos], Hydrophobas, Borboritas, Ophitas, antiquis legibus constituta sunt; cessante desidia, celeri exsecutione impleantur. Haec insatiabili catholicae religionis honore decrevimus; quae cunctis civitatibus atque provinciis, in omnium volumus pervenire notitiam. »

XLVIII.

Haec non ideo ad memoriam reducimus, quasi alicujus hominis sanguinem (quod absit) fundi optemus; sed quanta in Christianis principibus fuerit religionis cura, quanta in Judaeos et caeteros impios severitatis censura, simpliciter adnotamus. Constantinus, magnus et religiosissimus imperator, 116.0176A| eodem zelo pietatis Judaicam detestans impietatem, et nefarium judicans, si sacrilegum ritum superstitionis suae eis esset licitum in ullo genere hominum propagare, hujusmodi legem dedit (C. Th., Ne Christianum, l. I): « Si quis Judaeorum, Christianum servum, vel cujuslibet alterius sectae emerit, et circumciderit, a Judaei ipsius potestate sublatus, in libertate permaneat. » Nec mirum, haec et hujusmodi ad coercendam et refugiendam Judaicam superstitionem religiosos principes constituisse, cum etiam Julius Paulus jurisconsultus, in quinto Sententiarum suarum libro, antiquam Romani populi super hac re observantiam diligenter expresserit, his verbis (Jul. Paulus, lib. V, tit. 22): « Cives Romani qui se Judaico ritu, vel servos suos circumcidi 116.0176B| patiuntur, bonis ademptis, in insulam perpetuo relegentur. Medici capite puniantur. » Item dicit: « Judaei, si alienae nationis comparatos servos circumciderint, aut deportantur, aut capite puniuntur. » Hic valde necesse est ut vigilet, non solum religiosorum principum nostrorum, sed etiam cunctorum Domini sacerdotum pia providentia atque solertia, quatenus animae miserorum, id est servorum qui ab eis decepti et laqueo impiae superstitionis obligati tenentur, beneficio talium ac tantarum legum, et libertati reddantur, et sanctae Ecclesiae per baptismi gratiam incorporati, salventur a judicio gehennae, quod Dominus in Evangelio, istiusmodi non solum deceptoribus, sed etiam deceptis terribiliter comminatur, dicens: « Vae vobis, Scribae et 116.0176C| Pharisaei, qui circumitis mare et aridam, ut faciatis unum proselytum, et cum factus fuerit, facitis eum filium gehennae duplo quam vos estis (Matth. XXIII 15). » Jovianus, vir fortissimus et religiosissimus, cum post Juliani Apostatae interfectionem, a Romano exercitu quem ille suis sacrilegiis profanaverat, ad suscipiendum imperium eligeretur, nolens impiorum gerere principatum, publice proclamavit, non se posse imperare eis, quia esset Christianus. Tum omnes pari eadem voce respondisse perhibentur: Et nos Christiani sumus. Nec prius quam hanc vocem audiret, acquiescere ad imperium voluit. Ita uno eodemque tempore et imperator, et confessor, et male illati exstitit depulsor erroris (Rufinus, Eccl. hist., l. XI, cap. 1). 116.0176D|

XLIX.

Childebertus, piissimus et Christianissimus rex Francorum, edictum dedit, « ut Judaeis a coena Domini usque in primum Pascha, per plateas aut forum quasi insultationis causa deambulandi licentia denegetur. » (Conc. Aurel. III, c. 30; Matisc. I, c. 14.) Reccaredus, religiosissimus rex apud Hispaniam, totam Gothorum gentem cui praeerat, ab Arianae haeresis pravitate ad veram perduxit fidem, ita ut nullum suo regno militare permitteret, qui in regno Dei hostis existere per haereticam perfidiam non timeret. Hujus successor Sisebutus rex cunctos Judaeos suo regno subditos ad fidem Christi convertit. Ad quorum priorem beatus papa Gregorius gratulationis et exhortationis epistolam scribens, 116.0177A| ita loquitur (S. Greg. lib. VII Reg., ep. 128): « Explere verbis, excellentissime fili, non valeo, quantum tuo opere, tua vita delector. Audivimus quippe diebus nostris novi virtutem miraculi, quod per excellentiam tuam cuncta Gothorum gens ab errore haereseos Arianae, in fidei rectae soliditatem translata est. Exclamare cum propheta libet: « Haec est immutatio dexterae Excelsi (Psal. LXXVI, 11). » Cujus enim vel saxeum pectus, tanto hoc opere cognito, non statim in omnipotentis Dei laudibus atque in tuae excellentiae amore mollescat? Haec me (fateor) quae per vos acta sunt, saepe convenientibus filiis meis dicere, saepe cum eis pariter admirari delectat. Haec me plerumque etiam contra me excitant, quod piger ego et inutilis tunc inertia 116.0177B| torpeo, quando pro animarum congregationibus, pro lucro coelestis patriae reges elaborant. In vestro igitur opere et nostra exsultatione, libet cum angelis exclamare: « Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonae voluntatis (Luc. II, 14). » Et quia jam idem rex, pro corrigenda etiam Judaeorum perfidia, in regno suo coeperat laborare, subjungit post pauca beatus Gregorius: « Praeterea indico, quia crevit de vestro opere in laudibus Dei, quod cum vestra excellentia constitutionem quamdam contra Judaeorum perfidiam dedisset, et hi de quibus prolata fuerat, rectitudinem vestrae mentis inflectere pecuniarum summam offerendo molirentur, excellentia vestra contempsit, et omnipotentis Dei placere judicio requirens, auro innocentiam praetulit. Qua 116.0177C| in re mihi David regis factum ad memoriam venit, cui dum concupita aqua de cisterna Bethleemitica, quae inter hostiles cuneos habebatur, ab obsequentibus militibus fuisset allata, protinus dixit: « Absit a me ut sanguinem hominum justorum bibam (II Reg. XXIII, 16, 17). » Quam quia effudit, et bibere noluit, scriptum est: « Libavit eam Domino. » Si ergo ab armato rege, in sacrificium Dei versa est aqua contempta, pensemus quale sacrificium omnipotenti Deo rex obtulit, qui pro amore illius non aquam, sed aurum accipere contempsit. Itaque, fili excellentissime, fidenter dicam: Libasti aurum Domino, quod contra eum habere noluisti.

L.

Idem beatus papa Gregorius, Theoderico et Theodeberto, regibus Francorum, et Brunichildae 116.0177D| reginae scribens, ne Christiani Judaeis deserviant, his verbis admonet, dicens (lib. VII Reg., ep. 115): « Mirati sumus quod in regno vestro Judaeos Christiana mancipia possidere permittitis. Quid enim sunt Christiani omnes nisi membra Christi? quorum videlicet membrorum caput cuncti novimus quia fideliter honoratis. Sed quam diversum sit, excellentia vestra perpendat, caput honorare, et membra ipsius hostibus calcanda permittere. Atque ideo petimus, ut excellentiae vestrae constitutio de regno suo hujus pravitatis mala removeat, ut in hoc vos amplius dignos cultores omnipotenti Domino demonstretis, quod fideles illius ab inimicis ejus absolvitis. » Similiter idem papa ad Fortunatum episcopum 116.0178A| Neapolitanum scribens docet (lib. VII Reg., ep. 35) nihil eis a Christianis neque ab ipsis filiis suis, si Christiani effecti fuerint nisi quod decet, et propter Deum convenit exhibendum, neque in domibus eorum manendum, ita dicens: « Nuntiatum nobis est Basilium Hebraeum filiis suis Deo propitio Christianis quaedam mancipia ad hoc velle tantum donationis jure concedere, ut ei hujus occasionis obtentu, dominii solummodo nomine ablato deserviant: et post hoc, si ad Ecclesiam confugiendum forte crediderunt, ut fiant Christiana, non in libertate, sed eorum dominio quibus ante donata sunt, vindicentur. In qua re fraternitatem vestram decenter convenit vigilare, et si qua filiis suis mancipia donare voluerit, ut cuncta fraudis tollatur occasio, 116.0178B| fiant modis omnibus Christiana, et in domo ejus non remaneant. Sed cum res exegerit ut eorum debeat uti solatiis, hoc illi jubeantur impedire: quod etiam a suis ei filiis decet, et propter Deum convenit exhiberi. »

LI.

Juxta haec exempla et constituta priorum principum, et beatissimi patris atque pontificis monita, fideliter et vigilanter, auxiliante Domino, instare debemus; ne fidelium populi impiorum consortiis et contagiis maculentur et depraventur. Quia ut talia fideles imperatores et sancti rectores Ecclesiae constituerent, auctoritatem omnino divinae legis secuti sunt, et nobis sequendam commendaverunt: quae hunc populum Judaicum, merito infidelitatis et impietatis suae, in omnibus maledictum et detestandum 116.0178C| ostendit, dicens illi per Moysen: « Si audire nolueris vocem Domini Dei tui, ut custodias et facias omnia mandata ejus, venient super te omnes maledictiones istae, et apprehendent te. Maledictus eris in civitate, maledictus in agro: maledictum horreum tuum, et maledictae reliquiae tuae; maledictus fructus ventris tui; maledictus eris ingrediens, et maledictus egrediens. Mittet Dominus famem super te (Deut. XXVIII, 15-20), » etc. Quae omnia nunc in isto infelici populo manifeste videmus impleta; cum propter iniquitatem suam qua Dei Filium denegavit, maledictus exstitit in civitate Jerusalem ante captivitatem, et maledictus in agro totius mundi post captivitatem, et non solum maledictum est horreum ejus, et reliquiae, sed etiam maledictus fructus ventris 116.0178D| ejus, id est filii: sicut ipsi pessimi patres, et se et illos maledixerunt, dicentes: « Sanguis ejus super nos et super filios nostros (Matth. XXVII, 25). » Maledictus est hic populus ingrediens nascendo in hanc vitam, et maledictus egrediens moriendo ex ea. Misit Dominus super eum famem, quam per Amos prophetam comminatus est, dicens: « Ecce dies venient, et mittam famem in terram: non famem panis, nec sitim aquae, sed audiendi verbum Domini. Et circuibunt a mari usque ad mare, et ab aquilone usque ad orientem, quaerentes verbum Domini, et non invenient (Amos. VIII, 11, 12). » Vere enim nunc quaerentes, et meditantes in lege et prophetis, et in toto mundo dispersi, non inveniunt Verbum 116.0179A| Domini, id est Dei Filium, Dominum Jesum Christum. Et cum ejus notitia in universo orbe, velut sol meridianus de coelestibus refulgeat, illi tanquam caeci in tenebris palpant, sicut eis in ipsis maledictionibus legis dictum est: « Percutiat te Dominus amentia, et caecitate, ac furore mentis: et palpes in meridie, sicut palpare solet caecus in tenebris: et non dirigas vias tuas (Deut. XXVIII, 28, 29). » Per hanc enim caecitatem, etiam illam maledictionem incurrunt quae istarum omnium causa est, et inter caeteras, ut in Hebraico proprie scriptum est, sic ponitur: « Et erit vita tua suspensa ante te; timebis nocte et die, et non credes vitae tuae (Deut. XXVIII, 66). » Quae est enim haec vita populi Dei, nisi ille qui in Evangelio loquitur: « Ego 116.0179B| sum resurrectio et vita (Joan. XI, 25)? » et de quo ex omnium persona electorum Jeremias ait: « Spiritus oris nostri Christus Dominus captus est in peccatis nostris: cui diximus: In umbra tua vivemus in gentibus? » (Thren. IV, 20.) Hanc vitam suam viderunt Judaei in ligno crucis suspensam ante se, et in ejus praesentia dubitantes credere, timuerunt nocte et die, id est, et quando eis illius majestas passionibus occultabatur, et quando miraculis declarabatur. Ita dum in istis haesitarent, in illis contemnerent, non crediderunt vitae suae. Quae maledictio utique usque hodie in eis permanet; quia vitam suam, quae illis primum fuerat destinata (dicente Domino: « Non sum missus nisi ad oves quae « perierunt domus Israel [Matth. XV, 24]) » , dum 116.0179C| nolunt credere a mortuis resuscitatam (ut ex hac fide vivificentur et possint dicere cum propheta: « Vivificabit nos post duos dies, in die tertia suscitabit nos [Ose. VI, 3]), » usque hodie quasi in patibulo suspensam irrident. Unde et in nostra editione recte translatum est: Et erit vita tua quasi suspendens ante te, videlicet quia ignominia crucis, quae in Christo a mortuis resurgente jam praeteriit; apud istorum impietatem et caecitatem, quasi adhuc permaneat irridetur. Et quia isti, tanquam rami naturales, degeneraverunt et fracti sunt a radice patriarcharum, et oleaster gentium insertus est in bonam olivam, audiunt adhuc in ipsis maledictionibus: « Advena qui tecum versatur in terra, ascendet supra te, eritque sublimior: tu autem descendes 116.0179D| et eris inferior (Deut. XXVIII, 43, 44). » Ipse fenerabit tibi, et tu non fenerabis ei. Ipse erit in caput, et tu eris in caudam. Sicut manifeste videmus, quia Ecclesia ex gentibus fenerat illi populo pecuniam verbi Dei; illi vero unde fenerent non habent. Et populus gentium est in caput, habens Dominum Jesum Christum; illi vero in caudam, quia a capite ceciderunt. Quod utique semper erunt, donec plenitudo gentium introeat, et sic omnis Israel fiat salvus: omnis videlicet salvandus. Nam istorum qui nunc sunt, infidelium, juxta quod in illis maledictionibus scriptum est, augebit Dominus plagas, plagas magnas et perseverantes, infirmitates pessimas et perpetuas, quod alia translatio dicit, plagas 116.0180A| verissimas et infirmitates veras. Loquitur Dominus ad Aggaeum prophetam: « Interroga sacerdotes legis, dicens: Si tetigerit immundus in anima ex omnibus his, id est panem, aut vinum, aut oleum, aut pulmentum, aut omnem cibum, nunquid contaminabitur? Et responderunt sacerdotes: Contaminabitur. Et ait Dominus: Sic gens ista, et sic populus iste ante faciem meam (Agg. II, 12-15). » Unde et Apostolus confirmat, dicens: « Omnia munda mundis; coinquinatis autem et infidelibus nihil est mundum; sed inquinata sunt eorum et mens et conscientia (Tit. I, 15); » ut videlicet immundorum immundas esse noverimus mensas. Quomodo enim immundae non erunt mensae, quorum maledicta sunt horrea et apothecae? 116.0180B|

LII.

Ad istius igitur maledicti et immundi populi consortium atque convictum penitus vitandum, juxta auctoritatem Scripturarum Veteris ac Novi Testamenti, instituunt nos atque constringunt sanctissimi et beatissimi patres, et rectores Ecclesiarum Dei, suis exemplis et synodalibus decretis; quae jam breviter adnotanda et sacerdotali studio in omnium notitiam credimus perducenda. Beatus confessor Hilarius, quam attente Judaeorum semper et haereticorum devitaverit profana consortia, vita ejus scripta demonstrat: quod ita scilicet hujusmodi hostes Ecclesiae fuerit exsecratus, ut non solum convivium, sed ne salutatio quidem ei exstiterit cum his praetereunti communis. Quo facto vir sanctus illud utique apostolicum observabat: « Et ne dixeritis 116.0180C| illi ave: qui enim dicit ei ave, communicat operibus suis malignis (II Joan. I, 11). »

LIII.

De sancto Ambrosio, eximio confessore, et tam doctrina quam miraculis insigni, in gestis ejus ita scriptum est (Paulinus in Vita S. Ambr.): « In partibus Orientis, in quodam castello a Christianis viris synagoga Judaeorum incendio concremata est; propterea quod Judaei insultarent monachis Christianis. Sed de hujusmodi facto comes Orientis ad imperatorem Theodosium relationem direxit. Qua accepta, imperator praeceperat ut synagoga ab episcopo reaedificaretur. Sed hujus praecepti tenor cum ad aures pervenisset venerabilis viri Ambrosii episcopi, direxit ad imperatorem epistolam (lib. II, epist. 17), quia ipse in tempore excurrere non poterat: 116.0180D| qua illum convenit, ut id quod ab eo statutum fuerat invocaretur, servarique sibi debere ab eo audientiam. Qui si dignus non esset qui ab eo audiretur, dignus etiam non esset qui pro illo audiretur, vel cui preces suas aut cui sua vota committeret. Paratum etiam se esse pro tali negotio mortem subire, ne dissimulatione sui praevaricatorem faceret imperatorem, qui tam injusta contra Ecclesiam praecepisset. Postea vero cum Mediolanum revertitur, posito imperatore in ecclesia, de eadem causa tractavit in populo. in quo tractatu introduxit Domini personam loquentis imperatori: Ego te ex ultimo imperatorem feci; ego tibi exercitum inimici tui tradidi; ego tibi copias quas ille adversum 116.0181A| te exercitui suo praeparaverat, dedi; ego inimicum tuum in potestatem tuam redegi; ego de semine tuo super solium regni constitui; ego te triumphare sine labore feci. Et tu de me inimicis meis donas triumphos? Cui descendenti de exedra imperator ait: Contra nos proposuisti hodie, episcope. At ille respondens ait, non se contra ipsum, sed pro ipso fuisse locutum. Tunc imperator: Revera, inquit, dura praeceperam contra episcopum de synagoga reparanda; in monachis vero vindicandum esse a comitibus qui in tempore aderant dicebatur. Quibus episcopus: Ego quidem cum imperatore nunc ago; vobiscum vero mihi aliter agendum est. Atque ita obtinuit, ut illa quae statuta fuerant, revocarentur: nec prius ad altare accedere voluit, nisi fide 116.0181B| sua imperator illum agere debere testaretur. Cui episcopus: Ergo ago fide tua. Respondit imperator: Age fide mea. Qua sponsione iterata, securus peregit sacerdos divina mysteria. »

LIV.

In quo facto tanti viri, qui nullatenus ferre potuit ut synagoga Judaeorum, licet a Christianis concremata, ab episcopo et ab eisdem Christianis instauraretur, ita ut pro tali re mortem subire paratus esset, ne imperatorem faceret praevaricatorem, quid aliud principibus nostris, quid nobis considerandum, et pro viribus imitandum est nisi primo, ut caveant illi ne inimicis Christi, contra Christum qui eos sublimiter honoravit, honorem tribuant. Deinde omnes pariter intelligamus, quia synagoga eorum, synagoga utique Satanae, domus sacrilega 116.0181C| est, contra ecclesiam Dei erecta, et non domus orationis, sed spelunca latronum. Unde omnino indignum erat, ut domum sacrilegii et blasphemiae eorum adversus Christum, Christiani erigerent. Et si hoc, cogente imperatore, fuisset factum, fieret sine dubio imperator Christianae religionis praevaricator. Quia ita istis in forensibus causis negotia sua civilia agere concessum est, ut tamen sacrilegia ipsorum semper abominanda, nunquam communicanda sint. Quibus ne Christianus imperator et Christianus populus praevaricando communicarent, vir sanctus martyrium se credidit accipere, si pro tali re mortem subiret.

LV.

Alchimus Avitus, Ecclesiae Viennensis episcopus, eximius et orthodoxus doctor; et sanctus 116.0181D| Apollinaris, episcopus Ecclesiae Valentinae; cujus merita crebra ejus miracula usque hodie sublimiter testantur; et sanctus Gregorius, Lingonicae Ecclesiae episcopus cujus etiam reverenda memoria in Ecclesia floret; et beatus Viventiolus, Ecclesiae Lugdunensis episcopus, cujus doctrinam etiam aliorum de eo scripta testantur, cum aliis viginti reverentissimis episcopis, in nomine Domini congregati pro defensione et statu Ecclesiae, de re jam dicta ita inter caetera statuerunt (Conc. Epaon., can. 15): « Si superioris loci clericus haeretici cujuscunque convivio interfuerit, anni spatio pacem Ecclesiae non habebit. Quod juniores clerici, si praesumpserint, vapulabunt. A Judaeorum vero conviviis etiam 116.0182A| laicos constitutio nostra prohibuit. Nec cum ullo clerico nostro panem comedat, quisquis Judaeorum convivio fuerit inquinatus. » Et in conclusione statutorum suorum, confisi de praesentia Domini sicut ipse ait: « Ubi duo vel tres congregati fuerint in nomine meo, ibi sum ego in medio eorum (Matth. XVIII, 20), » ita sanxerunt: « Quocirca haec quae superna inspiratione, communi consensu placuerunt, si quis sanctorum antistitum, qui statuta praesentia subscriptionibus propriis firmaverunt, necnon et quos eorum Deus esse voluerit successores, relicta integritate observationis excesserit, reum se divinitatis pariter et fraternitatis judicio futurum esse cognoscat. »

LVI.

Sanctus Caesarius, Ecclesiae Arelatensis episcopus, 116.0182B| cujus meritum et doctrinam vita ejus et miracula scripta et multa ac praeclara ejus monumenta testantur, et cum eo alii triginta quinque episcopi vel vicarii episcoporum, congregati in unum in nomine Domini pro defensione et confirmatione catholicae veritatis, inter caetera statuerunt ita (Conc. Agath. can. 40): « Omnes deinceps clerici, sive laici Judaeorum convivia evitent, et nec eos ad convivium quis excipiat. Quia cum apud Christianos cibis communibus non utantur, indignum est atque sacrilegum eorum cibos a Christianis sumi, cum ea quae, Apostolo permittente, nos sumimus, ab illis judicentur immunda. Ac sic incipiant inferiores esse catholici quam Judaei; si nos his quae ab illis apponuntur utamur, illi vero a nobis oblata contemnant. » 116.0182C|

LVII.

Priscus, Ecclesiae Lugdunensis episcopus, Arthemius Senonicae, Remedius Biturigae, et sanctus Syagrius Heduorum episcopus, cum caeteris pluribus, statuta ecclesiastica renovantes, ita definierunt (Conc. Matisc. I, can. 13): « Ne Judaei Christianis populis judices deputentur, aut telonearii esse permittantur: per quod illis (quod Deus avertat) Christiani videantur esse subjecti. » (Can. 14.) « Ut Judaeis, a coena Domini usque in prima Pascha (secundum edictum bonae recordationis domni Childeberti regis) per plateas aut forum, quasi insultandi causa, deambulandi licentia denegetur: et ut reverentiam cunctis sacerdotibus Domini, vel clericis impendant: nec ante sacerdotes consessum nisi ordinati habere praesumant. Quod si fortasse facere praesumpserint, a 116.0182D| judicibus locorum (prout persona fuerit) distringantur. » (Can. 15.) « Et ut nullus Christianus Judaeorum conviviis participare praesumat. Quod si facere quicunque (quod nefas est dici) clericus, aut saecularis praesumpserit ab omnium Christianorum consortio se noverit coercendum quisquis eorum impietatibus fuerit inquinatus. » (Can. 16.) « Et licet quid de Christianis, qui aut captivitatis incursu, aut quibuscunque fraudibus, Judaeorum servitio implicantur debeat custodiri, non solum canonicis, sed et legum beneficiis jam pridem fuerit constitutum: tamen quia nunc ita quorumdam querela exorta est, quosdam Judaeos per civitates aut municipia consistentes, in tantam insolentiam et proterviam prorupisse, ut 116.0183A| nec reclamantes Christianos liceat vel ad pretium de eorum posse servitute absolvi. Idcirco praesenti concilio, Deo auctore, sancimus, ut nullus Christianus Judaeo deinceps debeat deservire; sed datis pro quolibet bono mancipio duodecim solidis, ipsum mancipium quicunque Christianus, seu ad ingenuitatem, sive ad servitium licentiam habeat redimendi. Quia nefas est ut quos Christus Dominus sanguinis sui effusione redemit, persecutorum vinculis permaneant irretiti. Quod si acquiescere his quae statuimus quicunque Judaeus noluerit, quandiu ad pecuniam constitutam venire distulerit, liceat mancipio ipsi cum Christianis ubicunque voluerit, habitare. Illud etiam specialiter sancientes, quod si quis Judaeus Christianum mancipium ad errorem Judaicum 116.0183B| convictus fuerit persuasisse, et ipso mancipio careat, et legali damnatione plectatur. »

LVIII.

Sanctus Lupus Trecassenorum episcopus, et cum eo alii viginti quatuor episcopi, vel vicarii episcoporum, similiter in nomine Domini nostri Jesu Christi congregati, pro causis corporis ejus quod est Ecclesia, inter multa haec etiam statuerunt (Conc. Aurel. III, can. 30): « Quia Deo propitio sub catholicorum regum dominatione consistimus; Judaei a die coenae Domini usque in secunda sabbati in Pascha, hoc est, in ipso quatriduo, procedere inter Christianos, neque catholicis populis se ullo loco, vel quacunque occasione miscere praesumant. » In concilio Laodiceno (can. 37 et 38) statutum est: « Quod non oporteat a Judaeis vel haereticis, ea quae mittuntur 116.0183C| munera festiva suscipere, nec cum eis festa celebrare. Et quod non oporteat a Judaeis azyma accipere, et communicare impietatibus eorum. » Et in alio concilio (Conc. Arvern. I, can. 6): « Ut si quis Judaicae pravitati, jugali societate conjungitur; id est, seu Christiano Judaea, sive Judaeo Christiana mulier carnali consortio misceatur: quique horum tantum nefas admisisse noscuntur, a Christiano coetu atque convivio, et a communione Ecclesiae protinus segregentur. »

LIX.

Ecce sanctissimi et reverentissimi patres Ecclesiarum Dei, et nostri in Domino praedecessores, evidentissime in his omnibus, etiam sub divini judicii protestatione definiunt, et nobis sine praejudicio custodiendum tradunt, Judaeorum sacrilegam 116.0183D| societatem (sicut et caeterorum haereticorum) penitus detestandam, et eorum profanum atque sacrilegum 116.0184A| judicant esse convivium, et quicunque in hujuscemodi illis communicat, ipsorum impietatibus asserunt inquinatum. Quid ergo nobis ad haec conandum est, et agendum, nisi ut in nullo eorum vitae et saluti, aut quieti vel divitiis invidentes, imo eorum veram salutem (pro qua Ecclesia solemniter orare consuevit) veraciter inquirentes, servemus erga eos ecclesiasticam sinceritatem ac disciplinam et commissos nobis fidelium populos, nullo modo eorum contagiis et sacrilegiis involvi patiamur?

LX.

Homines namque perditos, et perditionem suam non videntes (id est ipsos Judaeos) non debemus nostris blanditiis et adulationibus, vel (quod absit) defensionibus reddere male securos. Ne quorum debemus esse correctores, efficiamur deceptores. 116.0184B| Qualibus Dominus per prophetam comminatur, dicens: « Et erunt qui beatificant populum istum, et qui beatificantur, praecipitati (Isa. IX, 16). » Sed vigilanter eorum reprimere blasphemias, et illud eis saepius anuntiare quod ipsis Dominus terribiliter comminatur, dicens: « Si enim non credideritis quia ego sum, moriemini in peccatis vestris (Joan. VIII, 24). » Compassionem et benignitatem Apostoli, quantum, Deo largiente, possumus, studentes imitari, quae de illis ait: « Veritatem dico in Christo, non mentior, testimonium mihi perhibente conscientia mea in Spiritu sancto; quoniam tristitia est mihi magna, et continuus dolor cordi meo, pro fratribus meis qui sunt cognati mei secundum carnem, qui sunt Israelitae (Rom. IX, 1). » Et iterum: 116.0184C| « Fratres, voluntas quidem cordis mei, et obsecratio ad Deum fit pro illis in salutem (Rom. X, 1), » et alio loco: « Quandiu ego sum gentium apostolus, ministerium meum honorificabo: si quo modo ad aemulandum provocem carnem meam, et salvos faciam aliquos ex illis. Si enim amissio eorum, reconciliatio est mundi, quae assumptio nisi vita ex mortuis? (Rom. XI, 13, 14, 15.) » Postremo omnibus timendum, omnibus cavendum, fideliter inculcare debemus; ne sicut tempore passionis suae Dominus noster Jesus Christus, pacificaturus omnia per sanguinem crucis suae, venditus est a falso discipulo et comparatus a falsis persecutoribus, ad illudendum et crucifigendum, ita nunc comparetur ab impiis Judaeis quodammodo ad vituperandum licentius et 116.0184D| blasphemandum.