Liber I

I. Adamus, Gen 3

Serpens, Eva, Adamus, Jova

SERPENS. Cur vetuit vos Deus vesci omnibus arboribus pomarii?

EVA. Licet nobis vesci fructibus arborum pomarii. Tantum Deus nobis interdixit ea arbore, quae est in medio pomario, ne vesceremur fructu ejus, neve etiam attingeremus, nisi vellemus mori.

SERPENS. Nequaquam moriemini propterea. Sed scit Deus, si comederitis de eo, tum oculos vobis apertum iri, atque ita vos fore tanquam deos, scientes boni atque mali.

EVA. Ita plane videtur, et fructus ipse est pulcher sane visu, nescio an sit ita dulcis gustatu, verumtamen experiar. Vah, quam dulcis est? Impertiendum est etiam marito. Mi vir, si scires quam sapidus sit hic fructus, jamdudum comedisses. Accipe.

ADAMUS. Quando ita vis, faciam. Ah flagitium fecimus.

EVA. Quid est?

ADAMUS. Nonne vides misera, nos esse nudos?

EVA. Video, et me pudet, sed quid nobis faciendum est?

ADAMUS. Texamus nobis subligacula ex foliis, quibus tegamus pudenda.

EVA. Bene mones, et est hic ficus foliis magnis, et aptis huic rei.

ADAMUS. Sed o nos infelices. Videor mihi audire vocem.

EVA. Jova est. Miseram me, vereor ne deprehendat nos nudos. Abdamus nos in hoc densum nemus.

JOVA. Heus heus Adame, ubi es?

ADAMUS. Audita voce tua in pomario, territus sum, et quia nudus eram, abscondi me.

JOVA. Unde didicisti esse te nudum? Numnam comedisti de arbore, de qua praeceperam tibi ne comederes?

ADAMUS. Comedi quidem, sed praebuit mulier, quam tu adjunxisti mihi.

JOVA. Quidnam fecisti, mulier?

EVA. Decepta a serpente, comedi.

JOVA. Quoniam istud fecisti serpens, tu eris detestabilissima omnium bestiarum, omniumque animalium terrestrium, et incedes in pectus, et vorabis pulverem quamdiu vives. Quin etiam conciliabo tantas inimicitias inter te et mulierem, interque semen tuum et ejus, ut id conterat tibi caput, tu autem atteras ei calcem. Te quoque femina, afficiam plurimis doloribus et erumnis, ut cum dolore parias, et tota pendeas ex imperio viri tui. Et tu Adame, quoniam morem gerens uxori tuae, comedisti de arbore, cujus esu interdixeram tibi, habebis terram infœcundiorem tua culpa, et ex ea quaeres victum laboriose dum vives, cum interim ipsa procreabit tibi carduos et sentes. Tu vesceris herbis terra nascentibus, et cum sudore vultus tolerabis victum: donec redeas in terram, ex qua ortus es. Nam pulvis es, et in pulverem redibis.

II. Cainus, Gen 4

Jova, Cainus

JOVA. Caine, ubi est Abel, frater tuus?

CAINUS. Nescio. Numquid ego sum custos fratris mei?

JOVA. Quid fecisti? Ipse sanguinis fratris tui edit ad me clamorem de terra. Quamobrem uteris terra infesta, ut quae aperto ore hauserit sanguinem fratris tui, de tua manu, ea non praebeat amplis vim suam tibi colenti. Tu errabis vagus per orbem terrarum.

CAINUS. Mea culpa est major, quam ut possit remitti. En ego hodie exterminatus a te, ex ipso solo terrarum, errabo vagus per orbem terrarum, fugiens tuum conspectum: ita ut qui proximus invenerit, me interficiat.

JOVA. Immo vero quicumque interfecerit Cainum, subibit poenam septupli. Quare apponam tibi hanc notam, ne si quis inciderit in te, perimat te.

III. Lotus, Gen 18

Abrahamus, Jova, Genii duo, puer, Sara, Lotus, uxor Loti, Sodomitani

ABRAHAMUS. Video tres homines adversum me. Non dubium est, quin sint defessi de via, praesertim hoc tanto aestu: quare curram eis obviam, ut retineam eos apud me. Domine, si vis facere mihi gratissimum, noli alio potius divertere, quam ad me. Lavabitis pedes paucula aqua adhibita, deinde requiescetis sub arbore. Ego interea curabo vobis parandum panem, ut recreetis animos vestros, deinde pergatis. Haec est vobis idonea causa divertendi ad me.

GENII. Sic faciemus.

ABRAHAMUS. Jam propero in casam. Sara, sume propere tria sata farinae siligineae, ex qua depsticia facias panes subcineritios. Nam adventant nobis hospites, quos ego volo accipere laute. Itaque jam curro ad bovile: volo enim mactare vitulum, quo eos tractem opipare. Tu interea cura, ut nihil desit eis quod opus sit hospitibus.

SARA. Fiet. Propera, Hagar, incende ignem, tepefac aquam ad depsendum, dum ego promo farinam. Age jam, dum aqua tepesit, para mactram. Aram. Subige farinam: expediamus omnia, quae jussit erus.

ABRAHAMUS. Macta eum expedite, puer. Heus, Sara.

SARA. Quid vis mi vir?

ABRAHAMUS. Cura nobis luculentum focum.

SARA. Jam accensus est.

ABRAHAMUS. Impone ahenum. Volo ego hospites meos curari diligentissime atque humanissime. Estne adhuc detracta pellis isti vitulo, puer?

PUER. Immo jam dissectus est.

ABRAHAMUS. Conjiciamus haec frusta in ahenum. Subjice tu plura ligna, ut coquantur celerius. Dispuma jus. Hagar, instrue mensam, sed foris in umbraculo, sub arbore. Nihil libentius quam viatoribus benefacio. Et certe eos negligere, inhumanum est. Hospites, omnia sunt parata. Accumbite, et vesicmini laeto animo. Habes hic butyrum, habetis et lac. Boni consulite, quod adest, quodque Deus largitur in praesentia. Puer appone eis vitulinam.

JOVA. Ubi est Sara, uxor tua?

ABRAHAMUS. Adest in tabernaculo.

JOVA. Cum revisam te eadem tempestate anni, quae nunc est, habebit Sara, uxor tua, filium.

SARA. Ha ha he, ridiculum. Ego jam vieta sum, et indulgebo voluptati scilicet: cum meus quoque dominus consenuerit.

JOVA. Cur tandem ridet Sara, negans se posse parere, quia consenuit? Estne aliquid, quod Jova non possit efficere? Cum revisam te, inquam, anno vertente, habebit Sara filium.

SARA. Ego non risi.

JOVA. Immo vero risisti. Sed jam pergamus conficere iter reliquum.

ABRAHAMUS. Ego comitabor vos, nisi molestum est.

JOVA. Egone ut celem Abrahamum, de eo quod sum facturus, ex quo profectura sit gens maxima et potentissima, per quem omnes gentes orbis terrarum sint consecuturae felicitatem? Nam certo scio, eum praecepturum esse suis liberis, et porro suae in posterum stirpi, ut vivant ex meo praescripto, et colant justitiam atque jus, ut ego praestem Abrahamo quae promisi ei: profecto non celabo, Abrahame, volo tibi indicare qui sim, et quo eam. Ego sum, Jova. Cum viderem dissipatos esse rumores, de tot tantisque flagitiis Sodomitanorum et Gomorraeorum, statui devenire huc, et explorare, utrum sint plane profligati, quemadmodum accepi fama et auditione: an non sint.

GENII. Nos quidem antecedamus.

ABRAHAMUS. Sed quid? Perdesne etiam bonos cum improbis? Si erunt quinquaginta viri boni in urbe, an etiam perdes? neque ignosces illi loco, propter illos quinquaginta bonos, qui erunt in eo? Absit, ut tu sic facias, ut interficias bonos cum malis, sitque eadem conditio proborum et improborum. Absit, ut tu qui moderaris totum orbem terrarum, non facias aequum.

JOVA. Si invenero in urbe Sodomae quinquaginta viros bonos, ignoscam toti loco propter eos.

ABRAHAMUS. Facio fortasse audacter, qui audeam alloqui te, Dominum meum, ipse pulvis et cinis: sed tamen si forte defuerint quinque de quinquaginta bonis, an propter quinque excindes totam urbem?

JOVA. Non evertam, si invenero ibi quadraginta quinque viros bonos.

ABRAHAMUS. Quid si quadraginta?

JOVA. Etiam propter quadraginta abstinebo.

ABRAHAMUS. Quaeso ne aegre feras, Domine, si pergo quaerere. Quid si triginta?

JOVA. Etiam sic abstinebo.

ABRAHAMUS. Possim videri audacior, qui alloquar Dominum meum. Quid si viginti?

JOVA. Etiam eorum causa non pervertam.

ABRAHAMUS. Interrogabo te hoc postremum, si tibi gravis non sum: Quid si decem?

JOVA. Propter decem non evertam.

GENII. Jam advesperascit, et nos appropinquamus urbi.

LOTUS. Video huc adventare duos hospites. Ibo eis obviam, ut eos deducam ad me. Salvete viri praestantissimi.

GENII. Salve et tu vir humanissime.

LOTUS. Peto a vobis ut divertamini in domum meam, ut ibi lotis pedibus pernoctetis, cras repetituri vestrum iter.

GENII. Immo pernoctabimus in foro.

LOTUS. At ego non patiar, divertimini ad me. Accipiam vos, si non laute, at certe hilare.

GENII. Fortasse erimus tibi graves.

LOTUS. Jucundi potius: ne veremini. Tam mihi erit gratum vos accipere hospitio, quam esset accipi a vobis, si istic essem.

GENII. Postquam tantopere vis, nolumus esse pertinaces.

LOTUS. Ergo sequimini me. Hic est mea domus. Intrate, quod bonum sit. Uxor cura calefaciendam aquam, ad lavandos pedes horum hospitum, et simul confice panes coquendos in foco. Vos interea hic requiescite, dum paratur cena. Age jam, uxor, construe mensam, fac ut omnia sint nitidissima, ne quid offendat animos horum. Hospites accumbite, utimini laeto animo his, quae suppeditant nobis in praesentia divina benignitate. Sed quid? Quem tumultum audio, uxor? Quis est iste clamor? Quae turbae excitantur?

UXOR LOTI. Hei mihi, periimus mi vir.

LOTUS. Quid tandem est mali?

UXOR LOTI. Tota civitas, mi vir, obsidet aedes nostras. Juvenes, senes, denique universi circumsident nos.

LOTUS. Valde vereor, quo haec evasura sint. Sed audio clamantes.

SODOMITANI. Heus heus, Lote, ubi sunt homines isti, qui venerunt ad te sub noctem? Produc eos nobis, ut eos cognoscamus.

LOTUS. O flagitium. Sed ne trepidate hospites. Exibo ad eos, et obserabo post me januam. Adsum. Quid clamatis?

SODOMITANI. Volumus videre hospites, qui diversantur apud te.

LOTUS. Obsecro vos, fratres mei, ne tantum scelus faciatis. Sunt mihi duae filiae, adhuc a viris integrae. Eas malo dedere vestrae libidini, quam sinere ut quid noceatis his hominibus, qui commiserunt se sub praesidium mei tecti.

SODOMITANI. Recede paulisper isthuc, ut consultemus de ista re. Quid facimus populares? Accipiamus ne puellas ea conditione, ut dimittamus juvenes?

ALTER. Non est opus longa deliberatione. Iste unus peregrinatur in nostra civitate, et nos reget, si diis placet.

SODOMITANI. Jam te Lote pejus mulctabimus, quam ipsos: ne tu putes nos velle subjici peregrinis. Agite, invadamus eum.

GENII. Recipe te confestim ad nos, Lote.

LOTUS. O facinus audax, o profligatam et perditam nationem. Obseremus fores firmissime.

SODOMITANI. Effringamus fores. Occidamus istos advenas, qui cum nusquam possint habitare, veniunt ad nos.

GENII. Ne trepida hospes, nunquam irrumpent nobis invitis.

LOTUS. O inauditam nequitiam. Siccine hic violari hospites et peregrinos, quorum jus debet esse sanctissimum?

GENII. Seda teipsum. Jam videbis ultionem praesentem.

SODOMITANI. Quid est hoc, o cives? Sumne ego caecus, an abortae sunt tenebrae densissimae?

ALTER. Nescio quid accidat aliis, sed ego non magis despicio oculis, quam calcibus. Ubi est janua?

ALTER. Cave, cave, ne incidas in me. Hei mihi, fregi frontem ad parietem.

ALTER. At ego nescio ubi terrarum sim, neque possum invenire exitum ex hoc loco, neque ingressum in alium.

GENII. Lote, si quos habes praeterea generos, aut filios, aut filias, denique quoscunque habes in oppido, educ ex hoc loco. Nam nos quidem jam delebimus hunc locum. Huc enim ad hoc ipsum missi sumus a Jova, apud quem increbuit tanta importunitas horum.

LOTUS. Habeo vobis gratiam, qui habeatis rationem, non solum meae salutis, sed etiam meorum. Jam adeo eos.

UXOR LOTI. Valde sum sollicita de meo viro, qui est egressus domo: ita consceleratus est hic totus populus. Metuo ne quid gravius patiatur, etiam a suis. Nam hodie nulla sancta fides est, ne inter fratres quidem.

LOTUS. Jam redeo.

GENII. Quid egisti?

LOTUS. Visus sum jocari eis, quorum saluti providebam.

ALTER. Homines sunt desperati. Pereant, quoniam nolunt servari. Sed jam diluculum est, et tempus admonet emigrandum esse hinc. Agendum adjunge tibi uxorem tuam et duas filias, quae restant, ne aggregeris ad interitum tam perditae civitatis. Quid cunctaris? Nunquam potest nimis mature vitari periculum.

LOTUS. Atqui non videtur emigrandum tam mane.

GENIUS. Atqui nos non sinemus te perire, quin potius manu educemus te, et tuam conjugem, et filias. Agite, exeamus ex oppido. Sed cave, si tuam vitam amas, ne respicias post tergum, neve usquam moreris in planitie. Evade in montes, ne pereas.

LOTUS. Peto a te, Domine, ut remittas hoc mihi, postquam tu pro tua benignitate devincis me tanto beneficio, ut custodias mihi vitam. Certe non potero evadere in montes, quin me attingat illud malum, quo moriar. Sed est hic propinquum oppidulum ad confugiendum, in quo quaeso ut liceat mihi evadere, et ita consulere vitae meae est sane perparvum.

GENIUS. Etiam in hac re indulgebo tibi, ut non evertam istud oppidum. Confer te illo, neque enim licet mihi facere quicquam, quin tu eo perveneris.

IV. Abrahamus, Gen 22

Abrahamus, Isaacus, Genius

ABRAHAMUS. Jam tertium diem iter facimus, et videor videre procul locum destinatum sacrificio. Vos hic operimini una cum asino, dum ego et puer imus illuc, ut adoremus Deum, postea redituri ad vos. Tu, Isaace, portabis haec ligna ad comburendam hostiam, ego feram ignem et cultrum. Eamus.

ISAACUS. Mi pater.

ABRAHAMUS. Quid vis fili mi?

ISAACUS. Hic quidem est ignis et ligna, sed ubi est agnus immolandus?

ABRAHAMUS. Deus providebit ipse sibi agnum in sacrificium, fili; nos interea pergamus. Ecce venimus in locum, quem Deus dicebat mihi. Construamus hic aram. Recte est, disponamus lignum. Nunc mi fili, oportet te colligem, mactemque quando ita visum est Deo optimo maximo, cujus voluntati resistere nefas est.

ISAACUS. Mi pater, si ita certum est Deo, fiat. Nam didici ei, tibi quoque parere in rebus omnibus.

ABRAHAMUS. Pater omnipotens, cujus est imperare, obsequor tuis jussis, tibi macto hanc hostiam, hoc cultro, mea ipsius dextera.

GENIUS. Abrahame, Abrahame.

ABRAHAMUS. Quis me vocat?

GENIUS. Cave ne afferas manum puero, cave ne laedas. Jam enim mihi satis perspecta est tua religio et pietas, qui propter me, non peperceris filio, eique unico.

ABRAHAMUS. Hem, quid hoc rei est? Sed videone arietem in dumo haerentem cornibus? Salva res est: vivet Isaacus, haec mactabitur gratior Deo victima.