Gallia Christiana 1720 02/Instrumenta/Aniciensis
INSTRUMENTA AD ANICIENSEM ECCLESIAM SPECTANTIA. I. Caroli Calvi imperatoris præceptum pro ecclesia Vdllavensu Circa *T N nomine fanctx & individue TrinicatisJCarolus I ejusdem omnipotenti* Dei misericordia imperator Augustus. Si facris locis Divinis cultibus mancipatis aliquid subsidu præsence Se futuro seculo, ob id magis propitium non dubitamus quocirca omnium sanctz Dei Ecdesue præscnttum & futurorum comperiat universicas, quoniam Wido venerabilis cc- clcsue ValIavcnsis episcopus ad noftram
magnificentiam oftendic nobis praeceptum a patre. noftro, anreceUbri suo factum, in quo continebatur, quod abbatiam Calmelii (iu qua fandus Theofiedus requiescit) antecellor suus ejusdem ecdesue
ntonallico ordine vivere delegaverat, atque inibi abbatem minere consueverat, falvo per omnia suo Sc ecdesue siue honore. Hac ergo de causa incuria cpisco porum a jam dicta sede fubcractus fuerat, &…. nos autem, deprecanee eodem venerabili episcopo, przcepcum patris noltri, eandem abbatiam potestati episcopi, & fanstre matris ecclesiæ Valla vernis fubji- cimus, & fubjectam nunc & xtemaliter subjicicndam decernimus ; ac falvo ibi monaftico religionis ordine, fecundum dispositioneni & providentiam episcopi, sicut in praecepto patris noftri habetur I abbas autem qui ibi futurus fuerit, seu etiam przposi- * s. consen— njs ab epifcopo, cum eorum * eligatur, probatione vcro epise°Pus minillcrium suum agens, non con- (entiat eligere praelatum, qui viciis & voluptatibus eorum faveat, sed episcopus regularem normam excolere faciens, necnon pro hoc fine dubio rationem redditurum. Uc autem hujus noftræ reftaura- tionis rcintegratio pleniorem iu Dei nomine obtineat firmitatis vigorem, manu propria eam fubterfir
impreffione subter jullimiis obugnari. R Signum K S Karoli gloriosiffimi imperatoris. L. Anno xxxvi. regni Karoli gloriosasuni imperatoris ; regni autem ut imperii an monaftesii fando Dionylio feliciter. Amen. II. Roduifi regis præceptum pro Aniciensi ecclesia. IN nomine Dei & Salvatoris noftri Jesu Chrilti, RoJulphus Divina ordinante providentia rex. Si 7 2 5 * petitionibus servorum Dei pro quibuflibec ccclesiafticis neccfficaribus aurem sercnitacis noftræ libenter accommodamus, id nobis, & ad vitam immortalem tempo— j ratircr deducendam, & ad aeternam feliciter obtinendam profuturam liquido credimus. Idcirco notum fore volumus cunctis fiaelibus sanctz Dei Ecclcfix, & noftris prxsentibus scilicet ac futuris, qualiter veniens Adclardus episcopus ecclcfix Aniciensis seu Vallaven- sis, expetierit cclfitudinem noftram, ut ecclefiam, cui Deo ordinante przful else dignofeitur, de rebus juris noftri aderefeere sub noftrz prxeeptionis autho- ritate dignaremur ; cujus petitioni benignum præbcn- tes afTensum, regum morem fervances, hoc præceptum immunitatis fieri jusiimus, concedentes ei, omnibuf- que succefloribus omnem burgum ipfi eccicGæ adjacentem, & univerla quæ ibidem ad dominium, &po- A teftatem comitis hastenus peranuisse visa fant ; forum scilicet, teloneum, monetam, & omnem diftrictum cum terra & mansionibus ipfius burgi, & ita deinceps hzc noftri prxeepti auchoritas, quam pro remedio animae noftrz, confentiente fideli noftro Guillelmo co> mire, pro remedio aninue Guillielmi avunculi fui aeque omnium parentum fuorum, Dei-gcnitricis & perpetue virginis, ccclesut praedicto pontifici commilTz concedimus, firmiter & inviolabiliter deinceps conserve- tur, ut nullus comes, aut judex publicus, aut aliqua sieculaiiS poteftas ibi audeat aliquam exactionem facere, neque mansionaticaS, aut pa&iones, aut aliquas redhibitiones exigere fine voluntate, aut permiflione B episcopi qui ipfam tenuerit ecclefiam, sed omnia in poteftatem episcopi redigantur, & ipse omnia, prout libi recte placuerit, ordinet, teneat atque poffideat. Ut aurem hxc authoritas firmiter habeatur, &c a fidelibus fanstre Dei Ecdesue suturis temporibus diligentius conferventur, id annulo noftro subter jussimus ugillarL Signum Rodulphi R V S regis gloriosc P. Datum vi. Idus April. Indictione x. anno primo regnante Rodulpho rege gloriofiflimo, anno 925. Adum Cabilonc civitate iu Dei nomine feliciter. Arnen. III. C Præfatio Comesani abbatis Hildensis in librum J. Hildefonsi Toletani archlep. de perpetua B. Mariæ virginitate ad Gotescalcum Ani- ciensem epifeopum. EGo quidem Gomesanus licet indignus, presby terii 9’9. tamen ordine fundus in finibus Pampilonix, Abba Hyldcnse in archifterio infra atria sacra ferens reliquias fandi ac bcati/Hmi Martini episcopi, regulariter degens sub regimine patris, almi videlicet Dulquitti abbatis, inter agmina Chrifti fervorum ducentorum fere mona- choruin, compulfus a Gotifcalco epifcopo, qui gratia p orandi egreflus a partibus Aquitanis devotione promp- tiflima, magno comitatu fultus, ad finem Gallicis pergebat, concitus Dei misericordiam, sanctique Jacobi apoftoli si.fragium humiliter imploraturus, libellum libenter conscripsi a B. Ildefonfo Tolecanx sedis episcopo dudum luculentiflime editum, iu quo continetur de laude virginitatis S. Marix perpettue virginis, Jesu Chrifti Domini noftri Genitricis, ubi prædistus lldc- fonsus episcopus, Divino spiramine afflatus, gladio v^rbi Dei armatus, Joviniani perfidiam vulneravit, & pugione veriflimae rationis, Heluidii errorem de- struxit. Unde xftimo incunctanter ut pari gloria ditetur a Chrifto pontifex Gotifcalcus, qui hanc laudem , Genitricis Domini, nunc Aquicaniae S. Marix Anicio — in propriam Sedem specialiter advexit, sicut Ildefon- su$ episcopus, qui eam universz Ecclesiæ catholicz dudum generaliter tradidit quia edi materia defuit laboris, xquiparatur tamen sacra devotio retributione mercedis. Mihi aurem exiguo atque miferrimo Gome- sano concedat Chriftus, gloriofx Genitricis fuz interventu placatus, hic emundari a sorde facinorum ; & poft expletum vitx hujus cursum, cum fandis omni-, bus in regno cxlorum pcvsrui gaudio feliciter line fine tnansiiro. Amen Transtulic hunc libellum sanc- tillimus Gotifcalcus episcopus, ex Hispania ad Aquitaniam tempore hyemis, diebus * cœptis Januarii rnensis, ccrlij currente feliciter xra nongentefima odogefima r.ona. 223 I N S T R U IV. A Notitia de Vidonis Anicienfis episeopi gestis. 9 9 3 * "RUb rir quidam ex nobili Francorum progenie ortus JT Guido nomine, qui, providentia Dei difponente, traditus a parentibus literarum ftudiis, relictis scculari- bus pompis, monachus factus in cœnobio quod vocatur Cormarium, viriliter militavit ibi sub regula S. Benedicti, pauc vero illius monafterii migrante ex hac luce, fratrum concordante consenfu, abbas ibidem eligitur, atque juxta morem canonicum benedicitur. Sublimatus autem ita bonis sulsit moribus, ut etiam fama bonitatis ejus perveniret ad aures regis Franciz, cujus rex idem innixus consilio, disponebat quod bene g placitum erae Deo, ut utile populo. Quo in tempore Aniciensi ecclesia viduata suo antiftite, a clero & populo… unanimiter legati mittuntur ad regem, ut daret illis utiliflimum pallorem, przfatum scilicet abbatem, cui erat frater germanus nobiliflimus comes ♦ Martel— Gaufridus, cognomento * Grifagonella. Unde rex ni- * U4’mium gavisus, convocans electum virum, multa prece monuit eum ut, pergens Podium, fieret ibi animarum pallor, libi, & populo sideliflimus procurator. Hxc ille audiens, nec citius confentiens, Rege cogente velit, nolit, fratribus vale dicens, fumeis inde sociis, cum miffis Aniciensibus iter aggreditur. Hoc factum audientes Pontius ac Bertrandus ejus nepotes, Aquita- nix darillimi confules, cum matre eorum Adelaide sororc ipsius, venerunt ei obviam, se & sua ei dantes ; cum quibus Podium ingrefliis, fit ei magna proceflio clericorum, sit grandis exukacio laicorum, quod Deus eis talem patronum de Jilset. pontificali igitur cathedra sublimatus, cogitans aflidue de tenenda pace, de rc- bus ecclcsiz quas vi abftulerunt raptores hujus terrae, juflit ut omnes milites ac ruftici de epifeopatu suo convenirent in unum, auditurus ab eis quale sibi de regenda pace darent consilium. Ipse vero apud Brivacen- lcm vicum nepotibus suis mandans congregare exerci- tum, omnibus de pontificatu suo coadunatis in unum in prata S. Germani qux sunt prope Podium, quæfivic ab eis at pacem firmarent, res pauperum & ecclesia- rum non opprimerent, ablata redderent, ut fic, si- cut decet fideles Chriltianos, ita fe haberent ; quod illi dedignantes, juflit exercitum fuum a Brivate tota nocte venire mane, volens cos conftringere uc pacem C jurarent, & pro ipsa tenenda obsidcs darent, rura & calicila B. Mariz, & res eccleliafticas quas rapuerant, dimitterent *, quod factum fuit Deo auxiliante. Poft- 3uam vero Deus omnipotens nmfla libi subjicicns, edit ei tranquillam & screnam pacem, convocavit majores ecclesiæ, dicens voluntatem fuam efle uc clc- rici ibidem Deo servientes, haberent communiter victum & veftirum fufficienter > hac de causa bipartita oblatione alearis B. Mariæ, dedit unam partem canonicis Deo & ejus Genitrici fervientibus:alteram vero refervavit suis ufibus. Prxterea cum Truano decano, optimo viro, magno ingenio, fecit incidi rupem quam ♦ T)c 1*Ai— vocant Aculeam *, in cujus cacumine aedificavit ecde- gulllc’fiam in honorem B. Michaclis dedicatam, quam limi— j ’appendi— liter, cum magnis * appendendis dedit przdictis * ca- ♦’clericis rionicis. HiS ita compofitis Div. infpiranre clementia, dum dominus Guido S. Vallavcnfis eccleliz fuperno nutu episcopus, sollicira inveftigatione mentis arcano fecum di seu teret, qualiter paltorali officio a Deo libi commiflo ad utilitatem fu arum eccl esiarum, seu cœno- biorum, atque animæ fuæ profectum, & ceteris qtue præsulari curx congruere videntur, die nocteque invigilare deberet, semetipsum erga id officii in multis * In tamen offcndiflc referens* in terra, judicis Chrifti examina- exuni15 sione perculfus, Domini benignum coepit implorare auxilium, ne universx carnis ita viam perficeret, priusqnam quicquid deliquerit, pro polle farisfaceret. Unde, Dei gratia fuccurrcnre, cum ftudiofe sccum tacita MENTA 124 cogitatione revolvens qualiter facinorum fafciculos, Deo propitio, deponere potuisset, sibi memoria accidit quoaut ccclcsiarum decus augeretur, per multas civitates, monafteria conftructa haberentur j ipsa verp Anicienfis cui prxeflet, tali religione viduata manebat. Qpocirca decus Vallavensis eccleliz augmentarc conrendens, ut peccaminum molem sibi internus judex remitteret, in Aniciensi * urbe cœnobium conftituere, J Deo largiente, disposuit. Suam igitur difpositionem sux forori Adelaidz comitiflæ, suifque filiis, videlicet Pontio & Bcrcrando, ejus nepotibus, ciinftorumque canonicorumque collegio manifeftans, cun&is hoc laudantibus, in * prxœcta Aniciensi urbe pro animæ suz, *’n prxd. omniumque epifeoporum qui ante se in eadem urbe s^ur°ano paftoralcm curam rexerant, & suorum fuccdsorum, F necnon Stephani cognati, Adelaidz fororis, eoramque filiorum Pontii & Bertrandi, & omnium Anicienfis ec- clefue canonicorum, animarum redemptione, suorum- que peccatorum remiilione, quandam ecclesiam sub no- mine * Monafterii « aedificavit. Poftea vero quadam die dXiiCæv£r ipso domino Guidone epifeopo jam praedicto b inca— a pitulo Aniciensi personaliter exiftente, dominis canoni— b cis ad hoc specialiter vocaris, ex quorum numero erane venerabiles viri domini Guido præpofinis Anicienfis, & Valentinx ecdesue episcopus, Tmanus decanus, Petrus S. Petri abbas, Vincaeciensisque eccleliz praefui, Guitardus etiam Vinczciensis ecdesue archidiaconus. & abbas Robertus, qui tuncS. Anicienfis ecclesiæ erant canonici, cum ceterorum canonicorum collegio in ca- pteulo relidentium, per ferulam fui pontificatus inda- , gatricem tradidit praedictae ecdesue, seu cœnobio prs- ’dicto deS. Maris terra, eundis canonicis consentien- tibus, in territorio * Vinccnensi quandam villam qux r; c* V’*’- dicitur * Ifla * cum omnibus juribus & appendendis a Fascia. suis, qux ad episeopi panem pertinere viaentur, ex— c ccpta aumtaxat capella quz iu ipsa villa eft aedificata, atque iu honore B. Cypriani * episeopi & martyris con— * secrata, vivente Truano decano. Poft cujus obitum si— episeopi. militer dedix ipsam capellam cum toto * dominio suo, * decimo, sive cum universa hereditate quæ ad ipsum pertinere videtur, quz eft in ipsa villa * Fuftcflina, de vinea, & * Fascia in villa de Thauliaco a manfus unus : rurfus de pro— un« j >rio * in Vivariensi territorio in villa nomine Gitnel— * praedio, is e mansos duos, quos acquifivic de Guidone, De— * lidctii nepote. In alio autem loco in * territorio Vel— N aico in villa quae vulgo nominatur f Caciacus, totum jinO vineam 1 quod modo ipse dominus Guido episcopus in dominium unam quam tenere videtur, videlicet prata, vineas, campos, sylvas, 10 • soHdis & appendarias duas. Et in eodem Vellaico, quæ Lan— Ebrardo in ciacuS dicitur, manfum unum, quem * Roffrcdus ca— alio autem nonicus in beneficio tenebat, in villa * S. Germani B loco intcr- unam appendariam ad gallinas nutriendas, & iu eo- dem Vellaico in pago quem vocant * Fivcr, unam fredus. ccclcfiam in honore S. Juliani dedicatam, suo cpiscopio ♦ quoque. Aniciensi subjettam, a suis nepotibus Pontio & Ber— * F>nes. rrando * accepit, eo quod jam praefatum Guigoncm • in emen- prxpolicum, captum violenter, a bearæ Mariz Ani- cienfis ecclesia Mimare duxerant. In ipsa autem civita— quO/1 * te, cui prxelTe videtur, unum molendinum, quem 90. soI. Petrussibi vendidit, & unum furnum quem :ab Hugone Arcadi * abbatis nepote ob canonicam pro * Richardi. * pretiu 60. sol. accepit, & in ipsa civitate de terra illa quam vulgus proprie terram S. Mariæ nominat, quam episcopus ipsius loci in propriis ufibus tenere semper a & in gro solitus eft ; totam sepulruram, * & in Alverneo quoque ilo dommi- territorio clausiim unum, quem de Imberto prelbytero co ad ju- 100. sol. comparavit. Insuper pro cunctorum utilitate ment°rum **
- pafcua tantum de • Prioratus S. Petri de Monasterio, abbatiae S. Theofredi prato, subje&us, habuit priorem & i a. monachos, a suxfundationis quantum primordio. Nunc congregationi Ciuniacensi reformate unitus homounur efi. Vulgo appellatur, J>. rierrele Monestier. jn die.fatce & Cum Guidone prxposito Valentinæ sedis episcopo, & voluerit se- Truanno decano, & Petro Vivarieniis ecdesise ep. Guitardo care-In Ar- archid. & abbate Roberto, ccterorumque canonicorum. ver nico c L’iflc en Vivarez. d Tauillac pres du Puy. « Gimei cn Vivarez. quoque f Custac. K S. Gcrmain la Prade, laborare ECCLESIÆ laborare contendens, & ac fui succelsores indeficien—. * indefi— rem * a totius bonitatis largitore mcrccdcm pro tem- eicntc. pOrali dispendio accipiant, cx omnibus quæ in ecclelia ceterarum Vallavenfiiim matre, qux eundis libi fub- jicientibus pontificali cathedra excellentius eminet, Chrifto Dei & hominum mediatori pro requie de- fundorum, salute vivorum oblatum fuerit, decimam partem jam przdicto cœnobio tribuit j ut ita cœnobitx sub B. patris Benedi&i regula in eodem monafterio Chrifto famulantes, decimam partem sub futuris epis- copis ex eorum semper medietate accipiant. Supernate omnia unam integram canonicam ex quadraginta de- * ut. dic, * & omnes canonici tam præscntes quam prxtc- * ficut i se ssi* te futuri, * sic in ipsa focietate perenne, Deo in hac io— concedente, bonum valeant adipifei. Hxc autem om- cietate. nia qux supra descripta fune, * fic leguntur eo ceno— ] » stcut le— sC, flcut dominus Guido episcopus prxdisto cœ- remeJk » ° nobio tradidit, ut * cœnobitx ibi degentes Chrifto animarum Domino pro salute vivorum & requie defunctorum ’radilo™ fcrv*cntcs > proprietario jure ita habeant, teneant, Jum, eo*te— sirmiterque polSaeant, ad suorum ipliusque cœnobii norc ipic. utilitatem difoenfent, quatenus meliorando in ipsa * iccun— semper eccleha maneant, & nunquam nili ad Ecclefix um & conira utilitatem ab ipsa recedant. Canonicorum IIS l(Ul C 1 —. 1 y f dem ♦’Ico vero congregatio, ut partem lempiternae rcmuncratio- piatuerit nisa Deo accipiant, pro ejus rogatu promiserunr, sc cœnobstæ ulem * severitatem pro ftabilitace hujus prædidi mo- * societa— naftcrii poli mortem ipfius Guidonis epifeopi a futuris tcm. epifeopis ipfius loci petere, & hoc pro consuetudine ac lege teneri laudaverunt, qualem pro sua parte al- » sunt taris & communia. Sic * ut enim futuri epifeopi ipfius enim. Joci omnia quæ canonici ex eadem Anicicnli ecclelia in fua parce habere videntur, jurejurando conservare promiserunt, ita res hujus monafterii supradictas, vel qux Deo propitio ibi donatx fuerunt, nullo modo a semetipGs epifeopis minorari jurejurando promittant. Denique pro certiori securitate & Habilitate, ut cer- ciuj credatur, & firmius teneatur, a se & a suis suc- celToribus hanc cartulam inpræscntia canonicorum przfatus dominus Guido episcopus scribcre rogavit. Quam manu propria inferius litterarum apicibus roborans, cunctos S. ecclefix diverfonim ordinum canonicos, quorum nomina inferius descripta habentur, propriis manibus firmare prxccpir j nimis enim inhoneftum & indecens, aeque omnibus bonis operibus contrarium videtur, ut quod ordinatum eft aa ec- clcfiafticam utilitatem, alter quxrat perperam funde— 1 re ; & quod suo debet ftudio crefcere, pemiciofe ten- tet praevenere. Quapropter &c. Achim eft autem hoc in Aniciensi civitate Idus Aprilis, luna xvn. anno Incarnationis d c c c c. xevi. Indid. vi. epacta xxv. concurrente vi. fœliciter. Hanc cartulam firmaverunt Guigo przpofitus Valcntincnfis ecclefic epis- * Vivarien— copus, Truanus decanus, Petrus abbas, * episcopus str’canonicus, Ademarus abbas canon. Guirardus aboas canon. Robertus abbas canonicus, Thcotardus canon. Bofredus canon. Arnaldus, Robertus cuftos ecdesue * Eddenus. canon. * Adcnan. vibemus canon, ficc. V. Statuta per Widonem Aniciensem epifeopum ad 1 pliCem inter Christianos conciliandam JiHiac. fot. promulgata. vi :, fideliter ’vJ^o er T N Dei summx & individux Trinitatis. ’' 0J>’vido, Dei gratia Anicienfis przsul, fupemz pietatis misericordiam expedanribus, falutem & pacem. Notum efle volumus omnibus Dei fidelibus, quoniam videntes maleficia qux in populo cotidie accrefcunt, congregamus quofque epilcopos, domnum Pe. Vi- variensem, wigonem Valentinenfem, Begonem Ar- vcmensem, Raitnundum Tolofcnscm, JJcusdc Rute- nensem, Fredclonem Elnenfem, & domnum Ful- crannum Ludevcnsem, & Widonem Glandenscm, Tornus U. A N I C I E N S I S 226 & alios quamplurcs epilcopos, & quofque prin- cipes & nobiles, quorum numerus non eit inventus. Et quia scimus, quia sine pace nemo videbit Deum, ammonemus propeer nomen Domini, & ut fint filii pacis, ut in illis epifeopatibus, quos ifti epifeopi regunt, neque in iftis comitatibus de ifta hora & in antea ecclefiam homo non infringat, extra ecclefiam qux iu firmamento caftellaniar, se sciente nisi episcopi ♦ propter eorum censum. * Przdam in iliis comitatibus, neque in iftis episco— feritor vi- pacibus homo non faciat ; de equis parvis, dc bo— ’ie’? r n.mi~. vibus, dc vaccis, de asinis vel de afinas, vel de fascibus quos ipfi portant, neque de ovibus vel de capris, neque dc porcis, neque ea occidar nisi per conductum suum vel suorum \ in itinere posirus acci- 3 piat victum sicut ad fuam domum, nichil porter > vel ad caftellum baftire, auc obfiderc, nili unufquifque de sua terra, aut de fuo alode, vel de suo beneficio, vel de fua commanda •> clerici non portent fecularia arma i monachis injuriam nullus * homo aliquam non faciat, * neque his qui cum eo perrexerint, qui arma non por- taverint, nili epifeopi auc archidiaconi propter eorum censum villanuin auc villanam propter redemptionem nonnisi per suum sorsfactum * ; & in eur.dcm villa-* ♦ f sori- num qui alterius teyram araverit vel laboraverit, quod eft in contentione, nili unusquifque de terra sua aut de suo beneficio, terras eccleliafticas, epifcopales, cinonica- Ics, monachales, nullus przfumere audeat, neque aliqua mala consuetudine disnonorare, nisi de manu episcopi aut fratrum voluntate per precariam adauisieric de ilia „ hora & in antea ; negotiatores etiam nullus apprehen- dere vel rebus suis fpoliare prxsumat fe scienre. Interdicimus etiam ut nullus laicorum se intromittat de scpulrutis ecclefix, vel offerendis j & nullus presbyte- rorum precium de baptifterio accipiat, quia donum spiritus fandi eft. Si vero aliquis raptor fuerit aut maledicus qui hanc infticutionetn infregerit & tenere no- luerit, fic ipse excommunicatus, & anathematizatus, & a liminibus sandz Dei Ecclesue segreganis, * usque * p nisi. ad fatisfadionem veniat. Quod ii non fecerit, pref- byrer ei miflam non cantet, divinum ei officium non faciat j & si mortuus fuerit, prelbyter eum non sepe- liat, neque ad ecdesum sic sepulcus, communionem non donet ei fe sciente, & si aliquis prelbyter hoc in- fregeric se sciente, ab ordine deponatur. Precamur eriam vel ammonemus ut in ifto tempore, scilicet me- 3 diante Ostobrio mense, ad iftum Dei placitum cum bono animo & bona voluntate veniatis, in Dei nomine, uc remiffionem peccatorum veftrorum consequi valeatis, præftanre Domino noftro Jefu Chrifto, qui cum Patre & Spiritu fando vivit & regnat. Confirmat hoc archicpiscopus Dagobertus Bituricenlis sedis, & domnus Tneotbaldus Viennensis archiprxlul. VI. Silvestri papæ II, ejustola. De electione Theotardi in ejuseopum Aniciensem. SIlviister, fervus servorum Dei, dilectiflimo in Domino, filio Thcotardo > sanctæ Vallavcnfis cccle- :sue epifeopo. Quotiens quzstiones ex adverfo oriuntur, oportet ut fynodali concilio finis quaeratur, & fecundum fynodalcm definitionem, quod ftatutum fuerit impleatur. Quocirca, quia conftar ex generali fynodo habita Romx •, Stephanum tuat ecclefix inva— a forem a prxdecelsore noftro (Grtgorio V.) jure damnatum, & ab omni sacerdotali officio depolitum ; quod Guidone vivente epifeopo avuncnlo & prxdecelsore suo fit elestus, sine cleri & populi voluntate ; & a quibufdam tantum epifeopis in epifeopum poft ejus mortem, sit ordinatus j & quia in ea fynodo clericis, » Huic synodo subscripserat Silvcster tunc archiepifcopus Raveanæ, sub nomine Gcrberti. P izy I N S T R U in Vallavensi ccclcfia Deo famulantibus, licentia alium A eligendi epifeopum piius concefla decretum eft, ut eorum electus a Romano pontifice in epifeopum ordinaretur, & cum te ab eisdem electum didicerimus j ideo eorum elestioni favente auctoritate apoftolica, te in epifeopum ordinamus, atque paftorali sollicitudine te, frater cariflime, hortamur, ut folerti cura gregem tibi commiflum cuftodias : temetipsum sic in bonis operibus difponas &c. ut si quis episcopus te vel tuum locum ausu temerario excommunicare prxfumpferit, aut anathematis vinculis irretire cencaveric, noftro fretus munimine ipfam excommunicationem parvipendas &c. VII. Fx charta— Charta Bernardi Reliti militis domini d AndUse ; g ’«kfa pro ecclesia Nemausensi, ex qua parentes, * <maus’fratres, & genus Eredoli d’Anduse episeapi Aniciensis dignoseuntur. Damus chartam ut est in ipfo autographo. AB ortu solis ufque ad ejus occubitum, & a sep- tentrione ufque ad meridiem fatis notum eft Chrifticolis, quanta & qualia beneficia praebeantur per bearx Dei-genitricis virginis Marix merita. Dum confiftet homo in hoc fzeulo, femper debet tractare de futuro *, uc quando ei tranlitus advenerit, aperiantur ei portx juftiriæ. Unde motus pietate ego Bernardus miles, Pelitus & infantes mei episcopi, id est Fredolus praefui, & Geiraldus pontifex, & Almcradus, & alii infantes mei Raimundus, Berntundus, & mater illorum Garfindis, qui voluerunt & confenserunc, donamus ad’ locum sacrum S. Marix, sede principale, qui eft fundata in Nemauso civitate, unde domnus Geiraldus episcopus præeflc videtur, aliquid de alode noftrum, qui eft in comitatu Nemausenli, in caftro Andulienfc, vel Salavenfe, ubi vocant porcaricias ipfos mansos, qui ibidem habemus, cum omnibus appendiciis eorum, & cum omnibus ajaccntiis suis, & in alio loco nbi vocant Ilice ipfum mansum ubi Petrus Bucca Rauftida vifus eft manere, cum omnibus ajacentiis luis & appendiciis suis, & ibidem prope, ubi vocant manfo ip- lum mansum. Ilios mansos superscriptos cum omnibus ajaccntiis vel pertinentiis illorum donamus ad prae- fatam cafam S. Marix, & ad canonicos in illorum ele- mofyna ob hanc rem, ut fanda Dei-Genitrix virgo Maria cum omnibus fandis suis fit protedrix noftro— I runi apud Dominum in die noviflimo. Si quiS autem hanc cartulam vel donationem iftam contradixerit, fit maledictus & excommunicatus a papa Romano & ab Ecclesia Chrilti anathematizatus, & insuper fiat anathema, maranata, & a confortio omnium Chriltiano- riim extranei fiant, & cum Juda traditore in infernum pernas suftineant, & infuper folvant ad epifeopum & ad canonicos S. Mariæ, qui ibidem erunc, auri ob- timi libras centum. Et hzc donatio inconvulfa permaneat ; ea vero ratione quod si episcopus aut ullus homo, aut ulla femina, aut ulla omilla persona, qui ilium alodem supra feriptum commutare, donare a reo voluerit, aut fecerit, veniant infantes mei aut propinqui mei, & donent per unoquoque manso ad canonicos S. Maiix in illorum alimonia solidos x. de- narios obeimos otomineos olemotitanos. Fa&a carta donatione ifta dic Jovis xni. cal. Novembris anno xxvi. quod Robertus rex cepit regnare. Salve sande pater Marix virginis beacæ, teque tuofque Deus bene- < sreJolus dicat hic in ævo. S. * Fredolus præful, S. Geiraldus d’Anduie pontifex, S. Almcradus, S.Raimundus, S. Bermun- cK-nfi ? hoc ^US’S’Cadendis comicissa, S. Petrus de Andulea ipfo t’cni-C nundatarius, Fulco, Rotbaldus, & Pontius Guillel- j>ore. mus mandacarius, BermunduS, Petrus Delicas, Petrus CarbonelluS. S. Pontius præpofirus, S. Bernardus ar- chidiaconus vel deganus, S. Petrus archidiaconus, S. Ermendramnus archimandrita, Radulfus, Pontius, & alius pontius, AdalburnuS, Geiraldus, Pontius > MENTA 228 Froterius, Adalbertus abba, Geiraldus abba de S. Egi- dio, Siguinus abba de Cenderatis. Hæc fune nomina canonicorum ; cellis Folcherius archiprcsbytcr scripGr. VIII. Bulla Leonis papæ IX. qua Stephano Aniciensi episeopo ejujque successeribus usum pallii concedit. LE O, servus servorum Dei, Stephano fanctz Aniciensis ecclesiæ venerabili epifcopo, perpetuam in Domino salutem. Si pallores ovium solent gelu pro gregis sui cuftodia die ac node ferre &c. Palleum autem fraternitati tuae concedimus ad mHsarum sollemnia I celebranda, pro bcatx ac gloriosie femperque virginis Dei-genitricis Marix digna reverentia, cujus iu hac ecclesia Aniciensi, quæ & Vallavensis, seu Podium san&e Marix dicitur, specialius ac przcordialius prae exteris eccleftis sibi dicatis colitur, amatur, veneratur memoria a cunctis qui circumquaque univetsa morantur in Gallia. Hzc sancta, pia, & prxclara virginis Marix dignitas ab omnibus uficata, a nobis auctius & beatius honore summo & gloria multiplici eft exaltanda, ut ejus interceflionem propitiam habeamus ad ipfius unigenitum multae mifericordiae veracem & benignum &c. quia nec potiorem meritis inveniemus ad placandam iram judicis, quam illam quae meruit ejusaem mater esse & Redemptoris & judicis, in cujus Nativitate humillima, & Epiphania, in ipfius Domini memoriali _ Cœna, in cujus Refurre&one sandillima, & Afcenlio- — ne gloriola, & in Pentecoftes solemnitate preriofa, tibi, Frater, palleo uti concedimus, & in NatalibuS apoftolorum Petri & Pauli, fimul & Andrex apoftoli, & in omnibus sollemnitatibus piz intervenrricis, micis dominae noftra :, ac tuæ B. Mariæ, & in Dedicatione ecclelix tux \ ea si quidem conditione, ut sicut ecclelix tuae privilegiis in suo ilatn manentibus, ordinatio episcoporum hujus sedis ad Romanum fpectet pontificem \ ira etiam ad hunc locum ordinandus per nos epifeo- pus, per noftram scilicet, cleri etiam ac populi hujus civitatis intres electionem &c. IX. Diploma Bernardi Bigoritani comitis, comita tum ) suum subjicientis ecclesiæ Aniciensi clientela. MUndi ruinis crcbrefcentibus, plurimis quoque 1002. hominum petius tranfitotiis commerciis quam perpetuis, inhxrentibus, coegit me valde humanitas meae fragilitatis, ut non * pertractaret ultimum inevita— * Solum, bilis mei obitus diem, verum etiam præsentem, quoad vixero, mei meorumque utilitatem. Hac ergo lententia nec irrationabiliter siifFultus, non meis meritis, sed mifcricordia Chrilti præveniente, Bigorrenfis comitatus, ab ipfo audore Deo, qui cuncta disponit regna mundi, comes prxelectuS, hoc perutile negotium tractavi, ut me, & omnem præmiflum comitatum, omnipotenti Deo committerem, & almæ Mariæ virginis tutelx ac defenlioni, me, atque omnia mea commen- E darem. Dominici ergo Incarnationis m. lxii. anno, Petro epifcopo Aniciensi ecdeliz præsidenre, ego Bernardus Bigorrensu comes egregius, adveni prardidam ecclesiam, gratia orationis, imploraturus futtiagia pro salute animæ meæ, & corporis. Ergo convocatis canonicis, commifi me eorum orationibus assiduis, ac devovi me, & omnem comitatum Aniciensi ecclelix, sub honore fanftae & intemeratae virginis Marix conse- cratæ, quatenus regina coeli & mundi domina folamen miferorum, ac peccatorum venia, protegat, defendat & muniat me famulum suum, necnon & omnia mihi subdita : ea scilicet lege ac perpetuo tenore, ut quamdiu vitam mihi concesseric Omnipotens Deus, lx. solidos pro salute ac tuitione mea offeram Aniciensi ecclcfix, 229 ECCLESIÆ eofque vel deferam, vel deferri faciam in capitulo sia—. tribus meis canonicis. Nec solum ego, sed & omnis pofteritas mea hunc fervet tenorem, & quasi debitum censum przfcriptos lx. solidos offerat in perpetuam mei commemorationem. U*t autem hoc donativum, pietatis ac religionis gratia peractum, Habile permaneat atque firmum, ego Bernardus Bigorrensu comes, & uxor mea Clementia comitissa, hanc feripturam pro teftimonio donationis fieri rogavimus, ac propriis manibus flabilem atque inviolabilem efle decrevimus. Quod li quis, vel nos, vel pofteritas nostra, vel aliquis poft obicum noftrum prasidens honori quem mihi Deus conceffit, hanc donationem temerare, vel violare molitus fuerit, omni fubjaceat anathemati, ac perpetuas maledictioni, donec ex przsumptione ccpta, Deo & B. Mariæ Virgini satiSfaciat, & canonicorum congregationi. S. Bemardo de Baseliaco. S. Guilhermo de After. S. AmaWo Guilhermo. X. Ex tat. Eitteræ seU breve Armandi vicecomitis de Piperacfitji. Podemniaco, pro S. Andeolo. INcipit iu nomine Domini breve de dono quod fecit Annandus vicecomes, & ejus filius Scindens-ferrum Stephanus, mortuo patre, in caftro Podemniaco in honore Domini noftri Jesu Chrifti. Ego Armandus dono pro anima mea, & pro anima Adalailis meae uxoris, & pro animabus filiorum meonim, & filiarum » & etiam pro animabus omnium parentum meorum Domino Deo, & beatae Mariae, & fando Andeolo, mansum unum in podemniaco quem vocamus mansum Del-Col, & Fumo, & las Dagodenas. Dono sunilirer fex vineas qux dicuntur vincæ de Pratalis, & mansos supradictos in vadimonio pro cccc. l. solidis moneue Podicnsis. Dono mansum omnino, & vineas, & quantum ad mansum & vineas attinere videtur Domino Deo, ut didurri eft, & fando Andeolo clericisque ibi Deo deservientibus j & ego Stephanus [nfeindens-fer- rum dono eodem pado quo & pater, appendariam quam tenet Petrus Calaldus, & quantum ad eam rcs- picere videtur, & medietatem cujusdam prati ad Da- godenas quod dicitur Graveira. Dono etiam aliam parvam graveriam ad fondredas, iibi si polle clericis ruerit, molendinum faciant. Dono etiam illud quod habeo in brolio Aquidaniz & quod habeo in prato Lef— I chot. Dono etiam clericis illud quod fuper fontem Be- rundam, ubi faciant domum vel quidquid potius optaverint, Pontio vicecomite, meo nepote, atque fratre suo Eradio, & horum matre faventibus, nullo pror- fus homine contradicente. Si aliquis aut ulla ex omnibus meis heredibus dicti comitis Hermandi hanc cartam inquietare voluerit, ih arvemo flamivomis ignibus ctim Datan & Abiron & Juda traditore demergatur. Penitus ifta carta firma permaneat. S. Hermanni vicecomitis qui hanc cartam fieri juflit. S. Stephani ejus filii Aniciensis parris episcopi. S. Vuillelmi. S. Petri. S- Hermandi de S. Privato. Sig. Durantis abbatis Casæ- Dei. Facta carta hzc feria sexta in mense Octobris, luna prima, regnante Philippo rege Francorum. Bertrandus £ scripfit. XI. Charta Raimundi Tolosatum & Ruthenenstum comitis, qua multa donat ecclesiæ Aniciensi, An, are, nomine sanctæ & individuae Trinitatis. Ego Rai- ’u 9 5 • _£mundus de fando Egidio tam Tolofanorum, quam Ruthenensium comes, pro redemptione delictorum meorum & parentum meonim, ob amorem S. Egidii, quem multis injuriarum modis frequenter offendi ; qua- tdnus ejus felium in Aniciensi ecclesia, & in ceteris illi subditis ecclefiis annuatim celebretur j & uc omni ca- Tornnt II. A N I C I E N S I S. 230 \ nonicorum podiensium convenrai, illo festivitatis die, de rnex largitionis fervitio, annuus victus, qui tantum felium, tamque venerabilem conventum deceat, perenniter exhibeatur ; & ut candela, dum vixero, in. celsanter die ac nocte pro me ante Dei-Genitricis venerandam imaginem super altare ardeat ; &ut poft mortem meam, Defunctorum officium in eadem & in exteris illi subditis ecclcliis annuatiin mihi decantetur *, & uc indefinenter quotidiana oratio pro me vivente seu mortuo ibidem dicatur ; dono hoc alodium, & hanc terram meam quam rectius & rationabilius pro ratione mea polle dare videor, scilicet villas Segrerii & Bruge- riae, & hujus terrz bajulum, nomine Martinum Bertrandi, dono pro fervo altari B. Mariæ ; & terram illam de Fabraj argues, quam ibi laborare facio, & meos g boves cum bubuIc* nominato Rodulpho, quem pro fervo, ficut bajulum, trado. Hanc terram cum omni- bus ejus redditibus, ita libere, sicut ego eam ipfam poflideo, concedo & largior prædido Dci-Geniuicis altari, abfque omni retenta, & absque omni ufu mei, vel meorum parentum. Hanc igitur donationem do- nant & laudant * B. filius meus, & uxor mea Aldephonsi * Bertrin- regis filia. Vertim & ego hoc donum confirmo & ftabi— ^U1’• » *" lio authoritate patris, & Filii, & Spiritus fandi. Quod Tyr.Tot. si aliquis homo hanc donationem tollere & inquietare c. /. voluerit, id ei contradico, ipsique Dei omnipotentis maledictione maledico ; nec dubitet se esse politum sub anathemate domini Urbani papae, & omnium epifeo- porum, & abbatum, qui Claromontensi concilio in- cersuemnt ; quod factum est super eos qui impugnare przsumpferint donationes, & laxas, quas illi raciunr, qui ad Dominici sepulchri liberationem vadunt. Iftud namque donum, sicut dedi ante gloriosum akare Dei- Genitricis coram omni ejusdem ecdesue conventu, sic apud Uticensem civitatem corroboro, & confirmo iu prxfentia Domini R. ejusdem civitatis episcopi
Hujus honoris redditio facta eft secunaa die quando R. comes mancipium & fortalitatem fandi Maximini invasit, & eadem die hxc charta facta eft. XII. Umbertus, electus Aniciensis, multa donat ecclesiæ Riperacensi. )TN nomine Domini noftri Jesu Chrifti. Anno ab In— nat. 1 carnatione Domini m. c. xxvm. ego Umbertus, sancts Aniciensis ecdesue electus, dono ecclcfix beace Marixde Pebrac, atqueS. Andeoli, quxestincaftro quod vulgariter vocatur Podempnac ; & tibi Pondo, Dei gratia, abbati prxdistre ecclesiz beaue Mariæ, vi- delicet de Pebrac, atque succefsoribus tuis (imiliter, fic canonicis sub regimine tuo ibi Deo servientibus, ecclefiam S. Martini, qux similiter est sua in prxdicto caftro, scilicet Podemniac. Hanc vero S. Martini ec- desiam, Armandus vicecomes podempniaccnsu, quatenus ecclelix de pebrac, atque S. Andeoli de Po- demniac pro salute animz sux daretur, a Pontio de Glavenas adquificrat, qui jure hereditario, quamvis contra fandorum canonum decreta, ad se pertinere ’creddbat, & hoc ci culo etiam pro tempore poflidebar. Facta est autem hxc donatio in feftivitate Dominicae Annunciacionis, qiMt celebratur vni.Kal.Aprilis, in communi capitulo Aniciensi, omni canonicorum conventu hanc donationem confirmante \ eo videlicet anno quo prxdi&us electus * U. consecrationiS causa, Romam * umtw. adivit, poft consecrationem autem sequenti anno con— tus. firmavit, Innocencio Romanam fedem optinente, Lo- dovico rege Francorum regnante. S. Villelmi Anicien- sis ecclcfix decani ; S. Armandi de Securet ; S. Petri abbatis S. petri ; S. OJilonis sancti Evodii ; S. trium archipjesbyterormn sandh perri de Graciaco, Raimondi de sancto Quintilio, Gerentonis de fancto Pauliano j S. Ponciidc Chambarlac i S. Heraclii ; S. Villdmi Pij 2}I I N S T R U dc Raphael abbatis S. Juliani j S. Petrus de Monte— i Rebello. Hanc chartam fideliter ex ipfi authographo, in ar- chivio Piperacenfi adfirvato, exfirtpfit D. Jacobus Boyer, Initiales characteres denticulati sunt, per me- dium ficti. XIII. Diploma Ludovici VII. Francorum regis, quo confirmat ecclesiæ Anicienfis bona & dominia. IN nomine sanctae & individux Trinitatis, Ludovicus Dei gratia rex Francorum, & dux Aquitanorum. In augmentum cedit regii poteftatis, & I ad honorem praecipue regni noftri spectare videtur, ut dum, Divinae providentiae dementia, principalis regiminis locum tenemus, ecclcfiarum quieti & libertati in pofterum provideamus. Ea profecto conlideratione notum facimus universis tam przsentibus, quam futuris, quod iu anno quo signum sanctx Crucis pro Chrifti exaltatione sufcepimus, Petro venerabili Aniciensi epifeopo, & ecclefix sibi commiflz, gratix noftræ se reni care m reddimus, & antiquam ecclefix libertatem, quam iu diebus przdecenbrum noftrorum habuerat, epifeopo & ecdesiz perenniter habendam concedimus ; civitatis etiam Anicienfis, quæ Podium appellatur, prout antiquitus ab antecefloribus noftris an- tecelsores sui jufte tenuerant dominationem & firmitates : caftrum videlicet Cornelium, cum exteris om— < nibus monitionibus : consuetudines quoque fori, the- lonzi, monetz, & juftttue civitatis, cum terris & man- sionibus ad fua jura respicienribus, prznominaco epifeopo, suisque succcfloribus rationabiliter fubltituen- dis, perpetuo tenenda conceflimns, salva in omnibus regiæ dignitatis dominatione, & universis juftitiis, & consuetudinibus noftris. Episcopus autem fecundum suorum confuetudinem anteceflorum nobis, & suc- cesloribus noftris, & regno fidelitatem juravit, & uni- versas firmitates, ac fortalitia civitatis, quoties ad Podium veniremus, ad voluntatis noftræ przceptum se redditurum nobis firmavit. Ad majorem quoque P0- dienfis ecclesiæ libertatem ftatuentes praecipimus, & per prxsentis paginae przceptum confirmamus, ut nulli nominum omnino liceat uve in civitate, sive iu erreris locis, quæ de jure prxfati epifeopi vel ecclefix fuerint, sive etiam infra metas ad ecclefiam & epis- copum respicientes, videlicet a Rhodano usque ad Elagium, ab Aleft usque ad Montcm-Brifonis, a fando Albano usque ad Podium violentiam aliquam irrogare, nec aliquas exactiones, aut consuetudines ponere, neque pedagium erigere, neque novas munitiones » aut aliqua receptacula aedificare line noftra, & epifeopi Anicienfis permiflione. Et prxter hxc omnia, quoniam propter urgentem quz nobis incumbit Hierosolymi- tanz peregrinationis necelEtatem, oportuit ut epifeo- pus de pecunia civitatis ad tam arduum opus nobis sub- veneric, providentes in pofterum ne in ufum & con- suetudinem ad gravamen ecclefix vertatur, prznoceant epifeopo Petro & ecdesue, regis pietatis intuitu benigne conccffimus ad notitiam tam przfentium quam futurorum feripto lignari voluimus, quod neque nos ipse, neque noftrorum aliquis succcfTorum ex ufu con- fuetudinis ulterius id exigeret, nec in hunc modum ec- clefiam moleftaret. Ut igitur hoc noftrz conftitutionis & conccsfionis przceptum in futurum ratum permanear & inconcusTum, feripto commendari, sigilli noftri au- thoritate muniri, noftrique nominis superinferipto charactere corroborari præcepimus. A&um publice podii anno ab Incarnatione Domini m. c. x l v i. regni noftri decimo, altantibus in palatio Radulpho dapi fero Viromand. comice, Guillelmo buticulaiio, Matcheo camerario, Matcheo conftabulario. MENTA zj » 1 XIV. Diploma Ludovici VII. Francorum regis, quo E)t coJt confirmat Pontio Anicieasc episeopo Colb. dominium urbis &c. i66l)’ EG o Ludovicus Dei gratia Francorum rex, poncio eadem gratia Aniciensi epifeopo amico &’15 fideli noftro, omnibusque fucccfloribus luis canonice sublticucndis in perpetuum. Si petitionibus fervorum Dei pro quibullibet ecclesufticis ncceffitatibus aurem serenitacis noftræ libenter accommodamus, id nobis & ad mortalem vitam temporaliter deducendam, & I ad sternam felicitatem obtinendam procul dubio credimus profuturum. Idcirco notum efle volumus cunctis Ecclefix Dei fidelibus, przsentibus scilicet & futuris, qualiter Anicienfis ecclefix feu Vallavensis episcopus ccllitudinem noftram expetivit, ut ea quz a prædcceiTo- ribus noftris, przdecefloribus suis aata lunt, noftræ praeceptionis auctoritate confirmaremus. Hujus petitioni benignum przbens alsensutu, regium noftrx dignitatis conlervando inorem, hoc prxcepnun noftræ audori- tatis illi fieridispofuimus, concedentes ei omnibusque succefloribus suis totam civitatem qux Anicienfis vocatur, feu podium. Caftrum videlicet Cornelia & cum aliis munitionibus, forum, teloneum, monetam, & omne diftridum, cum terra & mansionibus tetius civitatis j falvo tamen iu omnibus & per omnia 3 jure noftro dominatione & universis consuctudi- nibus noftris.Et ita deinceps hæc noftri przcepti au&ori- tas, quam pro remedio aninue noftrz ac przdecelsorum noftrorum przdicto Pontio Anicienfis ecclefix epifeopo, & succefloribus suis concedimus, firmiter atque invio* labiliter confervetur, uc nullus comes, nullus judex, nulla ecclefiaftica pcrsona ibi audeat aliquam exactio- nem facere j nec manfionaricos, paftiones, aut aliquas redhibitiones exigere sine voluntate aut permiflione episcopi qui ipfam tenuerit ccdcsiam. Atque omnia quzeumque in civitate Aniciensi funt, in poteftate epis copi redigantur. Quod ne valeat oblivione deleri, feripto commendari praecepimus. Et ne poffit a polleris infirmari, figilli noftri auftoritate, & noftri nominis p caractere inferius annotato confirmavimus. Actum Bitur. anno Dom. m. c. lvih. altantibus &c. Signum &c. Datum per manum Hugonis cancellarii. XV. Compofitio sacta a R. episeopo, Hugone decano Exinfln- &c. cum clericis Anicienfis ecclesiæ. rntntoS. E_ vodii Ani- IN nomine Domini noftri Jefu Chrifti, anno ab Incar— C, f^8 natione ejufdem m. cc. vni. xiv. Scptemb. egoB. 110 Anicienfis episcopus, & nos Hugo decanus, & V. prx- pofitus, &B. abbas S. Petii a Turre, abbas Secureti, & abbas S. Evodii per nos & succelsores noftros laudamus, approbamus, & confirmamus compofiuonem fa- E ftam intev nos, & clericos Anicienses fuperpelliceum portantes &c. concedimus clericis fuperpelliceum por- tancibus tam prxsentibuS quam futuris, quod poflint acquirere feuda libera per donationem veI emptionem, vel alio jufto titulo, quin iuque nilinde percipiamus, sed tamen se a nobis habere clerici recognoscant &c. Concedimus etiam quod præsati clerici poflint acquirere niftica przdia, villas, agros, prata, vineas, & gra- verias in quibus censum habeamus &c. Fuit hzc carta sigillo Anicienfis capituli, & capituli Brivatensis confi- gnata. Fuit autem hxc fa&a compofitio in aula U. prz- pofiti Anicienfis bajuli clericorum fuperpelliceum portantium. Clemens papa IP\ confirmavit hanc compofitioncrn bulla sua. Data Viterbii decimo Kalend. Junii, pontisi noftri anno tertio. Item Benedictus papa… Avcnionc mense Martii, pontificatus anno…. 233 ECCLESIÆ > l XVI. fib^dh e»^’Litteræ Stephani Anicienfis ejuscopi de hominio Colbtn. fol. pro castro de Albenacio & aliis fibi debitis. <}’• C°l ’ ’ XTOs StevhANUS… Anicienfis episcopus notum ’1 jO’J^| facimus univcrfis &c. Quod nos & luccelTores noftri, qui pro tempore erunt, tenemur recipere pro ♦ Aubenas. caftris de Albenacio *, & de S. Laurentio, &de Vi- ccllo, in hominem & fidelem noftrum dominum Al- sonfum, fratrem chariflimum domini noftri Ludovici illuftris regis Francorum, qui habebit in uxorem filiam R. comitis Tolofani, quando ad legi rimam devenerit attatem j vel illum qui fuerit comes Tolofanus. In cu— p jus rei teftimonium fecimus prxfentes litteras tigilli noftri munimine roborari. Datum parilius, vi. Kal. Maii, ann. Dom. m. cc. xxx. S. Ludovicus rex præcipit Heraclio ste Monte- lauro ut episeopo Aniciensi homagium faciat pro castro de Albenaco &c. LUdovicus, Dei gratia Francorum rex, diledo & fideli suo Heraclio de Monte-lauro, falutem & benedictionem. Mandavimus vobis & bene volumus, quod vos pro caftro dc Albenaco, & de S. Laurentio, & de Vicello, qux movent de fetido ecdesue Anicicn- su, ficut nobis per vcftras patentes litteras intimaftis, dilecto ac fideli noftro epifeopo Aniciensi homma— < gium, & alia qtue debetis pro hommagio faciatis, qaoufque cariflimus frater nolter Alphonsus pervenerit sd legitimam xtatem, vel ille qui fuerit comes Tolo- sanus, eidem epifeopo facere hommagium pro prxdiftis caftris. Actum Parilius anno m. cc. xxx. menle Aprili. « T. Ludovicus rex præcipit hominium reddi Ani- cienfi episeopo ab Alphonso ejusdem regis fratre. LUdovtcus Francorum rex. Noverintuniverfi quod nos volumus & concedimus quod cariflimus frater nolter Alphonsus, quandiu ad legitimam pervenerit aetatem, vel ille qui sueric comes Tolosanus, faciat hommagium, & ea quae facere debebit pro hommagio,. dilecto ac fideli noftro episeopo Aniciensi, & succeflo— J ribus, pro caftro de Albenaco, sandh Laurentii, & de Ucello, Vivaricnfis diœcesis \ qux caftra movent de feudo ejusdem episeopi, & qux prædcceflores dilecti ac fidelis noftri R. comitis Tolofani tenuerunt ab eodem epifeopo, ficut idem comes confefliis eft coram nobis. Actum parilius anno 1130. mense Aprili. XVII. Epifeopis Anicienfibus conceditur præbenda in ecclesia Bcivatensu UNivcrfis prxfentes litteras infpesturis Fulco de Monte-acuto præpofitus, totumque capitulum ] Brivatenfe falutem in Domino sempiternum. Noverit univcrsitas vcftra quod nos, habito super hoc diligenti tractatu, prxbendam ecclesiæ noltræ Brivatensis, cum plenitudine juris canonici, venerabili ac reverendo in Chrifto patri domino Guidoni, Dei gratia Aniciensi epifeopo, & per eum omnibus ejus in eadem sede fuc- ceHoribus in ruturum, conferimus, voto unanimi ac confona voluntate *, przsentes libi litteras sigillo noftro communi lignatas in teftimonium concedentes. Datum Erivate in craftinum nativitatis beatx Maris, anno Domini millesimo ducentefano quinquagesimo nono. L N I C I E N S 1 S. 234 1 XVIII. Diploma S Ludovici Francorum regis de jure regalia regum Franciæ in ecclesiam Anicienfem. LUdovicus, Dei gratia Francorum rex. Notum laj9. fiadmus universis quod inter nos, & ecclesiam Ani- ciensem super regalibus quxftione fuborta, inquiri fecimus diligenter de alsenfu ejusdem ccdesiz, qux sint illa, qux a nobis & a noftris antecesibribus, rega « lium nomine, vacante eadem ecclesia, acopi consue- verunt ab antiquo. Qpia vero per enqueftam, quam | fieri fecimus, probatum non extitic, seu inventum, quod vacante ecclefia supradicta, nos vel noftri ante- ceflores domum episcopalem, vel fortaliua alia civi- tatis, caftra etiam extra civitatem, seu villas alias habuerimus aliquo unquam tempore, sed nec podagia extra civitatem ad episcopum pertinentia, nisi a duabus proximis vacationibus extra ; vel quod unquam, va- cante ecclefia, nos vel noftri antecelsores dignitatem aliquam in ea contulimus, seu praebendam ; vel nobis aut noftris antccefloribus denuntiata fuerit mors epifeo- pi, sive ceflio, vel petita a nobis ex pane capituli licentia eligendi i super his ex nunc iu perpetuum dictam ecclesiam nolumus moleftari. Sane, licet ratione vacationis, fortalitia civitatis peti nolumus in pofterum, prout dixirnus, jus tamen petendi ratione dominii, & recuperandi nobiS & noftris succelsoribus retinemus iu illis casibus in quibus nobis competit ab antiquo. Unde quia per eandem enqueftam invenimus, quia a longis retro temporibus, vacante eadem ecclesia, ad nos pertinent jure regaliorum jurisdidio temporalis in civita- te, fuburbiis, & territorium ad episcopum pertinens, podagium etiam civitatis & alii reditus in eadem civitate vel territorio ad episcopum pertinente, exceptis reditibus altarium, ea nobis & noftris fuccelsoribus regibus Francix in perpetuum retinemus. Actum apud Cor* belium an. Dom. m. cc. lix. mense Julio. Receptis his litteris decanus eft capitulum gratias egerunt Regi hac epissela, quam eruimus ex archivo regio Carcassencnji. 5 XIX. Decanus & ecclesia Rodienfis gratias agunt Ex archivo Ludovicoserenissimo regi quod litteris suis de— retse cse*- finierit quodnam jus Vacante ecclefia Ro— D.Colbtrt, diense reges Francorum habeant. Litteræ huic ejustolæ sunt insertæ, EXcellentiflimo domino suo Ludovico Dei gratia fereniflimo Francorum regi * G. decanus & capi— ’Guido de tulum Anicienfis ecclcfiæ seipfos ad fiue beneplacita |au°ro’e voluntatis. Serenitatis veftrx licteras per patrem ve- iterabilem dominum ♦ G. Dei gratia episcopum nos- erum nuper nobis transinilsas vidimus in iuee verba &c. nCm^ °’ Ludovicus, Dei gratia rex Francorum &c. Veftrx igitur regiæ majeftati referentes quas fcimus & polsu- mus gratiarum humillimas actiones, quia veftrx beni- volenriæ placuit jus noftrum & ecclefiæ nolhx, per ufurpationes diversas a quibusdam in ambiguo poG- tum, declarare, quz in eisdem litteris continentur habentes accepta, ea ad vos & succclsores veftros reges Francix jure regalium, vacante ccclefia noftra, reco- gnofeimus pertinere quz in veftris praedictis vobis & succelsoribus veftris rctinuiftis exprelse. In cujus rei teftimonium præscntem cediilam eminentis veftrx mit- umus, figilli noftri munimine roboratam. Datum Anicii iu capitulo apno quo supra, mense Auguftg. P ii j 23 ; I N S T R l XX. Eangipro Pactis intrt S. Ludovicum Francorum regem, & njulgoo •• B. archiepiseopurn Arelatensem, & capitulum Frinriæ initis, mediatore Guidone Anicienfi epifcopo. sot ; 7. afcrvato ^Ereniffimo domino Ludovico, Dei gratia Franco- eRfanU— wrum regi, B. eadem gratia, sanctz Arelarensis ecclc- Peffrimi. fix archiepiseopus, & capitulum ejusdem eccleliz salu- tem, & regni & honoris sui perpetuum incrementum terrae. Regis ferenitatis veftræ litteras vidimus in hxc verba : Ludovicus, Dei gratia Francorum rex. Nove- rint univerfi przsentes pariter & futuri, quod dilectus nofter Arelacensis archiepiseopus super caftro Bellicadri, & Argcntia, qus iu sua tenemus diaccsi, nobis suscitave- rat qiueftionem, asserenS quod bonae memoris Simon, olitn comes Ccyceftrix, & dominus Montis-forus dictum caftrum cum Argenda in feudum receperat ab eo qui tunc erat Arelatcnsu archiepiseopus, ad fidelitatem & homagium, per ipsum comitem, & successores lpsius, Arclatenfi archiepiscopo, & ejus succelsoribus facienda, mille etiam marchas argenti eidem archi- epifeopo protinus dare promHit, & centum marchas Co censu, annis lingulis imperpetuum ; & ideo pete- t a nobis archiepiseopus, qui nunc eft, pro fidelitate •& hotnnugio quod nemini facimus, recompenfarionem debitam fibi fieri, & dictum censum impofterum sibi sol vi, & tam sexcentas marchas, quans de illis mille marchis, qux fupererant ad solvendum & arreiragia transa&i temporis sibi reddi, pro pane vero noftra, & ad noftram dessensionefn inter extera facere videba—’ cur longa cariflimi genitoris noftri, & noftra posseflio, necnon & Raymandi, comitis quondam Tolofani, super quein idem nofter genitor acquisisse dignoscicur dictum caftrum : quod quidem de noftro feuao, cum sitiuregnonoftro, potias videretur quam Arelatenfis eccleliz, quæ fita eft in imperio, licet ad regnum fines diœcefis cKtendantnr. Tandem veniente ad noftram przsendam Guillelmo archidiacono Arclarenfi, procuratore archiepiscopi supradidi, mediante dilecto ac fideli noftro Guidone, Aniciensi episeopo, qui ex mandato summi pontificis speciali, ad componendum inter nos, & dictum archiepiseopurn, seu procurato- rem ipsius fideliter intendebat, cum eodem procuratore compofuimtis in hunc modum : Videlicet, quod ca- strum Bellicadri cum Argentia, nobis, & succefloribus £ noftris regibus, francum, liberum remaneat ab omni fidelitate & hommagio Sc recompenfatione debita pro eifdem : si vero dictum caftrum ad manum alicujus succelsoris noftri veniret, qui non esset rex Francix, ille ac ejus imperpetuum succefTores qui regeS Francix non suerint, archiepiscopo Arelacensi qui pro tempore fuerit, fidelitatem jurare & hommagium facere teneantur : & per hanc partem distus procurator, procuratorio nomine pro dicto Arelatcnn epifeopo, in prxdista composicione consentiens, tam de cenfu centum mar- charum annuo, quam a sexcentis marchis, quam etiam a przsenti temporis arreiragiis, animam cariflimi pa- tri$ noftri, nos etiam, & successores noftros quittavit imperpetuum, & absolvit. Nos vero ex causa huius g compofitionis, eidemArclatenfi archiepiscopo, assiae- ri, seu aflignari faciemus apud Bellicadrum, vel in Argentia in polscflionibus centum libratas Turonenses annui redditus, abeo, & suis succefloribus in perpetuum poflidendas. Quod ut ratum & ftabile permaneat in futurum, przsentes litteras figilli noftri fecimus im- preflione muniri. Actum Parilius anno Domini millcfi- mo ducentelimo quinquagefimo nono, mense Ostobris. Nos igitur archiepiseopus & capitulum fupradicti quæ cuin procuratore aisto Guillelmo archidiacono no- stro egistis, ficut fuperius continentur rara habentes & firma, & in omnibus & per omnia acceptantes, ea uni- versa, & lingula per nos, & successores noftros imper- petuumillibatafervarcbona fidepromittimus, renun- J M E N T A 236 l ciantes beneficio reftitutionis in integrum & omniiuri tam canonico quam civili, scripto etiam & non scri- pto, litteris insuper impetratis & impetrandis, quo vel quibus contra prædida venire possimus, vel aliquid de prxdictis *, & ad majorem horum feveritatem haec omnia iu animas noftras jurari fecimus, jurantibus noftro nomine & mandato pro univerfis nobis, & lingulis noftrum archidiaconis Arelatensibus super sancta Dei Evangelia propria manu tacta. Et ut przdista perpetuam firmitatem in futurum obtineant, prxfentes litteras fi- gillorum noftrorum impreflionibus fecimus communiri. Actum Arelati in capitulo ecclesiæ Arelatenfis, anno Domini millesimo ducentelimo quinquagesimo nono, scilicet duodecimo calendas Decembris. j Cum audissem æ uonullis virit doctis optatum faissi nt has litteras quas laudavi iu Bertrando I. Arelat. archiepiscopo integrat exbibuissem inter /ustrumeuta, eas hoc loco repraseutare lubet, occafaueGuidouis jiui- cicusis episeopi, qui pactorum iu bit litteris initorum fuit mediator. XXI. Excerptis ex chronico Aniciensi f & ex variis chartis de Guillelmo de Rota epifcopo. AN. m. cc. ix. fuit electus episcopus Anicii D. Guillelmus de Rota, circa fertum M. Magdalenae. Guillelmus dc Pcliflac domiccllus reddit Guillelmo episeopo homagium-ligium m. cc. lxxv. Ex tab. epije. * Clemens pepa IV. concedit pallium Guillelmo luc- celsori suo in sede Aniciensi, & confirmat privilegia a prædccesseribus suis fammis pontificibus epifcopo & capitulo Anicienfis ecdesue indulta. Cui privilegio subfcribunt cardinales xm. Datum Viterbii per manum magiftri Michaclis deTholosa S. R.E. vicecan- cellarii xiv. cal. Scpremb. Indict. x. Ineam. Dominice anno x. cc. lxvii. pontificatus vero domini Clc- mentis papæ IV. an. m. L’an x. cc. lxvii. Chevaugerent les hommesdel Deu a Rieutorx per Mossen Guillaume de la Roda evefaue del Peu el mes de Septembre. E der. Anici. Ademarus dominus de Beaudiner pro caftris de Bellodinario & de Monte-rcgardo calend. Martii m. cc. lxvii. hominium reddidit : Petrus de Bouzols i pro caftris de Bouzols, de Servissas &c. mense Junii m. cc. lxix. Ex tabulis episeopi Auicieesi. Heraclius de Monte-lauro reddit homagium Guillcl- mo m. cc. LXIX. Alphonsus filius regis Francorum comes Pict. & Tolof. conceflit privilegium G. episc. Anic. Datum Nyorti, m. cc. lxix. Frater GuillelmuS AniciensiS episcopus de confenfu capituli cudi jubet monetam episcopalem, x. cc. lxix. Stephanus & Dalmacius de Vissac, domicelli, reddunt hominium fratri Guillelmo Anic. episcopo pro castro & fcudo de Vissac, eod. anno m. cc. lxix. Guillelmus fratri Raytnundo de Chambarone prz- ceptori S. Johannis Anicienlis concedit, ut juxta domum fuam de la Sal vetat, construere faciat capellam in honorem B. Marix, cum cimiterio pro fratribus & familiaribus fuiS ; eidemque alia indulget privilegia, rcservato sibi fuifque successoribus homagio souto. m. cc. lxx. mense Augufti. Tab. episc. Sollennem compofitionem feci ; cum Armando vice- comite Podemniaci arbitris Garino domino Montis- acuti milite, & Johanne cardinali canonico & sorisde- cano Anicienfi, anno Incarnat. m. cc. lxxiii. mense Septembr. Quam ftipulationem renovavit cum Arman. deto vicecomite Podempniaci filio & hzrede universali præfati Armandi, anno prznominato m. cc. lxxiii. die Mercurii poft feftum Epiphaniae Domini, confirmante Odilone Mimatenfi epifcopo. Guillelmus episcopus, ejufque vicarius generalis zi7 ECCLESIÆ Johannes Cardinalis forisdecanus, aliam composicio— i nem ineunt cum Armando vicecomite Podemniaci, & Guidonc de Monte-acuto, anno m. cc. lxxiu. ex tob. epifiop. Guillelmo episc. reddit hominium an. m. cc. lxxiv. Eradeus de Monte — lauro, Pontii frater, przsente G. de Monte-Revello prxposico &c. Guillelmus ecdesue sux, & succefloribus suis pretio 1010. libr. Turonenf. acquisivit caftrum & parariam de Bcllo-joco a Jarentone de fando Romano domicello. Actum iu fuperiori fornello Chosue Aniciensis anno Domini m. cc. lxxix. dic Martis poft felium S. Ni- cholai, prxsentibus Guillelmo de Monte-Revello præ- pofit0, Hugone Delchior, Stephano priore S. Juliani de Chaprolio &c. ex autographo. Giralaus & Guillelmus de Romegeris milites red— j dunt homagium Guillelmo de Rota pro caftro de Bonas, die Mercurii ante feftum S. Lucix m. cc. lxxx. ex tab. episc. Anno m. cc. txxxni. rex Philippus Anicium venit decem diebus ante felium omnium Sanctorum, die scilicet Sabbati, & profectus eft die Lunx, & D. Guillelmus de Mont-Revel præpolitus Anicicnfis, & alii canonici ei tradiderunt claves urbis & clauftri, in x- dibus Bartholomæi Cambefort ; quas Rex tradidit D. Guillelmo de Pont-Chabran fenescallo Bellicadri. Eodem quoque anno electus eft in epifeopum Anicien- sem D. Petrus cTEltaing archidiaconus Rutenensis, die Martis ante feftum Sanctorum omnium, & noluit epis- copatum acceptare. Guillelmi anniversarium notatur in necrologio Mo- nafterii Aniciensis S. petri quinto Idus Augufti. In ne— < crologio fr. Minorum legitur quoque : v. Idus Augufti obiit D. Villelmus de Rota episcopus quondam Aniciensis, qui legavit fratribus Minoribus Anicii x. fol. Turon. quos debent solvere annuatim bajuli clericorum Anicienlium. Ibid. quoque legitur-. xiv. Kal. Septcmb. D. Guillelmus de Rota episcopus quondam Aniciensis legavit fratribus xv. sol. Podicnfcs pro animabus bajuli & servientium occisorutn in domo fratrum Minorum. XXII. Excerpta ex ejuseopali tabulario & variis ex chartis, de Fredolo epifcopo. JAuceraNDUS M alet i miles pro Caprefpina mense Jan.M. cc.lxxxiv. præftat homagium Fredolo episc. Bertrandus de Sereys canonicus Aniciensis, & Gue- rinus de Sereys clericus pro pago de Jalavoux eodem anno M. cc. lxxxiv. Marquefia relicta Pontii domini de Captolio 1184. mense Aprili. Petrus de Glavenas eques Fredolo reddit homagium fidelitatis pro caftris de Lardeyrol & de Glavenas M. CC. LXXXV. Ymbertus dela Gardedomicellus m. cc. lxxxv. Fredolus episc. jura suie ecclesui tuetur adverlus Pontium de Godet m. cc. lxxxv. mense Martio. Cum eodem compofuit pro caftro de Captolio m.cc. lxxxv i ii. Beraldus de Bouzols Fredolo epifcopo hominium jurat pro caftris de Bouzols, & de Servinas m. cc. lxxxv. Eodem anno, Philippo Franc. rege, die Veneris poft odabas Pafchx eidem Fredolo plura redduntur homagia prxsentibus Raymundo Argerii decano Anicienn, Guillelmo de Monte-Revello przposito, Randone de Tornello, Jaucerando Malcti, & Guigone de Bouzols canonicis. Dalmatius de VisTac reddit homagium Fredolo epifcopo M. CC. LXXXV. FredohiS fecit concordiam cum Pontio de Godeto milite n. Calend. Januarii die Lunx ante purificationem B. M. m. cc. Lxxxvni. præsentibus Raymundo Atgerii decano, Guillelmo dc Monte-Revello pix- A N I C I E N S 1 S. aj8 1 polito, Armando de Bouzols abb. S. P. de Turre, Auftorgio de Monte-acuto abbate Secureti & aliis. viii. Idus Odobr. obiit D. Fredolus quondam Aniciensis episcopus. In necrol. fratrum Minorum conventual. XXIII, Pro Guidone epifcopo excerpta ex tabulis Aniciensibus & aliis. JAucerandus Maled, dominus de Turre, juramen* tum fidelitatis exhibet Guidoni, pro caftro ae Turre, & aliis terris, m. cc. xc. mense Novembri. Briandus de Rupe-Barone homagium exhibet Gui- I doni epifcopo m. cc. xc. Bertrandus de Rupe-Barone Guidoni reddit homagium, m. cc. xc. Indift. iv. Nicolai papæ IV. anno m. prxsentibus Guillelmo de Monte-Revello przpo sito, Guigone de Bouzols abbate S. Evodii &c. Stephaniis de Alta-villa domicellus reddit homagium pro manfo de Salis G. Anic. epifcopo, anno m. cc. xc. Beraldus Iterii, dominus de Giorando, homagium- ligium prxftat Guidoni de Nova-villa pro Yflartcllis &c. mense Septemb. m. cc. xci. Item Hugo de Mercoyxeto miles, & Ademarus de Vaux domicellus, m. cc. xci. Guido confirmavit anno m. cc. xciii. fratrem Petrum de Monte-lauro, eledhim abbatem S. Thco- sredi, poft obitum petri abbatis. Johannes Cardinalis, vicarius generalis G. epis* * copi Aniciensis, componit cum fratre Bartholomxo, priore S. Martini de Tensa Kal. Sept. m. cc. xciv. Johanni Cardinali, canonico, & forisdecano Aniciensi, vicario generali Guidonis ftipulanri, homagium præftant PetruS de Glavenas, Hugo Malharol, & Guillelmus de Seneughol equites m. cc. xcv. mense Fcbniar. Johannes Cardinalis praefatus, transigit nomine Guidonis cum fratre Pontio de Fayno, præceptorc S. Johannis Aniciensis m. cc. xcv. mense Januarii. G. Emit ab Ayselena filia & herede Hugonis de Gasco domini de Mons quicquid habebat in manda- mento caftride Mons. Actum in daustro fratrum Minorum Annoniaci, die Sabbati, non. Martii, m. cc. xcv. Guigode Nova-villa cum praeceptore domus hospi- D talis S. Johannis de Jerulalem extra muros Anicii, transigit mense Januarii anno M. cc. xcv. XXIV. Varia excerpta ex tabulis apiscopalibus &c. ubi Johannis de Cumenis, episeapi Aniciensis, fit mentio. JOhANnes Cardinalis erat vicarius generalis Johannis dc Cumenis, x. Junii m. cc. xcix. Frater MatthxuS de Montc-Bacone, ordinis Minorum, ejusdem episcopi erat vicarius generalis m. ccc.iv. Johanni Aniciensi epifcopo, & ecclefiafticis civi- tatis & diocesis Aniciens. Philippus Franc. rex plura concedit privilegia, libertates, immunitates, pro li- E beralitate a dictis epifcopo & ecclefiafticis libi facta ad subfidium exercitus Fhndrcnsis. Actum Parifiis xv. mensis Junii an. Dom. m. ccc. iv. Sigillum pendet cum Regis imagine e cera viridi. Quzdani prjedia emit apud Captolium a Pontio d’Apcher domicello m. ccc. iv. mense Novemb. Johannes transigit cum fratre Guillelmo de Corne, priore prioratus de Chambon pro jufticia didi prioratus m. ccc. v. & fecit concordiam cum Guillelmo de Como, decano Anasuci, priore de Chambone pro jufticia didi prioratus, prxsentibus Stephano de Andufia priore S. Petri de Monafterio Aniciensi, Petro de Turre priore de Valentia, & Jacobo pauliani,
- JS> I N S T R U monachis Casie-Dei, anno m. ccc. v. die Sabbati A qua cantatur, latare Jerulalemxvv. Kal. April. Ind. iv. Clementis papx V. anno primo. Cum Annando, vicecomitede Polignac, se dicente majorem annorum xii. pro jurifdictione oppidi S. Pauliani m. ccc.vi. menle Junii. Johannes episcopus compromiflum fecit cum Guil- Jelmo Boyer domicello pro juftitia manli Boetii, sive de) Mas Boyer in parrochia Yflingeaci. Actum apud Spaletum prope Anicium anno m. ccc. vi. die Veneris poft octabas Pafchx, xvn. Kal. Maii Indid. iv. Clementis papae V « anno primo, przsentibus Jacobo Fauliani monacho Casx-Dci, Bartnolomzo Jaiunarii priore Ciriaci comitalis, Raymundo Guigonis milite &c. Johannes conftruxit faccllum S. Michaclis in ecclelia Minorum, m. ccc. vi. j Guillelmus Boyer dominus de Mas-Boyer compofi- xionem iniit cum Johanne episeopo, pro dido manfo Boyerii, eiusque pertinentiis, anno m. ccc. vi. Ad ejufdem episcopi requifitionem Ludovicus, Vi- varienns episcopus, ecclesiam B. Mariae.Nidi-Aquilini, diœcefis Vivarienfis, ad collationem Anicienfis epifeopi pertinentem, univit mcnfæ episcopali Aniciensi » ob reverentiam eccleliz Anicienfis, cujus, inquit, favorem & honorem libenter amplectimur & zelamur, & B. Mariz virginis, cujus negotium agitur in hac parte. Actum apud Vivarium in hofpirio episcopali an. m. ccc. viii. die Veneris poli felium Pencecoftes. Caftrum seu oppidum Monistrolii, quod epifeopis Anicii spiritualiter lubcrat, & temporaliter pleno ju- xe, ac ecclefiam ibi posuam promovere volens, ( ( Bernardus de Caftaneto) locumque ipsum habere cupiens quasi seciindariam civitatem, ad inftar dcceflo- rum suorumbonae memoriz Guillelmi & Johannis, de confilio capituli majoris eccleliz & aflensu, (tacuit ut in difta ecclefia, qux eft in honore beari Marcellini confelsoris atque pdntificis venerabiliter dedicata, cujus etiam corpus eft ibidem in altari repofitum, & in pace sepultum honorifice requiefeie, canonicorum siccula- rium collegium numeri xni. semper ibi ad fervien- dum Domino habeatur, qui in ordinum suorum gradibus devote Domino famulantes, sint pro peccatis interccssores idonei ad Divinitatem placanaam. Decer- nit etiani ut canonicatuum collatio pertineat ad epif- copum Aniciensem, cui canonici jurabunt fidelitatem, & obedientiam manualem facient. j Ad ampliorem hujus fundationis notitiam infra da- bimus integram fundationis chartam, * omisse tamen prolixa prafatione parum ad rem pertinente. Anno Incarn. m.ccc. viii. die Martis poft feftum B. Luciz virginis, qux dies suic xvi. Kalend. Januar. Indict. vii. Clementis papx V. anno quarto G. decanus & capitulum Anicicnse requifivit D. B. de Casta- neto ibi præsentem, ut przftaret dido capitulo juramentum per epifeopos Anicienses in eorum novitate prxftari confuetum, in forma a domino Guidone Ful- codii /quondam Anic. epifeopo præftita. Quamvis aurem diftus Bernardus electus diceret se non credere teneri ad dictum juramentum prxftandum, volens tamen capitulo satisfacere, juravit in forma requifita, salva tamen interpretatione siunmi pontificatus : Auditb CANONICI &c. j B. de Caftaneto, capitulum Anic. & prior fandi petri de Monafterio, composuionem faciunt cum Car- melitis, quibus in civitate morandi licentiam faciant, adjedis auris conditionibus. Darum Spaleti in camera episcopali anno m.ccc. xvi. xii. Julii. XXV. Charta fundationis capituli apud Monistrolium. Abneeneca— TN nomine fan&z & individux Trinitatis Patris, TtOrtii uI X&Filii, & Spiritus fandi, & gloriofæ semper Vir- // naffrolU. ginis Marix nutris Redemptoris noftri Dei, & Domini ’3 ° • jcfu ciuifti. Nos Bernardus dc Caltaneco, miferatione MENTA 240 Divina Anicienfis episcopus, ad fcientiam prxsentium & memoriam futurorum * &c. Nos itaque caftrum, * Hicomit- seu oppidum Monistrolii, quod nobis spiritualiter subclt, & temporaliter pleno jure, ejus honorem & se ». commoda, ac ecclefiam ibidem politam promovere Janua ». volentes, locumque ipsum habere velimus quasi fecun- dariain civitatatem, ad inftar praedeceflorum noftrorum bonx memor iæ Guilhclmi, & Johannis, qui locum ipsum, & ejus ecdesum licet non plene necdum sufliceret, voluerunt honore collegii ecclesuftici insi- gniri j ftatuimus de capituli noftræ majoris ecclesiæ consilio, & aflensu, quod in dicta ecclefia, quz eft in honore beati Marcellini confelsoris atque pontificis venerabiliter dedicata j cujus etiam corpus eft ibidem in akari repofitum, & in pace sepultum honorifice 1 requiescit, canonicorum sæcularium collegium numeri tredecim semper ibi ad serviendum Domino habea- tur, qui in ordinum suorum gradibus devote Domino familiantes *, sint pro peccatis intercelsores idonei * / sa- ad Divinitatem placandam & ad dicti loci przsidium mulantes. contra volentes adversari, eidem ptzbendo con- silium, & juvamen j quibus collegii nomen, & jus sub modo qui fequicur attribuimus Sc donamus : Viac- licec quod canonicatuum, & prxbendaruni collatio ad soluni Aniciensem epifeopum, nos scilicet, & nobis canonice subftiuuos epifeopos semper, & perpetuo pertinebit *, ficque ille ab omnibus, & lingulis difti collegii verus canonicus habeatur, absque contradictione quacumque, cui per nos, vel succelsores noftros dicti canonicatus & præbendx collatio facta fuerit. 3 Omnes vero tam præsenteS, quam futuri semper ca- nonici qui ibidem fuerint, jurabunt fidelitatem, & obedienciam manualem facient epifeopo, qui nunc eft, & aliis epifeopis qui funt in Aniciensi ccclcfia perpetuo fuccefluri. Bona vero acquisita per clericos distre ecclesue olim, nunc siatreS canonicos, per ordinationem prxsentem sic erunt omnino communia, atque inter eos communiter dividentur. Redor ecdesue, qui curam omnium tam canonicorum, & deri, quam populi absque iurifdictione aliqua, przterquam iu foro pænitentiali, semper habebit portionem tantummodo duplicatam. Redoriæ vero omnes & Cinguli proventus, & redditus, ex nunc authoricate praelen- tium, de ipfius rectoris qui nunc eft, & Anicienfis capituli expreflo confenfu, perpetuo ipfi collegioap- 2 plicamus, retentis nobis, & noftris successoribus Ani- cicnfibus epifeopis tam in przllationibus ahnuis quæ nobis debentur ibidem, & in omnibus aliis jure noftro & collatione etiam rectorix. Corredio vero, omnium & Cingulorum didi collegii, & omnis jurifdi&io ad nos, & succelsores noftros Anicienses epifeopos perpetuo pertinebit. Bona etiam immobilia quæ nunc habent, & funt in pofterum habituri quz ab aliis dominis non tenerentur, vel si tenebantur per eos, ab aliis, sunt vel erunt libere acquisita ab epifeopis Anicienfi- bus per ipfos, ad fidelitatem & homagium-ligium tenebunt. Itaque in mutatione epifeopi per scindicos ad hoc per ipsorum capitulum specialiter ordinatos, de hoc poteftatem habentes, in fingulorum dc capitulo animas hoc jurare, & eorum nomine facere tenebuntur. Illis tamen qui probatum nunc excedunt numerum . manentibus in ftatu fuo cum aliis de bonis antiquis, & ’de novo quzlitis recipientibus uniformiter, ut cano nici, portiones ; sed accedentibus qni excedunt nullus subslituarur eifdem, donec ventum ruerit ad numerum supradidum. Et ii in tota scrie, vel parte aliqua ordinationis prxsentis, quomodocumque dubium oriatur, refervamus nobis, & noftris fuccelsoribus interpretandi, & declarandi omnia, plenam & liberam po- teftarem ; prxdiAa vero omnia, & lingula in prætcn- tibus safta, concefla & tradita, collata, ac etiam ordinata ; fecimus, concedimus, contulimus diftis jam fratribus canonicis, & eorum collegio, volentibus, & consentientibus & recipientibus, pro ut jacent per omnia, dc noftri majoris ecclefix capituli confilio, & aflensu. 241 ECCLESIÆ asfcnsu. Quod nos omnes & linguli procuratores infra seripti didi collegii, nomine noftro, & nomine pro- curaroris confitemur ; & nos fupradidhim capitulum confitemur, & etiam cognofcimus hxc oinnia quz in prxsentibus litteris red ad is ad formam publici ins- trumenti continentur, efle vera, & efle sinfta & ordi- nata per omnia de noftro conlilio, & alsensu. In quorum omnium teftimonium, & perpetuam firmitatem tam nos episcopus supradidhis, quam nos etiam capitulum Aniciensis ecclesue, de voluntate didi domini noftri episcopi præfcntes litteras juflimus scribi, & per infra scripeos notarios in formam redigi publici inllrumenti. Acta fuerunt prædi&a per dictum reve- rendum in Chrifto patrem dominum Bemardum de Caftaneco, Dei gratia Aniciensem epifeopum, in capitulo, seu in domo capituli ecclesiæ beatx Marix Aniciensis, anno Domini mi Ile fimo trecentesuno no— 1 no, die Veneris ante felium beati Laurentii, qux dies fuit sexto Idus Augufti, Indidione feptima, san- ctisfimo patre domino Clemcnte papa V. sandæ Romanae ac universalis Ecclcfix prxsidente, ac illuftrissimo domino Philipo, Dei gratia rege Francorum regnante, ac domino Bernardo ae Callaneto eadem gratia Anic. epifcopo cxiftenrc, congregatis in dicto capitulo, ad sonum campanæ, prout inoris eft, venerabilibus viris Joucerando Malct S. Petri de Turre, Guigone de Bousolio S. Evodii abbatibus Aniciensibus : Petro de ServilTas thesaurario, de Chalanconio, Bertrando, & Garino de Sereys, Guillelmo Marefcali de Poiolario, Guilhelmo de S. Boneto, Guillelmo de Seyflac, Bcr- crando de Bidagiis ; Falcone de Spaleto, Georgio de Amplo-Puteo, Pontio Vi lata & Stephano Sauneris ( canon. Anic. qui supra di&a oinnia & lingula fuper iis scripta per dictum dominum epifeopum fafta & ordinata aprobaverunt, laudaverunt, pro le, & nomine dicti capituli, & omnia rata, 9c grata habuerunt, & eis consensum suum prxftiterunt, pariter & assensum. Frzdida vero & singula fuperius scripta per dictum dominum epifeopum liiperius facta, & concesTa, tradita, collata ac etiam ordinata magifter Hugo Torta, Johannes Torta, Johannes de Pozols clerici Anicicnses præsentes procuratores sttndici, & a&ores univerfira- tis clericorum Moniftrolii prout de procuratione ipfo- rum plene conft.it, aprobaverunt, & laudaverunt pro le, & nomine univerfitatis prædictx ; & ea rata, & grata habuerunt, & prædidis jam faftis & ordinatis dum recitarentur, consensum suum prxsliterunt pari— : ter & assensum, prxsentibus teftibus dominis Ray- mundo Juliani canon. Albiensi, Johanne Ademarii, Guilhelmo Pellicerii prelbyteris, & pluribus aliis, &c. Se me Felice dc Furno, authoricate regia in regno Franciæ publico notario, qui supra dictis omnibus una cum magiftris Bernardo de Maloere, & Petro de Crozo notariis prædiftis, & aliis teftibus praenominatis præsens interfui. Pofthæc, eadem die Veneris, anno & sexto Idus praedictis, venerabiles viri domini Guil- helmus de Monte-lauro præcentor ecclesiæ Aniciensis, Odo Cardinalis abbas Secureti, & O<lo de Senolio canon. Anicienfis in prarfentia mei Felicis de Furno, Bernardi Maloere, Sc Pecri dc Crozo, notariorum prxdictomm supradictis per didum dominum epifeopum sactis, & ordinatis in dido capitulo consenfeninc & ea rata, & grata habuerunt. Actum, quantum ad consensum dicti domni Guilhelmi de Monte-lauro, Anicii ante portam hofpicii sui de Gratalop, anno, die, sexto laus praedictis, prxsentibus teftibusGuilhel- mo Belandi, & Hu^one ae Chierio clericis Anicienli- bus, & magiftro Andrea Cxfari, & magistro Bernardo dc Maloere, & Petro de Crozo notariis prædidlis, & me Felice de Fumo dc Agantico Magalonenfis dicc- cefis, regis Franciæ in toto regno Franciæ publico notario, qui in prædidis omnibus interfui, & ea omnia, & lingula de mandato dicti domini episcopi, & venerabilium canonicorum Anicienfium prædidorum fcripfi, & in hanc publicam formam redegi, fignoque meo Tomus II. A N I C I E N S I S. 242 A solito fignavi rogatUS. Ego vero Bernardus de Maloere, clericus Aniciensis, sacro sanftae Romana* ecclelix au- thoritate publicus notarius przdidus, omnibus interfui, una cum notariis, & teftibus supradidis, & hic subfcripfi ; & juHii, & ad requilitionem dicti domini episcopi, capituli, & procuratorum prædictorum sui re- quisuus quod de praedictis omnibus facerem publicum inftru mentum, cum per eos fuero requisinis ; & in tes- timonium prarmiflomm lignum meum appofui, quod in aliis inltramentis publicis per me faais apponere consuevi. Ego vero przdistus Petrus de Crozo clericus, authoricate imperiali ac regali publicus notarius przdiAis omnibus, & singulis interftn, una cum &c. Ad hxc nos Bernardus de Caftaneto prxdidhis, mife- ratione divina Aniciensis episcopus, & nos capitulum Anicicnfc prxdidhjm, ad majorem firmitatem haben- dam, & in teftimonium omnium praemitiorum, ligilla noftra huic prxsenri inftrumcnto vero, & publico duximus apponenda & appendenda. XXVI. Pro Durando de S. Portiano Aniciensi epifcopo Ex falulis quadam excerpta. BErnardus Hugonet, Durandi episcopi vicarius 1314.. generalis, compofitionem fecit cum Gerentone de solemniaco priore de Chalanconio, patruo & admini- ftratorc Gerentonis de Solignac, domini de Romigic- res, pro pago de la Socheyre. Durandus episcopus, Guillelmo Vincentii, ex oppido S. Leonardi, diœcelis Lemovicensis, & Guillelmo D de Feritate, licentiam dedit cudendi monetam, die xi. Augufti m. ccc. xviii. Durandus transigit cum Pontio de Glavenas, domino de Lardeyrol m. ccc. xxiv. Bernardus Hugoneti, prior monafterii S. Petri Ani- ciensis, & vicarius generalis D. episcopi, ejus nomi- nc accipit homagium a Bertrando Hugon milite pro Vialareri feuclo &c. eodem an. mense Julii. XXVII. Litteræ Johannis papæ XXll. pro Durando JJian.penp. Aniciensi epifcopo, XXII. in J * J 1 archivo JOHANNES papa XXII. dilectis filiis abbati mona- fterii Doe, & priori Camaleriarum, Aniciensis diœ— t j 1 a. cesis, ac officiali Claromontensi salutem. Significavit nobis venerabilis frater nofter Durandus episcopus Aniciensis, quod in ecclefia Aniciensi cuidam inolevit abusus, quod in primo adventu cujuflibet episcopi ad didam ecclefiam accedentis, per capitulum ejusdem ecclesiæ ab eo exigitur juramentum, in quo verba quae sequunrur inter extera continentur : For, aus aliquem snccejsorum weflrorusn canonicorum, aus clericum veju trusn, aus militem, aus famulam non capiam > nec capi faciam. Ex quo siquidem juramento, vel ejus occafione, multa & diversa maleficia remanent impunita, scilicet homicidia, adulteria, & transgrefliones k canonum & synodalium ftatutorum multis pernis & D sententiis vallatorum, in contemptum Dei, & sedis apollolicx, ac episcopi Aniciensis qui eft pro tempore, injuriam & jacturam j & fi forte per didhim epis- copum, vel alium ejus nomine ad corredionem talium delinquentium procedatur, impingitur ei perjurium per capitulum memoratum.Quare cum juramentum esse non debeat iniquicatis vinculum &c. diferetioni veftrx per apoftolica scripta mandamus, quatenus capitulum praefati ecclefiæ, & personas lingulas de eodem ex parte noftra peremptorie citare curetis, ut vigefima die poft citationem ejufmodi, cum omnibus privilegiis &c. compareant legitime coram nobis &c. Datum Avenione iv. Calcnd. Septembris, pontificatus noftri anno vi. Q. I N S T R U XXVIII. A Excerpta ex tab. epifc, & aliis > pro Bernardo Bruni episeopo. BAnidensu episcopus reperitur in charta Guigonls * de Mercoyrcto domicali parochis S. Johannis de Retornaco, xtv. die Februar. u. ccc. xxxvt. Item iu inArumento pnefaoeccclesiz de Retornaco, xi. Martii M. ccc. xu. Itera in aliis chartis ejusdemxin. Deccmb. at. ccc. xxxi. & xvi. April. m. ccc. xxxvi. Bernardus Bruni pactum fecit cum Annando vicc- comite Podemniaci, iv. April. m. ccc.xxxvii. quo item anno accepit homagium ab Armando Aspafio de Polignac pro pago de Lunandris, & a nobili Johanne j pagani m. ccc.xxxvii. Item a Gerentonede Bronac pro caftro de Bronac m. ccc. xxxix. Reperitur in tabui. (ilvz-Benedictz an. m. ccc. xxxviii. x. Kal. Fcbr. obitus R. iu Chrifto P. D. Bemardi Bruni, episcopi quondam Aniciensis. Notntnr in necrol. fratrum Miner. Aniciensium. XXIX. Excerpta ex chartis epifc. & aliis ’, pro Johanne de Chamdorat, & Johanne Jausens, episcopis Anicieascbus. TORANMBs de Chamdorat fecit folemnem transac- J donem cum Roberto Blavi foris-decano, Guillelmo de Chalancon, Raymundo de Satilhet, Hugone de 1 Turre, & Petro Boyer canonicis deputatis, & procuratoribus capituli Anicienfis, fuper jurifdictione dauftri, Oculeae, & aliis rebus magni momenti M. ccc. xliii. mense Septembri. Johannes episcopus, & Geraldus de Champdorat, dominus de montibus prope Anicium, transigunt cum Jacobo Rouflel, m. ccc. xlvit. mense Novemb. Johannes de Champdorat quzdam prsdia permutat cum nobili Guillelmo dc Bome, vn. Feor.M.ccc.xLvn. Johannes secit concordiam cum Annando d’Alegre, die iv. Novemb. m. ccc. lii. Guillelmus Baflet decanus ValentinensiS, Johanni homagium prxftat pro caftris de Fayt, & dc Bello- dinario, xxiv. Ost. m. ccc. xlix. Johannes compromittit cum Armando de Rupe- barone, pro terra de Bausac, mediantibus Randone de Tomello, & Odone abbate Secureti m. ccc. xli. plurima emit a nobili Johanne de Monte-calvo, diacesu Vivarienfis. Actum in caftro episcopali d’Es- paly mense Maii m. ccc. iv. Apud Moniftrolium Lauthardo, domino de Solignac, lolvic poo. florc- nos auri, quos fpoponderat pro D. Guillelmo de CrulTol xx. Novemb. m. ccc. l. Guillelmus Rogerii de Bello-forci, vicecomes T11- rennx, Johanni epifeopo reddit homagium per Johan- nem de Cros epifeopum Lemoviccnscm, procuratorem suum, pro caftris de Bouzols, de Servissas, de Volhac, dcFay&aliis, mense Junii m. ccc. lii. Obitus domini Johannis Chandorati, episcopi Anicienfis, notatur ad m. calend. Octob. in necrolog. fratrum Minorum Aniciensi £ Anno Domini m. ccc. liii. & die VI. menfis Aprilis, Iacuit in ecclefia conventus Carmelitarum podii corpus » onz memoriæ domini Clementis papx VI. comitantibus illud quinque cardinalibus, & tribus archicpis- copis, & pluribus aliis przlaris ; qui datus suic fepulcurx in ecclefia Casie-Dei. Ex charta prafati conventus. Die xxvin. Septemb. in cachedrali celebratur officium solenne cum milia, pro Johanne de Chamdorat epifeopo. Is fundavit miflain, officium, & proccflio- nem die xix. Ostobr. in honorem tranflacionis S. Roberti abbatis Cafx-Dci. Clemens papa VI. requirente capitulo Aniciensi, MENTA 244 paupertate gravato > ejufdem necessitatibus paterno compaticns affectu t Sc cupiens quod canonici rcsiden- tes in ecclelia Aniciensi, in qua B. Maria virgo virginum a Chrifti fidelibus veneratur, valeant decenter suftentari, abbatiam szcularem de Segureto, nec- non forisdecanatum majorem ejusd. Anicienfis ccde- sue, & ecclefiam S. Marcelli cum suis juribus, siufli- bus&c. eidem capitulo in perpetuum incorporat, an- ncstit, & unit. Datum Avenioni vi. Idus Fcbr. pontisic. anno vm. anno Dom. M.ccc. i. In quolibet mense totius anni, quænumquamde- ficiunt, fiunt quatuor procefliones prxlatorum : prima eft pro epifeopo Chandorafli quae fic in collegio a pane siniftra supra tumulum ejus, fecunda &c. Ex obitnano Case-Dci. ’XXX. Ex archiv. S. Evodii Anic. de Johanne Jausens epifeopo. NOs capitulum ecclesue collegia » S. Evodii Aniciensis hac die Lunx przsend, de summa quingentorum florenorum auri, nobis & noftræ S. Evodii ecclefix per reverendum in Chrifto patrem dominum Bertrandum epifeopum Camelerensem, domini noftri papx camerariumfeu deputato * accommiflario abeo—. * fofc* dem super hiis depurato ae bonis & debitis bonx me— ° morix domini Johannis Jauzens, quondam Anicienfis epifeopi, cujus corpus in praedicta noftra S. Evodii ecclelia, & iu choro ejufdem tumulatum exiftit, Caffi gnatorum j vobis domino Johanni Langonha conca- nonico noftro przsenti & ea acceptanti pro ipsa sum- ma &c. * In quorum teftimonium figulum capituli * Atipoi noftri przdisti prssentibus apponi fecimus & appendi. Datum Anicii in noftro capitulo die Lunx poft feftum Conceptionis B. Marix, anno Domini m. ccc. lxx. IN nomine Domini, Amen. Noverint, &c. quod E*itfinn anno ab Incarn. Dom. M. cccc. v. & die xxvi. mens. Octobr. serenils. principe D. Karolo, Dei gratia rege Francor. regnante, &reverendilE in ChriftoP. & D. D. Hclia, miscradone Divina, Aniciensi episco- po, comitatusque Vallaviæ comite exiftente, in przfen- tia mei notarii publici, & tcftium subfcriptorum exis* tentibus & infimul congregatis in refe&orio five domo capitulari ecclefix S. Evodii Anicii, iu qua consue- Dtum eft capitulare & capitulum suum tenere per dominos canonicos ejufdem ecdesue S. Evodii Anicien- lis, venerabilibus & discretis viris dominis Durando Malsoti & ceteris canonicis ecclesix collegiatz S.Evodii &c. attendentes & conliderantes quod recolendx mc- moriz revercndiUimus in Chrifto pater dominus Jo- hannes Jaugent, condam episcopus Anicienfis, cujus coipus in medio chori ejufdem ecclefix eft tumulatum, ordinavit & fecit auamplurima legata, & certas ordinationes, anniverlaria, & diftriburioncs fieri & diftri- bui fervitor ibus ipsius ecdesiz, prout plenius & darius continetur in canolis ipsius ecdesue, pro quibus legatis & ordinationibus solvendis, adimplendis Sc complendis ipse condam dominus Anicienfis episcopus dicta ? ecclesiæ reliquit & afllgnavir certos redditus ad , supportandum onus & librationem dictorum legato- ’ruin &c. XXXI. Excerpta ex chartis variis de Bertrando ♦ t ali_ de Turre episeopo. quando Bernardus BErtraNdo Anic. episeopo apud Monaftrolium in t’ocatur- caftro suo exfiftenti, hominium reddunt Julianus Gaudonis rector ecclefix de Retornaco, & Stephaniis Imlsagueti prelbyter, fervitor ejufdem ecdesue die xi. Augufti anno Dom. m. ccc. ixv. Indict. xu. Gregorii papx XI. anno quarto. 245 ECCLESIÆ l Bertrandus in chart. Rerornaci, xxix.Aug.M.ccc.lxii. j & xxviii. Maii m. ccc. lxxi. Bemardus de Turre componit cum fratre Roberto de Caftro-novo, magno priore Arvernix, pro hornini- bus praeceptori » de Dcveflet. Adum in conventu S. Laurentii Aniciensis xvin. Octob. m.ccc. lxxx. Vude vide i mode Rernardum, mode B e rivandum vocitari ijbtm prajulem. Petrus de Murat, decanus Bituricensis, vicarius erat generalis Bertrandi de Turre annis m. ccc. lxxi. & lxxiv. Eadem habet insignia acG.de Murat Anicii prxsiil. Geraldus Blanc, forisdecanus Anicienfis, ejusdem Bertrandi vicariuscrargeneralis, m.ccc. lxxiv. Guigo de Rupc-baronc homagium exhibet Bertrando M. CCC. LXII. ] Bemardus episcopus Anic. m. ccc.lxxx. mense Nov. Penus de Murat episeopi nomine concordat cum magiftro Jacobo dc Compendio pro urbis pariagio cum rege Francorum xxvn. Febr. m. ccc. lxxi. pridie Idus Maii, obiic reverendus in Chrifto pater & dominus dignz memoriz, dominus Bemardus de Turre quondam Aniciensis episcopus, qui fuit iu habitu ordinis beati Francifci hic sepiilrus. Ex uecrolog. fratrum Miuor. conveutualium. XXXII. Excerpta de Retro Girardi, Anicienfi apiscopo. EO sedente an. m. ccc. xciii. Coleti eremitorium conftniitur, ubi poftea anno m. d. xxv. Margarita de ** Pompadour, relicta Guiilelmi Annandi vicecomitis de Polignac, saœllum aedificavit. Petrus episcopus nominatur in charta eccleliz Retor- naci xiv. Januarii m. ccc. lxxix. regnante Karolo. prior & conventus Carmelitarum Anicii, eidem episeopo reddunt homagium, pro quadam terra fibi a Roberto de Caftro — novo, magno priore Arvemiz, prxeeptore S. Johannis Jcrosolymitani prope & extra muros Anicii, concessa ; ac fpondent le in qualibet episeopi Aniciensis mutatione, missam de Spiritu sando celebraturos, m. ccc. lxxxix. Petrus episcopus iu charta abbatiæ dc Silva-Bencdicta M. CCC. XCIII. XXXIII. r Excerpta ex chartis quæ spectant ad Guillelmum de Chalanconio episc- TRanfegit cum philippo de Levis, domino de Rupe, xix. Junii x. cccc. xxx. Compositionem fecit cum Hugone Boyer magiftro donatorum Brivz, m. cccc. XXII. Nominatur iu chartis Retomaci M. cccc. xxx. & M. cccc. xxix. Transigit cum Gilberto dc la Fayette Franciae ma- rescallo, & cum Gabriele, domino dc Rupe prope fandum Paulianum xxix. April. m. cccc. xxxix. Pridie Kal. Deccmb. obiit D. Guillelmus dc Cha- lanconio episcopus Aniciensis. Ex necrol. fratrum Minor, conveutualium. Guillelmus de Chalancon fundavit iu ecclesia sua nullam & officium S. Gabriclis archangeli, die xvm. Mattii solenni ritu peragendum. Ex lib. fundatior ». Tornui IT. INICIENSIS. z*6 4 XXXIV. Notitia de dignitate a præpofiti, ejufque a juribus. IN nomine Domini noftri Jesu Chrifti. Annd Incar— g> __ nationis ejusdem m. c. lxxix. mense Septembri, domino Philippo, Dei gratia rege Francorum regnan- te, & domino Guillelmo, eadem gratia Anicienfi episeopo exillente. pateat univcrfis quod Aniciensis prepolicus quaedam folebat percipere in Aniciensi ec- clesta & habere qux modo non percipit nec faber ; ipse folebat habere locum ex adversa parte chori gn^n- ao episcopus faciebat officium ; aliis diebus seaebat j ad locum qui dicitur alpomel, sed illum locum habuit decanus in pignore pro decem marchis argenti. Faciebat sacriftam majorem cum viginti canonicis, & ille tenebat omnes canonicos & comedebant in capitulo ; & ultimus sacrifta, qui, si fuit, faciebat suum •tho b, & providebat ipsis canonicis in victu & vcfti— b tu, & ille dabat panem & vinum præpofiro, & uno ex fociis fiiis ; & debebat dare prepolito septem candelas unius librz, quallibet in fefto beati Johannis Bapciftz, & alias septem in Adventu, in die qua canta- tur O Emmanuel, & inulta alia faciebat qux modo non percipit. Quod totum illud quod offerebatur ad reli- 3uias, erant dominipræpofiti, & dictus przpositus dabat e illis illud quod sibi placebat sacriftz & aliis clericis suis. Modo vero non habet rcsponsorium in breve nifi iu , die Circumcifionis Domini, & tunc habet tertium, & * non debet legere lectionem nisi nonam ; sed si episcopus praefens fuerit, qui nonam legat, ipse poreft legere o&auam. Item facit cafales de familia sua & de familia thesaurarii, &sacriftas, &canonicos pauperes, & sacriftam de cruce & altaris Dei. Item facit tnesaurarium in domo sua, curo quindecim canonicis, & illo creato, incontinenti jurat & facit fibi homagium & fidelitatem. Item facit canonicos pauperes in prxsentia aliorum canonicorum de conscnfu eorum i & ipsis creatis jurat in manu sua bona canonicorum pauperum fideli ter cuftodire & ampararc. Item confert eccleliam B. Johannis Baptistar. Item confert capellam fandi Genefii, quz eft infra ec- clesiam B. Mariæ. Item planities quz efi inter eccleliam S. Johannis & canwanile majus, & capellam S. Mi- chaelis, usque ad fores prxdictz ecclenz B. Mariz, est ) dicti præpofiti. Sciendum eft quod campanile majus eft in tenemento pratposiri fundatum > & fi erat guerra, dicitur quod przpositus debet eum munire & cuftodire, & domum prxpofiturz cum illo ampararc & defendere. XXXV. Compofitio inter Antonium de Chabanes, Ani- cienfem episcopum, & decanum, capitulumque, de collatione dignitatum, præbendarum &c. ejusdem ecclefia. IN illius nomine, qui cuncta de nihilo creavir, Arnen. 1519. Noverint universi, & singuli, przfentes litteras ins- • peduri, quod nos Antonius de Chabanes, miseratione divina Aniciensis episcopus, & Valiavis comes, & nos Gauffredtis de Turribus jurium licentia- tus decanus, Guillelmus de Corbofofla etiam li- centiatus forisdecanus major, Petrus Guitardi foris- decanus minor, Antonius & Petrus Civeyraci, Andreas Vende, Ludovicus Seguin, JacobusMaurini, Guyde • Ex veteri rotulo pergameno longitudinis 1 8. circiter pedum.quem nostro D. J. Boyer communicavit reverendisti- mus przpositus.Ibidem reccnsentur tenementa, census.recognitiones &c. quæ ad pneposttum pertinent. * » Otho est ritus fieri solitus ante Natale Domini, quando concinuntur antiphonse majores O, & dignitates capituli Anicicnsis distribuunt canonicis anisum saccharo conditum, & vinum submistum &c. 0.1) » +7 I N S T R U Counaco, Johannes Guerini, & Antonius dcTumonc, i Guillelmus de Pcliflaco, petrus Tamiseci, Artandus Rochcrii, peous de Fays> Petrus Brunelli, Guillel- mus Pafcalis, Johannes Brusier, petrus Roftaing, Claudius Eymaris, Johannes Bertrandi, Marcellinus Ponchon, Gabriel Eyraudi, & Petrus David canonici distre ecclelix infimul congregati capitulantes, & capi- tulam facientes & tenentes, ut dictum eft, divina dis- ponente clementia, congregari, circa regimen ecclcfix noftrx, sollicitudinem, & curam prout tenemur ad- hibendam, ut maior fempec tranquillitas, & pacis vigor crefcat, & coniolidccur ad divini nominis gloriam & exaltationem, ac Officii Divini distre ecdesue augmentum } scientes ab olim per recolendae bonz memoriae dominum Johannem, Aniciensem epifeopum, prxdeceflo- rem noftrum, decanumque & capitulum di&z ecclcfix de anno Domini millcfimo trecencesimo quadragesuno 1 tertio, indictione undecima, die nona menlis Septem* bris, pontificatus fan&ilfiini in Chcifto patris & domini D. Clementis, divina providentia papx fexti anno fc- cundo, screniflimoque principe domino Philippo, Dei gratia rege Francorum regnante, quasdam fuiise initas & pallacas transastiones, composuiones, & conventiones, authoritate fandz sedis apoftolicz roboratas, & firmatas tam per nos, quam per noftros praede- celTores, ac capitulum prxdidum inviolabiliter nucus- que observatas, fecundum quas pluries etiam in con- tradistorio judicio fuit judicatum j quarum tenore, inter extera dictarum compositionum & tranfactionum capitula conventum repentur, quod nos episcopus A- nicicnfiS, & succeflores noftri polsumus perpetuo con-( ferre in capitulo prædido, vocaris prius canonicis reficientibus in epilcopatu noftro Aniciensi ante per qua- tuor dies j quibus lapsis, cum voluntate & consenfu majoris & sanioris partis canonicorum przfentium in capitulo, dignitates, canonicatus & prxbendas eccle- siz prxdistx Aniciensis, vel ante si de voluntate & con- senlu disti capituli procedatur ; & licet distre compoG- tiones, ut dictum est, fuerint hucusque observatæ, quia tamen nos variiS ex causis, tam iu regali palatio domini noftri regis pro dcfenfione jurium didx ecclelix noftræ, quam alias sxpius occupati, nos contingat ab- efle a dicta noftra ecclesia, unde ut plurimum non valemus neque poflumus line grandi noftrz ecclelix dis- pendio, pro conferendis cum di&is canonicis fratribus noftris fecundum formam compositionum didUrum, dignitatibus, canonicatibus & praebendis in dicto capitulo interefle, dilScileque admodum exiftit dictos canonicos per diœccfin difperfos congregare, propter quod szpe contingit dictos canonicatus & prxbendas longius vacationi fubjacere, ccclesiamque confuctis fruftrari servitiis, & quod deterius eft, valde graves fuscitantur difeordiz, lites & controvcrliz diversis coram judicibus, tam spirirualibus quam siecularibus, in grande didz ecclelix dilpendium, servitorum dicte ecclelix vacationem, & depauperauonem, ac divini cultus fubtractionem & diminutionem, quod cedit in maximum noftrae dignitatis epifeopalis, & fuccelso- rum noftrorum, noftrxque ecclelix praejudicium & damnum. Nos autem molefte ferentes incommoda di- gnitatis, & ecdesue noftræ, tam noftri, quam fuccef- lorum noftrorum in omnibus ; & per omnia prius re— ] fervatis, & retentis fanctz sedis apoftolicx, aut alterius super hoc poteltatein habentis voluntate, beneplacito, approbatione, & authoritate > &, quatenus opus eft, juramentorum cam per nos, & di dum decanum & canonicos præftitorum relaxatione & abfolutio- ne, ad honorem Dei, gloiiofxque Virginis Marix, distzque noftrz ccclcsix exaltationem, & divini cultus augmentum, pacem & concordiam cum fratribus noftris decano & capitulo habere cupientes, certis- que aliis de causis animos noftros moventibus, compo- Gtione antedilta in exteris articulis juxta illius formam & tenorem in suis robore, efficacia, firmitate, & virtute remanente, & citra illius aliqualcm innovationem, Se MENTA 148 t immutationem, articulo supraferipto tantummodo ex- cepto, super quo componimus, & transigimus, trans- adionem & compofitionem perpetuam & irrevocabilem, tam pro nobis, quam succefloribus noftris faci- mus in hunc modum sequcnrcm : Et primo, quia in noftra prædidh fanda Aniciensi ecclesia sunt quadraginta quinque beneficia, quatuor videlicet dignitates ncuc dccanatus, præpofiratus, qui habent annexos canonicatus & prxbendas, duæque abbati* fxculares, scilicet sancti petri de Turre & fandi Evodii fimpliccs fine canonicam & prxbenda, qua- draginca canonicatus & przbendx, ac minor hebdomada ria non habens vocem in capitulo, habens tamen prxbendam fecundum modum consucrum, qux, uc præmiflum est, per tenorem antedidx compohcionis, & modum solitum nos episcopus conferre non vale- B nms, nisi in capitulo vocatis prius canonicis in epifco> pacu Aniciensi relidentibus, modis, & formis in articulo dictae anciquæ compofitionis superius exarato, incorporato, delcripto, super quo quidem articulo fo- lum & duntaxat pro commodo noftrz ecdeliz nos epif- copus, decanus, & capitulum tranfigimus, & tranfi- gendo componimus, & convenimus pro nobis, & succefloribus noftris, quod amodo iu antea perpetuis in temporibus collatio, provifio, & omnimoda plenaria dispolitio dictorum decimanis, præpofitams, abbatiarum fandi petri de Turre, bcatique Evodii, numero viginti fex canonicatuum & praebendarum, quos inprzsentiarum tenent, & canonice poflidenc fratres noftri qui sunt & fuerunt canonici præbendati 2 noftræ distre ecdesue, videlicet dominus Guichar- dus de Roveria, Nesterius dc fando Nederio, Guillelmus de Corbcfofla, Petrus Guitardi, Antonius Ci- veiracy, petrus Civeiracy, Andreas Vende, Ludo- vicus Seguin, Jacobus Maurini, Guy de Counaco, Johannes Guerini, Guillelmus de Alzonio, Johannes de Tumone, Antonius de Turnone, Rcynaudus de Clavieres hebdomadarius, Guillelmus de Pelliflaco, petrus Tamizerii, Arthaudus Rocherii hebdomadarius, petrusde Fays, PetrusBrunellialiasFolhofa, Guillelmus pafcalis, Johannes Prusier, Jacobus de Turre alias de fando Vitali, petrus Roftaing, Bartholo- matus Laurentius, & Michael Vignolis hebdomadarius minor przdictus, quoties per celTum, vel deceHum viventium, suorumve quorumcumque in didhis beneficiis succeflorum, aut ex caufa permutationis fimplicis, D refignationis, alfecutionis alterius beneficii incompati- bilis, aut alias qualitercumque, quomodocumque & ubicumque ex quavis persona, seu caufa exprefla /vel tacita nude, & in futurum vacare contingeret, ad nos epifeopum & succeflores noftros episcopos, aut vicarios noftros & fuccelsores, nullis expectatis nec requilitis capituli consilio seu consenfu, pleno jure penineant, & spedcnr perpetuo, inviolabiliter, irrevocabiliter fine differentia. Item, & pariformiter transigendo componimus, & convenimus, quod collatio, provifio, omnimodaque & plenaria dispolitio quindecim canonicaruum & præ- bendarum reftanrium, quos inprzsentiarum tenent, & canonice poflident fratres noftri domini Ludovicus Forefterii, Huguo de Copulatorio, Johannes de Bc- £ leunco hebdomadarius, Claudius Eymarius, Johannes Bertrandi, Jacobus de Copulatorio hebdomadarius, Marcelinus Ponchon, Gabriel Eyraudi, Carolus de Gruteria, petrus David, Jacobus de Fontanee, Ca- roluS de Levis, Gabriel Alberti, Nicolaus Pnidhomme & Jacobus de Turnone Vivariensis diœcesis canonici præbendati didæ noftræ ecclelix : quotiescumque per celTum, ve| decessum viventium, & fuorum succelio- rum quorumcumque, ex caufa permutationis, refignationis fimplicis, vel aflecutionis alterius beneficii incompacibilis, aut alias qualitercumque, quando- cumque, & ubicumque ex quavis persona, ve ! ex caufa tacita, ve ! exprelsa vacare contingerit, nunc, & in futurum ad nos capitulum perpetuo inviolabiliter, i49 ECCLESIÆ folum, & in solidttm pleno jure, nullo noftri episeopi, & ejus succelsorum expedatoncc requisuo consensu, pertinere, & expestarc dignofcatur sine contradictione. Item, quod tempore vacationis adveniente, canonicus in canola dcscriptus in sua exiftente hebdomada ad beneficia conferenda, ejusdemque vicarius ad hoc deputatus, dictos canonica tus & prxbendas modo pne- milso vacantes, vice & nomine capituli infra diœce- fim, & extra, ubicumque ipsum canonicum, aut ejus vicarium adefle cont in gerit, libere & plenarie conferre valeat, & licitum sit ut in collatione exterorum beneficio- nim ad collationem capituli pleno jure spestantium, ut juxtaejusdem ftatuta hactenus eft neri confaecum. Item rranfigimus, & componimus pro nobis, & succelsoribus noftris, quod prxfens compo firio juretur per nos episcopum & lucccrfores noftros, & per nos j decanum, & capitulum, seu canonicos ipsum capitu- lum facientes in qualibet mutatione, & nova episeopi & canonicorum receptione, cum juramentis per nos, & prxdecelsores noftros przftare felicis, in quibus nihil immutari intendimus. Item componimus quod composiuones & transactio- nes de quibus supra mentio habetur iu ceteris, & lingulis suis capitulis & articulis, juxta eorum formam, & tenorem in suis plenariis robore, & efficacia, & perpetua virtute permaneant, nihil harum serie mutatum seu innovatum fore cenfentes, hac immutatione collationum, dignitatum, canonicatuum, ac prxbenda- rum tantummodo excepta. Item componimus, quod nos & succelsores noftri teneantur hanc przfentem transa&onem, & compo- sitionem cum ceteris supra memoratis antiquae compo- titionis articulis & capitulis tenere, & inviolabiliter & sine infractione de puncto in punctum obfervare, & quomodocumque non contravenire : volentes, rau- hioque consensu decernentes quod per quofeumque actus contrarios, cursu qualifeumque temporis toleratos, nullum huic compofitioni generetur przjudi- cium quodeumque, nulla etiam quantumcumque Ien- giflimi temporis prsescriptione innovari, & mutari pos- nc, sed semper perpetuoque sit duratura & valitura sub ptrna centum marcharum argenti per partem contravenientem ipso facto incurrenda, & committenda, partique acquiescenti applicanda. Irem componimus pro nobis & succelsoribus noftris quod fi, & quoties dubia de contentis in prxsenti compofitione in futurum oriri contingar, quod duo E ex nominis canonicis per capitulum deputandis una cum domino officiali, qui pro tunc refidebit, amica- bil*ter dubia przdicta clarificare poflint & debeant, hac prodentis compofitionis subftanria in nihilo mutata, sed in suo vigore, ac virtute remanente. Item componimus, & commonendo declaramus, quod per hanc noftram transactionem & compositio- nem derogare non intendimus quo minus more con- sueto provui a nobis episeopo, vel capitulo juxta prz- fentis compofidonis tenorem, eorum provifiones, & collationes a nobis, decano, & capitulo prxfentare, & receptionem poftulare, & obtinere, & laudabilia debita, & confueta jura exolvere teneantur, uti hacte- nus inviolabiliter exticit obscrvatum. Item, Nos episcopus, & Nos decanus & capitulum p convenimus & componimus quod quotiescumque nos episcopus vel succelsores noftri, vel vicarii, provisio- nes, vel collationes fecerimus de dictis dignitatibus, canonicatibus, & præbendis ad nos episeoptlm, & dis- posirioncm noftram pertinentibus fecundum prxsentem Composiuonem, quod prxfentaris litteris provifionis & collationis in forma, probante nobis decano & capitulo, quod nos decanus & capitulum tales provifio- nes teneamur recipere more confueto, jura confueea & debita solvendo, & fimili modo provisos a nobis decano, & capitulo. Has autem tranfadtiones, com- pofitiones, & conventiones, modificationes fuperius expressas, nos episcopus, decanus, & capitulum, A N I C I E N S I S. *JO A pro nobis 3c succelsoribus noftris, etiato juramentis noftris a nobis epifcopo ad pectus mote praelatorum ponendis, & decano & capitulo, & lingulis fratri- dus canonicis pnebendatis in dicto noftro capitulo intereflentibus, & aliis, & ipsis abfentibus more so- lito vocatis, & pro & nomine absenrium, & vice totius capituli noftri ad sacrofanda Dei Evangelia prats- tiris, perpetuo & inviolabiliter obfervare, & non contravenire promisimus, & promittimus, ac convenimus, falvis, ut praemitium eft, ac retentis bene- placito & voluntate & authoritate sanstre fedis apofto- licjE, & ita uc przmiflum eft, per nos episeopo fle decanum astum, factum, protniflum, & juratum exticit ftipulacione folemni, & juramento in pleno przdido capitulo, die vicefana menlis Januarii, anno ab Incarnatione Domini tnillefano quingentesimo de- cimo nono, teftibus przsentibus egregiis & venerabilibus viris dominis Johanne de Lobeyrac jurium do- store, locumtenente domini bayllivi regis Vallaviz, Guillelmo Montanhac jurium licentuto judice curiae communis Anicii, Johanne Luqueti, etiam licentiato judice ciftrorum didi epifcopatus, venerabilisque capituli przdi&i Aniciensis ecclelue, Johanne Montanhac jurium baccalaureo advocato publico Anicii, iu quo* rUm teftimonium fidemque perpetuam jussimus prx- missa tigillis noltris episeopi, decani, & capituli pra> distx Aniciensis ecclesia : iigillari, & per notarium fecretarium dicti capituli authoritatibus apoftolica & regia publicum, manu sua propria fignoque suo authen- tico, quo ud confuevenint, lignari volumus, & coh- , sentimus, & ordinamus : volentes communi consensu* * quod hujusinodi tranfaÆo & conventio corrigatur* emendetur, augeatur vel minuatur, ad commodum ecclesue noftrx, ad distaœen sapientum, fubstantia iu aliquo nullatenus mutata, & me Gaufiredo de Chal- meiis clerico notario authoritatibus apoftolica & regia publico, curizque domini officialis Anicienfis jurato, & didti venerabilis capituli prxdistz Anicienfis ecclefia fecretario subsignato, qui prsrmissa omnia supradista przsentibus teftibus fuperius nominatis recepi, inde- que huic przfenri & publico inftrumenco vice mea grolsato, mea manu & figno meo manuali signavis G. de Chamelis noc. Bulla Leonis papæ X. qua compofitio præmisses > confirmatur. LEO episcopus, fervus fervorum Dei, ad perpetuam rei memoriam. Ea quæ pro lingularum cc— f i 1 9* clesurum przsertim cathedralium insignium obviandis dispcndiis, ac nc diuturne vacationis fultineant detrimenta, sed de celeri & provida provisione illis, ac dignitatibus, canonicatibus, & praebendis ecclcfiarum earumdem pro tempore vacantibus succurri valeat, terminata fuifle dicuntur, ut firma & illibata perfiftant, libenter, cum a nobis petitur, apoftolico munimine roboramus. Sane pre parte venerabilis fratris noftri Antonii de Chabanes episeopi Aniciensis, & dilectorum filiorum moderni decani, & capituli ecclesue Aniciensis nobis nuper exhibita petitio continebat, quod alias ipfi confidcrantcs transadiones, conventiones, & •. composuiones olim inter bonæ memoris Johannem episcopum Aniciensem ac tunc decanum, & capi- tulum di&e ecclcfix pro felici flatu, & directione ejusdem ecclesue, ac dignitatum & beneficiorum illius initas & factas *, ac proinde incendentes quod ex eis- dem tranfastionibus & compositionibus, licet tam- quam laudabiles & honesue, apoftolica authoritate approbatx & confirmant, ac eatenus obscrvatz suiflent in ea parte sive eo capitulo, qua, sive quo cavebatur quod episcopus Anicienfis, pro tempore exiftens, in capitulo ecclcfiæ prædidx, vocatis prius illius cano- nicis in diœcesi Anicienfi relidentibus per quatuor dies ante, & iliis Lapsis cum voluntate & conlenfu majo- ris, & saniaris parris canonicorum, qui tunc prxsentes Q.iij ap I N S T R U forent in dicto capitulo, vel ante, si voluntas, & i consensus didi capituli procederet, canonicatus, prz- bendas, ac dignitates ecclefix hujufmodi conferrer. Quia fepiflime contingebat dictum Antonium, &pro tempore exi ftentes epifeopos Anicienses apud Francorum regem Chriftianiflunum pro tempore cxislcntem, & alibi etiam pro defenfione dicis ecclefix neceflario se conferre, & ab hujufmodi ecclelia abefle, diffici- leque admodum exiftebat dictos canonicos per dictam diœccfim difpersos congregare, prout rerum magis- traexperi : ntiaedocuerat, praefatus Antonius, & pro tempore exiftens Aniciensis episcopus erga hujufmodi auamplurima dispendia, ac canonicatus, & praebentis, necnon dignitates ipfius ecclclix longx vacitionis incommoda suftinebant, exindcqnc dicta ecclefia confectis fervidis si uftrabatur, & fraudabatur, illius fer— j vitoribus vagandi occafio præftabatur, divinusque cultus in eadem ecclelia diminuebatur, & quod deterius eft, innumerx lites, Sc controverlix coram diverfis ec- clesufticis & secularibus judicibus oriebantur. Cupientes igitur præmiflis obviare & providere, illaque in melius reformare super dido articulo, dictis transac- tionibus, conventionibus, feu compolitionibus in omnibus aliis capitulis falvis, & integris, ac in suis vi, & firmitate remanentibus, & citra illorum aliqualem innovationem, aut immutationem, modo infra lcripto converrerunt, &tranfegerunt, sedis apoftoliczbeneplacito semper falvo ; videlicet quod ex tunc de cetero perpetuis futuris temporibus, dignitatum diftz eccle- six, qux quatuor numero, videlicet decanatus, præ- posuattrs live przpofitura, fingulæ earum canonicatum & præbendam annexos habentes, & dux abbatiae fe—’ culares, una fandi petri de Turre, alia sancti Evodii in dicta Aniciensi ecclelia absque canonicam & prz- benda illis annexis efle consueverunt, ac vigintifex canonicatus, & totidem prxbendx, quos nunc tenent, & poflldcnt dilesti filii Guichardus ae Roveria, Nec- tcrius de fansto Nesterio, Guillelmus de Corbefolsa, Petrus Guitardi, Antonius Civeyraci, Petrus Civey- raci, Andreas Vende, Ludovicus Seguin, Jacobus Maurini, Gnydo de Counaco, Johannes Guerini, Guillelmus de Alzonio, Johannes de Turnone, An- tonius de Turnone, Reynaudus de Claviercs hebdomadarius, Guillelmus de Pcliflaco, Petrus Tamizerii, Arthaudus Rocherii hebdomadarius, Petrus de Fays, Petrus Brunclli alias Folhofa, Guillelmus Pafcalis, Johannes Prufier, Jacobus de Turre, alias de fando I Vitali, Petrus Roftaing, Bartholomzus Laurentius, Michael Vignols hebdomadarius minor, quos & qux viginti sex ad dictum Antonium de Chabanes epifco- pum, & pro tempore exiftentes Anicienses epifeopos, & reliquorum diftz ecclefix canonicatuum, & præ- bendarum quindecim quz fupersunc, quos nunc ob- tinent & poflident Ludovicus Forcftcrii, Hugo de Co- pulatorio, Johannes de Beleunco hebdomadarius, Claudinus Eymarius, Johannes Berrrandi, Jacobus de Copulatorio hebdomadarius, Marcelinus Ponchon, Gabricl Eyraudi, Carolus de Gruteria, Petrus David, Jacobusde Fontanee, Carolus de Levis, Gabriel Al- berti, Nicolaus Prudhomme, & Jacobus de Turnone, Vivarienfis diœcelis, ad decanum & capitulum prz— p fatos folum, & in solidum, ad eorum collationem, provifionem, & omnimodam aliam dispofitionem pertinerent. Ita quod dignitatibus, & canonicatibus, uc præbendis prxdi&is per ceHiim vel decelsum illa tunc obtinentium, eorumque succelsorum (impliciter, vel ex causa’permutationis, aut allecutionis alterius beneficii incompatibilis, live alias qualitercumque, quomodocumque, quandocumque, & ubicumque ex quavis persona, live causa exprefla, vel tacita tunc, & in pofterum vacantibus, diftus Antonius, & pro tempore exillens Anicienfis episcopus de dignitatibus, ac viginti sex canonicatibus, & præbendis primo loco nominatis per fe, aut ejus vicarios ubicumque, live in prxfata diœccfi, vel extra eam forent folum, & in MENTA 252 L solidum pleno jure, nullo prorfus decani, & capituli przdidorum expedato aut requisito consilio, vel aflen- su : de aliis vero quindecim canonicatibus, & praebendis distx ecdesue supra nominatis, similiter per ccflum vel decelsum illos tunc obtinentium, eorumque suc- ceflomm (impliciter, vel ex causa permutationis, aut alsecutionis alterius beneficii incompatibilis, sive alia qualitercumque, quomodocumque, quandocumque, & ubicumque ex quavis persona, sive causa exprefla, vel tacita tunc, & in pofterum vacantibus, uc prx- fertur, canonici distre ecclclix in tabula reficientium, & collationum beneficiorum deferipei, videlicet coni m quilibet alternatis turnis, & vicibus in sua heb doniada exillens, fecundum confuetudineminconfe rendis beneficiis in dicta ecclelia observatam, per se j vel ejus vicarium. aut eorum vicarios, live in did. diœcefi, live extra illam ubicumque exifteret, ejufdem capituli nomine, pleno jure, folum, & in soli- dum, r.ullo epifeopi Anicienfis, nec alterius ex- pcdaco, feu requisito confilio & consensu, feu ad illos canonicatus & praebendas providere, ac de illis etiam disponere poflcnr, & deberent. Praeterea quod dictus Antonius, & pro tempore exillens Aniciensis epif- copus, necnon decanus & capitulum prxfati, feu lin- guli canonici ejufdem ecclefix in qualibet receptione novorum canonicorum, ac mutatione epifeopi, de {iræmiflis obfervandis cum aliis juramentis przftari so- iris, in quibus nihil mutare intendunt, juramentum przftare, ac pofteriorem tranfactionem, & compofi- t ion em hujulmodi, cum cæteris prioris transadtionis , & composicionis articulis, iuxta illorum formam & J tenorem, in suis plenariiS robore, efficacia, & virtute nihil prorfus immutato, seu innovato remanentibus tenere, & inviolabiliter, absque eo quod in aliquo in- sr in geretur, cum integritate ob fer vare tenerentur, Sc si forsan super in ea contentis dubia oriri continge- ret, illa quoties orirentur per duos ex eisdcm canonicis per dictum capitulum ad id deputandos, ac officialem Aniciensem pro tempore exiftentem, pofteriori rransa- dione ipsa przterea in fui subftantia nihil immutata, sed ut przrertur in suis vi & virtute remanente, solvi & declarari pollent & deberent : necnon decreverunt & declararunt, pofteriori transastioni & compofirioni per quofeumque actus contrarios, quocumque temporis cursu & diuturnitate toleratos, nullum in aliquo praejudicium generari, neque hujufmodi pofteriorem > compofitionem, & tranfa&ionem, quantumcumque longilHmi temporis, contraria præscripuonc innovari, aut mutari polle : sed illis nonobftantibus, durare & valere sub centum marcharum argenti puri pœna, quam partem non obfervantem ipso facto incurrere, & parti obfervanti folvere voluerunt ; & insuper quod decanus & capitulum, eos quibus episcopus de dignitatibus, ac ad ejus collationem, provifionem, & dis- politionem pertinentibus, & e contra episcopus przfa- tus eos, quibus decanus, & capitulum prædidi de ad eorum collationem, provifionem, & dispofitionem pertinentibus canonicatibus & præbendis divtæ eccle- fuc, juxta dictae pofterioris cransattionis & compofirio- nis continentiam & formam, & illius vigore pro tem- :pore providiflent, poftqunm provisi per eos refpcdivc ’litteras provifionis in forma probante præfentafTcnt, ad dignitates, accanonicatus, & praebendas de quibus cis provifum foret recipere, & admittere etiam tenerentur : perfolvendo tamen, more confueto, per eos- dem provifos pro eorum receptionibus jura debita & conflicta, quibus proprerca minime derogare, & forsan alia tranfegerunt, convenerunt, composucrunr declaraverunt, & decreverunt, prout in inftrumento publico per dilectum filium Gaufredum de Chalme- lis sub anno Domini tnillefimo quingentefimo decimo nono, & die vigelima mcnsts Januarii recepto, sive eorum litteris authenticis defuper confe&is plenius continetur. Quare pro parte eorumdem Antonii episcopi, & decani moderni, & capituli nobis fuit 253 ECCLESIÆ humiliter fupplicatum, & pofteriori compolidoni, & / transa&oni, necnon decreto, Bc ordinationi prcdistis pro illotum subsiAentia firmiori, robur apoftolicæ confirmationis adjicere, aliasque in pannisiis oppor- tunc providere, ae benignitate apoftolica dignaremur » Illos igitur Antonium epifeopum, & decanum modernum, ac capitulum przraros, & eorum quemlibet, ac capituli ejuIdem lingulares perfonas a quibusvis ex- communicationis, suspensionis & interdidi, aliisque ecdesiasticis sententiis, censuris, & poenis a jurt, vel ab homine, quavis occatione, vel caufa latis, si qui- bus quomodolibee innodati exiftunt, ad effectum prx- sentium duntaxat consequenduin haram ferie absolven- tes, & absolutos fore ccnfentes, hujusmodi supplica- tionibus inclinati, pofteriores tranfactionem, & com- positionem, ac decretum, & ordinationem, necnon I mftnimentum, sive litteras prxdictas cum omnibus, & singulis iu inftrumento, sive litteris hujusmodi con- tentis dausulis, luthoritaœ apoftolica, tenore prasen- tium approbamus, & confirmamus, illaque perperus firmitatis robur obtinere, & inviolabiliter observati debere decernimus, supplemusque omnes & singulos defectus tam juris quam facti, si qui forsan intervenerint iu eisdem ; & infuper volumus, & eadem authoritate decernimus & dedaramus, quod de extero iu quibusvis collationibus, provisionibus, & aliis dif- politionibus, qux pro tempore, edam apoftolica authoritate fient, de nominibus, & cognominibus supra- dictorum canonicorum, canonicatus, & prxbendas de quibus providebitur nunc obtinentium mentio fiat, & alias de illis etiam per fedetn prxdictam pro tempore ( factx collationes, proviGones, & aliz difpofitiones nullius sinc roboris, vel momenti. Quocirca dilectis filiis Casie-Dei, & fandi Thcosiidi de Monafterio, CIaromontanc & Aniciensis diœcesis monafterioram abbatibus, ac officiali Mimatensi, per apoftolica scripta mandamus, quatenus ipfi, vel duo, aut unus eorum per se vel alium seu alios, prtesentes litteras, & in eis contenta quxeumque, ubi, quando, & quoties opus fuerit, ac pro pane Antonii, & pro tempore exiftenris episcopi Aniciensis, necnon decani & capituli przdic- torum, seu aliquorum eorundem fuerint requifici, solemniter publicantes, eisque in præmiffis de efficacis dcfensionis præfidio afliftenrcs, faciant authoritate noftra prxsentes litteras, & in eis contenta quxeumque per quofeumque inviolabiliter observari, contradictores 3uollibet, & rebelles per cenfuras ecelclufticas, & ia juris opportuna remedia, appellatione poftposiu compcscenuo, invocato etiam aanoc, si opus fuerit, auxilio brachii facularis, nonobftanribus felicis recordationis Bonifacii papae VIII. praedecefloris noftri con- ft i cudone qua cavetur ne quis extra fium civitatem & diœcefan, nisi in certis excepti* casibus, & in illis ultra unam dietam a fine fuarum civitatis & diœcelis, ad }u- dicium evocetur ; seu ne judices a sede praedicta deputari, extra civitatem & aiœccfim in quibus deputati fuerint, contra quofeumque procedere, aut alii vel aliis vices suas committere quoquomodo przfumant ; & de duabus dietis in concilio generali editis, dummodo aliquis authoritate præfendiim ultra tres dietas a Ane suarum civitatis & diœcefis ad judicium non trahatur j Sc. quibusvis aliis conftitutionibus, & ordinationibus apo stolicis, necnon przmiflis, ac juramento per Antonium cpiscopum, necnon decanum & capitulum ejusdem in contrarium forsan przftito, quod eis, & eorum cuilibet relaxamus, contrariis quibufeumque, aut si ali- 3uibus communiter, vel aivifim ab eadem sit sede inultum, quod interdici, fufpendi, vel excommunicari, aut ultra vel extra cena loca ad judicium trahi non poflint per litteras apoftolicas non facientes plenam & expretam, ac de verbo ad verbum de induito hu juf- modi mentionem. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam noftræ absolntionis, approbationis, confirmationis, supplerionis, voluntatis, decreti, declarationis, mandati, & relaxationis infringere, vel A.NICIENSIS. > ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoe arten- tare puefumpserit, indignationem omnipotentis Dei, ac beatorum Petri, & Pauli apoftoloruxn ejus se noverit incursurum. Datum Romae apud sanctum Petram, annet Incarnationis Dominicae millesimo quingentesimo de* timo nono, sexto Idus Manii, pontificatus noftri ahno sepdmo. A. Gratia-Dei, F. de san&o Johannc. Jo. de Radicibus. Et super plicam ftriptum efi : Jc. Atta » nantis. Autographam Mia fiffraturfigillo plumbeo, iu quo ex uua parte colam eft imago san&orum Petri & pauli, ex altera ven /criptam eft : Lso papa X. Exemplar promulgationis hujus bulla. CAjlolUs de Senectorie, humilis abbas monasterii s j s o. sancti Theoffredi, judex & eaecutor, una cum quibufdam aliis collegis noftris, cum daufala.* qna- tonui vot, vel duo, aut unus veftrum, a fanda ledd apoftolica specialiter deputatus, reverendiflimo inChnfto patri, & D. D. Aniciensi epifcopo, ejnsve iu spirituali- bus vicario, necnon reverendis patribus & dominis decano, & capitulo ecclesia : Anidenfis, ac omnibus universis & singulis abbatibus, prioribus, decanis, prepositis, curatis, rectoribus, plebanis, clericis, no- uriis, & tabellionibus publicis, & omnibus & Cngu- lis, quibus infra feripeum tangit negotium, aut in futurum quandocumque tangere poterit, & eorum cuilibet iu solidum. Nos litteras apoftolicas sanctiflimi do- mini noftri domini Leonis divina providenda papæ decimi, pro parte reverendiflinii iu Chrifto patris, & • D. D. Aniciensis episcopi, & dominorum decani & ’capituli supradidorum obtentas, cum filo fericeo im- pendenti, ac ligillo plumbeo more Romanae ctirue fi- gillatas, & plumbatas, fanas siquidem & integras > non vitiatas, non cancellatas, nec in aliqua earum parte fuspedas, sed omni prorsus vitio & fufpictone carentes nobis praesentatas, cum honore & reverentia quibus decet, recepiflc noveritis, & quarum littera- rum apoftolicarum tenor fequitur sub nis verbis : Leo episcopus servusservorum Dei, ad perpetuam rei memoriam, &c. ut supra ad longum i & tn fine : Anno Incarnationis Dominicx milleumo quingentesimo de- dmo nono, sexto Idus Martii, pontificatus noftri anno septimo. Attanatates. poft quarum quidem litterarum apoftolicarum prsrinserarum pratsentario- nem, & receptionem nobis, & per nos, ut præ- ’mittitur fastas, fuimus pro parte reverendiffimi iu Chrifto patris, & D. D. episcopi Anidenfis, & domU tioruin decani, & capituli Aniciensis ecclelix praefatorum impetrantium debita cum infantia requiuti, quatenus ad interinationem, & totalem exeeutionem dictarum litterarum apoftolicarum procedere dignaremur. Nos vero abbas, judex & exeeutor praenominatus, volentes, ut tenemur, mandata apoftolica reverenter eiequi, ut filii obedientix ; igitur vilis per nos lineris przdistis apoftoiicis przinfertis, diligenterque inspec- tis, & examinaris, xafdem litteras apoftolicas, om- niaque & lingula iu eis contenta juita eonundem tenorem, & mandatam formam, approbamus, confirmamus, & solemniter publicamus, ac pro publicaris . haberi volumus, & illis in przmiflis efficacis defen- " sionis prssidio afliftimtiS, &afliftendum fore, ac per- petuz firmitatis robur obtinere ; reverendiflimumque m Chrifto patrem domihum Aniciensem epifeopum, le ejus succeflores, ac decanum, & capitulum supra & in didis litteris nominatos, perpetuo inviolabiliter obfervarC debere ; ac effectu, & virtute earumdem li- teraruin apoftolicarum, & Angulorum in eis conren- torum, absque aliduo impedimento, atit moleftatione aliqua eis pner quofeumque, aut quomodolibee inferentes, pacifice uti, siui, Sc gaudere decernimus, denuntiamus & dedaramus : eafddm infuper litteras apoftolicas juxta ipfanim continentiam & formam ple- narie exequendo, & exeeutioni debicx demandando, csccutionem ulteriorem earumdem litterarum 255 I N S T R U apoftoltcarum przinsertanun, nobis, & succelspribus, A ac collegis noftris, & cuilibet noftrum iu solidum si quando, & quoties opus fuerit, rescrvamus. In quo- rum omnium, & singulorum fidem, & tritimonium præmitforum, nos abbas praefatus tigillum noftrum una cum subscriptione, & ligno manuali notarii publici infra scripti litteris przsentibus duximus apponendum. Actum, & datum Bulhonis, dic penultima mensis Februarii, anno Domini millefimo quingentefano vigesi- mo, teftibus prxfentibus venerabili viro fratre Anto- nio Champsalado monacho Bulhonis, domino Anto- nio de Regibus curato Montisfalconis, Vincendo Bar- tholomzi canonico S. Pauliani diœcesu Aniciensis, & me GauffreJo de Chalmelis clerico, notario authori- tatibus apoftolica & regia publico, & didi venerabilis capituli ecclesue sanctx Aniciensis fecretario subfi— B gnato, qui hujusinodiproceflus fulminationis inftru- mentum, prxfentibus teftibus fuperius nominatis, recepi, indeque huic przsenti & publico inftrumcnto, vice mea groflato, mea manu, & figno meo manuali signavi iu teftimonium przmillbriim. De Chalmelis. Juramentum dominorum canonicorum ecclefiæ cathedralis sanctæ & angelica B. Mariæ Anicii. AUdite canonici sanstre Marue Anicii, qui eftis nunc canonici, vel qui in diebus vitx meat hujus ecclefiæ eritis canonici. Ego N. Anicienfis canonicus, fidelis ero ecclesue & capitulo Anicii i eorum utilia pro- curabo, & jnutilia, quantum potero, evitabo, & in scftivitatc omnium fandorum, vel in proxima die se- quenci, quolibet anno in prxfenti capitulo una vobiscum conveniam. Nec inde exibo, vel de cl.tuftro seu ecclefia Anicii eidem capitulo contiguis, nili de licen- tia decem canonicorum, & decani, fi prxscntes fuerint in dido capitulo. Vel ratum habebo quicquid factum fuerit per præscntcs, Sc semper etiam una vobiscum huc conveniam pro juribus ecclesue defendendis, quo- ticfcumquc per commune capitulum fuero requificus, nisi legitimam habeam exciifationem. Ecdefiam sandæ Mariæ, & ejus munitiones, caftra, & sortalitia, villas, terras, & poflefliones quafcutnque, quz & quas nunc tenet capitulum, vel tenebit in futurum, una vobiscum defFendam ab omni impetente seu inquietante, nec eas mihi appropriabo, nec mihi conferri procurabo, & mihi collatas, quacunque authoritate seu titulo non recipiam, nec etiam retinebo ; etiam quacunque difpcnlatione super hoc obtenta, live fadh ; & li quis eas vel ea libi vel aliis conferri procuraverit, vel etiam qualicunque titulo sive causa retinuerit, ego mc ei opponam quantum potero, atque contradicam. Si episcopus, decanus, przpositus Aniciensis, vel quilibet alius prxlatus honores, vel perfonatus, digni* tates, officia, qux canonicis, vel clericis Aniciensi- bus debent conferri, fibi recinere vel alicui non canonico, seu oon clerico Anicienfi conferre voluerit, ei. quantum potero contradicam. Item fi episcopus, vel quilibet prœlatus nofter, seu quifvis alius, alicui prxlato, seu canonico nolito injuriam fecerit, & eam fecundum noftros usus, in communi capitulo emendare noluerit, vel alicujus canonici, seu clerici teftnmentum seu ultimam voluntatem subverterc conetur seu prxsumpferit, ego illud & illam pro polle vobiscum repellam, & emendare procurabo & defendam. Item fi episcopus, vel prxhtus, vel canonicus, fa- cramentum quod debet capitulo facere rcculaverit, ego eum vobiscum, quibus modis potero, id Facere compellam. Et facramcnrum huic ecclefiæ noxium non feci, nec ultra faciam. Secretum capituli nulli revelabo, nifi de licentia ipsius. MENTA 256 Numerum quadraginta canonicorum hic antiquo ftaturum servabo. Statuta, consuecudines, & libertates ecclesue & capituli cuftodiam pro pofle, & deflendam. Compofirionem quam olim editam inter dominum episcopum & capitulum hujus ecclesue, fine fraude conscrvabo. Item, iu nullum canonicorum manus injiciam vio- lentas, vel in habitationem, seu familiam ipfius, nec alius, me consentiente, nisi quantum mihi vel illi incumberet seu competeret ratione officii mihi, seu illi a capitulo tunc commifli, vel liceret de jure. Et si quis praedicta fecerit, vel facere vellet, quatneito fci- vero opponam me illi, & factum emendari procurabo. Nec aliquem admittam ad canonicalem societatem, Suoufque przdicta juraverit. Et, antequam aliquid in i&a ecclesia, occafione collationis prxbendx hujuf modi recipiam, unam capam faciam ad opus eccleiue, usque ad valorem quadraginta scutorum auri novorum, & indubitanter ipsam capam fa&un ad fervidum ecdesue reddam thesauiario, vel sacriftæ capitali, aut auri quadraginta fcuta nova pro ipsa capa iolvam ftatim, & line mora sacriftz dicti capituli, vel receptori ejusdem. Item, uniones factas per sedem apos- tolicam ipsi capitulo super cerris, quas olim confere- bant domini decanus & przpositus, necnon ordinationes, & compofitiones super eis, Sc divifionc collationis earum audum inhitas inter ipsum capitulum & prxfatos dominos decanum & præpofitum, tenebo, & inviolabiliter observabo ; nec quoquomodo contra eas — veniam tacite vel expretse. Et cuicumque alteri eas, vel eanun aliquam insiingcre volenti me opponam j & ei una vobiscum contradicam. Et iuee omnia supra- dicta vobis & succelsoribus veftris, qui hxc juraverint, fideliter & fine enganno attendam. Sic Deus me adjuvet, & haec sancta. Rrosesseo fidei e concilio Tcidentino excerpta. EGo N. firma fide credo & profiteor omnia & lingula qux concinentur in Symbolo fidei, quo fanda Romana ccclefia uritur, videlicet : Credo in unum Deum, Patrem omnipotentem, factorem cœli & terrae, vifibilium omnium, & invisibilium : & in unum □ Dominum Jesum Chriftum, Filium Dei unigenitum, & ex Patre natum ante omnia sæcula, Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum, de Deo vero i genitum non factum, consubftantialem Patri, per quem omnia fa&a sunt *, qui propter nos homines, & propter nos- tram falutem defeendit de caelis i & incarnatus eft de Spiritu sando ex Maria Virgine, et Homo factus est ; crucifixus etiam pro nobis sub Pontio Pilato, palliis, & sepultus & refurrexic tertia die fecundum Scripturas *, & afcendic in cœliun, sedet ad dexteram Patris ; & iterum venturuS eft cum gloria judicare vivos & mortuos cujus regni non erit finis : & in Spiritum fanctum, Dominum, & vivificantem j qui ex Patre Filioque procedit *, qui cum Patre & Filiofimul adoratur, 3c conglorificatur, qui locutus eft per Prophetas j & unam & sanctam Catholicam, & Apollolicam Eccleliam : Confiteor unum baptifma in remiflionem peccatorum, & expedo refurredionem mortuorum, & vitam venturi sæculi, Arnen. Apoftolicas & Ecclefiafticas traditiones, rcliquafquc ejufdetn Ecclefiæ obfervationes & confticu- tiones firmissime admitto, & amplector. Item facram Scripturam juxta eum senfum quem tenuit & tenet sanda mater Ecclefia, cujus eft judicare de vero fensu, & interpretatione sacrarum Scripcurarum, admitto i nec eam unquam nili juxta unanimem consensum patrum accipiam, & interpretabor. Profiteor quoque septem efle vere & proprie Sacramenta novx legis a Jesu Chrifto Domino noftro inftituca, atque ad salu- tem humani generis, ( licet non omnia fingulisjnecefla- ria, scilicet : Baptifrnum, Confirmationem, Eucha- riftiam, Poenitentiam, Excicmam-Undtionein, Ordinem & Matrimonium j i57 ECCLESIÆ & Matrimonium ; iliaque grdriam conferre ; & ex his Baptisinum, Confirmationem, & Ordinem line facri- legio reiterari non polse. Receptos quoque & dppro* batos Ecclefix catholicae ritus, in supsadictorutn omnium Sacramentorum folemni adminiftratione recipio & admitto. Omnia fingula qux de peccato originali, & de jullificationc in sacrofanda Tr i dentina lynodo definita & declarata fuerunt, amplector, & recipio. Profiteor pariter in milsa offerri Deo verum, proprium & propitiatorium sacrificium pro vivis & defunctis, atque in san&iflimo Euchariftiæ (aeramento efle vere, realiter & subftantialiter corpus & sanguinem, una cum anima & divinitate Domini noftri Jefu Chrifti, fieriquc converfioncm totius fubftanus panis in cor- pus, & totius fubftantiæ vini in faneuinem ; quam con— 1 verfionem catholica Ecclelia tranlubftantiationem appellat. Fateor etiam sub altera tantum fpecie, totilm atque integrum Chriftum » verumque sacramentum sumi. Conftanter teneo Purgatorium else, animasque ibi detentas fidelium sufiragiis juvari ; similiter & sanctos una cum Chrifto regnantes, venerandos atque invocandos efle, eofque orationes Deo pro nobis offerre, atque eorum reliquias else venerandas. Fir- miflime allero imagines Chrifti, ac Dei-parz semper Virginis, necnon aliorum sanstorum habendas & retinendas else, atque eis debitum honorem ac venerationem impertiendam. Indulgentiarum etiam potefta- tem a Chrifto in Ecclelia relidam fuiHe \ illarutnque usiun Chriftiano populo maxime salutarem efle affirmo. Sanctam, Catholicam, Apoftolicam, Romanam Ec— • cirium, omnium ecclesiarum matrem & magistram agnosco *, Romanoque pontifici, beati Petri apoftolorum principis succcflori, ac Jefu Chrifti vicario veram obedienuam fpondeo, ac juro. Cetera item omnia a sacris canonibus, & œcumenicis conciliis, ac prz- cipuc a facrosanda Tridenti na fynodo tradita, definita, & declarata, indubitanter recipio atque profiteor. Simulque contraria omnia, atque nzreses quafcumque ab Ecclefia damnatas, rejectas, & anathematizatas, ego pariter damno, rejicio & anathematizo. Hanc veram catholicam fidem, extra quam nemo falvus else poteft, quam in prxfenti fponte profiteor & veraciter reneo, eamdem integram & inviolatam, usque ad extremum vitæ spirinun conftantiflime ( Deo adjuvante) retinere & confiteri, aeque a meis subditis, vel illis, quorum cura ad me in munere meo spedabit, teneri, doceri, & praedicari, quantum in me erit cu- ranirum, ego idem N. fpondeo, voveo, ac iuro. Sic me Deus adjuvet & hxc fanda Dei Evangelia. XXXVI. Et charta— RræCeptUm Pipini Aquitania regis, nepotis rioS. Thto— Ludovici pii imperatoris, pro monafierio 1 S. Theofredi. Cire » T^IpimUS, opitulante Divinæ majeftatis gratia, rex 8+s. 1 Aquiraniorum. Si erga loca Divinis cultibus mancipata, beneficia oportuna largimur, propter amorem vicæ eorum qui libi famulantur in eifdem locis, praemium nobis apud ipfam Divinam dementiam ætefiue remunerationis rependi confidimus. Noverit interea sagacitas prudentiae omnium fidelium noftrorum, tam przsenrium quam futurorum, quia veniens vir vene- rabilis Galtcrius abbas, ex coenobio quod dicitur Cal- milius, & eft litum in pago Vel ateo, conftrustum iu honore beati Petri, principis apoftolorum ; & S. Theo- fredi, ubi ipse corpore quiefeit *, obtulit obtutibus noftris’authoritarem confcriptam, in qua erat infertum quod ipsum locum BerengariuS comes, domno Ludovico, piiflimo, cxsari, augufto avo noftro ad habendum in proprium obtulerit, & ipse poftmodum pius czsar, ob perpetuae vitae meritum, monachis in eodem loco degentibus, & venerabili Bodoni abbati, hujus scilicet Gakerii anæcesseri, eorumque succcflo- Temrn II. ANICIENSIS. 258 ribuS, ad gubernandum, atque perenne regtilaritet Vivendum jure proprio tradidit & conCgnavin Obtulit etiam reverendam patroni noftri Karoli, regis invic- tiflimi, auctoritatem, noftri videlicet * avunculi, dua— * > » liter ipsum locum sanstum regaliter veluti parer illius domnus Ludovicus imperator, sicut dictum esi » olim fecerat, fua defenfione atque munburdo recepit, inunu> nitatifque tuitione. ldeoqucpro ftudio firmitatis praefa- tus abbas G alterlus deprecatus eft uc præd ictum mona- sterilun cutn omnibus rebus ad eum moderno tempore jure pertinentibus, sicut alii reges egerunt, ita & nos, eorum sequentes memoriam, sub noftra reciperemus desensionc, atque iihmuni tatis tuiriohe. Cujus precibus libenter acquievimus, eique quod petebat concedimus, 3 atque per noc prxeeprum confirmavimus, per quod praecipimus, atque jubemus ut nullus judex publicus, nec quiIlibet ex judiciaria poteftate, aut ullus ex fi- delibus noftris, in ecclelia, aut locis vel agriS, seu quibuflibet polTcflionibus quas nunc jufte ac IcgaJiter infra ditionem regni noftri polBdet, vel quæ deinceps iu jure ipfius monafterii Divina pietas conceflerir augeri, ad causas audiendas, vel sieda exigenda, sive Jiaradas faciendas, aiit homines tam ingenuos quam ervos, super terram przdicti monafterii commanentes, discingendos, aut ullas redibiriones, aut illicita » occaliones requirendas contra przceptionom noftram facere audeat, vel ea quz super memorata funt penitus erigere prxfumat. Quicquid eriam dc praefatis rebus monafterii jus fisci exigere poterat, pro aeterna C remuneratione totum eidem concedimus monafterio > & omni tempore in alimonia pauperum, ftipendia mo- nachorum ibidem Domino famulantium proficiat in auementum. Concedimus hoc etiam, quo magis locus ipse publicetur, cunAifque crefcat in augmentum. Ec ucut in aliis loris ejufdem regionis aggregantur aguii- nirque mercata, fic & in jam dicto loco juxta ecclefiam S. Johannis, przsentibus ac faturis temporibus quinta feria mercatum agatur ; nec ab ullo comite, vel miflo comitis, ab ipso aliquid exigatur nec qui/libet homo in eodem mercato ab illis dillringatur j sed quicquid fiscui nofter vel comes habere poterat, pro ætema remuneratione, totum eidem ecdesue concedimus. Quod si quiflibet reus in eodem mercato repertus sue- rit, a nemine diffringatur, nifi prior, quicumque D fuerit in eodem loco, licentiam dederit, vel certe critninoli ex ipso mercato foras fuerit expuitio. Quando vero przfatuS abbas Galtcrius ex hac vita migraverit > si tales inter fe invenerint qui eos fecundum regulam S. Benedidi regere valeant, per hanc noftram auctoritatem licentiam habeant eligendi abbates ; quatenus monachos ibi degentes pro nobis, noftrorumque fa- lute, id eft, pro ftabilicate regni nobis a Deo con- ceffi, ejus milericordiam jugiter exorare delectet. IJt aurem hxc noftra semper auchoricas maneat inconvulfa, monogramma noftrum insercre curavimus, ac de an- nuli noltri impreflione infigniri fubter juflimus. Signum Pipini PrccellentiiHmi regis, anno regnante octavo, Indicionc vni. E XXXVII. Aliud præceptum Karoli regis & imperatoris, Etcfier- datum Rostagno abbati. Thcofrfdi IN nomine sanstx & individua Trinitatis, Karolus *, 877. ejufdem Dei omnipotentis mifericordia imperator, ♦ Calv’V’ auguAus. Si locis Divino cultui mancipatis emolumeh- tum noftræ imperialis celfirudinis exhibemus, hoc no bis ad præfentem * facilius tranligendam, & ad ætcf— * vitam, nam facilius capefcendam prodessc confidimus. Noverit igitur omnium fidelium sanctx Dei EccleGse, nos- trorumque tam præfentium quam faturorum induftria, quoniam venerabilis abbas, nomine Roftagnus, ex coenobio, cui vocabulum eft Calmilius, lito in pago Ycllaico, in honore S. Theofredi conftrudo, ad R. 259 I N S T R U noftram accedens manfaenidinem, oftendit tam prx— A cepta genitoris noftri, quam & noftræ authoritatis, iu quibus continebatur qualiter idem locus sub immuni- tate domni genitoris noftri, & sub noftra, per utro- iumque przcepta consiftcrc deberet. Nos deniqae eadem praecepta dijudicari volentes per Frotarium venc- rabilem ardiiepilcopum, invenimus veras esse eorum przceptonun auchoritates, & quod petebat, libenter ei conceffimus. Quapropter cognofcentes quod Guido Vallavenfis episcopus non recte, nec regulariter fug- geflk, scilicec quando nos non recolentes qux fupe- rius dicta sunt dc immunitate ejusdem loci, depreca- tus eft ut eumdem locum subter prxeeptum dedisse- tnus, affirmans quod ipse locus aa suum episeopatum ex antiquo pertinere deberer. Unde faliitatem ejus quasi sub veritate ambulantem, veram esse tunc pu— & tantcS, praeceptum ei, quod precatus eft, conceffimus. Sed licet ipse idem praeceptum habeat, nos tamen volumus quod ftabile non sit ; sed ipsi monachi, & omnes ipsius monafterii res ad eos pertinentes, in noftra ac succesibrum noftrorum immunitate confis- tant, ex hoc & in futurum. Præcipimus quoqueper noftræ sublimitatis praeceptum, ut a noftra vel luc- ceflorum noftrorum tuitione memoratus locus num- 3nam excidat, neque cuilibet episeopo, aut alicujus ignicatis homini concedatur, sed in eligendis & con- fticuendis abbatibus, regula sancti Benedicti, & hxc noftra imperialis jussio omnimodis obfervetur. Przci- pientes ergo jubemus ut nullus judex publicus, auc quiflibet reipublicæ procurator ad audiendas causas, more judiciario iu ecclesias, aut villas, seu reliquas polscfiioncs ingredi przfumat j nec freda, aut tributa, C aut teloneum, aut manfiones, aut paradas, aut fide- julsores tollere j aut homines tam ingenuos quam ser- vos, super terram ipsius loci commanentes, aiftringe- re j nec ullas publicas sun&iones, vel illicitas occauo- nes requirere, quibus iu aliquo idem monafterium si- bique lubjesti patiantur injufte aliquod incommodum » nec noftris suturifque temporibus quisquam tam temerarius exiftat qui faciendi hoc, illicitam sibi po- teftatem attribuere audeac. Quicquid ex rebus prx- fati monafterii fiscus sperare poterat, torum nos pro aeterna remuneratione prxdi&o monafterio concedi- mus, ut perennibus temporibus in alimoniam pauperum, ac ftipendia monachorum ibidem Deo famulantium proficiat in augmentum j qualiter monachos ibidem aefervientes, pro nobis atque ftabilicate regni a Domino concedi, atque jugiter confervandi, Do- mini mifericordiam exorare delectet. Volumus etiam ut quamdiu tales inter se potuerint invenire qui secun- dum regulam sancti Benedicti regere valeant, semper de propria congregatione eligant, per noftram & fuc- ceUorum noftrorum licentiam, abbatem. Hoc etiam volumus ut fratrcS ejusdem loci, quemcumque voluerint advocatum, eligendi licentiam habeant. Ob renumerationem etiam noftram totum ei dimittimus. Et ut hoc per omnia subfcquentia tempora inviolabiliter confervetur, manu propria fubtemrmavitnus, & annuli noftri impreflione inligniri juffimuS. Signum Karoli glorioftfllmi imperatoris augufti. KAROLUS. Datum Kl. Aug. per manus Frotardi archiepiscopi * Abacs. Indicione x. anno xxxvm. j * regni domni Karoli in Francia, & imperii ejusdem fe- eundo. In Dei nomine, feliciter. Arnen. XXXVIII. MS. Charta restaurationis monasterii S. Theofredi. TN nomine Dei fummi, notum sic omnibus ordinum Circa JLgradibus tam prxfentibus quam faturis, quod anno 9 37* a. regnante Ludovicorege, cum ego Gotiscalcushumilis przful Valhvensis ecclesue, pro pofle providerem ■ Mabillonfus qui libro VI. de re diplomatica c. 7. przceptum hoc edidit, hic legit ; Amiaciaroru. Omisit vero Caroli m » n « - gramma. MENTA 260 plebem & clerum, incidit mihi desiderium iu corde meo ut locum sancti Theotfredi Calmilicnsis cœnobii » quod olim regale fuit, & a prxdecelsoribus noftris re- gali beneficio obtentum, & per incuriam & secularem cupiditatem res profati loci male direpue sint, &exi- gente inopia, religionis ftatus inibi penitus annihiletur, iu priltinum pro polle redimerem sui ordinis gradum j unde accitum dominum Arnulphum, de cœnobio sancti Geraldi abbatem, deprecatus fum eum, ut praedi- ctum locum in suo dominio susciperer, & fratres ibi regulariter fecundum normam patris Benedicti viventes deligeret. Caventes itaque recidivam cupiditatis rabiem successerum noftrorum, assensu Geilini mar- chionis, & plurimorum epifeoporum, dedimus eis licentiam, ut supradictiun eft, ut monita S. patris Benedicti observent, & cum noftro communi consilio, cum fuerit necelfarium, eligant talem rectorem qui illos bpfie regere sciat. Si autem, quod ablir, inlH- gante diabolo, a proposico bono deviaverint, non folutn illa quæ perceperint amittant, hoc eft Roferias cum fuiS adjacentiis, & villam Coleneiam de communia fratrum, Camelarias insuper & Vcntreciacum, cum illorum finibus, quæ benevolo animo tribuimus, ad noftram redeant utilitatem. Et illas res supradictas eo tenore concedimus eis ab hac die & deinceps, ut quoti- die, exceptis diebus feftis, una quaque hora, pro nobis & succelsoribus noftris tam pontificibus quam clericis & omnibus adjutoribus ac benefactoribus no- ftræ fedis & ecclesue, duos Psalmos flexis genibus de- cantent i pro defunctis vero, quando poflibile eft, vigiliam & miflam. Res vero landti Theofredi quas > noftra vel qualibet secularis potentia tenere videtur, aut beneficiario jure, ab abbate ejusdem loci & monachis ibidem degentibus obtineat eo tenore ut quan- diu vixerit cenfualiter teneant, poft mortem vero ip- sorum abfque ulla contradictione rector & monachi ejusdem loci percipiant. Si quis autem hxc temerare prxsHmpferic, tam noftra quam epifeoporumpræsentium excommunicatione & æterna damnatione fe innodandum sciat, nifi refipuerit & fadsfaciendo emendare ftuduerit. S. Gotifcalchi episc. S. Gerontii archiepise. Bituricens. S. Bcgonis episc. S. Widonis episc. S. Bernardi abb. S. Dalmatii abb. Supra dictum episeopi donum factum eft anno i. regni Ludovici. XXXIX. ) Rrivilegium Chonradi regis UTaldo abbati Excj^tU^ Calrneliacenfi concestum. s. T/u » t- frtdi. IN nomine S. & individux Trinitatis, Chonradus, c, Tt* divina largiente clementia, rex &c. Noverit igitur 9 5 induftria virorum nobilium, atque simul omnis ecclesia fidelium, quoniam abbas venerabilisCalmiliacen- sis monasterii, nomine Valdus, cum aliquibusmona- chis noftram adiit præscnuam, pofcens humiliter ut przdia terrarum ac villarum quas inclytus vir & martyr Theofredus, monere nobilium virorum Dilonis comitis & Argidii przsulis, Sylvii atque Teuberti, & adjutorio atque eleemofyna Geilini comius in pago Dienh atque :Valent in cnsi posiidet, przcepri noftri corroboratione * firmarentur, ut rector monafterii, cui fubjacent, & suc- ceflores ejus ac monachi regulariter ibidem ad prxsens & in faturum degentes, ipsarum rerum stabili adepta firmitate, debita obfequia almo martyri valeant exhibere. Talis ergo petitio in conventu omnium noftrorum laudabiliS exticit, & visa eft placuisse nobis. Vo- lumus igitur authoritate noftri regiminis, & succcfto- rwm noftrorum, cum consensu Geilini comitiS, & Ay- monis episeopi, & waldi petitoris, firmum confifte- re, ut omnia qux ad monafterium S. Theofredi in pago Dicnfi atque Valenuncafi nunc videntur perti- nere, aut hic de Hseo regali aut de poteftate cpiscopali, aut de poteftate comiuli sive de rranchifia & quæ iu pollcrum ibidem ipfi monachi poterunt acquirere, omnia regali poteftate defsendantur. Simul autem ipfa res sive in comitatu Dienfi atque Valentinenfi in loco qui prius didhis eft Stuenna, cum ecclesia S. Stephani, Sc modo dicitur Ad pontem scilicet ex utraque parte fluminis, quod dedit Odilo comes, & in adjacente loco, quod dicitur Chaoro volis, &in alio loco villa dc Cleva, & ifta de Mona fubteriore cum portu > hxa omnia qux nunc ipfi monachi poffident, & quz in pofterum potuerint acquirere, & femper, totius firmitatis obtineant vigorem, & nullius temeritate posi sint violari. Has litteras regali auctoritate corroboravimus, & annuli noftri imprclConc fignavimus, & noftrorum fidelium manu roborari juflimus, quorum nomina deferipta sunt. Signum Conradus rex. Signum Gelli comitis. Signum Aimorti episcopi. S. Amedci comitis. S. Umberti comitis. Signum Arnaldi. jiliontm diplomatum & bttllarnm summorum pontificum mentio fiet in hifioria abbatum. A N I C I E N S 1 S. 162 A XXX. Alexander papa confirmat Doensi ccenoluo partem fructuum api/copatus, decanatus, canonicatuum &c> vacantium. ALixANDtR. episc. servus servorum Dei, dilfe&is filiis abbati & conventui monafterii domus Doe * przmonstratensis ord. Anic. diœcef. salutem &c. Sane exhibita nobis veftra petitio continebat qtidd bonae memoris petrus episcopus, præpofirus, decanus, & capitulum Aniciense pia deliberatione, pro fuarum animarum vobis conceflenmt salute, ut cum epifeo- pum, seu aliquem habituatum pecfonatum, vel di- gni ratem aut canonicum in ecdesu Aniciensi decedere contingeret, vos quosiiam redditus primo anno tan- 3 tum poft uniuscujusque obitum perciperetis in certis locis Aniciensis ecclelix ac terminis ; quod poftmodum bone memoriz Bertrandus, succelsor ipfius episcopi approbavit &c. Nos itaqtae &c. Id au&oritate apos- tolica confirmamus &c. Datum Viterbiis iv. Idui Januar. pontif. noftri anno quarto.