Gallia Christiana 1720 02/Claromontensis

Denis de Sainte-Marthe

Gallia Christiana - T. 2 (1720)

Ecclesia Claromontensis (col. 222-420)

◄   Ecclesia Bituricensis

Ecclesia Sancti Flori   ►

222 ECCLESIA CLAROMONTENSIS. QUÆ modo Clarus-mons dicitur Arvernorum princeps civitas in Aquitania olim Augusto* nemetum vocabatur, uti legitur apud Ptoiemæum, in tabula Theodosiana seu Peutingeriana, apud Ætiucum in cosinographia, &c. Quare ubi legitur in Strabone Nemosses > non levis est con- jectura Nemetum legendum esse, uti affirmat Casaubdnus. Jam antea more plurimarum Galliæ ur- bium nomen totius gentis huic urbi Arvernorum capiti datum fuerat cœperatque appellari Arverni, saltem ætate Plinii : nam loquens de colossis qui tunc in civitatibus certatim fabricabantur, ait lib. 34 » c. 7 » Verum omnem amplitudinem ejus generis statuarum vicit ætate nostra’Lenodorus, Mercurio facto in civitate Galliæ Arvernis per annos decem, pedum cccc. in magno precio ; quare Romam ac- citus est a Nerone, ubi destinatum illius principis simulacrum colosseum secit centum & decem pedum in longitudine. Postea hoc fere soIo nomine Arvernorum designata est primaria illa gentis Arvernæ civitas, ut videre est passim in conciliis, apud Ammianum Marcellinum, Apollinarem Sidonium, & Gregorium Turonicum ; qui ambo fuerunt Arvemicæ gentis * magna Iumina ; & pierosque hujus vel inferioris ævi scriptoress Porro quia de gente illa loquendi se se offert occasio, dissimulare non Iicet quanta fuerit olim Arvernorum potentia & fama ; quod esset Galliæ Celticæ maxime belIicosa, uti dicitur a Stephano. Auctor est Julius Cæsar commentariorum libro vn. imperata fuisse Arvernis a Vercingetorige millia hominum triginta quinque, adjunctis Heleuteris t Cadurcis, Gabalis > Vellavis, qui sub imperio Arvernorum esse consueverunt ; hinc vicinis suis terrorem injiciebant ; & sane refert Cæsar Gabalos pro- ximosquepagos Arvernorum, immifsos fuisse a Vercingetorige in Helvios, Iicet ab eis monte Cebenna disclusos ; alia vero ex parte beilicosus hic princeps invasit Boiorum fines qui cum Æduis Romanorum amicis & fratribus erant fœdere conjuncti, & eorum urbem Gergobiam oppugnavit ; sed audito Cæsaris adventu ab oppugnatione recessit. Etsi olim Arvernorum ditio, quam Dlo libro 40. Arvernidam T&J Apoutpvidh appestat, latius olim pateret quam nunc Arvemicus pagus ; hic tamen adhuc amplus est, dividiturque in superiorem, ubi S. Flori oppidum & episcopatus inter asperas rupes, montesque excelsos, quos Alpes appellat Fortunatus iu carmine 17. libri octavi sic alloquens Gregorium Turonicum in Arvernis natum f Lumen ab Arvernis veniens feliciter arvis, Qui illustrans populos spargeris ore pharus. Alpibus ex illis properatu mens altior ipsisi Et in inferiorem, cujus pars ad sinistram ripam Elaveris fluminis, /’Allier, Lemane dicta est, fer- tilitate amœnitateque tota GalIia celeberrima. Unde Childebertus rex dicere solitus erat ; Velim Arvernorum Lemanem, quæ tanta jucunditatis gratia refulgere dicitur t oculis cernere, uti narrat Gregorius Turon. historiæ lib. 111. c. 4. Idem in libro de gloria martyrum : Sicuri Lemane vestitum segecibus, nudum habetur a silvis. Utraque autem Arvernia multis abundat urbibus, aut locis insignibus. In superiori, præter fanum S. Flori, sunt Rupes-Berulfi, la Roque-Brou, ad Ceram fluvium : Vicus, Vic, adjacens eidem fluvio : Cartilatum, Carlat, non longe a præfato Rumine : Mauriacum, Mauriac : Aureliacum, Aurillac : Mons-salvius, Adontesalvi t lnteraquæ, Entragues : Aquæ-Calidæ, Chaudes-Aigues, quas Apollinaris Sidonius appellat Calentes * Baias libro v. epistola 144 Mura- tum ad Alamonem, Atagnon. it&t. Ca_ In inferiori Arvemia numerantur Casa-Dei, sic dicta a nobilissima S.Roberti abbatia : Billomagus, , ens « ; A* Billon : Voluta, la Voute : Vicus-comitis, Vic le Comte : Curva-petra, Corpierre : Brivas, Brioude, ubi collegium illustre canonicorum qui comites dicuntur, & ex nobilioribus familiis eliguntur : Iciodorum, Isseire : Aqua-Sparsa, Aigues-Perse i Mons-ferrandus : Ricomagus, Riom : & provin— git Caien- ciæ diœcesifque caput Clarus-mons ; quo nomine nunc nota est urbs olim Arverni & Augustonemetum w’ dicta ; de qua adhuc multa nobis notatu digna referenda. Clarus-mons medio fere octavo seculo reparatæ salutis memorari cœpit ; nam in anonymo qui, jubente illustri viro Nibilungo comite, Pipini regis gesta scripsit, decimo anno regni ejus legitur : Afaxirnam partem Aquitaniæ vastans, usque urbem Arvernam cum omni exercitu veniens ( Pipinus), Claremontem-castrum captum atque succensum bellando cepit t & multitudinem hominum tam virorum chron. Fn- quam feminarum vel infantum plurimos in ipso incendio cremarunt. Rlandinum comitem ipsius urbis deearii Arvernicæ captum atque ligatum adpræsentiam Regis adduxerunt. Ex iis intelligimus per Claromonteni non designari Arvemicam urbem, sed arcem seu castrum in monte vicino aedificatum, ad urbis mu. nitionem. At cum ob frequentes hostium iucursiones in urbe habitare minus tutum videretur, urbis incolæ iu hunc montem natura & arte munitum commigrarunt. Hanc sententiam, quam tuetur • Opinatur tamen Sirmondus in notis ad carmen XVI11. Sidonii cum ortu fuifle Lugduaenscm ; at conjugio & cathedra Ar* ternum, quod sufficit ad illius gentis decus, Tomus //. P 223 ECCLESIA CLAROMONTENSIS. V. C. Johannes Savaro in originibus Claromont. libenter amplectimur, & ipsi sanefavet popula- rium traditio ; nam qui vineas aut agros urbi subjectos colunt rustici, loca hæc vulgo vocant la Cita ; quod is fuistet olim civitatis locus. Quod præterea confirmatur ex variis antiquis monumentis, quæ ex istis aut vinetis aut agris jam effossa sunt, & adhuc non raro effodiuntur. Hunc Montem-cIarum civitati Arvernorum vicinum, a Gergovia posita in altissimo monte quæ omnes aditus difficiles habebat, teste Cæsare, non longe ab Arvernis, omnino diverfum esse, in confesse est apud omnes, qui locorum non sunt prorsus ignari : nam quidam mons nonnullis stadiis ab urbe distans, adhuc pristinum nomen retinet, appellaturque Gergoye, ubi supersunt an- tiquæ urbis rudera & vetera monumenta. Territorium Claromontense seu Arvemense itadescribit Apollinaris Sidonius lib. 4. epistola 21. Taceo, inquit, territorii peculiarem jucunditatem ; tacto illud æquor agrorum in quo sine periculo quæse tuofiæ fluctuant in segetibus undæ : quod indostrius quisque quo plus frequentat, hoc minus nanseagat : viatoribus molle, fructuosum aratoribus, venatoribus voluptuofum ; quod montlum cingunt dorfa pascuis, latera vinetis, terrena villis, faxofa cascellis, opaca luflris, aperta culturis, concava fontibus, abrupta fluminibus : quod denique hujusmodi est, ut femel visum advenis, multispatriæ oblivionem sape persuadeat. Arvernorum urbs seu Clarus-mons merito de sua antiquitate ac nobilitate gloriatur. Habuit enim suum senatum instar Romæ. De senatoribus Arvernis passim agunt Apollinaris Sidonius, & Gre- gorius Turonicus, qui ex genere senatorio hac in urbe natus erat ; Sidonius vero filiam duxerat Aviti, qui ex senatore Arvemæ civitatis factus fuerat imperator. Huic augusto socero suo panegyricum stricta oratione dixit Sidonius, in quo miris laudibus Arvernicam gentem extollit, uti & fœcundum regionis soiuni : Efl mihi quæ Latio se sanguine tollit alumnam Tellus clara viris, coi non dedit optima quondam Rerum apifex natura parem. Facundus ab urbe Pollet ager, primo qui vix proscisses aratro, Semina tarda sitit, vel luxuriante juvenco Arcana exponit piceam pinguedine glebam. Asserrexit huic, coxit quod torvidus auster Niliacum, Lybicumquesolurn : collataque femper Arida Mygdonia damnarunt Gargara falces. Apulus & Calaber cesset. Spes unica rerum, Hanc, Arverne, colens, nulli pede cedis in armis t Quosvis vincis equo. Teflis mihi Cæsaris esto Hlc nimium fortuna pavens, cum colle repulsus Gergovia, caflris miles vix reflitit ipsa. Hos ego tam fortes volui, &c. Idem Sidonius epistola 21. lib. iv. ad Aprum, urbem Arvernam studiis storuisse tum gram- maticorum, cum rethorum docet, quibus cum ibidem Aper fuisset non mediocriter imbutus, ipsi non licebat Arvernos vel propter litteras non amare. Pristinam gloriam adhuc Claromontani totaque gens Arvema retinent ; valent enim ingenio, ad litteras potissimum acutissimo. Olim fuit Univerfitas studiorum apud Billomum erecta, ad petitionem Caroli ducis Borbonii, ac Ludovici co- mitis Montis-pancerii, instantibus decano & capitulo ecdesiæ S. Syrenei, & Universaate hominum villæ Billonii, per bullam Eugenii papæ IV. datam Romæ apud S. Petrum an. M. cccc. LV… qua summuS pontifex facultatem concedit creandi baccalaureoS & doctores in utroque jure. Hanc acade- miam regebant decanus & canonici S. Syrenei, qui in tranlactione cum Guillelmo du Prat episcopo, a quo ibidem fundatum est collegium SocietatiS Jcsu, sibi & capitulo reservant jurisilictioncm iu illud collegium, cum jure visitandi, corrigendi, &c. Antiquos etiam honores non amisiturbs, sed auxit ; nam præter curiam præsidialem ab anno 1632. sedeS est curiæ supremæ subsidiorum, quæ prius apud Montem-ferrandum sedebat. In suburbio S. Hiidii visu dignus est rivus Tmndo dictus, vulgo Tiretaine, ob pontem impositum qui ex ipsius aqua in lapidem conversa, nulla hominum arte prodiit : lapidcseitenim hæc aqua, & quidquid in eam projicitur. Ut nunc de statu ecdesiastico dicere incipiamus, est in urbe Claromontana episcopatus amplissi- miiS, qui primum locum tenet inter alios Bituricensi subditoS metropoli. Ecclesia cathedralis, iub ti- a tulo beatissimæ virginis dedicata a, ob magnitudinem & singularem, qua fabricata est, artem specta- bilisest. In ea sex concilia sunt habita, quorum celeberrimum fuit an. 1095. sub Urbano II. Ca- pitulum tres habet dignitates, præpositum, abbatem, decanum. Præcentor quoque a nonnullis inter dignitates recensetur, sed est tantum personatuS, habetque annexam praebendam. Canonicatus & præ- bendæ sunt numero 3 5. ex quibus sunt 29. capitulantes, & sex sacerdotaleS quæ in duodecim senii- præbendas divifæ sunt pro presbyteriS altari & choro famulantibuS ; idque factum fuit ex statuto ca- pituli, quod senatulconsulto pariamenti ParisiensiS fuit confirmatum. Dignitates, canonicatus, & aliaecclesiæ sacerdotiaad collationem & omnimodam dispositionem capituli pertinent. In diœccsi quæ circiter 758. ecclesiaS parochialeS continet, sunt 1 5. archipresbyteratus : • Olim quoque patronos habuit SS. Vitalem & Agricolam martyrcs. ECCLESIA CLAROMONTENSIS. a i 4. 1. Claromontensis. 9. Merdoniæ. 2. Lemani pagi, la Limagne. 1 o. Ardilis. 3. Silviniaci, de Souvigny. 11. Maceriaci. 4. Cussiaci, Cusset. 12. Rupis-Fortis. 5. Biiiomagi, de Billon. 13. Hermenei, Hermeu. 6. Libratensis. 14. Menati, Ale nat. 7. Celsiniarum, Saucillanges. 1 5. Bloti. 8. Issiodorensis, Isseire. Sunt in diœcesi multa canonicorum capitula seu collegia, quæ juxta archlpresbyteratus iu quibus sunt recensebimus. 1. Beatæ Mariæ Portus, le Port, habet decanum & 15. præbendas ad collationem omnimo- damque episeopi dispositionem pertinentes. 2. S. Genesii in urbe, S. Cenez ; habet abbatem, cantorem & decem præbendas ad omnimodam capituli dispositionem spectantes. 3. S. Petri in urbe constat decano, cantore, præbendisque 1 5. ad collationem capituli. 4. B. Mariæ Camelariæ Chamalieres, prope urbem, ubi sunt decanus, cantor, præbendæque i 2. ad omnimodam dispositionem capituli. 5. B. Mariæ Montis-Ferrandi cantore constans & praebendis 13. ad capituli dispositionem. 6. S. Stephani Cebaziaci, Cebscrpc, ex decano & undecim præbcndis, ad collationem capituli. 7. S. Ludovici capella regia Ricomagi, ubi thesaurarius & canonici 1 3. ad collationem Regis, & semi-præbendarii sex ad dispositionem capituli. 8. S. Amabilis Ricomagensis ; decani, & cantoris dignitates, necnon præbendæ pertinent ad ca- pituli collationem. 9. Marthureti præpositura, le Adarthuret, ad collationem capituli S. Amabilis, præbendæ vero decem ad collationem capituIi Marthureti, duæ vero ad nominationem domini de Langeac. 10. SS. Victoris & Coronæ Ennesiaci, Enne^pc, ubi decanus, cantor, præbendæ 12. & duæ semi-præbendæ. 11. B. Mariæ Pontis-Castri, Pont du Chastrau. 12. S. Martini Cornonii, Cornon. 1 3. S. Martini de Arthona ubi abbas, cantor, canonici 13. ad collationem capituli. 14. S. Mariæ Aquæ-Sparsæ, Aigue-Perse. 15. Capitulum S. Ludovici, a capella sacra, & regia apud Aquam-Sparsam ; præbendæ, quarum prior est thesaurarii, & semi-præbendæ ad præscntationem ducis Montis-Panserii pertinent. 16. S. Venerandi, alias de Veau, ad nominationem abbatis Ebrolii 17. S. Petri de Vernolis habet decanum, cantorempræbendas 1 3. ad nominationem ducis Borbonii. i 8. B. Mariæ Cussiaci præest cantor ; sunt præbendæ 12. ad præscntationem abbatissie Cussiaci. 19. Varenarum super Thechiam, Vdren fur Teche. 20. S. Germani de Lembron. 21. B. Mariæ du Broc, ubi decanus curam parochiæ annexam habens, & cantor pendet a mensa ConventuaIi Calæ-Dei. lbidcm duodecim præbendæ sunt ad nominationem capituli. 22. SS. Victoris & Coronæ Marelogii, Afarieugein Ambronis. 23. B. Mariæ Cresti, du Cresti 24. S. Amantii, <£ Chamand. 25. B. Mariæ Orcivallis. 20. B. Mariæ Magdalenæ de Ia Queille. 27. B. Mariæ Hermenei, Hermeu. 28. SS. Trinitatis de Croc. Tom. 2. biblioth. Labb. pag. 707. editus cst vetus codex de eccIesiis, & aItaribus, quæ in Cfa- romonte consistunt, cum amplo Johan. Savaronis commentario, qui probat auctorem codicis scripsisse circa an. D. cccc. L. Sunt in urbe ac in tota diœcesi plurima diversorum ordinum monastcria, de quorum fundatione quaedam attingemus in historia episcoporum, sub quibus condita sunt. At de abbatiis quæ plurimæ sunt, seorsim disseremus post episcoporum catalogum & historiam. De originibus, seu antiquitatibus Claromontanis Gallice scripsit Johannes Savaro in curia Claromont. præses & prætor, ubi etiam de episcopis hujus urbis egit vir doctissimus, de Iitteris & patria optime meritus. Ad penitiorem gestorum episcopalium notionem explorandam recensuimus vetera monumenta, & archivi ecclesiæ instrumenta omnia ; quod Iibentissime venerabiles & iIlustres viri præpositus, decanus, canonicique permiserunt nostro D. Jacobo Boyer ad hoc miflb ; qui in difficili hoc opere maxime adjutus est a viris darissimis ar- chivi præfectiS D.D. Petro Andreade la Roche-Andre, & MichaelePelissierde Feligonde canonicis. * Apud Aquam-Sparsam urbem satis elegantem in Limania, Aigue-Perstf est sacra capella cujus sundaror suit Ludovicus Borbonius boni cognomen consecutus, Montis-Panserii comes, Arvemiæ delphinus, filius Johannis L ducis Borbonii & Ar- vemiæ. insigniturque titulo S. Ludovici. Bulla pontificia quam dedit Sixtus papa IV. ad confirmandam fundationem, hunc unum praefert 1475. diemque nonum Septembris. Immediate pendet a sanda Sede. Constat vero capitulum oflo canonicia quorum unus est theiaurarius, praestque capitulo : alter prrcentor qui fungitur officio curionis erga pertonas ad capitulum pertinentes, & principes, eorumque familiam, quando in urbis hujus castro morantur. Suntprzterea octo semi-præbendati. Silemu* dc minoribus ministris. Ibi conditi sunt multi regiae stirpis principes, præfcrtim Ludovicus Borbonius sundator. Tornus //. P ii « I

episcopI cla ; I. S. AUSTREM0NIUS. SANCTUS AUSTREMONIUS, vel, ut legitur in nova Greg. Turonensis editione, Stremo- CHRISTI /• o, , • • nius, unus fuit ex illis eximiis verbi Divini præ- 25°* conibus qui medio seculo m. Decio & Grato consulibus, missi a Romano pontifice Roma profecti sunt ut venirent in Gallias, uti legitur apud Gregorium lib. I. hist. c. 28. Post fundatam apud Arvernos ecclesiam, studio protelandi Christi servatoris imperium, Noviodunum Æduo- rum, seu Ncvernum ad Ligerim appulit, ubi re- ligionis Christianæ fundamenta jecit. Idem se— * cille dicitur Avarici Biturigum. Et quidem, ut jam diximus in Bituricensibus episcopis, S. Ursi- nus primus Biturigum apostoius, teste Gregorio Turon. I. 1. hist. c. 39. fuit discipuius horum apostolicorum virorum, quosc. 28. mistbsdixit in Gallias ab apostolicasede ; quidni igitur Stre- monii ! Tandem ad suos Arvernos reverfus in partem oneris pastoralis, quod 3 6. annos sustiuuerat, fandum Urbicum succestorem elegit, & ad lcio- ♦ iIToire. dorenlcm *.eremum divina contemplaturus se re— ( cepit, lllic a Judæis, ex quibus multos Christo acquisierat, variis ictibus affectum Austremonium capite plexum fuisse ecclesiæ ClaromontensiS tra- ditio est ; ut loquar cum eruditis viris qui novo breviario pro Arvemensi ecciesia navant operam. Conditus est in eodem loco ubi ad ejus sepuIcrum condita est abbatia. De eo ita Greg. Turon. 1. de glor. Confessi c. 30. Per sanctum Stremoniurn qui & ipse a Romanis ejufcopis cum Catiano bea- tissimo, & reliquis quos memoravimus, est directus, primum Arverna civitas verbum salutis accepit, coque prædicante Salutare mundi Redemtoremque* omnium Christum Dei filium credere capit. Hujus autem sepulcrum apud Iciodorensem vicum habetur, ad quod cruda rusticitas, licetsciens quod quiesce- ret, nullum tamen ibi exhibebat honoris cultum. Post longinqua vero annorum curricula, Cautinus qui ipsius Arvernæ urbis ejuscopus datus est, in diaconatu suo ecclesiam vici illius rexit. Hic cœ- lcsti visione admonitus, debitum sancto confesseri honorem restituit ; quo ex tempore cœpit miraculis coruscare, quæ sibi narrata fuisse ab eodem Cautino facto episcopo asseverat Gregorius. j Tandem cum idem locus adhuc propter varias clades elset incultus, Avitus episcopus inde sacrum sancti confestbris corpus transtulit ad Volvicense cœnobiuin, a se fundatum ; unde postea Lautsridus abbas Mauzacensis, auctoritate Pipini regis, ilIud transtulit ad suum monasterium an. circiter 764. ut ait MabilI. ad hunc an. n. 71. Fertur condi- disse ecclesiam in honorem Dei-paræ quæ J1. Ma- ria inter /anctos appellata est, ob frequentia mar- tyrum aut aliorum sanctorum lepulcra circumpo- sita. Nunc autem est basilica S. Illidii, <£ Allyre. Consuie nostrum Ruinartum in addendis ad Greg. Turon. pag. 1400. & seq. 226 R.OMONTENSES. L S. Austremonii vitam edidit Labbeus tom. 2.

Bibliothecæ pag. 48 2. sed fabulis plenam. In ea ANNI sanctus vir unus ex 70. discipuliS Domini dicitur, CHRISTI legiturque capite truncatus calendiS Novembris Judæorum gladiis, anno 64. post Christi passio- nem ; quæ omnia pugnant contra Gregorii T11- ron. selitentiam, qui S. Austremonium tertio se- culo milium dilerte docet, nec martyrem fu ille censuit, quem videlicet inter confestores tantum retulit, in libro videlicet de Gloria ConsefTorum. Scriptoris hujus sentcntiæ favere tamen videntur quædam veteres inscriptioneS. In ecclcsia sancti ’lllidii, ubi jacuit aliquandiu S. Austremonii cor- pus transiatum ex Iciodorensi cœnobio, ut diximus, destructo altari S. lllidii anno 1709. die 24. SeptembriS, inventus est lapis marmoreus cum hac inserlptionc uncialibus litteris : H1C RELIQUIÆ SUNT B. AUSTREMON1I MRS SC1QUE JULIANI ET STABILE, &c. ln ecclefia quoque cathedrali subtus altare majus fervatur capsa ex argento inaurato cum hac inscriptione : PARTES FEMORIS SANCTI AUSTREMONII ARVERNORUM 3 EPISCOPI ET MARTYRIS. Sed id probat solummodo ea ætate qua inlcriptiones hu- jufmodi factæ sunt, Austremonium pro maityre fuisse habitum : at neutra ex iis inlcriptionibus septingentos annos superat ; æquumque non est auctoritatem hanc anteponere testimonio Gregorii Turonici, qui ante annoS centum supra mille scri- bebat ; & aliunde Arvernicis de rcbus erat a puero apprime edoctus. II. S. Urbicus. S. Urbicus successit Austremonio. Gregorius ’Turon. histor. lib. 1. cap. 59. Apud Arvernos, inquit, post Strernoniurn episcopum, prædicatorern- que, primus epifeopus Urbicus fuit, ex fienatoribus conversus, uxorem habens : quæ juxta consuetudi- nem ecclesiasticam, remota a consortio sacerdotis religiosie vivebat. Vacabant enim ambo orationi, eleemosiynis, atque operibus bonis. Cumque hæc agerent, livor inimici, qui feniper est æmulus sanc- titati, commovetur in feminam ; quam in concupiseeo- tiam viri succendens, novam Evam efficit. Nani succensa mulier a libidine, operta peccari tenebris, — pergit ad domum ecclesiæ per tenebras noctis. Cum- que obserata omnia reperisset, pulsare fores ecclesiæ domus capit. tandem sacerdotis tepesicit religio. Jubet eam cubiculo intromitti, ususipie concubitu ejus diseedere jubet. Hæc, quamvis Urbico episcopo minuS ho- norisica videantur, a posteris ignorari noluit GrcgoriuS, ut hoc humanæ fragilitatis exemplum sacerdoteS, clericos, ceterosque fideles cautiores redderet. Itaque pergit GregoriuS : Dehinc tarv dius adse reversus, & de perpetrato seelcre condo- lens, acturus pœnitenriam, diœcesis sua monaste- num expetit ; ibiqi/e cum gemitu ac lachtymis quæ 227 ECCLESIA CL ~ commiserat, diluens> ad urbem propriam est reversus.. C HR1STI implut0 ritct cursu > migravit a seculo* Nata 1 est enim ab hoc conceptu Jilia, quæ in religione permansit. Ipse quoque sacerdos cum conjuge & * Chintoinisc^iu itt Crypta Cantobennensi ♦ juxta aggerem * publicum Publianum * est sepultus. In cujus loco Legonus 312. episeopus subrogatur. Obilt circa annum 3 12. ad mentem Savaronis ; tardius juxta Bailletum ita judicantem ex nonnullis circumflandis historiæ supra ex GregorioTur. descriptæ. ExCan- tobennensi crypta postea transtatus est iu basili- cam S. Illidii. In libro de ecclesiis & altaribus quæ in Claro-- monte consistont ad quem doctos edidit commen— 1 tarios Johannes Savaro, legitur §. vm. In ecclesia S. Galli altare S. Mariæ ubi requieseunt S. Gallus, & S. Urbicus, &c. quibus ex verbis infert vir eruditissimus, S. Galli ecclesiam condi- tam esse juxta cryptam illam Cantobennensem S. Urbici sepulcretum ; de qua vel minante rui- nam vel eversa, X Urbicus in Illidianam ( basi- licam) migravit ; laudatque tabulam sancti Illidii. * vtl Can— Exstitit olim Cantobonense * rnonasterium puel- toelUle, lse• larum dicatum S. Petro, ut legitur in jam laudato Claromontensium ecclesiarum catalogo Savaro- niano lib. 1. c. 26. De hoc monasterio agemus in abbatiarum historia. III. LEGONUS, ab LfiGONTIUS. Multum debemus Gregorio Turon. qui Arvernorum episcoporum seriem tam accurate suæ Francorum historiæ inseruit. Itaque juxta ilium Urbici succeflor fuit Legonus, qui & Legontius, & Leccontius legitur. De hoc vero præsule nihil scimus. In codice Savaroniano lib. 2. cap. 1 8. memoratur ecclesia S. Leogontii, ubi idem sanc- tus, quem Legonum Gregorius appellat, dicitur quiesccre.Cap. 1 o. libri 1. laudati codicis a Sava- rone notis & observationibus illustrati, memora- tur S. Linguinus in ecdesia S. Venerandi sepultus. Utrum vero is sit idem cum Legono quis asserere audeat aut negare ! IV. S. I L L I D I U S. S. IUidius inter episcopos Arvernenses sanctl- 370. monia notus, florebat circiter an. 370. Gregor. Turon. de ipso hist. I. 1. c. 40. fatur his verbis : Quo desuncto, Leogontio, sanctus fflllidiussuc- cesset, vir eximiæ fanctitatis ac præclaræ virtutis, qui in tanta sanctitate emicuit, ut fama ejus etiam extraneos fines adiret. Unde factum est, ut impe- * ratoris* Treverici filiam expetitus a fpiritu immundo j curaret ; quod in libro illo, quem de ejus vita conseripsimus, memoravimus. Fuit autem ( ut fama refert) valde senex & plenus dierum, plenusque bonis operibus, qui felici consummatione, vitæ hu~ jus perspnctus tramite, migravit ad Christom : se- « f. Subur— pultufque in crypta, suburbano * civitatis illius. 1^*** ; ^L Habuit autem & arcftidiaconum nomine & merito e*tt » MS. Justum, qui & cursum vitæ bonis consummans operibus, magistri tumulo (ociatur. Jam veco post tran- situm B. Hillidii consesseris, ad gloriosum ejus se- • Significat Maximum, sive tyrannum fivc inapertiorem <jui a Tbeodofio vidua & occiUu est. AROMONTENSIS. 228 A pulcrum tantæ virtutes apparent, ut nec seribi in- tegre queantt nec memoria retineri. ANNI In libro devita patrumc. n.idem Gregorius docet S. Illidium factum fuisse episcopum, Deo inspirante, & populo eligente ; deinde plurima recenset miracuIa ; in iis insignem liberationem & curationem a dæmone siliæ Maximi imperatoris : Quod miraculum imperator cernens, immensos auri argentique cumulos sancto ossertsacerdoti : quod ille exsecrans ac resutaus, hoc obtinuit ut Arverna civis tus, quæ tributa in soecie triticea ac vinaria de- pendebat, in auro disselveret, quia cum gravi la- bore penui inferebantur imperiali. 1 Illidius hoc in itinere migravit ad Christrim ; a suisque delatus, in sua sepultus est urbe, ex eo- dem Gregorio, qui narrat se adhuc parvulum hu- jus sancti meritis sanatum fuisse a morbo gravissi- mo, post emissiim de clericatu suscipiendo votum. Episeopus Turonum factus, in dedicato a se nu- per oratorio quasilam S. Illidii reliquias colloca- verat, quæ aut panni erant, aut linteamina ex tactu ejus corporis consecrata ; refertque filum quo colligabantur, in ignem lapsum minime con- sumtum fuisse. Locus ejus sepulturæ fuit ecclesia quam ipse construxerat ipsius nomine insignita, ubi postea celebre rnonasterium conditum est, — quod hodie superest ac floret Quo anno sanctus lllidius obierit Gregorius non indicat. Maximus imperator, cujus filiam paulo ante mortem a dæmone liberaverat, imperavit ab anno circiter 381. usque ad an. 3 8 8. Itaque non obiit sanctus lllidius ante an. 3 8 1. aut post an. 388. Sancti episcopi vitam fabulis deturpatam ediderunt Bol-> landiani, ad diem v. Junii, quo festum ejus apud Arvernos celebratur, etsi iu martyrologio Ro- mano commemoretur die v. Julii. Transiatioejus reliquiarum anno M. CCC. xi. facta est ab Ar* berto episcopo. > V. S. NepoTIANUS, b b Nepotianum IHidio suffectum esse docet Gre- gorius toties decantatus lib. 1. hist. c. 41. cujus verba hic referenda t Apud Arvernos S. Nepo- tianus quartus habebatur episeopus. A Treveris vero legati in Hifpaniam mittebantur, ex quibus Artemius quidam admirabilis sapientiæ atque pul- critudinis t & prima ætate fiorens, vi febrium est correptust Præcedentibus veco aliis, hic apud Ar-- vernos ægrotus relinquitur. Nam eo tempore apud Treveros fponsali erat vinculo nexus. A sancto au- tem Nepotiano vifitatus, atque oleo sancto perunc-- , tus, tribuente Domino redditur fanitati. Qui cum ’ab eodem sancto verbum prædicationis accepisset, oblitus tam sponsam terrenam, quam facultates proprius ascanctæ copulatur ecclesiæ, factusque cleri- cus in tanta prælatus estsanctitate, ut B. Nepotiano successer exsisteret > ad regendas gregis Dominici caulus. Quanto tempore præfuerit non legitur. Secundum Savaronem in originibus Clarom. ad cœlum evolavit die 22. Octobris an. 388. Se-> 388. h In quodam catalogo Ificius ouintus episcopus legitur. Festum S. Isicii celebratur in diœcefi die $. Junii, & tran* flatio die i 6. Decembris. Fuit fortaITe chorepiscopus tantum. Certe satius est S. Gregorio Turonico quam incertorum auc- torum catalogis credere. P iij 2i9 ECCLESIA CLA ■ — — pulcrum ejus in eccIesia S. Venerandi erat tem— A ANN1 pOrc Gregorii Turonen. qui c. 37. dc Gloria CHRJSTI Consessorum ait : Ibi & sanctus Nepotianus episc copus requiescit, qui fuit in seculo summæ vir san- ctitatis, obtinens nunc cum Domini potentia quæ ab eo fuerint implorata. S. Nepotiani coepus ab Arberto episcopo diu quæsitum, inveniri non potuit. Forte jam transsatum fuerat. In antiquis reliquiarum Illidianæ ecclesiæ catalogis recensetur corpus S. Nepotiani. VI. S. A R T E m 1U s. Jam præmisimus quæ Gregorius Turonicus de hoc sancto episcopo narrat in Nepotiano ipsius 1 antecessere. Savaro conjicit vel potius divinat eum e vita excessisseanno 394. Habuit olim ec- clesiam fuit sui nominis titulo, quæ memoratur in libello de eccl. Clarom. c. 29. nunc solo ad- æquatam ; Iugetquc Savaro quod arca lapidea quæ oIim ejus ossa continebat, suo tempore a praetereuntibus conculcaretur. Festum tamen ejus quot- annis celebratur die 24. Januarii. VII. S. VENERANDUS. Quæ de S. Venerando S. Artemii succeflore dicturi sumus suppeditabunt Gregorius & Pauli- nus. Gregorius Tur. lib. 2. hist. c. xm. ait post < transitum S. Artemii Venerandum e senatoribus, hoc est cx senatorio inter Arvernos ordine, fuisse ordinatum episcopum. Qualis autem, inquit, ■ fuerit hic pontifex testatur Paulinus * dicens : Si enim hos videas dignos Domino facerdotes, vel Exsuperiurn Tholofæ, vel Simplicium Viennæ, vel Amandum Burdegalæ, vel Diogenianum Albigæ, vel Dynamium Ecolismæ, vel Venerandum Arvernis, vel Alithiurn Cadurcis, vel nunc Pegafium Petrocoriis ; utcunque se habent seculi mala, videbis profecto dignissimos totius sanctitatis ac fidei reli- gionisque custodes. S. Venerandus transivit ad me-. iiorcm vitam in ipsa Dominici nataliS vigilia. De • eccIesia ejus cultui dicata loquitur Gregorius lib. de Gloria Confefforum c. 3 5. & seq. ex quo dis cimus plurima ibi sanctorum corpora sepuita ; quod etiam legitur in Iibello de ecclesiis Clarom. cujus hæc sunt verba : In ecclesia S. Venerandi altare S. Juliani, & S. Basilissee Antiochena, al- tare S. Quintini, &c. ubi S. Venerandus, & S, Einguinus, & S. Nepotianus, & S. Avitus & S. Clara & alii fex millia ducentorum in corpore quiescunt ; quorum nomina Deusscit. Hodie hæc ecclesia est in hortiS IHidiani monasterii. Festum S. Venerandi die 18. Januarii celebratur. VIII. S. RUSTICUS. Z/7 rr. PostS. Venerandi obitum fada fuit pro episc M. e. /copatu intentio, Gregorio teste, populusque stu- dia in contraria abreptus, in unius episeopi electionem conspirare non poterat. ResidentibuSvero episcopis die Dominica, quædam mulier velata Deoque consecrata, dixit Deo nequaquam pla- • Editi ante novistimam editionem cum nonnullis codicibus manu exaratis habent, Paulinus presbyter ; attamen nihil vetat tribuere hæc Paulino postea Nolano episcopo, qui potuit ea feribere, adhuc presbyter. Ceterum hzc nullibi reperiuntur in operibus S. Paulini. ROMONTENSIS. 230 . cere eos quos ad sacerdotium postukbant populi " —~ tot in parteS scissi ob ambitum & cupiditatem ; sed statim adfuturum eum quem sibiDeus elegerat. Sanctimoniali adhuc loquente.eccesubito Rusticus nomine, qui erat ex ipsa urbis Arvernæ diæcefi pres- byter, advenit, ipfe enim jam mulieri per visionem fuerat indicatus.Quo visco, ait : En ipsum, quem ele- git Dominus. Ecce qualem vobis Dominus ponti- sicem destinavit, hic ordinetur episcopus. Hæc ea loquente, omnis populus cuncta intentione postposita, clamavit dignum acjustom esse. Qui in cathedra posu tusseptimus in eodem loco pontificatus honorem, populo gaudentesuseepit. Ex Mabill. 1. iv. de re dipl. 1 in notis ad tabelI. XIX. Rusticus ArvernensiS epis copus dedicavit ecclesiam S. Vincentiani con- sestbris post obitum viri Dei Vincentiani octo mense- bus jam transactiS, xv. scilicet cal. Septembr. sub rege Clothario xv. an. Mortuus est die 24. Sept. de quo martyroIogium meminit eodem die. Vulgo appellatur X Rotiri. In veteri martyrologio edito tomo Iv. Spicilegii Iegitur : viti. kal. Octobris .Arvernis depofitio S. Rustici ejuseopi. IX. S. N A M AT I U S. Pergens Gregorius in texendo catalogo episco- porum suæ patriæ, docet lib. 2. hist. c. 1 6. Na- matium qui uxorem habebat, S. Rustico subro- gatum fuisse. Qui ædisicavit ecclesiam cathedra- lem seu seniorem, uti loquitur Gregorius, infra muros civitatis, habentem in longum pedes centum quinquaginta, in latum pedes sexaginta, in altum infra capsurn usque cameram pedes quinquaginta : in ante abfidem rotundam habens, ab utroque ascellas eleganti constructas opere ; totumque ædi- ficium in modum crucis habetur expofitum. Habet fenestras q.2. columnas septuaginta, ostia octo…. ………… Parietes ad altarium opere sarsurio, ex multo marmorum genere exornatos habet. Exacto -ttgo in duodecimo anno beatus pontifex ædificio, Bononiam civitatem Italiæ facerdotes dirigit, ut ei reliquias sanctorum Vitalis & Agricola exhi- beant, quos pro nomine Christi Dei nostri mani- festissime cruxifixos esse cognovimus. c Uxor S. Namatii eodem studio pro gloria c— *7- Domus-Dei accensa, basilicam S. Stephani b æ— b disicavit in suburbio Arvernorum, quæ ab annis circiter 200. nomen habet S. Eutropii, est- que nunc eccIesia parochialiS. Ceterum olim rarissime ædisicatæ sunt eccIe- siæ intra muroSinam pleræque basilicæ super mar- tyrum tumuloS sunt constructæ, qui extra muros … erant, cum olim vetitum esset in urbibus mor- tuorum cadavera condere. Pia matrona cum basilicam hanc fucis colorum adornare vellet, tenebat librum in finu suo, legens IbiI. historias actionum antiquorum, pictoribus indicans quæ in parietibus fingere deberent, inquit Grego- riuS. Quæ de ea subdit probant quantæ edet hu- militatis hæc sancta mulier ; quippe quæ ex veste atra & vili, pro paupere sœmina seclente ad elee- molynam habita sit, nec dedignata fuerit fruftum b Johan. Savaro prosert matriculam sive veterem descrip- tionem civium Claromont. trecentis abhinc annis scriptam, in qua haec ecclesia vocatur adhuc la paroche de S. Sicyhe : ldcm legitur in ordinali Clarom. & in rituali libro S. lllidii 2jf ECCLESIA CLA * ■panis a mendico accipere ; quam humilitatem l ANNI Deus miraculo remuneravit oepultus est sanctus C HRISTI pQamafjus jn ecciesia S. Stephani, ut docet libellus de eccIesiis notis Savaronis illustratus, c. xm. In ecciesia S. Stephani, ubi S. Namarius, &c » & alia franctorum corpora, quorum nomina nefcimus, quiescunt. S. Namatii festum celebratur die 27. Octobris. De annis episcopatus S. Namatii Til- P— 4 r 0. lemontius tom. xv. commentariorum, ita conji- 446. cit : Forte successit Rustico an. 446. rexit usque 462. ad 462. quo Eparchio locum dedit, qui obiit sal- tem an. 471. sed de his nihil constat. Quamvis titulo sancti sit insignitus, nullus tamen ejus cultui dies est assignatus. I • X. EpaRCHIUS.• Defuncto apud Arvernos Namatio episcopo Eparchius successet, vir sanctissimus, atque religio- frus, inquit Gregorius 1. 2. hist. c. 21. Et quid eo tempore ecciesia parvam infra muros urbis possefr- sionern habebat, ipsi sacerdori in ipso, quod modo salutatorium dicitur, manfio erat, atque ad gratias Deo tempore nocturno reddendas ad altarium eccle- siæ confurgebari Agnosce hic veterum episcopo- rum simplicitatcm & modestiam, quibus pro habitatione sufficiebat tuguriolum juxta ecclesiam, ut loquuntur patres Africani. SaIutatorium seu se- cretarium idem est ac hodie sacristia. Ante sa- crorum mysteriorum celebrationem, episcopus sedebat in secretario, ubi filiorum ecclesiæ luo- rumque salutationes excipiebat ; unde salutatorii nomen huic loco datum, quod observatum a nobis est in epistolam 5 6. S. Gregorii papæ libro v. Solebat S. Eparchius diebus Quadragesimæ sccedere in monasterium, quod in arce Canto- bennici montis condidisse fertur, ibique rcclusus manebat. Die autem Cænæ Dominica, inquit Gregorius Tur. cum magno pfallentio, comitantibus clericis civibusque, ad ecclesiam suam reverteba— _ 472. tur* Excessit e vivis anno 472. juxta communem L opinionem. b XI. APOLLINARIS SIDONIUS. b Exstincto per mortem hoc magno lumine quo Arvernensis ecclefia refulgebat, surrexit in ejus locum luminare fortasse majus, ob splendorem natalium /dignitates, imperiales nuptias, doctrinam, eloquentiam ; quæ omnia conjuncta sum- mæ pietati, episcopum numeris omnibus absolu- tum consecrarunt. Caius Sollius Apollinaris Sidonhisesecundum freculi dignitatem nobilissimus, & de primis Gallia— j * ’rumsenat0rt^us > loqui* Gregorius Turon. patrem & avum habuit prætorii Galliarum praefectos. Lugduni anno circiter 43 1. ortus, ut probat Jacobus Sirmondus in ejus vita, adverlus Johan. Savaronem, qui Sidonium gente Arvemum fuisse contendit : sub optimis magistris, litteris operam dedit in Gallia, quæ tum liberalium artium_stu- aJ.t j ; e. diis florebat ; ufus est autem Hoenio in poeticis, Vtrj. j t o. tarm. re. a in majoris ecclesiæ catalogo vocatur S. Barthius, vulgo S. Bar. b ln MS. Illidiano ante Sidonium ponuntur : Deletronius & Sezerolus, qui in codice majoris eiclesue appellantur Pele- tronius, & Fcrraolua. Sed illorum MS. nulla habenda ratio. ROMONTENSIS. 232 k ut ipse commemorat, & Eusebio in philosophi— ————* cis, sub quibus quantum profecerit maxime iu ANNl * 1 1 r runicTi poetica norunt eruditis Quos audierit in rhetorica v non legimus : sed magistram naturam se habuisse in facultate dicendi probarunt plurimæ orationes extemporaneæ & repentinae scrlptiones. Eadem elucebat in eo ingenii felicitas in pangendis ver- sibuS. Gregorius Turon. post laudes ei datas ob facilitatem iu scribendo & dicendo extempora- nee, quantum polleret memoria offendit hoc prelato exemplo : Processerat Sidonius episcopus ad celebranda quodam in monasterio sancta mys teria, die festivo basilicæ, forte in dedicatione. 1 At defuit libellus quo ad rem sacram utebatur ; fuerat enim nequiter subtractus. Nihilominus ta- men memoriter omnia quæ libro continebantur, quasi legisset, recitavit ac cantavit ; ut omnes in stuporem acti exclamarent, non hominem locutum suisse sed angelum. Quod, inquit Gregorius, in præsatione libri quem de missis ab eo compositis conjunximus, plenius declaravimus. His naturæ dotibus, accedente studio & exer- citatione id consecutus est Sidonius, Mamerto Claudiano teste f ut eruditorum sui ævi pcritis fimus & disertissimus haberetur, poetices maxi- , me. Laude clarus apud principes, in eorum fami- ’liaritatem & amicitiam facile aditum habuit, quin etiam Papianillam Fl. Aviti consulis ac de- muin imperatoris filiam uxorem duxit, ex qua tres liberos Apollinarem filium, Rosciam & oe- verianam c suscepit. Anno 457. a Majoriano c imperatore qui Avitum Cæsarem Sidonii soce- rum imperio spoliarat in obsidione Lugdunensi captus, maximo in honore est habitus ; cui prin- cipi cum ineunte anno sequenti panegyricum di- xisset, Majorianus, petente quoque senatu, eum statua laureata donavit in foro Trajani posita, & comitiva. Quamquam Sirmondus velit sub Avito . augusto statuam Sidonio Romæ in bibliotheca ’fori Trajani esse positam. Ab Anthemio impera- tore Romam vocatus, Augustum oratione panegy- rica laudavit, a quo præfectus Urbis creatus est & patricius ; sicque farruiiam suam ex præfectoria patriciam reddidit. Nunc de ejus episcopatu agamus. Anno circiter 47 2. invitus a tribunali ad Ar- vemorum cathedram episcopalem raptus est, 472, tuncque relictis filio suo Apollinari bonis & honoribus, ad res cœlestes animum studia- que adjecit ; uxorem tamen, nonnisi quoad thorum dimisisse videtur ex his quæ de eo narrat Gregorius. Cum autem esset, inquit, magnifica ■ sanctitatis t atque ex frenatoribus primis, plerumque * nefrciente confuge, vafra argentea aufrerebdt a domo, & pauperibus erogabat. Quod illa cum cognofrceret. seandalilabatur in eum : sed tamen dato egenis pretio, frpecies domi restituebat ; quibus ex verbis iutelligimus quoque pontificem hunc non omni- no abstinuisse ab argentea & pretiosa supelsec- tili. ldque videtur significare Gregorius Turon. quando id narraturus præmittit ; Cum autem esset magnifica sanctitatis, atque ut diximus, ex frena- C Greg. Turon. lib. j. cap. a. memorat Alchimam, ApoHi* naris filii nostri Apollinaris Sidonii sororem, qux proinde videtur a Sidonio quotjue geititx Yide infra in Apollinare episcopo Xiv. 233 ECCLESIA CU — ■ toribus primis ; moxque subdit pia ipsius furta : J ANNI plerumque nesciente conjuge vasa argentea auferes CHRISTI bafaJofno. Porropost ordinationem suam, ma- jori studio cœpit sacras litteras excolere quam prophanas & humaniores antea ; ita ut dc locis di incitioribus sacræ Scripturae, ac de fidei christia- næ dogmatibus, ab aliis præsulibus consuleretur ; quos ob animi demissionem ac modestiam ad lanctos patres remittere solebat. Tanta erat de ejus prudentia existimatlo, ut electionem e^is- copi ad metropolitanam sedem Bituricensem pro- vinciamque regendam, ab ipso pendere volue- rint congregati pro hac electione ejus coepiscopi. j Quamvis in deliciis enutritus, jejuniis ita cœpit assiiescere, iu quibus oratione sola se recreabat, ut pene quotidiana essent ac continua. Virtutis avitæ non oblitus & bcllicæ fortitudinis pristinæ (olim enim schola egresses, mili- tiam lecutus fuerat) multa præclare gessit, Ar- vernis quibus ducis loco erat obsidione cinctis per Gothos sub Evarico rege, diutinae oppu- gnationis impetus constanter sustinuit. Inde ur- be in potestatem hostium dedita, ab iis obtentu legationis a sede pontificia ejectus, cogitur exsuia- re : tandem cathedrae suæ restitutus, cum inter barbaros optimi pastoris munia sedulo impleret, singulari iu omnes propensus benignitate, sum- ma autem in egenos liberalitate, æmula duorum presbyterorum odia in se constanter pertulit ; qui omnimoda sedis suæ potestate ei contumeliose ablata, ad maximas angustias illum redegerunt, sed a calumnia liberatur, postquam seditiosorum presbyterorum alter divinitus morbo percussiis, Arii mortem obiisset ; quod fusius habes observatum Greg. lib. 2. c. 2j. Tandem vero Aprunculo divina quadam præsensionedesignato sibi succestb- re, ad Christum feliciter migravit 12. cal. Sept. 48 2. anno 48 2. cum vixisset annis circiter 52. £ * /• 4 94. Ut dc ingenii ejus fœtibus jam loquamur, ope- ra quamplurima elucubravit, iu quibus sane, ut Sirmondus in ipsius elogio, seu metro vinctis, seu liberis ac solutisfsive narret autsuadeat, sive laudet aut vituperet, & quodcumque argumentum tractet, par in omnibus felicitas & copia, atque ea tum verborum, tum fententiarum varietas, ut mira in eo vis ingenii, & abundantia quædam doctrina statim eluceat. Quantus esset ostrndit in extemporalibus etiam repentinisque seriptionibus, quarum illi tam promta facultas erat, ut non pauculos duntaxat versus non meditatos sunderet e vefligio

cum eximiis seculi illius poetis Domnulo, Severiano, E atque Lampridio decertavit…….Multa autem sup- presset ingenii monumenta, & quædam adorsus, ut Attilæ bellum, operis pertæsus abjecit, Historiam præterea sui temporis ut seriberet, hortante Leone Eurici regis Vesigothorum consiliario, detrectavit, cum diceret historiæ scribendæ consilium clerico minime convenire. Hactenus Sirmondus. Porro fer- me omnia quæ habemus de Sidonii vita possimt erui ab ipsis Sidonianis operibus, & historicis, a quibus passim laudatur : inter eos Claudianus Ma- mertus presbytcr Viennensis, de statu animæ li- bros tres infcribens præsectorio patricio doctissimo viro & optimo Sollio Sidonio t illum potissimum iROMONTENSIS. 234 t disertum, eruditissimum virorum, ac veteris elo— — quentiæ reparatorem appellat ; & alibi, multis ANNI lcientiarum abundantem talentis. Gennadius item CHRISTI presbyter Massiliensis de viris illustribus cap. 9 2. Sidonius Arvernorum episeopus scripsit varia & grata volumina, & fanæ doctrina ; homo siqui- dem tam divinis quam humanis ad integrum im- butus, acerque ingenio, scripsit ad diverfos diverso metro, & prosa compositum insigne volumen, in quo quid litteris poffic, ostrndit, verum Christrano vigore pollens, etiam inter barbara feritatis duri- tiern, quæ eo tempore Gallos oppresserat, catholicus j pater & doctor habetur insignis : fioruit ea tem- peseate qua Leo &’Leno Romanis imperabant. Pari præconio celebratur a mediæ ætatis scripto- ribus non contemnendis Fiodoardo, Sigiberto Gcmblacensi, Hugone Floriaccnsi in chronico, Honorio Augustodunensi, Petro Venerabili ab- bate Cluniacensi, Abaelardo, & aliis. E neotericis vero opera ejus commentariis inter ceteros illustrarunt, Jacobus Sirmondus, & Johannes Savaro, ambo Arverni doctissimi, ex quorum notis ad Sidonium plura desumsimus. In ecclesia Arvernensi sanctorum albo adseriptus colitur ritu , solemni, cujus cineres in veteri S. Saturnini basi- ’lica primo tumulati sunt, inde transtati ad ædem S. Genesii. Hujusmodi autem epitaphium in ve- tusto codice Cluniacensi repertum est his versibus : Sanctis contiguus, facroque patri, Vivit sic meritis Apollinaris, Illustris titulis, potens honore, Rectus militia, forique judex, .Mundi inter tumidus quietus undas, Caufarum moderans subinde motus, Leges barbarico dedit furori. Diseordantibus inter arma regnis, Pacem consilio redux it amplo, I Hæc inter tamen & philofophando Scripsit perpetuis habenda feclis, Et post talia dona gratiarum, Summi pontificis fidens cathedram, Mundanos soboli refundit actus, Quifque hic dum lachrymis Deum rogabis, Dextrum sunde preces super sepulcrum, Nulli incognitus, & legendus orbi, Illic Sidonius tibi invocatur. XII. cal. Septemb. Zeno imp. XII. S. ApruncuLus. Mortuo S. Sidonio, presbytcr ille qui cum altero divinitus percuflo, ut mox diximus, adver- sus sanctum seditionem moverat, protinus omnem facultatem ecclesiæ, tamquam si jam apiseopus esset, /, j * inhians cupiditate, præoccupat dicens : Tandem respexit in me Deus cognoseens me justiorem esse Sidonio. Die vero Dominico paravit epulas in domo ecclesiæ, hoc est in ædibus episcopalibus, ad quas vocavit cives. At ei pincerna dum præ- beret poculum, comminatus est ex divina reve- latione mortem proximam ætemaque supplicia ob vexatum injuste S. Sidonium. Quæ audiens pres- byter, elapso de manu poculo, exhalavit animam. Itaque S. Aprunculus episeopus a S. Sidonio de- signatus cathedram obtinuit. 1$ prius ajy ECCLESIA CL^ • Is prius Lingonum fuerat episcopus, cujus j ANNI episcopatus tempore Sidonius ad eum seripserat fUDicTi * « t * * epistolam x. libri noni. Ipsum Gregorius lib. n » c. 3 6. Divionensem appellat. Qua vero ratione ex sede Lingonensi traiistatus sit ad Arvemensem, is.r.jj, ita explicat idem Gregorius : Cum jam terror Francorum resonaret in his par* tibus, & omnes eos amore desiderabili caperent regnare, S. Aprunculus Lingonica civitatis episco- pus, apud Burgundiones capit haberi suspectus » Cumque odium de die in diem creseeret, jussem est ut clam gladio feriretur. Quo ad eum perlato nuntio, nocte a castro Divionensiper murum demisses, Arvernos advenit, ibiquejuxta verbum Domini quod 1 posuit in ore S. Sidonii, undecimus datur ejuseopus. 491. Obiisse legitur anno 491. sepultusque est in templo S. Stephani, ex lib. 1. ecdesiarum Clarom. cap. 13. ubi sanctus dicitur, cesebraturque ejus festum in diœcesi, die 14. Maii quo signatur iu martyrologio Gallicano Saussayi. XIII. S. EufrasiUS. S. Eufrasius Aprunculi succestbr ex eodem Gregorio 1. m. cap. 2. apud Arvernos, inquit, post obitum B. Aprunculi, S. Eufrasius duodecimus episci habebatur.Hic quatuor annos post Chlodovæi obitum vixit, vicesimo quinto episcopatussuianno transiens. Quintianum Ruthenæ civitatis episcopum extorrem benigne suseepit in urbe Arverna, eique ex facultate ecclesiæ munifice contulit. Interfuit per Paulinum 506. presbyterum conciIio Agathensi an. 5 o 6. & Au- 511. reIianensi subscripsit anno 511. Obiisse videtur 515. anno 5 14. aut 5 1 5. De eo in martyrologiis & apud BolIandum, ad diem 14. Januarii. Ejus tamen vitam refert BaiIIetus die 1 5. Maii.Epistola 38. Aviti Viennensis ad Euphrasium forte ad eum spectat. XIV. ApolunarIS. Post mortem Euphrasii populos elegit in epis- copum S. Quintianum, qui e Ruthenorum sede, propter fidei cathoIicæ confessionem, a Gothis Grtg. t. m. Arianis ejectus fuerat ; sed Alcima soror Apollina- di/. r. »

». ris, filii S. Apollinaris Sidonii, & Placidinaquæ ejusdem Apollinaris junioris uxor erat, rogave- runt S. Quintianum, ut permitteret suo loco Apollinarem ordinari, quem pollicebantur ipsius jussissemperobsecuturum. Respondit pius senex : Quid ego præstabo, cujus potestati nihil est subdi- tum ! Sufficit enim ut orationi vacans, quotidianum mihi victum præstet ecclesia. Hæc audientes Alcima & Placidina, de Apollinari ad Regem ducendo ■ consilium inierunt. Sicque ille oblatis Regi multis » in/iiro Je muneribus in apiscopatu succeffit, quo quatuor * Jr « SZ*™* a^Utens tttoscitrtf migravit æ seculo, inquit Gre- tribiu.’gorius in libro 111. hist. c. 2. Lugendus sane hic exitus filii Apollinaris Si- donii, quem piissimus pater tanto studio in bonis moribus instituerat. Habemus ejusilem epistolam ad carissimum filium, in qua laudat eum quod W. in. tp. castimoniam colat : Unice probo, gaudeo, adrni- for, inquit, quod castitatis affiectu contubernium fagis impudicorum ; præsertim quibus nihil pensi, nihil sancti est in appetendis garriendisque tiapitjt- Tornus II. iROMONTENSIS. 136 dinibus. Tota epistola pIena est præceptis mora— —— » libus. Ex his prosecisse statim visus est Apoili— cARISTI naris. Cum sese adjunxisset socium Victorio Eo- riclii seu Evaricis Gothorum regis duci Italiam petenti, captus, Mediolanum missesestubihonesta & pene libera custodia detinebatur. Libertatem vero impetravit ope S. Victoris martyris, ut nar- rat Greg. Turon. lib. de Gloria mart. c. 4 5. Idem ApolIinaris Arvernorum copias ducebat iu Vo- gladensi prælio, inter CIodovæum Francorum & AIaricum Gothorum regem commisse, qui fuso sugatoque exercitu suo cst oecisus. Arvernos sub duce Apollinari strenue iu hoc certamine decer- 1 tasse significat Gregorius, ubi ait plurimos (vel Z. n.e.jp. primos) ex Arvernorum gente iu hac pugna cor- ruisse. Utinam fama sibi praeclaris facinoribus comparata frui contentus fuisset Apollinaris, nec uxorius & ut ita dicam sororius ultra modum, usurpare episcopatum consensisset.Ex uxore Placi- dina sustulit filium Arcadium patrem PIacidinæ, • quæ nupsit Leontio juniori, postea Burdigalensi episcopo. Hinc minime mirere quod Fortunatus PIacidinæ hujus originem referat ad Avitum lib. 1. carm. xiv. Cogor amore etiam PIacidinæ pauca referre, Quæ tibi tunc conjux, est modo cara soror. * Lumen ab Arcadio veniens genitore refalget Quo manet Augustum germen, Avite, tuum. De templo quod apud Arvemam urbem Alcima soror & PIacidina conjux Apollinaris con- diderunt, ad celebrandam S. Anteliani martyris memoriam consuiendus Greg. Turon. lib. 1. de Glor. mart. c. 6 5. XV. S. QUINTIANUS. De sancto Quintiano Afro & nepote S. Fausti episeopi, ut quidam volunt, Præsidiensi *, qui « tempore Hunnerici regis pro fide in exsilium ejectus est, jam locuti fumus in Ruthenorum episcopis ; quare ceteris omissis, nunc de ejus epis* copatu in urbe Arvemensi tantum agendum est. Cum Theodorico regi nuntiatum fuisset Apol- Iinarem occupasse sedem episcopalem apud Ar- vemos, juffit inibi S. Quintianum constitui, & omnem ei potestatem tradi ecclesiæ, dicens t Hic ob nostri amoris zeium ab urbe sua ejectus est. Et statim directi nuntii, convocatis pontificibus & populo, eum in cathedram Arvernæ ecclesiæ locaverunt. At vero in episcopatu multa pastus est, præ- sertim a Proculo, qui ex ærario presbyter or- dinatus fuerat. Hic enim omnem ei potestatem £ de rebus ecclesiæ abstulit, vbeque concessit te- nuem victum sancto episcopo ministrari. At suæ iniquitatis pœnas dedit gravissimas, fecundum Quintiani vaticinium : nam irruptis Lovolautrensis castri muris, ab ingredientibus hostibus, Proculus hic ante ipsum ecclesiæ altare, gladiorum ictibus in frusta discerptus est. Id factum legimus anno 525. quando Theo- doricus rex, unus ex quatuor Clodovæi magni fu liis, fratribus Burgundiam invadentibus Arvernorum fines praedabundus ingrefsus est, urbem vallavit ; cujus si potiri potuisset, de ejiciendo in * vel Buronitini. de que Vi dor Vitenfis lib. t. n. i i. Q. zyy ECCLESIA CLA — ■ exsilium episcopo cogitabat, & de muris urbis / ANN1 evertendis. Toto vero tempore obsidionis beatus A UD ICT1/ A * 1 vir in oratione assiduus, muros urbis per noctem psallcndo circuibat ; afflictus in jejuniis & vigiliis, instanter orabat. Porro Deus non passiis est lancti viri preces esse irritas ; nam Thedericus rex nocte Vit. Pat. pavore perterritus, de stratu suo eXsiliit, ac solus C’per viam publicam fugere nititur ; perdiderat enim sensum, nesciens quid ageret. Confiiio vero HiIpingi ducis religiosissimi ab obsidione reccssit, cavitque ut intra octo milliaria ab urbe, nemo læderetur. Nec abs re eritipsa verba HiIpingi referre : Clo- riosissirne rex….. ecce muri civitatis istiussortissimi sunt, eamque propugnacula ingentia vallant ; quod I ut plenius magnificentia vestra cognoseat, de fanctis quorum basilicæ muros urbis ambiunt hæc loquor. Sed antifies loci illius magnus apud Deum habetur. Ex sancti viri persecutoribus acerrimus fuit Hortensius unus ex urbis senatoribus, qui comi- tatum urbis gerebat. Hunc autem domuit im- missis oratione sua repentinis lethalibusque mor- bis ; quibus post amistos pene omnes servos, interire metuens, ad Quintiani pedes prostratus ve- niam petiit & consecutus est, simulque omnium qui supererant in familia sua saiutem. Multa patra- * Comble— vit miracula in Candidobrensi ♦ monasterio, & „ alibi.’ Abunde effundebat eleemolynas in sinum pau- pcrum. Dc cetero in ecciesiasticis scripturis eru- 5 27. ditus est habitus. Longam vitam dausit an. 5 27. perfectus in sanctitate, & sepultus est in basilica a S. Stephani, ad lævam altaris •, hæc Gregorius loco laudato. Celebratur festum S. Quintiani iu diœcesi Chrpmontana die x. Novembris. XVI. S. Gallus I. Inter S. Quintianum & S. Gallum Desiderio cuidam episcopo dandum esse locum autumant Bollandiani ; quod facile fieri posse aiunt, quia quo. tempore S. Quintianus e vivis abierit, quoveJ episcopatum adierit Gallus, non est certum. Et quidem celebratur, inquiunt, in ecciesia Claro- montana festum cujusiIam Desiderati episcopi, qui quo tempore sederit ignoratur. Itaque eorum conjectura est Desiderium episcopum qui S. Aregium Vapincensem episcopum baptizavit, fuisse Ar- vernensem episcopum, non Cabilonensem ; fa- vetque huic conjecturae, quod S. Aregius legatur præpositus, ante suum episcopatum, ecclesiæ Mor- » Morgcr. gecensis *, quæ leucis circiter quinque distat a Claromonte Arvernorum. At vero nihil in actis S. Arcgii manifestius, quam Desiderium a quo j baptizatus legitur S. Aregius in ecclefia S. Vincendi Cabilonensis, fuisse hujus ecclesiæ episco- pum. Itaque S. Gallum sancto Quintiano subro- gatum fuisse in sede Arvemensi minime dubitan- dum ; maxime cum id clare doceat Gregorius Turon. qui eum habuit patruum, & apud ipsum sc educatum fuisse asserit. Quid enim clarius his t.iv. f. j. verbis : Cum B. Quintianus, sicut supra diximus, ab hoc mundo migrasset, sanctus Gallus in ejus « Ubi etiamnum viGtur ejus sepulcrum, sed vacuum ; nam sacrum corpus ad ecclesiam SS. Symphoriani & Gcncsti in Urbe inde trandatum est, ubi adhuc quiescit. ROMONTENSIS. 238 l cathedram. Rege opitulante ascubstitutus est. Quod — — idem Gregorius fusius refert in vita S. Galli, ex ANNI qua pleraque dc illo dicenda desumemus. RJST1 S. Gallus Arvernæ urbis incola, patrem habuit c. w. nomineGeorgium, matrem Leocadiamde stirpe Vettii Epagati ortam, quem Lugduni passiim Eu- sebii Cæsariensis testatur historia libro v. c. i. ad annum Christi 180. sicquc parentibus ortus est qui ita de primoribus senatoribus fuerunt, ut in Galliis nihil inveniatur essegenerofius atque nobilius. Gallo adulto pater quæsivit cujusdam senato- ris filiam, quam ei collocaret ; quod ubi audivit juvenis, monastrrium Cromonense * expetiit sexto si— *Coumon. 1 tum ab Arverna urbe milliario, suppliciter abbatem exorans, ut stui comam capitis tondere dignare- tur. At ille videns prudentiam atque elegantiam pueri, nomen inqiiirit, genus & patriam. Ut vero audivit eum esse filium Georgii senatoris, ait : Bene desideras, fili, sed primum oportet hæc in pa- tris tui deferri notitiam. Statimque misit ad eum, quid fieri juberet rogans ; religiosus vero pater : Primogenitus, inquit, erat mihi. & ideo eum volui conjugio copulare ; sed si eum Dominus ad suum dignatur adsicire servitium, illius magis quam nostra voluntas fiat. Itaque abbas puerum clericum fecit, b „ hoc est totondit * Statim Gallus gravitate morum in juvenili ætate senlor visus est, ab omnibus jocis abstinens, jejuniis carnem domans, assiduæ lectioni incumbens, Psalmis decantandis tantum delectabatur ; habebat autem miræ dulcedinis vocem, cum modu- latione suavi. Quapropter S. Quintianus episeo- pus eum ex claustro assiimsit, & ut cælefiis pater in dulcedine fpiritali nutrivis. Non latuit Theodoricum regem quæ de Gallo dicebantur ; quare illum accersivit, quem tanta dilectione excoluit, ut eum proprio filio plus ama- ret ; a regina autem ejus simili amore diligebatur, non solum pro honefiate vocis, sed etiam pro castu- J monia corporis. Tunc temporis Theodericus ex civibus Arvernis clericos multos abduxit, quos Trevericæ ecclesiæ addixit ; sed Gallum in co- mitatu retinuit, ltaque cum secutus esset Regem Coloniam-Agrippinam euntem, ibi fanum idoli cujusdam, ad quod magnus erat populi concursus, recuperandae salutis gratia, succendit. Tunc autem erat tantum diaconus. Paulo post anno circiter 527. ad Deum mi— o- gravit Apruncuius Treverorum episcopus, eo- demque fere tempore S. Quintianus animam efflavit. Gallus vero post S. Quintiani transitura, & cui morienti adfuerat, Regem adiit, qui eum epis- copum Arvernorum designavit, invitiS hujuS ec- clesiæ dericiS ; nam alium elegerant, & cum instru- mento electionis muhisque muneribus ad Regent accesserant, ejus consensum emere cupientes ; jam enim tum sacerdotium vendi a regibus, & emi a clericiS coeperat. Ab hac peste immuniS fuit sanctus Gallus : nam referre solebat non amplius donasse b Thomastinus Discipl. Eccl. tom. i. I. a. c. J9. ex hoq loco & aliis multis docet abbates olim tonsuram clericalem contulistc. Cointius & Mabill. idem observarunt, quod etiam eruitur ex S. Greg. magno scribente lib. Xll— ep. 1 a. de Opportuno, quem promovendum judicabat ad episcopatum, hor. tanilum eum estc ut vel monachus. vel subdiaconus fieret j quafi tonsus in monachum, clericus fieret. 239 ECCLESIA CLA se pro episcopatu, quam unum triantem coquo, / CHRISTI Tst prandium paraverat. Eodem tempore clerici Trevirenses a Rege postularunt Gallum in episco- pum, Aprunculique successercm, sed repulsam passi elegerunt S. Nicetium. Gallus tunc presbyter ordinatus, a Rege mitti- tur Arvernos, comitantibus duobus episeopis, & a suis concivibus cum multo psallentio susceptus, in ecclesia sua episeopus consecratur. In Gallo, crescente dignitate, creverunt & vir- tutes, humilitas, caritas, patientia ; ita ut in capite percussiis a presbytero suo, ne verbum quidem asperumresponderit. Ab Evodio, qui ex senatore factus erat presbyter, conviciis & calumniis laces— ] situs, surrexit, & sacra loca circuire cœpit pro calumniatore rogaturus ; qui poenitentia ductus, ad ejus pedes sese prostravit in ipsa platea veniam, quam facile impetravit, petens. Sanctitatem hujus episcopi probaverunt pluri- ma miracula ; nam incendium quo sua urbs iu favillas redigi periclitabatur, oratione, oblatoque Evangeliorum libro repressit. Luem inguina- riam, quæ per vicinas provincias grassabatur, a suo grege avertit, multos a morbis liberavit. Ob impetratam vero populi sui salutem gratias acturus, instituit ut media Quadragesima supplicatio- nes ( rogationes appellat Gregorius) ad basilicam ( S. Juliani martyris, itinere pedestri trecentorum & sexaginta stadiorum fierent, semper psaliendo. Mortem prospiciens, populum accersivit cum ardenti febre decumberet, ac omnibus communionem porrexit Die Dominica, luce jam albescente, Psalmo quinquagesimo & benedictione decantata & alleluiatico, cum capitello expleto, confummavit matutinos, Iaudes nunc vocamus, in quibus etiamnum canimus Psalmum 50. canticum Benedicite, alleluiaticum seu Psalmum 148. cum duobus sequentibus, quibus pro titulo praemittitur Alleluia. Hoc persunctus officio, fratribus vale dixit, moxquc, extentis membris spiritum calo ] intentum præmifit ad Dominum, postea abluitur & vestitus defertur in ecclesiam. Tunc agebantur illæ Rogationes, quæ quotannis ubique in Paschate fiunt ; hoc est, tempore Paschasi. Quarto post mortem die, congregatis vicinis episeopis, corpus ejus delatum est in S. Laurentii basilicam olim a Victorio duce constructam, teste Gregorio lib. 2. hist. c. 20. ibique terræ mandatur. Itaque ille S. Gallus qui Arvernis quiescere dicitur in ecclesia sui nominis, alius est ab hoc episcopo, & ab illo S. Gallo, qui sepultus in ecclesia Ulidiana le- gitur. Sancti viri funus ipsi Judæi cum tædis ac— j censis lugendo prosecuti sunt. Obiit ætatis anno J 65. episcopatus sui 27. juxta Gregorium, cui f. iv. C « m. magis adhibenda fides quam Fortunato in S. Galli f • epitaphio, qui paulo brevius facit ejus episcopatus 5 53— tempus. Itaque mors ejus ad annum 553. aut 554. revocanda est. Subscripsit per Laurentium preSbyterum concilio Aurelianensi II. an. 5 3 3. Arvernensian. 535. adfuit ; ad Aurelianenfe III. Optardenum misit. In Aurelianensi IV. an. 5 41. sedit, & in Aurelia- nensi V.an. 5 49.Commemoratur in martyrologio Romano ad diem 1. Julii. Ejus virtutes Fortu- Tornus /s* ROMONTENSIS. 240 1 natus complexus est in epitaphio ejus quod stricta ■ oratione condidit in gratiam Gregorii Turonensir. ANNI DeS. Gallo sit officium duplex calend. Julii CHRISTI in diœcesi. Sacras ejus reliquias possidet ccdesia Portuensis. Ejus nomini dedicata est collegiata & parochialis ecclesia urbis Langeaci, olim monachorum Casie-Dei subjacentium. XVII. CaUTINUs. Cautium exarchidiacono eeclesiæ Arvemensis, juslu Theodobaldi regis, cathedræ per sancti Galli mortem vacanti imponitur, episcopatum ambien- te Catone presbytero. J Quæ de utroque Gregorius refert I. IV. hist. capp. 5. & sequ. ipsius verbis subjiciemus : Cum ab hoc mundo migrasset (Gallus) & ablutus in ecclesiam deportatus fiuisset, Cato presbyter continuo a clericis de epifiopatu laudes accepit : & omnem rem ecclesiæ tanquam fi Jam esset episeopus, in suam redegit potestatem. Ordinatores removet, ministros respuit, cuncta per se ordinat. Episcopi cep. I. tamen qui advenerant ad sanctum Gallum sepelien- dum, postquam eum sepelierant, dixerunt Catoni presbytero : Videmus quia te elegit pars maxima populorum : veni, consenti nobis, & benedicen- tes consecremus te ad episcopatum. Rex vero par- ’vulus est, & si qua tibi adscribitur culpa, nos su- scipientes tc sub defensione nostra, cum proceri- bus & primis regni Theodobaldi regis agemus, ne tibi ulla excitetur injuria. Nos quoque (in- tantum fideliter crede, ut spondeamus pro te) omnia etiamsi damni aliquid supervenerit, de nostris propriis facultatibus id reddituros. At ille cothurno vanæ coostatus gloria ait t Nostis enim fama currente, me ab initio ætatis meæ semper religlose vixisse, vacasse jejuniis, elcemosynis de- lectatum fuisse, continuatas siepius exercuisse vigilias, psallentio vero jugi crebra perstitisse sta- tione nocturna. Nec me Dominus Deus meus ) patitur hac ordinatione privari, cui tantum samu- latum exhibui. Nam & lpsos clericatus gradus canonica sum semper institutione sortitus : lector 10. annis fui : subdiaconatus officium 5. annis ministravi, diaconatui vero 1 5. annis mancipatus fui, presbyterii autem jam honore 20. annis po- tior. Quid enim mihi nunc restat, nisi ut episco- patum, quem fidelis servitus promeretur, acci- piam ? Vos igitur revertimini ad civitates vestras : & si quid utilitati vestræ competit, exercete. Nam ego canonice adsumtuniS sum hunc honorem. Hæc audientes episcopi, & in eum vanam — gloriam exfecrantes, discesserunt. Igitur cum consensu clericorum ad episcopatum 7’ electus, cum adhuc non ordinatus cunctis ipse præ- esset, Cautino arcludiacono diversas minas intende- re cœpit, dicens : Ego te removebo, ego te hu- miliabo, ego tibi multas neceS impendi præci- piam. Cui ille.’gratiam, inquit, tuam, domine piissime, habere desidero, quam si mereor, unum tibi benesicium præstabo. Sine ullo enim labore tuo, & absque ullo dolo, ego ad Regem pergam, & episcopatum tibi obtinebo, nihil petens, nisi ut promerear gratiam tuam. At illesufpicans eum fibi velle illudere, hæc valde despexit. Hiavero cuni 24< ECCLESIA CLA — ■ — se cerneret humiliari, atque calumniæsubjici, languo— A ANNI re simulato, & per noctem civitatem egrediens, CHRISTI Theodobaldum regem petiit, adnuntians transitum S. Galli— Quod ille audiens, vel qui cum eo erant, convocatissucerdotibus apud Mettensem civitatem, Cautinus archidiaconus episcopus ordinatur. Cum autem venissent nuntii Catonis presbyteri, hic jam episcopus erat. Tunc ex juffic Regis traditis ei clericis, & omnibus quæ hi de rebus ecclesiæ exhibuerant ; ordinatisque qui cum eo pergerent apiseopis, & camerariis, Arvernos eum direxerunt. Qui a clericis & civibus libenter exceptus, episcopus Arvernis est datus. Grandes postea inter ipsum & Catonem presbyterum inimicitia orta sunt : quia I nullus unquam potuitsiectere Catonem, ut episcopo suo subditus esset. Nam & divisio clericorum facta est, & alii Cautino episcopo erantsubditi, alii Ca- toni presbytero, quod eisfuit maximum detrimentum. Cautinus autem ejuseopus videns eum nulla ratione possefiecti, utsibi esset subditus, tam ei, quam amicis ejus, vel quicumque ei consentiebant, omnes res ecclesiæ abstolit, reliquitque eos inanes ac va- cuos. Quicunque tamen ex ipsis ad eum convertebantur, iterum quod perdiderant, recipiebant. Hæc Gregorius. Ut ichisinatis occasionem tolleret Cau- Cng. i. i », tinus, procuravit Catonem eIigi in episcopum f c. gi. Turonensem, Gunthario episcopo mortuo. Ita—’ a que conjuntsti clerici cum Leubaste martyrarioa & abbate, cum magno apparatu Arvemum propera- runt, & Catoni Regis voluntatem patefecerunt : hic post paucorum dierum moram, ut erat vanæ gloriæ cupidus, ab adunata pauperum caterva hos clamores proferri curavit : Cur nos deseris, bone pater, quos nunc usque educasti’. Quis nos cibo potuque reficiet si tu abieris ! Rogamus te ne nos relinquas, quos alere consuevistu Tunc ille conver- sus ad clerum Turonicum ait : Videtis nunc, seatres carissemi, qualiter hæc multitudo pauperum me dili- git ; non possem eos relinquere, & ire vobiscum. j- Cng^ Hid. Vera recusandæ hujus cathedrae causa fuit, quod Catoni Chramnus filius Chlotarii regis ipsi polli- citus esset Arvemensem cathedram, mortuo Chlo- tario patre. Et sane Chramnus qui tum apud Ar- vernos morabatur, Cautino episcopo se le osten- dit infensissimum. Fatendum quoque est Cauti- num pravis suis moribus & atrocioribus facinoribus omnium odium in se concitasse. Vino uItra modum erat deditus, unde in comitiaIem incidit morbum ; insatiabiIi torquebatur auri fame & ava- Crq. Hut. ritia. Tantae vero erat immanitatis, ut Anastasium cap. 12. presbyterum, ob recusatas chartulas jusserit vivum includi, & sepcIiri in veteri crypta inter mortuo— g rum cadavera, tectum sepulcrali Iapide, positis- que custodibus, ne quis eum educeret. Solos Ju- dæos amicos habebat hic tyrannus, ob morum similitudinem. ibid.c. ; i. Tandem in inguinaria illa Iue quæ tot urbes vestavit, Cautinus periit die ipsa Parasceves, cum 572, in urbem regreflus esset, anno 572. Eadem exs tinctus est peste Cato Cautiui æmulus, ut docet * Martyrarii dicebantur, aui martyrum oratoriis præficie » bantur. Concilium Aurelian. 11. can. t 3. prohibet ne abbates, martyriarii, &c. apofloiia, seu litteras d imi florias dare præsu » mant. Martvnarius quoque dicebatur nofocomii moderator, ex formula Andegav. n. 48. tom. IV. anilcd. Mab. ROMONTENSIS. 242 l Greg. Tunc & Cato presbyter mortuus esti Nam cum ~ de hac lue multi sugissent, ille tamen populum sepe— AN NI liens, & missels viriliter dicens, nunquam ab eo CHRISTI loco discesset. Hic autem presbyter multæ humanitatis, & fatis dilector pauperum suit : & credo hæc caufa ei, si quid superbiæ habuit, medicamentum suit. XVIII. S. AvITUS I. Cum multi vacantem episcopatum ambirent, pFæsertim Euphrasius presbyter, fiIius Ennodi 7*r’ senatoris, qui missis muneribus ilIum se consecu— e e * 3 turum sibi blandiebatur, B. Avitus archidiaconus, I a clero & populo electus, cathedram obtinuit ; qui Regi ita acceptus erat, ut voluerit eum coram se ordinari ; quod factum est Metis. Et quidem præter canonicum rigorem, ut notat Gregorius Turon. nam juxta canones debebat hic episcopus ordinari a suo metropolitano, & in sua provincia, convocatis omnibus provinciæ episcopis. At Rex cupiebat ab ipso in episcopum uncto eulogia accipere. Avitus accepto episcopatu dignum sese osten- dit, justitiarn populis tribuens, pauperibus opem > viduissolatium, pupillisque maximum adjumentum, ^peregrinis hospitium. Luxuriæ bellum indixit, ’aliilque vitiis. Sed minime praetermittenda victoria quamde indurata Judæorum gente reportavit anno 576. post destructam a Christranis eorum 576. fynagogam, ob injuriam illatam cuidam Judæo qui Christi fidem erat amplexus. Sanctus tamen pontifex vim ipsis inferri prohibuerat, & ad eos legatos mittens, qui dicerent suo nomine : ut ego Gr’I r » vos conseteri Dei filium non impello, sed tamen præ— C’* dico, & falem sapientiæ vestris pectoribus trado. Pastorsum enim Dominicis ovibus superpositus ; & de vobis ille verus pastorfquipro nobis paffics estidixit haberese alias oves, quæ nonsuntex ovilisuo, quas . eum oporteat adducere, &c. Tertia die conjuncti 9 in unum Judæi, quibus ad Aviti preces gratia cœ- lestis illuxerat, ei hoc responsum miserunt : Credimus Jesum filium Dei vivi nobis prophetarum vo- cibus repromissem ; & ideo petimus ut abluamur baptismo, ne in hoc delicto permaneamus. Gavisus autem nuntio pontifex, nocte sancta Pentecostrs w- giliis celebratis, ad baptisterium foras muraneum egreffics est : ibique omnis multitudo coram eo prosi trata baptiscnurn stagitavit. At ille præ gaudio la- crymans, cunctos aqua abluens, chrismate liniens, in sinu matris Ecclesiæ congregavit. Flagrabant cerei, lampades refulgebant, albicabat tota civitas de grege candido. Nec minussuit urbi gaudium, quam ’quondam Spiritu sancto defendente super aposto- los, Hierusalern videre promeruit. Fuerunt autem qui baptizari sunt amplius quingenti. Hæc gesta sunt, Gregorio teste, anno eodem quo mortuo Sigiberto rege, Childebertus ejus filius regnare coepit, & idcirco anno 576. assignari debet De t v. e. 4. hac Judæorum convernone Fortunatus carmen \ Carm’ scrlpsit. Mssit etiam ad Avitum tria epigrammata, cum hac inscrlptione : Domino sancto atque apose tolicis actibus prædicando, & peculiariter dulci in Christo patri Avitopapæ t 243 ECCLESIA CLJ —— Officiis intente piis pater Orbis Avite ; ANNI Gloria pontificum, noster & altus amor : CHRISTI P" qUemplggSt regio, peregrinus, & hospes aluntur. In quo cincta rapit, quæsebi quisque cupit. Ex opere immeritus merui pia dona patroni, Ne minimam paseens immemor esset ovem. Qui trahis ore greges æterna ad pabula Christi, Qualiter hinc vivantest quoque cura cibi, &c. S. Avitus invenit corpus S. Illidii in capsa lignea, transtulitque in locum decentiorem, cons- tructa iu circuitu miri operis abside, ut ait Greg. Turon. de Vit. patrum c. 11. n. 4. ubi cum san- ctum appellare non dubitat. Ibidem in prologo vitæ S. lllidii, dixit se a B. Avito impulsum fuisse J ad scribendum de rebus ecclesiasticis. Construxit ecclesiam Thiemensem in hono- rem B. Genesii martyris pueri, de quo Greg. Tur. lib. 1. de gloria Mart. c. 67. in qua ecclesia leguntur duæ sequentes inseriptiones iu fomi- cibus presbyterii ac chori : Templum hoc anno con- ditum pyju interiore parte vetustute eversum, resi- tauratum anno t t oy. Calvinistarum fiarnmis de- turpatum anno t $78— Templum hoc a B. Avito conditum capitulo opibusque auxit Guido a Thierno anno t o t d. Crtg. 1.1. Basilicam S. Antoliani martyris olim apud ur- bem Arvemam passi, quam Alchima soror &’ r. s*fi. Placidina uxor Apollinaris ædificarant, ruiuæ proximam, ut ex rimis intelIigebatur, S. Avitus yeparare sollicitus fuit. Monasterii quoque VoIvicensis fundator Avi- tus, eo loci collocavit corpus S. Stremonii primi episcopi, e primo sepulcro Iciodorensi (qui locus ob frsquentes clades incultus erat) transtatum. Legitur etiam in MS. codice B. Mariæ princi- palis, vulgo Nostre-Dame du Port, hanc eccle- siam fundatam fuisse a S. Avito, quam postea Normanni ssammis tradiderunt : Sed Sigo hanc præsui priseo decoravit honore. P Ceterum non audemus asserere hujus episcopi tempore celebratam esse Arvernis spnodum pro- vincialem a Sulpicio Severo Bituricensi mctropo- litano, cum aliis provinciæ præsulibus, ad resti- tuendas Cadurcinæ ecclesiæ parochias, quæ inde- bite retinebantur a Rutheno episcopo, uti legitur apud Gregorium historicum lib. vi. c.3 8. ubi re- ferthancsynodumad an. ix. Childeberti regis, Christi 5 84. S. Aviti festum celebratur una cum festo sancti Sidonii 23. Augusti ; at in novo breviario, cujus specimen editum est anno 1706. festum S. Aviti duplex decernitur 21. Augusti. £ XIX. S. DESIDERATUS. S. Dcsideratum succestbrem fuisse S. Aviti, 594. eique subrogatum anno 594. contendunt ; sed quærimus qui id probet In libro de altaribus ec- desiisve Claromont. n. XI. memoratur quidem S. Drsideratus in ecdesia Illidiana sepultus, sed minime titulum episcopi gerit ; & constat eo loci plurimos conditos fuisse sanctos, qui non fuerunt episcopi. Cedo tamen magno seriptorum consen- sui, qui hoc ordine Dcsideratum reponunt in ca- talogo Arvernorum pontificum. At vcrisimise IROMONTENSIS. Z44 mihi videtur nihil certi haberi de tempore quo — sederit hic episeopus. Idem censco de duobus se— JJKL. quentibus Avolo, & Justo. In catalogo confecto C tempore Bemardi Salviani episcopi, qui asserva- tur in archivis eeclesiæ Clarom> post Cautinum sequitur Drsideratus, manifesto errore. Alii qui inter Avitum & Cæsarium locum dederunt De- siderato, Avolo & Justo, non aha ratione ad id ducti sunt, quam quod ab an. 594. quo sanctus Avitus in caelum migravit, usque ad an. 630. Suo putabant S. Cæsarium interfuisse concilio lemensi sub Sonnatio, nullum inveniebant epife copum. Officium S. Desiderati fu in diœccsi die 8 undecima Februarii. XX. S. AvolUS. S. Avolus legitur in tabula UIidiana & in cati* logo episcoporum, uti in libro de antiquis ecdc- stis & altaribus Clarom. n. XI. XXI. S. JUSTUS. Gregorius Turon. meminit S. Justi archidi* f * * coni his verbis : Habuit (S. lllidius) arehidiato* num nomine & merito Justum, qui & cursum vitæ bonis consummans operibus, magistri tumulo socia- tur. Unde liquet S. Justum epicopum, qui in- ■* eunte seculo vn. hic sedisse legitur, alium esseab archidiacono S. Illidii, quarti Arvernorum epife copi, qui ab his temporibus adeo distabgt. In locello basilicæ S. Illidii legitur insculptum tabulæ marmoreæ : Ibi requiescitjunctus Justus Arvernicæ urbis episeopus. Ibidem prope majus altare ex parte Evangelii visitur S. Justi tumulus marmoreus* cujus fornix facile probat ipsius antiquitatem. XXII. S. CæsaRIUS. S. Cæsarius sedit in concilio Remensi, quod alii quidem referunt ad annum 630. alii, & qui- . dem melius, ad 62 5. Hoc ipso anno acta Maximi 625. abbatis Limovici ad Rhodenum, commemorant episcopum Arvemensem nomine Augustinum » qui cum Paschasio Viennensium episcopo, æque incognito, testis fuit cædis Maximi. Hos episco- pos merito reprobat Carolus Cointius ; acta hæc edidit Bollandus ad diem 2. Januarii ex vetustisa simo, inquit, codice S. Martini Treverensis ; sed fatetur ea mendosissime descripta. S. Maxi- mus ex iliis actis martyrium palsus est anno xil. sub Flothario rege, seu Chlotario, quisolus regna- re cœpit anno 614. Porro annus duodecimus Chlotarii fecundi, de quo debet loqui scriptor, fuit annus Christi 625. quo Cæsarius erat Ar- • vernorum episeopus. Quod vero agatur de Chlo- thario II. & non de alio manisestum est ; nam ibidein Maximus legitur susceptus in lucem anno VIII.sub Brunielde regina, hoc est Brunichilde, XXIII. S. GALLUS II. Hunc dicunt ante episcopatum fuisse archidiar conum B. Avoli. Festum habet calendis Novemb. In vita S. Amabilis Gallice a D. Chevalier edita Lugduni apud F. Barbier 1701. Iego S. Gallum S. Avoli archidiaconum ædificasse sacellum in ho- nore S. Amabilis. in quod ejus sacrum corpus Q. i » j 245 ECCLESIA CLA transtulit caIend. Aprilis an. 649. creatus deinde A CHRISTI Arvem. episcopus anno 650. XXIV. PROCULUS. De eo mentio fit in tabulis Illidianis. Varie autem appellatur, Progolus, Prologus, sed melius Proculus. Memoratur quoque in actis sanctorum Genesii & Præjecti. XXV. S. GeNESIUS. S. Genesius ex stirpe senatoria in Arverna urbe ortus, archidiaconi officio functus est sub Procu- lo episcopo, quo tempore S. Præjectum instituit in sacris litteris. Omnium votis episcopus post B 656. Proculi mortem electus an. 656. accedenteque episeoporum comprovincialium judicio, electioni tamen suæ consentire noluit, donec indicto triduano jejunio Dominus patenti indicio ostendit Genesii delectum sibi maxime placere, ut lego in ejusilem actis a Cointio laudatis, quæ recen- tiora esse videntur. Tunc, etsi ægre, consecra- * Minlieu. tionem accepit. Magnilocense * coenobium in propria constituit gleba, atque virum venerabilem Evo- dium instituit patrem, ex melioris notæ actis sancti Boniti. Non procul ab urbe in loco dicto Cantoenum & Crypta Cantobennensis, Chantoin, monaste- rium quoque virginum collocavit, ex auctore vitæ a Savarone laudato in notis ad librum de antiquis ecclesiis Claromont. De hoc mdnasterio quod seculo xii. datum est canonicis Regulari- bus, & nunc a Carmelitis discalceatis possidetur » agemus infra. Sepultus est sanctus episcopus iu aede sacra S. Symphoriani, quæ nunc S. Genesii dicitur. Hanc ecclesiam quæ ab initio monachos habuit, nunc canonicos ieculares, ipse exstruxe- rat, ex hac vetustissima inscriptione : Genesius papa pontifex pius pastor exstitit, hanc in quidem proprio prædio opere suo sublimavit fabrecam. _ Cointius, Bailletus & alii ejus episcopatum iu— i 662. choatum an. 656. absolvunt anno 662. obiit forsan die 3. Junii, qui ejus cultui & memoriæ dicatur apud Arvernos. XXVI. GYROINDUS. Subscripsit Gyroindus privilegio quod Emmo Senonum antistes concessit monasterio S. Petri- vivi.cui consenserunt plurimi ex Galliæ episcopis, & in his Gyroindus Arvernensis. Desunt notæ chro- nicæ huic veteri instrumento, sed verisimile est illud confectum fuisse eodem tempore ac privi- legium S. Coiumbæ monasterio prope eandem j urbem concestum sub die VII. calend. Septembres, anno tertio regnante domno Chlothario glo- rioso rege, hoc est Christi anno 662.vel 6 6 3. ne- que tamen inde probatur hoc anno subscriptum a Gyroindo privilegium S. Petri, cum tunc mos estet hujusinodi privilegia episcopis subseribenda offerre, etiam elapsis post eorum concessionem aliquot annis. De utroque Senonico privilegio agit Mabill.iu Annal. ad an. 65 8. n. 63. & 64. XXVII. FeLIX. Felicem novimus ex actis B. Præjecti episcopi, ROMONTENSIS. 146 ubi legitur : Felix urbis jam dictæ ( Arvemicæ) •—

cathedram præsidebat ; & tunc Candidinense coe— c^RISTI nobium tradidit ad regendum Præjecto. Saviro parthenonem hunc Cantoenensem esse putat. Jacet Felix in sacra S> Stephani æde. XXVIII. GarivaLDUS. Garivaldus, qui & Gairovaldus, brevi tempo- re cathedram quam usurparat obtinuit, ex altera S. Præjecti vita, ubi hæc leguntur : Desancto Felice episcopo > cum maxima pars cleri vel populi Præjectum caperent habere antistitem, archidiaconus præsatæ urbis, Gairoaldus nomine, cupiditatis instinctu, clero contemto, laicorum ufus consilio, episcopatum urbis Arvernicæ usurpavit præ- mio. Sed q.o. dierum evoluto curriculo, mortissor- ritus est transitum. Sepultum eum aiunt in ecclc- siaS. Galli. XXIX. S. PRÆJECTUS. S. Præjectus * nobilis Arvemus GundoIenum ♦ s- & Belidiam * parentes habuit, qui de ipsius edu— 4 HeIidiam catione solliciti ab ineunte infantia, eum tradide- runt seholæ Iciodorensi, postea jam adultum com- mendaverunt S. Genesio, qui tunc erat archidia- conus, postea vero pontifex fuit. Diaconus ordi- • natusPræjectuS, paffiones martyrum Cassei, Victo— Vua a far* rini, Anatoliani & Astrebodii, ac ceterorum sanc— S’folatorum qui in urbe Arvernensi sanguinem fuderunt pro Christo, glorioso elucubravit stylo. Interea cum vacaretsedes, & clerus populusque Genesium virum inclytum, & senatoria dignitate prælatum pontificalis cathedra sublimare voluisset in folio : ipse vir potens & sapiens hunc gradum incaute non appetens, indignumse hoc officio fate- tur coram cunctis. Quin porius concionatur ad cives, ut Præjectum a Rege poseerent in sede pastoris. Tunc itaque favore populi concordante, imo magis <£ Spiritu gubernante, inito consilio, Præjectum * * « n. SS5. ’elegerunt antistitem : decreto etiam Regis petitionibus populi annuente. Hæc ejus acta. Et post multa

Capit interea Præjectus Genesium suadere, ut quia soboles non haberet mundanas, Ecclesiam sibi pro filiis adoptaret. Tandem ejus verbis consentiens, in suburbano memoratæ urbis ♦ monasterium construens, ♦ Csmale- sub norma sanctæ regulæ *, ibidem constituit virgi— „ ss. Be- nes, reliquam amplissimam facultatem post suum obitum per loca deputavit ecclesilarum Janctarum. Columbani ConstruXit etiam vir Dei aliud coenobium virginum in tertitorio Arvernorum. Nam ante illud tempus in eadem provincia nulla suerant virginum monastrria > instituta. Trucidatus fuit a nefariis quibusilam sa- ■J tellitibus, percufsore Radeberto Saxone, de quo Sigebertus in chronico ad an. 670. Hoc tempore clarnit sanctus Præjectus Arvernensis civis & episico- pus, qui etiam martyriiatus est ab ipsius urbis pri- moribus, in ultionem Hectoris Maffiliensium patricii ab Hilderico Francorum rege peremti, propter injustitias Arvernensi ecclesiæ ab eo illatas. Terræ mandatur in loco qui dicitur Volvicus. Annuus vero ejus cultus dies est 2 5. Januarii. Martyrium ejus Cointius refert ad an. 674. quem consule g n. 11. 1 5. & seq. Eadem est sententia Mabillonii in Annalibus, ad hunc annum. 247 ECCLESIA CLA ■■ —— Cum vero ad S, Præjecti tumulum miracula J ANNI patrari cognovisset S. Avitus II. ibidem basilicam vnnwn cxf|ruxjf cum monasterio ; nuncest tenuis prioratus a Mauzaco abbatia pendens. Ejusilem rcli- 3uiæ partim ad Flavinlacense monasterium sunt eIatæ, ubi pro patrono habctur, partim in sancti Quintini oppidum Veromanduorum, ubi adhuc exstat ord. S. Bened. coenobium, hujus martyris titulo insignitum. Vitam S. Præjecti scrlpserunt duo anonymi, sed lynchroni. Utriusque opus habes in Januario Boliandiano ad diem 25. & in sec. 11. Bened. 640. Ejus festum fuit ritu dupIici fit in tota dioecesi I CIaromontana. Collegiatis & regatis ecclesia apud S. Quintini fanum in Veromanduis colit S. Præjectum 12. Julii, qua die fit annua recordatio qualiter huc primum advectus suerit a finibus Arvernicæ regionis ( S. Præjectus) & nobis attulerit vernantiam flornm, & virtutum suavissimi odoris. Recolitur & in ipsa, & jure habetur recolendum qualiter a Flaviniaco huc iterum suit allata pars ejus cor- poris reliquiarum, flavæque dulcedinis mellifluum exuberantem nobis contulerit favum. Tempore namque regni Caroli magni, &c. lta in legendario. rulradus abbas dicitur obtinuisse partem cerebri, quam Radebertus gladio excusserat. XXX. RUSTICUS. Rustici Arvernorum episeopi nomen eruimus ex libello vitæ S. Vincentiani confestoris, cujus ecclesiæ dedicatio per ipsum facta legitur post obitum viri Dei Vincentiani octo menfibus fani transi actis, quinto decimo scilicet calendas Septembris sub rege Clothario (tertio) quinto decimo anno. Hæc vero nota chronologica observatione digna est, nam scriptores aecuratiores dant tantum an- Iios quatuordecim regni, Chlothario tertio. Sed T Mabillonius ad annum 670. n. 3. in instrumento 1 ♦ Bruyeres. fundationis parthenonis Brogariensis * in pago « L’Orbe. Stampensi ad fluvioium Urbiam *, observavit legi ad calcem : Actum apud Morlacas vicum, pu- blice, quod suit mensis Martius dies decem anno sexto-decimo regni Chlotacharii regis. Ad hæc MabiIIonius ut componat hunc calculum cum chronologia huc usque recepta, dicit forte ChIo- tharium vivente patre fuisse designatum regem ; aut hanc diversitatem rejiciendam in annos cavos. Porro cum Chlotharius III. inchoaverit regnum anno 660. juxta receptam chronologiam, annus decimus-quintus hujus regis fuit 674. aut 67 5. XXXI. S. AviTUS II. Avitus cum audiisset fieri miracula ad tumulos fanctorum Præjecti ejusque sociorum martyrum apud Volvicum, ibi basilicam exstruxit cum monasterio, cui præfecit abbatem Gadonem S. Præ- jecti consanguineum, uti jam diximus. Post quindecim annos regiminis obtinuit facultatem eligendi sibi fucceflbrcm S. Bonitum, cujus vita mox laudanda, multa habet de S. Avito. Sedit salten\ usque ad an. <5 8 9. si fuerit episcopuS per annos quindecim. Ejus memoria sit die 21. Jan. ROMONTENSIS. 348 XXXII. S. BoNITUS. • ANNI S. Bonitus Arvemis ex senatoria gente ortus CHRIST* Theodato & Syagria, regiis minlsteriisSigeberti* * Verrii, primum addictus, tum ab eo sit magister piucer- narum, regii annuli custos & referendarius, de- mum praefectus Massiliæ primæ Provinciæ crea- tur a Sigeberti regis mortui pronepote ; quo in munere, sacerdotis potius quam judicis partes egit. Neque enim homines venundari, ut moris erat, aut exsdio mulctari, aut captivos detineri unquam jussit ; sed potius, si quos reperiret ven- ditos, redimebat 1 Per idem tempus, inquit vitæ scriptor, germanus ejus Avitus pontisex, vir exterioribus studiis eruditus, facrifque litteris, omnibusque officiis Di- vinis præpoteus, ter quinis fere amplius annis, magna cum alacritate Arvernam fibi commissem rexit ecclesiam. Tamdemque correptus morbo, cum extre- mum cerneret adventare vitæ suæ diem, consentiente ipsi ecclesia. Sonitum virum Dei com primis idoneum successerem sedisque suæ dignissimum judicavit sacerdotem. Misse autem ab illo ad Regem legario est, ut is auctoritate regia electioni Boniti, suum quoque consensum adjiceret. , Eo tempore sub Theodorico rege Pipinus major- ’domus, coram palatii & regni gereus, concta fere pro suo moderabatur arbitratu. Non desuit hac in re consensus Regis t Domino illius cor permovente, qui ecclesiæ suæ opportunum paflorem, & adversus immanis belluæ rabiem defensorem parabat. Rever- fis itaque legatis com gaudio, vir Dei Bonitus summa omnium voluntate, lætitia & favore in ca- thedra est collocatus. Ille vern suscepto epifcopatu, com esset vir prudens, non honorem, sed onus im- pofitum fibi arbitratur. Cathedram obtinebat anno 689. At post fere decennium abdicata dignitate, 689. pauperibus bona distribuit, designatoque iuccesso- . re, cum Regis confensu, in monasterio Magni- J loci suæ diœcesis sese abdidit anno circiter 700. 700 « Causa autem cur dimiserit episcopatum hæc videtur esse quod contra canones, fratris sui ad- huc viventis episcopaIem sedem accepisset ; quapropter adiit S. Tlilonem in monasterio Solem- niacensi, S. Eligii olim alumnum, cujus consilio abdicavit, & ad monasterium Magnilocense acces- sit. Post annos 4. Romam religionis ergo perrexit, unde reversus obiit annos natus 8 6. MabiIIonius ejus mortem assignat an. 709. aitque contigisse Lugduni, forte in parthenone S. Petri, ubi se- pultura donatus est ; inde transtatus fuit Arver- , nos, consentiente Fulcoaldo Lugd. episc. sedresis- J tente Dida S. Petri abbatissa, quæ tamen post- modum cessit, solius ejus amphibali parte con- tenta. Hæc transtatio facta est a Proculo episcopo Arvern. qui in ecclesia S. Mauricii sacrum pignus deposuit. Inseribitur sacris fastiS xvIII. cal. Febr. Ejus vitam ab anonymo æquali conserlptam.ex variis codicibus MS§. cx Surio & Bollando Ma- billonius inseruit parte 1. sec. m. Bened. • Observat Mabillonius in Annalibus ad an. 68 f. n. ry. eum binominem suiste, Cmulque nuncupatum Euscbium, quo nomine designatur in dedicatione novi coenobii Mcna- tcnsis ab ipso sadia. 249 ECCLESIA CLA — ln suo secessii epistolam scripsit contra renas— A ANNI centes apud Arvernos Arii & Joviniani errores ; CHRISTI quæ epistola servabatur in Magniloccnsi coenobio, tempore quo vita ipsius conscripta est. Petrus • Damiani epistola nona lib. I. ad Nicolaum II. * & decima ad Alexandrum II. contendit S. Bo- nitum non solo solitudiuis amore episcopatum deposuisse, sed quod dc laica manu illum acce- pisset. Id autem unde hauserit Petrus Damiani ncscimus. XXXIII. NoRDEDERTUS. Nordebertus a S. Bonito designatus est epife copiis, ut nos docet ejus vita superius laudata : I Sanctus episeopus virum Dei Nordebertum cum primis excellentem & industrium, genere nobilem, ingenio valde perstucacem obsecravit ut ipsi succes- sor, & plebi commissee rector, patriæque desensor esse vellet ; missisunt autem ad Regem legati idonei, qui illud negotium agerent, puta Cautinus arcludiaconus, & aliquot ejus comites bene digni ; illi ubi ad virum Dci, re confecta sunt regresse, cum magno omniumsa- vore Nordobertumsua in cathedra reposuit.TcntalTe transtationem S. Boniti ex Lugdunensi sepultura ad suam ecclesiam legitur ; sed hoc opus debeba- tur Proculo ipsius post Bubum succestbri, ut mox videbimus. Huic episcopo subrogatur Bubus in catalogis ; sed de ipso dubitandum esse autumamus : nam Proculus in vita S. Boniti, cujus scriptor est lynchronus, de Proculo ait : Vir venerabilis Proculus præsulatus cathedra Arvernicæ urbis post virum Dei ( Bonitum) loco tertio sublimatus ; quod videtur significare Nordebertum secundum episcopum a Bonito esse numerandum, & Proculum tertium. At alia potest afferri hujus loci interpretatio : ut Nordebertus fuerit primus qui pe- dum gesserit post Bonitum, & Proculus tertius. Sicque daretur locus Bubo, quem Demochares,. Savaro, Chenutius, Robertus, fratres Sammar- thani & Cointius admittunt solo nomine notato. XXXIV. BUBUS. XXXV. PROCULUS. De hoc episcopo quæ sequuntur prodit vita S. Boniti superius memorata : Cum vir venerabilis Proculus præsulatus cathedra Arvernicæ urbis post virum Dci loco tertio sublimatus fuisset, dignum ille suo munere suscejut opus. Nam B— Mauricii ecclesiam cernens omni ex parte deformem, quædam etiam illius diruta, mico modo non solum in priorem illam restituit flatum, sed etiam ad ejus splendo— j rem non parum adjecit. Simul etiam ad S. Boniti reliquias repetendas’dignos ablegavit sacerdotes, venerabilem scilicet Adelphium monasterii Magni- locenfis abbatem, necnon & Eoaldum Volvicensts b cænobii patrem, Aloderatumqae Teclacenfis b mo- * Petrus Damian. ep. 9. 1. 1. ad NicoI. II. papam de abdicatione episcopatus : Nec te, Bonite falix.prateream. qui hac duntaxat ofcastone percepta quoniam, de manu Regis. laici videlicet hominis, traditionem ecdefat te suscepifse contigerat. cathedram contemfifli atque ad vitet remotioris cofloiliam te protinus contuiifli. b Mabiilonius post Savaronem hoc rnonasterium intelligitde Camalarienst ubi corpus S. Teclx requiescere dicitur. Se<Tvero iimilius credo de Tecietenst interpretandum, vulgo Teillide quod olim erat conventuale. & nunc subjacet Casz-Dei. ROMONTENSIS. 250 nastrrii rectorem, & alios sacerdotes & monachos, — quos tali exsequendo negotio idoneos est arbitratus, AN Ni Qui ut Lugdunum, ad virum industrium Fukoa— CHRISTI dum, qui eo tempore præsulatus officio eratpræeleo tus, pervenere, eique Jui adventus causam expo- fuere, ab eo petita impetrarunt : sanctumque B. Boniti corpus ab ipso Proculo apijcopo in ecclesia sancti Mauricii collocatum esti Hæc ecclesia pos- tca nomen & titulum S. Boniti accepit, in qua tantum supererat altare S. Mauricii. In libro de veteribus eccIesiis Clarom. In ecclesia S. Boniti altare S. Mauricii, altare S. Angeli, &c. ibi re- quiescit S. Bonitus in corpore. Adhuc stabat eratque 1 prioratus Hlidiailæ ditionis & ecclesia parochialis, tempore Savaronis ; nunc dicitur ecclesia S. Fer- reoli, ibique est seminarium, & visitur adhuc sancti præsulis sepulcrum. Corpus ejus reveren- ter adservatur in majori altari ecclesiæ cathedralis, ubi ejusilem caput pretiosa theca indusum per oc- tavam festi, quod solemniter in dioecesi celebratur, patet expositum. Casula ejusilem sancti non est candida, ut ait Jacobus Branche in vit. sanc- torum Arvemiæ, sed violaceo colori prope simi- lis. Ejus corpus hac veste sacerdotali coopertum, dum ex urbe Lugduno transferebatur, potius cre- , diderim, quam a B. virgine donatum ea fuisse * sanctum, ut aiunt, antistitem ; cum de tanto dono haud loquantur antiqui scriptores vitæ S. Boniti. Quicquid sit, reverenter adservatur sub primario altari ecdesiæ matris, & die 1 5. Januarii ante sacrum solemne celebrans alba & stola indutus, flexis genibus, in presbyterio accipit hanccasulam a sacerdote pluviali induto. Transtationis festdm celebratur 6. Junii. XXXVI. ThaIDo. XXXVII. DaibaiNUS. Aliter DaiIcnus uti legitur in cod. Portuensi & in MS. lllidiano, & post eum ponitur Dumber- tus in eodem cod. MS. XXXVIII. STEPHANUS L Stephanus memoratur in codice manu exarato Mauzacensi, ubi agitur dc Lanfredo abbate. XXXIX. AdebeRTUS I. Consecravit rnonasterium Mauzacense a Plpino rege instauratum. Præfuit soIemni pompæ, qua corpus S. Stremonii primi episcopi Arvern. & martyris, e Volvicensi monasterio in Mauzacense est illatum, auctoritate Pipini regis, petente Lant- r fredo abbate, an. circiter 7 64^110 in coenobio ipse — 64. postea sepeliri voluit. Haud dubie Adalbertus est cujus nomen sic subscriptum Iegitur in testamento Rogerii comitis pro Caroffensi cœnobio : Signum Adalberti Arvernensis episci Datum est an. circiter 7 8 5. ex Mabill. cujus Annales consule ad hunc an.n. 48. &inappendicetom. 2.^.71 3.col. 1. In patriarchio Bituricensi sæpe fit mentio sancti Asdepii episcopi, quem patriarchii auctor dicit fuisse episcopum Arvernensem, & vixisse tempo- re Caroli magni ; fuisseque cum Davide Bituri- censi arch. parthenoniS S. Laurentii fundatorem. In monasterio S. Laurentii Bituricensis colitur quidem jp ECCLESIA CL/ quidem S. Aftlipiui epifc. i v. non. Januarii, sed> ANNI (iu ejus sede tacetur. CHR1STI XL. BerNuinus Bcmulnus nobis innotuit ex carminibus quæ edidit Mabillonius tom. 2. AnnaL in appendice pag. 717. col.2. & seq. Ex iu*s discimus Bcrnwi- num qui se episcopum dicit, construxisse Illidia- nam apud Arvernos ecclesiam tempore Caroli Aug. Non alius autem sedis episcopus fuit quam 811. Arvernæ. Vide MabilI. ad an. 811. n. 9 o. XLI. S. STABILIS. StabiIis anno 1 o. imperii Ludovici Pii, ejus— 1 dem missi provincia defungitur, & præest commutationi factæ inter ecclesiam Laudunensem B. Mariæ, & Conqucnsem in Aquitania, cui sub- scripsit Stabilis. Vide Mabill. ad an. 8 2 3. n. 56. & Carolum Cointium ad eundem annum num. 54. & 55. Ex hoc instrumento Conquensi Cointius de- prehendit duos Stabiles pene eodem tempore Ar- vernenses episcopos, quorum primus is est de quo agitur in charta Conquensi, qui sedebat an. 823. hunc excepit Adcbertus, juxta Cointium, & dedicavit Molacense coenobium instauratum a. Pipino rege Ludovici pii filio. Adeberto successit alter Stabilisqui anno 860. subseripsit concilio Tusiacensi.Sed nihil cogit duplicem nngereStabi- Ieni, quod certe fieri non potest nisi etiam inducto duplici Adeberto ; nam qui dedicavit monaste- rium Mosacense, non sedebat tempore Pipini filii Ludovici pii. Potuit autem commode idem epis* copus Arvernensem cathedram tenere ab an. 8 2 3. ad 8 60. per annos triginta septem. Obiisse dicitur calendis Januarii, quo die notatur in marty- rologio Gallicano. Olim celebrabatur festum S. Stabilis cum octava in ecclefia S. lllidii. Recole quæ supra diximus in S. Illidio de reliquiis S. Sta— j bilis juxta quandam inscriptionem in marmore, anno 1709. inventam sub altari S. Illidii. Porro in nullis catalogis video notari duos Stabiles, præterquam in eo quem diximus con- fcctum tempore Bemardi Salviati episcopi. At fateor non reperiri in his catalogis S. Stabilem eo ordine quo Sammarthani fratres eum collocave- runt, quos secuti suinus, sed præmitti Fridigiso, quem sequitur Avitus III. At vitiosi omnino sunt catalogi & mutili, quos ex notis monu- mentis emcndamus. Porro cum de Fridigiso nihil reperiainus, eum duximus omittendum. XLII. S. Sico. 1 S. Sigo restaurator habetur basilicæ S. Mariæ de Portu a Normannis eversie, ubi conditus est* Dicitur sedisse an. 862. Certe per Stephanum g 6 j. comitem Arvernensem an. 8 6 3. sede Arvernensi ejectus est, quod significat Nicolaus papaep. 66. Quia contra omne quod Christianæ religioni convenit, dejecto sanctissimo Sigone Arvernensi episco- po, in locum ejus pervasorem Adonem clericum subs- tituisti ; præapimus auctoritate Dei omnipoten- tis, beatorumque apostolorum principum Petri ac Pauli, ut nullam passes moram, sanctissimum Si- Tomus IL iROMONTENSIS. zp L gonem episcopum, dejecto pervasore, ecclesiæ suæ —

restituas, & in omni sacerdotit dignitate eum ma— ANNf nere amodo dimittasi Nam quin nonnulla impudica acseelestissima de te inculcantur, apostolica aucto- ritatesancimus, ut de his plenissime satissacturus s in nostrorum legatorum præsentia, qui constittitæ d nobis senodo præesse debebunt, in loco præsexo occurrere studeas ; quodquesi neglexeris > & præsen- tiam tuam a sunodico examine defraudare tentdee- ris, scias te præsulatus nostri auctoritate, a vini, & carnium participatione omnino excommunicatum 4 quoadusque Romæ in nostra saeciali præsentia disi- trictam pofiturus rationem adsistas. Pervascr vero •sanctæ Arvernensis ecclesiæ, si post hanc nostrarA de- finitionem illic remorari tentaverit, & aliquod impedimentum sanctissimo Sigoni episcopo facere qua- cumque argumentatione præsumserit, seiat se pari modo f non tantum a vini & cardium t verum & a, corporis & sanguinis Domini nostri Jesu Christi participationepenitus esse sejunctum, quandiu nostris juissionibus obstinate in præsentiam Apostolicam venire distolerit. Concilio Suessioncnsi 3. adfuit an « 866. ubi approbavit privilegium concessiim cce* 866 » nobio Solemniacensi. Illius festum notatur 4, idus Februarii in calendariis, & ejus cineres in Por- tuensi æde asservantur. ’S. Sigone per Stephanum comitem ejecto, sus- picamur a Ranulfo cathedram Arvernensem, favente comite, occupatam esse. Et quidem apud Justcllum lib. 1. historiæ genti’6 Arvem. iegitur charta Brivatensis de quadam commutatione facta inter Bertrandum comitem & monachos Mauza- ccnses an. 8 64. una cum consensu & præceptione regis Caroli, & Ranulfi episcopi, non alterius utiqtle ecclesiæ, quam Arvemicæ, a qua pendet Mauzacense monasterium. Ita quoque censet Mabillonius in Annalibus ad hunc annum n. iy.est- que viri erudiri Justeili conjectura. y XLIII. AgIlmarus, ab Aimarus. Agilmarus anno 875. sua subscrlptione cor— 875* roboravit privilegium concessiim cœnobio Tre- norchiensi ♦. Adfuit synodo Pontigonensi anno *Tournu, < 876. & Tricassinæsecundæ anno 878. 876. Ejus fit mentio in præcepto Caroli Calvi pro 8784 Magnilocensi coenobio, quod Agilmarus suæ ec- clesiæ subjicere moliebatur ; at reclamante Hei- rardo abbate, qui adiit imperatorem, & ab eo præceptum obtinuit datum calendis Aug. ind. x. an. 3 8. regni domni Caroli imperatoris in Fran- cia, & imperii ejus an. 2. Vide Mabill. ad an. £ 877. n. 98. Comes fuit Johannis VIII.pontifi- cis in Italiam revertentis, qui eum epist. 125. commendat Ludovico Balbo regi an* 878. præ- sentem, ait, latorem epistolæ, Agilmarum venerabi- lem episcopum excellenriæ vestræ plurimum commen- damus, quatenus idem, suaque ecclefia creseat aug- mento perfectionis, qui in omnibus opportunitatibus nostris nulli fecundus exstitit, & vobis fidelissimum in cunctis, quæ cognoverit, verisseme comprobavimus. Inter hæc episcopos, quosserenitas vestra in nostrum juissit venire adjutorium, scias præter Agilmarum nullum venisse. Agilmarum c Burgundia, & quidem nobili R 253 ECCLESIA CLA — loco natum probat scriptor vitæ & miraculorum ANN1 g. Viventii apud Bollandum tom. 1. Januarii CHR1STI pag. g, o git enim Agilmarum sancti hujus reliquias devote suscepisse, & in propria possessione reposuisse, quam a proavis in Burgundiæ panibus in comitatu Amauso fex millibus ab Arari dis sitam habebat ; illicquc basilicam cum daustris in honorem S. Viventii exstruxisse. Inter subscriptiones episcoporum qui adfuerunt fynodo Magdunensi anni 891. iud/ ix. & confirmarunt privilegium conccstum monachis sancti Petri-vivi a Walterio Senonum archiepiscopo, quædam iis concepta verbis legitur : Semper Agil- mari manens sub nomine firma. Hunc’autem Agil— I marum putamus fuisse eum de quo agimus. Aliter legitur hæc subscrlptio a nonnullis ; & quidem, ut nobis videtur, melius, conjunguntque ita duas subscriptlones, unam Herfridi episeopi, alteram Agilmari : Herscidus episcopus femper A- gilmari manetis sub nomine firma, id est Herfridus episcopus vel regionarius qui nullam habebat se- dem, vel e sua sede pulsus a Normannis, aut aliis barbaris, sub nomine Agilmari episcopi Claro- montensu, ejusque vices agens, fumavit. Et hoc modo semper habemus Agilmarum adhuc sedisse gj 1. anno 891. XLIV. Johannes I. De eo altum est in tabulis silentium ; unde ip- ■MS. sum exstitisse minime recipio. Sed neque habeo unde probetur ipsum esse expungendum. XLV. AdaLARDUS. Adalardus donavit ecclesiam S. Victoris cccIe- siæ suæ mense Deccmbrio, anno xm. Caroli regis, hoc est Christi anno 9 o 5. ex archiv. eccL cathcdralis, quam Adalardus in instrumento do- nationis vocat matrem ecclesiam SS. martyrum Agricola & Vitalis. Ecclesia autem S. Victoris * existimatur ea quæ est in vico Camalariensi£ ( Chamalieres) a dicto præsule emta quam de ærario, inquit, comparavimus. Chartam Adalardi episcopi de consecratlone cujufdam ecclesiæ in honore SS. Juliani & Priva- cof i " H martyrum anno 905. invenies inter instru- menta diœcesis S. Flori ad S. Julianum Briva- tenscm spectantia. Nomen AdaIardi subseriptum legitur testamen- to Willclmi comitis Arvernorum, ducifque Aqui- 910. taniæ Cluniaci fundatoris, anno 910. Memora- turetiam lib. 3.c.6. vitæ S.Geraldi Auriliacensis. Amblardus appellatur a Mabillonio, ad an. 9 09. I num. 5 5. ubi asserit eum adstitisse S. Geraldo comiti moricnti, quem sacramentis munivit XLVI. AdeeeRTus II. Adebertum nobis suppeditat vetustissima in* scriptio quæ legitur in capsa aurea asservata sub majori altari ecclesiæ cathedralis ; vocaturque capsa S. Arthemii, quamvis cx inseriptione cons tet eam esse SS. martyrum Agricolæ & Vitalis. Sedebat hic episcopus anno XVIU. Caroli regiS cognomento simpliciS, hoc cst Christi 9 1 o. vel 911. lnscriptionis tranliumtum vulgari charac- ROMONTENSIS. 254 . tere scriptum hoc loco dandum ccnsuimus, qua—

le ad noS misit D. Damianus Vernet presbyter ANN1 & canonicus S. Genesii Claromontenfis : CHR IN NOMINE DEI SUMMI ET IN HONORE SANCTORUM MARTYRUM ACRICULI ET VITALIS ARVERNÆ CIVITATIS, HANC CAPSAM EX ELIMO NI A CAROLO REGE ANNO DECIMO-OCTAVO REGNI SUI, NEC NON HICTERIO COMITE, VEL RELI- QUIS CHRISTIANIS QUI HUNC AURO VEL GEMMAS CONGREGAVERUNT PRO ANIMAS EORUM HADDEBER- 1 TUS EPISCOPUS FIERI ROGAVIT. ET VOS DOMINI EPISCOPI SUCCESSORES VESTRI CUM CLERO VESTRO IN MERCIDE ORATE PRO NOBIS. DEO DIGGUS FECIT. In penultima linea quoddam verbum inscriptio- nis V1 tantisper læsum videtur ob infixum clavum. Per Elimoniam intelligendam putamus Limaniam, la Limagne, quo ex pago transtatæ fuerant sancto- rum Agricolæ & Vitalis reliquiae. Porro ex mul- tis chartis undecimi seculi habemus hos sanctos Arvemensis ecclesiæ patronos fuisse post Dei- , param virginem. In eadem ecclesia est alia capsa ’eodem opere ex auro fabricata, similibusque characteribus verba sequentia eichibens : IN NOMINE DEI SUMMI ET IN HONORE SA NCTÆ MARIÆ, SANCTI PETRI ET SANCTI MARTIALIS VEL QUORUM RELIQUIE HIC CONDITE SUNT ANDEBERTUS EPISCOPUS FIERI JUSSIT. Ad hæc pertinere videtur alia hæc inseriptio : HIC HAB. RELIQUIE DE CAPUT SANCTI ACRICULI ET SANCTI VITALIS HADEBERTUS EPISCOPUS . IN BONONIA CIVITATE JUBENTE ’CAROLO REGE RECIPIT FESTO EO- RUM /K. KAE DECEMB. XLVII. ARNALDUS I. ArnaldiiS sive Amoldus subscripsit litteris fun- dationis Burgidolensis monasterii datis Iv. nonas Septemb. an. 20. regnante Carolo rege, Christi circiter anno 912. ldemest procul dubio ac Er— 912. molduS, qui iubfcripsit litteris Willelmi pii fundatoris Cluniaci, quæ de fundatione Celsinianen- sis pionasterii * datæ fuerunt in mense Novembria Ia*g5°uci1» in die Mercoris anno xviu. domino Carolo rege Al.ib.ad an, 1 Francorumfive Aquitanorum. Anno 924. con— 9 * sensit fundationi ecclesiæ in honorem S. Juliani, 9 2 4- rogante Johanne archidiacono, quam ipse con- secravit & dotavit, ex majori chartulario Briva- tensi ; de quo vide tom. XI. Spicilegii ; laudatur etiam in charta fundationis CantogilensiS * 1110— 2 #i • nasterii tom. 3. Annal. Mabill. in appendice pag. gcs.’U" 707. Habetur pro restauratorc monasterii sancti Illidii, rogante & adjuvante Raimundo comite circa an. 937. Idem est proculdubio ac Arnoldus 937. episcopus Arvernorum lubscrlptus in charta fundationis S. Vinccntii de Cantclla VI1. calendas Aprilis anno ab lncarnat. Dom. DCCCC. xxxvi. tjj ECCLESIA CLA 1 indict. vr. inno VII. regnante ChIudovico Fran— s CHRISTI œrum& Aquitanorum rege. Notæ tamen tem*- poris sunt omnino corruptæ ; & quidem Ludo- vicus hic, scilicet IV. regnare cœpit an. 936 « XLVIII. BeRNARDUS L Consecravit rnonasterium Iciodorense a Giste- berto Carrofensi monacho reædificatum ipsius ope ; qua de re agemus iu historia hujus monasterii. X LIX. Bego I. Hic Iœus debetur Begoni episcopo, ut puta- tur, Arvemensi, qui subscripnt chartæ Godhes- calci episcopi Aniciensis, pro Calmiliacensi cœno— 1 bio, anno sccundo regis Ludovici, qui juxta Ma- hiUonium lib. vi. de re dlplomatica pag. 569. n. 13 6. illigatur anno Christi 9 3 7. Sane idem ’Bego retegit anno 937. S. Clementis reliquias in monasterio S. Illidii, curante Mancidio abba- te. Consulendus Mabillonius ad hunc annum num. 8 3. Non debet confuitdi cum alio Begone de quo infra. L Stephanus II. Stephanus, prius abbas Conquensis in Ruthe- nensi pago, erat filius Roberti vicecomitis Ar- vernorum, & Hildegardls, ut liquet ex charta ec- clesiæ BrivatensiS.iuqua stemma gentilitium Ste- a phani describitur *, edita inter instrumenta histo- riæ domus Arverniæ auctore Baluzio. Testatur Baluzius nomen Stephani jam episcopi subscri- 5tum legi in charta ecdesiæ Brivatensis data mense unio anni 9 3 7. & in Celsinianensi scripta mense Decembri anni 943. Certe jam sedebat anno x. W— 3 +• regnante Ludovico rege Franciam Aquitaniamque regente, scilicet Ludov. IV. dicto Transmarino ; 945. quem annum recte Baluzius revocat ad 945. Eodem anno inchoavit rnonasterium Liziniaci apud Arvcrnos, in quo postea, mutato consilio, cons— £ tituit canonicos an. 9 6 2. Legetis Mabill. ad hunc annum n. 79. &consule quæ ad emendandum hunc locum addidit tomo iv. AnnaL pag. 852. col. 2. Consule etiam tom. XI. Spicii, pag. 285. Sua subscriptione roboravit chartam dona- tionis ab AJdegardi comitissa matre sua factæ monasterio Celsinianensi, anno xm. Ludovici, 04.8. hocest anno Christi 948. vel 949. Suo testa- y mento multa Iegavit cænobiis communiter viventia n’m. * * bus, atque canonicis sub sua potestate commoran- Vfi— Mabel’præfersim majori B. M. ecclesiæ, monasteriis

? fifi Issiodorcnsi, Magnilocensi, Celsinianensi, &c. Anno 950. subscripsit cuidam diplomati Ludo— p vici regis pro Cluniaco. De hoc episcopo ita lo- 2uitur Frodoardus in chronico : Anno DCCCC. LI. .udovicus rex Aquitaniam cum exercitu perit. Sed • Vide etiam tomo XI. Spicilegii pag. a 8 j. & seq. ubi le- guntur fundationes eccfefiarum Cantajofenfis & Liziniacenfit auflore. Præter parentes jam nominatos, ibidem recenset avunculos (uos Eustorgium & Maesredum, necnon Guido- jiem, fratres suos Eustorgium & Rotbertum. Hic fuit pater tVidonis Arvemiæ vicecomitis cujus Baluzius inter instrumenta hist. Arvcm. pag. 4.0. edidit chartam in qua meminit patris sui Rodberti, & avunculi, hoc est patrui sui Stephani episcopi. Hic Stephanus adhuc nominat avunculum suum Armandum, & filium suum (id est ejus) Amblardum. Laudatus Baluzius loco citato pag. 4. 5. dedit diploma Roberti comitia Arvcrniz, in quo fratris sui Arvemenfis episcopi meminit. Tomus II. ROMONTENSISs antequam eandem ingredereturprovinciam, Karlus ■ Constantinus Viennæ princeps, & Stephanus Ar— ANNI vernorum præsui, ad eum venientessui efficiuntur ; idem vero episeopus opimis eum honorat muneribus. Ad ipsum præsertim scripsit Agapitus papa pro defensione Celsiniarum contra optimates hujus loci bona deprædantes, ut habes apud Mabillo- nium in Annalibus adan. 951* num « 5 3* Subscripsit cuidam donationi factæ coenobio Cluniac. a nobili viro Stephano & ejus uxore Ermengardi, Aimardo tunc abbate, quæ charta lecta est in curte Eniejuco ante domnum Villelmum comitem, in præsenria domni Stephani Arverno- rum ep. die illo quando seniores Arvernict cum comite supra nominato convenerunt, eique se commendaverunt ; hoc est, quando mortuo Ludovico Francorum rege, Willelmo Pictavorum comiti se subdiderunt.Baiuzius id factum refert ad annum 952. Mabillonius vero ad annum 955 » Eodem anno 952. subscripsit chartæ fundationis prioratus B. Mariæ dc Oyadellis, in pago Matisco- nensi. Stephanus factus episcopus, Conquensem abba- tiam minime dimisit ; nam anno 945. adhua abbatem se præfatur, & cum cuncta congrega- s, tione Conquensi quandam facit donationem, » anno X. quo Ludovicus rex capit regnare, ubi vocatur abba episeopus. lbidem in charta data an. xi 1. regni ejusdem Ludovici seu anno 947. di- citur tantum abba, uti an. vi. regnante Lotha- rio, seu anno Christi 9 59. in alio instrumento* Attamen hoc ipso anrto p 5 9. & annis o 61. ac 968. nominantur in chartis Conqueniibus Ste- phanus episeopus, & Hugo abba, qui ambo di- cuntur præeste monasterio. Hic Hugo in instru- mento confecto an. xv. regnante Lothario, appellatur abbas fecundum regulam. Unde fere per- suasum habeo Hugonem fuisse abbatem regula- y rem, Stephanum episcopum vero abbatem lai- cum ; quam abbatiam forsitan habuerat de jure patris sui aut matris suæ. Ludovicum regem dic- tum Transinarinum ei abbatiam hanc contulisse docet Baluzius iu hist. Arvemiæ. Anno octavo regni Lotharii seu Christi 961. Bego erat abbas, fecitque toncambium cum Stephano episcopo, & Hugone, totaque congregatione. Anno VII. regnante Lothario seu anno Christi 959. aut 960. deBegone episcopo, Stephano episcopo, & Hugone abbate legitur : Ubipræesse videntur/ scilicet in monasterio Conquensi. Itaque Stepha- nus videtur semper abbatiam Conchensem aut ab- ■ batiæ partem rctinuisse. Quædam charta anni xvi. Lotharii, Christi 969. vel 970. hujus episcopi tanquam superstitis meminit. Quandiu autem episcopalem occupaverit cathedram igno- ramus. Begonem abbatem de quo mox agebamus, epis fuisse succestbrcm in sede Arvemensi con- sentiunt omnes. Unde consequens videtur Be- gonem, cedente Stephano, etsi episcopi tituIum retinuerit, • creatum fuisse episcopum. Id tamen pro certo minime damus. Sane chronicon Con* quense, & liber mirabilis hujus loci, vix potiunt conciliari, generantque graves scrupulos ; unda non mirum si aliquando nobis titubare contingat# R ij typ ECCLESIA CL/ — Ex iis vero corrigenda parumper quæ de Stepha— l ANNI nojn abbatibus Conquensibus dixinius. Condi- CHRISTI teflamentum Romam profecturus, quod ex archivis ecclesiæ Claromontensis descripsit noster D. Jacobus Boyer : In nomine Dei summi in Trinitate regnantis. Ego Stephanus Arvernicæ sedis episcopus, properare volens Romam ad limina apostolorum Petri & Pauli, decrevi facere beneficiale seriptum præsenti- bus suturisque jciendum, de rebus a Deo nobis traditis. Antecesseres quidam nostri alienaverunt ip- sas res a sancta matre ecclefia, quas nos pro remedio animæ nostræ, vel ut præsentem vitam feli— ] cius tranfigamus, ipsi ecclesiæ sanctæ Mariæ, & sancti Laurentii, atque sanctornm martyrum Agricola & Vitalis, fratribusque ibi Deo in commune defervientibus, ut in reliquum tempus ipsi matri ecclesiæ fine penuria vinearum & panis alacriter deserviant, has res adpræsens sub omni integritas « te contradimus…………….. factum hoc benesiciale • seriptum anno DCCCC. LIX. indictione II. Incarnationis Dominica, regnante Lothario rege. Anno 1058. testis fuit cum Roberto abbate Calæ-Dei in instrumento Roberti Ruthencnsis comitis pro ecclefia Conquensi. Memoratur quo- que an. vii. regnante Lothario rege, hoc est an.’ 960. /V* I 8’striuzius in probationibus hist. Arvemiæ ex- hibet etiam hujus episcopi testamentum, quod a nostro multum diserepat. Ignoro autem cur vir 276. eruditissimus illud notet factum fuisse an. 976. cum ex hoc instrumento id nequaquam elici pos sit. Eandem tamen ætatem huic testamento tribuit Savaro in Iibro de vet. ecdesiis Claromont. at nullum profert argumentum unde id adstruatur. Multæ exstant chartæ, in quibus Stephani mu- ftificentia palam fit, quas inter instrumenta retu- lissemus, nisi nos occupasset vir clarissi Stephan. j Baluzius cujus diligentiam nulla effiigerunt. Porro in iis modo Arvernensis, modo Claromontanus dicitur episcopus. Ex chronico Masciacensi anno 965. urbs Arvernensis conflagravit ; quo tempore adhuc sedisse Stephanum non dubitamus. Et qui- dem urbem Stephani episcopi cura & sumtibus reædificatam fuisse docet Savaro. L I. B E G o II. Begonem abbatem ConchensemStephano sub- rogatum fuisse in Arvemensi cathedra testatur chronicon Conchense. Nomen episcopi Begoni datur in quodam documento facto die Veneris, ] mense Junio, Lotharii regis anno vn. seu Christi 9 5 9. vel 9 60. Ibi tamen episcopus Arvernensis aut Claromontensis non dicitur ; aliundeque Ste- phanus vixit usque ad annum saltem 969. aut 970. memoraturque ut episcopus. Unde vix de- nnire licet, quo tempore inchoatus sit Begonis episcopatus. ^80. Anno 980. subseripsit donationi Geraldi pres Annat kyteti pro Illidiano cœnobio, quod tunc rege- Mabili. ad bat abbas Mancio. Commemoratur in charta de ae\ g8°’& P106 sact3 anno 990. editaquelib. vi. Q Q O. * H°c kmficialt viderat Johannes Savaro in notis ad librum ’' de vet. eccl. Ciarom. lROMONTENSIS. 258 L de re diplomatica pag. 5 77. Eodem armo con— ■ sensum præbuit electioni Gausberti in Cadur— ANNI censem episcopum, ut videre est tomo VIII. Spi— CHRISTI cilcgii pag. 155. Anno 994. quo S. Majoluj abbas Ciuniacensis obiit, consecravit altare, quod « s. ». statim post sancti abbatis obitum, ipsius tumulo impositum est. Vixit saltem usque ad an. I o I o. 1010. quo benedixit Petrum abbatemThicmensemjquod cœnobium paulo post datum est Ciuniacensibus, Odilonique abbati. LII. STEPHANUS III. dAvver- CNE. j Filius erat Guillelmi IV. Arvernorum comi- tis, & Umbergæ, quæ anno 990. multa dona- vit Celsinianensi monasterio, tempore Begonis episcopi, qui chartæ donationis subseripsit. Anno 1010. memoratur in charta Thiemensi. Post biennium subseripsit chartæ datæ mense Septem- bri feria vi. regnante Roberto rege an. xv. qui est annus Christi millesimus duodecimus. Anno 1013. cum ad invisendam materteram suam, Legardam nomine, profectus esset, latenter est interfectus, ut docet breve chronicon Masciacen- se editum a Philippo Labbeo tom. 2. Bibliothe- cæ-novæ ; chronicon quidem non designat quæ esset Stephani episcopi sedes ; at loquitur haud du- bie de episcopo provinciæ Bituricensis, in cujus metropoli mortuum narrat eodem anno Dac- bertum metropolitanum. Nullus autem eo tem- pore in provincia Bituricensi episcopus erat nomine Stephanus, præterquam iu ecciesia Claro- montana. Post lpsum catalogo inscribitur quidam Je- hannes episcopus, de quo nihil nobis notum. LIII. STEPHANUS IV. Stephanum hunc episcopum Justellus putavit y fuisse nlium Guillelmi Arvemiæ comitis ex Phi- lippia ejus uxore ; quem secuti sunt Sammarthani fratres. Et quidem GuilIelmus V. comes ex Phi- iippia filium habuit nomine Stephanum, ut pro- batur ex tabulis ecclesiæ Claromontensis, loco laudato a V. C. Steph. Baluzio, in chartuI. Celsi— Pni. kifl. niensi, fol. 199. Stephanus Arvemonimepisco- pus, dedit monasterio Celsiniensi ecclesiam sancti Martini de Chidrac, &c. hujusque doni instru- mento subscribunt post episcopum, Willelmus frater ipsius, Audebertus de Roca-Sabina. Ejus- dem esse putamus chartam qua Stephanus episco- pus dat præfato monasterio, ecclesiam Chauria- 7 cum aliasque duas, cum sua matre & fratribus ; item cum Rorgio, filio ejus Faramundo, &c. subscribunt Arbertus vicecomes & multi alii. Vide inter instrum. C. ULcol. 75. Stephanus occurrit in quadam charta pcrti- nente ad ecclesiam Thiernensem data indict. 1 3. octavo idus Januarii, Luna 4. in Francia regnante piissimo Roberto, anno m. xvi. Ipse fuit unus 101 ex episcopis Burgundiæ & Aquitaniæ, ad quos Benedictus vm. scripsit pro tuitione Cluniaci ; tom. IV. collect. Querc. scriptorum hist. Franc. An. 1025. 18. cal. Octobris, consecravit basi— 1025* licam Voltæ prioratus insignis Ciuniacensis, a S.Odilonia nepotibus conditi. Vide Mabii.ad huna an, n. 72. 259 ECCLESIA CLA ~ Hic antistes excommunica vit Pontium Arver-. CHRISTI n*æ * °k dimissam uxorem, & aliam ductam. Pontius filius erat Guiiselmi V. comitis & PhUippiæ. Unde argumentum nobis suppedi- tatur ad probandum Stephanum hunc episcopum non habuisseparentes Guillelmum & Philippiam ; quis enim credat fratrem a fratre fuisse anathemate percussiim ? aut si id factum fuisset, qui rem narrant, observare curassent Stephanum, nulla ratione habita carnis & sanguinis, in proprium fratrem sententiam excommunicationis protulisse. Pontius, cum a Stephano absoiutlonem obtinere non potuisset, Romam profectus est, adiit— — que papam, qui ipsum absolvit. ld in Gafliis magnas querelas excitavit, maxime in concilio LemoviceHsi anni 1031. in cujus actis lego : Rurfus in concilio conquestum est de excommunicatis Aquitanigenis, qui ignorantibus apiseopis suis, a Romano papa pænitentiam & absolutionem accipiunt. Et hac de caufa pax & concilium in Aqui- tania destruitur, dum quosistijuste ligant, ille in- juste absolvit. His tamen querelis respondit En- gelricus canonicus S. Mariæ Aniciensis, quæ gesta fuerant exponendo : Stephanus Arvernenfispræsul, inquit, ante hos annos Pontium comitem Arvernen- sem excommunicatione obstrinxit, pro uxore legitima quam dimiserat, & aliam duxerat. Quem cum nulla vellet ratione absolvere (episcopus) nisiemen- datum, comes Romæ a domino papa absolutionem accepit, ignorante papa eum excommunicatum. Quod graviter episcopus ferens, conquestorias litte- ras Romam Apostolico mifit, coi ille in hunc modum remifit epistolam : Quod neseienter egi, frater earissime, non mea sed tua est culpa. Scis enim quia quicunque de universa Dei Ecclesia.. ad me causa remedii recurrent, impossibile est mihi ejus curam negligere Quo ergo modo sedes apoftolica poterit ejicere aliquem de medela nisi rationabiliJ causa ! Debueras certe mihi, antequam ilia mor- tua ovis Romam veniret, ejus cauiam tuis inno- tesccre apicibus, & ego eam omnino abjicerem, tuamque fumando auctoritatem, eam anathema- tis ictu repercuterem. Profiteor quippe omnibus consacerdotibus meis, ubique terrarum adjuto- rem me & consolatorem potius esse, quam contra- dictorem Itaque illam pænitentiam & absolutionem, quam tuo excommunicato igno- ranter dederam, & ille fraudulenter accepit, ir- ritam facio, & quadam ; ut de illa nihil aliud speretquam maledictionem, quoad satisfactum tu juste absolvas. His auditis episcopi dixerunt Apo- stolicomt hoc est papam, fine colpa esse. LIV. R E N c o. Reneo nobili apud Ruthenos genere ortus, sororem habuit Raingardem S. Roberti Casæ- Dei primi abbatis matrem. Obtinuit decani di- gnitatem iu ecclesia Bituricensi ; quo munere magna cum laude est defunctus, tempore Gausti- ni & Haimonis archipræsulum. Episcopus Ar- X028. vernorum creatus est, anno circiter 1028. cum ex lpsius epitaphio sedcrit annos fete 24. aliun- ROMONTENSIS. 260 A deque habeamus ejus mortem anno 1052. con tigisse. Anno 1032. Geraldus quidam, cum *NNI fuit fratribus majori ecclesiæ S. Mariæ virginis & SS. martyrum Agricolæ & Vitalis mansum unum cedit, &c. pro pænitentia quam domnus Renco episcopus donavit. Subscripsit chartæ Hay- monis archiepiscopi Biturigum, qua hic prælui in coenobio Bitur. an. 1035. reditus ecclesiæ Pompiniacensis (Pompignac) restituendos matri ecclesiæ curat ; cessit abbati S. Sulpicii & mona- chis debitum lynodorum. Anno decimo tertio regni Henrici, seu Christi 1043. vel 44. sui no- minis subscriptione munivit diploma Willelmi ® Arvemiæ comitis, pro ecclesia B. Mariæ & SS. Agricolæ & Vitalis, quæ mater est ecclesia. Ipse huic eeclesiæ contulit villam dictam Vezola, quam comparaverat a Radulpho de Bociaco, & alia multa ex ejusilem ecclesiæ archivis. Anno 1044. vm. calend. Aprilis subscripsit quoque 1044. testamento Hugonis de Salinis Bifuntini archiepiscopi. Anno 1052. legitur SS. apostolorumlimi— 1052. na visitasse, & a sede apostolica litteras impetrasse pro Casie-Dei monasterio, cujus eeclesiam con- secravit, constituto ibidem abbate S. Roberto, cujus erat avunculus. Ipsi quoque dedit litteras commendatitias ad Henricum regem, qui con- cessit ut monasterium hoc in abbatiam erigere- tur, diplomate dato Vitriaco palatio eodem an- no, cui Renco cum multis episcopis subscripsit. In litteris authenticis quæ apud Crsam-Dei asser- vantur Rex Renconem appellat suum dilectissi- mum & familiarissimum. Eodem anno pridie nonas Januarii sedit in fynodo, ubi electus est Icterius in episcopum Lemovicensem. Dicitur solemne festum Assiimtionis B. virginis fundasse. Diem suum obiit 17. Septembris ex veteri ne- crologio. Testantur fratres Sammarthani hujus episeopi sepulcrum quatuor fultum columnis de- tectum esse, cum ecclesiæ Capucinorum funda- menta ponerentur, ubi reperta quoque hæc in- scriptio : Continet hic tumulus Ranconis præsulis artus. Præfuit Arvernis annis fere bis duodenis. Tempore & Henrici regis fibi semper amici Tranfiit Octobris ter quinis nempe calendis. Hoc tamen prorfus incognitum viris doctis, qui apud Clarummontem non pauci sunt. Neque £ vero J. Savaro vel alius quispiam ex iis qui de rebus Claromontensibus olim scripserunt, hujus tumuli reperti meminerunt. Imo tumulum Ren- conis in capitulo ecclesiæ cathedralis esse probat vetus ceremoniale hujus ecclesiæ, ubi legitur de aspersione aquæ benedictæ, quæ olim nebat in capitulo seu loco capitulari : Tunc ceroferarii & thuribularii pofitis candelabris & thuribulo super sepulcrum domini Renconis, &c. & infra : Si epis- copus præsens suerit, expectet eum diaconus cum aqua benedicta, ad sepulcrum dom. Renconis. Num alius est hic Renco, a nostro episcopo. Quidquid sit, viri doctissimi veritatisquc studio- R iij 26l ECCLESIA CLAF sissimi non finxerunt quæ referunt, neque verfus A ANNI Rencone episcopo, qui ejus ætatem prorsus C HRISTI rejojent f condiderunt. Hujus episcopi tempore Hictor, post Jeroso- lymitanam peregrinationem fundavit quoddam monasterium in pago Arvemico, juxta castrum Calinici Jalligny, quod appellavit sanctum sepuI- crum, isczÆz charta mense Octobrio Ix. cal. Novembris, anno VI. regnante Henrico rege, hoc est an. Christi 1036. hanc vero fundationem ratam habuit Renco episeopus, & chartæ subscripsit. Hoc monastrrium fuit postea prioratus Calæ- Dci. Chartam dumus inter instrumenta, C. 39. col. 105. I In vita S. Phaletri, quam edidit Labbeus tomo 2. Bibsiothecæ-novæ legitur sanctum virum in reditu Romanæ peregrinationis primum adiisse Osium Aginnensem episcopum, apud quem qua- tuor annos egit. Postea, inquit, venerabilem Dionysium Arvernorumpræsulem adiit, apud quem quinque annos degens, ab eo presbyter ordinatus esti Osius episcopus Aginnensis hic commemo- ratus fictitius est, uti & Dionysius Arvemen- sis episcopus. Stephanus papa dc quo hac in fa- bula, electus est anno 1056. seditque octo men- sibus. Ab anno 1052. usque ad finem seculi un- decimi constat de episeopis qui sedem Arvernen- sem obtinuerunt. Unde minime locus invenitur Dionysio huic, qui debuisset sedere circa annum 1060. n D* LV. STEPHANUS V. POUGNAC De genere Stephani duæ sunt eruditorum opi- niones.Eum filium fuisse Armandi vicecomitis de Podemniaco docent Sammarthani fratres, & Guillelmi I. fratrem ; quod aiunt ex chartis ge- nealogicis illustrissimæ hujus familiae probari. Vir clarissimus Stephanus Baluzius contra conten- dit cognominatum fuisse Stephanum deMercorio. _ patremque habuisse Guillelmum de Mercorio fra-1 trem S. Odilonis Cluniaci abbatis ; at contra morem, nullorum instrumcntorum testimonium adducit ad opinionem hanc sulciendam. Ad manum vero nobis est charta donationis ecclesiæ S. AndeoIi de Polemniaco, al. de Podemniaco, in qua sic lego : Proinde præsatus Stephanus Ar- vernornm episeopussupradictam ecclesiam……consilio patris sui ( Armandi vicecomitis Polemniaci) Deo & sancto Piperaci monasterio, & domno Petro ( de Chavanon) ejusdem lociprteposito, &c. Hæc autem seripta sunt justo domni Armandi, ejufque filii Stephani, aliis faventibus filiis Willelmo & ■ Pontio. Deinde Pontius vicecomes, &c. Aliud tes— ’ timonium non minoris ponderis infra dabimus in Aniciensibus episeopis. Stephanus præpositus erat AniciensiS, quando ad ecclesiam Claromontensem accessit ; videtur- que primam hanc dignitatem Aniciensis ecclesiæ retinuisle post sumtum episcopatum ; nam in charta concessionis ecclesiæ sancti Stephani de Genestinis factæ monasterio Celsiniarum per Ar- mannum de BatpalmiS in manu Roberti prio- ris, Stephanus appellatur episcopus Arvernensis, :OMONTENSIS. _ 462 . simulque præpositus Aniciorum sanctæ Dei Ge— NNI nitricis. Anno Iot6. fecit ordinationes • apud CHRISTj Bilhomum, & sub poena excommunicationis j o r 6. confirmavit donum partis eecIesiæ de TresaIaco a ? in Arvernia, factum abbatiæ Trenorchiensi, a Falcone de Jaliniaco. Anno 1064. Stephanus fag. jut. hic episcopus, ejufque nepos Guillelmuscanoni- cus Brivatensis, monasterio Lirinensi ecclesiam sancti Justi restituerunt, cum proposito & voto part. 2. ibi monachi habitum suseipiendi ; ex chronolo— P • II* gia Lirinensi. Anno 1068. xiv. calendas Maii 1068. regnante Philippo rege Francorum Robertus co- mes Arvernorum, & Juditha ejus uxor, quæ- 1 dam Celsinianis suis litteris asseruerant, iu qui- bus Stephanus legitur simuI episcopus & præpo- situs (scilicet Aniciensis.) Anno 1069. intercst cuidam donationi factæ monasterio Celsinianensi a Roberto II. Arvemiæ comite. Anno 107 3. Stephanus Claromontensem ca— 1073- thedramdeseruit, & invasit Aniciensem. Cumque id multos his in ecclesiis motus excitasset, Stephanus Romam venit ad Gregorium papam VII. cui pollicitus est, adhibito etiam sacramento se Aniciensi sedi nuntium remissiirum. Sed cum promissis non stetisset, anno 107 c. iu concilio „ Romano anathemate percutitur. Anno sequenti ’Hugo Diensis episcopus Sedis apostolicæ legatus, habito apud Claromontem concilio, iterum Ste- phanum excommunicavit, & episcopatu spolia- vit ; quod judicium confirmavit summus pon- tifex ; cujus epistolæ 18. & 19. libri IV. sunt legendæ.uti & 80. lib. 1. Sub hoc episcopo fuit- data est ecclesia collegiata Eneziacensis, cujus fuit— c dationis chartam damus inter instrumenta. col. 78. LVI. GUILLELMUS. Guillelmus de Camaleria b ex cessione Ste— * phani factus est episcopus Claromontensis anno 1073. verum accusatus simoniæ deponitur in 1°73* Claromontana lynodo, ab Hugone Diensi apos tolico legato. Nostri Sammarthani ex Guillelmo de Camaleria & Guillelmo de Baffia unum & eundem episcopum conflarunt, quem locant post Durandum. Hunc itaque volunt cognominatum fuisse de Baffia, quod ex genere Baffiorum foret, & simuI nuncupatum de Camaleria, quia Cama- leriensis ecdesiæ decanus erat. At quantum ab invicem discrepent infra offendemus. Et quidem unus præcessit Durandum, alter excepit. ■ In fine chartæ Falconis multa prædia, &f. donantis apud Tresalium legitur : Hoc datum…… laudavit ir confirmavit dominus Stephanus Arvernorum episcopus. reficiente ordines fixos R faciente in sede fiua qua dicitur Bilom ; ix eodem eucommuni- cante & anathematizante omner quicumque hoc donum…….infringere temptaverint. i » In chartularii Celfiniensts folio a j a. Iego instrumentum quo Geraldus de Turre & sratres ejus donant monasterio Celsiniarum alodum ecclesiarum S. Pardulphi, sandz Mariæ Castrensis, S. Donati, & san&i Petri Mczensts, eo paflo, inauiunt, quod pro hac donatione fiufeipiet nos domnus Hugo abbas ad habitum fianai Bentdiili abfque ullo munere. Aaunt repti. Philippo. Vvillelmo epijcopo Arvernorum cognomento Ca- materie. Verisimile non est Guillelmum diftum fuisse de Camaleria, quia decanus fuerat ecclesiæ Camajerienfis. Constat tamen cum dignitatem hanc obtinuiste. ln tabulario S. Illidii legitur : W. decanus Camaleria qui quondam fuit episcopus, dimifit parata de Bafvila, &c. Forte post suam depofitionem obtinuit hunc decanatum. Idem in charta Savigniaci prope Montem-Brisonem, legitqj fimul abbas S. Yrcnci, vel potius S. Syrenei Billonienfis. 26j ECCLESIA CL. ANN( LVII. Durandus, vel Dvrannus. ^MDicnrf GdiIlelmo expulso tanquam simoniaco & in- vasore, Durandus creatus est episcopus Arver- a nensis in ipso concilio apud Clarummontem ha- 1077. bito an. 1076. aut 77. B ut refert Hugo Flavi- niacensis in chron. Virdilnensi, & ibidem con- secrationis munus accepit. Hic jam decennium in regimine abbatiæ Calæ-Dei impleverat ; & biennium, petitione, & voluntate fratrum J coram regiminis Seguino dereliquit, ex laudato scriptore. Quæ verba significant Durandum pcrduos an- nospost initum episcopatum, adhuc munere abba- 107 8. Casie-Dei functum esse, nec nisi anno 1078. 1081. abbatiam abdicasse. An. 1 o 81. in concilio Exol- Tom. x, dunensi sedit, ubi subscripsit chartæ Richardi sui metropolitani, qua contulit Majori apud Turones monasterio ecclesiam S. Martini de Campis prope 1094. urbis Bituricensis moenia. Anno 1094.* Mau- * 109 5. zacertse coenobium S. Hugoni Cluniacensi abbati P’IJ J— concessitcujus cessionis acta vide in bibliotheca Ciuniacensis Anno 1095.vi. idus Novemb. consecravit apud SiIviniacum altare S. JacobL Anno eodem, die 12. mensis Septembris dedicavit ecclesiam S. Crucis de Bredonio, in qua B. Hugo Ciuniacensis abbas posuerat monachos ex monasi terio S. Petri de Mauzaco eductos, ex MS. codice’ Bredonensi. Paulo post in sua urbe decubuit, occubuitque, post acceptam ab Urbano papa II. benedictionem. Aderat enim summus pontifex ad celebrandum concilium mense Decembri, in b quo numerati dicuntur 300. episcopib. Ejusex- sequias curarunt Hugo episcopus Gratianopoli- tanus, Jarento abbas S. Benigni & Pontius abbas Calæ-Dei, qui sub Durando monasticam vitam professi erant. Scpultus est in ecciesia S. Nicolai. Præsul fuit pietate ac doctrina præditus. De ejus morte & funere ita loquitur Hugo Flaviniacensis in chro— j- nico, dicto Virdunensi : Durandus antequam concilium hoc inciperetur, toto orbe ad ejus exsequias occorrente, ab ipso papa & episeapis terræ est mandatus com gloria, & sedem ejus Willelmus de Baf- fia adeptus est laude cleri & populi, præcepto Apostolici. Baldricus abbas Burgulii haud contem- nendis epitaphiis ejus memoriam celebrat in carminibus historicis quæ collegit Quercetanus tomo iv. scrlptorum hist. Franc. Nomine Durandus jacet hicpræsul venerandus, Quem commendavit vita benigna Deo. Exsequias celebres quæ sorma fuere triumphi, Difpensavit ei gratia summa Dei. E Urbanussynodo generali papa vocata, c Patres bis centum C movit ad obsequium. > Ex chronico Virdunensi Hugonis Flavfniacenfis conse* entus est Durannus Arvernorum episcopus peraao decennio regiminissui in loco Casee-Dei. At ejus antecestor in abbatia Casz-Dei tantum migravit ad Dominum anno M. LXVii. fuceeforem funm dejignani nomine Dnrannnm. Unde consequens videtur Durannum non fuiITe episcopum Ciaromontcnlem ante annum i 077. b Jnfra nos docebit Baldricus quot huic synodo, cul ipse interfuerat, adsucrunt episcopi. c Hic Baldricus Inter patres recensere debet abbates —t nam in carmine sequenti disertc dicit : AJfuu Urbannf centena prasnle septiu. AROMONTENSIS. 264 A Tertia quæ decimam lucem præit ante —Decembre —

Vitæ præsentis lumen ademit ei. ANNI « d g~* L| n a Arvernis sanctos cineres reverenter habeto Atque patrocinio tutior esto suo. Item : Temporibus luteis vir magnæ strenuitatis Aurea Durandus secola restituiti Arvernis præsul dignissima præsule fecit, Fecit digna Deo religiosus homo. Ipsius exsequias dicas sunilasse triumphum t Et dispensantis signa suisse Dei. Adfuit Urbanus centeno præsule septus, Abbatum vero major erat numerus. B Durandus cum esset abbas Calæ-Dei, scripsit ad S. Anselmum qui tum apud Beccum sacras docebat litteras. AnseImus ad tum rescribens, utitur his verbis perhonorificis : Domino & patri merito sanctitatis com amore reverendo, com reve- rentia amafido Durando abbati Casæ-Dei t &c. Utriusque epistolæ, in lib » I.ep. Anselmi sunt 61. Vltt. coliti & 62. Durandi epistola formata ad Radulfum Turon. archiepiscopum probat adhuc ejus ætate has litteras fuisse iu usu. LVIII. GUILLELMUS n. firUArna GuillelmuS de Baffia nobili genere natus pa- — trem habuit Dalmatium Baffiæ in Arvemia dominum. ln duabus chartis quæ asservantur in tabulario Ceisinianensi, Willelmus se appellat Wil- lelmum de Baffia, & se dicit DaImatii filium, nominatque Durannum antecesserem suum. Ejus mater, summo quoque loco nata erat, scilicet ex genere toparcharum de Turre in Arvemia, si nonnullorum conjecturis indulgeamus. Electum fuisse Guillelmum in concilio Claromontano, docet Virdunense chronicon jam a nobis lauda- tum. At non statim fuit consecratus ; nam xii. ca- lendas Aprilis, Luna existente 22. anno 1096. in concilio Turonensi subscribit Guillelmus electus de Claromonte, cuidam sanctioni pro sacello sancti Nicolai Crcdoniensis * datæ in Rotensi *cœno— *&Cnom blo, quam vide, si Iubet, tom. 2. Miscellan. Ba— * a oue* luzii. At post paucos dies sacram saccrdotalemque unctionem recepit ; & forte iu ptæfato concilio Turonensi, nam tertio calendas Aprilis ejusilem anni decreto Urbani II. quo abbas Cormaricensis * *Cormery$ subjicitur capitulo S. Martini Turonensis, subscri- bens, non amplius electum se dicit, sed episcopum. Eodem an. 1096. confirmavit iv. idus Decem- bris donationem ecclesiæ S. Juliani de Mendon- nio d factam ab Hugone Lugdun. metropolit. <1 Calæ-Dei, de bonis quæ in manus ejusilem dereliquerat Willelmus comes Forensis, ad sacram expeditionem JcrosoIymitanam profecturus anno io97. Commemoratur in chronico S. Petri Podien- fu, ubi etiam appeIlatur abbas S. Evodii. Cum Lugduni esset quarto idus Novembris an. 1096. testis fuit donationis ecclesiæ S. Juliani Antio- d Locus hic positus in dicecefi Lugdunenfi, vulgo appeIla- tur le palais de Moing. In litteris Guillelmi confirmantis donationem hujus ecdestæ S. Juliani Antiochenfis, dicitur epis- copui Arvernensis, abbas S. irasci & canonicus LugdunenCl. Vocatur etiam abbas S. Irensei in charta S. Cnicis Savignin. cestis prope Montcm-Brisoncm. ECCLESIA CLA ■■ ■ cheni, in* vico Modonio prope Montem-Brisoncm A ANNI fa<qæ Casæ-Dei ab Hugone Lugdunensi archi- CHR1ST1 episcopo. Legimus Urbanum II. huic episcopo confir- masse jus præcedcndi ceteros primæ Aquitaniæ episcopos. ♦ Scorailles Guido de Scurallia * & frater ejus Radulfus concesserunt & dederunt suum castrum, videlicet Sairalliam in alodium B. Mariæ, & matri eccle- fiæ, sanctij’que martyribus Agricolæ & Vitali inibi cultis & veneratis, Willelmo episcopo suisaue ca- nonicis…… insuper etiam malas consuetudines quas per invastonem & injustitiam & vim suam, in terra Aureliacenfis abbatiæ & prioratus Mau— I F. » arch. riacensls tenuerant, ex toto in manus ejus (Guil- tccl. Cla— Icltni) dimiferunt, ut eas amplius non expeterent, umont. Hoc autem est factum & adnotatum mense De- cembri, JII. seria. Luna IIIix. domno papa fecundo Urbano Romanæ Ecclesiæ præsulante, & rege Philippo Francorum regnante, & eodem Willelmo supradicto Arvernis canonice ejuficopante. Et hujus facti testimonium faciunt fignum Anselmus decanus ejufdeni ecclesiæ Claromontenfis, & Petrus de Post- tegibaldo, & duo Willelrni de Errnone, aliique ple- rique canonici. Hic episcopus suæ dedit ecclesiæ & canonicis ecclesiam S. Martini de Ulmis, & in prima Domi— ( nica Adventus Domini centum caseos, & unum prandium in die Pentecostes omnibus canonicis in refectorio communiter. Idem cum omni capitulo causa religionis & optimæ procurationis contradidit monasterio S. Portiani ecclesiam de Contigny, & hospitale de Vernolio cum ibidem Tab.S.Por— pertinentibus. Facta ista charta mense Aprili anno tiani’ ab Incarnatione M. e. indict. VIII.’defuncto Ur- Sammanh. ^ano papa • Paschale jam in sede Romana fiubli- txchart. mato. S. Anselrni decani. S. Willelmi Ermonis. Pod«"li’Monachis Celfinianensibus malas quasilam con- suctudines wcrpivit. Legitur dedisse in alodium mansum de la Mura in quo ædificatum est cas-1 trum d’Ustbn, quando Guillelmus Pictavensts Je- rosolyrnam petiit. 11 o 1. An. 1 1 o i. in festo Pentecostes, quod iu- cidit hoc an. in diem 29. Maii, Richardus AI- banenfis episc. S. Sedis legatus celebravit conci- lium, in urbe Arvcrn. more jam fere ubique re- cepto, ut nulla lynodus haberetur, nisi legato pontificio præside. Houx. LIX. PeTRUS I. Petrum Rufium patria Arvcmum Guillelmo suffectum esse in episeopatu Claromontensi cons Tam. 2. tat ; verum quo anno minime liquet. Notatur iu chronico S. Petri-vi vi ad annum 11 o j. occasio- Pag’7f *• ne ttimultijum in coenobio Mauriacensi ortorum. 110 5 • Cum ArnalduS abbas S. Petri-Vivi, a quo coenobium Mauriacense tunc pendebat, Mauriaco reverteretur, ubi Petrum de S. Balderico decanum instituerat, Gausberto dcposito, quem sibi refrac- tarium experiebatur, captus est ab inimicis mili- tibus cognominatis Robertinis. & ductus in carcerem pago Eernovico, in castro quod dicitur Venta- durus. Hoc autem totum factum est tractatu Petri Annari cujufidam militis, qui reclamabat in ecclesia ROMONTENSIS. 266 Mauriacensi consuetudines, quas assequi, quiarec— ■ titudo ci abstulit, minime potuit. Contigit autem ANNI ut eo tempore episcopus Claromontenfis vir religio— CH1UST1 fius nomine Petrus, congregato maximo exercitu, circa Auriliacense cœnobium, ut mos est episcoporum præfatæ urbis, hostrs quæreret, qui nunquam defiuntsanctæ Ecclesiæ. Pervenit autem ad aures ejus, relatione Widonis & RodUlsi ♦ fratris ejus, qui ♦ SvpTA in domini erant castri quod dicitur Scurillias, qui- que hominium fecerant præfato abbati, dolo & duobm iis machinatione fiæpe dicti Petri abbatem carceratum. ^cuasernut. Undesuper eum, & super castrum ejus, quod di- citur Miramons, faciem exercitus vertit:& vellet, 1 nollet abbatem & fiuos incarceratos…… reddere fecit. Ex iis agnoscimus quam strenuus esset hic antistes. Heldinus princeps Jaliniaci concessit Franconi de Bociaco priori & fratribus S. Portiani ecde* sias Parodi & Villariæ, per manum domini Petri Arvem. episcopi mense Martio, seria vi. Luna Xlil.indictione xi v.regnante Philippo rege Francorum. Hi autem characteres designant annum Christi 1106. Post annos quatuor turbatum est rtirsus apud Mauriacum ob decani Petri sævitiam & rabiem. Is enim ita excanduit contra capellanum, quod ad — abbatem S. Petri Senonensis confugisset, exposa tulaturus de damnis injuriisque sibi illatis a decano & nonnullis monachis, ut nocte subsequenti na- tivitatein B. virginis, jusserit eum conjici in vin- cula, eique oculos eruerit. Hæc audiens abbas, decanum & improbos monachos ad se vocavit; at ilii venire contemserunt. Indignatus abbas, in Arverniam venit cum hisce litteris Richardi S. Sedis legati ad episcopum Claromontensem: Richardus Albanenfis ecclesiæ qualificumque mini- ster, apostolicæ Sedis licet indignus fiervus & legatus, Petro carissimo Arvernorum ejuficopofialutem. Abbas S. Petri Senonenfis monasterii conquestus est apud nos de inobedientia & rebellione Mauriacenfis de-- cani & fautorum ejus. Quod graviter ferentes, ut pote de Romanæ Ecclesiæ filio, vobis mandamus & præcipimus ut ab Ecclesiafiancta hoc tantum de- decussubmoveatis, ne filios contumaces in pertina- cia fiua esse finatis ; sed ad abbatis obedientiam in- præsentiarum venire cogatis. Quod fi neglexerint & mandatis nostris non adquieverint, gladio Spiritus sancti eos ferimus, & ut itidem faciatis præcipi- mus. Præterea ex ejufidem inobedientia radice sacerdotem quemdam cæcatum pro certo accepimus ; quod fievere & pro modo culpæ vindicandum judi- camus. Itaque ktici qui tyrannidern hanc exercue- — runt, & cacari presbyteri bona invaserunt, vel poffident, excommunicentur ; qui vero facerdotes vel clerici cooperatores aut confientientes fuerunt, officio divino arceantur, rebus ecclefiasticis, ac justitiis (quas nosptæbendas vocamus) priventur, talique fiententiæ fiubjaceant, quæ eorum culpæ conveniat, & quam ceteri timeant. Petrus episcopus his legati litteris non obtem- peravit, ut par erat; decanus autem ad abbatis sui objecta respondere jussiis coram Petro abbate Auriliacensi, & alio S. Martini de Tutela, nec* non Rodulfo priore Casæ-Dei, contendit. Fretufi- que 267 ECCLESIA CL que militari manu, & multorum ldlcorum, qui illuc i ANNI consiuxerant, &præcipue cujusdam arehipresbyteri C HRISTI nomjnepffrj Jg Sennistconsentiente ipso episeopo, ad episcopumprovocavit. Igitur abbas reum, fecundum judicum illorum sententiam, communione privavit, cum aliis quatuor ejus asseclis, adituque mo* nasterii interdixit Illi vero sententiam hanc spcr- nentes, cum militibus iisoem qui capeIIani oculos eruerant, scilicet dominis de Castro-Elaveris, de Monte-CIaro, de Salerno, & de Scuraiiis, non cestarunt impetus nocturnos iu Amaldum abbatem facere, & res ad eum pertinentes depraedari, toto Adventus tempore, ipso etiam die Natalis Domini, & in Theophania. Abbas tamen, cum 1 ceteris monachis qui a debito non recesserantob- sequio, perduelles tandem domuit, & dejecto e præfectura Petro indigno decano, Robertum de Capsana substituit. Noster Petrus, quem modo vidimus insenso fuisse animo in S. Petri Senonensis abbatem, an, 111 o. 111 o. in concilio Floriacensi calendis Octobris co^ificoi habito, cum eodem & monachis Mauriacensibus * pacem iniit Vitam clausit die 10. Octobris an. 1111. M. exi. Adfuerat dedicationi ecclesiæ Illidianæ a * 16. Paschali papa II. factæ anno 1106. die 26. * Junii. Ipse an. 1107. apud Silviniacum altare fuit honore S. Johan. Baptistæ consecravit. < Post Petrum catalogi editi habent Stephanum VI. episcopum ; qui desideratur in MSS. codici- bus HIidiano, & eeclesiæ majoris. L X. A1 m E r 1 c U s I. Aimericus abbas Casie-Dei non fuit assiimtus ad cathedram episcopalem Arvernorum ante an. M. exi. tum ex supra dictis, tum ex instnimento authentico Calæ-Dei, a quo adhuc duo depen- dent sigilla integra. Judicium est Geraidi Engo- lisinensis episc. & legati Sedis apostolicæ, inter Gaufredum abbatem S. Maxentii Pict. & Aime- ricum abbatem Calæ-Dei, de tribus ecdesiis quas 1 huic abbati, intercedente frustra Maxentiano, Petrus Pictavorum episcopus dederat, & ipsi ad- judicat legatus an. m. exi. ind. IV. Aimericus non amplius abbas erat Cafæ-Dei an. 1115. 1114. 01111 ab an* 1114* chartæ hujus monasterii no- men Stephani de Mercorio ejus successeris præ- ferant. Præterea charta ejusilem monasterii anni 111 3. habet nomen Aimerici episcopi. Aliunde Aimericum sedisse anno 1114. probatur tum ex litteris Raimundi Ucetiensis episcopi datis hoc anno iudict. vii. in quibus Aimericus memoratur ut episcopus ; tum ex charta Celsi- RJlu suancn^IS monasterii in qua legitur : Hoc autem do-- Pag. fifi. num factum est an. Incarnat. Dom. 1114. M. CXIV. indict. VII. epacta XII. regnante Lu- dovico, imperante Henrico, Paschalipapapontifi-- cante, Aimerico ejuseopo Arvemensi præsidente ; qui Aimericus etiam subscripsit. iJJ7 Anno 1117. calendis Septembris eeclesiam S. Laurentii Alsonensis, aiias Ausonensis ( nunc coIlegium est canonicorum diœcesis S. Flori) dat Stephano abbati Calæ-Dei, consentientibus Ade- jnaro decano & aliis canonicis. Vide iu Stephano abbate Casie-Dei. Tomus !

! • AROMONTENSIS. a68 Idem episcopus occurrit iu charta Piperacensi —— anno M. c. vmx. quod interpretamur 1118. ^Nl nuo sedavit injustam querimoniam monachorum S. Theofredi contra canonicos S* Boniti dc Me— * deiroles. Confirmavit quoque donationes factas a Durando episcopo, reria tv. in capite jejunii, quod videtur convenire cum anno 1118 « Anno 1122. Wiilelmusdux Aquitanorum S. 112 2, Liberatæ ecdesiam, quantum ad præsens seculum Tab. s. juris &potestatissuæ ut ait, ab Adalberto Aginnen— L, 6*r’ si episcopo Stephano abbati Casie-Dei olim traditam, eidem abbatiæ donat & concedit 11. cal. Apr. Hujus autem beneficii testes sunt Aimericus Ar- 1 vemensis, Eustorgius Lemovicensis episeopus. Ante annum 1125. Hildebertus episcopus Ce- nomanensu ei scripsit epistolam, hoc est ante- quam ad archiepiscopatum Turon. fuisset transsa- tus.An. 1124.13. cal. Aprilis indict. 11. memo- ratur in charta Masciacensi. Anno 1127. vii. 1 idus Februarii Luna tertia concedit Pontio de Monte-rubeo, Mont-roux, abbati Piperacensi ecdesiam de Alteraco, Auteyrac. Anno 1129. recenseturin Ludovici regis diplomate de restitu- tione Argentoliensis monasterii facta Sugerio S. Dionysii abbati. Hujus episcopi tempore Inno- centius II. ceIebravit concilium apud Clarum- 3.nontem anno 1130. ex OthoneFrisingensi. Anno 113 1. die 21. Septembris Aimcricus r. Ck. episcopus Arvcmensis & canonici concordiam in* *rs^r’ eunt cum Petro Cluniaci abbate & Celsiniarum monachis pro ecdesiis quibusiiam, quas Cessi- nianensibus monachis cesserunt, ad sedandas diu- tumas contentiones. Anno 1136. hic episcopus contuIit ecclesiam de Monte-ferrando Stephano Calæ-Dei abbati ; subseribunt donationi post episcopum P. Præpositus, Calo archidiaconus, Ildi- nus decanus de Portu, Stephanus S. Urfuii abbas, & alii plures. Inter Menatenses monachos, & fratres de Bella-aqua eodem anno controversiam } composuit litteris datis apud Claromontem v. cal. Jan. Luna 1. Ex tabulis majoris Ciarom. ecdesiæ. Eodem quoque annoTrenorchiensi coenobio re- stituit ecclesiam de Tresalaco, extab.Trenorchien- si. Denique hoc anno approbavit compositlonem Br !, factam inter Robertum 111. Arvemiæ comitem & Brivatensem eeclesiam, de qua Albericus Bituri- gum archiepiscopuslitteras dedit Anno 1137. VM.C.x. consensit unioni Cantogilensis * monasterii, cum ^chanteu- Casu-Dei coenobio, Raimundo abbate pedum de— s « . ponente. Anno 1143.aut 44’adfussi Cœlesti— 1143 * no papæ II. visitanti S. Flori eeclesiam, qui locus £ Cluniacensibus datus ell. Anno 1147. univit 1147* plurimas eeclesias Silviniaco. Hic episcopus pietate, castimonia, prudentia- que præstabat. Obazinensibus B. Stephani disci- pulis auctor fuit monasticæ regulæ sibi deligendae, quod iu hujus vita sic legitur : Placuit ut alicujus ordinis eorum qui in ecclesia auctorisati sunt, pro- feffionem asiumerent ; ut deficientibus magistrisi fcriptæ legis auctoritas eis indeficiens pernumeret. Cumque diu de his hæfitatum suisset, dum quidam monachornm, quidam canonicorum regulam magis amplecterentur, tandem inspirante Deo & sapien- turn interveniente consilio, præcipue domni Aimerici S i69 ECCLESIA CL Arvernorum episcopi, qui illissamiliarissimus erat, i ANNI Qm/ies iff monachorum regulam assensum dederunt. 1U011 Anno igitur ab Incarnatione Domini I Iq.2. Dominica ante Paseha, &c. Orta contentione inter ipsum & Guillelmum VII. Arvernorum comitem propter Montem- ferrandum, componere maluit, quam cum potenti hoc principe contendere, atque composi- tionein inter lpsos factam confirmavit Ludovicus Prot. Mp. rex VII. anno 1145. Laudatur ob singularem a custumquo Dei-param virginem prosequebatur. Obiisse dicitur die 18. Aprilis ; at quo anno ignoratur. Noster Claudius Estiennot autumat ] cum sedisse usque ad an. 115 2. Sed infra pro- baturi sumus ejus succestorem anno 1151. jam præfuisse. De Aimerico ita Iegitur in archivis CIaromon- tensis ecclesiæ : Aimericus Dei gratia Arvernorum episcopus, ad propellenda mala, ficot bonus & pius pastor, instituit formamjuramenti, quod ipse & fuccesseres ejufdem clericis canonicis præstare tenerentur. Factum hoc institutum anno ab Incarnat. Domini m. C. xLv. regnante Lodovico rege Francorum. Id confirmarunt sequentes episcopi, Stephanus Aimerici successer, Pontius, G. Rotbertus, Hugo, Guido anno i2po. Ademarus /2$6. Johannes die Pasehæ t2p 8. mense Aprili, P die Dominica in crastinum Purificationis anno /JO2. Hæc subjungere ex veteri codice non piguit, quia ad llabiliendam chronologiam non parum conferunt. De hoc episcopo Sugerius, S. Dionysii abbas, in vita Ludovici grossi regis hæc nos docet, quæ contigerunt anno circiter 1122. nam paulo post mentionem factam concilii Lateranensis hoc an- no celebrati subdit : Ea tempestatis temperie Al- vernorum pontifex Claromontensis, vir honestæ vitæ, & desensor Ecclesiæ illustris, & pulfatus & pulsus £ Alvernorum superbia nova & antiqua, quæ eis titulatur : Alvernique ausi Latio$ se fingere fratres, ad dominum Regem confugiens, querelam ecclesiæ lachrymabilem deponit, comitem Alvernensem civi- tatem occupasse, ecclesiam B. Mariæ episeopalem, decani sui fraude multa tyrannide munivisse. Re- nitentes etiam pedibus provolutus ancillatam eccle- fiam exancillati, tyrannum esseænatum compeseere regia majestatis gladio suppliciter effiagitat. Rex autem, ut conseeverat ecclesiis promtisseme opitulari, caufam f)ei gratanter sed sumtuose astumeus, quia verbis & majestatis suæ figillo tyrannum corrigere non valet, facto maturans militares colligit 1 vires, movet in Alverniam recalcitrantem copiosum Francorum exercitum. Cui Bituricis adventanti, regni optimates, comes Andegavenfis Fulco, comes Britannice Conanus, comes Nivernenfis, multique alii regn i proceres, manu magna m ilitari, regni debitores occurrunt, in Alvernos injuriam Ecclesiæ & Regni ulcisci sestinantes, &c. Quo audito, quici- vitatem (Claromontensem) tenebant.timoreperculsi, fugam parant, civitatem exeunt, eamque Regis ar- bitrio derelinquunt. Rex autem & Deo ecclesiam, & clero turres, & episcopo civitatem, pace inter eos & comitem, & sacramentis, & obsidum multi- plicitate firmata, victor in omnibus restituit. Verum AROMONTENSIS. 270 L temporum lustro peracto, com Arvernorum comitum — — — peesida levitatesolveretur, recidiva episcopi & ec— ANNI clefiæ calamitas, recidivam reportat Regi querimo— CHWST1 niam ; qui se casse labore adeo defatigatum dedi- gnans, collecto primo multo majore exercitu, tertam repetit Alvernorum, &c. Erant in ejus expeditio- ne comespræpotens Flandrensis Carolus, comes An- degavenfis Fulco, comes Britannia, tributarius re- gis Anglici Henrici de Normannia exercitus, baro- nes & regni optimates quamplures, &c. Denique post expugnatum & flammis pene consumtum Montem-serrandum comes, rogante J pro eo Willelmo Aquitaniæ duce, in gratiam Re- gis receptas est postquam de damnis illius satis- fecisset. Hæc facta fuisse sedente Stephano quodam, quem sextum appellant, JustelIus & Sammarthani fratres autumant Scd ex di- ctis pene demonstratum putamus nullum Io* cum superesse huic episcopo, in veteribus catalogis ignoto. Sane si admittendus esset, quia eum memorari dicunt in vita S. Amabilis, ponendus esset inter duos Aimericos. At unicus Aimericus in antiquis agnoscitur catalogis. Nec est quod no- bis opponatur vita S. Amabilis, in qua aiunt sieri , mentionem Stephani episcopi qui Aimericum an- ’tecesserit. Consuiui vitam hujus sancti editam a Bollandianis ad diem XI. Junii, quam decimi- quiuti seculi tantum esse fatentur, nec aliam ex- hibent. In hac vita, seu potius in hoc encomiastico sermone, verbis copioso, jejuno, inquiunt, in rebus (in quo parachronisini ducentorum anno- mm, & plurimae fabulæ) nihil de illo legi epi- scopo. Notatur tantum sancti Amabilis ecclesiam fuisse de novo conditam a Stephano VI. episcopo ; sed id potest intelligi de Stephano Mercoriensi. Prætereaque nullam pene fident meretur hujus- modi vita tot mendis aspersa & foedata. > LXI. StephanusVI. jJ*, , Stephanus de Mercorio, • BeraIdi Mercorii * toparchae, & Odilonis Brivatensis ecclesiæ præ- positi frater, patruusquc Odilonis Aniciensis episcopi, alterius Odilonis abbatis Cluniacen- sis consanguineus sedebat saltem ab an. m. c. Li. 11J I* nam hoc anno Dalmatius de Baffia reliquit ad monasterium Calciomontis, Chaumont, & mo- nachis, &c. omnes querimonias quas ipsi ha- bebant cum eo. Gesta sunt hæc in media Qua- dragefima apud Calvum-montem an. Domin. In- , carn. M. C. LI. regnante rege Lud. sedem Cla- L romont. regente Stephano pontifice de Mercorio, ut legitur in tabul. Celsinian. An. circiter 1152. convenit cum Petro Trenorchiensi abbate, & Archimbaldo de Borbone, ad monasterium S. Portiani, jussii Francorum regis Ludovici, ad judicium ferendum de resarciendis hujus ecclesiæ damnis. Inscribitur chartuIario VaIetæ sub nomine Ste- phani de Mercurio, ad annum Christi m.c. Lvi. r r c 6. regnante Lodoico Francorum rege. An. sequen— * ti decrevit ut ecciesia S. Martini, ecclesiæ B. Ju- • Petrus venerabilis epist. a J. loquitur de nescio quo episcopo Claromontenst, qui uti pastorem decebat, minime se gerebat, ipso tempore quo scribebat idem Petrus. 27i ECCLESIA CL> liani dc PuIlo esset subjecta. Tcstes sunt P. Ebrar— j ANNI duS abbas S. Germani ( F. S Germain Lambron) CHRISTI p jOgjars> &c.Anno 1165.Alexander papa III. 11 * scripsit ad eum & ad capitulum, approbans pacta fa- ctainter eos, &WillclmumArvernorum comitem. Alexandri epistolam lcgesis inter probat, histor. pag.e ;. Alvem. auctore Steph. Baluzio. Anno 1168. ratum habuit donum plurimarum ecclesiarum fa- ctum a Wiliclmo VII. comite Arvemiæ, ecclc- siæ$— Amabilis apud Ricomagum. Suscepit iu e urbe Alexandrum III. qui ad eum direxit rescri- ptum, quo sancitur incendiarium ecclesiæ in mor- c. v. in te pœnitentem & absolutum, in coemeterio sepe- jf" /’liri posse, & heredes compelli ad satisfaciendum 1 pro mortui facultate. Morte oppressiis est 2 6. Januarii anni 1169. LXII. PonTIUS. Pontius ex monacho Cisterciensis ordinis & abbate Claræ-Vallensi factus est episcopus Arver- 1170. nensis anno 1170. desinente, uti nos docet Cla- revallense chronicum. Idem clare demonstratur ex charta Illidiani tabularii data per manum lldini cantoris, anno Incamat. Dominicæ m. c. lxxxv. regni Philippi regis Francorum quinto, Pontii Arvem. episcopi xv. qui proinde sedere coepit .1170. an. 1170. Ejusdemquoque meminit Herbertus’ Turrium in Sardinia archiepisc. 1. 3. de miraculis c. 1. An. 1173. cum Roberto electo Viennensi, & Vivaricnsi episcopo fecit amicabilem composi- tionem inter episcopum ecdesiamque Aniciensem & vicecomitem de Podemniaco ; quæ pacta con- Proi. kifl. fumavit Ludovicus VII. rex Francorum. Anno f^g. ei. 117 5 • transactionem inter Ademarum abbatem Bonævallis & priorem S. Flori ratam habuit. Frequens est hujus episcopi mentio in tabuIis Sal- viniaci, in pancharta S. Martini Turon. & in chartario S. Illidii, tempore Ainardi abbatis, cui an. 1175. donat ecclesiam de Gerzac ; & Pontii. ejus suecestbris, cui noster Pontius confirmavit donum eeclesiæ de ValbelIiz. Anno 1179. cessit Willelmo Aimoni abbati Piperacensi ecclesiam * S.EIpisc. S. Ilpidii *:litteris ejus appensum est sigillum in quo ejus effigies visitur cum mitra singularis for- mæ. Anno 1180. testis legitur in charta Artaudi Albi vicecomitis, custodiam. de Amberta remit- tentisTheobaldo abbati Cluniacensi. Idem 1184. testis occurrit in charta Bemardi de Andusia pro monasterio Bonæ-Vallis. Exstat hujus episcopi epistola ad Mauricium Parisiorum episcopum, & Stephanum abbatem S. Evurtii, quæ est tertia apud Stephanum Tor— ■ nacensem; quos sic alloquitur:Vobis duobus J fpecialiter fidem nostram ducimus referendam, quos & fpiritalis commendat assectus dilectionis, quem erga vos habemus, & fpecialis intelligentiascriptu- rarum seuctuosos reddit & commendabiles apud omnes. Ei autem rcspondit Stephanus epistolis 4. & quinta ThomaS ordiniS Cisterciensis monachus ipsi inseripsit commentarios in Cantica Cantico- a rum; dc quorum auctore tamen est controversia •, scd tanti non cst ut ei immoremur. • De qua consulo Casimirum Oudin, in supplemento pag. 4f+’/r Tomus II* LR O MONT ENSIS. 272 \ Adhuc memoratur anno 1185. in charta S. * Illidii, & anno 1186. in ejusiiemloci chartula » ANNI rio, ubi dat Ar. abbati S. Illidii capellam B. M. de Anglars, ecdesiamque S. Petri de Valbelliz 12 hoc eodem anno. Eum mortuum die 2. Aprilis anni 1180. docent Sammarthani fratres. 1289. Noster D. Jacobus Boyer antiquitatum, præser- tim ecdesiasticarum, accuratus indagator, nuper invenit in eeclesia de Camaleria epitaphium hujus Pontii episcopi, insculptum tabulæ marmorcæ duas in partes divilæ ad majus altare hujus ecclesiæ am- plificandum. Porro epitaphium ita se habet: Clares & infignis divina præco /alutis, B Pontius hoc modicosanctus requæseitin antro. Qui domino famulans vitam virtutibus ornans. Curas ecclesiæ fidei gestabat amore. Vestibat nudos, fimus & pascebat egenos ; Et fic a primo vitam deduxerat ævo. Hic cuinto nonos dormivit pace facerdos, Cum Crux ex Helena bene creditur esse reperta. Et prima seria seandens, ut credimus, astra. Tempore Pasehali meruit Christo sociari. Ex quatuor ultimis versibus eruitur quo tempore obierit Pontius, scilicet quinto nonos seu nonas, die tertia Maii, iu qua celebratur Inventio sanctæ crucis, prima feria, hoc esuDominica die. Nam si dies Lunæ vocatur feria secunda, Domini- ca est feria prima ; qua de re consulendum est glossarium Cangii. ltaque Pontius obiit die 3. Maii anni 1187. quo Pascha incidit in diem 29. Martii, & dies tertius Maii erat Dominica quinta post Pascha, juxta doctas conjecturas D. Jacobi Boyer. lis tamen obstat quod iu charta Calæ-Dei memoretur adhuc an. M. c. lxxxvui. hic epis* copus. Sed facile contingere potuit ut amanuen- sis pro m. c. Lxxxvii. legerit & scripserit M. c. Lxxxvui. Præterea cum in tabulis annorum Christi, litterarum Dominicalium, Indictionum _ & Paschatum, primus numerus designet annum J Christi, fecundus Indictionem, tertius Pascha ; Pascha quod incidit in diem 29. Martii videtur dausisse annum 1187. antea notatum, & exor- diumdedisse an. 1188. tunc enim annumiu- choabat Pascha. Plura de eo Hcnriquez in fasci- culo Sanct. lib. 2. & alii Cisterciensis historiæ scrlptores. Vide martyrolog. Gallic. ad diem 6. Martii; in necrologio B. Mariæ de Cussiaco legitur : ili. non. Aprilis obiit Pontius, &c. Fundavit an. i(8 2. ecclesiam collegiatum S. Martini de Comon. LXIIT. GiLBERTUS. £ In catalogo majoris ecclesiæ desideratur hic episcopus, quem tamen sedisse probatur ex ejus » dem sacramento præstito tempore suæ inaugura- tionis. Et quidem recensetur supra inter eos qui post Aimericum sacramento se obstrinxerunt ca- nonicis, juxta formam ab eodem Aimerico epis- copo datam. Præterea notatur præsul hic multis in actis publicis anno 1190. quo forte fuit ad 1190. munus pastorale assemtus ; suo sigillo munit char— Tai & tam Aiinuini de Rochafort, concedentis monas » HtH. terio S. Illidii omne jus quod habebat in ecclesia S. Georgii de Agella. Ejusilem fit mentio iu Sii 273 ECCLESIA CLA ■ charta S. Amabilis de Ricomago. Anno 1193.A ANNI mcilsi » Maio. indictione x. G. episcopus Claro- CHRISTl mont<.nfis t præpositus & G. decanus, &c. archidiaconi & canonici fere univcrsi, venerabi- libus in Christo W. priori & omnibus fratribus * Lac— dc Lacu-rubco ♦ concedunt in perpetuum, hospi- r°ugc, tale & capellam Montis-pancerii. wHabuit hic episcopus aliquam controversiam cum Arnaldo abbate S. lllidii, ad quam compo- nendam suminus pontifex elegit Hcliam archi- episcopum Burdegalensem. E vita migravit die 2 5. Augusti anni 1195. cnl\VER LXIV. RobeRTUs. j Robertus patre Roberto Arvemiæ comite, & matre Mathilde de Burgundia natus, fratres ha- buit Guillclmum & Guidonem Arvemiæ comi- tcs, aliumque nomine Robertum* Noster vero Robertus ex decano Æduensi electus est in episcopum Claromontensem anno 1195* CUJUS lectionem confirmavit Henricus dc Soliaco archi- episcopus Bituricensis, rogatus litteris supplicibus ClXJa capituli, quas damus. In charta quadam archivi ’’episcopalis legitur subscriptus ante W. præposi- tum & plurimos canonicos, R, electus episcopus & canonicos Claromontensis mense Februario an. 1195. M— C— xCV. ind. xin. unde adstruitur epocha e— C lectlonis Roberti. Igitur minime audiendus Al- bericus iu chronico ubi videtur hanc electionem differre ad annum 1199.quod quantumabhor- reat a vero mox offendemus. Electionem hujus episcopi nun fuisse unanimi consensu factam au- tuinamus ; & partem capituli quemdam Johan- nem esegisse ; nam in tabusar. archiepiseopali Bi- turicensi legitur quidam Johannes episcopus Claromontanus mense Martio anno 1196. Sed Roberto cedere coactus est. Certe an. 1195. mense Febr. indict. XIII. Pontius de Captolio ( Chapteiiil) & J arento na ejus uxor professi sunt debitum a se hominium pro castro de Vertaison * D. R. ( Roberto) venerabili electo, W. præposi- to, S. Decano, Bert. de Murols & G. du Cros archidiaconis, Pont. abbat. S » Genesii ; hæc acta sunt delphino illustri comite Arvernorum, &c. An. sequenti delphinus comes Arvernorum, W. silius delphini, & Uga quondam silia W. de CamaIeria uxor W. filii delphini, obligant & pignorant R. Claromont. episcopo Camaleriæ castrum pro 600. libris Clarom. monetæ. Actum an. Incarn. Dom. M. C. xcvi. mense Decembri. Testis sunt dominus ]R. Clarom. comes, G. deca- nus, Bertrandus de Murol, Pont. abbas S. Ge- nesii, &c. Eodem anno indict XIIIi. mense Januario, cum venerabiles fratres Arnaldus abbas & j’conventus S. Illidii conquererentur de bajulo & servientibus dicti episcopi, quod clamores homi- num S. Illidii ad monasterium pertinentium reci- perent, &caqsas eorum tractarent, &c. justitiam & immunitates praefati monasterii liberas remanere definiit Robertus, ex instrumento cui epis- copus & capitulum sua sigilla impresserunt. Ln si* gillo episcopi cernitur antistes casula & mitra or- natus, dextra manu benedicens, & pedum tenens 1197’sinistra. Anno 1197. iv. idus Aprilis Robertus ROMONTENSIS. 274 transtulit sancti Austremonii reliquias in abbatia — — ■ ■ Mauzacensi, & dedicavit ecclesiam monasterii de Boscheto Cisterciensis ordinis, quam ab ipsius Sii(iotk patre fundatam legimus. Hoc etiam anno * con— Lai. t.’a. sensit dono ecclesiæ S. Genesii de Campaniliis pssoi facto abbati Ar. & monachis S. lllidii. Arvtra. * Postea cum inimicitiæ essent inter ipsum & **z*5s>. Guidonem 11. comitem Arvemiæ ipsius fra— * trem, a comitis militibus captus est, & in custo- diam misses ; a quo tempore multæ cædes, mul- taque in diœcesi latrocinia per biennium patrata suntb, donec accedens Henricus de Soliaco archi— b episcopus Bituricensis, fratres diffidentes, quorum I erat consanguineus, ad pacem coegit, sub certo- rum pactorum lege anno 1199. mense Julio, 1199* quæ anno 1201. iterum confirmata sunt. Anno 1201. 1202. ratam habet acquisitionem ecclesiæ sancti Remigii factam ab Ar. abbate S. lllidii. Anno 1204. mense Januar. Philippus rex 1204. Franciæ ipsi adjudicavit castrum Vertazanense, de Vertaison, ad puniendam rebellionem Pontii de Captolio & Jarentonæ ejus uxoris ; qui cum esset homo-ligius episcopi, intra istud castrum prodi- torie receperant ipsius hostes ad ipsum capiendum misses. Hoc castrum erat juris episcopi Clarom. an. 1 2 5 6. ut probant litteræ fratris Guidonis ■> episcopi hujus anni, editæ in probationibus hili. Domus Arvemiæ Baluz. pag. 110. Huic episcopo ejusque succestbribus capitulum Billomense reliquit collationem 30. praebendarum xm. cal. Martii an. 1201. & episcopus præsato capitulo univit ecclesiam & præpositu- ram S. Juliani. An. sequenti a Rege obtinuit pro clericis ut suis antiquis privilegiis gauderent, & non cogerentur ad subsidia guerrarum ; itemque ut non esset granarium salis in Arvemia. Ad exstinguenda fraterna odia Innocentius papa III. operam auctoritatcmque adhibuit ; nam ac- ceptis litteris supplicibus Guidonis comitis, scripsit ’episcopis Rejensi & Consoranensi, necnon ab- bati Cisterciensi, ut ipsum absolverent ab eccle- siasticis censuris, modo pro male actis pœniten- tiam ageret ac satisfaceret. In litteris papæ men- tio sit incarcerationis Roberti episcopi. In gestis Philippi Augusti regis, auctore Rigordo, de Guidone hæc leguntur : Comes Guido Alverniæ multis multas injurias irrogabat ; multæque de ejus intolerantia ad aures Philippi regis magnanimi * Ego R. I)fi gratia Ciaromoa. episcopus utrum facimut omnibus quod cum Petrus Clemens, olim capellanus ecciesia sanai Cenelii di Campaniliis, se contulerit Ar. abbati, o" monafttria S. Illidii, ibidem fub mona/lico ordine Domino strviturus, noi £ eandem ecckpum cum pertinent iit omnibut, tibi Ar. abbati & monajterio J, Illidii Concedimur, &c. A dum hoc anao M.C.XCVl, menje Novemb. chartul. S. lllidii. Vexatus a fratre Robertus accerfivit copias coterellorum & ruptariorum, &c. a quibus ditio comitis suif vadata ; quare Guido ita ad Innocentium papam III. scripsit : Veflram protectionem & delfenfionem supfr fratrem meum Robertum Cia- romontenfem episcopum exorare, sicut vitietur, decrevi : quoniam idem frater meur prasatus epifcopvr, conjunfiir adjuratis fibi co tere llorum & Bafclorum ruptis Jiverfis, in prajudiciam sui or- dinir, pravaricationtm totiui juris, terram meam incendi ir, homicidiis, b" rapinis citra fi at. Vepra itaque sanaitittis pedibus projlratus preces fundo f ut eum a tanta injuria revocetis : & pntentiam excommunicationis, quam ia terram meam rulir. amoveatis, tr judices vel examinatores causa nobis conjiituatlt dominor arcbirpifcopum Burtitgalensem, tr preepojitum Evauntn- fem. qui ah vstverjis abbaiibru viemis, veritate cogaita, TOmota appellatione, matam injuriam terminare Jiu.it.int. 275 ECCLESIA CL> querimonia. Qui correptus a Rege per litteras & CHRISTI Per nUn^0S litcrepatus, non destitit a favis actibus. Irnrno in Dei ecclesiam manum injiciens, quoddam regale monastrrium violenter destruxit, &c. Bellum anno 1207. recruduisse & iterum Robertum a fratre suo captum fuisse docet Baluzius. Consequenter notavimus omnia quæ ad illam fratrum discordiam persincbant*, nunc reliqua Roberti facta saltem iusignia breviter prosequamun Anno 1201. vel 1202. merise Januario litteras dedit pro admittenda bulla Innocentii papæ III. qua filios Philippi regis ex Agnete pro legitimis habendos jusserat. Eodem an. 1202. Robertus cum episcopis Cadurcensi & Lemovicensi, inter— i fuit pactis matrimonii Guillelmi filii fratris sui Guidonis, Guyot, cum filia Archembaldi dc Monte-Lucjo, Afont-Lu^on. An. 1204. componit fuit pœna anathematis litem inter abbates S. lllidii & S. Andreæ, ac eorum conventus, ex una parte, & Johannem de Cresto, & Arb. Revelli ex altera parte, super decimis a W. de Donazae concessis. Act. mense Maii an. præfato ind. vii. Testes sunt Dom. episcopus, Salo, archi- presbyter, Ildinus cantor, Po. abbas S. Genesii, &c. An. 1205. remittit procurationes quas in ec- desiis ad capitulum pertinentibus petierat, & sibi debitas contenderat. Actum in capitulo Clarom. ( Savmi » Præ^nte & confirmante dom. Guillelmo Bituric. arig. cise. arch. Anno 1207. mense Februario inscribitur chartulario S. Illidii. 1209. Anno 1209. cruce assiimta perrexit adbel- 1214. lum adverfus Albigenses. Anno 1214. testis fuit transactionis factæ inter Odonem ducem Burgundiæ, & canonicos ipsius ducis capellæ pro colla- Vatiefeent. tlone decanatus & praebendarum hujus loci. Por- P«t-I4— ro his iu litteris Odo dux Robertum appellat suum consanguineum. Et quidem Robertus in litteris suis anno 1232. jam factus archiepif- Perarjpag. copus Lugdun. consanguineum suum dicit Hu- gonem ducem Buigundiæ. Anno sequenti co-£ mitatus est Geraldum de Cros archiepiscopum Bituricensem ad bellum contra Albigenses pro- sicisccntem ; anno vero sequenti redux erat : 1217. anno 12 17’Philippo Augusto regi fidem promisit clientarem. Eodem anno mense Martio promittit indemnem se præstiturum comitissam Blancham, si quod incurreret damnum occasione sponsionis quam pro se ipso fecerat domino Regi de mille marchis, si contra ipsum Regem venire 1220. præsumeret, ex chartul. Campaniæ. An. 1220. pius Rex dominium episcopale multum auxit. Eodem an. 1220. confirmavit donationem fac- tam pro altari S. Mariæ in cœnobio Columba- riensi, rogante dom. B. de Murol. Anno 1227. transiit ad sedem Lugdunensem ; conditoque testamento arino 1232. post biennium Deo ani- mam reddidit. Favore prosecutus est Piperacen- ses, quibus tradidit abbatiam Cantaonensem, C.xn.mi. quam restaurari curavit, ut ex ejus litteris liquet. Robertus adhuc an. 1225. inscribitur chartæ Mauzlacensis monasterii. Hujus episcopi temporibus Innocentius papa III. confutuit ut capitulum constaret canonicis quadraginta. Sub eodem episcopo conventus Fr. ^ROMONTENSISs 276 A Minorum fundatur apud Montem-Femndiun aiii —— r 211. a Guichardo de Beilo-Joco i & inonas— ANNI terium fratrum Praedicatorum in urbe construi— C HRISTI tur, anno videlicet 1219. Est autem ea sacra domus quarta filia conventus ejusilem ordinis apud Parisios via Jacobæa : tres enim priores sunt Lemovicensis, Remensis, & Aurellanensis> In catalogo episcoporum confecto tempore Bemardi Salviati episcopi, legitur Robertus af- sumtus ad atchiepiscopatum Lugdunensem anno 3 2. sui episcopatus, quod optime convenit cum nostra chronologia. De eodem additur t Multa bona ecclesiæ secit, & ipsam tam in ædificiist quam B in multis aliis bonis multum augmentayit. Plurima alla de hocpræside referuntur innostris instru- Porro ignoramus quisuam fit Aimericus Cla- romontensis episcopus notatus in eharta Mascia- censis monasterii, dieecesis Bituricensis, data anno M. cc. xxiv. xm. cal. Aprilis indict. xi. ubi ap- pellatur Claromontensis episcopus. Solo enim clarius est Robertum hoc tempore fuisse Claro- montensem episcopum.Num tempore quo Rober- tus vexabatur a fratre, aliquis nomine Aimericus episcopi Clarom. titulum ufuporeestausus. , LXV. Hugo. Hugo de Turre, prior CeJsmianehsis, filius erat Alberti seu Arberti domini & baronis de Turre, ex Maria de Arvemia Roberti episcopi sorort juxta Justdium & fratres Sammarthanos ; quod tamen in dubium revocat Baluzius hist. Arvem » lib. v. pag. 368. Sed omnem controversiam de hujus episcopi genere tollere videtur, quod legi- tur tomo IX. Spiuilegii pag. 1 87. videlicet pactum initum inier Hugonem ejusque fratres iis conceptum verbis : Nos Hugo Dei gratia Clarom. ejuscopus, & Humbertus dominus Bellijoci, & Arbertus domi-* ) nue de Turre, & Guido areludiaconus Lugdunen- sis, & Arbertus de Turte, & Hugo senesealcus Lugdunensa, fratres &c. an. Dom. MtCC.XLVI. mense Septembri. Anno 1227. assiimto ad Lugdunensem thro 1227. num Roberto luffectusest Hugo, quo mittente, an. 1 229. legimus ecclesiam Franciscanorum apud I 229. Montem-Ferrandum consecratam fuisse a Thoma episcopo Ascalonita. Hoc eodem anno composi- tlo facta est inter Hugonem episcopum, & Mau- ricium de Breon, necnon Hugonem Guillelmi, de multis querelis & controversiis, pacis seques tris W. de Turre præposito Brivatensi, & Bcr- nardo domino de Turre. Anno 1230. mense Novembri noster Hugo 113 o. litteras dedit de compositione facta inter Aimeri- cum abbatem Mauzacensem & Willelmum comi- tem Claromontanumantea litigantes. An. 1 234. iu crastino decollationis S. Johannis, rejecta elec- tione abbatis S. lllidii, en officio suo, eundem tamen quem monachi elegerant abbaiem dedit, c ut probant quæ eruimus ex arch. S. Illidii, & de— CJ|. « J. di mus inter instrumenta. Anno 1240 « excipit 1240. homagium a R. comite Claromontano, pro castris Camalcriæ & Pontis —Gibaudi, &c. in S iij i-n ECCLESIA CLA ——— crastino octavarum S. Martini hyemalis. Anno A ANNI j 242. vice regis S. Ludovici, a Raimundo co- CHR1STI mjtc ToiofinQ t caffellum de Saverdun accipit clrcifi. mense Decembri. 1 244. Anno 1244. mense Januario, litteras dedit de electione Adhcmari in abbatem Figiaccnsem. 1245. Anno 1245. interfuit concilio Lugdunensi ; quo anno, r//> Mercuriiperoctabas Pentecostes quittavit & absolvit Willelinum de.Lastic quondam abba- tcm Piperacensein, & tunc archiprcsbyterum Bri- vatensem & Langeacensem ab omnibus reditibus, procurationibus, &c. Anno 1246. ne iiistitucndo abbatem S. Illidii Robertum de Alta-rupe videretur læsisse jus electionis monachorum, chirogra— B pbum dedit, quo agnoscit hoc jus ad monachos pertinere. Anno sequenti mense Martio litteras dedit contra infestantes hoc monasterium & bonorum ejus invasores. Eodem rursus anno absoiuta est conventus Dominicanorum fabrica ; sed anno 1398. conflagravit. Eodem anno Innocentius papa IV. indulgen- tias concessit elecmospnas largientibus ad persi- ciendum conventum fratrum Minorum Brivatcn- sium ; quod nobis persuadet ipsius fabricam recens inceptam fuisse, & sub Hugone episcopo. Anno 1248. 1248. interfuit Parisiis dedicationi sanctæ & re- giæ Capellæ. Obiit ultra mare in excrcitu sancti 1249 Ludovici, die 28. Decembris an. 1249. an. 22. sui episcopatus, cum testamento legasset quædam Franciscanis, & pro anniveriarii sui celebratione col. 8 9. A in majori ecclesia. Inter instrumentareperies quædam hic omissa. Hoc episcoposedente, canonici hujus ecclesiæ quandam plantationem novam canonicorum secularium instituerunt in ecclesia S. Petri Clarom. ad capituium pertinente, ea lege ut semper obedirent huic capitulo, juxta formam sa- cramenti ; quod ab hoc tempore usque ad præsentem diem est observatuin. Litteras quibus Hugo con- firmavit fundationem hanc, simulque chartam ca- c.xv. xvi. pituli, & formulam sacramenti exhibemus inter1" ^«•gg01— instrumenta. 7’Habuit Hugo vicarium generalem Guillelmum de Cebasiaco, ex charta monasterii de Boscheto, data mense Decembri an. 1242. De LXVI. GUIdo. LA TOUR. Guido de Turre * ordinis Praedicatorum, quem Iego fuisse nepotem ex fratre sui decefsoris, pa- tremque habuisse Arbertum de Turre dominum de la Tour du Pin, natus est matre Beatriep 1250. de Coloniaco. Hic electus anno Domini 1250. dicitur anno aetatis suæ 1 8. vel etiam 17. sancto £ b Ludovico b, inquiunt petente, unctionemque suseepit a Petro de Collemedio archiepiscopo Rotomagensi, post confirmatam ejus electio- nem a Philippo Bituricensi archiepiscopo ; qua de re scripsit ad Blancham reginam S. Lu- dovici matrem ; unde conjicimus ipsam pro • In tabulis FF. Praedic. Claromont. cognominatur it Ttr- rihij. Insignit ipsius turris rubea in palma aurea. b Utrum S. Ludovicus pro Guidone episcopatum petierit subdubito. Constat enim Blancham reglnam, S. Ludovici ma- trem, Guidonr regalia dimittere rogatam denegaste, quod ejus eledio fafla suiflet, nequidem petita eligendi facultate ; nec inficiebatur Guido ; at utrum licentia poftuianda feret ign ». rabat. Thtsaur. rtg. chgrt. ROMONTENSIS. 278 juniore hoc electo rogasse ut propter imma— ■ turam ætatem non rejiceretur. Certe mirum est beatum Philippum Berruyer hanc electionem ratam habuisse contra canpnes c. An. 1253. mense c Japuario, tcstatus est a se visas litteras Ludovici IX. regis non corruptas, non cancellatas, in gra- tiain cœnobii Piperacensis, datas mense Aug. an. „ • • ® C. XVHT » M. cc. xxxviii. quas vidc inter instrumenta. col. s 9. Anno 1254. excepit in ecclesia sua divum 1254. Ludovicum regem e transinarino bello revcrten- tem ; quo anno quoque litem habuit Guido cum Roberto domicello comite Arverniæ, qui ab eo petebat castra Mauduini & Laudosi. Episcopus vero a comite repetebat feudum de Lais & dc Chalendrac, &c. At vero ad componendas con- troversias, consenserunt eas arbitrio & judicio Ra- dulfi comitis Gebenncnsis, ac Arberti domini de Turre permittere. Quid vero ab ipsis judicatum sit, docet quædam charta Radulfi comitis Geben— p*g. nensis a Baluzio edita. An. 12 5 5.111. nonas Ja— 199’ nuarii cessit Casie-Dei ecclesiam S. Johannis des 12 5 5’ Olieres, & sacellum d’Oliergue$, præsentibus Hugone de Turre abbate ClaromontcnsI, Guillelmo de Cebazac, abbate Casie-Dei Bertrando de Chart. Ca- Paulhine ; postea tamen infensus fuit juribus hu- , jus monasterii, ad quæ propugnanda Urbanus papa ’IV. animos addidit Alberto abbati bulla data Vi- terbii 2. cal. Decembris, an. 1261. sui pontificatus I. Au. 1256. promisit hominibus Vcrtazo— j, 6 nis, Mauduini, Laudosi, &c. damnorum ipsis ii— > latorum a R. comite Alvemiæ compensationem. Datum die Lunæ post Epiphaniam Domini, &C. Thtsaur. Cum multis aliis præsuiibus scripsit ad S. Ludovi— rt&’cflart’ cum regem an. 1259 « pro restitutione bonorum 1259. ecclesiæ facienda. Anno 1262. Robertus primus 1262. comes Claromontenfis sui testamenti tabulas scri- psit, cujus exsequendi curam demandavit Hugoni episcopo, adjunctis collegis Ainardo abbate Ebro- . lii, & Hugone de Dora abbate Issiodori. Actum W— *>Jf- in vigilia Pasehæ præfati anni. Anno 1265. compromittit cum Johanne archiepiscopo Bituricensi de injuriis hinc inde ac- ceptis & illatis, super jurisuictione ecclesiastica. Vades fuit Beraldo de Mercorio, quod Aimarus de Picta via comes Valentinenss duceret ejus filiam Alixent, ut liquet ex litteris datis mense Aprili anni 12 66. Item mense Aprili an. 12 68. 1 66. Anno 1274. nominatus judex inter Guigoncm 1 i 6 8. Viennensem archiepiseopum & capituium Ro- manense, hominesque dictæ villæ, auctoritate Gre— tofi gorii papæ X. eorum dissidia composuit senten— 1 y Z * tia feti ordinatione, data mense Julio hujus anni. Anno 1276. nomine Johannis papæ dedit pal- lium Guidoni de Soliaco Bituric. archiepiscopo. An. 1277. interfuit publicationi testamenti Ro— l2__ berti comitis Arvemiæ & Boloniæ, vii. idus Januarii. Eodem anno inter Henricum comitem Ar(h Ruthenensem, & Guillelmum dc Petrotis prio— Rtuh. rem monasterii Montis-Salvi, fuit pacis seques ter ; eoque auctore facta est compositio inter eos die Martis post Assiimtionem B. Mariæ. Anno 1278. sedit in concilio provinciali apud Auri- c Præterea rogavit Blancham reginam ut eledio regalia remitteremur. T/trtsor dti fh. t 2 j 0. 279 ECCLESIA CL^ — — — liacum. An. x283.scripsitad summumpontifi-s ANNI cem in gratiam Albiensium canonicorum, qui CHRISTI regularem veffrm abjicere ambiebant. An. 1285. 1 * 0 5 * tenebat Bortum prioratum Cluniacensem, ut legitur Analectorum Mabillon. tom. 2. pag. 628. Accepta ab Innocentio papa licentia, testamentum 1286. condidit, obiitque anno 1286. die 28. Febr. ex B necrol. S. Petri de Casis, aut 1285.* fecundum veterem morem ; quo anno die 1. Martii inchoa- ta est regalia, & duravit usque ad diem Lunæ ante festum beati Dionysii, ut legitur in registro Ro- berti Mignon. Reliquit vero testamenti exsecuto- rem fratrem suum Hugonem senescallum Lugdu- nensem, & Ægidium Aycelin præpositum Cla— 1 romontis, quo inter cetera castrum de Aulnato legat cathedrali ecclesiæ. Savaro vult eum sepul- turæ mandatum fuisse in eadem æde ; attamen le- gitur sequenS ejus epitaphium in basilica FF. Præ- dicatorum Claromontensium : Frater Guido de Turre episcopus Alverniæ decimumquintum agens annum, puer nobilis genere z, ut pote delphinorttm Viennenfium, qui contempto mundi sastu, ordinem Prædicatorum est ingreffics’, anno vern decimo octavo ætatissuæ sub Ludovico pio rege Francornm pro- vehitur ad episcopatum Arverniæ. In episeopatu suo, ad honorem Dei & matris suæ, necnon ad ecclesiæ Claromontenfis exaltationem librum de statutis se—’ nodalibus ecclesiæ Claromontenfis edidit. Obiit anno Domini M. CC. Lxxxvt. Sed inscriptiohæcsub- jecta est imagini Guidonis coloribus exprestæ, non vero tumulo apposita ; constatque hunc an- tistitem fuisse in ecclesia cathedrali sepultum. Tempore episcopatus Guidonis coenobium Fran- ciscanorum urbis S. Porciani aedificatur an. 12 6 3. De eo videndus Johannes Michael Pius parte 2. de viris illustribus Dominicanjs, & Christopho- rus Justellus lib. 2. historiæ genealogicæ Arver- niæ comitum. Hoc episcopo sedente majorem eecIesiam novo. opere fuisse fabricatam contendit dom. du Fraisse1 canonicus Clarom. Hanc ditavit pretiosis reliquiis quas ad eum misit S Ludovicus cum hac epistola : Ludovicus Dei gratia Francornm rex dilecto & fideli suo G. episcopo Claromontenfi falutem & di- lectionem. Præclaris exeniis vos & ecclesiam vestram decorare volentes, in cruce aurea ornata lapidibus has pretiosas reliquias, videlicet de crnce Domini portionem unam, de corona Domini spinam unam, de fudario, de veste puepurea, de pannis infantia Domini Salvatoris, de linteo quo præcinctusfuit in ■ In necrologio Dominicanorum Claromontenfium legitur : vt. aonas Martii venerabilis pattr frater Guido deTurre eundam tpifcopui. Claromontenfis. Huic præsuli non succestit Bemardus de Turre i ejufdem ordinis, uti atterunt non pauci ; in eodem enim necrologio fieret mentio dignitatis episcopalis, ubi de hoc Bemardo agitur iis verbis : n. nonas Martii anniversarium reverendi parris domini Bemardi de Turre cardinalis qui legavit L. S.perpetuosupra capitulum Claromontenfe : iT tenemur ire ad mi{sam in die obitus fui. In necrologio Fr. Minorum Clarom. legitur de Guidone episcopo : titt. cal. Januarii…… ob. reverendus in Chriflopater Cui flo de Turribus episc. Claromott. qui legavit conventui FF. .Minorum Clarom. Lll. [extaria frumenti, qua debet reddere epis. topus, &c. Noster D. Edmundus Martenne tom. 4.. Anecd. c. 149. edidit aAa concilii Aureliacensis, cujus supra meminimus ; & in iis legitur : Ftoi frater Guido mijeratione divina Bituricensit firch……pater CuiHtlntui Claromontenfis, &c. Sed mendofe. legendum enim est, srater Guido, quem constat tunc fuiste Claromontenscm episcopum. lROMONTENSISs 280 K coma i & cum istis de apibus R. Mariæ Magda* ■ —— — ■ lenæ vobis transinittimus > cum præsentium testimo— ANNI nio litterarum ; vos rogantes attenti ut eat revereri* CHRlb1*l ter & honorifice confervare curetis, & pro nobis Altissimum exorare ; & orationes & susseagia in piis locis procurare devota* Actum Parifus die Lunæ post Nativitatem Domini anno ejufdem Mi CCI sexagesimo nono. Hæc crux aurea vel potius de* aurata ( est enim cuprea, sed auro obducta) ser- vatur in archivis ecclesiæ. Reliquiae vero recen » sitæ cernuntur in altera cruce ex auro* Guidonem postulatum in archiepiscoptim Lug » dunensem, sed non admistiun fuisse a Ciemente 5 IV. legimus ; ad quod probandum hæc adducuntur ex epistola quadam Clementis data Viterbii anno 3. ejus pontificatus : Tene igitur in omni pa- tientia locum tuum,’ne a nobis reputes te defpec- tum, quem ex toto corde diligimus, & hoc ipsum ad amoris fpecialis indicium in thesauro cordis tui confignes, quod tam salubriterfamæ tuæ providi-* mus, & justitiæ non detraximus & nostræ satisfa- cimus honestati. Quid de postulatione hac sentien- dum sit, expendemus agendo de Lugduncnsibus archipræsulibus. Sub hoc episcopo an. 1280. conditur con- ventus Franciscanorum extra urbem Ricomagum, intra cujus ambitum transfertur an. 13 5 9. Cirta idem fere tempus ex eodem instituto viros reli- giosos recepit Guido de Turre Boloniæ comes, intra suum castrum urbi Claromont proximum ; huicque conventui alter unitus est, qui prius conditus fuerat in loco urbi proximo dicto de Beau- repaire prope plateam de Jaude, quem adhuc vulgus appellat les Cordeliers vieux. Multa alia de col 89. hoc præsule vide inter instrumenta. >’• LXVII. AdEMARUS, ab AlMARUS. Di Cros. Ademanis de Croso, patria Claromontanus, ’cantor erat ecclesiæ Arvernensis anno 1281. mense Novembri, quando videlicet Robertus II. comes Claromontensis, Arverniæ delphinus, ip— Pr0} sum instituit exsequendi sui testamenti procura—.4r, ’pag. torem. Hoc munere fungebatur anno 1286. 27 quando subrogatus est Guidoni. Ejus vero elec- tionis meminit vetus charta, in hæc verba : Claro- montenfis ecclesia per obitum Guidonis ejusciopi pastoris solatio destituta, præpositus & capitulum ipsius ecclesiæ, Nugoni de Turee seneseallo Eug— 1 ° 3’ dunenfi, abbati ecclesiæ supradictæ, providendi ea vice ipsi ecclesiæ de pastore, cum consilio dicti pree- 7 positi, de aliqua tamen ex personis dicti capituli t «* quæ tunc ab ipsis præposito & capitulo norninatim fuerint expressee, concessernnt unanimiter liberam potestatem. Ipfe vero post deliberationem ab eosu- per hoc habitam diligentem, de consilio & consensu præpositi supradicti, auctoritate concesseonis hujusi modi, Ademarnmtunc Claromontensis eccl, canto- rem, ac defectum in ordinibus patientem, in Cla-- romontensem episcopum postulavit, quod & Ho- norius (quartus) papa corifirmavit litteris suis ad regem Franciæ fcriptis, Tyburi j. cal. Aug. anno fecundo sui pontificatus ; hoc est, ut autumamus, i8i ECCLESIA CLA1 anno Christi 1286. • De hoc tamen episcopo A ANNI nihii jn a(qis publicis legimus ante an. 1290. CHRISTI qUO interfuit concilio provinciali. Nominatur in 1286. actb > quibus Imbertus Bcllo-Jocensis vendit Phi- 1290. iipp° pulcro comitatum Montis-ferrandi, die Lu- næ post festum SS. Simonis & Judæ 1291. Ac- ccptis litteris Simonis archiepiscopi Bituricensis, 1294. 811110 I294* P^st Assiiintionem beatæ Mariæ, scripsit ad Albiensem episcopum, die Dominica post festum S. Matthæi, apud Aurilha- cuiTi in diœcesi Claromont indictum esse provinciale concilium, ut eo ipse conveniret, ac ut interessent moneret omnes abbates, priores, de- canos, archidiaconos, parochos, & alios alicu— E jus ecdesiastici officii titulo insignitos. Anno sequenti, de mandato Ægidii Bituri- censis archiepiscopi, scripsit adhuc ad episcopum Albiensem, die festo conversionis S. Pauli, ut adesset concilio celebrando apudClarum-montem die Dominica Lætare, id est quarta Quadragesi- mæ, ad deliberandum de fubsidio quod Philippus, 1296. cognomento pulcher, a clero petebat. An. 1296. ltid. fecundum litteras vicariorum generalium Ægidii Bituricensis archiepiscopi, episcopum Albiensem vocat ad conciIium & conventum quodammodo generalem Ecclesiæ Gallicanæ Parisiis habendum feriav. ante festum S. Johan. Bapt. simulque man—’ dat ut alios episcopos comprovinciales convocet, ex Iitteris Simonis episcopi Prænestini & cardinalis, Petri Remensis archiepiscopi, S. Senonensis, & Guillelmi Rotomagensis. Eodem anno feria iv. IUI. ante Nativitatem B. virg. Mariæ, aIias vicariorum metropolitani litteras significat pro collectione quarumdam decimarum. Eadem fere de causa scripsit adhuc ad Albiensem præsuiem, & alios 1297. Bituricensis provinciæ antistitesanno 1297. Hoc anno scriptis codicillis, quorum exsecutores instituit Ægidium Aycelin archiepiscopum Narbo- nensem, Johannem Aycelin præpositum Claro-. jnontensem, & abbatem S. illidii, quid post suam1 mortem fieri vellet testatum reliquit, & paulo post mortem oppetiit die 17. Octobris ; scilicet b die Lunæ b ante festum S. Lucæ ; a quo tempore duravit regalia usque ad diem Veneris ante festum B. Lucæ (anni sequentis) ex schedis viri clarissi- mi dom. du Foumy. Ex dictis refellitur Vinoentius Maria Fontana, qui in suo theatro Dominicano edito an. 166 6. ponit Bemardum de Turre Dominicanum in se- de CIaromontensi anno 1290. At hoc tempore proculdubio sedebat Ademarus. Vide quæ supra * Et quidem hoc inno pridiecal. Aprilis capitulum, sede va- cante, instituit Petrum Falcon reftorem eccleux Camalerienfis ad præsentationem capituli de Camaleria ; sed postea novus episcopus Ademarus hoc eodem anno confert regimen eccle- fiae de la Besta Geraldo Amirat, ad præsentationem capituli Claromont. Ceterum quia eledio fa&a fuerat fine licentia Regis, cleAus & procurator capituli Regi fecerunt emendam, mille videlicet libris solutis. ut legitur in regii thesauri chartulario. Ibidem habetur capitulum pro hac eledione compromifiste in Hugonem de la Tour abbatem ecclestæ Claromontensis, & Honorium papam scripfiste ad Regem pro Ademaro a se confirmato, anno a. sui pontificatus, hoc est an. i a8 S. *• * • Attamen in necrologio FF. Minorum Claromont. legitur : Id, Oaobrii obiit venerabilis vir Ademariits Ie Cros quondam episcopus Clarommtcnpi. fai aobis legavit pcrpetKogKXvm.stx- taria frumenti. ROMONTENSIS. 282 diximus in notis. Inter instrumenta invenies

quædam excerpta ex tabulario episcopatus, quæ ANN1 ad hunc pertinent episcopum. Sub hoc pontifice Carmelitæ in urbem admissi sunt, anno scilicet 1288. eorumque oratorium (sic legitur in ins- trumentis) sub patrocinio Dei-paræ virginis Deo consecratum est : ac paulo post sanctus Ludovi- cus Francorum rex in album sanctorum recens relatus, fecundus accessit patronus. LXV11I. Johannes II. ATCELIN. Johannes Aycelinus frater Ægidii AyceIini præpositi Claromontensis & postea Narbonensis & Rotomagensis archiepiscopi, necnon custodis sigilli regii, anno 1290. nominatur ad priora- tum de Vemegia diœcesis Lemovicensis ; c jam— c que erat abbas iu ecclefia CIaromontensi ; exstat enim bulla Nicolai papæ, data anno 1. ejus pontificatus qua ei confert abbatiam secularem eccle- siæ Claromontensis, cum dispensatione ad obti- nendam abbatiam & canonicatum in ecclefia S. Genesii, & canopicatus in ecdesiis Claromon- tensi, Biilomensi & Camalcriensi. Item alia ejusi dem Nicolai buIla, data apud Urbemveterem VIII. cal. Septembris, ejus pontificatus anno ili. hocest Christi 1288. aut 89. ei confertur ca- «* nonicatus in ecdesia BeIvacensi. Eundem fuisse præpositum ecclesiæ Claromontensis vix dubita- mus, lpsumque esse Johannem Aycelini quem mox diximus institutum exsecutorem testamenti Ademari de Croso. Electus est autem episcopus Claromontensis die Paschæ anni 129 8. ejusque * electionem confumavit vicarius generalis archi- cpiscopi Bituricensis, qui Romam profectus fue- rat Anno 1299. die 2. Januarii unitecclesiam 1299. S. Mameti mensæ capitulari ecclesiæ cathedralis. Eodem anno ratam habuit electionem Gozelli prioris veteris Brivatæ in abbatem Chantoensem. -v Memoratur anno I 3 oo. in charta hominii Ge- J raldi de Vemois militis domini de Chamilharges ; Tai— Plgo- & eodem anno episcopo Albiensi litteras vicario- rum generalium E archiepiscopi Bituricensis notas facit, feria quinta post octabas Paschæ, qui- bus mandatum erat in tota provincia Bituricensi celebrandum esse festum S. Ludovici regis, cras tina die post festum S. Bartholomæi : ex tabul. episcopatus Albiensis. Obiit die 1 5. Junii ex ve- tusto necrologio S. Petri de Casis, & quidem an- ni 1301. Legitur iu registro Roberti Mignon 1301. regaliam incœpisse in ecciesia Clarom. ab die sab- bati post festum nativitatis S. Johannis Baptistæ ; £quod confirmatur ex tabulis ecclesiæ Camaleriensis /T— • WT 1 tX ^amrra ubI legitur sedem vacaiie noms rsov. 1301. ltem comp. Paris, die Veneris post festum S. Martini hyemalis die 17. 2/^ Nov. ex charta Carmelitarum. Ab ipso præfati Car- melitæ licentiam habuerunt missarum folemnia celebrandi apud Clarum-montem, viaticum habendi, &c. an. 1301. Etsi enim prius habitare cœpissent « Pontius de Alegrio canonicus Anicienfis subscribit nomi- nationi Johannis Aycelini ad prioratum de Vemegia dicecefia Lemovicensis, dat. apud Urbemveterem in hospitio Hugoni* Aycelini cardinalis de Billomo anno a Nativitate Dom. uyo, indi&one Hi. 18. Decemb. pontificatus Nicolai papæ IV. anno tertio. d Seu anni 1197. detinentis. in urbe, ECCLESIA CLA — ■ 1, 1 in urbe, scilicet anno circiter 1288. hanc licen— t e HRISTI t*am ^emnstcr celebrandi non habebant. In præ- 1 fato instrumento sic lego : In nomine Domini, Arnen, ln anno ejusdem mille fimo trecentesimo primo, septima die mensis Julii, Indictione XIII.pontificatus Bonifaciif Dei providentia papæ VIII. an. VII. per præsens instrumentum cunctis evidenter appareat quod post concesseonem factam priori & fratribus demus B. Mariæ de MontoCarmeli Claromont. a bonæ memoriæ Johanne quondam episeopo Claromont. dum vivebat, possent & possent in suo loco cum akari viatico mistarum solemn ia celebrhre, &c. Idem prorsus habent tria alia instrumenta. Porro Johannes papa XXII. bulla data pontificatus sui E an. 1. calendis Maii, præfato episcopo mandavit ut locum quem fratres de Pænitentia J. C. obti- interant in civitate Claromontensi, qui erat ab eise dem fratribus derelictus, & in disuositionem apos- tolicæ Sedis remanserat, juxta constitutionem Cre- gorii papæ prædecesseris sui super hoc editam in concilio Lugdunensi, concederet priori & fratribus ordinis Carmelitarum ad ampliandum ipsorum conventum. Ex chart Carmelit. du Cros. LXIX. PETRUS II. Dn Ftony. Tjt et ». Petrus de Croso ex genere, ut putamus, Ade- mari de Croso *, dicitur electus in episcopum die3. , -Tdiff» Febr.an. 1301.quo tempore BonifaciusVIlI.eum Croc. commendavit Regi anno sui pontificatus septimo. Tlrtsor Ju Appestatus magister Petrus deAlvern. clericus confir- ChJt. matus episeopusjn restitutione ipsi facta de regalia, 1301. die Jovis post Dominicam in qua cantatur Oculi dPZt.0^’mri, seuDominicaIii.QuadragesimæanniM.cccI. a Anno 1 302. præstitit juramentum* de more. 1303. Anno M. ccc. m. Petrus episcopus excepit ho- magia Petri Boyer, & Bertrandi de Rupeforti militis domini de SaiIlans pro castro de Moyssac, necnon Hugonis de Montmorillon pro his quæ habebat iu parochiis de Varennis, & de S. Igna— y tio, & de Tiaco, die Sabb. post festum apost.1 13 04. Phillppi & Jacobi M. ccc. m. Anno seq. 1 3 04. PhiIippus Franc. rex piura concedit privilegia Clarom. episcopo, oblatam sibi liberalitatem pro subsidio guerræ Flandrenfis gratam plurimum & acceptam habens, eidem gratiosius respondendo, &c. ut habetur iu ipsius litteris datis Parisiis die prima Maii M. ccc. iv. Eodem anno eo sedente cele- bratus est a præsuiibus provinciae Bituricensis ec- clesiasticus cœtui, ratione decimarum regi Phi- lippo pulcro concessarum. Variæ sunt de tempore mortis hujus episcopi sententiæ, sed ratio habenda est regaliæ., Mortuus legitur Petrus de Cros die 2 5. Sep- tembris in calendario Claromontensi. At id de- buit confingere anno 1304. nam ex registris Cameræ comp. incœpit regale jus die 25. Sep- tembris hujus anni, & duravit usque ad octavas Nativitatis S. Johannis anni 1306. imo etiam • Ex arch, eccl. Claromont. Pttns episcopns Cbtromntenfis Ptranuntm etUbet i » mana venerabitis ir ltiscreti viri domiti Iilloti prstpofiti Claromontenfis, prasentibns ia cepiuli vm- raibitibns viris Stephano abbate. Gafllelmo cantore. ReynurIi It /tfqts senivre. Admaro de Cros. ire. Anno ab Incarnatione Dtntiæ M.CCCJ1. india. pontifiems Bonifacii pap* VIU. aseno rstt. tsvt. caten^as Sce.tttisri », 4it Vneru poft fiftwB Afaaptionis B. Merto. Tomus II* ROMONTENSIS. 284 L usque ad diem Martis iu octabis Assinntionis B. —• Mariæ 13 07. bCur autem tandiusedes vacaverit nos docet Clemens papa V. scribens ad Phiiip— * KT1 pum regem anno 11. sui pontificatus, Christi 1306. quod vacante ecclesia Claromontensi per obitum bonæ memoriæ Petri episcopi, Bernardus de Ganni aco ordinis fratrum Prædicatorumsuerat electus per viam compromissi t & postmodum Rol* landus præpositus Claromontensis a Johanne de Porgetis ejusdem ecclesiæ canonico, qui contende- bat jus eligendi ad se devolutum esse hac vice. Utramque vero electionem insuper habens Cie— Baty. wn mens papa, Aubertum, qui sequitur, promovit.’JJ 1 Multum vero temporis consumtum est in iis ai— 7* • tercationibus, ita ut adhuc sedes vacaret anno 13 07. Ex tabulis ecclesia coliegiatæ de Cama- Ieria. LXX. AUBERTU3, seU ARBERTUS. Aycemw » Quæ jam præmisimus de variis electionibus post mortem Petri de Croso factis, leguntur quoque iu archivis capituli Claromontensis ; sed ad- Jitur Arbertum Aycelini, a parte quadam canonicorum fuisse electum, cum major pars Bemardo de Ganniaco faveret. Re ad summum pontificem delata, Aubertum Aycelini elegit creavitque epis * copum, ex bulla ejusdem papæ data Pictavis 111 » idus Augusti, pontificatus sui anno 11. asservata in archivo ecdesiæ Clarom. ldem papa, scilicet Cle- mens V. commendavit Regi Albertum a se con- firmatum ep. Clarom— per obitum Petri, rogans Regem ut ei regalia remitteret. Arbertus Ægidii Aycelini domini Montis- Acuti nepos erat, & Ægidii archiepiscopi Nar- bonensis, posteaque Rotomagensis, necnon Jo- hannis Aycelini episcopi Claromontensis. Addit alium ejus patruum Baluzius, scilicet Hugonem dictum de Billom cardinalem & episcopum Os- tiensem. Arbertus vero erat canonicus Claromon- ’tensis & archidiaconus Camotensis, quando ad episcopatum traductus est, anno 13 07. In char— 13 07 « ta etiam Carmelitarum Claromont. notatur die Lunæ prima Quadragesimæ an. 1 3 07. Et quidem hoc anno die Martis in octabis jy. Assemtionis B. Mariæ, admissiis fuit a Rege ad *C fidelitatem & juramentum, ut constat ex registro Roberti Mignon iu camera computorum Pari- siensi asservato ; quo die cessavit jus regale. Anno consequenti, mense Septembri, domum apud Clarum-montem, a Johanne comite Foresii emit mille & quadringentis libris, vulgo nuncupatam , palatium Hugonisde Turre, quod infeudumte- ’ nebat ab episcopo. Eodem anno, indict. vii. die Lunæ ante festum conversionis S. Pauli, Ben » nardus dominus de Turre & S. Amantii, litteras dedit in gratiam hominum villæ S. Amantii, ex- cellentissimo principe dom. Philippo……… rege Franciæ, & dom. AIberto Arvernorum episeopo Arvem. regnantibus. f— 7 8 » • Anno 1310. cotnposuit cum Eustachio & 1310 » Heradio de Montebuxerio, quibus pactis inter- b Ex chart. Carmelitarum id confirmatur. in quibus legitur Vacasse sedem episcopalem die Mercuriipost Paschaan. i jo$. Item die Lunæ poft Epiphaniam s j o 6. indidi, v. Clementis papæ V. secwxao uuin T 285 ECCLESIA CLA ■ ■ fuit Robertus III. comes & delphinus Arvem. Ea J ANNI quoque confirmavit Phillppus rex, cognomento CHRISTI pulcher, suis litteris datis die Martis post octavas Pentecostes ejusilem anni. Anno 1311. elevavit corpus S. IlIidii die 9. Decembris, quo anno ad lynodum generalem Prot. &c. Viennensem convenit quæ usque ad an. 1312. pag— I7 habita est fuit Clemente V. Ex ejusilem pontificis actis eodem anno 1311. testis legitur in ins truinento sponsaliorum Ægidii Aycehni, & Mas caronæ siliæ Bemardi domini de T urre. Anno 1312. dedicavit altare majus sancti Illidii. Anno 1711. iu majori altari S. Illidii tunc innovato repertus fuit calix plumbeus cum reliquiis SS. Illi— 1 dii, Galli & Petri & hac inscriptione in pergameno : ANNO DOMINI MILLESIMO CCC. DUODECIMO DIE LUNÆ IN FESTO BEATi BoNrriPurr CONSECRATUM HOC ALTARE INHONORE S. ILLIDII CONFESSORIS ATQUE PONTIFICIS ARVERNICÆ PER REVERENDUM PATREM B. ARBERTUM ARVERNO- RUM EPISCOPUM INDIGNUM SUCCESSOREM EJUSDEM. In sigillo ex una parte visitur episcopi effigies, ex altera imago B. Mariæ. An. 13 13. in capitulo generali ce- lebrato in octavis S. Johannis Bapt. univit ec- defiam S. Saturnini menlæ ecclesiæ cathedralis. 1314. An. 1314. Beraudus de Mercorio illum sui testa- menti, quod fecit die sacro Pentecostes, instituit ibid pag. exsecutorem. Eodem anno die Jovis in octabis 3Ig’Assiimtionis B. Mariæ virginis adfuit pactis de matrimonio contrahendo inter nobilem virum Bertrandum de Turre militem dominum de Oler- gio, & Margaritam filiam nobilis viri domini Ægidii Aycelini militis domini Montis-Acuti, & nobilis dominæ Blanchiæ de Castro. 1316. Anno 1316. scissa est Claromontana diœce- sis, ad erigendum novum S. Flori episcopatum, instrumento facto die Martis post festum S. Bar— * 13 24. nabæ. An. 13 24. univit prioratum Thedetæ, prioratui Bloti ( qui duo prioratus Teillide & Tat. Caju— Blot, pendent a Crsa-Dei) petente Johanne tunc D<i* abbate celeberrimi hujusco monasterii. Pauca admodum novimus ex iis quæ gessit hic episcopus in vitæ extremis annis. Cum lites essent inter eum & capitulum de juribus, ad eas finiendas papa designavit Bertrandum cardinalem S. Marcelli. 1328. Moritur Billomi anno 1328. Sepulcrum ejus ex marmore albo iu presbyterio majoris ecclesiæ a parte epistolæ visitur, ubi spectabilis est ejus effigies, ob pallium quo ornatur super casulam. £ c. xxi. Porro inter instrumenta damus muita excerpta co*-9*-9i qyæ fame epise. spectant. LXXI. ARNALDUS II. Antequam hujus episcopi gesta referamus, ex- Sindendum est utrum idem fuerit cum Arnaldo otgerii qui anno 1291. erat præposituS T0I0- sanus, cujusque Masearona de ConveniS, Henrici comitis RuthenensiS uxor, meminit in luo tesla- Prob. hifl. mento his verbis : Et facimus & instituimus exse- pag. altores nostros præsentis ordinationis & dijpofifionis prædictoruni bonorum nostrorum venerabiles viros do- ROMONTENSIS. 286 l minum Arnaldum Rotgerii præpositum S. Stephani

de Tolosa, & dominum Bernardum de Convenis ANNI fratres nostros. MascaronemseuMascarosam filiam ^R^STi fuisse Bemardi IV. Convenarum comitis liquet ex pactis ejus matrimonii cum Henrico Rutheno- rum comite ; hincque habemus patrem Amaldi Rotgerii præpositi. At si episcopus Claromon- tensis Arnaldus Rotgerii de Convenis sit idem ac præpositus, fuit episcopus Lumbariensis ante- quam episcopatum Arvernensem adlpisceretur. Nam Arnaldus præpositus anno 1291. jam erat ætate maturus ; & Arnaldus, seu Arnoldus epis- copus Lumbariensis, vix natus erat anno 1291. 3 cum annos tantum viginti septem haberet ætatis, quando est promotus ad sedem Lumbariensem. ln catalogo tamen episcoporum Claromonten- sium facto tempore Bernardi Salviati episcopi legitur nostrum Arnaldum a sede Lumbariensi ad hanc migrasse ; idque habent litteræ Johannis papæ XXII. commendantis Regi nostrum Ar- naldum a se, inquit, confirmatum in episeopatu CIaromontensi, antea vero episcopum Lumbariensem, per obitum Alberti, pontificatus fui anno XII. quam sententiam omnino amplectendam putamus ; at non videtur idem cum præposito ’’ Tolosano. -* Arnaldus Rogerii de Convenis prius abbas re* gularis Lumbariensis cœnobii, ex abbate creatus est hujus loci episcopus, quando placuit Johanni papæ XXII. hanc abbatiam ineeclesiam episco- palein erigere. Post decem circiter annos hac in cathedra laudabiliter transactos, dignus judicatur majoris sedis, transferturque ad Claromontanam, saltem anno 1328. Etenim hoc anno die 6. Au— 13 2 B. gusti appellatur episcopus Claromontanus in tes- tamento Bertrandi de Turre domini Oliergii, in cujus exordio legimus : Philippo Dei gratia Fran— j, roi corum rege regnante, & reverendo in Christopatre Arv.pag. domino Arnaldo eadem gratia CIaromontensi episi 7 °6’ ’copo existente. Ex Johannis papæ XXII. manda- to, inquisivit de propinquitate generis inter Ro- bertum delphinum dominum de Saligniaco, & Isabellam de Castro-Petro dominam de la Ferte, qui die 1. Junii anni 1329. matrimonio copu— r • lati sunt, ex dispensatione summi pontificis. Præs- titit juramentum capitulo solita forma. De hoc præsule qui vixit usque ad annum 1336. multa alia nos docent acta publica, quorum excerpta damus in instrumcntis. co1— 95- LXXII. RaIMUNDUS. DesPrez. , RaimunduS de Pratis, forsan frater aut consan- guineus Petri de Pratis Aquisextiensis archiepis— a copi 4, jam episcopuS erat anno 1337. hoc enim 1337. titulo insignitur in testamento Hugonis delphini canonici Claromontensis, condito die Veneris post festum S. Luciæ, ubi solo nomine Raimundi designatur, omisso cognomine ; & præsertim hoc probatur ex ejus juramento hoc anno præsti- * Conjeduram hanc proponimus nihil atterendo, maxime cum nos minime lateat Raimuodum in nonnullis catalogis & chartis cognominatum Dtspeai. non tus Prt^. Ita maxime iegitur in catalogo scripto tempore Bernardi Salviati episcopi. lta quoque habetur in bulla Bcnedidi papæ XII. pro capitulo data contra Raimundum, an. 1339. 287 ECCLESIA CL/ — to*. Urbemestingressiisdie 24. Maii, &sacra- ANNI mento se obstrinxit coram capitulo die 29. Sep- CHRlsTI temjjrjs more solito. Obiisse Avenione legitur die * 1. Aprilis an. 1340. Benedictus XII. commen- dat Regi Stephanum episcopum Clarom. electum post obitum Raimundi defuncti in curia ; litterae . & papæ datæ sunt an. 6. ejus pontificatus. In cata- etot. logo tempore Bemardi Salviati confecto legitur duos illos ultimos episcopos, Amaldum & Rai- muixlum non bene rexisse. Anno 1339. celebratum est in conventu Cla- romontensi capitulum generale ordinis FF. Præ- dicatorum ; cujus gratia Benedictus papa XII » dedit bullam ad Bituricensem, Aibicnsem & Claromontensem officiales. Hac in bulla, quæ archetypa in præfato conventu asservatur, sum- mus pontifex mandat, ut præfati officiales, super legatis relictis ad pios usus, personis vel locis in- certis, 900 francos auri, semcl tantum, iu sup- portationem onerum capituli generalis, priori & fratribus dicti conventus, auctoritate apostoiica concedant & tradendos curent etiam per censuras ecclcsiasticas. Datum Avenioni III. idus Aprilis, pontificatus anno II. Quæri debent inter instru- col. 94. menta, quæ de hoc episcopo ex archivis eruimus. Acbeut. LXXIII. STEPHANUS VII. ( Stephanus Alberti dicecesis Lemovicensis, juris civilis doctor, ab episcopatu Noviomensi transiit ad Claromontensem an. m. ccc. xl. Quem cum administraret anno 13 42. mense Septembri creatus est cardinalis tituli SS. marty- rum Johannis & Pauli bulla data Avenione v. idus Octob. Benedicti papæ an. vi. Postea fuit episcopus Ostiensis. Tandemque papa dictus In- nocentius VI. Adhuc erat episcopus Claromon- tcnsis die XI. Septembris, quo præsens fuit cum Ciemente VI. pactis sponsalitiis Guillelmi dc Prob. hijl. Turre cum Ahelide Rogerii, filia domini de Sanc— j to-Superio, quæ neptis erat Clementis VI. &1 soror Gregorii XI. Quædam excerpta dc eo in- col. 94.. venies inter instrumenta. D’ANDRE’LXXIV. Petrus III. Ir*’Petrus Andreæ ortu Claromontenfis, Noviomi w</r. jrs. sederat antequam Arvernorum cathedram con- {ac.A.coue scenderctanno 1 342.fueratque sigillorum Regis 1342. cusi°5. Ignoramus autem quid causie fuerit ut sa- cramentum præstare distuierit usque ad an. 1345. Testis fuit in cessione delphinatus ab Humberto delphino, facta in gratiam Philippi fiiii Franciæ regis an. 1343 « eumque Rex constituit suum procuratorem & legatum ad exsecutionem pactorum I de hac cessione initorum, cum Guillelmo Flote Zfrvr. de procanccllario, &c. litteris datis hoc anno 1343. die vn. Julii. Litigavit cum Armando de Castro-novo do- « F.x archivisecclesiæ Clarom. Rahnmduiittrontentimprafiitit in capella S. Nicolai, ubi consueverunt capi tutari, tr tenere capitulum suum canonici cathedrali} ecclesia Claromontenfis ; coram venerabili- iui iT discretis viris dominis Geraldo de Croso prapofito, Guillelmo de Orto abbate, Petro Rocci decano, Petro Giraldi cantore, Hugone £)t ! phini, Ægtdio de Chalenconio, anno ab Incarnatione Domini M, CCC. XXXVll. ind. vi. pontificatui Benedicti PP. anno ( penultima die mensu Januarii, videlicet die Veneris pofi fejlttm Converfionis S. Pauli, circa horam tertiae. Tomus /z tROMONTENSIS. *88 A mino de Meleto pro recognitione feodaIi mansi

de Salis. Anno 13 44. obtinuit a Ciemente papa VI. anno 2. ejus pontificatus buIIam qua conce- dit indulgentias iis qui elecmospnas conferrent ad absolvendam cathedralis ecclesiæ fabricam. Postea transiit ad Cameracensem episcopatum. Habuit in administratione diœcesis Claromontanæ pro vicario generali & officiali Guillelmum de Grisac, qui postea fuit Urbanus papa V. In necrologio FF. Prædicatorum Claromontanorum legimus : VI. idus Septembris obiit Reverendus pater & do- minus dom. Petrus Andreæ quondam episcopus Co » meracenfa, a quo habuimus libros, & vestimenta, B & multa alia bona. Item ibidem legitur : V. idus Maii obiit Johanna Andrena moter domini epise capi Cameracensts. Ad calcem codicis manu exarati Prædicatorum Claromontensuim tegitur t Dominus Petrus Andreæ quondam civis Claromon.. in utroque jure licentiatusepostmodum Noviomensa, postea Claromontenfis, ultimo Cameracensts episcopus hunc librum cum pluribus aliis libris & paramentis encausticis & akaris ornamentis dedit isti conventui Claromontenfi ordinisfratrum Prædicatorum propter quæ obligamur ad suum anniversarium perpetuo faciendum. Quicunque in isto libro studuerit, oret Deum pro eo, quia multa bona per eum habuimus, ideo ei & generi suo multipliciter tenemur. Istum titulum qui maliciofedeleverit anathemasit, Arnen. Scriptum in die B. Ceorgii quæ suit xxIII. dies mensis Aprilis anno Domini m, CCC. IxxviI. Porro in hoc codice sunt, pastorale S. Gregorii, epistolæ quædam S. Hieronymi, spnonyma sancti lsidori Hispalensis episcopi & sermones Hermandi de Bello-visu ord. FF. Prædicatorum. De hoc episcopo quædam alia excerpta ex tabulis inter, .rn_ r 7 c. r coi. 9p instrumenta potuimus. LXXV. PETRUS IV. FEUILLE . IT D’AR- j Dc genere Petri de Agrifolio jam non semel fsuiue. egimus, videlicet iu Raimundo Ruthenensi, & in Faidito Avenionensi episcopo. Petrus vero noster nobilis Lemovix, ex abbate Casie-Dei creatur episcopus Claromontanus saItcm anno 1 347. ut probatur contra Savaronem & alios r347’ ex bulla Clementis papæ sexti data anno vs ejus pontificatus, hoc est anno Christi 1 3 47. qua vi- delicet confirmat unionem cujusilain prioratus cum altero S. Roberti de Monteferrando, factam a Petro episcopo Claromontenfi, requirente Ste- phano abbate Calæ-Dci, Petri hujus episcopi suc- cessere in abbatiali Casæ-Dei dignitate ; proinde- que unus ex iis jam erat episcopus Arvemensis, alter abbas Casie-Dei, anno 13 47. Hoc episcopo in remotis partibus agente, Guillelmus de Ulmo prior Albiniaci diœcesis Lemovic, qui fuit postea abbas Casie-Dei, cujus erat alumnus, vicarius ge- neralis erat in ecclesiæ CIaromont. administratio— n* ne, ut docet quoddam instrumentum datum ui- tima die mensis Januarii 1349. Anno 1350. Johannes rex Francorum man— 13 c o, davit ballivo Alvemiæ, ut inquireret de iis quæ sub nomine redhibentiarum pro jucundo suo adventu exigebat hic episcopus sub poena excommunicationis & interdicti : quæ ut Regis subditis T ij ECCLESIA CLJ "ANN1 1 damnosa Rex prohibebat. Datum Parisius in l CHRISTI Parlamento nostro, inquit Rex, die xxuI. No- C. XXVHI. vembris anno Domini M, CCC. L. sub figillo Casc e « i. 9 *• telleti nostri Parisiensis in abscittia majoris. r 111. ^n* 13 5 1 5 • —Aprilis, pontificatus Cle- 3 * mentis vi. an. IX. Avenione concessit cum multis Tai aliis archiepiscopis & præsuiibus dies 40. induI- mre. gentiarum de poenitentiis injunctis, visitantibus eccIesiam de Vicinis in diœcesi Aurelianensi. Petrus, relicta sede CIaromontensi, ad Vabren- 13 5 sem accessit, anno circiter 13 52. postea ad Mi- /hatensem ; cujus tamen possessionem adeptum eum non esse quidam autumant. Qui volunt eundem fuisse quoque episcopum Avenionensem,’ fbrtasse ipsum confundunt cum Faydito de Agri- foilo, qui quidem ecclesiæ præfuit Avenionenso Hie episcopus vicarium generalem habuit Aime- ricum Vigerii canonicum Claromont. Anno 1352. mense Januario fundantur RR. PP, eremitæ Augustiniani extra muros Eneziaci in honorem Dei omnipotentis, B. Mariæ, sancti Johannis Baptistæ, & SS. epostolorum Petri & Pauli, S. Augustini, & S. Catharinæ, (quæ ti- tularis est ecclesiæ) a Guillelmo Flotte domino de Ravello milite, Franciæ cancellario, pro XI11. fratribus sub uno priore. Anno 1401. Guillel- mus Flotte ejus heres & successer eosilem Au—’ gustinianos propter bella transtulit infra urbis muros, prius enim eorum conventus ædificatus fuit in loco qui vocatur cimiterium Judæorum, ibique hodie videre licet plures lapides sepulcra- lcs cum epitaphiis Hebraice (criptis. De hoc episcopo novissime nobis suppeditavit col. 9$. nonnulla tabularium episcopale, quæinstrumen- tis adjecimus. Habuit pro vicario generali in spiri- tualibus & temporalibus AimericumVigerii canonicum Clarom. qui eo in remotis agente, die Mercurii post festum S. Barnabæ 16. Junii an. 1250. contulit Petro Bemardi clerico dc Villa-nova pro— — pe Cretum ecclesiam parochialem S. Martini de 1 Ulmis, vacantem per obitum Beraldi de Frigido- fonte ad præsentationem capituli Claromont Mello. LXXVI. JOHANNES III. Johannes de Meiloto, alias de Mello, nobilis Burgundus ex illustri satus genere dominorum de Givry, quod consanguinitate vel affinitate attin- git illustrissimas familias, Burgundam, Cabiloni- cam, Tremoliam, Joviniacam, Joigny, Medua- neam, Mayenne, Nucerianam, Noyers, ex epis- copo Cabilonensi creatus est Claromontensis ; at quo tempore aut anno, nondum definire postumus. j 1366. An. 1366. testis fuit transactionis factæ a Fran- Prob.hip C’^a de Aurosa relicta Roberti delphini, tutrice pag. filii sui Beraudi impuberis, cum Imbaudo in Regis *** ’aula ministro. An. 1371. interfuit pactis spon- salitiis inter Johannam de BoIonia, &Beraldum II. delphinum Arverniæ comitem Claromontanum, die 14. Junii:subscripsit testamento Guidonis BoloniensiS, cardinalis Portuensis.sepulti in abbatia de Boscheto ; cujus testamenti scripti an. 1372. pag.p.fo. ^ie 16. Maii institutus est exsecutor. Ineunte an. 13 74. Johannes de Mello episeopus, mutuo ac- cepit a comite Armaniaci quinque librarum miI* LROMONTENSIS. 290 L lia, ad ejiciendos ex Arvemia & præsertim ex’ arce de Miromonte Anglos. Erat enim Johannis ducis Biturigum & Arvemiæ Regis fratris locum tenetis. Sepultus est iu medio chori eeclesiæ suæ juxta gradus. Excerpta ex tab. ad eum spectan- tia lege in instrumentis. col 9 e, LXXVIL HenrIcus. laTovb. Henricus de Turre, filius Bertrandi IV. domi- ni de Turre, ex Isabella de Levis, frater fuit Ber- trandi episcopi Tullensis & Aniciensis, ac Ber- nardi episcopi & ducis Lingonensis, necnon Johannis monachi Benedictini abbatis Floriacensis, 5 quem Baluzius docet factum fuisse cardinalem a Gregorio papa XI. an. 1371. Quod spectat ad pag’ Henricum, primum ut canonicus militavit in ec- desia Claromontensi, postea fuit archidiaconus Parisiensis anno 1375. anno vero sequenti * do— • natus est episcopatu Claromontensi. Memoratur 1376. a Froissarto ad an. 1390. Ad eum vero exstat Sce.’, mart*- epistola Bonifacii papæ IX.pro libertate monasterii 13 9 0 • S. lllidii. Consecravit majus altare cænobii Car- melitarum Claromontensium die 7. Junii anni 1400.ex affixainscriptione. An. 1405^028. 1400. Decembris confert vicariam perpetuam capellæ 1407. , d’Andelot ad præsentationem abbatis Casie-Dei. ’Idem Henricus legitur inscriptus in charta Cus- siacensis parthenonis anni 1407. cum Guillelmo præposito. An. 1409. celebratum est concilium Pssanum, in cujus actis noster episcopus recense- tur inter præsuies, qui satis habuerunt mittere ad spnodum legatum & procuratorem. Forte disti- nebatur in Gallia ob negotium grave nuptiarum Johannæde Turre consanguineæ suæ cum Beral— &c. pag. do Arvemiæ delphino; cujus conjugii pactis in— 3f J, *’ terfuitdie 22. Julii an. 1409. Vitæ curriculum +* » - peregit 8. idus Maii 141 5. ex necrologio b FF. b Minorum Clarom. apud quos jacet. . SedenteHenrico, an. 1410. mense Aprilipost J Pascha Ludovicus dux Borbonius fundavit ino- nasterium Cœlestinorum prope Vichiacum secus Elaverim/Allierjpto uno priore & 12. monachis. Tempore quoque hujusepiscopiS.VincentiusFer- rerius, ordinis Prædicatorum, conciones habuit in ecclesia Claromontensi tam per Adventum, quam per Quadragesimam, anno videlicet 1407. Pars ejus suggestus ex quo condonabatur, asservatur in capitulo, & pars altera in conventu fratrum Prædicatorum. Apud eosilem rcligiosos viros le- gitur sequens epitaphium, ex quo pene probatur Henricum episcopum, professeres theologiæ sua . in urbe instituisie : Hic jacet reverendus pater ’ magister Geraldus la Rocon, oriundus de villa S. Amantii la Cheyra, in sacra pagina prnsesser domini episiapi primarius, qui obiit in die festo S. Luciæ, anno Dom. M. CCCC. Ix. Orate pro eo si placet. Plura de eo reperies in instrumentis. co1, 97 « Sub eodem episcopo, sacra Ricomagi capella • Secundum hodiernum morem inchoandi annum a Januario. In instrumento S. Martini Cornonii quod penes se habet D. Jac. Boyer legitur ad calcem : An. millep trectntesimo stptna- gtsimo quinto. die / o. mensis Martii, dom. Eruito de Turre Clarom. episcopo. b Ubi legitur : mi. Idus Maii amaritto sanfii MichaeHs archc.ngtH. Obiit dominus Henricus de Turre episcopus Claromoa- tertsis anao Dom. M. CCCC. XV. hic sepultus. a9i ECCLESIA CLA — ■■-■■■■ construitur an. 1382.2 Johanne Franciæ duce I ANNI Bituricensi & Arvernensi » ipsiusinet sacræ Bitu- CHRIST1 jjœnfocjpettæ fundatore ; at non nisi postcentum & novem annos dotata est a Petro de Bourbon abnepote Johannis ex linea materna, pare & magno Franciæ cambeilano, & ab ejusilem uxore Jo- hanna Franciæ Ludovici XI. nata. Ecdesia pa- tronum habet S. Ludovkum Francorum regem, quam ex fuitdatione bulla Innoccntii papæ VIII. approbata, thesaurarius, undecim canonici, qua- tuor semipræbendati ac duo sacristæ cum sex pueris choralibus, omnes & singuli a jurisuictione episcopi Claromontensis liberi, administrant An— j nuit tunc temporis episcopus Carolus de Bour- bon isti cxemtioni, at suocesseres eam rescindere siepius conati sunt. Privilegia vero dictæ capellæ Ludovica mater Frandsci I. suis Iitteris annorum 1525. & 1529. roboravit ; cujus exemplum se- cutus est filius an. 1 5 3 2. ac denique Ludovicus XIV. an. 1671. COUGE. LXXVIII. MaRTINUS. * Martinus Gouge * dictus de Charpaigne, genere Biturix, ducis Bituricensis cancellarius, cui princlpi erat ab intimis consiliis, fuit etiam Fran— f ciæ cancellarius, ut liquet ex ejus chirographo 1420. dato die 12. Januarii anni 1420. quo testatur sibi solutas fuisse libras sexcentas, iu quo se Fran- c™r’am’c*æcancellariumprofitetur ; chartæ appensum est ^r/. ejus sigillum, in quo gentilitia ejus insignia visun- b tur, qualia solent ei tribuib, scilicet in area cœru- lea falcia aurea, quam comitantur tres lunæ cre- seentes argenteae comibus surfum erectis, duæ supra fasciam, tertia infra. Quod spectat ad ejus episcopatum apud Arvernos, initium ipsius assi- gnatur anno 1415. quo ex sede Camotensi ad hanc migravit. Anno vero i4I9.sacramentum c c fecisse capisulo die 24. ♦ Martii Iegitur. J \ne.t*r ! rch. Quamvis variis curis occupatus ad pubIicum tapitKti. regni & ecclesiæ bonum, ( nam ei sigilla com- missasunt an. 1420. seu 1421. fecundum diver- sum modum inchoandi anni) nihilominus de ec- clesia sua ornanda & beneficiis ditanda sollicitus fuit, siquidem in ea construxit pulpitum seu odæum, idemque fecit in ecclefia Billomenfu Dedit quoque suæ ecclesiæ crocem pretiosam in qua partem veræ crucis contineri aiunt : in majori Ard. catli. ecciesia fundavit tredecim anniversaria ; scilicet unum singuIis mensibus, die primo mensis non • Vide infra epitaph. Ant. de Langeac abb. Clarom. J •> Ita describuntur in Gallia Christiana Fratrum Sammarth. Eadem visuntur in multis locis ecclesiæ Clarom. & zdiun) episcopalium : addito pedo pastorali, quod auast fafcise innixum politum est inter duas sunas crescentes liiperiores. c De hoc sacramento ita legitur in arch. capituli : Martinus Couge juramentum capitulo prafiitit anno ab incarnatione Domiat Jil. CCCC. XIX. & die Dominica a 6. mensis Martii hora tertia indifiione xtt. pontificatus vero fanaifiimi iit Chrifio patris dr demini nofiri domini Martini divina providentia papa K anno V. ac’regnante ferenifiimo principe tr domino Carolo Dei gratia Francorum ren, prafentins reverendo ia Chrifio patre ir domi- ru> Rotberto Delphini abbau Tiertuafi eleao in episcopum Camo- tenjeai, reverendifqtu patribus b" dominis ntro de Chajltu £brolii, Pbiliberto Archimbaud Matqiaci, Guillelmo de Rupe- forte qfiodori, Ludovico de Neyffonio Tanai lllidii prope Claro- montem, Petro Morglya saxfli Amabilis Riomenfis, æ Petro de Chadanapo Chantoenni monafieriorum abbatibus ; altis ir potenti- in viris dominis Brrtrajino domino de Turre & Montis-Gasconis, Johanne dodiino Apchonii, & Ludovico domino Montin-Lucri, tr pinriitu aliis. ROMONTENSIS, 292 t impedito, & decimum tertium dic sui obitus, ut — cautum erat ejus testamcnto scripto an. 144^, Anniversariæ quoque preces fiunt pro ipso in Bil* lomensi ecdesiadie 18. Februarii. Itemsuotesta— 1 mento fundavit quatuor vicarias in altaribus B. virginis, seu nostræ dorninæ de gratia, & sancti Martini, quæ sua munificentia construxit. Item dedit octo libras annui reditus, pro celebrando solcmnius festo S. Martini hyemalis. Dedit quo- que domum pro pueris chori seu symphoniastis. Paulo post conditum testamentum, eodemque an. 1444. efflavit animam die v. Martii ; notatur j ejus obitus in necrologio S. Petri de Casis. At per vocem obitus forte inteliigi debent potius an- nuæ pro mortuis preces & sacrisicia, quam lpsius mors. Nam communis est sententia Martinum condidisse testamentum die 8. Octobris præfati anni, & die 2 5. aut 2 6. Novcmb. spiritum emi- sisse in castro episeoporum vulgo dicto de Beau- regard. Sepuitus est in navi eeclesiæ ad portam chori inter duo ilia altaria, scilicet beatæ Mariæ 9 ac S. Martini, quæ ab eo constructa docuimus. Hujus præsulis frequens est mentio in historsa Caroli VI. regis. Sub Carolo VII. ejus filio, , magna pars fuit rerum tunc temporis pro salute * regni gestarum. In motu civili captus fuit a Carolo Borbonii duce ; sed libertatem recuperavit mense Septembri anni 1427. maxime ope Mar< tini papæ V. ut probant ejus litteræ hac de re datæ an. 10.sui pontificatus, quaslegesisinterinstru— C^xxar. menta. De eo Alanus Quadrigarius, Chartier, & c. xxxn. dii scrlptores coævi. Ejus frequens est mentio in 99. tabuIis Calæ-Dei 143 3 * SiIviniaci 1439. sancti Ursini Bituricensis, & Coeiestinorum Vichiaci in quomm necrologio legitur : XXVI. Novembris reverendissimus in Christo domnus Martinus de Charpaigne episcopus Claromont. obiit, qui dedit ) nobis ducenta fcuta aurea. Alibi legitur obiisse 5. Martii, scilicet in necrologio S. Petri de Casis, Sedente hoc episcopo, in conventum Clarissarum, apud Aquas— Sparsas, Aigues-Perses, a Johanne Borbonii duce fimdatum introducta est S. Coleta cum aliquot furoribus an. 1423. Consuieexcer* col. ? 8, pta dc hoc episcopo inferta instrumentis. Annuæ pro ipso preces & oblationes fiunt in ecdesia Pie- taviensi die 24. Julii. T WTV r t De Com- LXXIX. Jacobus I. borne. Vix olim fuit apud Arvernos illustrius genus, quam Combomiorum, uti probe norunt qui in i, investigandis genealogiis serio suam coliocave- runt operam. Jacobus frater erat Ludovici de Comborn io, cujus jam in ConquensibuS abbatibus facta est mentio & in Burgidolensibus, & infra in Illidianis. Ex canonico vero Lugdunensi, Jaco- bus electus est Claromontanus episcopus acepitu- lo die 2 3. Decembris anni 1444. ln archivo ec- desiæ habetur bulla Eugenii papæ IV. data 12. cal. Junii an. 144 5. ad confirmandam illam ele— 1445. ctionem : possessionem iniit an. i 446. quo anno 1446/ cum capitulo paciseitur. Transegit cum Petro de Bona-valle S. lllidii abbate pro decimatione agro* rum & vinearum parochiæ sancti Cassii, die 2 2. Junii 1449. 1449. Tiij i9J ECCLESIA CL/ \— Qtœdam flatnta condidit & promulgavit die A CHRISTI 2’ Dcccnlbri5 an. 1454. pro presbyteris heb- Arch S domadariis quotidie majus facrum celebraturis lllid.’de beata Maria in eeclesia S. Genesii Thicrnensis » 1454. In catalogo episcoporum tempore Bernardi Sal- Thin vsasi lpso hæc legimus : Fecit fieri in inter- capedine altaris majoris hujus ecclesiæ columnas areas, & ambonemfive pulpitum æreurnin medio chori ; vitreas magnas in navi ecclesiæ a parte Bo~ reali ; & alia plura bona huic ecclesiæ dedit & facit. In his quæ a se omissa dicit auctor catalogi, sorte recensendum, quod construxcrit templum S.Sepulcri, & fundaverit sacerdotia pro quibusilam vicariis in ecclesia majori. Laudatur præterea ob 1 reparatum lpsius cura & sumtu cœnobium Do- minicanorum flammis consumtum, & aucta in fratrum Minorum & Carmelitarum conventibus ædisicia. Dedit quoque Cartusianis Glanderii pro ædisicanda una cella 40. scota, & pro vestiario fratrum triginta septem, necnon calicem argen- teum. Anno trigcfimo sui pontificatus ex hac vita 14.74.. fuigravit, die 1 5. Februarii an. 1474. sepuItus- que est in majori ecclesia. Sub hoc episcopo an. 1463. fundatur con- ventus Franciseanorum apud Castrum-Odonis, Chatel-Don en Bourbonnois, per Philippum de Vienne, & Pctronillam de Chaseron, ex bulla Pii C xxxnt ^ata VIL^u^*Præ^at1 afuit Quædam col. 100. excerpta de hoc episcopo vide inter instrumenta. LXXX. AnToniUS. M A N D « Ex tabulis ecclesiæ Cadurcensis Antonius Al- Iemand episcopus CadurcensiS an. circiter 1474. migravit ad sedem Claromontensem bulla Sixti papæ V. transtatus. Parvo autem sedit tempore ; & episcopatum resignavit in manibus papæ per procuratorem suum Bartholomæum Ferrariensem episcopum anno 1476. Ejus cognomen siletur in archiviS episeopalibus Clarom. quorum aditus. patuit sede vacante nostro D. Jacobo Boyer, fa— ’ ventibus viris clarissimis Johanne du Four domino dc Villeneuve judice majore in seneseallia Cla- romontensi, & David du Four domino de Vcr- nols regio cognitore. Porro eorum beneficio mul- ta alia ex laudatis archivis eruimus in supplemen- tuni historiæ Claromont. præsulum quam jam adornaveramus. Anno 147 5. ind. vm. dic nona Sept. Sixti IV. anno quinto illustris & excellens princeps D. Ludovicus de Borbonio, comcS MontiS-Panccrii, dalphinus Arverniæ, fundavit in villa sua Aquæ-Sparlæ circa suum palatium cc- clesiam seu (anctam capellam in honorem B. M. sub vocabulo S. Ludovici regiS Francorum, a quo præsatuS conrcS fundator propriam originem traxit. In hac autem ecclesia, vulgariter nuncupata capella Ludovici comitis Alontis-Pancerii, dalpliini Arverniæ constituit sexdccim clericoS de- servientes, scilicet octo canonicoS præbcndatOS, & octo capellanoS perpctuoS sive mansionarios ac chorarios, & quatuor cIericulos ; ut liquet ex fundationiS instrumento dato in castro Scolæ diœ- cesiS ClaromontensiS, ejusilein domini fundato- riS die & anno præfatis. Ex quo sequentes dau- lRO MO NTENSIS. 294 k fulas hic inserere non pigebit ; nempe quod inter — canonicos unus sit thesaurarius, qui caput sit ca— ChrisTI pituli, & dignitas ecclesiæ ; alius vero canonicus sit cantor seu magister chori, & sit personatus vel officium, non vero dignitas ; item decernit quod in dicta capella tres missie singulis diebus celebrentur) matutinaiis de B. Maria, secuhdade defunctis, & magna missa alta voce de die aut festo occurrente ; quod celebretur quotidie Divi- num officium, & canonici deferant cappas & almutias de griseis ad instar canonicorum cathe- dralis ecclesiæ Claromontensis > & capeilani de Cirogulis sive SEseurcste. Item quod huicce eccle- 3 siæ incorporati, eorumque domestici aut familiares perpetui, licet resideant infra limites eeclesiæ parochialis & collegiatæ B. Mariæ Aquæ-Sparlæ, ab ecclesia collegiata S. Genesii Thierni depen- dentis, possint sacramenta ecdesiastica a cantore dictæ capellæ sive ejus commisto percipere absque licentia parochi B. Mariæ. Qui cantor ratione curæ animarum, semel in anno ad synodum diœ- cesanam ire vel mittere tenebitur. Item fundator sibi reservat & succestdribus suis, & eorum de- fectu Gabrieli de Borbonio filiæ suæ & liberis ejus, & comitibus Montis-Pancerii nominatio- nem praebendarum, & capeilaniarum. Quam fun- dationem cum omnibus clausulis Sixtus papa IV. confirmavit diplomate pontisicio dato Romæ, apud S. Petrum m. cccc. Lxxv. sexto calend. Novcmb. pontisic. anno quiuto ; eidem insuper ecclesiæ seu capellæ concedens omnia privilegia, exemtioncs, immunitates, quibus canonici & perfonæ ecclesiarum collegiatarum illarum partium & præcipue capellæ S. Salvatoris Bituricen- sis per Johannem ducem Bituricensem fundatæ, potiuntur & gaudent. LXXXI. Carolus I. b0JL’m. p. Carolus Borbonius cardinalis tituli S. Martini U in Montibus, ex canonico & cantore Lugdunensi cjusilem ecclesiæ archiepiscopus, possessionem ec- desiæ Claromontanæ accepit an. 1476. die 10. Martii, munitus bulla Sixti IV. data an. 1476. 1476. ejus pontificatus quinto, idibus Julii, per pro- curatorem Gilbertum Dinet officialem ; per se vero die 24. Octobria an. 1479.Die 2.Decem— 1479. briS 1474. fidem dientarem Regi juraverat. Huic autem ecclesiæ præfuisse anni$ 1 3. dicitur, proindeque usque ad an. 1488. Suffraganeo, ut aiunt, ufuscft ad cpiseopalia munia Bcrtrando episcopo Bethlecmitano, qui dedicavit ecdesiam £ Franciseanorum VicicomitiS, dic 3. OctobriS an. 1484.fundatam a BcrtrandoVII.comite Arvern. 1484. &. LudovicaTrcmoIia ejuS uxore.CaroluS institue- rat quoque vicarium suum in spiritualibuS & tem- poralibuS Lassaudum, forte Iajsaudum, Quintini, bachalaureum in decretiS, canonicum Claromonta- num, abbatem commendatarium seu perpetuum administratorcm Chantoeni prope & extra muros civitatis ClaroniontanensiS : CaroiuS erat quoque IssiodorensiS abbaS, prior Silviniaci ; obtinebatquev saltem an. 147 3. S. Porciani prioratum. De eo plura dicemuS in Lugdunensibus archiepiseopis. » 95 ECCLESIA CLA ANNI LXXXI. CAROLUS II. CHRISTI AItcr Carolus de Bourbon, prioris abnepos De erat ex Carolo I. duce Borbonii, cujus nothus Bouhbon. RggiHgjdus, pQfcji Narbonensis archiepiscopus, cum genuerat. Ita vero Carolus hic Claromon- tanam adeptus est sedem vacantem. * Mont— Guillelmus de Monte-buxerio * a capitulo non boi/r, cr— soium electus aut postulatus fuerat, sed etiam præstito sacramento in cathedra pontificia colloca- tus fuerat. At nostcr Carolus favore Caroli VIII. regis, qui eum sui consobrini loco habebat, priori • electione rescissa • fuit electus an. 1488. die 24. 1488. mensis Januarii. Lutetiæ sacramentum fecit & n—’ dempromisit clientelarem Regi, cujus in forma ju- ramenti consobrinus dicitur. Die ultima Februarii 1489. 1489. iniit possessionem ; eodemque anno visi- 1491. tavit suam diœcesim. Anno 149 1. die 15. Junii « Alibile— Geraldus♦ episcopusDariensisJuffiaganeushujus felmur s « " Caroli episcopi Clarom. & ad id specialiter ex ticet ia lute— privilegio apostolico commissiis, in palatio episco- ^biihlS !

! — Claromont. confirmavit electionem Jacobi ta aa. de S. Nectario in abbatem Calæ-Dei, & canoni- 1 03111 declaravit, uti legitur in tabulis Casie-Dei. An. 1500. Carolusexcepit homagium Gilberti domini de la Fayete & de Pontgibaud, necnon Johannis de Seneterre domini de Fontenilles.’ Ejusilem præsulis jussii confectus est liber homa- giorum ipsi exhibitorum, cum amplo instramen- torum, quæ iu archivis supersunt, repertorio, an. I5°3- De beneficiis quæ CaroIus Borbonius eeclesiæ suæ contulit ita loquitur auctor catalogi non diu post ipsius mortem scrlpti : Fecit provisionem nemoris (materiæ) in parte necessearii ad faciendum chorum ecclesiæ. In Bello-Regardo (nobile est castrum episcopi) domum sumtuosam & hortum, pluribus ibidem acquisitis prædiis construxit, cinctu- Tam ligneam circum majus altare Claromontis fecit, j Domum vocatam de Cros, & quandam aliam do— J mumper ipsum acquisitas, a parte Occidentis domui epifcopali conjunxit. De CaroIi hujus morte addit laudatus scriptor : In Bello-Regardo oluens in do- mino XLIII. anno suæ ætatis migravit ad Christum die XXII. mensis Februarii anno Dom. M. D. Iv. De LXXXII. GUILLELMUS. Mont- aoissiER. Guillelmum catalogo præsulum Claromonten- sium adjiciendum esse satis probant quæ diximus. Eum mortuum esse an. 140 o. eruitur ex tertia bulla Innocentii papæ VIII. iu notis commemorata. d*Am— LXXXIII. Jacobus II. >016 K. Jacobus de Ambasia frater fuit Georgii cardinalis Rotomagensis archiepiscopi, qui sub Ludo- * Tres inveniuntur bullæ in arch. episc. Clarom. pro Caroli episcopatu, prima Innocentii papæ VIII. data Romæ apud S. Petrum, anno lncarn. M. CCCC. LXXXVlii. Vl. cal.OAobr. pontificatus anno v. Carolo ele&o Claromontenst, notario apostolico, præcentori Narbonenfi confert episcopatum ; altera data Villi. calend. Januar. ejusd. anni apud S. Petrum, difpensat Carolum in a 8. ætatis anno constitutum, super de- feau natalium e* astti/iite ac soluta ; tertia demum ejusdem pontificis bulla data an. 15-90. pontificatus VII. post deces- sum Guillelmi (quem idcirco credidit pontifex legitime electum) instituit Carolum ejus succeflorem. ROMONTENSIS. 296 1 vico XII. rege regni fuit administer summa pene — cum potestate. Porro Jacobus iu Caroli mortui ANNI locumsubrogatus est die 15. Martii an. 1505. assensu totius capituli, accedenteque bulla Julii 11. data 10.cal. Junii 1505. fratremque Geor- gium æmulatus, cujus magnificentiae monumenta tot superfunt Rotomagi & in multis aliis locis, ad ecclesiæ suæ decorem plurima contulit. Etenim eam plumbo texit, addito campanili, chorum novis stallis instruxit. elegantique lignea fabrica vestivit, necnon pretiosis ornamentis, aulaeis, picturis, aliisque donis ad sacram suppellectilem pertinentibus ditavit. Quædam quoque ad victum 1 & sumtus puerorum chori suppeditavit ; & ad publicos usus fontem coram atrio episcopalis palatii per canales deduxit. Inter ipsum & Jacobum a S. Nectario abba- tem Calæ-Dei gravissima lis orta est, cui finem imposuit Juiiuspapa II. bulla data anno 1 507. 1507. qua privilegia (Jalæ-Dei confirmavit, volens ea illibata permanere. Eodem an. excepit homagium Amati dom. d’Apchon die 12 JuLPro suffiaganeo Jacobus habuit quemdam Laurentium episco- pum, cujus sedis nomen difficile legitur : nam ex litteris collatorum ordinum & tonluræ in Illidia- no monasterio asservatis, munia pontificalia hic obibat annis 1505. 1510. & 15 I 5. an. vero 1515. 1516. vacante sede, cum licentia capituIi ordi— 1516. nationes fecit in ecclesia Clarom. Jacobus obiit anno 1516. in prioratu Paredi- monialis, die 27. Decembris. Jacet Cluniaci in sacello S. Martialis episcopi ; nam erat simul abbas Cluniacensis, imo & Gemeticensis, necnon S. Illidii. LXXXIII. Thomas. duPbaT. Thomas du Prat Issidiorensis, Antonio domino de Veyneres, & Johanna de 1’Aubespine b paren— b tibus natus, abbas Candelii, & canonicus Claro- montensis receptus anno 1 5 12. die 6. Augusti, suffiagiis capituli assiimtus est ad patriæ suæ cathe- dram die 2 5. Martii an. 1517. consecratus est non Avarici Biturigum, sed Turonis in ecclesia collegiata S. Venantii, consentiente capitulo sancti Martini ; ut patet ex litteris testimonialibus ejusilem Thomæ in archivo Martiniano asservatis, ubi le- gimus consecrationem Thomæ collatam ab ep. Le- xoviensuadsistentibus episc. Engolisin.&Castrensi Hic episcopus in ornandis pontificis ædibus multum laboravit, nec modicam consumsit pe- cuniam. Idem præstitit in structura ædium castri & de Beauregard ac de Mauzun. Præterea publici commodi gratia, fontes in urbem deduxit. A Francisco primo in Italiam missiis cum Renata Ludovici XII. Franciæ regis filia, Herculis Fer- rariæ ducis futura uxore, Mutinæ * in Lombar— * Modeæe. dia morti succubuitdie 19.Novemb.an. 1528. 1 J * 8. an. ætatis quadragesimo, sepultusque est in ædc sacra S. Laurentii, uti testamento suo caverat, sed absque ulla pompa. b Sammarthani fratres matrem Thomæ appellant Jamielr- nam Boyer. At vero Thomas Boyer, vel Bouhier qui Tho- mam du Prat cx sacro levavit fonte. diserte testatur eum ex matre Johanna de 1’Aubesplne progenitum. Vide inter instru— toe. menta. ECCLESIA CLAI ■ Præsul fuit magna laude dignus, quod littera- ANNI tQS vjros fuveret, pauperes amaret, adulatorum- CHR1STI ^uc hostis esset accrrimus. Præterea spectabilis erat ob divini humanique juris peritiam.Suffiaga- neum habuit Petrum episcopum Asealonensem, salteman. 15 22. ex S. lllidii tabulis. Du PRAT. LXXXIV. GUILLELMUS III. GuilIelmus du Prat Antonii cardinalis, Franciæ cancelIarii & archiepiscopi Senonensis filius legi- * < ?. Clau— timusex Francisca ♦ Vainy, Thomæ superius d « . memorati nepos, abbas SS. apostolorum Petri & PauIi Mauzacensis, prior commendatarius sancti * Rueil. Petri de Rodolio *, & S. Arnulsi de Crespiaco, 1 patruo suo suffectus est die 16. Februarii anni 1528. 1528. quamvis possessionem non adierit nisi die 1535. 2. Januarii an. 1535. quod forte debet intelligi de possessione per ipium sumta : nam verisimile non estper annos septem post electionem suam, Guillelmum hunc episcopatum non possedisse. ConcilioTridentino adfuit pontifex avitæ religio- nis retinentissimus, & Lutheri Calvinique ac alio- rum contra quos coactum erat concilium hoc hostis infensissimus. Ea de causa institutum sancti Ignatii de Loyola qui bellum his novatoribus in- dixerat, fovit maxime, ejusque sociis collegium. dictum Claromontanum dedit Parisiis. Duo alia iisdem collegia dedit, Billomense iu Arvemia in- feriori, & Mauriacense in superiori, quæ sufficien- tibus bonis dotavit, non solum ad Jesuitarum, sed etiam ad plurium pauperum scholarium sustenta- tionem, ut liquet ex ejus testamento dato die 2 5. Junii an. 1 5 60. in castro de Bello visu, Beau- regard. Prætereafundavit xenodochium apud Cla- rum-Montem, & coenobium Minimorum prope castrum de Beauregard. Parthenoni de Marziaco multa bona contulit, eique tres prioratus ad sup- peditanda sacris virginibus necessaria conjunxit. 1 5 46. Anno 1 5 46. R. P. Franciscos Romeus magis j ter generalis ordinis FF. Praedicatorum, ad instan- tiam Guillelmi du Prat Claromont. episcopi, con- ventum CIaromontensem univit congregationi Gallicanæ. Anno 1 548. die 29. Aprilis in festo S. Petri martyris celebratum est in eodem con- ventu capitulum provinciale, non generale, ut putat Savaro ; cui capitulo dictus Guillelmus epis copus omnia necessaria liberaIiter ministravit & concessit. Eidem conventui legavit xxx. libras 15 60. suo testamento, quod condidit 2 5. Junii 1 5 60. ex arch. hujus conventus. E vivis excessit die 22. Octobris an. 1560. ætatis suæ anno 5 3. Cadaver ejus delatum est ad j coenobium Minimorum de Beauregard, indeque ad ecclesiam patrum Societatis Jesu apud Billomum. Ultimus fuit qui per canonicorum electionem Ciaromontanam conscenderit cathedram. SalyiatI. LXXXV. BeRNARDUs II. Bemardus Florentinus, Jacobum exnobilissi- ma stirpe Salviatea, & Lucretiam de Medicis so- rorem Leonis X. summi pontisiciS, parenteS ha- buit. Cum militiæ S. Johannis Jerosolymitani nomen dedisset, ea relicta clericalem est ample- xus. Accersitufque a Cathariua Medicea, ejus fuit IOMONTENSIS. 298 1 eleemofynarius primus ; deinde episcopus sancti ■

Papuli ; demum cardinalis a Pio quarto creatur, & c isTl præsul Claromontanus mense Maio an. 1561. 1561. Romæ interiit an. 1568. sepultusque est in B. j j68. Mariæ super Minervam. Ejus nomen inscribitur iitteris ordinum collatorum ab anno 1562. ad 14. Junii I ; 68. Julianum Salviati nepotem suum vicarium generalem creavit an. 1561. De LXXXVI. ANTONIUS I. Senetir- R£. Antonius de Senneterre ex linea toparcharum de Clavelier & de Fontenilles, vicarius generalis Bernardi, ei subrogatur die 21. Novembris anni ® 1570. solemni pompa excipitur Billomii urbis 1570. que possessionem adipiscitur die 7. Octobris an. 1571. lnterfuit comitiis Blesensibus an. 1 5 77. j e 71. morte raptus est die 1 5. Sept. an. 1 5 84.in castro de Beauregard, sepultusque est iu ecciesia Minimorum subtus castrum præfatum, sub odæo quod ipse construxerat. Eum fuisse monachum Calæ-Dei ait noster Claudius Estiennot, in historia MS. hujus monasterii, laudatque pro hac sententia Sa- varonem, in originibus Claromontanis. Qiiæ- dam additamenta damus ex tabul. episeopali. LXXXVII. Franciscus I. ’De illuftri Rupifulcadiorum genere praefari rouCAV°’ quicquam supervacaneum videtur, quod multis a seculis in tota Gallia singulari splendore fulgeat. Franciscos silius erat Caroli I. comitis Randani Francici peditatus magistri, ex Fulvia Pica Miran- dulana, ex Mirandulæ principibus. Possessionem ecclesiæ Claromontanæ adeptus est die 7. Octo- bris an. 1585. per procuratorem Stephanum Mauguin abbatem Claromont. suum vicarium generalem, & per se tertio die Febr. 1 5 8 6. Ei di— 1586. cavit Johannes Savaro libros duos dc ecdesiis Claromontanis, & Jacobus Sirmondus e Socie- ^tate Jesu notas in Apollinarem Sidonium.quo tempore ex hac sede transsatus fuerat ad Silvanec- tensem. In epistola nuncupatoria vir doctissimus docet Franciscum sedisse in cathedra Claromon- tana per lostra quinque, & omnes huic ecclesiæ prudentissimi vigilantissimique pastoris nume- ros reddidisse ; creditamque sibi plebem cœlesti- bus discipliuis, nec verbis tantum ac sermone, sed scrlptis etiam voluminibus, ut veræ pietatis magistrum decebat, erudivisse. Itaque an. 1609. hic præsul transsatus est ad Silvanectensem eccle- siam. Multis aliis dignitatibus ornatus est ; erat enim cardinaliS, major Franciæ eleemofynarius, £ Ordinum regiorum praeceptor, abbas S. Geno- vefæ, & Trenorchiensis, sed priorem cessit, ut per abbates regulares, qui uno quoque triennio eIiguntur, regeretur. Sicque coenobium hoc fac- tum est caput congregationis reformatæ, cujus superior gcneraliS est S. Genovesæ abbas. Ejus* dem pii cardinaliS curiS monasticuS ordo S. Bcne- dicti debet suam in Galliis restaurationem. Sed dc his opportuniuS in SilvanectensibuS episcopis. Sedente hoc episcopo Mauriaci instituitur so- cietaS quorumdam pœnitentium sub titulo Vir- ginis annuntiata ?, die 24. Junii an. 1 5 89. quam confirmavit Urbanus VIII-an. I624.A11.1599. 1599* Capucinis 299 ECCLESIA CL^ ■ Capucinis fundatur monasterium apudBiilomum, i AN Ni beneficio Margaritæ d’Alegre, filiæ Antonii d’A- CHRISTI legre baronis de Millot, conjugis domini de Beau- fremont comitis de Crousilles, favente episcopo, qui ecclesiam hujus conventus consecravit die 29. Octobris 1606. Eodem anno iidem religiosi viri conventum accipiunt apud Thiemum beneficio Antonii de Culard toparchæde CharmazeI & de Treystonet. Anno 1608. Capudni Issio- dorenses fundantur extra urbem. Rost. LXXXVIII. AnToNIUs II. Antonius Rose theologus doctor Parisiensis e * « Z. Sor— regia Navarræ domo *, ex cathedra Silvanectensi 1 ad Claromontanam fuit transsatus anno 1609. bulla Pauli papæ V. data idib.Marsii, pontif. an. v. permutatione cum Francisco Rupi-fucaldio Ran- dano facta ; cui occasionem dedere lites cum ca- pitulo. Addendum quod, ut docent Sammar- •La Ligue. thani fratres, Henoticæ factioni * nomen dedisset Præterea, cum Regi carissimus esset Franciscos, quem novis dignitatibus in aula volebat ornare, opportunus ei visus est episcopatus Silvanectensis. Nihil de Antonio legimus, nisi quod suo capitu- lo, non secus ac Silvanectensi lites intentavit 1614. Obiit Aureliæ die 3 1. Januarii an. 1614. Anno 1610. conditur conventus Capucinorum extra urbem. Recollecti fundantur Marergii (Marin- gues) per Claud. Thierry decanum Ciaromonta- num an. 1613. » EsTAm. LXXXIX. JoachimUS. Joachimus d’Estain filius Johannis hærcdis bonorum omnium nobilissimæ domus de Stagno tum apud Ruthenos quam Arvernos, & Gilber- tæ dc Rupe-fucaldi, ex canonico & comite Lug- dunensi, necnon abbate S. Austremonii Issiodo- rensis, designatur Claromontensis antistes anno 1614. 1614. quo generalibus regni comitiis apud Pa— j risios interfuit. Deinde possessionem adlpiscitur per procuratorem mense Decembri, anno vero * 9tt die sequenti *, die 3. Aprilis ipse aocessit & in posses- 17e, s ? 8’fi°ncm miflus est solemni pompa. Hoc præsule presbyteri Oratorii Domini cœ- 1618. perunt habitare communiter iu Urbe an. 1618. Ursulanæ virgines an. 1620. prius receptæ apud Ambertum ; quo etiam an. Capucini admittuntur Gannati mense Februar. cujus conventus fabri- cam Antonius Ruzl marchio d*Effiat suissumti- bus profecutuS est. Idem, qui paulo post fuit sum- mus ærarii & rei tormentariæ praefectus ac eques torquatus, fundavit apud Effiat ejusilem congre— • gationis Oratorii presbyteros, construxitque ac dotavit xenodochium, cujus curam dedit fratribus Charitatis vulgo dictis. Minimi apud Clarum- montem an. 163 o. fundantur, Carmelitæ discal- ceati an. 1635. sorores hospitalariæ an. 1642. Moniales Cistercienses, vulgo les petites Bernar- dines dictæ, ut a monialibus abbatiæ Eccleasiæ distinguaittur, an. 1 647. Virgines sub beatæ Mariæ Elizabelham visitantis patrocinio a S. Francisco Salesio institutæan. 1649. Bcnedictinæ strictio- ris observantiæ an. 1650. Extra urbem apud Thigemum, Tluers, virgines Ursulanæ admistæ Tomus II- LROMONTENSIS. 300 afuerant an. 1633. Anno 1630. conditur con— ■ ventus Recollectorum apud Salernum, Salers, ANNI in superiori Arvemia, beneficio Johannæ de CHM5TI Levis dominæ de Posteillet de Salers comitissie de Caylus. Ibidem an. 1646. die 1 o. Januarii admittuntur virgines, vulgo les files de Nostre-- Dame, & an. 1649. in urbe Gannato. Eodem anno moniales ordinis S. Dominici recipiuntur in oppido S. Martini de Val-Alaroux iu supe- riori Arvemia, quarum prima prlorissafuit Anna de la Tour de Gouvemet An. 1650. monialis S. Benedicti apud Claromontem fundavit cœno- bium fuit invocatione S. Josepiu Eodem anno J moniales a S. Francisco Salesio institutæ, apud Billomum ; & moniales Benedictinæ admistæ apud Salviniacum. Inchoaturque nova Cella fra- trum ordinis Grandimontensis api|d Thigemum, S. Stephani institutoris hujus ordinis patriam. Obiit bonus præsul in castro episcopali de Mo- zun die Dominica xi. Septembris anni 1650. sepuitusque est in navi majoris ecclesiæ die 20. ejusilem mensis. Cor ejus asservatur apud Mini- mos castri de Beauregard. Inter varias pias fundationes sub hoc episcopo factas, omisimus parthenonem monialium Bene- dictiuarum conditum intra domum praecepto- riam ord.S. Antonii Viennensis apud Carrofium, Charroux, diœcesis Claromont. a Philippa de Tianges de Moriac Benedictina. Sede vacante an. 1651. stabiIiuntur Clarissie, sive Urbanistæ apud Castrum-Odonis, annuente ducissa Engo- lismcnsi domina Castri-Odonis ; cujus partheno- nis fundator fuit Gabriel dominus de ia Pcrchie- re ; prima huic præfuit Antonia de sHospital. Joachimus publicavit statuta lynodalia an. 1620. typis vulgata Arvernis. XC. LUDOVICUS. d’E « taIN. Joachimus successerem habuit Ludovicum fratrem, abbatem Bellæ-aquæ ord. Cisterciensis, & Annæ Austriacæ reginæ matri regis Ludovici XIV. a sacris & elecmospnis. Parisiis consecratur episcopus iu collegio Navarræ die Augusti 16 s 1. Eisilem mense & anno D. Pereyret magister dicti collegii, officialis & vicarius generalis ab hoc epi£ copo electus, ejus nomine possessionem adeptus est episcopatus ; & ipse eodem anno 1651. more antecesseram, primum se contulit ad monasterium S. lllidii, atque ad ecclesiæ valvas receptus est ab abbate ac monachis. Per biduum ibi egit, gra- tulationes ordinum omnium excipiens. Die Do* mrnica prima Octobris hora 4. pomeridiana deductus est a monachis ad valvas monasterii, mo- zeta & pileo viridi ornatus, in equo sedens, comitantibus officiali & tribus capellanis pallio oblongo supra superpelliceum indutis, & bireto coo- pertis, pariter in equo sedentibus. Inde ad urbis portam quæ dicitur de Gressibus, des Crez, ab octingentis circiter viris armatis deducitur, ubi sa- lutatus est ab urbis consulibus. Tandem ad gra » dus majoris ecclesiæ indutus pontificalibus, a can- tore, nomine capituli, cum oratione gratulatoria exceptus est, deinde ecdesiam ingrestus omnia solito more prosecutus estr Obiit in palatio epise 30I ECCLESIA CLJ ■ ■■■ copali Sabbato die I 5. Martii anni 1664. anno l ANNI ætatis 63. sepultus in æde sacra seminarii quod C HRISTI juagnfo sumtibus instituit, cujus ope diœcesim 10 4’meliorem iu ordinem revocavit. Hoc in loco, scilicetin presbyterio, ad parietem affixum legitur breve hoc epitaphium : Hic jacet Dominus D. Ludovicus dEstain episcopus Claromontensis, hujus seminarii institutor. Obiit anno Domini M. DC. LXIV. die XV. Martii, ætatis suæ anno LXIII. episcopatus XIV. Anno 1651. mense Septembri fundavit Anna GauImiu vidua Johannis Bravel, parthenonem monialium Benedictinarum iu domo sua Vento- Hensi prope sancti Porciani fanum, cujus prima I priorissa fuit Antonia Gaulmin educta ex abbatia S. Menulphi cum nonnullis aliis. Transsatæ sunt nuper ex Ventoliensi coenobio in urbem sancti Porciani. Circa idem tempus pro aliis monialibus Be- nedictinis conditur rnonasterium Silviniaci, cujus possessionem iniit domina Gabrielis Bardon priorissa die 29. Junii 1650. monasterii S. Petri de Yffodoro, Yseure, alumna. In utroque viget maxime observantia regularis. Ludovicus concessit collegium Tiemensepres- byteris congregationis SS. Sacramenti, ut in eo philosophiam, humaniores litteras & grammati— < cam doceant. Ibidem seminarium clericorum ab eodem episcopo institutum ; quo utroque munere præfato sacerdotes summa cum laude funguntur. Legenda est vita D. Christophori d* Aut hier de Silgau, ex Benedictino abbatiæ S. Victoris Mas- siliensis episcopi Bethlecmitani, institutoris hujus congregationis ; quæ Lugduni prostat apud Johan. Certe. Ursuianæ admittuntur Marergii mense Maio 1662. curis Ant. de Benoist de saint Port, qui etiam suis impensis ecclesiam egregie adornatam aedificavit, & benedici curavit an. 1677. Ludovico d’Estain annuente die 20. Novem-1 bris 16 5 6. confirmante Ludovico XIV. rege, 7. Junii 1065. stabiliuntur Mauriaci sorores sancti Dominici e parthenone Muratensi accersitæ. Ea- rumdem nova ecclesia Mariæ matri gratiæ nun- cupatur an. 1702. Hoc præsule Augustiniani discaIceati in Cla- romontensis urbis suburbio sedes obtinuerunt an. 1656. collegiumque Societatis Jesu ex Monte- ferrando urbe ad episcopalem urbem transfertur anno 1663. & monialesa Visitatione B. Mariæ nuncupatæ stabiliuntur extra muros Thierni. Anno 1659. inftituuntur Ursuianæ apud Ar— _ Jencum, pium opus in primis promovente Aulo— 1 nensi episcopo ; quum institutionem confumavit summus pontifex an. 1671. Usus est opera Jacobi Pereyret vicarii sui ge- neralis ad reformandos iu diœcesi mores tum clericorum tum laicorum, cujus elogium legesis iu notis Durandi ad Savaronis origines. An. 1653. typis excusi sunt canones lynodales diœcesis, & mandata hujus episcopi.

? AMou-r XCI. Gilbertus. u’Gilbertus de Veny d’Arbouzc filius Gilberti lROMONTENSIS. 302 L equitis, domini de S. Geniez, &c. ex Magdalena

de Marsacde Bayart, ultimus abbas regularis Mag— ANNI niloci, ubi monasticam vitam est amplexus, desig— CHR1STI natur episcopus Claromontanus die 9. Aprilis anni 1064. sacro inungitur oleo Parisiis die 4. 1664. Septembris in basilica regia monialium Vallis- gratiæ ab Harduino de Perefixe archiepiscopo Pa- risiensi, adjuvantibus Ludovico de Bastbmpierre Santonensi, & Tussano de Forbiu de Janson tunc episcopo Diensi, postea Massiliensi & Bellovacensi, ac cardinali. Præstitit sacramentum Regi 3 o. Oc- tobris. Possessionem adiit die ultima Novembris Dominica prima Adventus ejusilem anni. Obiit 1 die Dominica 19. Aprilis 1682. in castro epis— 1682. copali de Beauregard, sepultus iu ecclesia semina- rii die 22. cum hoc epitaphio : Hic jacet Domi-- nus D. Gilbertus de Veny d’Arbouie episcopus Claromontensis. Obiit anno 1682. tp. Aprilis ætatis an. 74. episcopatus 18. Eo præsule anno 1666. domus dicta Refugii in Urbe, pro femi- narum lapsanun poenitentia & custodia fundata est. Anno 1674. die 16. Julii obiit soror Maria Paret tertii ordinis S. Dominici, cum opinione sanctitatis. Anno 1678. apud Issiodorum fiIiæ congregationis Nostræ Dominæ recipiuntur. Anno 1682. Johannes Gaschier dominus de ■* Font-gieve, causarum capitalium prætor in curia præsidiali Claromont. donat domum suam apud Clarom. fratribus a Caritate dictis, qui eam in nosocomium converterunt, admissi anno 1 69 6. ln eorum æde sacra quiescit praefatus fundator, qui pauperes ægrotos hujusce nofocomii, ampli patrimonii hæredes confutuit. Obiit 3 1. Martii 1716. Ibidem jacet uxor Anna de Fredefont, quæ obierat 28. Octob. 1703. pauperum insig- nis benefactrix. In altera domo suburbana Jo- hannis Gaschier nuper institutum est secundum clericorum seminarium. Cassa- ) XCII. MICHAEL. CIS£T’ Michael Cassagnet de Tilladet episeopus Ma- tisconensis an. 1682. designatur episcopus Cla- romontensiS. Sed cum non potuisset bullas obti- nere a summo pontifice, an. 16 84. ad primam rediit sponsam. De satNT XCIII. CLAUDIUS. Ceorge. Claudius de S. George nobilis generis in pago Lugdunensi, canonicus, præcentor & comes Lug- dunensis ecclesiæ, necnon officialis, nominatus ad episcopalem sedem Arvernorum an. 1684. 1°°4’ , ante consecrationem designatur archiepiscopus L Turonensis ; quam metropolim ut vicarius gene- ralis capituli diu gubernavit. Inde vero non acceptis bullis & consecrationis expers, migravit ad cathedram Lugdunensem. Interfuerat comitiis generalibus cleri Gallicani Lutetiæ habitis an. 16 8 2. vir doctrina præstantissimus, & canonum peritis* fimus. Antequam fuisset designatus ad ecdesiam Claromontensem, acceperat schedulam regiam pro Matisconensi episcopatu an. 1682. XCIV. FRANCiscUs II. BochaRd Sarron. Franciscos Bochard de Sarron ex nobili famiIia W ECCLESIA CLA non soium senatoria sed edum patricia ortus, J ANNI Quæ præclpuis togæ dignitatibus fulsit, dedit enim CHRISTI supyenjo Galliæ lenatui principem, designatusest episcopus Arvernorum mense Maio anni 1687. inauguratus est die 3 1. Augusti anno 169 2. ab Auseiensi archiepiscopo, adsistentibus Bayonensi & Tarbeiensi episcopis. Die 13. Decembris ejus- dem anni pro soIemni ingresiu accessit ad monasterium S. Illidii die Dominica qua celebratur fesi tum transtationis S. Illidii. Novus episcopus in- terfuit mistæ solemni a R. P. abbate celebratæ, in cujus fine abbas benedictionem dedit sinistra gerens pedum.Quinque diebus transactis in monasse- rio S. lllidii, præsul solemni pompa urbem & ec- desiam ingreditur die 18. Decemb. feria v. & si> £ litum canonicis præstat sacramentum. Sub hoc præsule fundantur in urbe sorores Ca- ritatis Christianæ a darissimo viro Carolo de Ri- beyre primo præside in suprema subsidiorum curia CIaromon-ferrandensi, & N. de Laire in ea- 1702* dem curia secundo præside, anno 1702. Non sunt ex instituto venerabilis patris Vincentii a Paula, quamvis ab lpsius alumnarum pieta- te non diserepent Accersitæ autem sunt ex urbe Nivernensi, & jam in dioecesi CIaromontana pul- lulant : sunt enim receptæ apud Anaziacum, Ay- nelat ; apud Gerziacum parochiam a S. Illidio ROMONTENSIS. 304 L pendentem ; in oppido de Mouton, anno 1707. — in oppido d’Aubiere, anno 1711. Porro aiiæ so— ANNI rores a Vincentio dc Paule institutæ sunt etiam in CHRISTI urbe, serviuntque in nosocomio S. Josephi fun- dato anno 1700. Obiit anno 1715. undecima Augusti, hora postmeridiem tertia, sepultus est in superiori parte chori die 13. » tflLLltM XCV. LUDOVICUS, dEntra- cwu. Ludovicus (TIIIiers (TEntragues Regi ab eIce- mofynis, nominatur episcopus Claromontensis. At mense Octobri an. 1717. datur succestor Francisco Ludovico de Polastron episcopo Lac- torensi nuper mortuo. Claromontensis autem e-

piscopus designatur Camillus le Teilier, Sorbonæ doctor, abbas Burgulii & bibliothecæ regiæ præ- fectus, qui se excusatum haberi rogavit, ltaque XCVI. Johannes BapTISTa. Massu- Johannes Baptista Massillon, presbyter congre- gationis Oratorii, verbi divini præco celeberrimus, necnon Regi a sacris concionibus, designatur episc copus Claromontensis dic 6. Novemb. an. 1717. In charta quadam Masciacensis monasterii, quæ nullas praefert notas chronologicas occurrit Simon Arvernorum episcopus ; cui locum assigna- re nonnisi divinando possiimus. PRÆPOSITI CLAROMONT ENSES. I. /^\DO subseripsit chartæ AdaIardi episcopi, ( V-/qua S. Victoris ecclesiam suo concedit ca- pitulo mense Decembrio, anno XI11. regnante Carolo rege, nimirum Carolo dicto Simplici, hoc est anno Christi 905. II. Bemardus sub Stephano II. episcopo, me- * ; 6. dio circiter seculo decimo *, legitur subseriptus iu charta pro monasterio Celsinianensi. III. Eustorgiusan. 1016. tempore Stephani episcopi. IV. GiraIdus I. tempore ejusilem Stephani ep. £ subscribit donationi quam Helias fecit ecclesiæ matri, in mense Aprili, sub die Jovis Luna v. an. XXI. regnante Rotberto rege. V. Icterius post Stephanum IV. episcopum constrmat anno Christi 1021. quandam donationem a Radulfo abbate factam. VI. Stephanus I. anno 1 o 3 o. & 1 O3j.Ste- phano abbate, Roberto decano. VII. Amblardus in charta Renconis episcopi, anno Dom. 1035. indict. 111. regnante Henrico rege, in dono facto ecclesiæ majori. 1 II. III. IV. V. VI. VII. VIII. VIII. Stephanus II. anno x. Henrici Franco- rum regis, hoc est anno 1040. vei 1041. Idem post Renconem episcopum subscribit chartæ do- nationis factæ aWillelmo Arvern. comite ecdefiæ Claromont. Henrico rege regnante, circa 1050. Pervenit usque ad tempus Alexandri papæ II. ut patet ex charta fundationis capituli Enneziaci ; si- jnulque erat epilcopus Aniciensis ; ille haud dubie Tomus II. ’qui cognominatur iu Gallia Christr Sammarth. de Mercorio. IX. Ugo vel Hugo I. in charta Stephani Ar- vemorum episcopi, mense Januario, dic Mercu- rii Luna 1. indict. 11. regnante Philippo rege anno v. hoc est anno Domini 1065. Item in alia char- ta mense Junio feria 111. Luna vm. regnante Phi- lippo rege. X. Robertus præpositus Clarom. subscribit di- plomati Philippi regis confirmantis cessionem ab- ) batiæ Mauzacensis factam Cluniacensibus, tem— Bain^pag. pore Hugonis abbatis anno 1095. ex charta *S’ Mauzaci & bibliotheca Cluniac. pag. 533. vide iustrumenta. XLIy-o XI. Hugo II. subscribit cuidam chartæ cum Durando episcopo & Hugone decano circa an- num 1095. adhuc occurrit in « chartis an. 1097. Hoc loco poni debet vir ille venerabilis simul archidiaconus & præpositus Claromontensis, qui factus est monachus Majoris-monasterii tem- , pore Guillelmi abbatis, qui sedebat ineunte 1 2. ’ seculo ; præterea in historia hujus conversionis notatur tunc monachum fuisse in Majori-monas* terio Garnerium, qui postea fuit abbas ; at post ^illelmum abbatem, elapsis 17. circiter annis, Gamerius abbas fuit ordinatus. Lege hanc hist. biblioth. Labb. tom. 2. pag. 74 1. ubi mira nar- rantur de humilitate & lanctitate hujus anonymi quondam præpositi Claromont. XII. Petrus 1. dc Camaleria subscribit chartæ V ij 3oy ECCLESIA CLA compositionis factæ ab Aimcrico Arvernorum episcopo, cum monachis Celsinianis, an. 1131. Idem reperitur in chartis Cluniacensibus, Silvi- niacensibus, Cantogilcnsibus, usque ad annos 1 147. ac 1149. De eo legitur in necrologio S. Andrcæ Claromontensis ; xvI. Febr. comme- moratio Petri præpofiti Claromont. ecclesiæ, fundatoris hujus ecclesiæ. XIII. Stephanus III. præerat tempore Stepha- ni Arvernorum episcopi. XIV. Guillelmus I. d’Auvergne, Roberti Ar- vernorum episcopi patruus, an. 1183. cum eodem interfuit visitationi corporis S. Stremonii in coenobio Mauziacensi anno 1197 « ldem cum G. 1 decano subseripserat chartae concessionis domus hospitalis Montis-Pancerii factæ Willelmo priori, & fratribus dc Lacu-Rubeo anno 1193. ind. x. Memoratur in hominio facto a Pontio de Capto- lio an. 1195 « Roberto electo Clarom. In vivis adhuc erat anno 1207. mense Novembri, ex charta Roberti episcopi, quam habes in instru- mentishifu Arvem. Baluzii pag. 73. simulque recensentur Guillelmus abbas & G. decanus. XV. Guillelmus II. d’Auvergne anno 1219. mense Novembri, ex archivis ecclesiæ Clarom. XVI. Hugo 111. de Turre subseribit instru- mento compositionis factæ inter capitulum Cla—’ romont & Willelmum dominum de Baffia, ope- ra Roberti Arvernorum episcopi, anno Domini 1221. mense Maio. Componit controversiam inter fratrem Bosonem præceptorem domorum S. Antonii in Arvemia, & Beatricem relictam D. Odonis an. 1224. ex instrum. S. Antonii Montis-ferrandi. An. 1226. mense Decembri GuiHeImus de S. Rom. ipsi reddit hominium. Adhuc præerat an. 1227. XVII. Guillelmus III. in arch. ecclesiæ an. ibid. j 2 3 o* die 25. Junii, & 1234. Forte idem ac fag’' G. de Cros præpositus Clarom. memoratus in charta R. comitis Clarom. an. 1240. quarecog- noscit se habere in seudum episeopi & eeclesiæ Clar. castrum Camaleriæ ; quo etiam an. recogno- vit seudum de Verninas, R. comiti Clarom. XVIII. Guillelmus lV.Odonis in tabulis Can- toenensibus præpositus legitur an. 1251. mense Maio. Item reperitur in litteris fratris Guidonis Arvernorum episcopi datis die Martis post Pen- tecosten Guillelmus præpositiiS, anno 1273. Utrum vero sit idem cum Guillelmo Odonis & G. de Cros non audeo desinire. XIX. Ægidius Aycelini erat præpositus & cantor ecclesiæ Claromont. an. 1283. Fuitcol- lector decimarum a Johanne H. S. Cœciliæ pres- bytero cardinali apostolicæ sedis legato deputatus 1284. mense August. reperiturque in charta Ca- maleriensis ecclesiæ. Judex & arbiter an. 1288. eligitur omnium controversiarum, quæ oriri possent super conventionibus matrimonialibus in- ter Henricum comitem Ruthenensem patrem Isa- Palui. ibid. beilæ, & Robertum comitem Claromontensem pag. 2 ; i.. eam dUCebat. Fuit misius a Philippo IV. Not. ad vlt. Francorum rege, ad Nicolaum papam ad efflagi- tandam decimam ecclesiasticorum bonorum ex / /. ejusilem Regis litteris an. 12 8 9. iu crastino Na- ROMONTENSIS. 306 l tivitatis Dom. Fuit postea archiep. Narbon. an. 129 o. ac Rotom. 1311. necnon regni ac Regis sigiliifer. De eo vide instrumenta C. xx. col. 9 1. XX. Johannes Aycelini cui Ægidius ejus frater factus archiepiscopus Narbonensis, præpo- situram transcripsit. Fuit cxsecutor testamenti Ade- mari Clarom. episcopi, ex schedis D. Jac. Boyer. XXI. Rollandus a recipit juramentum Petri • du Cros, ah du Croc episcopi 16. cal. Septemb. ArcJi tccj. 1302. Subseripsit chartae unionis ecclesiæ sancti Clarom. Saturnini factæ ab Arberto Aycelin episcopo an. 1313. Electus b fuerat episcopus mortuo Petro b de Cros episcopo ; at cessit Arberto æmulo. ln J necrologio legitur VII. cal. Junii obiit Rollandus Gros quondam præpositus Claromon. qui legavit duas lib. panis & vini. XXII. Raynaldus de Mczet 1321. indict. v. Item 13 24. & 1 3 2 6. die ultima Febr. XX11I. Geraldus II. de Croso interfuit sacra- cramento Raimundi des Prez, al. Despects, epis- copi an. 1337. Item 1339 — ind. viI. XXIV. Radulfue de Cros canonicus 1345. postea præposituS. De eo Savaro in originibus Claromont. XXV. Guido I. de Borbonio. XXVI. Guillelmps V. de Thiemo anno 140 5. die 4. Decemb. ind. XIV. Benedicti papæ xni. duodecimo, idem est ac GuilIelmus qui le- gitur cum Henrico episcopo in charta Cussiacen- sis parthenonis an. 1407. Item in actis capituIi ejusilem anni die penultima Julii, ubi nuncupa- Xxa nobilis & honorabilis vir. XXVII. Guido 11. Guyot, de Turre, simul ab- bas, anno 1411. XXV11I. Petrus II. de Turre an. 1418. XXIX. Jacobus I. de Comborn, dictus de Trei- gnac, canonicus & præpositus Clarom. Regis con- siliarius in senatu Parisiensi, a capitulo Clarom. ad conventum Bituricensem misius pro pragma- D tica Sanctione. Ab eodem capitulo electus est in episcopum anno 1444. XXX. Guillelmus VI. de Turre 1463. XXXI. Guilleimus VII. deDoyacan. 1466. litem habuit adversus Georgium Piquete ob mer- ces venditas in loco sacro. XXXII. Jacobus II. præpositus an. 1475. 1477. XXXIII. Claudius I. de Doyac, abbas Valet æ, creatur episcopus S. Flori 1482. XXXIV. Jacobus III. an. 1484. desinente* & 1485. ineunte. XXXV. Guillelmus. VIII. de Mont-boissier protonotarius apostolicus & senator Parisiensis 1485. obtinebat præposituram. Designatur epis- copus a suo capitulo caI. Octob. 1488. at cogi* tur cedere Carolo de Bourbon, cui Rex favebat. XXXVI. Guido III. de ia Tour dAuvergne, anno 1490. XXXVII. Carolus de Beaufort de Canillac * Erat nepos Hugonis cardinalis Aycelini difli dc Biliomo. Ex charta XXXV1JI. Prædicatorum Claromont. b EleAus fuit a Johanne de Fargetis canonico, qui contendebat eleAionemad se folum pertinere ; forte quod foret hebdomadarius hoc tempore. Vide quæ diximus supra in Petro & in Arberto ejus succelTore. yry ECCLESIA CLA 1491. cum ipsi cessisset suum jus Raimundus A Jacques in capitulo die Sabbati 2 3. Maii. XXXVIII. Guillelmus IX. dcBenaud 1515* 1517. 1525. 1528. canonicus & præposi- tus Csarom. abbas commendatarius S. Amabilis Ricomagensis & prior Portus-Dei, necnon vica- rius generatis Jacobi de Ambasia episcopi Clarom. XXXIX. Marquesius de Mont-boissier decanus & senator Parisiensis, eligitur in præpositum die Sabbati 21. Nov. an. 1 5 28.postobitum Guiilel- jni de Benaud. Adhuc præerat an. 1533. XL. Philibertus de Chazeron. XLI. Antonius du Bos obiit 2 6. Febr. 1553. p XLII. Blazius Cistel ex baronibus de la Garde de Bort, ac vice-comitibus de Montglandier, frater Petri Cistel vicarii generalis & officialis Guillelmi du Prat episcopi Clarom. cujus erat consanguineus, eligitur præpositus a capitulo ec- clesiæ cathedralis, præsidente præfato Guillelmo du Prat episcopo die Martis 27. Februarii 1553. erat hic abbas B. Mariæ de Quadraginta, necnon prior ac dominus Godeti diœcesis Aniciensis. XLIII. Annetusde Lachenal Elizabethæ con- jugi Caroli IX. Francorum regis ab eleemolynis. XL1V. N. de VaIois, an. 1571. ROMONTENSIS. 308 XLV. Jacobus IV. de Veyni d’Arbouze nobilis Arvemus, filius Michaelis præfecti domus Francisci ducis Andium fratris Regis, ex Petro- nilla de Marillac, fuit præpositus Claromonten-* sis. Postea cessit præposituram Petro du Croc, & factus est monachus, major prior, demum- que abbas Cluniacensis. Cessione facta hujus ab- batiæ cardinali dc RicheIieu, fuit abbas Magni- » Jocensis & prior de Rivis, Ris, ubi sepultus cstr XLVI. Petrus III. du Croc. XLVII. Jacobus IV. du Croc abbas S.Gilberti Novem-fontium 1671. XLVIU. Henricus Gilbertus de Veyni d’Ar- bouze, nepos Gilberti episcopi Claromont. filius Gilberti & Franciscæ de Belvese, prius canonicus S. Amabilis, thesaurarius S. Capellæ Aquarum- Spariarum, & canonicus comesque S. Juliani Brh vatensis. Obiit die 20.. Novembrisan. 1704. XL1X. Claudius II. de Laire patria Claro- montanus, filius Michaelis in curia subsidiorum senatoris, nepos N. de Laire ejusilem senatus prin- cipis, theologiae & utriusque juris doctor, electus est præpositus a capitulo an. 1709. præest hoc an. 1717. estque vicarius generalis sede vacante. ABBATES IN ECCLESIA CLAROMONTENSL PROFERTUR quædam charta AdaIardi Ar— ( vernorum episcopi, iu qua subscripserunt qua- tuor abbates, Geraldus, Giraldus, Regenaldus, & Adalardus. Hos fuisse abbates seculares Claro- montcnsis ecclesiæ nonnulli contendunt, qui suc- cessive hac in dignitate fuerunt constituti ; sed id nec probatur, nec verisimile videtur. Idem dico de Aymoino, Rotberto & Stepha- no abbatibus anno 958. ind. 11. notatis in testa- mento Stephani Arvernicæ sedis episcopi. Iis igitur omissis, alios longe certiores proferamus. I. T) Adulfus de quo haec in charta Clarom. IVv. ndn. Martii, id est tertium diem post cal. obiit Radulphus abba & Levita……… Theodosianus nos instruit codex, ut quicunque no- bilis perfona aliquid de hereditatibus Deo aut cuilibet mortali largiri voluerit, firmissimam habeat libertatem Quapropter ego enim in Dei no- men Radulsus abba, cedo aliquid de rebus meis propriis reverentissimis & dulcissemis….ad cano- nicis beatæ Mariæ Arvernæ sedis, & beatorum j martyrum Agricola atque Vitalis, dimitto in com- munia de alode meo in villa Prestiago

Firmamus hanc donationem in præsentia domini Stephani episcopi, & Icterio præpositi, & Arberto abbati, & ceterorum canonicis. Signum Stephani episcapi. S. Icterii præpositi. S. Arberti abbati. S. Rotberti vice comiti, &c. Datum die Sabbati mediante Octobrio annos XXV. regnante Rotbertus rex. Charta hæc alio tempore scrlpta fuit a Radulfo, vel ab aliquo ipso dictante ; alio fuit confirmata subscriptionibus. Neque enim eodem tempore fuerunt abbates Radulsus, & Arbertus, cum hic Radulfi litteris subscripserit ut abbas ejus loco fa- ctus. Annus 2 5. Roberti regis illigatur cum anno Christi 1021. Stephanus qui tunc Arvemensem regebat eeclesiam, erat hujus nominis quartus. II. Arbertus abbas mense Aprili sub die Jovis, Luna v. anno XXI. regnante Roberto rege ; & anno 2 5. regnante eodem Roberto. Vide supra* f ltem in Stephano Arvern. episcopo. III. StephanusII. an. 1035. 1040. 1041. 1054. Subscripsit donationi ecclesiæ S. Juliani de Bombiaco quam Petrus concessit ecdesiæ Ar- vem. tempore Renconis episcopi die Mercurii xii. cal. Jan. regnante Henrico Francorum rege, IV. Hugo I. an. 1090. V. Atto tempore Duranti & Wilielmi episco- porum, notatur in archivis an. 1100. VI. B. sub Stephano de Mercorio episcopo anno circiter 1151. < VII. Guillelmus 118 3. ex charta Cafæ*Dei. VIII. Bertrandus de Murol an. 12o3. in char- sulario S. lllidii. IX. Guillelmus d’Aubuston in charta Rotberti episcopi an. 1207. vide in Guillelmo I. præposito. X. B. 1211. forte Bartholomæus, qui legitur adhuc an. 1218. vide in P. de Cros decano. XI. G. an. 121 8. XII. Bertrandus 123 o.sedente Hugone episc. XIII. A. abbas 1234. XIV. Ludovicus I. de Royre eligitur exsecutoc V iii 309 ECCLESIA CLA testamenti BeraIdi canonici Claromont. & abbatis i Secureti Anic. diœc. an. 125 2. mense Martio. Vide Savaronem de ecclesiis Clarom. num. m. XV. Hugo II. de Turre an. 12 5 5. Guidone de Turre epise. Clar. cujus testamenti exsecutor insti- tuitur an. 128 6. Simul erat senescallus Lugdun. XVI. Petrus de PaIatio cellerarius quondam venerabilis viri domini Hugonis dc Turre abbatis Claromontensis, donat omnia bona sua monaste- rio sancti Illidii per suum testamentum, anno M. cc. LXV. XVII. Johannes * Aycelini fit abbas post Hu- a gonein diplomate pontificio NicoIai papæ dato Romæ apud S. Mariam-Majorem m. idus De— 1 cembris, anno primo sui pontificatus 1287, cum dispensatione obtinendi simuI abbatiam S. Genesii & præbcndas in ecclesiis Biliomensi & Camale- riensi. Postea fit episcopus. XVIII. Stephanus notatur an. 13 02. in juramento Petri Clarom. episcopi. Is est Stephanus Chausiti abb. Clarom. die Sabbati post festum c. xxt. S’Petr* vincula, an. Dom. M. ccc. m. in col. 9*. charta Camalerienfu Idem anno m. ccc. xi. & M. ccc. xviI. dic Veneris in festo beatæ Mariæ * Arbcrto. MagdaIenæ ab A. * CIaromontensi episcopo de- putatus legitur. Item anno m. ccc. xxii. ab eo- dem episcopo Iegatus mittitur. XIX. Bemardus an. 13 3 7. exMabill. AnnaL tom. m. pag. 43 6. XX. GuiiIelmus II. 7. Aprilis 1339. ind. Vn. pontificatus Benedicti XII. an. v. Forte Guillelmus de Orto qui testis fuit juramenti præs- titi a Raimundo episcopo, die 3 o. Jan. 1337. ubi præcedit decanum eccIesiæ Clarom. XXI. Petrus Fabri abbas & ceteri canonici ac- cipiunt homagium a nobili viro Guillelmo Ebral- di domiceilo domino de Monte-Spendonio & de Confolent in parochia de Olby die 27. Febr. 1397. Idem an. 1398. XXII. Guido, Guyot, de Turre, canonicus, ab— I Ratui. hifi. b®5 præpositus eecl. Claromontensis, a Ber- Arv.pag. nardo Lingonum episcopo suo patruo institutus J *9’heres, obiit an. 1411. XX111. Pontius de Langeac 1437. ex ardi. S. Genesii CIarom. XXIV. Petrus II. de Langeac 1443. XXV. Pontius de Langeac 1447. XXVI. Antonius de Langeac canonicus Pa- risiensis & Claromontensis, consiliarius in senatu Parisiensi, a Ludovico XII. Francorum rege Ie- gatus ad Venetos 1505. erat abbas Claromont. 1459.1467. 1495. 1505 « Plurimas fecit pias * Fuit hic Johannes magnus sacerdotioræm helluo ; nam erat præpositus & abbas in eccsesta Clarom. abbas S. Genesii, prior de Vernegia, canonicusecclesiæ Clarom.S. Genesii, Billomensts, Camaleriensts, Belvacensts. Habetur quoque in archivis Do- minicanorum Clarom. diploma pontificium Nicolai papæ IV. datum apud Urbem-Veterem v. idus Maii pontificatus Nicolai in. IV. quo confert Johanni Aycelini canonicatum in ec- tiefia B. Mariæ Aniciensis vacantem per liberam resiguatio- J » em Ægidii Aycelini Narbon. archiepiscopi. idem Johannes ex bulla dispenIatoria Ccelestini papæ V. data Aversæ 11. nonas Novembris pontificatus armo i. obtinuit canonicatus seu præ- bendas in ecclesiis Narbonenst, Laudostenst & S. Mariæ Orci- vallis, necnon prioratum de Marcilliaco prope Billomum. Annoque i a 9 5. obtinuit abbatiam S. Aphrodisii Biterrenfis. Landofum, Le^oux, est ecdesia collegiati S. Taurino Ebroi- censt dicata, prope Billomum. Orci-valiis est quoque ecclefia co legiau diœccsts Clarom. ROMONTENSIS. 310 L fundationes in ecciesia Claromontensi. Hoc ejus epitaphium in ecciesia Clarom. Iegitur : Qpisquis hic intactas divæ Genitricis ad aures Doctus vota facis congeminafque preces, Ut finem dederis, grefficm rogo fiste parumper. Et siectens oculos huc quoque verte pios, Eangiacus claudor monumento Anthonius isto Editus infigni conspicuaque domo. Quem decretorum præclara licentia docto Munivit titulo constituitque gradu. Sedis apostolicæ mox prothonotarius, auri Nomen & excrevit gloria lata michi, Canonicus fiquidem sed & abbas hoc venerando 1 Prælatus fulfi non fine laude chori, Præpofitusque sacra Juliani in martyris æde Quæ Brivatea cernitur urbe fui ; Magnique Antonii generalis Frugeriarurn Præceptor solers ædituufque facer, Virginis & rexi granaria templa parentis, Et Bonebaldanis civica jura dedi. Nunc jaceo Clari claro cum antistite monris. Qui cum Martino præsule nomen habet t Cognomen Gouge, agnomen Chaepanius illi. Quique meæ frater matri uterinus erat. Partem hanc canonici michi permifere benigni Exangue ut digno coepus honore cubet. ’Tu rogita jugis mens libera pace quieseat, Hoc abs te tantum lector amice peto. XXVII. Johannes de Langeac canonicuspræ- bendatus & abbas eccles Claromont. necnon S. GiIdasii diœcesis Nannetensis 1517. 1529. mense Decembri. XXVIII. Ludovicus II. Chabanier senator Pa- risiensis, erat canonicus & abbas Claromont. an. 1535. quo excepit sacramentum Guillelmi du Prat episcopi. XXIX. GuilIelmus III. cFOuitre a capitulo abbatialcm dignitatem recepit vacantem per obi- tum Ludovici Chabanier an. 1557. Simul erat ) abbas Cantoensis an. 1560. Permutavit cum sequenti. XXX. Stephanus IV. Mauguin jurium do- ctor, primum cantor & canonicus CIarom. tan- dem abbas an. I 5 71. in possessionem admitti- tur. Fuit vicarius generalis sub quatuor episcopis, & sede vacante a capitulo deputatus an. 1584. interfuit lynodo provinciali Bituric. Ejus elogium vide apud Savaronem. XXXI. Georgius Ferrieres mortuo Stephano subrogatur a capitulo die 17. Aprilis 1589. XXXII. Alexander de la Rochefoucauld eo* dem an. die prima Maii. i XXXIII. Renatus de la Fertf. XXXIV. Annetus Mangot in supremo senatu Paris consiliarius, fit abbas per cessionem liberam Renati dc ia Ferti in manus capituli die Mar- tis 24. Aprilis an* 1601. XXXV. Johannes Veissier bachafaureus in decretis obtinet abbatis dignitatem per Anneti ces sionem, capitulo eam conferente pIeno jure dic Mercurii 27. Febr. an. 1613. obiit an. 1 6 3 7. XXXVI.Franciscus Champflour silius GeraI- di in suprema subsidiorum curia senatoris & N. TailIandier, canonicus Clarom. in utroque jure 3n ECCLESIA CLA licentiatus, & in curia Claromontenfi consiliarius J clericus, providetur a capitulo de abbatia vacante per obitum Johannis Veissier, die 20. Junii 1 637. In cujus possessionem admittitur die 22. ejula, mensis. Obiit 1682. XXXVII. Stephanus V.Champflour, filius Jo- hannis consiliarii in subsidiorum curia, & Mariæ Fayet, licentiatuS Sorbonæ, Francisci nepos, eidem successit per resignationem. Fuit vicarius ge- neraIis capituli sede vacante, necnon episeopi. Domum abbatiaIem reædificavit magnis sumti- bus. Nominatur ad Rupellensem episcopatum caiend. Januarii 1703. & resignavit nepoti. j XXXVIII. Johannes Baptista Champstour, filius BIasii senatoris in subsidiorum curia, & Helenæ de Laire, doctor Sorbonicus, abbatiam obtinuit an. 1703. vivit hoc an. 1717. Sequentibus abbatibus minime possiimus Io- cumassignare. Hugo abb. filius Beatricis in veteri libro anni- versariorum in quo sequentes abbates reperiuntur. VIII. caI. Martii anniv. Bertrandi de Murol ab. Clarom. VII. Idus Augusti anniv. Amedii abbatis Cla- romont. ROMONTENSIS. L Idibus Sept. anniv. Hugonis de Turre Clar, abb. pro quo debet capitulum facere preces, obia- tiones & cIassica ; & residuum debet librari

librantur XL. solidi pro dom. Hugone de Turre abbate quondam Clarom. & senescalco Lugdu- nensi. VII. Idus Decembris anniv. W. d’Albufso abb. quondam Clarom. Idibus Sept. anniv. H. de Turribus quon- dam abb. Clar. pro quo fiunt preces, oblationes & cIassica per capituium. Ex necrologio sanctæ Andreæ Clarom. VI. Felit, commemoratio D. Bertrandi de Muni Claromontensis abbatis, & infra : xII. Febr. obiit D. Bertrandus de Murol Clar. eccl, abbas. In daustro S. Andreæ ord. Præmonstratensis legitur hoc epitaphium in lapideo cœnotaphio sculptum : Bertrandus Murol jacet hic abbas Claromontis, Nil……… intus rusticitatis halitus ; Stc circumspectus, sic re moderatus in omni Ut nichil absque modo crederet esse deceus. In necrologio majoris eccIesiæ superius laudato notatur obitus Chatardi abbatis. DECANl CLAROMONTENSES. I. QALOMON reperitur decanus an. 9 24. ( Oin charta Brivatensis ecclesiæ. II. Robertus decanus nominatur in instrumento eccI. CIarom. an. 21. regnante Roberto rege, vide in Giraldo præposito. Subscribit cui- dam chartae Willelmi comitis Arvemiæ, ejusque uxoris Philippiae tempore Renconis episcopi, qui sedit ab an. circiter 1028. ad 1052. Videtur idem cum Roberto Arvemensi decano, qui in chart Celsiniensi dicitur avunculos Eustorgii, a quo ecclesia S. FIori Ciuniacensibus, & mo- nasterio Celsiniensi est tradita. Utrum idemsit ac Robertus decanus notatus in charta an. 3 4-regnan— ] te Henrico ; & Robertus qui subscripsit donationi, ab Heldino Willelmi & Ricardis filio factæ in communia fratrum sanctæ matris ecclesiæ Ar- vemensis servientium, mense Octobrio, regnan- te Philippo Francorum rege, ignoramus. III. Fulco decanus præsens recensetur in dedi- catione ecclesiæ S. Timothei & S. Crucis Bre- donensis apud Arvernos an. 1005. cujus mo- nasterioli historiam collegit D. Claud. Estiennot, ex chartis originalibus.. IV. Hugo I. subseribit instrumento fundatio— J nis ecclesiæ seu sacelli S. Nicolai de CIaustro, post Durantum episcopum Clarom. Hugonem præpositum, Attonem abbatem mense Junio fe- ria 3. Luna 8. annus non notatur. V. Ademarus I. subscribit litteris Willelmi episcopi dantis eccIesiæ B. Mariæ Clarom. & ca- nonicis ecclesiam sancti Martini Dalz Olmas, & villam de Grenoillas ; subscribit cum eo Ato q abbas. Chartæ desunt notæ chronicæ, sed data est an.’circiter 1 100. VI. G. nominatur in instrumento electionis Roberti d’Auvergne an. circiter 1196. quam postulavit cum capitulo confumari ab archiep. Bituric. VII. AnseImus I. decanus subscribit donationi basilicarum duarum Veteris-Brivatæ, ecclesiæ sancti Saturnini, &c. factæ a Durando episcop. Claromont. Petro de Chavanon fundatori cœ- nobii Piperaci anno circiter 1060. ex tabular. cœnobii. ) VIII. Hugo II. subscribit chartæ de capella S. Pr0} Nicolai, vivebatque tempore Duranti episcopi, Arv.pag. ex tabulis eccl. Clarom. IX. AnseImus II. decanus Iegitur tempore Guillelmi de Baffia episeopi CIarom. circa an. 100 6. Item AnseImus decanus subscribit litteris ejuidem episcopi pro S. Portiano an. m. c. X. Ademarus IL Noster D. Jacobus Boyer dicit Ademarum decanum subserinsisse donationi l ecclesiæ S. Martini de Ulmis de qua locuti su-

? mus in GuilleImo de Baffia episcopo, & in altero L instrumentoan. 1100. Forte hic est Ademarus 2ui tempore Aimerici episeopi notatur in charta ’asæ-Deian. 1111. An. 1 11/.cal.Septembriscon- sentit donationi ecclesiæ S. Laurentii Alsonensis, quam Aimericus cessit Casæ-Dei. Vide in hoc episcopo. Idem decanus in charta Plpcracensi & aIil Arthonæ an. 1 1 1 8. nominatur- XL Petrus L post Aimericum episcopum subECCLESIA CLA scribit chartæ an. 1137. ind. xv. x. cal. Maias, k ex tab. Cantogilensi. XII. G. iubscribit dono domus hospitaIis Montis-Pancerii an. 1193. Vide in Stephano tertio præposito. Idein decanus testis iu charta xre. Delphini comitis Arvem. oppignerantis episcopo Claromontano castrum Camaleriæ, mense De- Ral./<. cembri an. 119 6. Notatur in multis aliis instru- mentis a Baiuzioeditis ab an. 119 5. ad 1207. Vide iu Guillelmo I. præposito. Attamen noster D. Jacobus Boyer iu tabulis episcopatus observa- vit S. decanum legi in hominio quod ^ræstitit Pontius de Chapteuil Roberto electo Clarom. &c. mense Feb. 1195. Forte lapsu calami scrip-1 tum fuit S. pro G. XIII. Guillelmus I. archidiaconus Clarom. & Petrus Parent canonicus S. Genesii de deca- natu contenderunt ineunte sec. xm. pro qua di- rimenda lite Innocentius papa III. instrtuit cognitores & judices Hugonem dAnglars abb. Calæ- Dei, & abbatem Novem-sontium ordin. Præ- monstr. vide in Hugone abbate Casie-Dei qui obiit iv. id. Oct. 1203. XIV. Geraldus vel Girardus de Cros, alias Wlgrini, postea archiepiscopus Bituricensis an. circiter 1209. XV. Guido I. frater GeraIdi de Cros archiep.’ Bituric. memoratur iu charta ejusilem Geraldi, de partitione bonorum seu hereditatis inter suos fratres, data mense Julio an. 1213. ex probat, hist. Alvemiæ Baluzii pag. 254. XVI. P. frater Ademari de Cros, nepos Geraldi & Guidonis præfatorum, decanus dicitur in laudata charta, cujus testis fuit. Is est Petrus qui in chartario archiepiscopi Bituricensis notatur ad an. 1215. XVII. P. de Cros decanus, & G. archidiaco- nus transigunt cum G. de Cros, & W. de Murat fratribus, an. M. cc. XVIII. mense Octobri, tes _ tibus Bartholomæo abbate Clarom. & P. abbate1 S. Genesii. ln ista conventione notatur quod P. de Murat frater G. archiepise. Biruricensis, sit paterG. & W. fratrum supra memoratorum, & quod dictus P. decanus habuerit patrem Adema- rum de Cros, & patruum Guklonem de Cros : ldem erat decanus an. 1221. & 1224. XVIII. Guido II. 1230. die 25. Junii, ex arch. eccl. Clarom. G. forte idem an. 12 3 4. & 1238. quo die Veneris post festum S. Bartholo- jnæi sopi vit cum A. cantore Clarom. litem ortam inter abbates & conventus Mauzaci & Ricomagi, pro quadam sepultura. j XIX. Guillelmus decanus & capitulum an. tca a ?’124*2 •novam plantationem instituerunt in eccIe- rvæwrr ? sia S. Petri Clarom. quæ ad capitulum pertinebat, scilicet collegium canonicorum secularium ; quod probavit & confirmavit Hugo episcopus mense Aprili cjusuem anni, saIvo tamen censu quem ec- ciesia hæc capitulo & decano debebat Vide char- tas xv. XVI. & XVII. col. 87. 8 8. XX. Geraldus an. 1246. XXI. Guillelmus II.deCebaziaco decanus Cla- rom. & vicarius generalis Hugonis episc. Clarom. ut judex electus componit controversias ortas inter ROMONTENSIS. 314 L abbatem Tyemensem, & Stephanum de Tumo die Jovis ante festum Nativ.B.Mariæ an. 1248. Probat » lufr Dom— Arv. Balui. pag. j j. Idem am 1250. XXII. Guido III. de Qjiiriaco * nepos • Gui— * donis de Turre fuit decanus Claromontensis, ex charta monasterii Cantaonensis data calend. Septembris anni 1274. XXIII. Petrus II. Roccidecanus an. 1337. ex juramento Raimundi episc. Idem an. 1339. ind. vn. in instrumento ecdesiæ majoris, una cum Geraldo præposito, Guillelmo abbate, Petro Giraldi cantore, Rollando Grossi canonico, &c. 1 Idem excepit hominium lmberti an. 13 41.mense Septembri, & fecit homagium capitulo pro suo hospitio die 19. Aprilis 13 47. XXIV. Guillelmus III. de Agrifolio comme- moratur in litteris Hugonis Alberti ep. Albiensis an. 1362. die penultima mensis Decembris, quae asservantur in archivo coUegii S. Martialis T0I0- sie, inquit Baluz. in notis ad vitas pap. Aven. pag. 997. putat autem vir doctus eum esse Guillei- mum ab Agrifolio, filium Ademari de Agrifolio militis, qui doctoris lauream accepit Tololæan. 1365. posteaque factus est notarius sedis apostr tandemque cardinalis tit. S. Stephani iu Coelio ’monte an. 13 67. 12. mensis Maii. XXV. Marinotus de Ambillon dominus de sa Grange decanatu fruebatur an. 1410. XXVI. Johannes de Montmorin an. 1437. ex chartis S. Genesii, de quibus tamen locus est dubitandi, nam XXVII. Simon de Obstaris* decanus & vi— ♦ d* carius generalis Jacobi de Combom episcopi Cia— coru’ romontensis tunc iu remotis agentis, in tabulis capituli & decanatus reperitur die 14. Aprilis 1425. Item 1426. 39. 44. 5 1. & 52. die 21. Febr. Dispensavit Guillelmum vicecomitem . Narbonensem a sacramento quod emiserat de non * retractanda donatione vicecomitatus Narbonen- sis, quam fecerat Ludovico de Beaufort domino de Canillac. Ex tabular. Narbon. in biblioth. Colbert. Obiit die 17. Julii 1452. XXVIII. Petrus Richardi..Magister Petrus Richardi, in decretis licentiatus, consiliarius do- mini nostri Francorum regis in sua venerabili curia parlamenti Parisius, ex canonico * Clarom. ele— • ctus in decanum, capitulo juramentum præstitit die xxx. mensis Julii anno M. cccc. Lii. Nominatur in variis instrumentis an. 1461. 1466, 1469. cui successit in decanatu . XXIX. Johannes Petitdl, Johannis II. ducis " Borbonii & Arvemiæ consiliarius, abbas Thierni, factus postea Mimatensis episcopus, an. 1474. de quo vide ibidem. AXX. Matthæus de Porta doctor utriusque juris, caularum sacri palatii auditor, canonicus & decanus erat Clarom. die 13. Junii 1475. In terrario decanatus plurimæ recognitiones leguntur ipsi factæ apræfato anno ad 1486. Inne- crologio dicitur obiisse die undecima Septembris ; ♦ pro cujus anniverfario distribuuntur L. folidi, ad • P. Richardi reperitur suilse canonicus in aft. capitular. ’ + J5’ instar episeoporum, jty ECCLESIA CL^ instar episeoporum, cum precibus, & orationibus, l & clafficis. Additur : librariam hujus ecclesiæ de suis bonis construere fecit, & libros suos illi donavit. XXXI. Antonius dc Montmorin dominus du ChasteIart, abbas Magni-loci, an. 1494* die 13. SeP*. eIi8itur decanus Claromontanus. Eratnc- Foumy rt— poS An neti de Montmorin abbatis Magni-loci, ex ’Hifienets Carolo fratre ; matrem habuit Philippam de l’E(- SrM.it [rt— pinaste dominum du ChasteIart. Adhuc superstes annis 15 07. ac 1 5 1 o. XXXII.Gaufridus de Turribus decan. 1512. . Mont— XXXIII.Marquesius de Monte-Buxerio * ca- 01, cr’ nonicus & decanus xi. April. 1 5 20.Item 1525. 1 5 27. electus est a capitulo præpositus die Sab-1 bati 21. Nov. per obitum Guillelmi de Benaud, anno 1528. Ejus canonicatum acpræbendam eodem die contulerunt canonici capitulantes nobili viro magistro Gilberto de la Fayette jurium Iicentiato & abbati S. Jodoci ; decanatum vero Annæ Regin qui sequitur. XXXIV. Annas, al. Annæus Regin electus decanus 1528. decanatum pro cantoria permutavit, die Novemb. ultima ejusilem anni, utrumque beneficium conferente capitulo, in cujus ma « - nibus cessionem sive, ut vocant, demissionem fecerant decanus & cantor. Appellatur nobilis & egregius vir dominus & magister Anna Regin ju—’ rium prosesser, S. Sedis apostolicæ protonotarius, archidiaconus major Albiensis, cantor & canonicus ecdesia cathedralis Claromontensis, curio de laCha- basse, prior Vici-comitis, vicarius generalis Guillelmi du Prat, ejusque consanguineus amitinus, canonicus præbendatus ecclesiæ principalis beatæ Mariæ Portus-Clarom. in charta ejusil. ecclesiæ Por- tuensis 1 5 47. quo tempore non erat decanus ; hanc enim dignitatem parvo tempore obtinuit. Obiit 17. Junii 1556. humatus in ecdesia ca- thedr. in saccllo S. Annæ retro altare primarium. XXXV. Antonius I. Chabanier, patria Bor— j a tensis *, ex canonico & cantore electus decanus, dieLunæ 30. Novemb. 1528. Eratconsiliarius in Parisiensi suprcmo senatu. PIures excepit reco- gnitiones 15 30. 32.& 3 5. XXXVI. Deodatus Boutiu, Borti quoque na- tus, pariterque senator Parisiensis, decanatus pos- * / 1546. sessionem adeptus est 9. Septemb. 1 5 5 6. * die Mercurii. Illum rcperio decanum in terrariis ab anno 1 548. ad 15 60. XXXVII.Franciscos deTersat, dominus de Lam- ^une^G. bres, protonotarius, prior de Briffens, c/.de Briffoux, e » Prat. canonicus & decanus Clarom. 1581. 1589. XXXVIII.Claudius Thyerri ex cantore decanus, sepuIturam habet in ecdesia cathedrali in ’ sacello S. Juliani Brivatenfis. Hujus viri pietatem loquuntur tabulæin eodem oratorio conspicuæ ; obiit anno 1612. XXXIX. AntoniusII. deMontmorin 1620. ex charta Magni-loci. XL. Petrus III. Boumet, Bellimontensis, consiliarius in curia præsidiali Clarom. decanatu gaudebat annis 1622. 28. & 1630. XLI. Antonius III. TailIandier Blasii advocati a Bort in finibus Arvemiæ & Lemovicini pagi, prope Dura, nium flumen, In Doidognt. Tornus //. tROMONTENSIS. 316 L in Claromontensis urbis sede judiciaria, ac Benedictae Breuii silius, fuit canonicus ac decanus Cla- rom. necnon prlorS. Boniti Montis-Pancerii ♦, * Mont* an. 163 8.46. j o. 16 5 7. Sus resignavit sacer- dotia tribus nepotibus, videlicet canonicatumBlasio Aigue* Gaytc, nunc canonicorum decano seu antiquiori, 1 er e’ prioratum Blasio de Crespat, hodie canonico, ac decanatum Geraldo sequenti. Sepultus jacet in ca- pella cathedralis ecclesiæ nuncupata S » Margaritae. XL11. Geraldus Champstour, Antonii superio- ris abnepos, Stephani abbatis, nunc RupeUensis episcopi, frater, ecclesiæ cathedralis decanatum obtinuit per resignationem anno 1650. mense 1 Januar. Dignitatem vero consiliarii ac sigiilorum custodis in supremo subsidionim Arvemiæ senatu adeptus est 2 5. Septemb. 1664. Eligitur primus e vicariis generalibus, sede episcopali vacante.men- se April. 1682. Viam omnis camis ingressiis est mense Junio 1697. ac in tumulo paterno apud eccIesiam cathed. humatus in sacello S. Agathæ. XLIII.FranciscosII.Augier, Petri Franciæ quæi- torisex Anna Champstour silius, Geraldo avun- culo successita capitulo electus anno 1697. In jure versatissimus est, & consiliarius clericus in præsidiali curia Clarom. Officialis munere fuit- „ gitur sede vacante hoc anno 1717. GENESII CLAROMONT. ECCLESIA s.genex DE CLER- CUJUS PRIMA DIGNITAS MONT. NOMEN ABBATIS OBTINET. SANCTUS GenesIUS Arvernorum episcopus fertur in urbe sua ecclesiam construxine in honorem S. Symphoriani martyris, obtentis ab epis copo Æduensi sancti hujus reliquiis, quæ etiam- num in eadem ecdesia religiose adservantur. Post- modum ipse Genesius in hac sua ecdesia tumula- tus est, ejusque sepulcro appositum celebre epita- phium, quod refert Savaro in suis Claromonta- } nis originibus pag. 5 6. Videtur autem oblongo marmori insculptum, quod antiquitatem maxi- me redolet, apud sacellum S. Genesio sacrum, ubi ejusilem corpus traditur oIim humatum fuisse ; nunc vero iu altari principe collocatum eminet in argentea capsa impensis canonicorum affabre facta, cum epigraphe sequenti : Hierotheca hæc constructa fuit sumptibus capituli, anno millesimoseptingentesimo nono, Ludorico decimo quarto regnante. Ecdesia S. Symphoriani ab an. 1090. sancti Genesii nomen præferebat, ut probat Savaro in libro de ecclesiis & altaribus Clarom. num. 2 5. £ sed a quo tempore abbatia hæc originem duxerit, an monachi vel canonici eam primum inco- luerint, quis audeat divinare ? nunc autem est ca- nonicorum collegium, & veteres tabulæ de com- munia fratrum illic Deo servientium loquuntur. Nunc præter abbatem, qui eligitur a capitulo, sunt ibi decem canonici, quorum unus cantoris officium exercet ad vitam, & post abbatem primum occupat locum. In instrumento visitationis quam fecit Simon archiep. Bituricensis, an. 1284. legimus quod Sabbato /ancto visitaverit fanctum MaWd ». Genesiumcanonicorumsecularium. &an. 1287. * 15. Aprilis die Martis. Tl’ X 3I7 ECCLESIA CLJ Abbatum seriem hic pro modulo damus, tum. ex archivis S. Genesii, tum ex aliis documentis. Abbatum SERIES. I. TJ OtgerIUS AGAiSUSabbas S. Genesii, JLVanno 113 6. ex chartulario sancti Illidii. Eo nullum antiquiorem reperire potui. II. S. abbas S. Genesii subscribit concessioni * Mont— hospitalis Montis-pancerii *, an. 119 3. ex char- pancier. ccc|efiæ cathedra ! is Claromont. III. Pontius I. reperitur in chartulario S. Illidii an. 1194. 1204. 1209. 1214. Idem occurrit in archivis episcopi CIaromont. an. 1 195. mense Febr.Ind.x111. & in litteris Roberti epise. Clarom. fag an. i i 9 9. Vid. prob. hilt Arv. & nostra instru- menta inter excerpta ad Robertum episc. Clarom. spectantia col. 8 6. A. Idem estetiam proculdubio ac P. abbas S Genesii, decanus Clarom. & Cama- leriensis ecdesiarum an. Incam. 121 5. ex charta Camaleriensi.Existimamus cum esse Pontium cujus anniversarium notatur 111. idus Septemb. iu ne- crolog. majoris ecclesiæ. IV. L. abbas S. Genesii subscriptus habetur in charta transactionis inter capituium cathedralis ecclesiæ, & Wiilelmum dominum de Baffia anno 12 2 1. mense Maio, ex arch. cathedr. V. Amblardus abbas S. Genesii anno 1236. in festo S. Petri ad vincula ; ex charta ecclesiæ’ collegiatæ B. Mariæ de Camaleria, & ex chartario S. Illidii an. 1 246. Est procuI dubio ille Am- blardus Vigerii de quo instrum. hoc : AmbIardus Vigerii abbas S. Genesii, totumque capitulum ejuf- dem loci, penfatis gratuitis benesiciis quæ venerabilis pater Hugo episcopus Clarom. ipsis & ecclesiæ S. Genesii propria liberalitate contulit & cotliidie conserre non cesset, frondent eidem præsuli se post ejus decessem pro ipso ejusque parentibus anniver- fartum in præfata ecclesia singulis annis celebraturos follemniter in perpetuum. Actum an. Dom. M. CC. quadragesimoprimo mense Decembri. In archivo j S. Genesii an. 1253. legitur Amblardum Vigerii cantorem Claromontensis ecclesiæ, suam elegisse sepulturam in ecclesia S. Genesii, eidemque decimam de Monte-pancerio concessisse. An sit idem cum cantore abbas Genesianus, & abbatiam ab- dicarit, non ausim adsirmare. Certe in dicto te- stamento non meminit abbatialis dignitatis. VI. Pontius II. ex Illidiano chartul. an. 1269. VII. Petrus I. de Gersiaco ibidem an. 1278. ejus anniversarium notatur iu necrol. eccIesiæ ca- thedralis calend. Januarii. VIII. Johannes AyceIin obtinet dispensatio- nem habendi abbatiam ecclesiæ cathedralis cum f abbatia S. Genesii quam in antea obtinebat, ex bulla. Nicolai papæ data Romæ apud S. Mariam majorem 111. idus Decemb. pontific. an. primo. Bulla hæc adservatur in sacristia fratrum Prædica- torum Claromont. Postea conscendit Johannes cathedram Claromontensem. * Marmil— IX. Raynardus de Meziaco abbas secularis ec- lac vrope clesiæ S. Genesii Claromontensis, & capitulum gum pr,’, — ejufdem ecclesiæ permutant quasoam decimas cum rI)nes^blf’ Aymuin°abbateCasie-Dei, &GeraldodeTalemp- usacuid— deS priore Marmiliaci * die Sabbati post festum beatorum apoftolorum Petri & Pauli an. Domini IROMONTENSIS. 318 A m. ccc. ex charta denticulata cujus pars altera adservatur in archivo Casie-Dei, altera in archi- vio S. Genesii. Appellatur canonicus ceclcsiæ ca- thedralis, in compositione facta cum priore & fratribus domus de Monte-Carmelo an. 1305* 19. Aprilisind. 111. vacante sede apoftolica. An. 1311. memoratur in tabula epise. Claromont. ubi cognominatur de Messiaco.Vide inter instrum. ecclesiæ Clarom. chartam xxi. col. 92. X. Stephanus Bordonis canonicus erat S. Ge- nesii anno 1295. & 1302. ex bulla Bonifacii papæ VIII. directa Guillelmo ep. Mimatensi, in qua nominatur cum mulus aliis S. Genesii cano- B nicis, qui domum fratrum ord. beatæ Mariæ de Monte-Carmeli hostiliter invaserant apud Cla- rum-montem. Hanc bullam ex archivis Carmelitarum Clarom. descrlpsit noster D. Jac. Boyer. Stephanus hic abbas erat 13 13. & 1316. lste una cum Johanne Casie-Dei, canonico ecclesiæ S. Genesii, peregrinationis ergo venit ad eccle- siam B. Mariæ Aniciensis die Martis ante festum Pentecostes an. 13 19. ex litteris testimonialibus Petri Jacobi legum doctoris, officialis Aniciensis, datis die & anno præfatis. XI. Bertrandus de Turre reperitur in charta die Lunæ ante festum cathed.S.Petri 1 3 4 4.Hoc loco " notabimus tres abbates, quorum ætas ignoratur. XII. W. Delmatz ex terrario nuncupato le Dogue, an. 1317. scripto. In Arvernia repe- riuntur plura ejusilem nominis terraria, forsan a notario qui vocari poterat le Dogue, vel potius eo quod terraria sint documenta. XIII. Raimundus de Monte-ferrario canonicus Claromontensis & abbas S. Genesii instituit vicariam in capella S. Genesii. Ex eodem terrario. XIV. PetrusII. de Giac. Ex eodem. XV. Bermundusvel BremundusdeCherio, li- centiatus in decretis, in charta ecclesiæ cathedral. nuncupatur Raymundus an. 1437. at in pluri- bus chartis S. Genesii Bermundus sive Bremun- dus, annis videlicet 1434. 36. 52. 58. 60. Ut procurator capituli majoris eccl. an. 1445. excepit hominium Armandi ValIix rectoris sancti Martini dc Ulmis. Concordiam iniit cum capi- tulo cathedralis coram arbitro Johanne de Monte- m ori no legum doctore, decano Brivatensi & Claromontenfi, prædictæ & Lugduncnsis ecclesiæ canonico, & in venerabili parlamento præse- dente. regio ac requestarum magistro, anno a Nati- vit Domini j 437. ind. xv. 27. die Maii, Eu- genii IV. annovn. Idem composuitcum lsabella ■ de Foresta abbatissaBellimontis 1449. Abbatiam dimisitin manibus sui capituli 1466. XVI. Johannes II. de Cherio, in legibus bac- calaureus, canonicus S. Genesii 1452. curatus S. Remigii 1467. eodem anno sit abbas S. Ge, - nesii. Nominatur quoque canonicus cathedralis annis 1489. & 1493* XVII. Jacobus Boati. XVIII. Antonius I. Brunel Iegum doctor, canonicus cathedralis ecclesiæ, & abbaS S. Genesii 1515. decernit annuale post obitum suum apud ecclesiamS. ljlidii 28. Aprilis 1517— sepultuscst in sua abbatiali ecclesia. Jl9 ECCLESIA CL7 XIX. Hugo Gontard canonicus erat S. Ge- nesii 1515. abbas vero 1 5 19. Altare majus elegantissimo opem xronstruxit. XX. Claudius Gontard 1545. XXI. Petrus III. Ceberet. XXII. Durandus Ceberet 1 5 65. XXIII. Johannes III. VidiIhe canonicus ec- cIesiæ cathedr. & abbas S. Genesii 1 5 69. XXIV. Annetus Ie Riche 1583. Eo sedente Antonius TAyntS-Ravel sedilia chori miro opifi- cio elaborata dedit ecdesiæ S. Genesii an. 1595* Annetus condidit testamentum 1 597 « XXV. Gilbertus Mauguin, simuI canonicus ecdesiæ Clarom. 1 598. fit abbas, obiitqueanno 1606. XXVI. Petrus IV. Boumet 1607. XXVII. Antonius II. Boumet 1617. iROMONTENSIS> p0 A XXVIII. Guillelmus I. Vangon canonicus ca- thedralis & abbas Genesianus 1 63 1. XXIX. GuiIlelmus II. Bohet superioris ex sorore nepos 1659. XXX. Jordanis Montigny etiam superioris nepos ex sorore 1679. XXXI. Franciscus de Combes Ricomagensis, sacræ facuhatis Parisiensis doctor theologus & so- cius Sorbonicus, filius nobilis viri Caroli in cu- ria præsidiaii Ricomagensi prætoris, ex Francisca de Ribeyre supremi vectigalium in Arvernia se- B natus principis sorore : frater vero Gabrielis in Ricomagensi curia præsidiali prætoris. Linguam Hebraicam apprime callet, in sacris libris & theologia versatissimus, summæ eruditioni sum- mam pietatem jungit. Abbatiam obtinet a mense Julio anni 1693. ABBATIÆ DIŒCESIS CLAROMONTENSIS. LICET plurimæ sint adhuc abbatiæ in diœ— < cesi Claromontensi, longe plores tamen olim exstabant, quarum pauca supersunt monumenta. Sed ne tot veterum monasteriorum memoria pe- nitus pereat, de iis primum loquemur breviter ; & longe fusius postea de abbatiis nunc exstanti- bus aut a brevi tempore destructis. DE VETERIBUS MONASTERIIS QUÆ STATUM PRISTINUM MUTARUNT. j. E veteribus monasteriis quæ a statu priori Cumbido— JL/ exciderunt dicturi, exordium sumendum putamus ab antiquissimo Cambidobrensi, Com- bronde, cujus meminit Gregorius Tur. Iib.de vit. y. trf ;. Patrum cap. 6. de S. Quintiano episcopo, qui] ¥• hoc iu monasterio energumenum a dæmone li- beravit ; & cap. 5. de S. Portiano abbate, ubi meminit beati Protasii apud Cambidobrense mo- nasterium rectufu qui Portianum salutaribus mo- nitis muniit contra dæmonis fraudes & astus. Verba Gregorii hæc referentis, induxisse viden- tur Jacobum Sirmondura ut crederet Cambido- brense rnonasterium, idem esse cum S. Portiani cella ; verum ex contextu Gregorii diversa esse monasteria probat MabiIIonius. Sane Gregorius referens miracuIum in S. Portiani monasterio ab ipso patratum, addit : Idque flarim revelatum est beato Protasio, qui tunc apud Cambidobrense ] monasterium habebatur reclufus. Si idem fuisset Cambidobrense monastrrium, ac Miradense S. Portiani, quid opus fuisset reveIationis, ut mira- culum hoc S. Protasio ibidem commoranti no- tum fieret 1 Denique diversi locorum situs id pro- bant ; nam S. Portiani oppidum octo fere Ieucis distat a Cambidobro, quodRicomago vicinum est. De hoc coenobio plura non habemus. Nunc est prioratus abbatiæ Menatensi subjectus, in oppidulo cui nomen dat, prope Ricomagum ; distat vero ab oppido & monasterio S. Portiani octo circi- ter Ieucis. Consequenter dicemus de aliis monaste- riis quorum notitiam debemus eidem Gregorio* Tornus II. 3 Monasterium S. Cyrici ♦ in suburbio Clarom. 1 j. cujus abbatis nomine Abrahami sanctitate conspi— $5 ^5%, cui meminit Greg. Turon. lib. 2. hist. Franc. cap. 2 1. & lib. de vit. Patrum cap. 3. quod integrum est de ejus vita ; nunc est ecclesia parochialis. JLiri- nensium vivendi genus hoc in monasterio olim servatum fuisse innuit Apollinaris Sidonius lib. 7. epist. 17. ad Volusianum, ad quem mittit epitaphium Abrahami abbatis. Ibidem indicat S. Au- xanium huic coenobio præfuisse post Abrahamum. Qui vir, ut nosti, inquit ApolIinaris, pluseuluni justo & corpore irifirmus, & verecundus ingenio, eoque parendi quam imperandi prcimrior, exigit te rogari, ut tuo ipse sub magisterio monasterii ma~ gistrr accedat. Amblardus abbas S. Cyrici an. ) 1019. interfuit instrumento de gestis vitæ cano- nicæ introductæ in eeclesiam Gerundensem, ex Mabillonio ad hunc annum pag. 265. Cromonense* monasterium sexto ab urbe CIa— III. romontana miIIiario distabat. Destructum fuit a n™ « * » Danis, ut & alia ejusilem regionis fere omnia : at *Cournm. seculo x. instauratum pro canonicis ReguIaribus, quibus tandem feculares canonici successerunt. Monasterii Cromonensis memiuit Gregor* Tu- ron. tum lib. 4. hist. cap. 40. tum lib. de vitis Patrum cap. 6. Monasterium S. Martii, cujus sanctissimi abba— IV. tis vitant describit Greg. Turon. lib. de vit. Pa— S’MartU’ £ trum c. 14. situm erat non procul ab urbe Arver- nica, ad radices Waiseri castri, inter monast. Ru- biacense & eccles S. Victoris ; nunc est prioratus abbatiæ Illidianæ subjectus. Volvicense monasterium * diœcesis CIarom. V. ab Avito episcopo conditum est in honorem S. YoiSc ? Præjecti decestoris & S. Amarini abbatis ex Vo- sagensi monasterio isthuc profecti ; qui ambo a ficariis trucidati ibidem sepulti jacebant. Godonem vero Præjecti consanguineum sanctus fundator huic coenobio primum abbatem præfecit ; de quo vide in S. Præjecti vita seculo 2.Bened. pagg. 650. & 6 5 1. Hunc in regimine videtur excepisse EoaI- dus, qui anno circiter 709. una cum Moderato Xij 32i ECCLESIA CLjA Teclatensi abbate milsus suit a Proculo Arverncnsi J episcopo ad FulcoaidumLugdun. archiep. rogatu- rus ut corpus S. Boniti Arvcn. episcopi, suæ ec- clesiæ restitueretur ; mortuus quippe Lugduni se- pultus suerat in S. Petri parthenone. Distat Vol- vicus quinque pallbum millibus ab urbcArvcrno- ruin, totidemque a Mauzaco, ordinis Cluniac. ab- batia, cujus est tenuis modo prioratus. VI Tecladcnse monasterium, seu S. Petri deTe- Teeladense dada, ordinis sancti Benedicti, vuIgo Teillede, exstabat VII. vel vi 11. ineunte seculo : nam Mode- ratus rector seu abbas Teclatensis monasterii in- terfuit transtationi &cxfcquiisS.Bonitiepisc. Cla— j rom. ex hist. hujus transtat. Jam an. I 146. sub- erat Case-Dei » ex litteris apostol. Eugenii papæ III. ubi ceilæ huic subditæ asceterio recensentur. Certe Simon archiepiscopus Bituricensis in instru- mento visititionis suæ, sub finem seculi xm. factæ, dicitur accessisse non semel ad Teillede, Latine Tecletas, prioratum Casæ-Dei, qui situs est haud procul a Ricomago versus Cambidobrum oppidum. VII. Camelariense * monasterium, a loco ubi con- riense*» ditum est Arvernorum suburbano, Camelaria » Chama— nomine, sic dictum, primariam sui S. Præjecto iierea, debet originem ; qui videlicet circa annum 665.^ Genesio viro illustri auctor exstitit, deficiente prole, ecclesiæ Dei sibi pro liberis adoptandae. Hic itaque in loco prædicto puellarum coenobium sub regula SS. Benedicti, Cæsarii & Columbani exstruxit, ubi Præjectus feminam illustrem Gun- Sce.2.Sn. dilanam nomine abbatissam confutuit. Porro in castro Camelaria erant ecclesiæ quinque, una beati Petri apostoli, virginibus sacris aptata ; altera sanctæ Cæciiiæ, monachis attributa. Utra vero sit quæ modo collegiata canonicorum secularium, ubi S. Thecla requiescere dicitur, an utraque, nescire profitemur. I viti. Caorra, cujus loci abbas Visianus testis est Caorrcnse. cjwrtæ qua abbas S. Michaelis de Clusa dat tute- Iam & munitionem in villa & ecclesia de Salviac, Roberto IV. comiti Arvem. an. 1182. Probat, hist. domus Arv. Baluz. pag. yo* ix. Rubiacensis apud Arvernos parthenonis a Rubuccnse Monte-Rubiaco sic appellati incerta est origo, in- quit Mabi|. ad an. 542. attamen noster domnus Petrus Laurent, vir olim non vulgaris sagacitatis in monumentorum veterum investigatlone, eam tribuendam putat S. Præjecto Arvernorum epi- scopo. Hoc monasterium juxta Clarum-montem situm, hinc indeque montibus septum, ab Oriente soiummodo pandens aditum, haud procul emi— E net urbi, inquit vita S. Boniti Arvernorum epi- scopi. Sub rupe vero in qua situm erat, fluit amnis seu torrens vulgo dictus Dretaine. Huc au- tem S. Bonitus Arvem. episcopus adduxit ex Britannia Blancam, cui lumen oculorum reddiderat, eamque abbatisiæ commendavit. Nunc est eccle- sia parochialis cum prioratu, qui a Mauzacensi pendet monasterio. X. Parthenon Marciacensis, Marsac, fundatus cre- wnse’a" ditur a B. Namadia uxore B. Calminii fundatoris Mauziacensis monasterii. Distat a Mauziaco se- jni-lcuca, cui ut prioratus subditur. Catharina de lROMONTENSIS. L Alexandro huic parthenoni præerat an. 13 44. obiitque 1358. Margarita de sancto Desiderio 1413 • priorissa erat ; obiit 1423. Adhuc super- est cum numeroso sacrarum virginum coetu. S. Juliani de Gcnesta sanctimonialium cœno— XI. bium prope parthenonem S. Genesii conditur a Gencrtens< S. Roberto Casie-Dei abbate, aut ab ipsius suc- ccflorc ; enumeratur inter membra Casæ-Dei seu cellas ab hoc monasterio pendentes an. 1184. in litteris Lucii III. datis vi. calendas Octobris, indictione fecunda, an. pontisicatus 111. Adhuc floret hic parthenon, & triginta circiter habet j sanctimoniaies sub priorissa. S. Genesii, X Cenie^, monialium prope Pont— XIT. Gibault oppidum, Casæ-Dei etiam suberat an. S. Gencfii< 1184. ex Iaudatis Lucii 111. litteris. Adhuc in hoc monasterio moniales Christo sponso serviunt. Inter abbatias diœcesis Claromontanæ non XIIi. exstantes recenset Johannes le Paige doctor theo- logus, collegii Præmonstratensis prior, ejuldem- que ordinis procurator spndicus, abbatiam SS. Gervasii & Prothasii de Alba— Petra apud Scho- Iam Arvemiæ vicum, Ecole, a monasterio S. Gilberti seu Novem-Fontium duabus leucis dissi- tam, modo redactam in prioratum præfato sub- — ditam S. Gilberti monasterio. Huic moniaIium Præmonstratensium parthenoni, ut fertur, in Francia unico, successive præfuerunt sancta Pe- tronilla S. Gilberti uxor, eorumque filia Pontia. Noster D. J. Boyer audivit a Scolæ senioribus olim a se vilas monialeS in dicto prioratu. Con- sule vitam S. Gilberti & S. Petronillæ, itemque Raynerii S. Mariani Altissiodorensis abbatis pri- mi, a dicto Pagio editam Parisiis ex typograph » Bertr. Martin CIO. idc. xx. Idem D. Jacobus Boyer habuit præ manibus & deseripsit chartam Stephani Arvernorum epi- ) scopi datam anno 976. in qua commemorat abbatiam S. Maciæ quæ dicitur Principalis, du Port, atque abbatiam S Alartini, quæ vocatur Cronensis. ABBATIÆ QUÆ EXTANT IN DIŒCESI CLA ROMON TENSI. ABbaTIÆ quæ exstant, quibus eas accen- scmus quæ usque ad nostram pene ætatem pristinum retinuerunt statum, sunt : S. Illidius, Ord. S. Casa-Dei, Bencdid. Mauziacum, ’Iciodorum, Magnus-Iocus, Thiernum, Menatum, Ebrolium, Prioratus S. Porciani, Celsinianensis, Silviniaci. FEMINARUM. S. Petrus deBelIo-monte, Brajacum, Cussetum. 323 ECCLESIA 9^ S— S. Amabilis Ricomagensis, A, <ul’— Cantoennum, Arthona. oh. Mons Petrosus, Cisterdcn. Vailis-honesta, Boschetura, Bella-aqua., CL A ROMONTENSIS. 324 A FeminaRUm. Esclachia, Vailis-sana, Medius-Mons. S » Andreas, Ord.Præ » Novem-sontes. S. CfaraCtaom. cte®. Aquæ-Sparlæ. nun. .s-AHym s. ILLIDIUS * ORDINIS S. BENEDICTI. POSITA est hæc abbatia prope & extra mu-1 ros urbis Claromontensis, in amplo suburbio S. IHidii nuncupato, quod Gregorius Turon. lib. 1. histr c. 43. Picum Christianorum appellat, quin* gentis circiter ab urbe passibus ad meridiem, in * ! • Tire— declivi planitie ad Trundonem * fluviolum. Eo> « •in®. desia primitus a B. Austremonio Arvernorum • Nostre— protopræsuiein honoremB. Mariæ Interjunctos*

? Entre— consecrata fertur ; deinde a S. Illidio ejus succestbre Saint>. in honorem B. Clementis papæ & martyris, ob acceptum ejusilem sancti pontificis brachium ; tan- dem S. Illidii ibidem sepulti nomen obtinuit ; ut patet ex Gregor. Turon. in libro de vit. Patrum cap. 2. qui eam S. Illidii basilicam vocat Vide Ruinartum in additionibus ad Gregorium Turon. pag. 1400. & seq. Istam porro basilicam ac mo- nasterium a Normannis anno 916. eversum Arnaldus præsui & Raimundus comes Claromontanus instaurarunt, accersitis Cluniaci monachis cir- citer an. 958. Basilicam consecravit Paschalis II. 6. cal. Julii an. 1106. De hac domo sic habet anonymus in fine pcr- vetusti Illidiani necrologii : Illidi ana domus fortissima turribus est arx, Albaque diverfo perlucent marmore claustra. j • Ee. Clar. Hic divo facrum Venerando * ipsigne sacellum, Sanctaque seulpturæ præstantis cerne sepulcra, Quæ tot sacrarunt pretioso sanguine testrs. Hunc modicus lambit veniens de montibus amnis ; Juxta & fons salsus pontem lapidefcit in altum. Exstat in tabulario S. lllidii bulla Gregorii papæ XI. data Romæapud S. Petrum III. cal. Januarii, ejus pontif. an. VII. hoc est an. Christi 1377. vel 13 78. qua subdit coenobium Illidianum Cafe- Dei, ea lege ut eIectus abbas Illidianus a capitulo, confirmaretur a Calæ-Dei abbate. Nescimus autem utrum fecundum bullam hanc Illidianum cœ- nobium aliquando alteri subjacuerit. In hoc monasterio episcopus CIaromontensis hospitio excipitur & pernoctat in suo primo ad- ventu, indeque solemniter procedit ad ecdesiam suam ; quam antiquam consuetudinem observa- runt tres ultimi episcopi. Hoc monasterium primum unitum est congregationi Casalis-Benedicti, anno circiter 1500. postea accessit ad congregationem sancti Mauri an. 16 3 6. cujus beneficio refloruit ibi observantia regularis. Abbatum historiam texere nobis nunc incumbit * Abbatum s e r i e s. I. T> ErnaRDUS I. quo instante AmoIdus seu .DArmoldus epise. Arvernensis consilio cie- ricorum suorum & baronum Arvemiæ, & præ- sertim Bemardi hujus loci domini, huic sanctæ ec- desiæ per manus dom. Odonis abbatis monachos restituit, & plurima tribuit, id confirmante Lo- thario rege ; ex cod. MS. Illidiano. Verisimileest S. Odonem, Bemardo cedente, abbatem iu ejus locum subrogatum esse, quod tot iu monastcriis contigit. « II. Mancidius, quo satagenteBego Arvernensis * episcopus retegit an. 937. reliquias S. Clementis in monasterio lUidiano. III. Mando abbas sancti IHidii memoratur iu charta Geraldi sacerdotis, qui videbatur manere ad tft at Min- ecclesiamS. Petri, quæ vocatur de Dmarias ; pro adiu*’ Illidiano cœnobio an. 1080. ex Mabill. ad hunc annum. IV. Petrus I. de Fdnte-Gibaudi, S. Illidii mo- nachus, abbas ibidem fecundum Seguini abbatis Calæ-Dei vaticinium constitutus, multis adver- fis exercitatus fuit, hostes infensissimos expertus ) comitem CIaromontensem & canonicos, variis* que impetitus calumniis. Verum Urbano II. se sistens in concilio Claromontensi, omnes criminationes refelIit. Hic S. lllidii basilicam absolvit, quam Paschalis, ipso rogante, dedicavit. Primus recensetur in veteri necrologio, quod sic incipit : Venerabilium patrumprædecesserum abbatum mona- sterii nostri S. Illidii Clarom. nomina, & migrationis diem ipsorum ab hoc seculo, & locum ubi tumulati seu sepulti fuerunt, adperpetuam præsentium & faturorum memoriam, inseriptissubsequentibus duxi- mus declarandum. In primis : Depofitio venerabilis patris dom. Petri istius * Primi poft * monasterii primi ♦ abbatis, qui consecrationem præ~ i™****" sentis ecclesiæ, quæ facta juit suo tempore ab inclyto papa Paschale II. & archipræsule Bituri- cenfi Leodegario, necnon & antistite sedis Alver- nicæ Petro, a Passeone Domini t t ots. Francorum regni gubernacula retinente Philippo, &c. V. Ostendus memoratur in præfato necrologio XIII. cal. Octobris, pro quo officium plenarium ; ejus tamen anniversarium celebratur XII. calend. Octobris, & ejus sepulcrum situm est in veteri capitulo Jd est ad introitum portædc ia Groleta, &c. VI. Drugbertus. X iij ECCLESIA CLJ VII. Mauricius frater Stephani bajuli, cui A Borgo nobilis princeps magnæ stirpis, filiam suam in matrimonio collocarat ; præerat tempore quo idem Borgo ejusque filii multa contulerunt cœno- bio, hoc est, ut conjicit noster D. Claud. Estien- not, circa an. 11 r 5. ex charta 1 llidiani tabularii. Ejus depositionis dies consignaturv.idus Nov. VIII. Johannes I. abbas S. lllidii & canonicus Claromont. subscribit chartæ unionis monasterii Cantogilcnsis, Chanteuge, cum abbatia Casie-Dei x. calend. Maii an. 1137. Luna 26. indict. xv. Johannes idem an. 1139. subscribit composi- tioni factæ a Guidone diacono legato sedis apost. inter duos abbates pro quarumdam ecdesianim I possessione litigantes, Stephanum Calæ-Dei, & Ademarum S. Tiberii. Vide in Stephano. IX. Amardus I. ad quem Alexander III. papa direxit ainplissimum diploma, proconfumatione omnium possessionum cænobii, quæ ibi enume- rantur. Datum est apud Clarum-montcm xvn. cal. Juliiindict. xm. an. Ineam. Dom. 1165. pontificatus D. Alexandri papæ III. anno sexto. Forte idem est qui dicitur Aynardus an. 1 174. apud Sammarthanos. X. Pontius, de quo necrologium sic habet : XI. cal. Febr. depositio dompni Pontii abbatis, qui emit quandam decimam apud Turiacum ; prioratus est S. Illidii. XI. Amaldus II. ex monacho Calæ-Dei fit ab* bas Issiodor. deinde Pontio succedit iu abbatia S. Illidii an. 1184. cui P. de Camaleria ibi sepeiiri volensepiurima concessit an. 1192. 11.id. April. apud Turiacum. Anno 1207. mense Julio in vigilia S. Mariæ Magdal. dedit eidem delphinus comes Arvemiæ, quidquid in seudis suis, vel a feudatariis acquisierunt monachi, vel acquirere poterunt Datum in campis ante eeclesiam sancti * Johannis de Segur *, a parte Claromontis. Anno sequenti hominium excepit ab Eldino Espaclara. milite, & Eldino filio ejus domicello, pro deci— J mationibus S. Aviti in territorio de Neyrac. Ejus obitus notatur in necrologio iv. idus Febr. anni- versarium vero die sequenti. Scpultus est juxta portam capituli, tumulo prædeceflbris intermedio, a parte Septentrionali. Tempore hujus abbatis Robertus Claromont. episcopus litteras dedit pro jurisdictione monasterii, an. 1 19 6. ex tab. episc. XII. Hugo I. dAnglars, de quo sic habet necrologium : V. cal. Martii rnemocia parentum & amicorum & fratrum domni Hugonis d Anglars abbatis, pro decimis quas comparavit apud Turiacum. X1IL Amblardus de Bronio monachus erat & < sacerdos fuit regimine Arnaldi annis 1192. & 1208. Memoratur ut abbas in necrologio VII. idus Aprilis. XIV. Petrus II. de Lavetz 1234. Forte hic est Petrus, qui in MS. Illidiano de societatibus precum & bonorum operum cum variis Galliarum cœnobiis initis commemoratur, ubi dicitur socie- tatem constituisse cum conventu sanctimonialium de Bello-monte. ■ Ecclesia S. Johannis de Segur est przccptoria ordinis MclitenIis. LROMONTENSIS. 326 XV. Johannes II. dc Banso obiit XI. caI.Julii, ex necrologio. XVI. Robertus de Alta-rupe an. 1249. so- cietatem init cum Roberto abbate Savigniaci. Subscripsit testamento Boniti capellani S. Adju- toris, iu Sabbato sancto an. 1252. quo anno re- gimen abdicavit. Etenim iu electione Hugonis qui sequitur eodem anno facta mense Decembri, cui subscripsit, dicitur quondam abbas. Fato fuitc- tus est xvi. cal. Junii ex necrologio. XVII. Hugo II. de Cussac, prior de Bello-visu, eligitur in abbatem S. Illidii an. 1232. die Mercurii post festum S. Nicolai hyemans, Guidone » episcopo Claromontensi probante, ad petitionem Stephani de Gerziaco prioris & conventus sancti lllidii. Anno 1263. locietatem precum iniit ma- ximepro drfunctis monachis, cum Alberto ab- bate Casie-Dei. Biennio poli, anno scilicet 1265. benedictionis suæ 14. ætatis 5 9. libros tres lsidori de summo bono impensis suis exscribi curavit Adhuc præerat an. 1271. lmo fecundum D. Claud. Estiennot, an. 127 5. Decessit vero IV. nonas Ja- nuarii.pro quo officium plenarium ex necrologio. XVIII. Petrus III. quædam.pcrmutavit cum Johanne abbate Montis-petrosi 1269. in SS. Simonis & Judæ. ’XIX. JohannesIII. Belli, priorde Basuiia, qui solus intercesserat ejectioni praecedentis ; obiit abbas xvii. cal. Septemb. ex necrologio. XX. Stephanus I. moritur v. idus Febr. Ejus anniversarium celebratur iu festo beatæ Scolasti- cæ virg. XXI. Bernardus II. Lordcti obiit xvin. caI. Maii. Vix dubitamus hunc esse Bemardum, quo- cum Gerardus abbas Mimatensis iniit socictatcm an. 1288. XXII. Guiotus Escot 1311.apud Sammar- thanos. XXIII. Simon de Grisoles. XXIV. Georgiusde Chandenay. XXV. Stephanus II. Alberti, nepos Innocentii papæ VI. ah Urbani V. qui ejus opera in variis negotiis ecclesiasticis usus est, factus est abbas S. lllidii an. 1 3 40. ex decano hujusmonasterii ; posteasuc- cessit Guillelmo Grimoardi de Grisacin Massiliensi S.Victoris abbatia, postquamGuillelmus assiimtus est adsummum pontificatum. Illidianam abbatiam non possedit ultra annum 1350. quo legimus in tabulis episcopatus CIaromont. Iicentiam capitulo sancti Illidii datam eligendi abbatem. Antequam migraret ad aliam sedem abbatialem, adhibitum

illuin fuisse ab Innocentio papa, cujus nepos erat, ad ecdesiæ negotia suspicamur. Certe postquam factus est S. VictoriS abbaS, Urbanus V. creavit in hac abbatia vicarium generalem cum omni- moda potestate, propter Stephani absentiam la- boribus gravissimis pro ecclesia distenti. Aiunt ilfum obiisse an. 1 378. & sepultum esse iu mo— PaP— Av nasterioS. Illidii, secus introitum capituli juxta " Pontium abbatem. Certe dies ejus obitus in ne- crologio recentiori manu exarato, consignatur xvi 11.cal. Julii, pro quo officium plenarium. XXVI. Petrus IV. de Viers præfuisse reperitur p7 ECCLESIA CLA an. 1 368. obiissevero 1375. XIH.cal.Decemb.< Nullibi vero mentio fit Guillelmi de Ulmo tanquam abbatis Illidiani. XXVII. Andreas memoratur abbas S. IIIidil ln chartaCantogilensis monasterii, dataGregorii papæ XI. pontificatus an. 7. indict. xv. die Mer- curii 4. Martii an. Domini 13 77. XXVIII. Ademarus de Murat an. 1387. quandam compositionem facit cum Henrico ep. Clarom. ex tabulis episcopatus. Obiit 5. Martii 1411. XXIX. Ludovicus I. de Neystbnio. XXX. Ludovicus II. de Thiemo. XXXI. Johannes IV. de UsseUo. XXXII. Petrus V. de Bona-valle transigit an. 1449. die 22. Junii cum D. Jacobo de Com- bronio pro decimationibus parochiæS. Cassii. XXXIII. Ludovicus III. de Comborn, frater Jacobi de Comborn episc. Clarom. seculo 1 5. medio, fuit abbas Conquensis, Burgidol. &sancti lllidii. XXXIV. Jacobus de Ambasia abbas CIuniaci, S. Petri Gemeticensis & S. lllidii 1485. Hujus abbatiætitulo renuntiavit an. 1 500. in gratiam monachorum, intuitu sane congregationis cui Cazalinæ nomen dederunt ; a quo tempore præ- fuerunt abbates ad triennium, quos omittimus, 1 brevitati studentes. c «ui. C AS A-D E L D1£U. CELEBERRIMUM est iu Arvemia ordinis S. Benedicti monasterium sub patrocinio SS. martyrumVitalis & Agricolæ, ad ripam Sinus-aurei stuvioli, vulgo Senoire, quod S. Robertus nobilis Arvemus, matre Raingarde, patre Geraldo de genere S. Geraldi Aureliacensis toparcbæ proge- nitus, primum canonicus Brivatensis & thesaura- rius, tum ab an. 1043. eremita, multis deinde ad. ejus magisterium concurrentibus coepit ædificare ■ VtitMalit. monasterium an. 1046. favente huic consilio mul- torum fidelium pietate, qui certatim in hos usus præsidia & pecunias conferre gestiebant. A bsoluto jam monasterio idem Robertus ad Henricum regem cum litteris commendatitiis misius a Rencone Arvernorum episcopo, petiit ut eeclesia recens constructa in abbatiam erigeretur. Annuit Rex sub certis conditionibus, dato diplomate Pitriaco palatio, mense Septembri, Luna xi. indict. HI. anno regni sui vicesimo primo, ab Incarnatione Domini 1052. Hujus asceterii, quo nullum in tota Arvemia æque celebre, chronica tribus des* cripsit tomis MSS. noster Claud. Estiennot, bullasque pontificias & regia collegit diplomata. Ceterum oIim subditi erant octo abbates abbati Casie-Dei, & in capitulo generali sequentem ordinem tenebant ex statutis Johannis Champdora- tii. A dextris abbatis Casie-Dei sedebant abbates S. Andreæ Viennensis, S. Michaelis Galliacensis, S. Marini Papiensis, S. Quirici Lucani, prior major Calæ-Dei, prior S. Gcmmæ, &c. a sini- stris vero abbates S. Theodardi Montalbanensis, S. Petri Brantolmiensis, S. Petri Fraxinorensis, ROMONTENSIS. 528 A. S. Mariæ Faverniacensis, priores S. Martai Por- tus-Dei, S. Roberti deComiliune, & alii priores. Adhuc abbatia S. Petri de Casis, aliaque femina- rum celebria monasteria subsunt Casie-Dei juris- dictioni. Multos etiam illustres pietate & eruditione Vi- ros peperit hoc coenobium ; qui si enumerandi forent, longius protraheretur oratio. Octo primi abbates ab Arvemensium rerum scriptoribus inter sanctos computantur

inter quos præcipue enituerunt post S. Robertym Seguinus, qui Carthusiano ordini nascenti & bonis & auctoritate consuluit : acS. Adhelelmus, qui in Hispa- B niam cum Conflantia regina profectus, ibidem miraculis claruit, & multa monasteria ab hoc de- pendentia construxit. Illud quoque coenobium præ ceteris illustravit Petrus Rogerii, qui post adeptas varias dignitates, tandem ex archjepisco- po Rotomagensi ad summum Ecclesiæ Romanæ præsuiatum sub Clementis VI. nomine astiimtus est. ls vero præ aliis locis quibus præfuerat, Casie- Dei monasterium adeo sincere dilexit, ut ibi cor- pus suum post mortem sepeliri mandaverit. Quod re ipsa factum est ; & quidem visitur hodieque in majori eeclesia, quam fuit sumtlbus œdificari cu- raverat, ejus sepulcrum, vel potius sepulcri reli- quiæ. Ipsum nempe ab hæreticis furentibus sectilo proxime elapso violatum fuit, cum altero sepuloro cardinalis ejus nepotis. Mitto alios celebres viros qui ex eodem Casie-Dei coenobio prodiere, ut ipsius præsentem statum oculis exhibere festinem. Unitum est hoc celeberrimum cœnobium, congregationi S. Mauri ob arctiorem diseipIinam in Galliis florentissimæ an. 1640. non solum con- sentientesed jubente eminentissimo cardinali Ar- mando Richelio tunc abbate ; invitantibusque re- ligiosis viris hujus sacri loci alumnis, præsertim nobilissimo & reverendissimo D. Paulo de Fretat magno priore, qui die 20. Julii hujus aimi misit in possessionem locorum regularium D. Antonium de TEspinasse visitatorem hujus congrega- tioniS, quæ tunc dicebatur sancti Benedicti, seu Cluniacensis & S. Mauri, in provincia Tolosana » Nunc texenda nobis superest abbatum historia, quam Deo adjuvante auctiorem & emendatiorem dabimus. ABBATUM SERIES. 1. C ANCTUS RoberTUS, cujus habes vitam Oseculi vi. Bened. p. 2. pag. 1 8 3. & seqq. presbyter canonicus & thesaurarius ecclesiæ sancti E Juliani Brivatensis, solitudinem Calæ-Dei, cum duobus sociis Dalmatio & Stephano militibus, ingreditur 28. die Decemb. an. 1043. Monaste- rii ædificia incœpitanno circiter 1046. quo tan- dem absoluto an. 1052. novem scilicet post primum secessiim annis, primus Casie-Dei abbas in- stitutus est per Renconem Arvernorum episcopum, brevi apostolico Leonis papæ IX. fultus, & regio diplomate Henrici I. Francorum regis, quod edidimus inter instrumenta, licet illud cum c.xxxvm brevi Leonis papæ jam vulgaverit V. C. Baluzius col. i®j. in appendice ad Lupi-Servatiepistolas pag. 524. 329 ECCLESIA CLAI • Obiit sanctus abbas die 17. Aprilis an. 1 o 67. * l sepultus tamen duntaxat die 24. ejusdem mensis, quo ctiainnum ejus festivitas solemniter cclebra- tur. Biennio post ipsius mortem, vita ejusilem S. viri contexta est a Geraldo de Venna, & oblata summo pontifici Alexandro II. an. 1069. qui anno seq. eum in SS. album retuIit. Sacrum ejus corpus e tumulo Ievatum est an. 1 3 51. dic 19. Octobris a Johanne de Champdorat Aniciensi episeopo, quo die tranflationis celebritas cum oc- tava recolitur. Auctoribus porro qui de B. Ro- berti vita scripsere a Mabillonio laudatis accensen- dus est anonymus quidam Calæ-Dei monachus an. 1130. Item D. Franciscos Gardon Rico— 1 magensis, monachus Casæ-Dei & sacrista S. Bau- dilii Nemausensis, vitam S. Roberti Gallice scri- ptam publici juris fecit Denique D. Simon Ge- noux e congregatione S. Mauri, subprior Calæ- Dei, magna diligentia vitam S. Roberti conscripsit, & seriem succestbrum ejus in abbatia Cafæ-Dei, in qua & ipse obiit 2 6. Martii an. 1667. sepultus ante ipsam B. Roberti aram, juxta parvum cam- panile. II. Durantus, seu Durandus aut Durannus ( sic enim varie in variis chartis legitur) monachus ejusilem cænobii, S. Roberto in regimine succes- sit. Hujus abbatis tempore plurima contulerunt’ monasterio Guillelmus dux Aquitaniæ an. 1073. cujus litteras iege apud Bestium in hist. comitum Pictav. Stephanus de Mercœur, qui suum silium simul ad monachatum obtulit : Hugo de Lusignen, Anki ». qui ecclesiam de Frontenay concessit, subscriben- Caatogit, tibus Guidone episcopo Lemovic. Furchardo, ah Fulrado abbate Carrofi, Goffiedo Pictaviensi comite, &c. Geraldus dc Turlanda, al. de Cur- Ianda, &c. Præcipua tamen cura Durandi fuit, S. Roberto debitos honores procurare, misse Romam ea de re Gerardo de Venna, ut diximus. Dum autem adhuc eslet abbas, Rainaudus Cafæ- Dei monachus ad abbatiam S. Cypriani Pictav. evocatur ; & Jarento, qui monachum induerat sub ipso Duranno, quique postea prioratus offi- cium ejusilem jussii & totius congregationis susce- perat ac tres annos gesserat, ad abbatiam S. Benigni Divionensis evehitur an. 1078. quo item anno Durandus creatur epife. Claromontensis. De hoc sic habet Hugo Flaviniacensis : Consecra- tus est præsatus abbus Durannus Arvernorum epstr copus, peracto decennio regiminissui in loco Casa- Dci, qui etiam post biennium, petitione & vo- luntate fratrum curam regiminis Siguino dereliquit. S. Adelelmus cænobii alumnus, ab ejus vitæ scri- ptoribus dicitur subrogatus Durando ; quod Hugo ■ Alii ejus mortem astignant in. r o $ 8. quod discriincn posttum videtur in computandis i $. annis, quos in regimine exegi (Te legitur. Nam qui illos computant ab anno 10^.5. quo secestit in solitudinem, volunt eum obi i (Te an. 1058. qui vero numerare incipiunt ab anno 1 o $ 1. quo fadus est abbas ab episcopo Rencone, eum pervenistc volunt ad an. 1067. Certe Bernardus qui scripsit S. Roberti vitam tripartito opere, asterit eum obiistc xv. cal. Maii die post octavas rasch®, quod festum an. 1067. incidit in diem 8. Aprilis. Huic concinit Hugo Haviniac. auAor accuratus in chronico Virdunenfi biblioth. Labb. t. 1. p. 1 97. Anno enim, inquit, ab Incarnatione Domini M illuc, in solitudinem, venit, ubi prafuit annis t x. b" faflus… abbas prasuit annis…… migravit ad Dominum annt M. LXVll. Jucceflorem suum dtjlgnaut nomine Durantium. IOMONTENSIS. 330 L Flaviniae, superius laudatus falsi revincit. Alii volunt eum fuisse Seguini succestbrcm. Denique plurimi eum expungunt, quos sequitnur. Vita ip- sius exfhit sec. vI. Ben. p. 2. pag. 895. III. Seguinus & Siguinus vir illustris ex castro Escotayaco in pago Lugduncnsi ortus, eligitur abbas an. 107 8. quo sedcnte jain anno seq. locus Casie-Dei tum religionis fama, tum amplissimis possessionibus excrevit, adeo ut abbates S. Michaelis Galliacensis, uti jam diximus in tom. 1. col. 5 2. & S. Martini Montalbanensis b, annuen— b tibus Guillelmo Albiensi & Stephano Cadurcensi episeopis, se se suaque monasteria abbati Cafæ- I Dei subdita rescrlpto declararent ; cujus rei con- fumationem Seguinus Romam profectus impetravit a Gregorio papa VII. bulla data Laterani VI. ♦ caI. Aprilis, per manus Petri S. R. E. preSb. ♦ V, I « card. ac bibliothecani, anno septimo pontificatus, indict. 111. Ex Italia remeans venerabilis ab- Bas Seguinus, monasterium Montis-albani visi- taturus, transiit per cænobium Carennacense, ubi se prophetiæ dono præditum clare ostendit, ut videre est secui. VI. Ben. p. 2.pag. 219. Anno 1080. abbas Brantolmiensis dictorum abbatum vestigiis insistens, suam abbatiam Cafæ-Dei mo nasterio subjecit, confcntientibus Guillelmo epis- copo & Helia comite Petracoricensi. An. 1081, ili. idus Januarii subscripsit litteris Willelmi co- mitis Pictav. & Aquitaniæ ducis, quibus eccle- siam S. Eutropii Santonensis, de manu laicali ac- quisitam dedit abbati Cluniacensi Hugoni, Wi- done quoque Casæ-Dei monacho fratre comitis Nivernensis nomen suum iisilem litteris appo- nente. Id fortasse actum est in concilio Santon. cui Seguinus hoc anno interfuisse dicitur. A Rai- naldo Remensi archiepiscopo rogatus, diseiplinam regularem in monasterio S. Nicasii Remensis rel- tituit, ut fusius infra dicemus. Cum Remis dege- _ ret SeguinuS, iniit amicitiam cum Brunone Re- mensi canonico, quem a mundi studio avocavit ; eidemque postea Cartusiæ solitudinem petenti domnus abbus Siguinus de Casa-Dei, cumsuornm fratrum conventu, quidquid ibi juris habere videbantur, supradictis concesserunt fratribus, nempe Brunoni & sociis. Excerpta autem sunt hæc verba exinstrumento donationis Cartusiæ, factoGratia- nopoli in ecclefia B. M. quarta feria secundæ hebdomadae Dominici Adventus, in præsentia do- mini Hugonis Gratianopolis episcopi, atque ca- nonicorum, &c. celebrantium sanctam spnodum v. idus Decemb. an. 1 o 8 6. & relato apud Jo- hannem Columbi Societatis Jesu presbyterum in k dissertatione quam typis vulgavit de Cartufiano- rum initiis ; ubi etiam tota charta nostri Seguini refertur, qua Lauduino priori & sociis Cartusiam restituit, sibi & congregationi Casæ-Dei com- missam, a Brunone Romam ab Urbano summo pontifice evocato. Factum est ( sic explicit ista « A* charta) anno ab Incarnatione Domini topo. C0I.V07. XV. cal. Octob. Ego Siguinus abbassubseripfi & inpræsentia archiepiscopi Ilugonis hanc chartam ex b Hujus subjeflionis mentio fit in bulla Johan. XXII. pro Montalban. episcopatus eredionc. integro ECCLESIA CLA integra cotifirmdvi. Unde Seguinus sacri ordinis Car-. tusiensis quasi alter parens cum S.Brunone videtur. Ademarus Aniciensis episcopus ei concessit ec- desiam de Uciono Uffon, an. 1087. cal. Aprilis apud Podium ; quam donationem ratum habuit Raimundus comes Rutcncnsis. Eidem quoque Petrus Ermengaudi Nemausens. præsul, ecclesiam S. Baudilii apud Nemausum Gotiæ urbem do- navit, rogatu Raimundi comitis & Hermengar- dis vicecomitistæ, donationem hanc consirman- tibus Guigone decano, &c. v. cal. Jan. dic Sabb. Luna 27. regnante Philippo Francorum rege. Anno 1092. Gelduinus & Ebbo fratres, de- derunt Seguino abbati ecclesiam S. Petri, quæ di- citur Partheniaci-veteris. Vide Bestium chronic. Aquitan. pag, 397. Anno sequenti cum septem annos rexisset abbatiam sancti Nicasii Remensis, Casam-Dei revertitur, subrogato Nicolao, sancti Roberti diseipulo, & post ipiiini Johanne Casic- jrc.w.Rrv. Dej etiam monacho. Denique obiit Seguinus anno circiter 1094. idibus Julii* ut aslcrit Pe- fic trus stringerius in catalogo abbatum Casæ-Dei, habet : slu— a quo sanctus nominatur, coque nomine in anti- Osx-Dei^ ejus5 Calæ-Dei breviariis celebratur. Dicitur vero 3. idus * sepultus Avinione, quod non est intelligcndum de urbe Avenionensi ; sed potius dc prioratu Avi- AVZ nionensi, vulgo Avignonnet in archiprcsbyteratu’ Mauriacensi diœcesis Claromont. sito, dc quo ibidem articulo ix. fit mentio tanquam Calæ-Dei subjecto ; cum e contra in urbe Avenionensi nulla sit ecdesia a Casa-Dei dependens. Cetenim tem- pore Seguini floruerunt in monasterio Casie-Dci Audebertus de Monte-MauriIionis, deinde abbas Dolensis & archiep. Bituric. necnon frater ejus Gamerius, postea prior sanctæ Gemmæ ; & Petrus, a Grcgorio papa Fraxinensis ecclesiæ abbas or- dinatus. ♦ d. De IV. Pontius I. de Turnone * ex nobilissima familia apud Delphinatcs oriundus, vitam mo- nasticam amplexus est tempore Durandi abbatis. Electus abbas an. 1094. Urbano II. papæ anno seq. præsentatur Anicii, in die Assinntionis beatæ Mariæ ab Audcberto Bituric. archiepiscopo, Du- rando Claromont. & Hugone Gratianopolitano episcopis, quorum & Pontii rogatu summus pontifex ecclesiam a S. Roberto exstructam in hono- rem SS. Vitalis & Agricolæ soiemniter consecravit, adsistentibus, præter modo recensitos præ- suies, Hugone Lugdun. archiepiscopo, Lamberto Pilano, Brunone Signiensi, Amato Burdigalensi, Geraldo Cadurcensi, & Johanne Portuensi an- tistitibus. Completa vero hujus dedicationis ce— j remonia, supremus ille antistes monasterium Calæ-Dei liberum & immune a quacumque epi- scoporum jurisuictione vivæ vocis oraculo decla- ravit ; quod postea ratum habuit bulla data apud burgum S. Ægidii per manus Johannis S. R. E. diaconi card. viii. idus Septemb. indict. 111. pontificatus sui anno octavo, Christi 1095. Hoc anno Pontius interfuit concilio Placentino, si- mulque privilegio Urbani II, pro sanctoÆgidio subscripsit Adfuit etiam hoc eodem anno celebri apud Ciaromontem lynodo, ubi parenta- yit pio parenti Durando hujusce urbis episcopo ; Tomus II ROMONTENSIS. 3^ atque * nonnullas cum abbate Cluniacensi Hugo— » ne permutavit ecdesias, per manus Urbani papæ, necnon Hugonis Lugdun. & Audeberti Bituri- censis arthiepiseoporuni. Anno sequenti Pontius cum quatuor monachis Lugdunum profectus, ibi in conventu canonicorum ab Hugone præfato Lugdun. archipræsuie ecclesiam S. Juliani Antio- chensis accepit, in vico qui dicitur Modonium, sitam juxta Montem-Brisonem, confirmantibus & præsentibus Guillelmo de Baffia Arvernensi episcopo & abbate S. lrenæi, Bernardo episcopo Matifconensi, Guigone venerabili abbate monasi tcrii Insulæ-Barbaræ & canonicis Lugdunensibus B iv. idus Nov. an. 109 6. In eadem urbe Lugdu- nensi Pontius amicitiam iniit cum S. Anselmo Cantuariensi archiepiscopo, qui mense Julio se- quentis anni, rogatu venerabilis abbatis, Crsam- Dei divertit, ubi miracula patravit quæ videre est in appendice ejus operum a nostro D. Gabr.Ger- bcron editorum. Sub idem tempus Guido, Guil- lelmi comitis Burgundiæ silius, Viennensium ar- chiepiscopus, tradidit Pontio & successeribus om- nimodam administrationem abbatiæ S. Andreæ apostoli, sitæ infra moenia urbis Viennæ, de con- sensu domni Rostagni præpositi, domni Ligebodi decani, ceteris canonicis conlaudantibus. Exstat etiam guirpitio quædam facta inter ipsum & Raimundumep. Nemaus. an. 1099. mense Ja- nuario. Anno denique circiter 1102. ex vulgatis catalogis Pontius eligitur episcopus Aniciensis, ubi cetera quæ ad ipsum spectantconsuie. V. Aimericus degebat in monasterio S. Rober- ti de Andrio, quando accitus est ad regendam Casæ-Deiabbatiam, ld vero contigissean. 1102. testis est Hugo Flaviniacensis in chronico Virdu- ncnsi. Certe anno seq. a Lucio epise. Lucensi ecclesiam S. Quirici in monticulo litam accepit. Charta hujus donationis facta est anno præfato, v. idus Martii, indictione xi. Aimericus adfuit an. 1 106. vi. cal. Febr. consecrationi ecclesiæ sancti Martini Athanacensis a Paschali II. peractæ, qui hoc eodem anno priviIegia monasterii Cafæ-Dci confumavit, inprimis abbatiam sancti Andreæ Vicnnensis a Guidone Viennensi archiepiscopo, ecclesiam S.Treverii ♦ ab Hugone Lugdunensi, & « s.Trivier cellam de Beciano a Bernardo Agathcnsi præsuli- bus conccssas : Datum apud Cluniacum per manum Johannis S. R. E diaconi card. ac lubliothecarii, secundo nonas Felit, indict. xv. pontificatus anno VIII. Anno seq. idem summus pontifex Aime- rico majora concessit privilegia, data buIia Late- rani per manum præfati Johannis nonis Decemb. indict. 1. an. 1107. In his vero Calæ-Dei subji- cit cœnobia S. Marini Ticiuensis, Fraxinorense, S. Quirici Lucentis, S. Baudilii Nemausensis, Vallis-traversæ, &c. Petrus denique Pictavorum episcopus Aimerico dedit tres ecdesias in villa, quæ Gazenobium dicitur, sitas, scilicet S. Mariæ, S. Macuti, & S. Genovefæ virginis, ut patet ex charta confumationis ab Aimerico decano aliis que canonicis facta. Attamen Gaufredus abbas S. Maxentii has ecdesias sui juris esse contendebat ; sed Geraldus Engolisinensis episcopus & S. R. E. 1 Alibs lego id safttnn rfle 10J7. ECCLESIA CL^ Icgatus, de consilio Leodegarii Biturie. archiepis— i copi, Petri Pictav. epise. Aimerici Pictaviensis decani, &c. præfatas tres ecdesias abbati Casie- Dei adjudicavit. Actum est Pictavis in camera apiseopali an— M. CXI. indict, IV— regnante Lndo- vico rege Francornm. Unde sequitur Aimericum sedem Claromontensem non conscendisse ante annum m. cxi. quo dicitur abbas Casie-Dei in præfato Geraldi epise. instrumento, quod etiam- num in archivo Casie-Dei integrum adservatur, cum duobus sigillis pendentibus, tertium vero deperiit. VI. Stephanus T. de Mercorio, de Mereæur, quem volunt S. Odilonis Ciuniacensis abnepo— • tem ex fratre, vel saltem consanguineum, successit Aimerico ; ejus tamen memoria non occurrit ante annum 1114. Anno 1115. Petragoras venit, ubi consilio Petri abbatis S. Andreæ Vien- nensis, olim monachi-Cafæ-Dei, aliorumque Casie-Dei monachorum, transegit cum Guillel- mo de Alba-rocha episcopo Petragoricensi, qui hoc an. ind. x. die 1. Junii eeclcsiam dc Chastar ca lege monasterio Casie-Dei concessit, ut mo- nachi Casadenses singulis annis in festivitate sancti Frontonis unam incensi libram pro hac ecclesia canonicis S. Frontonis persolverent. An. 1116. Galterus Magalon. episcopus dedit Stephano ec- clesias S. Vincentii de Joncheriis, sancti Petri de * PduŒuj. Portiano * & de Taurone, rogatu L. Vivariensis, & A. Avinionensis episcoporum. Eodem anno VII. idus Januarii Stephanus Lugdunum petiit, ubi nonnullas cum canonicis majoris eeclesiæ permutavit ecdesias, approbantibus G. Lugdun. ar- chiepiscopo, L. Vivariensi episcopo, G. decano, ajiisque plurimis canonicis ; item G. S. Regno berti, P. Athanacensi & G. Insulæ-barbaræ abba- tibus. Anno 1117. calend. Septemb. Aimericus Arvernorum episcopus Stephano dedit ecclesiam S. Laurentii Alesonensis, Auson, consentientibus Ademaro decano, ceterisque canonicis Clarom. Hæc ecclesia modo est collegiata in diœcesi sancti Flori. Eodem anno communis conventus deri- coruni S. Liberatæ, sainte Livrade, se se in per- petuum tradit Stephano abbati Calæ-Dei & suc- cestoribus ejus ; ut videre est in charta hac dc re C. xl. confecta, quam ad probationes amandavimus, col. 1 o 6. CaIixtus papa II. eidem confirmavit abbatias sancti Martini Papiensis, Fraxinorensem, S. Sixti apud Placentiam, &c. bulla data per manum Chryso- goni S. R. E. diaconi card. ac bibiiothecarii iv. cal. Maii indict. xn. Incarnat. Dom. an. 1120. pontificatus sui anno primo. Anno 1122. Wil- lelmus Aquitanorum dux Stephano abbati ejusque succefloribus laudavit ecclesiam S. Liberatæ intra parochiam Agennensem in ripa OIti fluminis si- tam, quam quidem prius a domino Aldeberto Agennensi episcopo donatam, deinde domini papæ Calisti privilegio roboratam esse profitetur. Testes fuerunt Aimericus Arvernensis & Eustor- gius Lemovicensis episcopi, domnus quoque Rodulfus abbas SJuniani Nobiliacensis &c. Data .Anaziaci XI. calende Aprilis anno ali Incarnatione Domini 1122. Signum comitis manu propria ; ex vchivk Casie-Dei. Innocentius papa eidem con- lROMONTENSIS. L fumavit antiqua Casie-Dei privilegia, necnon monasterium S. Baudilii, cellam de Lansaco, ec- clefias de Bellicadro, S. Treveri i, &c. bulla data Cremonæ, per manum Aimerici S. R. E. diac. card. & cancellarii, secundo idus Julii, indict. x. anno Incarnat. Dom. 1132. pontificatus anno tertio. Anno seq. Ansericus Bisuntinensis archi- episcopus insignem Favemiaci ecdesiam, ipsisinet bnctimonialibus, dero & populo pari voce ac- clamantibus, concessit Stephano abbati ; ut patet ex instrumento donationis dato Bisuntii anno ab Incarnatione 113 3.indict. xm. 1 5.cal.Octob. huic autem subscripserunt Petrus de Trena deca- B nuS S. Stephani, Hugo Luxoviensis abbas, Wido abbas de Cariloco, Lambertus abbas de Clara- fontana, Nicolaus abbas de Morimonte, &c. Anno 1136. Aimericus Arvernorum episcopus Stephano dedit ecclesiam de Monte-ferrando, sub- scribentibus N. decano aiiisque pluribus canoni- cis, & omnium novissimo Stephano abbate S. Urscrii. Eodem anno, al. 1137. Cantogilense S. Marcellini monasterium accessit ad Casam-Dei, volente Raimundo abbate Cantogilensi, qui Do- minica I. sanctæ Quadragesimæ in capitulo Casie- Dei, in præsentia & manu dom. Stephani abbatis suum cessit monasterium ; & rurfum in eodem capitulo tertia die post festum B. Roberti, admi- nistrationem Cantogilensis abbatiæ in manu Ai- merici Claromont. episcopi cum virga deposuit.in præsentia episcoporum & abbatum, & totius ca- pituli Casie-Dei ; vide nostra instrumenta. Anno C. x. coU eodem 11 37. mense Octob. plures eeclesias a B1’ Jaucerano Vivariensi præsule accepit. Bemardus quoque Parmensis antistes quindecim ecdesias Stephano abbati & Odefredo priori donavit an. 1139. quo item anno Guido diaconus card. Sedis apost. Iegatus, querelam inter Stephanum Casie-Dei & Ademarum S. Tyberii abbates com- D ponit : chartæ subserib.Guillelmus Arelat. archiep. u Sedis apolt legatus, Petrus Niciensis, Raimun- dus Agathensis, Guillelmus Nemausensis, Jau- cerannus Vivariensis, & Everardus Uticensis, episcopi ; necnon Petrus abbas S. Ægidii & Jo- hannes abbas S. Illidii Clar. Acta sunt hæc apud sedem Uticensem an. M. c. xxxix. pontificatus Innocentii papæ II. anno x. Anno 1141. nobi- lissimus vir inter Arvernos Eustachius de Monte- Buxerio, Montboissier, JerosoIymam profecturus, plurima Calæ-Dei monasterio prædia largitus est iu prioratu S. Desiderii, <£ Dier, diœc. Clarom. præsentibus Aimerico Arvernorum episcopo, & £ Jordano de Monte-Buxerio Casie-Dei priore ma- jore, &c. Lucius papa II. bulla data xi. caI. Junii indict. vn. Dominicæ Incam. an. 1144. pontificatus sui primo, monasterii Casie-Dei quod vocat religionis monasticæ modernis temporibusspe- culum, & in Galliarnm partibus documentum, privilegia roboravit ; item Eugenius III. data bulla calendis Febr. indict. ix. an. 1146. pontificatus anno 1. in qua Iaudat inprimis donum ecclesia- rum de Comilione, de S. Salvatore, Cantogi- Iensis, Montisserrandi, S. Mariæ Montis-pilosi, & de Bullione, S. Liberatæ, &c. Tandem meritis plenus obiit hoc anno 1146. iv. calend. ECCLE.SIA CLA Aprilis, sepultusque est juxta altare SS. Virginum j ad sinistram partem ; miraculis fulsisse dicitur. Ceterum vitam S. Roberti Stephano non esse ditatam, sed Scguino., contra Sammarthanos pro- hat Mabillonius iu actis SS. ord. S. Bened. sec.. VI. p. a..pag. 118.3.. VII. Jordanus de.Montboissia nobili vetusta^ que prosapia de Monte-Buxerio in Arvemia genitus, frater Eradii Lugdun. archiepiscopi, Pontii Vezeliaccnsis & Petri, cognomento Venerabilis Cluniacensis, abbatum, ex majore Casie-Dei priore factus est abbas. Romam non multo post ac- ccdens, detulit ad Eugenium papam litteras fratris sui Petri Venerabilis, quibus modeste commendat Jortlani castos mores & seientiam. ldem vero summus pont privilegia Calæ-Dei concessa munivit sua bulla data iv. idus Martii indict. xii. Inoam, Dom. 1149. pontificatus sui anno sexto. Anno 1151. cum Jordanus abbas prioratum S. Desiderii haud procul a domoi paterna situm vi- litaret, accepit a Germano fratre Eustachio de Monte^Buxerip ampliores pro dicto prioratu possessioncs, consentiente Aimerico Arvernorum : episcopo, in claustro S. Desiderii. Sub id temporis Oribeltus prior major Casie-Dei eligitur Valenti nensis episcopus. An, iis 6.. Jordanus deci- mas. Azeraci acquirit a Radulfo de Lughaco. Obtinet an. seq. diploma pontificium ab Adriano papa IV. Laterani datum idibus Decemb, pro con- firmanda compositione facta inter praedictum Jordanum & Raimundum abbatem Crudatensem, super ecdesiis de MaUiaco, per manum Raimundi Vivariensis episcopi. & Durantii Mansiadensis abbatis. Hoc ipso anno interfuisse dicitur exsequiis fratris sui Petri abb. CIuniac. qui diem extremum * « Z. 11 j s. obiit 2 5. Decemb. an. 11 5 7. ♦ Ipse. vero defun- ctus est die 24. Novemb. anni sequentis, sepultus juxta decestbrem Stephanum ante altare SS. Virginum ( Urfulæ & sociarum) postquam, inquit noster CJaud. Estiennot, Casam-Dei rexisset an- nis 12. mensibusseptem, diebus 2 5. VIII. Pontius II. de Bellodisnario, Beaudisner, nobilis Veiaunus, bullis quatuor ab Alexandro III. donatusest, prima v. idus Junii anni 1162. altera VI. idus Augusti ejusilem anni ; duabus aliis notæ chronicæ desunt ; at summa illarum hæc est : nempe ut Petrus Bituricensis archieph* seopuscum suffraganeis suis non modo Calæ-DeL monasterium honoret, verum etiam a maligno- rum injuriis protegat, alterius vero, ut corpora eorum qui in eeclesia Casie-Dei sepulturam elegerint, nisi sint excommunicari, aut nominatim interdicti, eeclesiastrcæ sepulturæ tradantur. Inter* fuisse dicitur concilio Turonensi an. 1163. Certe an. 1167. xv. cal, Julii Petrus Aniciensis epi- scopusdeconsilio Ademari Santonensis, Raimundi • vi&t. Uceticensis &Guigonis Ameliensis ★ episcopo- cot*2 * rum, dedit Pontio abbati Calæ-Dei ecclesiam sancti * S. Pal Pauli * & capellam S. Stephani de Lardeyrol ; & lex Mons, iusuper ut firma & perpetua inter utramque eccle- fiam familiaritas habeatur, concedit Pontio ejus- que successeribus canonicam & dignitatem in ac-, clesia Aniciensi, sicut habet abbas Cluniacensis ; ceteriS vero Casie-Dei fratribus annuit, ut post Tomus II. ROMONTENSIS- k. suum abitum fiat pro eis : in ecclesia Anlciensi, sicut pro uno canonico. Subscribunt Willelmus præpositus Petrus decanus, Petrus.abbas S. Petri, &c.. Tandem Pontius loca sacra invisendi studio incensus iu Palæstinam se contulit, ubi post aliquod tempus iu oratione remmque cœlestrum contemplatione exactum, suaviter exspiravit pridie cal. Maii anno juxta D. Claud. Estiennot 1169. sepultus iu valle Josaphat juxta sepulcrum B. V. Mariæ, si tamen Ephesi non fitsepulta beatissima Virgo. Addunt vero piurca auctores sancti titulo ornatum fuisse hunc abbatem » g IX. Guillelmus L de Torrent nobili stirpe apud Arvernos natus, quem ex magno priore electum abbatem volunt, an. l 16 9.. accepit a Matthæo dicto Canonico, & Agnete conjuge, quidquid in ecclesia S. Mariæ de Orcivallis posside- bant, pro filio suo in monachum recipiendo, confirmante hoc donum Guillelmo comite At- vemorum qui quidem an. 1173. W. Casie- Dei abbati terram quæ vocatur Tahum, alias de Tauve, ea conditione donavit, ut parthenon S. Mariæ de Cumbis, de Comps vulgo la Vdu-Dieu, subdihis foret abbatis Casie-Dci jurisuictioni. Di- ciuir autemobiissean. 1176. 2. idus Octob. al. die 4, Julii, sepultus in crota ♦ mortuorum iu— * fis ep ter majus aitare & capellam B. Mariæ. Eo tem— * pore florebat Johannes professiis S. Roberti in grotte. Andrio, prior S. Roberti de Cornilione, & tan- dem episcopus Gratianopolitanus.. X. Bertrandus lsami, ali Isarin, cui AIexander papa III. diploma pontificium direxit datum Tus* culani iv. nonas Januarii indict. xi. anno Christi 1178. pontificatus sui 19..quo potissimum monasterio Casie-Dei constrmatur subjectio abba- tiarum S. Sicarii Brantholmiensis, S.. Michaelis de Galliaco, S. Theodardi, &c. Interiisse tradi-- Q tur an. 1179. vm.cal. Octobris, sepultus juxta decesserem suum in prædicta crota seu crypta. Florebat autem ejus tempore Robertus c Casa- densi monacho Vicnnensis archiepiscopus. XI. LantcImus, quem Bringerius nuncupat Lancelinum, ordinatur abbas an. 1179. Hunc antea monachum iu Andrio fuisse, tum prioris majoris officio in abbatia Calæ-Dei defunctum afferunt nonnulli. Odo Valentinensis episc. an. 11*84. Lantelmo concessit capellam B. Mariæ de castro Crustblii. Eodem anno pIura ipsi diplomata Lucius papa III. indulsit, quibus immunitates Casie-Dei confirmantur, — Horum alterum exstat Eseculivi. Bened,. p. 2. pag. 187. n. 2. quo mitræusus Lantelmo, licetrenitenti, ejufque iuc- ccsseribus conceditur. LantcImus postea Verulis abscedens, Veronam se contulit,.ubi a Friderico Romanorum imperatore diploma protectionis pro suoimonasterio accepit, datum ibidem anno In- carn. Dorm 1 18 4.. tertio nonas Novemb. ind. 111. Hujus rei testessunt, Conradus archiepisco- pus Mogunt. Robertus archiepisc. Vicnnensis, WilIeImus episc. Vapincensis, Bertrandus episc. Metcnsis, &c„ Sub hoc tempus florebat ArnaI- dus monachus Casie-Dei ad abbatiam S. Austre- monii Issiodor. evocatus, tum ad Claromonten- sem S. lllidii hoc an. 1184. post obitum Pontii. Y ij 337 ECCLESIA CLj Anno denique 1186. eidem LanteImo Raimundus Arelat. archiepiscopus ordinandam tradidit eeclesiam parociualem S. Nazarii de BelIicadro, in qua monachos & priorem confutuit Porro ad hunc annum revocari debet sublevatio Lantdmi ad episcopatum VaIentinensem, ex charta Raimundi Uceticensis epise. qua Daimatio abbati, qui sequi- tur, concedit ecclesiam S. Dionysii, cum omni- bus ad eam pertinentibus. Data est hoc an. 118 6. ut amplius patebit ex instrumento suo loco refe- rendo. Valentiæ dicitur obiisse, aut sepuItus xv. cal. Julii. Noster D. Michael Germain qui historiam monasteriorum Benedictiuorum con- gregationis S. Mauri in Gallia adornavit, subodo- ratur Lantelmum, expetitum in episcopum Valen- tinensem, non fuisse consecratum. a XII. Dalmatius de Cutia*, de Cusse, alias de Curia, de la Cour, memoratur abbas in charta Raimundi Ucetiensis episcopi data anno 1186. quam daturi fumus in episc. Uticensibus. Curavit an. 118 8. fieri tranfsumtum privilegii supra lau- dati, an. 1184. a Friderico imperatore concessi, cui transsiimto subscripserunt Robertus archiep. Viennensis, Pontius episc. Claromont. Johannes episc. Gratianopol. Lantelmus (quisupra) episc. Valentinensis. Garnerius abbas Floriacensis iniisse legitur precum societatem cum nostro DaImatio. Obiisse dicitur Dalmatius an. 1102. iv. nonas Junii, & sepultus est ante aItare SS. Virginum juxta ostium. At de anno mortis dubitamus, nam ejus succestbr Stephanus subseripsit chartæ Richar* di Angliæ regis an. 1190. ut videre est tom. 1. col. 9 8 8. XIII. Stephanus II. de Brezons stirpeapud Ar- vemos nobilissima natus, ex efeemosynario crea- tur abbas an. 1190. Expostulavit apud Cœlesti- num papam de delphino Arvemiæ Claromont comite, quod gravia inferret damna eccIesiis a Casa-Dei pendentibus, quæ reparare coactus est auctoritate Cœlestini papæ III. cujus etiam litteris apostolicis datis an. 1193. idibus Decemb. asseruit Casie-Dei dominium in ecclesiam & cle- * Mont— ricos Montis-Pilosi *. Decessit abbas Stephanus * an— 119 4’nonis ApriIis, & jacet juxta altare SS. Confestdrum ad aquam Benedictam. XIV. Bemardus Balon, seu de Vallons electus 1194. cum venisset in Aquitaniæ partes, de con- silio Petri abbatis S. Johannis Monasterii-novi, concessit eccIesiæ Bonæ-vallis, cui tunc præerat Gaufredus abbas ordinis Cisterc. terram de An- draio abbatiæ contiguam & valde necessariam, sub annuo triginta solidorum Andegavensis mo- netæcensu, Casie-Dei monasterio singulis annis iu festivitate fidelium defunctorum persoivendo, ut patet ex instrumento anni ab Incam. Domini 1195. regnante Anglorum rege domino Ri- chardo, Willelmo Temperio Pictavorum episc. Interfuisse concilio Divionensi Bemardum an. 1199.quidam aiunt, sed id non constat. Viam univeriæ camis est ingressiis vm. cal. Maii, sepid- ♦ Parthe— tus in prioratu S. Petri apud Parthiniacum ♦ vete- "iewL rcm Pictaviensi, ubi quidam dicunt • Cognominatur de Villn-Gnrrra, in cha/ta GeIfiaiinenfi. Alii legunt dc RtlU-Gatm. AROMONTEN SIS. 338 A eum a Philippo rege vexatum exsulare coactum fuisse. XV. Hugo L « TAnglars nobili stemmate in superiori Arvemia prope Muratum ortus, una cum abbate Novem-fontium ord. Præmonstrs ab Innocentio papa omnimodam auctoritatem accepit pro dirimenda lite inter GuiileImum archidia- conum Claromontensem, & Petrum Parent sancti Genesii canonicum, qui de cathedralis ecclesiæ decanatu contendebant Obiit Hugo IV. idus Oct. an. 1203. sepultusque est apud prioratum beatæ Mariæ de Maringues ad Elaverim fluvium iu dioe- cesi Claromontensi. st XVI. Armandus de Brezons, Stephani quon- dam abbatis ex fratre nepos, eligitur abbas anno 1204. Ipsum adfuisse transsationi corporis sancti Benedicti in monasterio Floriacensi an. 1207. & concilio Lateranensi 1215. quidam asserunt, sed unde id acceperint, non probant. Certius est eum ab Honorio papa III. tres bullas accepisse pro confirmatione privilegiorum sui monasterii, quarum tertia data est Signiae vn. caL Augusti indict. xr. Incam. Dom. an. 1224. pontificatus Honorii anno octavo. E vivis excemt Armandus 2. cal. Octob. al. 3 1. Octob. sepultus ad dexteram par- tem altaris SS. Virginum an. 1227. XVII. Geraldus de Montodaro e nobilissima apud Arvernos familia, filius N. de Montdar militis, domini de Montpensier & de Grezin, a pueritia in cœnobioCasie-Dei educatus, ejusilem abbas eligitur an. 1227. cujus tempore, propter laudabilem religionem observatam hactenus in ecciesia Calæ-Dei, Robertus archiepise. Lugdu- nensis ecdesiam Montis-Verduni donavit. Anno 1231. arbiter fuit compositionis inter AIbertum de Aurelha abb. S. Theodardi, & Raimundum comitem Tolosi Interiit m. cal. Octob. sepultus retro chorum ad altare SS. Virginum. D XVIII. Guillelmus II. de Boisionnelle, al. de Bossezello, e nobili prope Billomium in Ar- vemia gente sa*us, rexit saltem ab anno 1233. quo Nivemensis & Forensis comes Guillelmus ipsi donavit domum de Andreya. An. 1240. Blancum instituit priorem S. Liberatæ. Statuta vero saluberrima condidit anno 1246. xvi. cal. Maii pro monasterio Montis-albani, qua de re chartam apud nos habemus ; unde profecto per- peram ab aliis dicitur vivendi finem fecisse anno 1243. qui quidem hasc lpsa ad Bertrandum suc- ceflorem statuta referunt, nescio quo fundamento. Ceterum obiisse dicitur 8. idus Julii, & quiescere £ apud Andanciam Calæ-Dei prioratum in diœcesi Viennensi, nunc unitum collegio Tumonensi PP. Soc. Jesu. XIX. Bertrandus de PauIhiac *, e nobilibus prope Billomium parentibus ortus, præesse coepit Pauih«*’ an. circiter 1 247. quo S. Ludovicus Francorum rex monasterium Casie-Dei in suam defensionem suseepit ; datum est ea de re dlpioma mense Martio, anno Christi 1247. cujus præsidio & auctoritate retunditur officialium Alfonsi Pictavorum comitis rapacitas, qui magna ficariorum manu stipati, ecdesiarum diœcesis Pictav. Casie-Dei subjacentium dominia & possessiones infestabant » 339 ECCLESIA CLX Anno 1249. Bertrandus visitationis causa profi-. ciscitur ad monasterium B. Mariæ de Fraxinorio diœcesis Mutiuensis ; cujus cum abba* Bertrandi statutis morem gerere abnueret, bulla Innocenti ! papæ data Lugduni IV. cal. Nov. ejusilem anni coercetur. Altero diplomate dato ibidem pridie cal. Aprilis an. 12 5 1. ad usum mitræ, abbati Lan- telmo a Lucio decessere indultum, addidit pontifex in gratiam Bertrandi usum annuli, chirotheca- rum & sandaiiorum, necnon benedictionis popu- 10 impertiendæ in officiis divinis licendam, dummodo non adesset præsens episcopus, vel Sedis MJe peri. apostolicæ legatus. Anno 1255. Guido Clarom. w J’episcopus Casae-Dei cessit eeclesiam S. Johannis ] ’des Olieres, & capellam d’Olhiergucs 111. nonas Januarii apud CIaromontem, in domo episcopali, præsentibus Hugone de Turre abbate Clarom. Guillelmo de Cebazac, aliisque canonicis. Hugo presbyter card. tit. S. Sabinæ, Sedis apost. legatus, gravissimamintcr Guillelmum Bisuntinensem ar- cliiep. & abbatem Bertrandum querelam de mo- nasterio Faverniaœnsi composuit an. 1257. hoc scilicet pacto ut iu posterum abbas Favemiacen- sis digeretur in coenobio Calæ-Dei & de ejus gre* mio, tum vero confirmatus per abbatem Calæ- Dei, ab archiepiscopo Bisuntino benedictionem humiliter requirere teneretur, &c. quod statutum’ Hugonis ratum habuit Alexander papa diplomate dato Anagniae 11. idus Novemb. an. 1258. Denique an. 1259. post ingentes pro tuendis abba- tiæ suæ juribus exantlatos labores, relicto fratri- bus maximo sui desiderio moritur cal. Nov. al » lll. cal. sepultus in sacello beatæ V. M. ante aItare. XX. Albertus seu Arbertus de Ia Molette, e nobilissima apud Velaunos stirpe, an. 1260. obtinuit a summo pontifice bullam qua monasterii privilegia confirmantur. Data est Anagniæ idibus Januarii anno præfato. Eodem anno Petrus de abbatia Faverniacensi nuper provisus, totusque ejus conventus Alberto abbati obedientiam filia— ■ lem & omnimodam pollicentur subjectionem. Exstant ea de re litteræ abbatum Favemiacensis, Carilocensis & Clarifontensis munitæ sigi ! lis, datæ apud Favemeyum vm. cal. Aprilis anno lncam. Dom. 1 260. in quibus Favemeyum nuncupatur abbatia filia. Hoc ipso anno 1 260. ad monasteria Calæ-Dei unita, nova fit accessio liberali pietate Agnetis viduæ Frederici comitis Tullensis, do- minæ Fonteneti castri, quæ donavit Arberto ab- bati & conventui Casie-Dei, viris ubique adpro- batis, summæ religionis & fanctitatis, abbatiam de Valle-Dei in diaecesi Basileensi a se erectam in honorem Dei & omnium SS. de voluntate, con- * Bemardi. silio & assensu reverendi patris B. * Dei gratia Ba- ♦Guidonis. sileensis episcopi, & religiosi viri G. * abbatis Vallis-Dei ; qui quidem in testimonium suæ sub- jectionis, obolum aureum annuatim in festo S. Roberti, domino abbati Calæ-Dei reddendum promisit. Actum anno Dom. 1260. mense Oc- tobri. Quo etiam anno Petrus Belmundi abbas S. Theodardi dc Monte-albano cessit Arberto prio- ntum de Villamur diœcesis oIimTolosanæ, nunc Montalbancnsis, cum omnibus appenditiis. Anno sequenti Urbanus papa IV. dato Yiterbii rescrlpto lROMONTENSIS. J40 A 2. cal. Decemb. pontificatus sui anno I. Arber- tum abbatem Calæ-Dei constituitsuum specialem. procuratorem advcrsus Guidonem epise. Claro- montensem, qui coenobium Calæ-Dei molesta- bat ; ne jus Romanæ ecclesiæ, inquit papa, remane- retindesensum. Idem Arbertus an. 1263. interfuit concilio Claromontensi in ecclesia ordinis sancti Dominici ; quo absoluto, societatem iniit cum Hugone de Cussac abbate S. Illidii, eo pacto ut, cum breve pro aliquo defuncto monacho monasterii Casæ-Dei delatumsuerit, statim pulsabitur tabula & clafficum de choro S, Illidii pro celebrando officio in remedium animæ dejuncti fratris, & in refectorio 3 dabuntur panis, vinum & Cetera dapes in eleemosu- nam ; & vicissim iildem conditionibus adstrin-* guntur Casadcenses. Anno 12 66. vn, idus Febr « Petrus abbas Favemiacensis dignitati suæ nun- tium remisit r ideoque capituium Favemiacensu misit ad Casadcenses Willelmum, & Petrum cellerarium Favemiacensem, tum ut de Petri cessione certiores eos facerent, tum etiam ut no- vum de gremio Casie-Dei abbatem exposcercnt. Epistola vero quam hi legati ex parte conventus Favemiacensis detulerunt, sic inscripta erat : R. in Christo patri ac domino Alberto, Dei gratia abbati monasterii Casæ-Dei, Claromont » dicecesis, & ve- C nerabili ejufdem loci conventui, Petrus prior mona- sterii Faverniacensis, Bisuntinæ diæcesis, & totus ejufdem loci conventus, falutem & obedientiam de* bitam & devotam cum omni reverentia & honore. Secus egit Bemardus abbas S. Theodardi Mont- albanensis, qui, dum Arbertus monasterium hoc visitaret, jugum excutere adnisus est ; unde gravis inter utrumque oborta est controversia an. 1270. quæ tamen a Bcrtrando abbate S. Petri Moissia- ccnsis ea conditione sopita est, ut Bemardus abbas Montalbanensis Hexis genibus obedientiam exhi- berct, & fidelitatem promitteret Alberto abbati & KZ tp. 4. ejus succelsoribus. Conventionis hujus instrumen- D tum datum est in monasterio Calæ-Dei 111. nonas <M. et » * » Novemb. 1277. Interea vero Guillelmus prior Bellicadri de licenda Arberti abbatis sui ducentas libras Turonenses concessit, ut candela jugiter ar- deret in ecclesia Calæ-Dei coram aItari B. Mariæ m. cal. Maii an. 1273. Anno 1275. —Arbertus obtinuit privilegium a Philippo Franc. rege ; quo etiam anno homi- nium excepit a Guigone domino Castri de Rocha vi. idus Decemb. necnon transegit cum capitulo Brivatensi, Sabb. post S. Lucam. Anno 1 2764 mense Aprili concordiam fecit inter Gaufridum priorem S. Flori, & donatos domus infirmariæ E S. Thomæ in urbe S. Flori, ex veteri chartario episc. S. Flori. Hominium excepit anno 127 9. X. cal. Maii a Dalmatio de Champdorat domino de Boissieux, pro quarta parte quam habebat in silva de Mauzun. Obiit dignissiinus abbas pridie cal. Octob. an. 1282. * & jacet in presbyterio, majoris eccIesiæ juxta aItare sanctæ Mariæ ad partem sinistram. ■ Quidam volunt eum abbatiali dignitate se spoliafle ante mortem, & Petrum quemdam præfuisse ante Ebbonem, cumque statuta condidiste, pro S. Theodardi Montalbanenfi mona- nastcrio, consentiente ocrnardo hujus loci abbate •, laudint^u* chartam quamdam. Y iij 34i ECCLESIA CLA XXI. Eblo de Monte-ciaro.Geraidi quondam A abbath ex fratre nepos, erat prior Cantogiiensis an. i 262. ex testamento Beatricis de Benatomnia sua Cantogilo legantis. Abbas effectus bullam a Martino papa datam Perusii nonis Martii an. 1284. impetravit, contra invasores bonorum monasterii. Jam vero anno praecedenti die 20. Decemb. sententiam obtinuerat a Jacobo diacono card. S. Mariæ in Via-lata adversus Guidonem Papiensem episcopum, qui expulso jam diu Guil- lclmo de Rogeriis, dato iu abbatem S. Marini Papiensis ab Alberto abbate Casie-Dei, substitue- rat Albertum monachum SS. Gervasii & Protasii diœcesis Placentinae. Ea sententia districte inhi— i bebatur episcopo. ne in posterum conventum Calæ-Dei in electionis jure impediret, ve ! mo- festaret. An. 1287. Pontius Montis-lauri domi- nus homagium manuale reddidit solemniter cum oscolo Ebloni abbati, juravitque fidelitatem, apud S. Paulum in refectorio. Anno 1290. die Jovis post festrim S. Martini Eblo abbas ratum habuit compromissiim factum inter Henricum Rutenensem comitem & priorem cellæ de Ca- brespines, ex tab. Rutenensi. Rexit Eblo ad an- num saltem 1293.4UO fue Jovis ante Nativit. S. .Arc/iiv. Johan. Bapt. Catharina d’Alegre priorissa mona- C.utogd. fterjj jc compS, ej prOmisit obedientiam. Obiit’ vero idibus Maii, sepultus ante altare sanctorum Confesserum ad januam qua intratur in claustrum. XXII. Aimoinus, al. Aimuinus veI Aymeri- nus dc la Queuille, quem Bringerius de la Cula, alii de Falcula nuncupant, ex illustri apud Arver- nos familia natus, antea prior S. Petri de Mazerac nunc diœcesis S. Flori, an. 1296. die Jovis ante festum B. Mathiæ apostoli composuit cum Guil- Ielmo Viennensi archiepiscopo de certis procura- tionibus quas præfatus antistes exigebat. Anno 1297. hominium excepit a barona de Vemeto, uxore Aimonis de Bossezello domicelli, eXj archiv. Cantogil. Cum Armando Piperacensi ab- bate permutat feodum de Sorlhaco parochiae de Alteyraco, pro feodo de Bergogeseto parochiae S. Privati, Dominica post Natale Domini, anno 1299. Anno 1303. capitulum celebravit, iu quo statuta viginti quinque condidit, maxime contra vitium, ut aiunt, proprietatis ; atque ut hæc firmiora essent, instrumento publico ca dc re confecto abbas ipse, Bertrandus & Pontius mo- nasterii procuratores sigilla sua apposuerunt, anno præfato, indict. 1. mensis Febr. die sexta, ponti- ficatuS Innocentii papæ anno octavo. Transtulit a Aimoinus an. 1307.® Beraldo dynastæ de Mer- corio & de Saulgues, dominium feodale quod I ipsi competebat in plurimis dominiis : ex regestis Cameræ comput. Paris At vero defunctus XI. cal. Septemb. sepultus est ad sanctum Necterium, prioratum Cafæ-Dei in diœc. Ciar. Florebat ejus temporibus Eustorgius alumnus Casie-Dei, abbas S. Theodardi Montalbanensis, qui de consensu ejusilem capellam in monasterio Calæ-Dei ad honorem S. Patris Benedicti aedificandam curavit, cique census annuos addixit. Aimoinus vero in • Mendum e(Te in hac nota numerica cogit nos credere, quod de Hugone succestbrc modo sumus diduri. ROMONTENSIS. 342. gratiam hujus beneficii statuit, ut smgulis diebus Sabbati in dicta capella saeerdos unus celebraret, tam pro anima Euftorgii, quam parentum ejus. XXIII. Hugo II. de Arcu ad Tiliam amnem*, * Tiiie nobilis Burgundus, abbatis Benigniani cognomi- nis sortasse consanguineus, jam anno miHesimo>’z'’^’ trecentesuno sexto abbas erat, quo videlicet, die Martis post Epiphaniam Domini prioratum de Javalque diœcesis Claromont. ♦ cum pertinentiis • nmc S. & juribus suis, pitanciarii officlo univit. Charta Flori* hæc est authentica, in qua mendum irrepsisse circa notas numericassubdubitare non licet, nam annus millesimus trecentesimus sextus, ex integro 1 scribitur, non adhibitis numerandi notis. Instituit anno 1312. festum S. Blasii martyris sosemniter celebrandum ; & anno sequenti v. idus Maii, ut in monasterio Casie-Dei, omnibusque priorati- bus & membris ejus solemne ac generale omnium fidelium defunctorum celebraretur officium, in crastinum festi SS. Trinitatis, prout celebrari con- suevit in crastinum sestivitatiS omnium SS. Eo- dem anno 1313. hominium accepit ab Eusta- chio domino de Alegrio milite. Anno 1318. Raimundusde Roquecor monachus Calæ-Dei, ex abbate S. Michaelis Galliacensis, primus Sarla- tensis episcopus creatus est. Quo anno, secundum ’nonnullos quos sequimur, 1 3 19. secundum alios, feliciter obiit abbas Hugo iv. cal. Maii in prioratu de Bellicadro, ubi aliquandiu jacuit sepultus, unde postea ad majorem Calæ-Dei basilicam tranfla- tus, tumulatus est a parte australi preSbyterii, juxta altare B. Mariæ. XXIV. Johannes de Campo-Deaurato, de Chandorat, nobiiis Vclaunus, frater GeraIdi de Montibus prope Anicium, doctor in utroque ju- re, disciplinæ monasticæ cultor eximius, e priore S. Martini de Caprispinis diœcesis Rutenensis, Casie-Dei abbas eligitur die 7. Maii an. « 31 ». j quo anno cum pro negotiis monasterii in remotis agere deberet K quatuor vicarios generales consti- tuit, scilicet Raimundum priorem majorem, Guillelmum priorem secundum, Petrum camerarium, & Armandum insirmarium dicti monasterii. Anno 1320. ipso annuente Guillelmus dc Me- ziaco operariuS monasteriifundat eleemolynam in pane, vino, fabis & denariis distribuendam centum pauperibus, quibus in claustro pedes lavari debent feria v. in Cœna Domini. Actum die Martis post festum Nativit. B. Mariæ. Baluzius in notis ad vitas pap. Avenion. coi. 143 2. laudat litteras Johannis abbatiS Calæ-Dei scriptasdie 1 5. Octob. an. 1321. Memoratur an. seq. mense Aprili in charta ecclesiæ S. Flori. Anno 1334. Bernardus de Anduzia, dominus & baro Floriaci. testamentum scripsit, quo suam in monasterio Casie-Dei sepulturam elegit. Johannes vero abbas an. 133 7. adfuit compilationi constitutlonis Be- nedictinæ, cum cardinalibus & aliis abbatibus, jussii fummi pont. Benedicti xi. vel xii. qui hanc publicavit constitutionem die 26. Junii annipræ- sati, apud monasterium S. Petri de Cultura ; cui JohanneS adjecit quædam pro Casa-Dei ejusquc mcmbriS. Eodem anno, tertio Benedicti xn. ordinat & instituit auctoritate apost. unum lectorem 343 ECCLESIA CLA thcoiogiæ iu cathedraIi Sarlatensi > bulla sibi & l Gregorio abbati lssiodorenli directa, data Ave- nione idibus Decembris, pontificatus anno 2. Profitetur anno 1338. jus patronatus ecclesiæ de Meleto, pertinere ad Armandum de Castro- novo dominum de MeIeto, litteris datis dic 1. Aug. fidem vero dienteIarem ab eodem Armando cepit an. 1341. Anno 1 3 39. die 5. mensis Julii indict. vii. pepigit cum Archembaldo S. Flori episcopo de procurationibus quas in prioratibus dictæ diœcesis ad Casam-Dei pertinentibus sibi vindicabat Volunt quidam eum an. 13 42. Avc- nionem profectum suisse, pontificatum Clementi gratulaturum, qui a teneris annis iu monasterio I Casie-Dei educatus fuerat Sane bullas ab eodem impetravit septem, datas m. nonas Julii, primo pontificatus anno, quarum una jurisiiictio epis- copalis abbati, & sede vacante, conventui Calæ- Dei conceditur, exercenda iu urbe Casie-Dei tantum & tribus ecclesiis parochialibus, SS. Agricolæ & Vitalis, B. Mariæ, & S. Martini episcopi. Hoc lpsoanno 1342. idem papa Clemens VI. Johan- nem Calæ-Dei abbatem ad sedem Aniciensem evexit ; ubi vide quæ de eo dicenda supersunt. XXV. Rigaldus, al. Reginaldus I. de Monte- daro, Eblonisabbatis de quo supra nepos, frater vero toparchæ de Montdar, de Montpensier & deGrerin, abbas Calæ-Dei eligitur an. 1342. quo duobus a summo pontifice diplomatibus ho- noratur ; priori, quod est datum Avenione m. idus Octob. conceditur Rigaldo abbati & succes- soribus, licentia benedicendi populum solemni ritu, non tantum iu monasterio, verum etiam in ecclesiis parochialibus ad monasterium spectanti- bus ; necnon consecrandi & reconciliandi eccle- sias, cæmeteria, altaria, calices & vasa sacra quo- rumcumquc locorum ad cœnobii jurildictionem pertinentium. Altero diplomate dato ibidem ca- lendis Novemb. confirmatur compositio facta in— _ ter Archimbaldum episcopum S. Flori & abba- tem conventumque Calæ-Dei pro quibusilam pro- curationibus. Anno seq. 1343 * sumtibus & munificentia Clementis papæ VI. ecclesiæ Casæ-Dei fuedamenta jaciuntur ; quo etiam idem summus pontifex bulla data apua Villam-novam xv. cal. Aprilis, usum altaris portatilis Casadeensibus monachis indulsit. Eodem anno, 2 5. die Decembris indict. x. memoratur in quodam vidimus litterarum Guillelmi archiep. Bituric. quibus an. 1322. jus procurationum in certis prioratibus remittit. * « /.x. cal. Obiit Rigaldus calendis * Augusti an. 1346. & sepultus est in majori basiiica ad introitum chori juxta vas aquælustralis.Super ejus tumulum assabre in modum somicis elaboratum, cernitur ipsius effigies ex marmore albo. casuIa induta & mitra ornata. XXVI. Petrus de Agrifolio e nobilissima apud Lemovicenses in finibus Arverniæ familia, ab ado* lescentia monachum pmfestus in Calæ-Dei cœ- nobio, huic proficitur abbas an. 13 46. unde non multo post favore Clementis VI. evocatur ad regimen ecclesiæ Claromontensis, an. 1 3 47. ubi vide. Savaro quidem hunc archiepiscopum Avc- nionensem facit ; at si hanc rexerit ecclcsiam, ROMONTENSIS. 344 L non tanquam archiepiscopus, sed ut vicarius tantum administrasse dicendus est. XXVII. Stephanus III. Domale, ve ! de Malct Calæ-Dei monachus, vir sane maturus moribus, ingenio pollens, ac vitæ religiofæ merito non mediocriter insignis, humilitatis præsertim itastn- diosus legitur, ut suæ solus electioni, quæ contigit an. 1347. reniteretur, ipso requirente Petrus dccesser, episcopus Claromontensis, priorannn B. Mariæ d’Orcival univit prioratui sancti Roberti de Monte-ferrando ; quod Clemens VI. bulla Stephano nostro directa, pontificatus sui anno quinto, hoc est 1 3 47. confirmavit. Eodem anno Sto* 1 phanus abbas statutorum Johannis Chandorati confirmationem obtinuit a Sede apostoiica, dato diplomate xvi. cal. Aprilis. Meminit vero Baiu— 1 » ai zius Stephani abbatis Casæ-Dei, qui anno 1350. Xr/Xz traductus fuit ad cathedram Heienensem * ; quod * + j r.’ optime convenit huic Stephano. Obiit anno seq. nJ°losl’ die 2. Aprilis ante acceptum possessionem. XXVIII. Stephanus IV. de Agrifolio gentilis lbij Petri quondam abbatis, frater fuit Raimundi ab- batis Angeriacensis Crassensisque, ex monacho S. Martialis, demumque episcopi Rutencnsis, necnon Guillelmi & Faiditi cardinalium, ac Petri w abbatis Crassensis & episcopi Utlbcnsis. Is e sa- ’crista majori ecdesiæ Calæ-Dei, factus est abbas anno 1350. Regularis observantiæ, cultusque divini studiosissimus, prioratum de Panuzia prlora- tui S. Roberti de Villa-Dei uniendum curavit ; suæque pristinæ dignitatis haud immemor, plura ecclesiæ ornamenta contulit ; legavitque 120. flo- renos aureos, ut ritu deinceps solemniori anniver- sariæ festivitates S. Gabrielis archangeli, S. Annæ & SS. Agricolæ & Vitalis, ecdesiæ titularium, peragerentur. Anno 13 5 2. plura pontificia diplomata accepit data X. cal. Martii ; quorum al- tero prioratus S. Martini de Caprilpinis dioecesis Rutencnsis, & S. Domnini de Bamazaco diœc. ’Claromont. mensie abbatiali uniuntur. Anno se- quenti dic 8. Aprilis corpus Clementis VI. a cardinalibus in medio chori Casie-Dei depositum fuit ; quo die in veteri calendario notatur hujus sumini pont. anniversarium ; vigiliam habet & magna cymbala pulsantur. Abbas autem Stepha- nus memor ipsius beneficiorum, statuit ut ad ejus tumulum diebus singulis, præter sesta solemniora, post missam conventuaiem, submissiori voce per hebdomadarium celebrantem, adsistente diacono, fieret absolutio ; quod etiamnum reiigiose obser- vatur. Anno 1 361. mense Januario, a Johanne rege Christranissimo priviIegium obtinuit. Tan- * detaque multis ad suæ domus utilitatem prædare gestis, obiit in Domino XII. cal. Septemb. legatis pro suo anniversario centum storenis aurris ; sepultusque est in sacello B. Mariæ de Collegio, ad dextrum cornu altaris e regione Johannis de Champdorat. XXIX. Guillelmus III. Gautcrii cum esset pietate, prudentia & regularis observantiæ zelo conspicuus, sacrisque litteris apprime eruditus, abbas renuntiatus est anno 1361. Biennio post ab Urbano quinto confirmationem privilegiorum impethtvit bulla data xvi.cai. Junii an. 1363. ECCLESIA CLA Item a Carolo Francorum rege privilegium obti—. nuit datum mense Junio an. I 3 66. quo anno traducitur ad abbatiam S. Medardi Suession. ubi diem extremum obiit. XXX. GuiIlelmus IV. de UImo, e castro Calæ-Dei vicino, in parochia SS. AgricoIæ & Vitalis, in charta anni 13 49. ultima dic mensis Januarii, cum nondum esset abbas, Iegitur liccn- tiatus in decretis, prior de Albiniaco diœcesis Lemovicensis & vicarius generalis iu spirituali- bus & temporalibus R. in Christo patris & D. P. Clarom. episcopi in remotis agentis. Baluzius cum ab Illidiano monasterio assiimtum, beneficio * 13 67. Gregorii XI. an. 13 7 6. * asserit in notis ad vitas pap. Aven. col. 1433* Subrogatur vero in alte- rius Guillelmi locum an. 13 67 circa mensem Martium. De quo sic habet MS. codex : Eo tempore quo stedio & vigilantia Guillelmi Gaultier abbatis, diseiplinæ regularis vernabat observantia, fervebat pietatis intuitus, exultabat psallendi con- centus, coruseabat inter fratres obedientiæ radius, præcellebatque sanctæ caritatis ornatus, tanti ab- baris fama sepulta non latuit…… in cujus lo- cum, surnma monachorum concordia sussectus est Guillelmus de Lorrne, vir sanctis moribus ac pie- tate insignis, necnon litteris tamsacris quam huma- nioribus apprime excultus. Ab Urbano V. ponti- ficatus anno quinto 111. idus Aprilis diploma consequitur, quo tribuitur ei collatio quorum- cumque prioratuum, &c. Cum vero Guilleimus apud successerem Gregorium XI. conquestus esset, quod iu singulis novi abbatis electionibus 3000. norenos Camera apostolicæ persolvere teneretur monasterium, hic pontifex præsatam summam ad 2000. florenos reduxit ; ut patet ex rescripto Guillelmi de Agrifolio dicti junioris, presbyteri card. S. Stephani iu Coelio-Monte, dato pridie cal. Maii indict. x. 1372— Ejusilem vero cardi- nalis suasu Gregorius XI. majorem Calæ-Dei basilicam singuIari Clementis VI. munificentia inchoatam, persici & consummari voluit, necnon sacristiam Johannis Chandorati studio construc- tam plurimis ornamentis ecclesiasticis locupletavit. Consulendum cst hoc testamentum Gregorii papæ XI. a Dacherio nostro editum in suo Spicilegio : quod confirmavit codicillus Romæ factus in palatio apostolico prope ecclesiam S. Petri, in secreta camera ejuldem palatii, præsentibus DD. cardinalibus camerario & thesaurario anno Dom. 1378* mensis Martii die 19. indict. 1. pontificatus anno octavo. Obiit paulo post Gre- gorius XI. die 27. Martii, quo soIemne lpsius anniversarium iu veteri calendario notatur, in quo debet fieri absolurio, & magna cymbala pul- fantur ; quod etiam hodie agitur. Mortuus est quoque hoc saltem anno abbas Guillelmus.* nam exstant succefsoris ejus statuta facta in capitulo ge- nerali die XI. Maii an. 1378. sepuItus est ante altare SS. Angelorum. Plurima vasa sacra argentea legavit monasterio ; e quibus etiamnum supercst calix unus, ejusoem gentilitio stcmmate insignitus. XXXI. Andreas de Chanaco, Aniciensis, quem alii cognominant Airand, forte utroque donatus cognomine, frater erat Geraldi abbatis ROMONTENSIS. 3æse \ S. Martialis. Is autem cum esset decretorum doctor, prior de Calma in diœcesi Claromont. tum prior de Bosqueto diœcesis Ucetiensis, CasasDei monasterium, in quo ab adolesccntia monasticen professiis erat, regendum suscepit, anno saltem 1378. ex dictis superius. Anno 1382. suum prioratum de Calma monasterio CasasDei unien- dum curavit ; quo etiam anno adjecit animum ad constructionem locorum regularium. Et re* vera fuit sumtibus & curis restauravit aquaeductus, claustri partem basilicæ majori proximam perfecit, cui bibliothecam fornicibus decoram fu- perimposuit ; totumque monasterium præaltis mæ- B nibus, sortalitiis & turribus cinxit. Erga pauperes munificus, eorumdem pater ac tutor appellari solc- bat. Anno 1384.dje 29. Decemb. nominatur cxsecutor testamenti Guillelmi de Chanaco patrui, cardinalis. Vide colIect. Baluzii ad vitaspap. Aven. col. 964. & notas ejusilem col. 1006. Anno 1 3 9o.die 1 5. Maii de consilio fratrum, societa- tem iniit cum Cartusia Bonæ-sidei, diœcesis Viva- ricnsis, dissita quinque leucis Anicio. Pio fœdere sancitum est, ut singulis annis die 12. Octob. in utraque ecclesia solemne defunctorum officium celebraretur pro fratribus ntriusque familiæ de- functis. Idem an. 139 4. die 2. Januarii mitram C suam magni pretii margaritis ornatam, & libros suos monasterio donavit. Adfuit an. 1399. die 2 3. Nov. receptioni Hugonis abbatis Piperacen- sis. Anno 1402. Bemardum comitem Rutc- nensem & Armaniaci, necnon Bonam Bituri- censem ipsius conjugem pro coliatis in prioratum dc CabrespincS benesiciis, bonorum omnium spi- ritualium conventus participes efficit ; ex regio Ruten.tabul.Anno 1406. fratribus dedit 1500. libras auri ad constructionem caplæ pro reponendis sacris B. Roberti reliquiis. Anno seq. cum Amello Turonensi archiepiscopo, & Guidone de Rosiaco abbate B. M. Crasiensis, in diceccsi D Carcasion. nominatur exsecutor testamenti Gui- donis de Malesec cardinalis episcopi Prænestini, conditi Avenione die 12. Sept. ejusilem anni. Interfuit an. 1409. concilio Pisano, ut patet ex ejusilem actis, Spicilegii t. vi. p. 353. Plura legavit monasterio annis 1410. 141 1. & 1417. Item an. 1419. septima die mensis Julii fundavit in ecclesia S. Juliani Brivatensis unum Placebo, pro mortuiS dicendum ultima die mensiS Augusti, & die crastina missam majorem, datis ad hoc 80. libris monetæ currentis. Sub id vero temporis degebant in monasterio Calæ-Dei octoginta mo- £ nachi choro addicti. Anno 1420. ultimo vitæ suæ meritissimus abbas argentea theca auro illita condusit brachium S. Sebastiani martyris. Obiit eodem anno die Dominica 12. Maii iu monasterio S. Marcellini Cantogilensis, unde corpus ejus ad Calæ-Dei monasterium maxima deri populi- que frequentia delatum, sepultum est in introitu chori juxta sepulcrum comitis de Beaufort ; ad cujus tumulum singulis diebus post missam con- ventualem sit absolutio per celebrantem comitante diacono, post absolutionem ad tumulum Cle- mentiS papæ factam, de qua superius. ln veteri necrologio notatur processio facienda ad tumulum abbatis 347 ECCLESIA CLj abbatis Andreæ singulis mensibus. Ibidem legitur : Abbas Andreas xii. Maii vigiliam habet.j XII. denarii & dimidia libralia dantur, & magna cymbala pulsantur. ln necrologio S. Petri de Casis ad diem 22. Aprilis memoratur Andreas du Puy abbas Calæ-Dei ; idem porro videtur esse ac Andreas de Chanaco. XXXII. Hugo III. de CaIviniaco, Chauvi- gny de Blot, ex abbate Menatensi eligitur archi- mandrita Casæ-Dei die Maepi, 21. Maii, anno 1420. cujus tamen non adiit possessionem nisi die 1 5. Aprilis anni 1421. Mira Hugonis in cives Casadeenses enituit pietas, cum tota pene eorum urbe flammis consumta an. 1426. muni* * fica liberalitate in restaurandis civium domibus omnem operam posuit. Confutandus hic Antonius Yepez tom. vi. chronic. centur. 7. cap. 5. pag. 5 64. Obtinuit anno 1434— privilegium a Carolo Francorum rege datum Viennæ ; & aliud * nondum u Ludovico ejus filio ♦ datum Novioduni til. caI. Aug. an. 1444. Item litteras apostolicas a Ni- colao V. datas an. 1450. Anno denique 1465. fenio confectus & morbis, nepoti suo, de fratrum consensu abbatiam resignavit., retenta sibi modica pensione ; atque in monasterium Cantogilense se- cessit, ubi meritis plenus & annis obiit die 2. Au- gusti an. 1478. corpuS inde Casam-Dei delatum’ solemni pompa, ante cancellos presbyterii iu loco ubi Iegunturcpistolæ ad Moysen sepultum est. In veteri necrologio sic habetur : Abbas Hugo de Blot III. die Augusti cum magnis cymbalis, & dantur dimidia libralia cum XII. denariis ; vigiliam habet, convivium, &c. XXXIII. Reginaldus de Chauvigny de Blot Casie-Dei monachus & infirmarius major, nec- non prior S. Salvatoris in Rua, patruo sponte cedenti successit, consirmatus a Paulo II. summo pont. bulla data eodem anno 1465. Juraec- clesiæ visiter defendit, vestiaria augmentavit, suit amator hostutalitatis, reparationum & numeri re-1- ligioforum, inquit MS. codex Petri Bringerii. Vigebat tunc temporis in monasterio Calæ-Dei consuetudo exigendi a quosibet monasticum habitum suscepturo, summamxn. nummorum aureorum, pro lecto novitii ; quæ ut penitus abro- garetur satagens Reginaldus abbas, prioratum 5. Roberti de Villa-Dei diœcesis Mimatensis, mense conventuali uniri curavit, bulla Sixti papæ IV. data idibus Decemb. an. 1477. Cultus eccle- siæ sollicitus, analogium, sive ut ait vetus codex MS. Iectorium cupreum confici curavit. Librum Evangeliorum per manuSJacobi Guozelli exarari, fecit an. 1479 « Ornamenta plurimapretiosa ec- desiæ legavit, domum abbatialem a fundamentis excitavit, necnon maximam partem aedificiorum regularium construxit, in quorum fornicibus vi- suntur adhuc gentilitia ejus insignia. An. 1489. indict. 7. die 27. Aprilis transegit cum canonicis de Langehac. Obiit an. 1491. 9. Maii, quo die anniversarium ejus annotatur in veteri calendario. Jacet inter presbyterium & cathedram celebrantis. XXXIV. Jacobus de sancto Nectario (Sene- terre) ex illustri prosapia satus, eligitur abbas sub initium mensis Junii an. 1491. cum esset prior Tornus II- \ROMONTENSIS. 348 A S. Gcmmæ in diœcesi Santonensi, & confirmatur a Geraldo, qui postea fuit episeopus Parisiensis, suffraganeo Caroli de Borbonio episcopi Clarom. ad id lpecialiterex privilegio Sedis apost. delegato, in palatioepiscopaliClarom. die 15.Juniiejusilem anni ; ipso deinde summo pontifice Innocentio VIII. laudante & approbante bulla data apud S. Petrum, VI11. idus Julii, pontificatus an. septimo. Transegit an. 149 3. die 2 3. Augusti cum Jacobo dAmboise abbate Cluniacensi super hereditate Antonii de Balsac, episcopi Valentinensis, qui prioratus ad utramque abbatiam pertinentes possidebat. Nulli antecesserum magnificentia ccP B sit, imo superavit omnes tum in pauperibus suble- vandis, tum in reparandis monasterionun Calæ- Dei, & Cantogilensis ædifidis. Sinistrasane hujus liberalitati data est occatio, cum an. 1497. die 2 5. Augusti basilicæ Casadeensis tecta delapso fulmine iu cineres redacta sunt ; neque vero hanc prætermisit, sed illico ea magna cum diligentia restauravit. Anno 1501. Ludovicus Francorum rex regni sui quarto, mense Febr. insignia monasterii qualia nunc sunt, petente Jacobo abbate concessit Aliquanto post Ds gravissima oborta est inter Jacobum dAmboise episcopum Claromont. & Jacobum abbatem Casie-Dei, pro jure visita- ’tionis in monasterio & prioratibus subjectis, quod sibi vindicabatepiscopus ; sedcomposita est aucto- ritate Julii papæ II. qui confirmata Cafæ-Dei exemtione anno 1507. irritam simuI declaravit excommunicationis sententiam, quam in abbatem & alios vibraverat præsui. Præfuit Jacobus abbas ad annum 1518. quo vitam cum morte mutavit, sepultus ad portam anteriorem cancellorum pres- byterii, cum hoc epitaphio : Htc jacet domnus Jacobus de Seneflerre ultimus abbas regularis hujus monasterii meritissimus, qui obiit die XXVII. Octobris anno m. D. XVIII. XXXV. Adrianus Goufier de Boisp presby- ’ter card. tit. S. Sabinæ & episeopus Constantien- sis, vi concordatorum primus abbas commendata- rius designatur, & bulla Leonis papæ X. data Romæ apud S. Petrum anno Incarnationis Dom. 1518. (antiquo more computandi) viI. calend. Januarii confirmatur abbas. Possessionem vero abbatiæ personaliter adeptus est an. I 5 19. cui nuntium remisit elapsis sex circiter mensibus, in favorem sequentis. XXXVI. Franciscos deToumon archiepiscopus Ebredunensis, tum cardinalis, archipræsuI Bituricensis, & Lugdunensis, Calæ-Dei com- , mendam obtinuit an. 1519. Anno 1533. cum J esset jam cardinalis & archiepise. Bituricensis, Franciscum 1. Francorum regem Anicium voti causa pergentem, in sua Casæ-Dei abbatia hono- rifice suseepit. Hic autem abbas suam a conven- tuali mensam separavit, numero monachorum ad nonaginta constituto. Quæ omnia probavit Paulus papa IV. bulla Romæ apud S. Petrum data primo sui pontificatus anno, VI1. cal. Junii. An. 1556. prioratum B. M. de Orceneta conventuali mensie uniendum procuravit. Longe tamen antea, anno vi- delicet 1 541.abbatiam nepoti suo resignaverat, sed omnimodam ejus sibi retinuerat administrationem. z 349 ECCLESIA CLA XXXVII. Carolus deToumon episcopus Vi— A variensis, cedente patruo, & accedente bulla Pauli III. abbas nomine tenus declaratur anno 1541. quem titulum anno sequenti ut pote supervaca- neum Francisco praecedenti restituit. Itaque Franciscos de Toumon iterum provilus Henrici II nominatione, & annuente Paulo III. re- grcssem obtinuit anno 1 5 4 8. Hic de bonis Casæ- Dei collegium Tumonense fundavit ; quod tamen haud obstitit quo minus sacristiam Calæ-Dei pluribus ornamentis ecdesiasticis, mirando sane opi- ficio elaboratis locupletaret ; necnon ecclesiæ chorum analogio æneo exornaret, in quo circa ejus stcmmata gentilitia inscriptio sequens legitur : I Franciscus de Turnone cardinalis me fieri fecit hoc anno Domini Ip tq.. Obiit 22. Aprilis 1562. XXXVIII. Henricus d’Angoulesine Henrici II. regis filius naturalis ex Diana de Poictiers, Franciæ thalassiarcha & magnus prior iu ordine Melitensi, abbas S. Petri de Clairaco, & locum tenens gcneraIis pro rege Christianissimo in Pro- vincia, nominatur ad abbatiam Calæ-Dei anno 1562. quo anno die 1. Augusti monasterium a Calvinistis direptum est. Occubuit anno 1586. epud Aquas-Sextiaspugione percussiis a Philippo CastelIanæ barone, sepultusque est in eecIesia Car- melitarum iu sacello dicto Renati Siciliæ regis & Andium ducis ac Provinciæ comitis. De eo codex MS. sic habet : fuit abbas 2q., annis. Redditus abbatiæ accepit, sed parum fecit. Addit eo mortuo religiosos elegisse Petrum de Fretat ma- jorem priorem in abbatem nsed ea electio, inquit » non venit ad essectum, quia rex Henricus III. de- dit abbatiam carolo dDrleans de yalois nepoti suo, filio naturali regis Caroli IX. an. t p 8 6. XXXIX. Carolus d’Orleans, Caroli IX. Francorum regis filius naturalis, eques ordinis sancti Johannis Jerosolymitani & magnus prior Franciæ post Henricum d’Angoulefme, abbatiam j Calæ-Dei obtinuit in commendam an. 158 6. electo interim, ut diximus, Petro de Fretat dc Sarra e nobili prope Casam-Dei familia, doctore in decretis & sacrarum litterarum profestore, qui cedere coactus est die 7. Junii an. 1589. Ean- dem quoque fortunam passiis est Antonius d’Urfe, Jacobi marchionis silius, de quo hæc in chartis cœnobii : Carolus dOrleans suit abbas commend. Casæ-Dei ; sed postquam completisunt tres anni t iterum religlofi hujus monast. intraverunt in electionem volentes privilegiis uti, & elegerunt nobilem Antonium dUrse religiosum prosessem in abbatem, scilicet t 6. Junii an. t j 8p. sed hæc electio nul— j lius suit essecti…..& factus est abbas commend. Nicolaus de Neoscille. Antonius autem postea creatus est episcopus S. Flori. Uxorem vero duxit Carolus d’Orleans, factus comes Arvemiæ duxque EngoIismenfiS ; obiitque anno 1 6 50. X L. Nicolaus de Neufviile nothus erat Nicolai de Neufviile domini de Villeroy Regi a commentariiS in sanctiori consilio. Ipse vero in pariamento Parisiensi senator clericuS, ccssione Caroli AureIianensis nominatur abbas commendatarius ab Henrico IV. consirmatuS deinde bulla ClcmentiS VIII. data Romæapud S. Marcum an. ROMONTENSIS. 350 L 1597. Possessionem adipiseitur die Veneris 7. Novemb. anni ejusilem, per procuratorem Re- natum de la Fert£ Regi a consiliis & eIeemosynis. Cessit autem & ipse postea Ludovico Caroli filio, ( Hæc enim tum erat morum corruptela ut ista sa- cerdotiorum collusoria possessio & restitutio ur- banitas vocaretur.) Tuncque provisus de abbatia S. Lupi Trecensis an. 1608. ea potitus est ad annum 1613. abbas simul Caziacensis, Fonta- nellensis, &c. infuper canonicus S. Capellæ regiæ Parisiensis. XLI. Ludovicus de VaIois CaroIi Arvemiæ comitis ex Carola de Montmorency silius, desi- I gnatur abbas regia Henrici IV. nominatione, qua per bullam Pauli papæ V. confirmata, possessio- nem adiit an. 1608. Ad sedem porro Agathen- sem evectus an. 1612. a Ludovico XIII. sed numquam consecratus est ; instituit anno 1615. suum in abbatia Calæ-Dei vicarium generalem Johannem Valladerium abbatem S. Arnulfi Me- tensis & 1624. 18. Januam Caroium de Rou- vignac abbatem S. Leodegarii de Ebrolio ; at neuter hujus dignitatis munia potuit exercere, intercedentibus monachis, eo quod ex privilegiis summorum pontificum vicarius generalis e gremio _ monasterii debeat assiuni ; quod & supremus Pa- risiensis senatus confirmavit. Denique Ludovicus abbatia cessit in gratiam sequentis an. 1629. quo uxorem duxit Henrietam de Ia Guiche, comes Alesiensis & Gallo-Provinciæ prorex effectus. XLII. Armandus Johannes duPlessiscardinalis dux Richelius, Urbani VIII. bulla renuntiatur abbas anno 1629. possessionem adeptus eodem anno die 1 o. Julii per procuratorem D. Ama- bilem de Fretat doctorem theologum, Casie-Dei priorem tertium & vicarium generalem monasterii tempore Ludovici Valesii. Agente vero eminen- tissimo cardinali unitur hoc coenobium congre- gationi S. Mauri an. 1640. Decessit vir per om- nia magnus die 4. Decemb. an. 1642. XL1II. Alsonsus Ludovicus du Plessis de Ri- chelieu card. archiepiscopus & comes Lugdunen- sis, bulla munitus Urbani papæ VIII. data Romae ad S. Mariam major. 1. Augusti 1643. e°dcm anno die 2. Octobr. possessionem adeptus est per magistrum Ludovicum de Ville ecclesiæ Lugdu- nensis officialem. Obiit Alsonsus 23. Martii 1653. sepultus inecdesia Caritatis Lugdunensis, prout destinaverat. XLIV. Julius Mazarini cardinaIis episcopus Metensis, bullis nondum obtentis, vi decreti 7 in magno consilio * dati die 1 o. Octobris anno ♦ 1 6 5 3 • possessionem accepit die 15. ejufdem confistorio. mensis per procuratorem Gilbertum Noiret dominum de Ranois. Alteram nihilominus possesa sionem adeptus est die 2 1. Januarii 1 6 5 6. per procuratorem Giraldum de Ia Lande dominum de BeIIenoue, cum jam bullas accepisset X. cal. Maii anni præcedentis. Obiit 9. Nov. 1661 « humatuS Paris. in oratorio collegii Mazarin. XLV. FranciseuS Maria Mancini cardinaIis nepoS superioriS, regia Ludovici XIV. nominatio- ne facta die ultima Octob. an. 1 6 61. omnimodam abbatiæ consequitur administrationem cum ECCLESIA CL7 antea csset sub oeconomo Michaele Joanin, regiis J ad hoc litteris die 11. Junii datis commisse. Hic autem cardinalis suum oeconomum die 1. Febr. 1662.confutuit JohannemieGentiIin Remensi ecclesia vicedominum, qui placito regio dato die 24. Octob.ejusisem anni munitus, nominepræ- dicti cardinalis abbatiæ possessionem adeptus est die 9. Febr. anni 1663. Cum autem postea bul- lis clonatus fuisset a Ciemente IX. die 2. Decemb. an. 1667. possessionem iterum aecepit cardinalis per D. Adrianumde Rely Casie-Dei subpriorem die 2. Martii an. 1668. Romædecessit die 28. Junii 1672. XLVI. Hyacinthus Serroni nobilis Romanus, 1 reIigiosus ex samilia Dominicanorum, episcopus Arausicanus 1646. tum Mimatensis 1661. abbatiam Calæ-Dei obtinuit in commendam die Aug/ 5’Ii-* Octobris an. 1672 *. Anno 1674. die •*/. 1S71. Dominica 1 5. Julii Casie-Dei consecravit eccie- iiam in honorem SS. Vitalis & Agricolæ mart. f & S. Roberti. Primus deinde Albiensium archi- * 9’episcopus creatus an. 1676. Obiit 7 *. Januarii 1687. ætatis suæ 70. cujus elogium scripsit Franciseus de Camps abbas Igniacensis. XLVII. HenricusI. Achilles de laRochefou- cault patrem habuit Franciscum VI. ducem de la Rochesoucault, matrem Andream de Vivonne. Abbas Casie-Dei nominatur die 20. Januarii an. 16 8 7. possessionem adeptus per procuratorem die 20. Apr. ejusilem anni. Abbas etiam erat Fontis- Frigidi ord. Cisterc. iu diœcesi Narbon. ac Beili— portus ord. Præmonstr. diœcesis Briocensis. Sub hoc abbate monasterium pene totum flammis ab- sumtum fuit iu festo S. Roberti die 24. Aprilis an. 169 5.Obiitiu vigiliaPentec. 19.Maiian. 1698. sepultus Lutetiæ iu ecclesia S. Germani a Pratis. XLVIII. Henricus II. de la Rochesoucault su- perioris patruus, regia schedula sit abbas in Aflum- tione B. virginis an. 169 8. abbas simul Fontis- Frigidi & sanctæ Columbae Senonensis. Posses-1 sionem adiit 28. Maii 1699. per D. Josephum Malavergne subpriorem Casie-Dei. Obiit 16. Decemb. an. 1708. ætatis suæ 7 5. XLIX. Franciscos — Ludovicus-Anna-Maria a Lotharingia dictus de Armaniaco, filius comitis d’Armagnac regii stabuli magistri, presbyter, ab- bas Dervensis, in theologia baccalaureus facultatis ♦ a !, mense Parisiensis, aRege nominatus 24.Dec.tan. 1708. Jan.tyop. donatus 1709. XI. cal. Martii, posses- sionem adeptus est per D. Guidoncm Buissen priorem majorem Calæ-Dei die i 3. Junii 1710. Obiit an. 1712. die 19. Octobris apud urbem j Monacho seu Herculis Monæci portum, quo perrexerat invisurus sororem suam serenissimam principissam, principis Monacho uxorem. L. Armandus Gasto de Rohan cardinalis major Franciæ eIeemosynarius & epise. Argentinensis, designatur abbas 22. Aprilis an. 1713. mauzac. MAUZIACUM, al. MAUZACUM. MAozacUM * ordinis S. Benedicti patronos habet S. Petrum epost. &S. Caprasium martyrem, sortasse Lirinensem, jacet in solo fer- tilissimo & amœnissimo juxta Ricomagum urbem Tomus II. LROMONTENSIS. 352 L Arvemiæ fecundam, & ceterarum ferme eIegan- tissimam, exstructum autem a Calmilio senatore Romano ejusque uxore Namadia traditur in veteribus monimentis. In inscriptione vetustissimæ caplæ in qua includuntur S. Calmilii, al. Calmi- nii, & beatæ Namadiæ reliquiae, ex uno latere legitur : « £ Calminius coostruit tertiam abbatiam nomine S. Caprasii, & S. Petri. Integram in- scriptionem habes iu annal. Bened. ex qua intcl- ligitur capsam factam a Petro abbate Mauzacensi, & hoc iu monasterio S. Calmilium cum uxore S. Namadia sepultum esse. Hujus Iod varia est denominatio ; vocatur enim ab aliquibus Musiacus, 1 quibus adstlpulatur Greg. Turon. cap. 41. lib. de Gloria Consesserum Musiacum appellans ; Mu- siacas, in historia transtationis S. Austremonii primi Arvernorum episcopi Mausiacum nuncupatur. Iliud coenobium a Plpino rege instauratum est ; ideoque perperam aliqui tribuum ejus fundatio- nem Roberto hujus nominis primo Arvemiæ co- miti.plusquam seculo posteriori. Chartam dotatio- nis seu instaurationis ex codice autographo viri d. Johannis Savaronis eruditissimi Arverni, in appendice damus. Ceterum hoc monasterium circa annum 1095. fuit unitum congregationi Clu- niacensi, dono Duranni Arvemensis episcopi, * tempore S. Hugonis abbatis Cluniac. quod pro- bavit & confirmavit Phisippus rex. Instrumenta autem ad hanc unionem pertinentia habes in bi- bliotheoa Cluniac. pag. 5 3 3. & seq. & iterum inter nostra instrumenta. Denique an. 167 5. ad— c. xlv. junctum est eidem congregationi reformatæ, a co, ’ 11 ®’ Francisco d’Albon abbate, cui hactenus adhaeret c.xLvr. Sed nunc incumbendum texendae abbatum histo— co1-111 * riæ, quam damus tum ex instrumentis Clunia- censibus tum ex domesticis. ABBATUM SERIES. j I. Tj’UTERIUS commemoratus ln laudata Pipini ndt inf. J—jcharta, ubi dicitur eum pro monasterio nd. impetrasse a regibus Theuderico & Clodovæo ejus filio auctoritatem præcepti. /p /. dr II. Lantfredus I. ex iisilem Plpini Iitteris præ- erat an. 764. tempore transtationis S.Stremonii. * ■=• III. Lantfredus II. sedebat an. 8 64. ex charta* 2 rio Brivatensi, qui fecit quandam praediorum commutationem cum Bemardo comite, cumcon- sensu & præceptlone Caroli regis, & Rodulfi episcopi. Vide Mabill. tom. 2. secul. Iv. Bened. p. 19 5. & tom. 3. Annal. ad an. 8 64. n. 17. necnon probationes hilt domus Arvemiæ Steph. 7 Balusii p. 3. Vide etiam instrumenta nostra. c. xtin. IV. Mansion, frater Aimonis abbatis S., Mar— co, ’ 10 8’ tialis Lemovicensis. V. Stephanus I. subscribit chartæ Stephani episcopi Arvem. pro Celsinianensi coenobio dato Ciuniacensibus medio x. seculo. VI. Petrus I. cui Alexander II. bullam confir- mationis bonorum concessit. VII. Eustachius I. de Guines filius Rodolfi comitis, ex Rosella de S. Paul, primus e fa- milia Cluniacensi Mauziacensis abbasa S. Hugone constitutus an. 109 5. de quo vide biblioth » Cluniac. pag. 533.&I4II. _ Z ij ECCLESIA CLA VIII. Hugo de Sinemuro, nepos S. Hugonis i abb. Cluniae, filius Dalmatii domini de Monte- Acuto in Burgundia 1102. IX. Eustachius II. de Montboissier, filius Mauricii, frater vero Petri Venerabilis abbatis Cluniacensis, memoratur an. 113 1. & 1147. in charta Silviniacensi. Transigunt vero hi duo abbates cum Willelmo Arvernorum comite pro injuriis quas hic intulerat Mauzacensi & Celsi- niaceissi monasteriis. ^xtvi. X. Petrus II. de Turre ad quem exstat buIla * 111 * Alexandri papæ III. an. 116 5. in appendice re- lata. Ceterum ante hunc Petrum electus videtur C. xtvir. Aimo, sed non consensiffe Consuie appendicem. J •®’*13 • XI.Petrus III.de Marsac reperitur ab an. 1168. ad an. 1181. An. 1169. privilegium obtinuit a c. xlvhi. Ludovico rege Francorum, quod ex authentico col. 114. descriptum nostris operae pretium duximus pro- bationibui inserendum. XII. Guillelmus I. de Bromont compositio- nem iniit cum Ildino d’Amanzac qui se in Mau- ziacensi ecclesia sepeliri postulavit. Anno 1195. mense Julio transegit cum Drogone abbate sancti AmabiIis Ricoinag. subseribeiitibus 34. mona- chis Mauziacensibus. Præerat adhuc an. 1197. XIII. Eustorgius testis an. 1205. in veteri charta pro Lehunio. XIV. Gerontius de Turre praeceptum obti- • nuit a Philippo Francorum rege anno 1212.* Summa autem hujus diplomatis hæc est, Philippum regem pro aquæ cursu, quem suo Riomi castro acquisierat, dare 42. sextarios frumenti in tribus molendinis percipiendos. Actum apud Gi~ fortium anno ab Incarnatione Dom. M. CC. XII. regni nostri xxxIIII. astantibus in palatio nostro, &c. dapifero nullo. S. Guidonis buticularii. S. Bartholomæi camerarii. S. Procotiis constabularii. Dat. vacante cancellaria. XV. Aymericus de Mercorio ex priore Mar- ciaci factus abbas Mauziacensis, privilegium con- sequitur ab eodem Philippo rege anno 1217. Componit an. 1230. mense Nov. cum WilleI- mo comite Clarom. sequestro Hugone episcopo CIaromontano, ut ex ejusilem Hugonis litteris liquet editis inter probationes hist. domus Arv. Baluz. p. 9 o. An. 1241. mense Octobri arbiter fuit inter Philippam relictam Guillelmi comit. Clarom. ac Robertum de CorceIlis ejus virum una ex parte, & Robertum comitem Clarom. filium Willelmi ex altera, ex ejusilem Aimerici litteris ibid. p. 262. Occurrit an. 1233. in tabulis Cluniae, designatus per nudum A. Horni— £ nium excepit an. 12 24. a Roberto de Mezest & 1243. ab Hugone domino de Conferio. Proin- deque idem est qui prima nominis littera notatus rogat H. abbatem Ciuniacensem ut P. decanum c xlIx. Langiaci in pastorem Silviniad concedere digne- coL * *6’tur. Vide instrumenta. XVI. Petrus IV. de ChazeIas nepos Hugonis de ChazeIas praeceptoris domus hospitaIis S. Jo- hanniS de Segur, prope Montem-ferrandum, cui ab Aimerico avunculo traditus fuerat educandus, • Mendose in chart. t a a a. Sequimur diploma authen- ticum. ROMONTENSIS. 354 L ex priore Marciaci anno 1244. abbas deinde pwt i„pr. Mauziaci evasit Hic est haud dubie qui sola Jit— tccl c«’tKTC- tera P. designatus in tabulis Cluniac. abbati Clu- niacensi commendat Aldemarum electum in abbatem Figiaci an. 1243. XVIl.PetrusV.de issarpano Slserpans, ex priore de Volvico eligitur an. 1252. proindeque ipse est Petrus ille cui hominium præstitere an. 1254. Alixrelicta Hugonisdomini deConferio militis, anno seq. Johannes Gilberti canonicus Hermenei, Petrus de Chaluz miles pro decimis Novæ-villæ mense Novemb. & an. 1261. Cha- tardus de S. Germano miles dominus Crusiaci- B veteris. Hic abbas plurimum disceptavit cum ab- bate Cluniacensi, cui etiam visitationis & correc- tionis causa adventanti, domus suæ ingrcssem de- negayit. Quainobrem excommunicatur a summo pontifice, cum suis omnibus asseclis an. 12 6 6. alterque abbas eligitur ; sic enim quædam subje- ctionis epistola ad abbatem Ciuniacensem incipit : Petrus & Bertrandus abbates Mausiaci, &c. anno 1266. Rursum vero Petrus ab omni officio sus- penditur & excommunicatur ab Yvone abbate Cluniacensi an. 1267. unde annosequcnti abba- tiæ regimen abbati Casie-Dei reliquit Tertio de- nique anathemate percutitur an. 1269. eo quod citatus non comparuisset Fecisse nihilominus an. 1 29 8. capsam in qua reconduntur ossa B. Calmi- nii fundatoris cænobii Mauziac. & uxoris ejus Namadiæ commemoratur, at perperam de hoc Petro intelligitur, quod melius refertur ad Petrum de VaIeriis qui hoc anno sedebat ; maxime cum in inscriptione hujus capfæ siieatur cognomen. XVIII. Aymonius 1. de Vergy quem abbatis Cluniacensis consanguineum fuisseverisimile est, Petro abbati exauctorato subrogatur, anno saltem 1269. quo reperitur obtinuisse privilegium a Ludovico Francorum rege. Itaque Bertrandus, de quo supra, vel minime confumatus fuit, vel certe ’defunctus ante hunc annum. XIX. Petrus VI. de Feritate-Calderonis obiit an. 128 4. XX. Aymo II. Brum ex priore Rumbiaci electus dicitur anno 1284. defunctusque legitur an. 128 6. forte vero idem est ac Aymonius de Beauregard, qui reperitur in tabulis an. 1285. XXI. Guillelmus 11. de S. Saturnino, primo decanus Mauziaci, tum prior Marsiaci, al. sancti Germani, tandem abbas Mauziaci electus est an. 128 6.Memoratur in chartis an. 12 87. & 129 o. quo Stephanus d’Espinacia, domicellus, filius ■ defuncti Chatardi d’Espinacia domini Sancti- Andreæin Foresio, fecit ei homagium-ligium, & juravit fidelitatem. Occurrit adhuc anno 1293. Decessitanno seq. Nullus itaque locus superest Ymberto quem noster D. Claud. Estiennot ex regio Carcaflonensi tabulario asserit hominium fe- cisse Francorum regi an. 1288. nisi Guillelmus duplici dicatur nomine insignituS. XXII. PetrusVII.de ValeriiS monachus fuerat DoIensis monasterii apud Biturigas, tum prior daustralis Mauziaci & prior de Cella Brueriæ, quando electus est abbas Mauziaci vI. cal. Febr. an. 1294. Societatem iniit an. 1298. cum 1110355 ECCLESIA CL^ nachis Savigniaci. Vide supra in sine articuli de l Petro d’Yserpans ad hunc annum. Memoratur Petrus in charta prioratus de Volta an. 1303. qui reperitur cum suo cognomine an. 1306. 1307. & 1 3 09. XXIII. Guido de Grezolles præerat jam an. 1318. Robertus silius Francisei de Chazeron ipsi hominium exhibuit an. 1320. Excusat se a capitulo generali an. 1 3 28. ob infirmitatem, ut videtur, quæ scilicet ipsum impulerit ut anno sequenti die Lunæ post festum hyemale S. Nicolai testamentum in capitulo conderet, quo scpeliri voluit ante aItarc S. Crucis. Fundavit vicariam S. Crucis, quam ex eodem testamento contulit fratri ] Johanni de Grezolles nepoti suo. Præfuit autem ad annum 1343. quo transegit cum Maria co- mitissa Boloniæ & Arvemiæ per procuratorem fratrem Robertum de Vichy priorem S. Germani Fossatensis & monachum Mauziacensem. XXIV. Johannes I. de S. Sernin hominium cepit aGuiIlelmo de CorteyS domicello an. 1 3 43. Plura vero hic abbas bona contulit monasterio. XXV. Bemardus de Tranchaleonis a puero monachus, cui Stephanus dc Castro homiuium fecit an. 13 5 o. & plures alii an. 1352. XXVI. Stephanus 11. Coteti reperitur annis 1361. 1370.72. 73. 75.&77— < XXVII. Johannes ll.deiaQucuilheelectus est an. 1387. Anno 1389. præsentavit ecclesiam Cruziaci die 19. Maii. Memoratur an. 1397. & 13 99. in tabulis Cluniac. Anno 1400. die Martis post octavam omnium SS. 9. Novembris testamenti tahulas con scripsit, quas anno seq. 2 6. ApriUs Raimundus de Cadoene abbas Cluniacen- sis confumavit. An. 1401. confert prioratum S. Pauli de Mauziaco die Sabbati sexta Martii ex archiv. episcopi CIarom. Erga suum monaste- rium munificus exstitit, qui demum exhalavit animam mense Aprili an. 140 6. sepultus a latere chori ante revestiarium sive sacristiam. I XXVIII. Philibertus I. ArchambauId, alias Archimbaud, ex camerario monasterii eligitur ab- bas mense Aprili an. 1406. An. 1408. die xi. Julii nominat ad ecclesiam Cruziaci, ex tabulis episcopatus. Sedilia chori construxit, præeratque adhuc an. 1419. 26. Martii, ex charta cathedra- iis ecdesiæ Claromont. XXIX. Philibertus II. de TEspinasse e nobili apud Arvernos familia, abbas occurrit an. 1421. & 1424. XXX. Ludovicus I. de Banson abbas legitur annis 1426. 1429. 1441. 1450. & 1457. f quo anno die 17. Aprilis testamentum condidit. 1 Cessit hic fratribus Minoribus Cclletam in ere- mo sitam, vulgo Ia CelIete in diœcesi Clarom. ubi Franciscani conventum cxstruxerunt an. 1474. ex bulla Sixti IV. XXXI. Raimundus de Marcenac præerat an. 1459. & 1463. Legitur adhuc abbas an. 1467. in tabulis episcopi. Inter alia vero quæ praedare gessit, reparavit maxime suum monasterium, & prioratum de Volvico. XXXII. Johannes III. de Marcenac, superio- ris nepos & successer, electus est primus definitor .ROMONTENSIS. 356 L in capitulo Cluniacensi, sub Johanne de Borbo- nio, in quo statuta pro reguIari observantia condita fuerunt. Reperitur in variis instrumentis ann » 1479. 14^1* 1485. 1 505. & 1 507. Anno 15 o 3. se se a capitulo excusavit, ex tabulario Cluniac. XXXIII. Ludovicus II. de ia Chassaigne in decretis baccalaureus, sacrista monasterii Rubia- censis de Royac, tum eleemolynarius Mauriacen- sis, vacante abbatia per obitum Johannis de Mar- cenaco, omnium unanimi voce cooptatur iu abbatem an 1510. ex indice ad nos transinisib. Negotium tamen facessit quod alibi legimus, 1 Ludovicum de la Chassaigne abbatem Mauzia- censem anno 1 5 07. fuisse desinitorem capituli generalis Ciuniacensis. Forte vices tantum gerc- bat Johannis de Marcenac, & vocatur abbas propter dignitatem adeptam tantum postea. XXXIV. Claudiusdu Prat habitum monasti- cum induerat sub Jacobo de Ambasia Cluniacensi abbate. Abbas denique institutus se excusat apud abbatem & definitores quod ad comitia generalia se conferre non possit, litteris Candiaci, Chandieu, datis die 8. Aprilis an. 1516. quia scilicet bullas acceperat Dominica duntaxat præccdenti. Mau- ziacense capitulum construxit. Erat autem simuI — abbas Magnilocensis & episcopus Mimatensis ; reperiturquein chartisan.i 517.151 8.&1 5 19. XXXV. Thomas du Prat episc. Clarom. erat Du Fovny. abbas Mauzacensis ; obiit an. 1528. XXXVI. Guillelmus III. du Prat, prior S. Petri de Rodolio ♦ & S. Arnulsi Crespeiensis, * Rueuil. canonicus & magnus archidiac. Rotom. tum epi- scopus Clarom. successit Thomæ patruo in abba- tia Mauziacensi, cui præerat annis 1529. 1539. 1545. & 1 5 5 8. Ut abbas Mauziaci curavit reformationem parthenonis Marciaci, Marsac, abbatiæ suæ subditi ; ad quam promovendam frater JohanneS de Montmajour abbas S. Illidii, ) una cum Gabrieie de Chauvigny, alias dc Blot, abbate S. Leodegarii de Ebrolio, & Stephano Laillier officiali ac canonico CIarom. exsecutor bullæ Pauli papæ III. datæ Romæ apud S. Petrum an. Incarn. Dom. 1546. v. iduS ApriI. pontisic. an. XII. prioratus B. Mariæde Marciaco, & beatæ Mariæ de Giaco, ad preces Guillelmetæ de Ia Platiere, aIias des Bordes, priorisiæ Benedictina- rum Marciaci, & Christophori Coquille prioris majoris CIuniaci, dicto parthenoni univit, eo pacto ut moniales resormationem accipiant. Obiit 2 1. Octob. an. 15 60. XXXVII. Sebastianus de 1’Aubespine episco- ’pus Lemovicensis a Rege nominatur abbaS Mau- ziaci an. saltem 1568. quo ei præfuisse legitur, uti ann. 1572. & 1573. XXXVIII. N. de Chezy abbas erat 1584. XXXIX. Nicolaus de Neufville memoratur abbas ann. 1571. 1576. & 1610. quod qui- dem vix potest conciliari cum superius dictis, nisi dicendo designatum eum revera fuisse abbatem, sed tamen juniorem adhuc cedere coactum duobus præcedentibuS, ad tempus. Sub hoc abbate captum fuit Mauziacum ab hæreticis sub duca d’Andelot an. 1592 « Z iij 357 ECCLESIA CLA XL. Antonius RigoulletRegi aconsiliis, faven— A te Nicolao de Ncufville abbatiam obtinuit, te- nuitque ann. I 61 o. & 1 61 3. quo die 1 o. Sept. vicarium suum generalem Lugduni creavit Amabilem de Fretat thcologiæ doctorem monachum Calæ-Dei in Arvem.Notatur ann. 1616.16 2 6. 1629. & 1639. Fratrem habuit D. Blafiuni Ri- goulkt priorem sui monasterii Mauziac. XLI. Camillus de Neufville archiepiscopus Lugdun. & abbas Athanaci, reperitur abbas Mau- ziaci an. 1640. Permutavit deinde cum sequenti an. 1655. XL1I. Franciscos d* Albon canonicus & comes Lugdunensis, filius Francisci d’Albon domini de £ Chazeul & Antoniæ de Bigny, ex permutatione prioratus Montis-Virduni pro abbatia Mauziaci, factus est abbas ; obiit mense Martio an. 1705. Sub hoc abbate D. Theophilus Guillot, primus observantiæ CIuniacensis prior, Mauziaccnse mo- nasterium reformavit. XLIII. Josephus Michael Archon Ricoma- gensispresbyter, frater abbatis S. Gilberti, cano- nicus S. Amabilis, unus e sex regiis capellanis, nominatur ad abbatiam Mauziacensem vacantem per obitum Francisci d’Albon, a Ludov. XIV. die 3 o. Maii 1705. confumatur bulla Clemen- tis papæ XI. data Romæ, apud S. Mariam majo- rem anno Incarn. 1705. septimo Idus Deccmbr. pontif. anno quinto. Huc usque sedet. ISSOIR£. YSSIODORUM, ET ICIODORUM. HÆC abbatia, ordinis S. Benedicti, e congregatione S. Mauri, patronum habet S. Austremonium. Sita est octo milliaribus ab Arvernorum civitate secus fiuvioium, la Couie, qui ad Issiodori prospectum immiscetur Elaveri. Hujus monasterii, quamvis in codiee MS. Illidiano vitæ S. Austremonii legatur ab ipso con- ditum, valde obscura sunt initia. Fuit autem rcs. titutum hac occasione. Karrofenses monachi, ut1 legitur in historia transtationis S. Austremonii, cum ad castrum S. Yvonii, seu Petræ-incisie apud Arvernos confugissent cum capite S. Austremonii & suis thesauris, ne a barbaris diriperentur, atque ex his unus esset superstes Giflebertus qui ex pa- gensium filiis quoldam monachaverat, cœpit tractare quomodo se suosque sodales a subjectione abbatis Karrofeniis subtraheret. Inierunt igitur consilium ut præfatum castrum everterent, & monasterium Iciodorum olim a S. Austremonio constructum reaedificarent ; detulerunt ergo Icio- dorum caput S. Austremonii, ubi Giflebertus abbaS factus, basilicam miræ magnitudinis ædisicavit, J quam Bemardus episcopus Arvernorum dedicavit in honorem SS. Austremonii & Petri. Abbatum catalogum nonnifi mutilum dare pOssiimus, quia deficiunt instrumenta. Abb AT U M series. I. IsLEBERTus dc quo supra. \J II. Bemardus præerat rege Lothario, ut docet Stephani pontisiciS diploma, quo villam nuncupatam Altam-ripam cum appendicibuS, &c. concedit S. Austremonio ad locum Iciodorensem. ROMONTENSIS. 358 III. Girardus ; legitur ab hujus Ioci monachis interfectus. IV. Robertus I. cum sua congregatione ven- didit Ricfrido Celsiniensi priori vineam, cujus venditionis instrumentum factum est mense Maio feria vi. regnante Lothario rege Francorum. V. Hugo I. quem ferunt iub Roberto abbate monasterium cum decani titulo rexisse, & res do- mesticas promovisse, abbas suit post eundem Robertum. VI. Willelmus I. abbas Iciodorensis an. 1 o 64. subseribit chartæ Hugonis Nivem. episc. pro ec- clesia S. Stephani, quæ approbata est iu concilio • Cabilonensi hujus anni a multis tum episcopistum abbatibus. Vide in hoc episcopo Nivernensi. VII. Johannes I. abbas S. lllidii an. 1139.Vide in Stephano abbate Calæ-Dei. Utrum gesserit pedum lciodorense ante vel post Ulidianum, ignoramus. VIII. Gausbertus in schola Mauzacensi edu- catus, cum abbatiam hanc obtinere nequivisset, Iciodorensem regendam suscepit ; vivebatque circa tempus Roberti Arvemensis episcopi. IX. Arnaldus ex monacho Calæ-Dei abbas Issiod. & postea S. Illidii Claromont. an. 1184. X. Castus, an. 1212. ’XI. Hugo II. de Dora subscripsit testamento Roberti I. comitis Clarom. iu vigilia Paschæ an. 1262. Vide probat, histor. domus Arvemiæ pag. 170. XII. Aymo, an. 12 8 o. ex charta Montis-acuti. XIII. Guillelmus II. memoratur an. 1289. die Veneris post festum S. Martini hyemalis, in charta Boscheti. Idem est profecto qui cum rege Philippo plures redditus permutavit die Martis ante Nativitatem B. V. M. an. 129 6. ex chartul. regio Parisiensi. XIV. Johannes II. interfuit concilio cuidam Avenionensi.secundum Sammart. &nostrum Mi- J chaelemGermain. Sed hic nobis aliunde ignotus. XV. GregoriuS testis nominatur in quodam instrumento confecto die Lunæ post octabas B. Michaelis anno 1311. ex probat, hist. domus pag’’ Arvern. Anno 1337. delegatur a summo pon- tisice Benedicto XI. vel xii. ad reformationem ord. Benedictini, bulla data ictibus Decemb. pon- tisicatuS anno 2. XVI. Rigaldus 13 79. in chartadc Chandeieu. XVII. Guillelmus III. de Rochefort mona- chuS Benedictinus, anno 1391— die Lunæ ante festum omnium sanctorum præsentat episcopo CIarom. clericum praeficiendum ecclesiæ S. Clari k de Chandeieu. An. 1401. dic decimo Januarii idem præstat pro ecclesia S. CruciS de Gannato dic 5. Decembris an. 1411. pro ecclesia B. M. dc Orbelio, an. 1418. pro ecclesia de Mazegoto, cx archiv. episcopi. An. 1412. die 6. Feb. testis cst pactorum sponsalium inter Agnum de la Tour dominum d’Oliergues, & AIlpideni dc Vendac, ex prob. hist. domus Arv. a An. 1419. præsens 7 a o. memoratur juramento quod Martinus Gouge * * Haec pugnant cum archivis episcopalibus supra laudatis in Rigaklo, ex quibus constat Rigaldum abbatem fuiste usque ad an. 14.(8. Fortaste Rigaldus abdicarat, & titulum tamen abbatis retinuerat. jyj ECCLESIA CLA episc. Claromontensis capitulo fecit An. 142 2.1 sacrum fieri jussit singulis diebus in saceilo D. Benedicti pro animæ suæ & parentum salute, & ad hoc dedit quinque sextarios frumenti, 20. solidos, & unam gallinam censuaIes, credituales percipiendos super territoriis D. Yvonii & le Trezens, ut plenius constat ex litteris 1 o. Aug. 1422. XVIII. Robertus Dauphin, ex delphinis Ar- verniæ, monachus Calæ-Dei, tum abbas Tironien- sis 1419. quo anno ut talis & electus in episco- pum Camotensem præsens fuit juramento quod Martinus Gouge episcopus Claromont. capitulo præstitit, ex archivo cathedr. Clarom. Inde Al— I biensis episcopus ; fundavit missam dictam de aurora, & jacet in templo Franciscanorum Bri- vatensium. Notatur abbas Issiodor. a Sammar- thanisan. 1432. XIX. Carolus de Bourbon archiep. & comes Lugdun. episcopus Clarom. & card. administra- tor perpetuus abbatiæ Yssiodorensis 1462. monachorum numerum reduxit ad 20. inter quos recensentur cellerarius, decanus, camerarius, sa- crista, operarius, infirmarius, eleemosynarius, cantor, priores S. Aviti, de Paix, S. Aniani, de Parentignaco, & de Saurieres. Hanc reductio- nem confirmavit Paulus papa II. an. 1469. XX. Claudius de Lage in senatu Parisiensi con- siliarius 17. Junii 1497. XXI. Antonius I. Bohier Issiodorensis, filius Austremonii Bohier ex Beralda du Prat, mona- chus ordinis D. Benedicti, abbas S. Audoeni Rotomagensis & Fiscannensis, princeps senatus Rotomagensis, archiepiscopus Bituricensis & car- dinalis an. 1499 « quoque abbas commenda- tarius Issiodorensis usque ad annum 1517. quo obiit Blesis. XXII. Ludovicus I. Doreille frater RigaIdi magistri officiorum domus augustæ Ludovici XI. s in senatu Parisiensi Regis consiliarius, consuetu— L dinem Arverniæ reformavit ; potitur abbatia Issio> dorensi usque ad an. circiter 1524. XXIII. GabrieI deIaQueuilheexiIIustri fami- liaapud Arvernos oriundus, præeratann. 1526. & 1 5 3 1. ex tabulis IIlidianis. XXIV. Antonius II. d’Artaud e Ioco dicto Neschers apud Arvernos natus, an. 1 5 3 2. abbas legitur. XXV. Johannes III. Bayard, 8. Jan. 1533. XXVI. MichaeI Bayard protonotarius Sedis apostolicæ 11. Novemb. 1550. XXVII. Petrus I. Seguier in senatu Parisiensi _ Regis consiliarius, an. 15 60. £ XXVIII. Ludovicus II. AuItier de ViIIemon- tfe, Arvemensis patria, monachus professione, vivebat 7. Septembris 1572. Sub hæc tempora monastrrium Issiodorenfe ab hæreticis sub duce Merle omnino vallatum fuit & direptum ; anno 1575. uriis Issiodorensis triplici vallata muro capta fuit a duce Andium fratre Henrici regis, & a militibus incensa, stammisque absumta 1575. 1577- XXIX. Ludovicus III. Aymar monachus Ordinis S. Benedicti. ROMONTENSIS. 360 k XXX. Petrus II. Aymar i 5 89. XXXI. Franciscos de Belestar monachus Be- nedictinus, nobilis Arvemus 1600. interfuit cœtui generali Cleri Gallicani Lutetiæ habito 1606. Obiit an. 1618. & sepultus est in sa- cello S. Austremonii pone majus altare. XXXII. Joachim dEstaing episcopus CIarorn* sub quo marescallus d’Effiat ex ærario regio, cujus erat supremus moderator, concessit I 500. libras pro ecdesiæ lssiodorensis reparatione. XXXIII. Martialis Chanut reginæ Annz Austriacæ ab eIeemolynis & visitator virginum ordinis de Monte-Carmelo, filius erat Iegati apud 1 Suevorum regem ; eo satagente Gallicana sancti Mauri congregatio inducta est anno 1665. 21. Febr. in monasterium Issiodorenfe, importuno maxime civium rogatu. Domum abbatialem pius abbas a fundamentis aedificavit, plurimumque ad monachorum dormitorium contulit resarcien- dum, an. 1666. Concilium Tridentinum Gallice reddidit an. 1674. Tres iypsanothecas variis refertas sanctorum reliquiis & egregio opere a monialibus Carmelitis elaboratas sacristiæ dedit anno 1677. quo item anno sedilia chori ejus potissimsi curis & impensis absoluta sunt. An. 1679. corpus S. Benedicti martyris e catacumbis exstractum so- ’lemni pompa in suum curavit monasterium trans- ferri. Insuper an. 1688. dedit ecclesiæ suæ calicem aureum, urceolos, aIiaque sacra vasa & ornamenta sacerdotalia. Vivere desiit die 1 3. Sept. an. 1695. morte subitanea Lutetiæ Parisiorum correptus. XXXIV. Jacobus du Saussay ducistæ Camo- tensium ab eIecmofynis, designatur abbas die 1. Novembris an. 1695. possessionem iniit per procuratorem 9. Julii an. seq. Abbas etiam exstiterat Aquæ-bellæ ord. Cisterc. diœc. Tricastinensis, ubi perperam fortasse ipsius mortem consignavimus anno 1700. obiisse enim dicitur 5. die Augusti . an. 1699. XXXV. Petrus III. GabrieI de Beauvergier Mongon e nobilissima oriundus familia Issiodo- rum inter & Magnum locum, comes canonicus S. Juliani Brivatensis, & prior d’Augeroles, &c. abbas designatur die 14. Augusti an. 1700. ac deinde abbas simul Magnilocensis. M AGNUS-LOC US. * ANTiQUissiMUM ordinis S. Benedicti mo- nasterium S. Sebastiano sacrum, secus stuvio- lum Alliout, qui in EIaverim iIlabitur, positum est ; cujus origo, veI potius restauratio hæc legitur , in historia tranflationis S. Sebastiani martyris & ’S. Gregorii papæ : In provincia Aquitaniæ, in j. pago Alvernico, vico Tudurnensi est cænobium Ren.jurtt meritis hujus præcellentissimi martyris ac nomine con- secratum Fuit in eadem regionesacerdos » O. Jan, quispiam nlorum probitate notabilis actu ac nomine’I' » !

!. ;’ Magnus……… Hic itaque dum fidci ardore ferveret…… monitus per visum, celerem gressem prætendere, Romam ire, martyris Sebastiani pre- tiosissimum mausoleum fidenter expetere. Magnus itaque Romam advolans, S. martyris tumulum visitat ex quo pulverem detulit, quem donec tan- tisper quieseeret, in sarciuula ramo arboris ap> 36i ECCLESIA CLA pendit, dum p®r Arvemiam transiret Sed multis l miraculis ibidem tunc patratis, intellexit S. Se- hastianum velle eo loci coli. Neque vero renuit Magnus, a quo monasterium Magnilocense dic- tum ; etsi a S. Genesio Arvemensi episcopo con- ditum sit anno circiter 656. ordinato ibi Evodio abbate, ut habet fragmentum vitæ S. Boniti Arvernorum item episcopi, qui monachum induit in Magni-locensi monasterio ; seculi 111. Bened. parte 1. Vide quoque de Magni-loci exordio Mabill. ad annum 6 5 7.n. 5 8. lstud porro mona- sterium locum habet in eorum censu quæ Ludo- vicus Pius aut renovavit, aut ex integro ædificavit. Vide Annales Cointii ad an. 8 1 2. n. 3 5. ltem iu 1 serie monasteriorum cum quibus societatem habebat Augiense seculo IX. nominatur Magnus-locus. Abbatum nomenclatura. I. O AncTUS EvodIUS Magni-locensi coeno- Obio primus abbas a S. Genesio fundatore præfectus est circa an. 6 5 6. ut supra diximus, ex vita S. Boniti epise. Arvern. tom. 1. hist. Franc. Quercet. quæ duos etiam abbates sequentes nobis suppeditat. II. Bobo de quo iu Iaudata vita : Resurrectionis Dominica illucefcente die, rogarunt illum (S. Bo- nitum,) fratres Magni-locenfis monasterii, cujus abbas erat vir reverentissimus Bobo, ut misserumso- lemnia apud illos perageret, &c. III. Adeiphius ibidem designatus his verbis : Cum igitur ex more, ad aram aqua manus ablue- ret ( Bonitus) venerabilis pater Adelpluus, tunc ad- huc levita, sed postmodum antedicti Bobonis viri Dei in Magnidocenfis monasterii regiminesuccesser, id temporis ad altare viro Dei assestens, diaconi jungebatur officio. Proculus Arvernensis episcopus misit Adelsium abbatem Magni-locensem cum Eoaldo abb. Volvicensi, & Moderato Teclatensi ad Fulcoaldum arch. Lugdun. an. circiter 709.3. quo impetravit corpus S. Boniti Arvem. episc. qui Lugduni jacebat in parthenone S. Petri. Vide in Proculo Arv. episcopo. Huic Adelfio inseripta est vita S. Boniti, cujus in Romana pcregrinatio- ne comes exstiterat, sec. 3. Ben. 1. parte pag. 8 9. IV. Hermannus temporibus Caroli magni & Ludovici Pii. V. Aimo cujus rogatu Ludovicus Pius præ- ceptum immunitatis & tuitionis concessit cœnobio, datum Andecavis palatio xvl. cal. Septemb. anno imperii sui 5. hoc est anno 818. cum Au- relsanis iu urbem Andecavorum profectus esset. Ejusilem Haimonis nomen sæpe legitur iu præ— j cepto Pipini Aquitanorum regis, dato pridie no- nas Octob. anno xx. imperii Ludovici & regni Pipini XIX.* Hoc instrumentum damus ex regio ^arca^on— tabul. asservato in biblioth. Colbert 117.’sed absque annorum nota. VI. Heirardus an. circiter 877. contra AgiI- marum, al. Ademarum Arvernensem episcopum subjugare coenobium conantem reclamavit, & a Cu I Carolo Calvo litteras immunitatis obtinuit in pro- bationibus nostris editas, oblatis prius Ludovici Pii & ejusilem Caroli jam pridem concessis diplomatis. Plpinus quoque 11. rex Aquitaniæ haud ab- .ROMONTENSIS. 362 L similes ei litteras impertivit iv. nonas Octob. ind. C. lii. cJ. X. anno regni sui 8. quas vide ibidem. *’9' VII. Stephanus abbas Magni-Ioc. obedsentiam & fubjectionem profitetur R. episcopo Clarom. VIII. D. sacramentum idem exhibet G. episcopo CIarom— ex archivis eccl. Clarom. Utrum autem hi duo abbates suo temporum ordine po- nantur, quis asserat, quisve neget, nisi aliunde mutuetur argumenta ! IX. Armanus ex priore Cluniacensi abbas Magni-loci, ortuseratex familia nobili de Mont— Laii’ boissier in Arvernis, frater Petri abb. Cluniac. Pontii Vizeliacensis & Jordani de Casa-Dci ab- 3 batum. Forte vero idem est qui prima sui nominis littera A. designatus scribit ad Ludovicum VII. regem ; vide ejus epifu tom. 4. fcriptorum hist. Franc. p. 739. & cum Armando qui sub- jectionem pollicituS est Stephano episc. Clarom, coram altari B. Mariæ, ex archivo eccl, cathedr. X. Petrus I. abbas Magni — locenlis adest an. I 1 8 2. abbati S. Michaelis de Clulia, litteris tes- tanti se dedisse tutelam & munitionem in villa & ecciesia de Salviac. Roberto IV. comiti Arvern. ex probat, hist. dom. Arvern. Baluz. pag. 70. Pontio episcopo Claromontano promisit obe- o dientiam, ex scheda eccl, cathcdr. XI. Artaudus an. 1 2 3 3. in charta S. Crucis Savigniacensis, qua Willelmus de Rota prior Savi- gniaci Montis-Brusonis.per manum Artaudi abbatis Magni-loci compositionem iniit pro ecdesia & cimiterioconstructis iu parochia ecdesiæ Modonir, pertinentis ad prioratum Savigni.ici, tcste magistro Humberto Blanco dicto rectore domus elcemofy- nariæMontis-Brusonis, &Johanne archipreSbytero Nigrondæ, AenW<p, rectore ejufdem domus, &c, XII. Hugo concordiam fecit an. 1256. mense Junio, cum Pontio abbate & conventu Vailis- lucidæ, ex charta hujus mon. _ XIII. Marcellus, al. MartellusveI MartheIIus tempore Guidonis epsse. Clarom. ex Savarone, cui congruit scheda ecdesiæ cathedr. in qua Iegitur M. Magni-loci electum obedientiam promisisse Guidoni Arvem. episcopo, die Mercurii post festum B. Lucæ 1256. vel potius ix. cal. Nov. 1266. ubi Martellus dicitur electus per compro- missiim ex abdicatione Hugonis, die Martis post festum S. Juliani 1266. XIV. Arnaldus cum quo Bertrandus I. de Turre, dominus Olergii SClliergues, composuit an. 1 3 19. pro summo jure, la haute justice, loci dicti Vertolaye, vide Baluz. hist. domus Arvern. £ Pag* 3 72’Memoratur an. 1 3 2 1. iu charta eccl, cathedral. Transigit an. 1346. die Dom. ante festum Assiimt. B. V. Mariæ, cum Roberto co- mite Arvemiæ & Boloniæ, pfo justitia villarum du Roure & S. Mauricii, ex archiviS episcopaIibus. XV. GuillelmuS 1. compositionem iniit pro ea- rumdem villarum justitia, cum Johanna Francorum regina, comitissa Arvemiæ & Boloniæ, die ultima Octob. 1352. XVI. BertranduSdeTineriann. 1375. 1377. Anno 1388. appellat ab Andrea abbate Casie- Dei exsecutore litterarum apostolicarum. XVII. Chatardus 1405. XVIIL 363 ECCLESIA CLJ XVIII. Robertus notatus in tabuIa episcopi. Clarom. data die ultima Maii 1418. _ XIX. Annetus, ab Agnetus de Montmorin filius Petri, Caroli regis VIl.cambeUani, ex Isa- bella Chavigny domina de Nades, prior Portus- Dei & abbas commendatarius Magni-Iod 1463. & 1469. quo anno fratri Sebastiano de Vallibus monacho Magni-Iocensi contulit prioratum de Bacco iu comitatu Forensi dioec. Lugdunensis. An. 1498. die 17. Decembris transegit cum Carolo de Bourbon episc. Claromont ex archiv. episcopali. XX. Antonius de Montmorin Anneti nepos ex Carolo fratre, anno circiter 1507. Vide in I decanis. XXI. Claudius du Prat nobilis Arvemus, erat jam abbas Mauzacensis & Magni-Iocensis an. 1517. ex archivio episcopali. Ecdesiam & ca- pitulum, ceteraque monasterii loca restauravit an. 1522. Fuit etiam episcopus Mimatensis. XXII. Philippus de la Chambre cardinalis Bo noniensis 1 542. & 1545. 5. die Januam. XX1II.N. de Chaseron construxit refectorium. XXIV. Guillelmus II. de Montmorin refecit campanile. XXV. Augustinus de Thou anno 1621. & & 1 62 5. ex tab. episcop. Clarom. < XXVI. Gilbertus de Veny d’Arbouze, mona- chus Magni-loci & abbas per quinquaginta quatuor annos, obiit episcopus Clarom. die 2 2. ApriL an. 1682. XXVII. Jacobus de Rochechoiiart de Mont- moreau, filius Renati de Rochechoiiart comitis S. Audoeni & de Montmoieau ex Antonia de Ma- linguehen, nepos vero Ludovici vicecomitis de Rochechoiiart & Magdalenæ de Boiiilse paren- D » Founy. tum Renati, qui nupserant mense Aug. an. 1 5 79. nominatus a Rege 2 6. Maii an. 1682. podagra interiit, dum in Arvemiam se conferret abbatiæ possessionem adepturus. Vide in Bameto. * XXVIII. Johannes Franciscos Gaspardus de * <wr<x* Montmorin, filius Francisci Gaspardi marchio- nis de S. Herem, gubernatoris Fontis-Bellaquei, & Annæ le Gras an. 1682. designatur abbas octava die Septembris. E vivis exemtus est an. 1702. XXIX. Jacobus Gabriel de la Chaise, dictus abbas du But, frater R. patris Francisci Regi a confessionibus, prior Silviniacensis &S. Germani in Eremo, nominatur abbas Magni-loci an. 1702. obiit 4. Septemb. an. IZ°8*.. _ XXX. Petrus II. Gabriel de Beauvergier Mongon, al. de Cordebouf de Mongon, renun—. tiatur abbas 1. die Novembris anno 1708. jam abbas Issiodorensis. ThIERN. T H I E R N U M. THiERNUM abbatiam ordinis sancti Bene- dicti supra Durolam fluvium ad radices urbis c LUI Thiemi in Arvemia, sub patrocinio S. Svmpho- col. 1 /o. riani, Thiernenses vocant, le Afouriers. Cum autem jam dudum inculta esset, ac deserta, venisset- • que in manus Widonis * viri praepotentis ; illi • Idem videtur efle qui colfegiatam ecciestam S. Genesii Thicmenfis fundavit in. 10 i 6. Videinstrum. G. IV.CoL 75. Tomus 1L LROMONTENSIS. 564 A placuit locum hunc restrtuere in pristinum statum sub regula S. Benedicti : ad quod delectus est Petrus abbas, omni nobilitate confpicuus & beatæ simplicitatis filius, ordinatusque a BegoneArver- nensi episcopo. Postea accersitus est S. Odilo ; sicque locus Cluniacensibus cessit, quem duo vci tres duntaxat monachi nunc incolunt, cum an- tiquitus ibi quatuordecim esse deberent cum ab- bate, imo viginti quinque decreto an. 13 24. ABBATUM SERIES. I. TOsephUS I. PIPINI regis apocrisiarius « J seu cancellarius, post ipsiusregisdecessiim b B 1 Thiemensis apud Arvernos monasterii abbas fac— dnriSce.i tus est, circa an. 765. j tj ? ** II. Petrus I. filius beatæ fimplicitatis, circa an. 1 o 1 o. de quo vide inter instrumenta.Odiionem’si’9 \’ abbatem Cluniaccnsem, futuram adjutorem evo— ^LUI’ III. UgoI. jam regebat an. 1077. quo char- tam conseribi fecit donationis factæ iu silva de Bomo, Mauriclo priori de Magenciaco, &c. IV. Bertrandus I. an. 1251. mense Julio in charta Alfonsi filii regis Francorum, comitis Pio- tav. & Tolos marchlonis Provinciæ. Reperitur etiam an. 1256. ind. xiv. iu chartul. S. Flori & ’12 5 8.in tab. Moissiac. quo anno arbiter electus inter abbatem de Clusa & priorem B. M. Deau- ratæ Tolos disputantes de prioratu S. Michaelis de Castello prope Tolosam, sententiam protulit feria fecunda, al. tertia, post festum S. Laurentii. V. Gaufridus I.an. 1262. in crastinum Purificationis, nominatur in tab. episc. Clarom. Idem anno 1271. mense Martio adhuc præerat VI. Hugo II. de Rupe, ex camerario Thier— Arci. nensi abbas electus an. 1275. an. 1287. una cum priorissa Curtæ-petræ c, Croupieres, compo— c nit cum Ademaro Claromont. episc. 3. cal. Julii 1287. An. 129 3.excusat se apud abbatem Clu- ’niacensem quod non possit interesse capitulo ge- nerali. An idem est Hugo qui annoI 29 8. testis fuit homagii quod fecit Bemardus dominus de Turre Bertrando abbati Cluniacensi ! ex prob. hist. dom. Arv. & rursus qui an. 1306. indict. v. Clementis papæ V. anno secundo concordiam fixit cum priorissa & conventu Curtæ-petræ, se- questro Cluniacensi abbate Bertrando. VII. Henricus compositionem facit cum Alber- to ep. Clar. an. 1308. « archivis episc. Clarom. VIII. Hugo III. de Huchone abbas erat anno 1315. Forte idem est ac Hugo qui tacito cogno- . mine componit anno 1312. cum priorissa & J conventu Curtæ-petræ, mediante Bertrando ab- bate Ciuniacenfu IX. Hugo IV. de Meriia, de la Medie, e no- bili apud Segusianos familia ortus, reperitur in plurimis chartis annorum 1321. 32.41.44. 46. & 13 5 2. Compositionem fecit an. 133 2. cum Johanne comite Forensi. H. abbas occurrit an. 13 2 5. iu schedis Cluniac. b D. Claud. Estiennot fvoJneju habet Æsctpt* at drnritie, ut legitur, in hist. transtationii S. Austremonii ad cceno-> bium Mauzacense. c Hic parthenon ord. S. Benedi&i Thierno subjacet, instituxio prioriHæ « d abbatem spe&at. Aa j6f ECCLESIA CL X. A. abbas Thiemi subdelegatus legitur ab. episcopo Aniciensi, pro tuendis juribus ordinis Cisterciensis, an. 13 70. ex charta Boscheti seu Vallis-lucidæ. XI. Durandus de BoisseIIo 1383. 85.87. die 2. Martii quo Henrico episc. præientat adec- desiam prioratus cujufdam, ex tab. episc. Clarom. Jtem 1389* 91. & 96. Obiit anno 13 9 8. ex charta Cluniacensi. XII. Johannes I. Ruffi de Condato electus fuit ultima die Novembris anni 1398. præerat adhuc anno 1401. XIII. GuiIleImus I. de Croso tdu Cros, 1408. 1413. & 1417. quo definitor fuit in capitulo generali CIuniac. Obiit an. 1419. XIV. Godfridus II. seu Gaufridus de Monte- Morino, de Afontmorin, baccalaureus iu decretis, filius Gaufridi ex Delphina de Thinieres prima £ » IHeJi conjuge » est P°st obitum Guillelmi de Cisuæ. 9 Croso an. 1419. tertia Septembris, cum esset prior HeIisonæ ; sed non multis post diebus ces- fit, justisde causis ; qui tamen an. rurfus 1420. dicitur abbas apud D. du Foumy. Nimirum hu- jus electionem abbas Cluniacensis irritam primo declaraverat, quod facta fuisset absque suo con- sensu ; quo accedente postea, confirmatur. XV. Robertus de Ia Rue, decanus de Rivis, presbytcr ordinis Cluniacensis, Gaufrido cedenti subrogatus est an. 1419. septima die Novembris. Sedebat annis 1422. 27. & 28. XVI. Erardus Ducis, vulgo le Duc, alias Chan- celot, prior de Villaribus S. Sepulcri, ord. S. Benedicti.diœcesis Belvacensis, eligitur die 16. Augusti an. 1432. Memoratur an. 1434. Martino Arvemensi episcopo, & 1442. XVII. Simon 1447. & 1449. XVIII. Henricus de Ia Rue 1454. 57. 60. & 1465. XIX. Johannes II. de Mauriaco 1468. XX. Johannes III. Petri, episcopus Mimaten- sis, abbas commendatarius S. Symphoriani Thier- nensis 1474. & 147 6. die 5. Augusti. XXI. Claudius de TAge, sacrista primum Ciu- niacensis, tum rector collegii S. Martialis Aven. an. 1476. institutus a Johanne de Bourbon ab- bate CIuniac. ex tabulis hujus colIegii, deinde ad- ministrator perpetuus Thiemi reperitur an. 147 8. & 1481. quo anno sortasse permutavit cum Phi- liberto de Lariere magno priore CIuniacensi, qui scilicet abbas Thiemensisiegiturobiisse an. 1482. ibidem sepuItura donatus. Videtur autem postea regressiis Claudius de 1’Age magnus prior Clunia- censis, qui factus abbas die 29. Jan. an. 1483. interiisse dicitur an. seq. ac sepultus Cluniaci in magno cbustro ante S. Petrum-veterem. Hæc omnia vero, ut ingenue fateamur, valde incerta sunt ; maxime cum adhuc occurrat Claudius de i’Age an*. 149 6. Insequenti anno vacabat sedes, ex schedis Cluniacensibus ; sortasse tamen duo fuerunt Claudii de 1’Age, quorum uItimus erat si- mul abbas Issiodorensis hoc anno 1497. comme- jnoratus a Sammarthanis. XXII. Guillelmus II. de Monte-Buxerio, de Mont-boissier, commendatarius perpetuus anno AROMONTEN SIS. 366 A 1499. Vacabat sedes an. 1 5 04. ex schedis Clun. XXIII. Antonius I. de Colonges, ah de Ia Mothe, ex tab. episcopi Clarom. jam sedebat an. 1508. Item an. 1 5 1 3. & 15 24. XXIV. Claudius 11. du Cros 1525. 1526. 1528. & 1 j29. Erat monachus & camerarius monasterii Tbiemensis anno 1507. XXV. Antonius II. de Murat abbas reguIaris 1533. & 1539. pIures ad abbatem Cluniacen- sem lcrlpsit epillolas 1531. 38. 41. & 1543. ex schedis Cluniac. XXVI. Johannes III. de Colombes 1 548. 1549.& 1550. Excusat se a capitulo generali B apud abbatem Cluniac. exschedis CIun. In anim- adversionibus tamen nostri D. Jacobi Boyer le- gimus Bertrandum, qui sequitur, fratri suo Ca- rolo de Marillac Viennensi archiepise. successisse in abbatiaThiemensi, quam obtinebat an. 1 5 4 8. & 1563. forte contentio fuit inter Johannem electum, ut videtur, a capitulo, & Carolum primo, tum Bertrandum a Rege nominatos, qui tandem praevaluerunt. XXVII. Bertrandus II. de MarilIac, relicto fra- trum Minorum instituto, abbas Thiernensis de- signatus, præter annos supra notatos occurrit an- nis 1550. & 1561. quo se excusat a capitulo C generali, ex schedis Cluniac. Postea fuit episcopus Redonensis. Obiit autem an. 1 5 7 3. die 3 1. Maii. XXVIII. Josephus II. Veiny doctor theolo- gus 1 573- XXIX. Antonius III. de Murat 1593. XXX. Petrus II. David Viennensis 1603. & 1605. XXXI. Petrus III. de Maugiron an. 1615. & 1628. ex schedis nostri D. Claud. Estiennot. XXXII. Georgius David 1638. XXXIII. Petrus IV. David cui successit XXXIV. Germanus de la Chastaigneraye de sainte Foy, eruditus geometres & mathematicus O ab anno 170 6. die 14. Augusti ad annum saltem 1712. Sub hoc abbate, anno 1707. stuvius ex- creseens evertit sacristiam, partem daustri, capitu- lum, refectorium, & pene omnia monachorum habitacula. Apud urbemThiemum est insuper ecclesia coI- legiatasubpatrocinioS.Genesii, cujusdotationem, a Widone superius memorato, & brevem notitiam eo *3 5 ’ damus iu instrumentis, C. iv. col. 75.76. 77. M E N A T U M. Menat. MEnaTENSE S. Martini cænobium ord. S. Benedicti in finibus Boiorum, novem ab ** urbe Clarom. leucis, inter Sivolim * seu Sicaulam ♦ I* sinui & Bulbulam in valle Vaveris positum, modo per— Bou’ tinet ad Cluniacenses, cujus origo certe antiquis- sima, cum ipsius meminerit Gregorius Turon. de vita Patr. c. t 2. Instauratio vero Meneleo octavi seculi abbati debetur, & ejus sociis Savi- niano & Constantio, qui in S. Theofredi * mo— * S.Cbaffi nasterio per septennium instructi fuerant. Mena- tum nunc S. Menelei nomen obtinet, & sacrum ejus corpus reverenter custodit. Hujus ecdesiæ dedicatio facta primitus a S. Bonito Clar. præsule die Junii J 5. quotannis ceIebratur. 367 ECCLESIA CL^ Abbatum seRIes. j 1. QAncTUS BrachIO natione Toringus ibi Opraeficitur abbas, cum jam religio intepesce- re coepisset ; ob quam fortasse regularis disciplinæ relaxationem Carilefus & Avitus monachi, clarissi- mi postmodum abbates, inde recedentes, ad S. Ma- ximinum in Miciacensi apud Aureiianos monastc- rio virtutis ejus imitandæ studio se contulerunt De S. Brachione legendus Greg. Turon. II. S. Meneleus, de quo supra, obiit circa an- num 7 ao. cujus vitam habes seculi 3. Bened. parte 1.Vide Annal. Mabill.ad an. 6 81. n. 17. p. 5 61. & ad annum 72 o. n. 3 6. necnon Labbeum tom. 1 2. biblioth. In martyrologio Usuardi consignatur ejus obitus xi. cal. Augusti, qua die festum ejus recolitur. III. S. Savinianus eidem successit. Ipsius memoria celebratur 8. die Junii. Ab hoc tempore servatam ibidem fuisse Benedictinam regulam non dubitamus, sub qua coenobium adhuc perseverat, ossibus S. Saviniani & reliquiis S. Medulfi, vulgo •5’. Mion locupletatum. IV. S. Benedictus Anianensis a Ludovico Pio Jocum hunc regendum & melioribus iustitutis informandum accepit. Itaque ibi vir magnus duo- decim monachos constituit, quibus præfecit ab- batem summæ reverentia visum nomine Audoarum, ex S. Bened. Anian. vita. V. Audoarus vel Andoerius, de quo vide Mabill. tom. 2. Annal. pag. 356. VI. Guillelmus subscribit chartæ Duranni episcopi Arvernorum pro monasterio S. Portiani, ex archivis hujus mon. VII. Ayraldus anno 1136. consilio Duranni decani & Petri prioris atque aliorum Menaten- sium fratrum, concordiam iniit cum fratribus de Bella-aqua, v. cal. Januarii ex archivo cathedr. CIarom. — VIII. Durantus obedientiam promisit Gista- berto CIaromontensi episcopo, non autem Gui- doni, (ut ait Savaro) ex archivo cathedr. Clarom. IX. Petrus fidem spopondit Roberto CIarom. episcopo ; ibid. X. W. componit cum P. Bloti milite anno * « Z. 11 a*. 1218. Willelmus abbas an. 1223.* societatem iniit cum Stephano abbate & conventu S. Leo- degarii Ebroliensis, ex charta hujus mon. XI. R. subjectionem pollicetur G. CIaromont. præsuli. XII. Hugo I. profitetur obedientiam Guidoni episcopo. I XIII. GuillcImus de novo creatus abbas, eidem obedientiam promisit die Sabb. post diem Domi- nicam qua cantatur Rernitascere, an. 1264. XIV. G. Cassara, post cujus obitum qui con- tigit anno 1286. prior daustraliS & conventus Menatensis rogavere capitulum Claromont. ut eli- gerent abbatem, die Jovis in octavis Assiimtionis B. Mariæ an. Domini 1 2 8 6. ex archivo cathedr. XV. Gerardus an. 1 288. die Dominica, B. Mariæ Magdalenæ sacra, societatem iniit cum Bcr- nardo S. Illidii abbate. Haud dubie vero hic est qui novuS abbas dicitur anno 1287. quo Simon Tornus //. iROMONTENSIS. 368 K archiepiscopus Bituricensis venit apud Mcnatum cum novo abbate & episcopo Ciaromontensi, & novus abbas installatus est, & missam novam celebravit, die Martis 20. Maii. Analect. Mabill. tom. 2. pagg. 647. & 648. XVI. Johannes I. Rodolphi reperitur anno 13 04. in charta ecdesiæ Camalariensis. XVII. Johannes II.Gastelli occurrit an. 1 366. indict. iv. die 18. Junii ; quo item anno testis memoratur in quodam instrumento dato die Vc- neris ante festum S. Catharinæ, exstracto ex registro cancellariæ n. 9 7. Vide prob. hist. domus Arvem. XVIII. Ns de Montmorin chorum ecclesiæ fag’** ’ 1 Menatensis exstruxit. XIX. Hugo I. deChauvigny de BIot an. 1418. die Veneris infesto SS. Simonis & Judæ, Martino CIarom. episcopo præsentat presbyterum iu rec- torem ecclesiæ novæ. Electus est abbas Calæ-Dei 2 (. Maii an. 1420. Toparchae de Blot egregium habent ex albo marmore tumulum, juxta collateralem portam eeclesiæ Menatensis. XX. Hugo II. de Boscoan. 1467. ex tabul. episcopi Clarom. XXI. Carolus de Bourbon, abbas simuI Gran- dimont. &c. ubi vide. XXII. Jacobus I. an. 1 5 1 o. iu chartis prio- ratus de Fonte-Gehardi a Majori-monasterio pen- dentis. XXIII. Franciscus de Bort transegit an. 1528. cum capitulo Calæ-Dei, pro decimis prioratus Thecletæ, Teillede, Calæ-Dei subjecti, ex charta Cantogilensi. Idem reperitur an. 1531. XXIV. Jacobus II. dc Bort majus altare ex ære affabre elaborato construxit an. 1534. multaque alia praeclare gessit. Transactionem fecit cum Borbonii ducissa super carnificinis urbis Ricomagi in Arvernis. XXV. Guido d’AngIard, ultimus abbas regu- . laris, crucempretiosam mirae magnitudinis dedit, * ex qua hujus nomen abbatis accepimus : defertur in processionibus fine hasta. In ea sic legitur : Noble & reverendpere en Dieufrere Cui Anglard abbe & scigneur de Menat a fait faire cette ptesente croies, en 1’honneur de la mort & passeon de Nostre-Seigneur, ldnnee tppd. Vouspriere^ Dieu pour lui quil luypardonne sesfautes. Obiit an. 1 604. a quo per oeconomum gubernata fuit hæc abbatia ad annum 1628. quo tradita est in com mendam XXVI. Claudio de Montmorin filio Francisci domini de S. Herem vicecomitis de Clamecy & 7 Johannæde Joyeuse dominæ de Botheon, qui J nupserunt an. 1 5 26. ex D. du Fourny. XXVII. Gilbertusdela Fayette abbas S. Jodoci ad mare & Menati ; vide in abbatibus S. Jodoci. XXVIII. N. dc Batesort de TAubespine ab- bas etiam Vadacii ord. S. Aug. diœc. Cenoman. nominatus ad hoc monasterium die 1. Novemb. an. 1670. XXIX. Jacobus III. d’Aubustbn ex liuea de Savignac, silius Johannis Georgii & Catharinæ dc S. ChamanS, quam duxit anno 1635. Regi a consilijS & eleemofynis, ab lpso Rege designatur abbas an. 1684. A a ij 369 ECCLESIA CLA XXX. N. (THarcourt d’Ollonde, ex linea se— j cundaria primariae ac nobilissimæ stiepis Harcuria- næ, patruelis comitis d*Harcourt d’OUonde do- mini d’Escoville & d’OIlonde, & frater germa- nus niarchionis d’Harcourt, regia nominatio- ne fit abbas die 1. Novembris an. 1709. bullis donatus anno sequenti xiv. caI. Junii. esriule E B R O L I U M. EBrohum seu Eborohum, olim prædium Apollinaris Sidonii, nobile Benedic- * h Sinnle. tinorum cænobium ad ripam Sivolis seu SicauIæ ♦ situm, duabus ab urbe Gannato ieucis, tribus j vero a Menatensi coenobio, conditum est anno 071. regnante Lothario, ut observatchronicon MalIeacense ; cujus patroni B. Maria, SS. apostoIi Petrus & Paulus, ac S. Leodegarius martyr, ut diseimus ex charta fiindationis monasterii S. Leodegarii de Cogniaco. Vulgo tamen S. Leo- degarii monasterium nuncupatur, cujus sacra pi- gnora una cum reliquiis S. Guarini fratris ejusilem S. Leodegarii episcopi Æduensis iu altari principe adservantur. Octo primos abbates damus ex dicto chronico MaIleacensi, biblioth. novæ MS. Philippi Labbe t. 2. p. 203. Alios ex variis chartis excerpsimus.’ Abbatum serIEs. I. A MbLARDUS, ex chronico Malleac. Jljl II. Bernardus I. succeflor ejus, ex eodem chronico. III. Emmo an. 1016. donatur a Willelmo Aquitaniæ comite quadam terra. Vide Mabill. « . ad hunc annum. Adhuc vivebat anno circiter 1031. ut patet ex charta fundationis S. Lcode- garii de Cogniaco, in qua hic abbas appelIatur sanctissimus, Deo dilectus ; cujus fama unctitatis ubique spargebatur, eumque gratissimum fecit j Guillelmo Aquitaniæ comiti, qui ei focum Ebro- iium nomine in pago Sanctonensi, ad ædifi- candum monasterium alteri Ebrolio subditum, concessit. IV. Raimundus ex prædicto chronico. V. Gerbcrtus seu Girbertus ; quo sedente Ar- naldus nepos Amaldi episcopi retracoriceniis, fundatoris S. Leodegarii de Cogniaco, cui etiam construendo multum contulerat, cum Romam pergens moratus esset apud Ebrolium in Arvernis, huic cœnobio tradidit præsatum monaste- rium de Cogniaco, ex ejusilem tabulis, teste nostro D. Claud. Estiennot. In ejusilem abbatis manu ] data est anno 1064. ecclesia S. MagdaIenæ de Cronin, monachis S. Leodegarii de Cogniaco, ex ejusilem loci chartulario. Laudatur Gerbertus in libro de miraculis S. OdiIonis, hac scilicet oc- casione, quod illius nepos Gauzfredus strenuus miles linguæ officium meritis S. OdiIonis adhuc viventis apud Silviniacum recepisse traditur. VI. Willelmus I. cujus mentio in donatione ecclesiarum de Velcia, facta S. Leodegario ab Amone de VeIcia, an. 1080. Item in donatione ecclesiæ S. Portiani de Navas, quam fecit Hugo filius Hugonis Raimundi, an. 1 o 8 3. ex tabui. EbroI. Præerat jam anno 1072. memoraturque ROMONTENSIS. 370 anno 1074. Odericum Vindocinenlem abbatem honorifice in suo monasterio cxccpisse, ubi ambo litem composuerunt, quæ jamdiu erat inter u- trumque monasterium. Subscripsit etiam GuilleI- mus chartæ donationis ecclesiarum de Barberiaco & de Karello factæ monasterio S. Portiani per Durandum Arvernorum episcopum, ex charta hujus monasterii. VII. Gofredus seu Gaufridus, in cujus manu Willeimus Paluet miles multa cessit priori & mo- nachisS. Leodegarii Cogniacensis. Anno 1096. querelam sopivit cum AnscuIfo abbate Angeria- g censi, apud Santonas, ex chartul. hujus monaste- rii. De eodem Gofredo vide notam ad Petrum de SoIbizia episc. Santonensem. Vivebat adhuc anno saltem 1102. VIII. Teptardus seu potiusTeodardus^d quem exstat bulla Pasehalis papæ II. data Laterani per manum Johannis S. R. E. cardinalis ac bibliothe- carii 11. nonas Aprilis indict. vii. Incarnationis Domiuicæ anno 1115. pontificatus D. Pasehalis anno 1 5. iu archivis Ebrolii. Vide instrumenta. c. liv. Vivebat procul dubio anno 1134. quo explicit coL 1 *’• chronicon Malleacense. IX. Johannes I. an. 1166. componit cum P. •* archiepiscopo Bituricensi, super ecclesia de Navis, decimis & pertinentiis ejus. X. Petrus I. enuntiatur iu donatione Guillel- mi de Murato an. 1204. Conjicimus eum esse P. abbatem Ebroliensem notatum in charta archivi episcopalis an. 1213. forte quoque hic est P. inter quem & A* abbatissam de Carentonio facta legitur sodetas an. 1177. XI. Geraldus in chartis S. Leodegarii de Co- gniaco occurrit abbas Ebrolii, in cujus manu Petrus Ramers dedit plenarium expletum in feodo nemoris de Bom. monachis sancti Leodegarii y Cogniacensis. XII. Stephanus occurrit an. 1222. in charta Mauziacensis cænobii. Anno 1224. societatem precum iniit cum Willelmo abbate & conventu Menatensi, iu festo B. Leodegarii. XIII. Guillelmus II. 1235. men^ Aprili. XIV. Armandus vel AinarduS testis fuit in isl1- testamento Roberti I. comitis Clarom. iu vigilia Paschæ an. 1262. pag.2^0. ’XN. Bernardus II. abbas Ebrolii institutus, pro- misit anno 1276. in festo S. Martini hycmalis, obedientiam Guidoni episcopo Claromont. ex ar- chivis ecdesiæ cathedr. & Ebrolii. Memoratur £ an. 1279. mense Maio, & 1285. quo anno concordiam fecit pro justitia de Chalignac. XVI. Guillelmus III. reperitur abbas Ebrolii an. 1299. die sabb. ante festum SS. Philippi & Jacobi apostolorum, an. 1 3 1 o. & 13 11. die Sabb. post festum Nativitatis S. Johannis. XVII. Bertrandus annis I342.& 1349. XVIII. Petrus lI.de Chasius an. 1419. ind. XII. interfuit juramento præstito a Martino Gou- ge episcopo Clarom. die Dominica 26. Martii, ex archivo eccl. Clarom. XIX. Petrus III. de Rupe-Briant electus & confirmatus est 25. Febr. an. 1434. XX. N. de Rupe-Briant abbas an. 1467. 371 ECCLESIA CLA ex tabui, epise. Claromont. forte idem de quo i supra. XXI. Petrus IV. de Espinacia, de ZEspinasse, electus est an. 147 8. die 2 8. Juliijde cujus nobili genere vide Baluz. hist. domus Arvern. lib. 2. XXII. Johannes II. de Turnonean. 1493. contulit præbendam ecclesiæ dc Vellere diœcesis Claromont. XXIII. Franciscos I. de Toumon chorum ex- struxit an. 151 o. postea cardinalis Osticnsis & archiepiscopus plurimarum ecdesiarum. XXIV. Gabriel de Chauvigny dictus de Blot 1 1 5 4 5. ex charta Mauziacensi ; & 1 5 46. ex charta archivi episcopalis Claromont. XXV. Georgius de Blot cui successit im- mediate XXVI. Franciscos II. Boyer provisus decon- silio fratrum, bulla Gregorii papæ XIII. data Romæ apud S. Petrum an. 15 74. pridie nonas Febr. pontisicatus anno tertio. XXVII. Hilarius Girauld 1596. die 10. Septembris. XXVIII. Carolus Charretier de Rouvignac, abbas regularis, Regi a consiliis & eleemolynis, < vicarius generalis illustrissimi principis Ludovici de Valois abbatis Casie-Dei, confert sacristiam Montis-ferrandi die 3 o. Julii an. 1624. ex charta hujus monasterii. Munus tamen benedictionis haud accepit nisi die Dominica 24. Novembris ejusilem anni, in eeclesia collegiata & parochiali S. Amabilis Ricomag. a Joachimo d’Estaing epi- scopo Claromont. præsentibus magistris nobili Johanne de Combes decano in dicta ecclefia Rico- magi, & Jacobo Desinons priore S. Johannis præfatæ urbis iu theologia licentiato. XXIX. Petrus V. de Combes Ricomagensis, ROMONTENSIS. \ dormitorium ædificavit, abbatiaIemque doniunt restauravit. XXX. N. du Val abbas Ebrolii annis 1670. & 1680. XXXI. Ludovicus de Pestrviet de Cuvilly, seu de Quevilly, congregationis sancti Mauri olim monachus, nominatus a Rege confirmatur ab In- nocentio XI. bulla data 111. cal. Noveinb. an. 1687. Benedictionem percepit an. 1688. die Dominica 17. Octobris, in ecdesia collegii Cluniac. apud Parisios, sacris operante Ludovico Marcello de Coetlogon episcopo Briocensi, ad- B sistentibus vero RR. PP. Ludovico Mechet abbate Caritatis, & Laurentio LEmpereur majori priore monasterii Cluniac. XXXII. Stephanus dc Monsaulnin de Fonte- nay, filius Claudii baronis de Fontenay, & Ca- tharinæ Heurtaut, natus in castro de Fontenay apud Boios in diœcesi & finibus Biturigum, an- num agens decimum sextum professionem emisit in monasterlo de saint Gon diœcesis Trecensis. Fuit successive thesaurarius dicti monasterii, tum thesaurarius seu sacrista monasterii S. Christophori en Halate ord. Cluniac. diœc. Silvanectensis, C deinde prior de Monvino diœc. Trecensis, pos tea camerarius Menatensis, tandem ex demissio- ne Ludov. de Pestivier nominatur ad abbatiam Ebrol. schedula regia 17. April. 1716. quam abbatiam possidct cum prioratibus de saint Palais diœcesis Bituricensis, & de saint Urain des bois diœcesis Altissiodorensis ab abbatiis Calæ-Dei & S. Germani Autissiodor. dependentibus. His ordinis S. Benedicti abbatiis adjungendos putamus tres prioratus conventuales iusignes : Mirandensem S. Portiani : Celsiniacensem & Sil- viniacensem, utrumque ordinis Cluniacensis. S. PORTIANI MONASTERIUM. PoURf.UN MIRANDENSE S. Porciani monasterium situm est paulo infra Menatum, ad fluvium j Sivolim, la Sioule, intermedio oppidulo Ebrolio, & rivum de Gadoiiet, qui immilcetur aquis Si volis, prope pontem lapideum inter civitatem Bo- jorum, vulgo Moulins, & civitatem Arvernorum, vulgo Clermont. Forte vero Mirandense dictum est a monticulo de Montmiret, qui vix uno distat ab urbe S. Porciani milliario. Eeclesiæ dedicatio celebratur 1 o. die Julii. Porro istud coenobium abbatia esse desiit jam ante octingentos annos, estque duntaxat prioratus a Trenorchio Vuk tom. pendens, quem Claud. Carolus de Rochechoiiart re. Spiai. pr]or cc(flt presbyteris congregationis S. Lazari an. 1660. Abbates itaque pauci exstiterunt, mul-1 toque pauciores nobis occurrerunt, nimirum quatuor soiummodo : S. Portianus, cujus vitam habes apud Greg. Turon. lib. de vita Patrum cap. 5. ad quam vide observationes seu notas nostri Theoderici Ruinart. Ejus reliquiæ adservantur partim iu ecciesia S. Portiani, partim in ecdesia sancti Martini de Aquila, \’Aigle, in Normannia, ut constat ex J instrumento visitationis Henrici de Maupas epi- scopi Ebroicensis 2 6. Novemb. 1673. qui inter plures S. Portiani reliquias caput ejufdem reperit cum hac epigraphe : Cep#r D.Portiani quodfractum suit ab hæreticis in ecclefia S. Martini de Aquila anno t p 6p. die vero Martii decima octava. Ignoratur nomen abbatiS decefsoris S. Portiani ; aliqui putant dictum suisse Protasium. 11. Geilo abbas fratrum S. Mariæ & S. Phi- liberti Herensis monasterii, cui Carolus-Calvus Franc. rex concedit ad refugium abbatiam S. Portiani diplomate dato m. cal. Novemb. ind. iv » E anno xxxn. regnante Carolo gloriosissimo Rege. Actum Camlimptum in Dei nomine feliciter. Amen. Quam donationem confirmat Johannes papa VIII. diplomate pontificio dato anno 876. Vide Spicil. tom. 12. pag. 5 51. & seq. necnon Petrum Franciscum Chiffletium histor. Trenor- chiens pag. 214. &c. pag. 1 5. A a iij 373 ECCLESIA CLA III. Hcrveus abbas S. Portiani 945. postea A Trenorchii 948. obiit 960. IV. Stephanus Hcrvei succeflor transfert ossa S.Portiani, &monasterium a fundamentis renovat. Qui præfucrunt deinceps, fuerunt tantum prioreS, inter quos multi fuerunt celebres ; quapropter corum catalogum edere opcræ pretium duximus. SERIES PRIORUM S. PORTIANI. I. TyrILLELMUS anno 1080. ex MS. cod. vV S. Portiani. II. Stephanus anno 1 100. III. Franco dc Rociaco, vulgo Rouiay, e nobili gente monasterio vicina, postea Threnor— I chieiisiS abbas. Eo sedente Archembaldus de Bor- bonio fecit sacramentum Regi super abbatia sancti Portiani. IV. Godefridus de Belle-nave ex nobili apud Arvernos gente, ab an. 11 1 6. ad 1125. V. Johannes I. Bruni, an. 113 o. VI. Odelo 1171. VII. Stephanus 1190. 1193 « &c— postea eligitur abbas Trenorchiensis. VIII. Guiscardus de Roaneis 1208. 1216. postea Trenorchiensis abbas. IX. Berardus, deinde abbas ejusilem monaste- rii Trenorchiensis circiter 1223. X. Rainaldus ab an. 1223. ad 1247. XI. Hugo I. deMontbelet 1272. XII. Odardus ab an. 1 272. ad 1286. XIII. Amedeus de Montibus ab an. 1287. ad 1301. XIV. Henricus de Senecey, natalibus clarus, præest per sexennium, postea creatus Trenorch. abbas. XV. Arnaldus de Pellegrue S. Rom. eccl, cardinalis prior S. Portiani & S. Benedicti de Saltu ab an. 1 3 07. ad 1332. XVI. Ademarus Genesii ab anno 1332 ad j 1349. XVII. Hugo II. de S. Germano nobilis in Arvernia generiS, ad an. 1 35 7. XVIII. Geraldus de S. Germano Hugonis nepos ex fratre ad an. 1 3 60. XIX. Hugo III. de S. Germano præest per decennium. XX. Johannes II. de Croso cardinaIis potitur prioratu per biennium. XXI. Hugo IV.de Croso per cessionem patrui prior usque ad an. 138 6. quo fit abbas S. Johannis Laudunensis. XXII. Petrus I. de Croso cardinalis, frater Hug onis, ad an. 1 3 88. XXIII. Bertrandus de Monte-cIaro, Adontclar, ex iliustri apud Arvernos prosapia ad an. 1401. XXIV. Humbertus de Corgenon Amedei abbatis Trenorchiensis frater, ad an. 1419. XXV. Jacobus I. Lupi ad an. 1428. XXVI. Reginaldus de Chartres, archiep. Re- mensis, prior commendatarius ad an. 1444. XXV1J. Johannes III. de la Chastre ex mo- nachis Casæ-Dei, æmulum habet Johan. d’Har- court Narbonensem archiep. prior tamen fuit ad aii. 1472. ROMONTENSIS. 374 XXV1I1. Johannes IV. de Bourbon cardinalis, possidet in commendam ad an. 1488. XXIX. Hugo V. d’Andelot Trenorchii mo- nachus ad an. 1491. XXX. JohanncS V. Louvet ad an. 1501. XXXI. PetruS II. de Nineuil dc Crcspy, aut Estrepy, vix anno integro præest. XXXII. Robertus 1. de Lenoncourt commendatarius ab an. 1 5 03. ad 1509. XXXIII. Benedictus Adam ad an. 1512. XXXIV. Johannes VI. d’Auroust ad annum 1 5 1 5- XXXV. Robertus II. de Lenoncourt ad an. I 15 3 6. XXXVI. Jacobus II. Colin ad an. 1 547. XXXVII. Johannes VII. du Bellay cardinalis ad an. 1510. XXXVIII. Renatus de Crevant uno anno regit. XXXIX. FranciscuS de Tournon imo etiam anno. XL. Jacobus III. de Tournon ep. VaIenti- nensis ad an. 1562. XLI. Antonius de Castellane ad an. 1 5 66. XLII. Georgius de Givry ad an. 1569. „ XL1II. PhiiibertuS de Malain ad 1 580. ’XLIV. Alexander de la Rochefoucaud ad 1 604. XLV. Claudius CaroIus de Rochechoiiart cedit prioratum Missionariis S. Lazari. CELSINIANUM, al. CELSINIACUM. MONASTERIUM CelsiniaRUM, vuIgo Soucilanges, situm in solo Arvernensi 1 5. milliaribus a Claromonte, sex ab lssiodoro, & paulo amplius a Casa-Dei, conditur ab Hecfrido Arvernorum comite, de quo Justellumconsule ; ■y Cluniaco vero datur a Stephano Arvernorum comite. Hoc coenobium primo rexerunt abbates qui sequuntur. Series abbaTUM ET priorum. I. s~\DO abbas Cluniac. & Celsiniensi 9 28. V^ZmuItoties nominatus in chart. Celsiniac. II. Aymardus abb. Clun. & Cels 944. III. Raguibertus custos Celsiniarum 948. IV. MaioiuS abbas Clun. & Cels Huic quoque pIurimæ fiunt donationeS, ex chartul. an. 954. V. Raimundus abbas anno 958. VI. Raymbertus abbaS Celsin. 961. VII. Odilo 1. abb. Clun. & Celsin. plora ac* E quirit monasterio 995. Piissimopatri discretissinio atque beatissimo Odiloni abbati, Artmannus dat ecclesiam S. Stephani de GenestineS. Eidem abbati sit donatio MontiS-ardennæ, cui subseribunt RadulphuS & Odalricus abbates mense Martio Dominica. AHCIAHPIOC CrPIslCI©. id est Desiderius scripsit. VIII. RobertuS d’Auvergne custos Cels 99 6. IX. Stephanus I. de Mercorio abbas Celsin. 1034. X. Hugo I. de Mercorio abbas & prior Cels 1060. yjt ECCLESIA CLA XI. Hugo II. de Semur abb. CIun. & Cels l qui abbatiam in prioratum reduxit m. LXii. Eo regente S. Petrus Venerabilis educatur apud Cels XII. Odilo II. de Mercorio prior Celsmiensis 1063. XIII. AIdebertus prior 1065. XIV. Gerardus I. de Vergy 1068 » XV. Robertus I. de Vergy 1069. XVI. Odo II. Albus de Vergy 1071, XVII. Guido Albus de Vergy 1075. XVIII. Bemardus I. de sancto Præjecto prior 1078. XIX. Eustachius I. postea abbas Mauziacensis. Urbanus papa II. consecrat ecclesiam Celsinia— I censem 1095. XX. Stephanus I. CandioIi prior 1096. XXI. Hugo III. de Semur, quem credunt S. Hugonis CIuniac. nepotem, prioratum rege- bat an. 11 o o. de quo sorsan iu Annal. Bened. ad annum 1094. pag. 335. XXII. Johannes I. de Vienne prior anno M. c. 11. XXIII. Jacobus de Vienne m.c. IV. XXIV. Garinus de Vienne m. c. VIII. XXV. Phiiippus I. de Vienne m.c.viiu. XXVI. Stephanus II. de Monte S. Johannis M. C. XI.’ XXVII. Arpinus de MontesaIconis M.C.XII. XXVIII. Rolannus m. c. xiv. XXIX. Otgerius d’Anglure M. c. XV. XXX. Mauritius de Montmorin m. c. xvl. XXXI. Hugo IV. de Clermont m. c. xxi. XXXII. Blandinus de Clermont eod. anno. XXXIII. Bemardus II. de Poitiers m. c. XXII. XXXIV. Stephanus III. deTurre M. c. xxm. XXXV. Heiias I. deS. Hilario m. C.XXIX. XXXVI. Humbertus de Turre M. c. xxxi. XXXVII. Asterius de Soleschas m. c. xxxvii. XXXVIII. Odo III. de Monte — Buxerio, M.c. xxxix. 1 XXXIX. Pontius de Monte-Buxerio m.c.xli. XL. Eustachius II. de Monte-Buxerio M.cxLii. XLI. Armannus de Monte-Buxerio M. c. L. XLII. Petrus 1. de Vaumertis M. c. LVI. XLIII. Hugo V. de Bauziaco M. c. LX. XLIV. Rodulphus de Sully 1162. postea abbas Cluniaci. XLV. Aymericus de Mercorio successit Ro- dulpho. XLVI. Beraldus de Mercœur M. c. lxxxi. XLVII. Otbertus de la Tour m. c. xc. XL VIII. Bemardus III. dela Tour m. cc. iii. j XLIX. Petrus II. de ia Tour m. cc. xxvii. iste prior suit patrinus (ut vocant) magni æris campani una cum S. Ludovico rege. L. Philippus de Chartres prior an. M. cc. XXXVIII. LI. Hugo VI. du Chini M. cc. xl. LII. Guillelmus I. de Commerto M. cc. XLv. LIII. Petrus III. de Campei 1269. LIV. Petrus IV. de sancto Abundo, vulgo de Saint-Avon, regebat an. m. cc. Lxxvini. LV. Elias II. de Bello-Rigardo, Beau-Rigaudt J285.& 1290. ROMONTENSIS. J76 L LVI. Gaufredus erat prior an. M. cc. xciv. LVI1. Bertrandus I. de Vignolles M. ccc* LVIIIi Gerardus II. de Vignolles 13 04. & 1308. LIX. Johannes II. de Castro-Petri, Chascel* Perron’1314. LX. Gerardus III. de Commerto 1313. LXI. Guillelmus II. de Commerto an. 13 27. LX1I. Bertrandus II. de Naroesio 13 3 1 * & 1336- LXIII. Petrus V. 1338. LXIV. Elias III. de CampeI 13 44. & i 3 46* LXV. Petrus VI.de Monte-daro 1348. & i 1374. LXVI. Gerardus VI. du Puy 1376. postea prior Caritatis, & cardinalis. LXVII. Petrus VII.de MontilIet 1377. LXVIII. Robertus II. de Chaudestble prior CeIsinianensis & procurator ordinis in concilio Constantiensi, unus ex electoribus Martini papæ V. regebat annis 1399. 1402. & 141 5. LX1X. Johannes III. de Vinzelle 1416. LXX. Andreas Textor 1419. & 1433. LXXI. Robertus III. Rousselly 1440. LXXII. Fulco de Saillants cujus nomen re- peritur inscrlptum alteri a majore campana an. ’1457- LXXIII. Carolus de Bourbon cardin. archiep. Lugdun. 1483. LXXIV. Johannes IV. des Lauients 1493. construxit capellam B. M. de Bosco. LXXV. Johannes V. de Blois prior 1 5 04. LXXVI. Claudius de Chappel 1508. LXXV1I. Dionysius de Chardon 1510. LXXVIII. Philibertus I. de la Guiche 1513. 1516. LXXIX. Philibertus II. de la Guiche 1523. 1528. LXXX. Philippus de Ia Guiche 1528.

? 1529. LXXXI. Johannes VI. de la Guiche 1 5 64. 1567. LXXXII. Gafpardus dc Bonnefont 1576. t593- LXXXIII. Antonius Faure prior fiduciarius I 594. & 1609. LXXXIV. Vitalis de Resue 1621. LXXXV. N. de ia Rochefoucaud 1622. ( Bournonville.) LXXXV1. Ludovicus de la Rochesoucaud 1623. 1655. j LXXXVII. RaynaIdus d’Est cardin. 1656. LXXXVIII. Henricus de Goiid 1662. 1676. LXXXIX. CaroIus — Franciscos de Goiil, prior regularis, 1676. & 1709. suit vicarius generatis Antonii episeopi Lemovicensis. XC. Fredericus Constantinus de Ia Tour cTAuvergne 1710. XCI. Ludovicus de la Tour de Murat, ex perantiqua apud Arvernos familia, profesliis ord. Cluniacensis in monasterio de Nantua in Bugeyo, prioratum obtiuet ab anno 1716. die 14. Martii. ypj ECCLESIA CLA 1 SILVINIACUS. ANTIQUUM exstat ordinisCIuniacensis mona- sterium & percelebre in pagoBurbonensi no- ♦Souvigny mfue Silviniacus *, tribus leucis distans a Burbone- Archembaldi, & eodem fere intervallo ab urbe MoJinit. Litteræ quibus locum hunc Aimardus vct Ademarus miles Cluniaco donavit, in chartario Cluniacensi continentur, quas edidit noster Mabillonius in seculo v. Benedictino pag. 8 5. elogium B. Bemonis abbatis Cluniacensisscribens. Ealdem litteras descripsit ex ipso Ciuniacensis ar- chivi fonte Martennius hoc tenore, additis tamen 1 variis quibusilam lectionibus, quas ex editione Mabilloniana desumsimus. Igitur ego Aymardus timens gehennam & desu- derans ut quando anima mea de hac luce migraverit & ante tribunal Christi in die judirii venerit, Dei misericordia veniam merear accipere ; ideo pro Dei amore & remedio animæ meæ, cedo ad locum Cluniacensern qui est in honore Dei, & S. Petri, atque permitto, concefficmque in perpetuum esse volo aliquid de meo jure. In ipsius, inquam, loci trade dominationem, transfero atque transsunde, imprimis ipsum curtem Sibviniaci ubi ecciesia S. Petri est sundata. In ipsu villa sunt casales cum supeeposttis vineis, campis & pratis, ipsu & qnantumcunque in ipsu villa visus sui habere, totum ad integrum trado adsupradictum locum. Et desoresta de Borne medietatem, & de alia soresta quæ dicitur Masor- * & ilio medfetaism > & lit monte Œn ♦ quantumcumque monte. visussui habere, & in moncellosoniliter & in Ba- yenaposlmiliter & in Vitlema quantumcunque visus sui habere, fve in campis, five pratis, sive vincis, quantum ad ipsus villas aspicit, totum ad integrum trado ad jam dictum locum Cluinacum & in * vel io. veteri ♦ Silviniaco, & in ♦ Genebraria slmiliter & * 1 a’in Fontonella slmiliter & in boseo straderiofimi- liter istas res superius conseriptas vel prænominatas J ad integrum iludem cedo in elemofinam pro remedio animæ meæ, ut faciant rectores ejufdem ecclesiæ fi- cut mos & consuetudo jure exposeit. Et ut denatio ista firma permaneat cum omni stipulationesubinxa, ego ipse Aymardus manu eam propria firmari & manu bonorum hominum testium roborandam de- * Signum Crevi. Signum ipsius Apmardi ♦. X Aymonis, S. Ay$, Notardi, S Aldeberti, Niserii data in die Lunis gnuni Em— in mense Martio anno XXIII. regnante Carolo J^mlalY re8e’^una^U5 sujstott Aymardi scripsit. Mabil- jj.Dagbcrt. lonius scribit : an. XXIV. regnante Carolo rege. S. Aymo. Locum hunc, antequam Cluniaco subjaceret, A<mo. s. ecclefia in honore S.Petri fundata iusignitum fuisse s Adrvert docent præmissae litteræ. Ibidem prius exstitisse S.Ninezio. monasterium, eique plurimos præsuisse sive ab- bates sive præpositos contendit doctus asceta Sil- viniacensis D. Phelippartqui ad nos misit quid- quid colligere potuit de nobilis hujus prioratus historia. Hos priores enumerat seculo nono vir eruditus ; Hermonem circa an. 8 3 o.Humbertum, de cujus ætate filet, Bemardum de S. Geran an. circiter 880. Constantinum, cujus tempus ignoratur ; Aimonem, qui dedit argenteum calicem ROMONTENSIS. 378 L & librorum copiam anno ♦ Quibus ex * Abrafi monumentis eruti sint hi priores ignoramus. Certe si tempore donationis factae Siiviniaci ab * « ** « •" Aimardo, monachi sub præposito vel priore ibi— *Otai*tV’ dem incolebant, eorum mentio fieri debuisset in instrumento donationis præmisto. Post mortem Aymardi, Aimo vel Aimus ejus fiIiuS, Burbonis dominus, Silviniacum sibi ven- dicavit jure patemæ hereditatis ; sed melius con- sultus, pœnitentiaque ductus, totum quod rapuerat restituit in manu Aimardi abbatis Cluniaceniis ; ad- diditque allodium suæ proprietatis Logovernum no- mine, pro animabus genitoris sui Aimardi & geni- 1 tricis suæ ErmengardisJiutmmquesuorumDacberti & Archembaldi, & pro sospitate uxoris suæ Adal- sendis, & filiorum suorum Geraldi & Archembaldi. Silviniacus olim primaria erat urbs pagi Bur- boniensis ; quam nobilitant plurimorum domino- rum Burboniensium sepulcra, sed præsertim sacri sanctoram Maioli & Odilonis abbatum Ciunia- censium tumuli. NuncproviuciæcaputestMolinæ. PRÆPOSITORUM SILVINIACENSIUM CATALOGUS. PRIMI qui Silviniacensi monasterio præsue- runt, sunt sanctus Odo Ciuniacensis abbas ; ■* ejusque succestbres Aymardus, Maiolus, Odilo 9 Hugo, ex Silviniacensibus schedis ad nos missis. Conjicimus tamen hos sanctos abbates, cum monachos per se regere non possent, vicarios hoc iu prioratu constituiste. Et quidem liquet multis ex chartis Guidonem, quem aiunt ex co- mitibus Matisconensibus prognatum esse, Siiviniaci administrationem nactum fuisse fuit S. Hu- gone abbate. Sub eodem S. Hugoneabbate Petrum præsuisse palam fu ex instrumento fundationis prioratus de Genzac anno M. c. regnante Philippo rege, a duobus istis administratoribus præpositorum seu priorum. 1. Guido de Matiscone sub S. Hugone CIu- niacensi. II. Petrus I. anno 1100. S. Hugone Clunia- cense monasterium administrante. III. Pontius Petro successit ; utrum vero sit Pontius, qui abbas suit Ciuniacensis, non de- finimus. IV. Girardus an. 1124. ex litteris Wlgrini Bituricensis archiepiscopi, confirmantis Silviniaco ecdesias S. Mariæ de Capis, de Chapes, & S. Mariæ de Chirac, quas ejus decestor Leodegarius dederat cœnobio. Vide inter instrumenta Bituric. C. xvr.’ " V. Asterius mutuo dedit Archimbaldo VI. co1, 11* Burboniensi topaichæ quinque solidorum millia monetae Silviniacensis ; Archimbaldus vero cum sua uxore agnes indulsit ac remisit monachis can- delas quas ab eis accipere solebat. VI. Helias Asterii succeslor an. 1147. obti- nuit ab Aimerico Arvemensi episcopo confirmationem ecclcsianim Silviniaco lubditarum iu Ar- vemensi diœcesi. Vll. BrocarduS memoratur cum Petro abbate CIuniacensi, iu sacramcnto præstito super altare S. Maioli 379 ECCLESIA CLA S. Maioli ab Archimbaldo Burbonis dynasta de. reddendis 400. marchis argenti, ipsi commoda- tis pro transinarina peregrinatione. VIII. Petrus II. de Petra-Bufferia an. 1155. sub quo decanus fuit Petrus de Velcia. IX. Constantiuus, de quo vide iu Petro abb. Novem-fontium. X. Petrus 111. de Velcia, ex decano prior sub Stephano I. Cluniacensi abbate, donum eeclesiæ de Buxeriis aecipit a Petro de Castra Bituricensi c. xix. archiepiscopo, anno 1156. Vide in hoc archi- c°l. *a. episcopo. Item instrumenta Bituric. Hujus Petri rogatu Pontius Arvernorum episeopus, inquisi- tionc facta de juribus, privilegiis, & possessioni- bus monasterii, ex seniorum testimoniis, de iis censum habuit, omniaque confirmavit, ldeo hæc solemniter facta sunt anno 1173. quod uni- versa documenta monasterii incendio consumta essent. XI. Aimericus an. 118 3. comparavit stagnum & molendinum adjacens, Philippo rege Franco- rum, Pontio episcopo Claromontano. An. sequenti, judicio episcopi Nivemensis auctoritate Lucii papæ delegati, jus præsentandi ad capellam Burbonis Silviniacensibus confirmatur, quod ad se trahere voIebat Burbonensis archipresbyter. XII. Aimericus II. an. 1247.Hicinterrumpi- tur priorum series per octoginta circiter annos ; quibus sortasse præfuerunt Stephanus I. Stephanus II. Petrus Camotensis, Hugo de Petra-sixa, Guil- Ielmus de Spinassia, Stephanus III. de Virizeto. XIII. Frater Johannes prior an. 1 3 24. XIV. P. decanus Langiaci ; pro quo iustituendo in priorem Silviniaci A. abbas Mauzacensis scribit c. xLtx. ad abbatem Ciuniacensem. Vide instrumenta. col. 11 e. xv ; pr> Aimo de S. Giranno 4 de S. Geran, an. 1348. XVI. Bernardus de Turre 1366. XVII. Henricus de Iserpanno, dIsserpan, an.. 1 3 8 4. & 1386. quo obtinuit a Benedicto papa, Mauricio Nivemensi episcopo auctoritate aposto- lica sententiam ferente, ut jus confumandi deca- num eeclesiæ collegiatæ B. Mariæ recens erectæ Molinis, ad priorem Silviniaci pertineret : cano- nici vero priorem accedentem ad hanc ecclesiam processionaliter exciperent, eique obviam irent. XVIII. Guido de Noty. XIX. Aimo II. de S. Giranno. XX. Godefridus Cholet S. Michaelis in peri- culo maris monachus, monasterium pene lapsum restauravit. Ejus munificentiæ debetur basilica quæ nunc exstat. Ejus tempore Silviniaci erant monachi 40. quorum 29. erant presbyteri. Obiit an. 1457. ex epitaphio quod adhuc legitur. XXI. Carolus de Bourbon, qui fuit cardinalis, Lugdunensis archiepiscopus, & episeopus Claro- montensis ; mortuus legitur*an. 148 8. XXII. Ludovicus de Rupe-cavardi, Roche- choiiard, mortuus an. 1 500. XXIII. Gofridus de Ambasia prior Silviniaci, an. 1 5 1 o. fit Cluniacensis abbas ; humanis rebus excmtus legitur an. 151 8. die 1 5. Aprilis. XXIV. Franciscos I. de Chatillon. XXV. Franciscos II. de Tournon, cardinalis Tomus II. ROMONTENSIS. 380 A & archiepiscopus Lugdunensis &c. ad meliorem vitam transiit x. cal. Maiian. 1562. XXVI. Antonius de Castelnau. XXVII. Philibertus Malain, quem aiunt fuisse abbatem Loci-Dei ; at sunt plures abbatiæ nomine hoc insignitæ. XXVIII. Franciscos III. de Piles. XXIX. Renatus de Birague cardinatis, obiit anno 1583. XXX. Gaspardus de Birague. XXXI. Philippus de Birague an. 1597. XXXII. Carolus d’Ajasse. XXXIII. Nicolaus de Megrigny an. 1652. B dedit calicem argenteum magni ponderis & ele- gantis operis, cum cruce, quatuor candelabris, peIvi, urceolis, & tintinnabulo ex eodem metallo. XXXIV. Petrus Pingre, canonicus ecclesiæ Parisiensis, & Silviniaci prior, fit episcopus Teio- nensis, moriturque an. 1693. XXXV. Jacobus Danes episcopus TcIoncnsis, abdicato episcopatu fit, ut conjicio, prior Silvi- niacensis, per resignationem Petri Pingre, qui ei in sede episcopali Telonensi successit. Prior fuit annis 1659. & 1660. XXXVI. Henricus le Grant, permutatione facta prioratus ordinis Grandimontensis, cum SiIviniacensi, hac in præpositura paucos annos vixit. Mortuus est an. 16 64. die 21. Aprilis, ejufque tumulum in ecclesia Silv. hoc epitaphio cohonestavit Alexander ejus frater : Hic Jacet admodum Reverendus in Christo pater DD. Henricus le Grant regi a consiliis & eleemo- finis prior ac Dominus Sylvmiacenfis, mira in Deum pietate instgnis, magna in pauperes mifericordia i quos fanos & agros secreto ac publice pavit & cu- ravit. Obiit die 21. Aprilis anni m. DC. LXiin. annos XLIIII. natus ; expectat beatam spem & adventum gloriæ magni Dei J. C. _ Alexander, Magdalena, & Eliiabeth le Grant frater & fiorores hoc doloris monumentum fratri christianissemoposuerunt. Requiescat in pace. Arnen. XXXVII. Alexander le Grant, cui Henricus frater prioratum cesserat, in ædibus prioris resar- ciendis multum impendit pecuniæ, * jamque ad majus altare magnificentius construendum, lapi- des comparaverat, & pecuniam ; sed cum Divio- nemcontenderet, læso capite exrhedæ casu, interiit. XXXVIII. Jacobus Gabricl de la Cbaise du But, moritur mense Septembri an. 1708. XXXIX. Henricus Oswaldus de ia Tour (TAuvergne abbas Cluniacensis, simuI quoque & Silviniacensis prior est ; de quo tomo sequenti plura dicturi sumus iu Cluniacensium abbatum nomenclatura. ABBATIA S.PETRI DE BELLO-MONTE. BeaU. FEMINARUM. clerT MONT. HIC parthenon ord. S. Benedicti prope Cla- romontem ad urbis meridiem in gratissimo situs est monticulo, quem unum esse ex duobus coenobiis quæ Genesius comes consilio S. Præjecti episc. Arv. condidit, autumat noster Claud. Estien* not. lbi S. Præjectus instituit rcgulam SS. patrum B b 381 ECCLESIA CL7 Benedicti, Cæsarii & Columbani, & præfecit ab-j batissam nomine Gundilanam, ex vita ejusilem sancti. Has duntaxat potuimus in archivis monasterii & alibi reperire abbatissas. ABBATISSARUM N O M E N C L AT U R A. I. UNDiLANA, dequasupra. VJT II. Ermengardis 1. obedientiam pro- mittit Aimerico Arvernorum episcopo. III. Cecilia eidem profitetur obedientiam ; ex archivis ecclesiæ CIaromont. in quibus servantur schedutæ juramenti earumdem. Huic autem Alexander papa III. præsidium impensurus ejusque cœnobio, litteras pro confirmatione omnium ju- rium & possessionum concedit Calæ-Dei xn. cal. Julii, ind. xn. Incam. Dom. an. I i 6 5. sui pontificatus sexto. IV. Ermengardis II. sub eodem episcopo. V. Petronilla Gillaberto episcopo obedien- tiamspondet. Ibidem. VI. Aalais obedientiam promittit Rotberto episcopo. Ibidem. VII. Haalaidis. Forte eadem quæ supra ; repe- ritur in charta monastcrii de Cantoenio fine tem- poris nota. VIII. Laureta, sub eodem episcopo. IX. Aldina, an. 1253. X. AyceIina an. 13 o 6. 13 14. 1 3 16. die Jovis post quindenam festi Annuntiationis Dom. Item 1321. 1326. * de Cros. XI. Huga de Croso * 1343. XII. Margarita de Rochefort 1366. XIII. Beatrix de Monte-acuto 1 3 89. XIV. Randona, ab Audona de la Forest, seu de Foresta 1399. 14^2. 1406. 1412. 1413. 3uo die 4. Julii præsentat ad ecclesiam S. Martini e Chalvigniac in archipresbyteratu Mauriacensi, Henrico de Turre episc. Clarom. XV. Agnez de Monte-morino 1428. XVI. IsabelIis de la Forest 1446. transigit cum abbate & capitulo S. Genesii Clarom. die 16. Decemb. 1449. ex arch. S. Genesii. Reperitur & in chartis Belli-montis 1463. 71. & 1473. XVII. Maria de Ia Forest 1513. XVIII. Claudia du Vernet an. 1601. Utrum præcesserit Franciscam du Vernet, necne, igno- ramus. XIX. Francisca du Vemet. XX. Anna le Groing, obiit an. 1640. XXI. ApoIlonia le Groing de la Pouvriere iu monasterio Belli-montis monasticum habitum in- duit anno ætatis suæ decimo, professionem emi- sit 22. sit coadjutrix Annæ abbatistæ ætatis anno 28. abbatissa anno 3 5. post obitum Annæ le Groing cujus erat neptis ; construxit dormito- rium, partem daustri, in quod fontem indu- xit, plurimaque alia in monasterio restauravit. Scripfit pias meditationes pro singuIisanni diebus, & restrS praecipuis, exercitia decem dierum, & directorium diei Religiolæ, & alios pietatis tractatus. Scripsit & testamentum spirituale quod ma- ximum mundi contemtum, & eximium amorem in Deum spirat. Strictiorem observantiam in suo lROMONTENSIS. 382 L monasterio confutuit, plaudente universa diœ- cesi, die 24. Decemb. anno 1650. Abbatiam rexit annis quadraginta duobus summa cum lau- de. In pauperes fuit munifica, officiosa erga ini- micos, spiritu omnium justorum plena, instar SS. patriarchae Benedicti, cujus sanctam regulam ad amussim servavit, & a suis sororibus servan- dam curavit, spiritum suum reddidit Creatori Dominica Pentecostes die x. Junii 168y. hora 5. post meridiem, annum agens 79. sepulta feria tertia sequenti maximo omnium luctu, qui etiam- num perleverat iu ore & corde virginum Belli- montis. B XXII. Johanna de Vilielume du Batiment transiit ad abbatiam S. Ausonii Engolisinensis. XXIII. Angelica de Lignery d’£spiuay ex ab- batissa S. Ausonii. Verum non nlultopost exsuiare cogitur pravi regiminis insimulata, & abbatiam dimittere, quam sorores omnes capitulari decreto anni 1697. 19. Julii beatissimæ virgini Mariæ detulerunt. Unde sequens abbatissa statuam Dei- paræ in sede abbatiali collocavit, & pastorale pe- dum Virgini tanquam primariæ abbatistæ cessit, ipsa cum maxima reverentia sedens a dextris B. Mariæ tanquam ejus vicaria. XXIV. Maria-Francisea de LantilIac, Apollo- niæ Ie Groing proneptis, designatur XI. die Aprilis anni 1700. Observantiam strictiorem fovet eximia sollicitudine. Emeniardis obiit 9. Septembris, præerat incerto tempore. In schedis nostri D. Petri Laurent reperio Amabiliam abbatissam S. Petri de Bello-monte an. m. cc. xiIi. Forsan eadem est cum Mabili abbatissa BeUimontensi prope Turones. BRAJACUM. _ TKTOmen habetsecundumnonnuIlos ab oppido J i 1 de Brageac superioris Arvemiæ in finibus diœceseon Lemov.Tutelensis & CIarom. ad quam ultimam pertinet, distatque a Mauriaco una dun- taxat leuca ; sed vero propius est abbatiam oppido nomen indidisse. Sita vero est in præcelsa rupe & horrenda, ad cujus & alterius montis radices præ- terstuit Ansa, XAnse, quæ miseetur Dordoniæ pro- pe abbatiam Valletæ. Ecclesia, quæ simul paro- chiaIis est & maximam redolet antiquitatem, dicata est, B. Mariæ sub titulo Astumtionis, cujus quotidie parvum officium a piis monialibus recitatur. Patronos etiam speciales agnoscit SS. Cos- 7 mam & Damianum, quorum unius occiput, sin- «* ciput alterius huc aIlata (ut fertur) a Radulfo de Scorralia milite, ibi magna veneratione adservan- tur. Primum pro viris fundatur a S.Tillone mona- cho Solemniac. seu Paulo, quod nomen assiimse- rat, dissimuIato proprio, ex ejusilem actis die 7. Januarii a Bollandianis editis, quæ non aud’ mus aflerere incorrupta. VideMabill. ad an. 6 3 1. n. 2 3. Exordium vero hujuSaseeterii refert noster D. Estiennot ad an. circiter 675. nec putat im- probabile ab initio fuisse fundatum tam pro viris quam pro mulieribus ( quod his temporibus non insoiens) quibus tandem integrum reliquerunt 38j ECCLESIA CLJ monachi. Restauratum fuisse dicitur a Roberto i d*Escoraillecirca annum 1100. verinn nihil certi habetur, cum nullæ suppetant veteres chartæ. Porro cum cænobium istud crebra & maxima tum a Gothis, tum ab Anglis seu Wasconibus damna pertulerit, mirum non est si neque fundatio- nis instrumentum, neque integrum abbatissa- rum catalogum dare valeamus, ltaque e pauculis duntaxat quæ supersunt chartis sequentes accipe ; hoc prænotato quod abbatissa de Brageac omni- modis gaudet juribus iu oppidum & fluviolum Ansam. ABBATISSARUM INDEX. ] I. U ali ARDA de Chambonio occurrit xjan. 1202. II. Agnes I. cujus donatio facta reperitur an. 1247. mense Julio fratribus de Domisco Cister- ciensis ordinis. Num eadem quæ sequitur ! III. Agnes II. reperitur in variis instrumentis ab anno 1.269. ad an. 1300. IV. Beatrix de Monte-claro, Mont-clar, e no- bilissima prope Brajacum familia, recensetur an. J3 ! 3- V. Salvatgia 1314. 1315. 1316. 1322. 1332. & 1350. VI. Francisca I. de Scorraille, seu d’Eseoraille’ ex celeberrima apud Arvernos & juxta Brajacum stirpe, memoratur an. 1434. VII. Jolanda de Vigilando e nobili apud Le- movicenses gente reperitur an. 1449. & 1456. sortasse hæc est quam an. 14 5 o.cognominatam de JaVolpilierereperioin schedis nostri D.Estiennot. VIII. Catharina de sancto Martiale, S.Marsal, 1471. 1473.& 1477. IX. Lyona seu Leonia de Scorraille 14.84. I 509. & 1523. X. Gabrielis de Scorraille 15 3 5. ad 1559. Nominatur antiqua abbatissa in instrumento anni ■ 1 5 64. 22. Januarii. XI. Johanna de Scorraille vocatur præsens abbatissa in præfato instrumento an. 15 64. quæ quidem jam an. 1559* brevi apostolico renun- tiata, benedictionem accepit a Ludovico de Ge- noiiillade Gourdon episc. Tutelcnsi an. 1562. Resignavit abbatiam an. 1 5 8 2. die 2. Novemb. in favorem sequentis. XII. Anna de RiguaiI, alias de la Vaissiere de Rigaud.proscssionem emisit decima die Novemb. an. 1572. in manibus Johannæ, cui successit cum beneplacito Regis an. 1582.cal. Septemb. scdit vero ad an. 1 5 9 4. \ XIII. Catharina 11. de Scorraille regulam sanc- tam professacst in abbatia de Bonnesaigne die 1 5. Febr. an. 1589. sub Catharina de Chabannes abbatissa. Bulla vero Clementis papæ VIII. data v. cal.Julii an. 1594. creatur abbatissa& scdit ad an « 1622. Obiit centenaria, de suo monasterio benemerita, abdicato regimine in gratiam suæ nc- ptis quæ sequitur. XIV. Margarita Aultier deVille-montee, Lu- dovici domini de la Grange, &c. ac Annæ d Es- coraillc filia, renuntiatur abbatissa vi apostolicarum litterarum mensis Julii an. 1622. Annum ætatis Tomus //. lROMONTENSIS. 584 L sexagesimum assecuta, coadjutricem obtinuit Fran- ciseam sororem germanam, a viginti & amplius annis professam. Obiit die 3 o. Julii an. i 6 59. XV. Francisca II. Aultier de Villemontce an. 1610. orta, professionem emisit in coenobio Brageacensi an. 162.6. die 14. Maii, coadjutrix sororis iustituitur bulla Innoc. papæ X. data apud S. Mariam-majorem v. idus Decemb. pontificatus anno sexto, Christi 1649. Ccssit in gratiam se- quentis, fato functa 17. Novemb. an. 1 69 6. XVI. Gilberta Aultier de Villemontce toad* jutrixa Rege nominata 24. Decemb an. 1675. bulli sque donate a Clemente X. datis apud S ; 1 Mariam-maj.an. Incarn. 1676. pridieidus Junii, pontificatus anno septimo, possessionem adepta est die 28. Maii an. 1 679. Refecit chorum & ecclesiæ navim vetustate coilapsam, quodque im- primis ipsius honori vertit, observantiam regula- rem enixe fovit. Annum agens 67. obtinuit co- adjutricem Gilbertam siliain fratris sui Francisci Aultier domini de Villemontce & Claudiæ de Roquclaure-Brian, dicti parthenonis monialem professam cal. Nov. 1700. annos natam duos supra triginta anno 17 1 6. quo regia schedula coadjutrixnominataest, die scilicet 12.Augusti ; , præcst hoc an. 1717. CUSSETUM », al. CUCIACUM. * CVSSET » ABbaTIa est virginum ord. S. Benedicti an- tiquissima S. Salvatori nuncupata, vulgo ta* men B. Mariæ dicta ab ecclesia fere contigua ca- nonicorum, in qua abbatissa Cussiacensis præerat choro ante dausuram regularem paucis abhinc annis introductam. Sita est prope fanum S. Por- tiani, & Vichium aquis mineralibus ceIeberrimuni oppidum.Sic autem ipsius initia Mabillonius refert Annalium suorum tomo 3. p. 2 57. n. 7. Apud Nivernum, inquit, suburbana balilica S. Martini, quæ modo canonicorum Regularium est, villam 7 Cuciacum in comitatu Arvemensi possidcbat. lllic cænobium sanctimonialium condere decrevit Emmenusepiseopus (Nivernensis), reque peracta, privilegium a Carolo imperatore obtinuit, ut nunquam monasticus ordo illic mutaretur ab ullo pontifice Nivernensi ; nec alius ordo, quam sanc- » timonialium feminarum ibi confutueretur. Ad hæc, ut post mortem abbatistæ libera esset penes sanctimoniales electio ; nec episcopus Nivernensis ullo modo, sine consensu sanctimonialium, aliam aliunde abbatissam ibi confutueret. Atque ut fan- ctimoniales illæ se episcopo Nivernensi subjectas

? agnoscerent, sancitum, ut quolibet anno in scsti- vitate S. Martini, quæ in mense Novembri celo bratur, libram unam argenti episcopo persolvant ; at nullus alius ab eis census, nullæ decimæ exigantur. Data XVI. calendas Septembris anno Incarnatio* nis Domini 886. indictione Iv. anno autem regni domni Caroli piissimi imperatoris Augusti in Italia y. in Francia Iv. in Gallia II. Actum Attiniacopa- latio. Vide ibidem in appendice pag. 688. & Baluz. probat, histor. domus Arvem. pag. 3 ; Memoratur hoc cænobium invita S. Maioli ab- batis Cluniac. iiiu 1. c. 27. dc miracuIiS adcjus tumulum patratjs. Ad nobilitatem hujus monasterii Bb ij 385 ECCLESIA CLJ accedit quod ad iilud adcreverit oppidum liaud ignobile, iu quo erecta est an. 1236. ab Hugone episcopo Arvemensi ecdesia collegiata B. Mariæ, ad preces abbatistæ, cui subjacet, cum jure nominandi cantarem & omnes, numero duodecim, ca- nonicos. Exstat ibidem extra urbem conventus Capucinorum. Sequentes abbatissas ex variis maxime hujus monasterii chartis eruimus. ABBATISSARUM SERIES. I. A GNES I.cui Archimbaldus de S. Juliano ZjL ecclesiam de Paragniaco largitur, regnan- te Ludovico rege Francorum, & Aimerico Ar- C. lv. vernorum episcopo. Vide instrumenta. Obiit Iv. col. ia a. nonas Julii, II. Florentia cessit anno 1184. Philippo regi Francorum mediam partem urbis Cussiaci. Obiit VI. idus Novemb. ex veteri necrologio scripto regnante Ludovico rege Francorum, qui tunc temporis erat ultra mare pugnaturus Sarracenos anno Domini tzfid— in quo etiam necrologio reperi- muS abbatissas quæ sequuntur, absque nota chronica, ordine duntaxat mensium recensitas, uti occurrerunt. III. Helysabeth I. obiit xm. caI. Martii. IV. Petronilla de Turiaco vm. cal. Martii. V. Emaut de Meschines v. cal. Maii. VI. Beatrix de Vichiaco VI. cal. Maii. VII. Alassa I. de Monte-Luciano vn. idus Augusti. VIII. Ebrarda de Quinciaco iv. nonas Sept. cujus mater domina Guillcrma de Quinciaco notata v. idus Aprilis, legavit pro suo anniversario & domini Ebrardi mariti sui, patris dictæ abba- tissie, pratum suum de Cognat. IX. Guillcrma de Castello 111. nonas Octob, X. Emina vn. idus Novemb. XI. Alasia II. x. caI. Decemb. XII. Luciade Vichiaco iv. nonas Decemb. XIII. Alasia III. de Palitia da Palisse, calendis Januarii, al. xvn. cal. Jan. XIV. Alix de Brolio obiit X. cal. Januarii an. 1240. ex eodem necrologio, ubi sic habetur : Ipsa ædificavit claustrum nostrum & refectorium & caput monasterii & multa alia bona nobis fecit. XV. Catharina de Castello, de qua sic legitur in schedula ecclesiæ Claromont. Ego Katerina de Castello in Montanis de novo creata abbatissa in monasterio Cuciari, promitto obedientiam Gui- doni episcopo Clarom. die Dominica in sesto R. Martini hyemalis an. Domini t 2 63. Obiit ex necrologio v. nonas Maii, ubi mater ejus Beatrix de Castello notatur iv. idus Januarii, foror vero nomine Beatrix de Castro-in-Monte iv. id. Martii. XVI. Alasia lV.de Vichiaco, filia Radulfi de Vichiaco domicelli, abbatiam regebat an. 1319. XVII. Isabella II. deS. Germano 1320. ex Decemb"1* Foumy. Obiit die 4. * Dec. ex necrologio. XVIII. Isabella III. de Castro-Lucio 1349. XIX.Dionysia de Rupe, affinis Clementis papæ VI. gente Lemovicini pagi haud ignobili nata, in cœnobio B. M. de Regula monialis facta, illud suscepit regendum brevi apostolico ejusilem sum- mi pontificis dato Avenione anno pont. tertio, ad LROMONTENSIS. 386 A annum 1351. quo volente eodem papa migravit ad abbatiam de Cussiaco. Obiit x. cal. Aug. ex necrologio. XX. Alizon de Ia Fayette 1389. Obiit Ali- sendra de Fayeta iv. cal. Decembris an. Domini 1400. ex necrologio. XXI. Agnes II. de Vendaco obiit xiv. caIend. Septemb. XXII. Margarita dYserpans* 1407. Henrico * at. de » Arvernorum episcopo, & 1408. Obiit v. cal.’*erPCIU* Octob. XXIII. Fauqueta de Chauvigny, seu Fauque B de Chauvigniaco 1431. Obiit calendis Augusti. XXIV. Blancha 1. vel Blanchia de Turre 1446. & 1448. ex Baluzio. XXV. Blanchia II. de Turre eIigitur anno 1456. vocaturque nobilis viri comitis Bononiæ filia, ac domini de Turre soror, atque regis Fran- coram consanguinea. Præerat adhuc ann. 1471. & 1472. quo legavit conventui quinquaginta li- bras pro quatuor anniversariis ; imo reperitur an. 1474. Utrum hæc sit an superior quæ dicitur filia Bertrandi comitis Arvemiæ & Bononiæ ex Jacoba du Peschin, apud Justellum & Baluz. hist. ~ domus Arvem. p. 3 3 3 — ignoramus. XXVI. Anna de Blot eligitur e gremio a mo- nialibus an. 1476. post obitum Biancliæ dc Ia Tour. Sed æmulam passa est Margaritam de Spi- nacia, SEspinasse, Marciuiaci professam, quæ a rege Ludovico nominata, confirmatur a Sixto papa IV. bulla Romæ data apud S. Petrum pridie nonas Aprilis an. Domini 1476. pontificatus anno quinto. Alteram nihilominus ejufdem pon- tificis bullam reperimus, qua idibus Maii 147 6. canonicam Annæ de Blot confirmat electionem ; erat etiam priorissa Vallis-Dei. XXVII. Francisca d’Espinasse ex nobili genere D in Arvemia, de quo disserit Baluzius in hist. do- mus Arvem. lib. 3. p. 23 2. & seq. & in proba- tionibus pag. 45 2. & seq. anno ætatis suæ unde- cimo Annæ successit, ex bulla Alexandri papæ VI. data anno 149 6. xiv. cal. Aprilis anno pontificatus 5. Ob ejus tamen infirmiorem ætatem alia bulla committitur abbatiæ administratio Mar- garitæ d’Espinasse annum tunc agenti sexagesi- mum. Hæc porro videtur eadem cum Margarita superiori, quæ filia erat Johannis de TEspinasse & Blanchæ delphinæ filiae BeraIdi II. delphini do- mini S. Ilpedii & de Combomio. XXVIII. Petronilla de Levis deCastro-mo- E rando, soror Antonii Ebredun. archiepise. creatur abbatissa an. 1 5 3 7. cedente Francisca de Spinacia, & accedente bulla Pauli papæ III. data Romæ apud S. Petrum nonis Novemb. pontificatus anno 4. Erat etiam priorissa S. Andreæ de Comps sive Vallis-Dei. XXIX. Gilberta de Montbas de Barton, neptis ex sorore germana Francisci cardinalis de Tumo- ne, ætatis anno decimo quinto PetroniIlæ succes sit, nominata a Franciseo I. & confirmata bullis Paufi papæ III. datis anno 1 5 4 5. vn. idus Martii, pontificatus anno xi. Obiit vero 1594. cum longe antea regimen abdicasiet. XXX. Jacquelina le Long de CheniIIac per 387 ECCLESIA CL Gilbcrtæ cessionem fit abbatissa bulla Sixti papæ. V. data xvii. cal. Junii an. 158 6. XXXI. Diana I. Scholastica de Ia Guiche filia CIaudii ex Susanna des Serpens nata est anno 1578. Prosessionem emisit Marciniaci, ex quo monasterio paulo post astumta est, ad regendum Cussiaccnle. Loca statim regularia aedificavit, clau- suram constituit, & vitam communem induxit ; organa pneumatica fabricari & musicam sorores edoceri curavit. Denique ad habitum monasticum quinquaginta tres puellas admisit ; ex eo tamen maxime laudabilis quod erga pauperes, ortos im- primis honcsto loco, munifica esset Pie tandem ** Z. aj. obiit die 30. * Julii anni 1657 « annos nata] » <Z. 78. 80. * summo sui omnibus relicto desiderio. Non potest esse eadem ac Diana d’Urfe soror Antonii episcopi S. Flori, quam D. du Foumy ex abbatissa Cusseti factam hoc circiter tempore monialem apud Suessiones dicit ; sed neseio quo fundamento. XXXII. Diana II. Theresia de Linars ex co- adjutrice Scholasticæde b Guiche per 2o. annos, abbatiam obtinuit viginti duobus annis, quibus Iaudabiliter exactis vitam clausit die 29. Aprilis an. 1679. ætatis suæ 7 2. Ecdesiam S. Salvatoris & B. Mariæ nuncupatam reædificat, adjuta præ- sertim a Jacquelina de la Guiche-saint Gerant filia < maresehalli de saint Gerant, sponsa vero marchio- nis de Boulier, quæ iu monasterio Cussiacensi defuncta est 8. die Januarii an. 1662. XXXIII. Maria-Catharina de la Chaise-d’Aix, filia Georgii d’Aix comitis de Ia Chaise & Renatæ de Rochefort, SS. Sacramento tabernaculum ad- aptavit, altare majus deauravit, sacristiam pretio* sis instruxit ornamentis, signa ærea fudit post campanilis incendium, plures reliquias suæ eccle- siæ procuravit, imprimis S. Fulcranni Lodoven- sium præsuiis, qui primariam monasterii ecclesiam consecrasse fertur. Abbatiæ jura propugnavit acer- rime ; vere omnium sororum parens, & mater pau— J perum, ac observantiæ regularis studiosissima, anno 1684. die 17. Augusti societatem precum iniit cum RR. PP. Ceiestinis SS. Trinitatis de Vichiaco ; necnon cum Benedictinis S. Portiani e congregatione S. Mauri. Obiit plena meritis die 7. al. 8. Martii an. 1701. ingenti omnium dolore. XXXIV. Genovefa de la Chaise-cTAix filia Jacobi ex Catharinade Bardonanches, Marciniaci professa, nominatur a Rege abbatissa Cussiaci die 2 6. Martii an. 1701. bulIas vero accepit eodem anno pridie nonas Maii. Deinde benedictionem percepit ab Armando de Montmorin archipræsu— J re Viennensi, in eeclesia abbatiali S. Andreæ su- pcrioris civitatis Viennensis, præsentibus Elisa- bethade Villarsdicti monasterii S. Andreæ, & Lucia de Ia Poype monialium des Colomnes, seu S. Claræ Viennensis abbatissis, die 30. Julii ejusilem anni 1701. possessionem adepta 26. Octobris sequentis, etiamnum præestcum laude & prodestr AROMONTENSIS. 388 ^RICOMAGENSE S. AMABILIS S.Amable CŒNOBIUM OLIM T1DE K1OM. ORDINIS & AUGUSTINI. RIcomaGUsS. AmabILIs, Arvemiæ oppidum, coenobium habuit S. Amabilis, ordinis sancti Augustini, dicecesis Claromon- tensis in Limania. Initia sua Durando præsuli Claromontano debet, qui anno 1077. paro- chialem S. Amabilis ecdesiam sancto Petro de Chavanon præposito & fundatori eeclesiæ Pipe- j racensis concessit insormandam. Hic eo deduxit aliquos instituti sui discipulos, canonicos videlicet Regulares, qui domum hanc incoluere ad annum 1548. quo Savaro donatam fuisse toga seculari, seu transiisse ad canonicos secuIares auctoritate Pauli III. alleverat. Nunc juvat abbatum seriem contexere, beneficio maxime D. Sauvageon can- toris ejusilem eeclesiæ. Abbatum nomencLATURa. I. 1 AALMATIUS cognomento de ChaIezpost- -Lzquam S. Petrus de Chavanon evolavit ad cœfum die 8. Sept. an. 1080. Ricomagense mo- — nasterium gubernavit sub titulo primi abbatis ab anno 108 1. ad 1092. II. Robertus biennio tantum præfuit III. Bemardus de Chanac interfuit conciIio Claromontenfi an. 1095. Biennio post in abba- tiam erigi curavit ab Urbano II. Piperacensem præposituram ; quæ lubens horum trium abbatum piæ moderationi subjecta fuit. IV. Willelmus an. 1 146. regnante Ludovico rege Francorum, & Aquitaniæ duce, atque Lucio universam Ecclesiam gubernante, donum ecclesiæ de Cereis, nunc S. Dompni, & confirmationem eccIesiæ S.Hippolyti excepit ab Aimerico episcopo Claromont. ex hujus abbatiæ tabulario. Jam præ- erat an. 1145. ex ejusilem episcopi charta dantis ecclesiam S. Hippolyti infra Tornolium. V. Eustachius, cui Stephanus episcopus Cla- romontanus plures ecdesias * ab Aimerico de— • ceflore concessas laudat. Actum mense Martio an. 1168. feria v. Luna iv. Subscripsit P. abbas S.Germani, scilicet Liziuiacensis, seu de Lambron ; inter prob. hist. Arvem. Baluz. p. 6 3. An. 1181. P. Claromontensis episcopus lpsi ejusque succes soribuS capellam leprosorum in publica strata jux- ta stagnum positam dedit. VI. Drogo abbas Riomensis præsensan. 1182. £ confectioni instrumenti, quo abbas S. Michaelis de Clusia dat tutelam & munitionem in villa & eccIesia de Salviac, Roberto IV. comiti Arverniæ, ex prob. hist. Arvem. BaIuz. p. 70. Memoratur in bulla Celestini papæ III. an. 1194. Idem abbas an. 1 195. paciscitur cum Guillelmo de Bromont abbate Mauziacensi. Anno sequenti Guido comes Claromonti ei & monasterio con- cessit hospitalem domum Ricomagi, his verbis ; • Scilicet de Istiaco Iffoc, BonævaIlis Bomtval, de Villa- reto Villartt. de Cereis, nunc S. Domnini J. Demp, d « Vitriaco Vurec t S. Hippolyti juxtaTornolium TottwUt. Bb iij 589 ECCLESIA CLA Cum Riomense monastrrium plurimum diligam, I hnspitale pauperum, quod est Riomi, & ordina- tiouem ipsius tam interius, quam exterius Riomensi monasterio dono & concedo in perpetuum ordinandum & possedendurn, nec per alios, nisi per eos quos abbas & canonici ibidem instituerint & præ- secerint debeat ordinari, &c. & ipse comes dedit osculum abbati se firmiter hæc conservaturum & definfiurum. Eodem an. 1 196. Robertus episc. Claromont. donationem hanc roboravit, quam & Celestinus III. ratam &inconcussam declaravit. VII. Amblardus an. 1 197. præsens aderat Mauzaci quando corpus S. Austremonii detectum est. Idem est forsan A. qui in archiv. episcopi Cla-1 romontensis notatur an. 1213. VIII. Petrus I. de Monte-acuto, de Montaigu, mense Martio 1217. IX. Hu. post cujus obitum cIectus est abbas X. Bertrandus de Cerers qui juravit obedien- tiam R. episcopo CIaromontensi. Tanta hujus abbatis & conventus erat pietas & fama, ut religiosi beatæ Mariæ Magdalenæ de Columbe- rio in suburbio Claromontensi se se ultro illi commiserint, astentientibus Eblonc d’Ussel ipso- rum ecdesiæ patrono, & Hugone Claromontano præsule, mense Augusto an. 1233. Hæc sunt ipsissima instrumenti verba : Quæ plurimum nofici— < tur inter ceteras ecclesias prædicti ordinis ejusdem diœcesis. religionis obfiervantia coruseare. XI. Johannes I. Ameilh an. 1 247. XII. G. an. 1256. pactum fecit cum Ber- trando abbate Calæ-Dei, ex archiv. Cantogili, de Chantcuge. XIII. Stephanus I. præerat an. 1257. mense Aprili, cx tabui. Mauziaci. XIV. Guillelmus I. de Maniae abbaS simul Piperacensis & Ricomagcnsis 1264.4110 anno precum & suffragiorum unio facta est cum mo- nasteriiS S Evaux en Conibraille, Se Piperacensi in superiori Arvernia, necnon Cantoeni in sub— ■* urbio Claromonti, cum ea, cx parte hujuS ab- bati$ promissione.quod abbas S. AmabiliS in nova lui creatione ab abbate & conventu Cantoeni processeonaliter exciperetur. XV. Stephanus II. Bompar obedientiæ sacra- mentum præstititG.episeopo Clarom.an. 1285. die MartiS post octavas festi Pentecoste5, ex archiv. cccl. cathedr. XVI. Stephanus III. Ameilh an. 1289. XVII. Stephanus IV. de. RandaS, vel des Ra- madeS abbaS S. Amabilis commemoratur in charta ejusilem anni 1289. XVIII. Guido Bompar an. 1 292. die Lunæ J post festum S. Juliani mense Januario dedit magioris Johanni CoIIucberii & Stephano Boerii dericiS, facuItatem legendi grammaticam & logicam apud Riomum, quoad usque ipfarn licen- tiam idem abbas duxerit revocandam. XIX. GuillcImuS II. Bompar ex abbate Can- toeni eligitur abbas S. Amabilis die 9. Martii an. 1296. XX. StephanuS V. XXI. PetruS II. de Monte-acuto frater Odonis de Monte-acuto majoris Arverniæ prioris, an. 13 17. ROMONTENSIS. 390 l XXII. Guillelmus 111. Gregorii mense Febr. an. 1 3 27. XXIII. Stephanus VI. Bompar anno 1340. mense Novembri. XXIV. Guillelmus IV. mense Maio an. 1 3 4 5. XXV. Petrus 111. Jaumar mense Sept. an. 1361. XXVI. Guillelmus V. anno 1363. mense Septemb. XXVII. Johannes II. de Ginsay, cujus maxi- me commendatur pietas erga fratres Minores qui nuper sedem Riomi fixerant, an. 1371. mense Junio. J XXVIII. Guillelmus VI. de Castro 1385. mense Novembri. XXIX. Petrus IV. Morga, veI Morgha ex rectore ecclesiæ parochialis Riomi factus est ab- baS an. 1404. statimque, eodem scilicet anno, die 9. Junii, Benedictus XIII. cujus discipuius fuerat, uti pontificalibus ei permisit. Hoc iusuper jure singulari gavifus est hic abbas, ut crearet 1 2. notarios publicos, imperiales & apostolicos ad quæ- cumque acta. Hoc loco edere placet supplices litteras seriptas pro obtinenda confirmatione electionis Petri Morgæ : Sanctissimo in Christo patri ac domino, domino Benedicto papæ tertio decimo. Supplicant devoti oratores vestri Johannes Vitalis prior claustralis, Johannes Auberti, Jacobus Mercem, Guillelmus Vitalis, Durandus Ayme, Du- raudus de Chastenhos, Guillelmus Celerii, Johannes Imberti, Stephanus Dalmas, Johannes Guy- berti, & Hugo Ponglubaut conventum facientes vestri humillimi monasterii sancti Amabilis Riomi ordluis canonicorum Regularium S. Augustini. Quod cum monasterium vacaret per mortem bonæ memoriæ domlui Guillelmi de Castro quondam dicti monaste- rii immediati abbatis, & per nos eum vestræsancti- tatis beneplacito procestum fuerit ad electionem, ne diu deficeret cura pastoris, ut exinde lupus rapax gregem Dominicum invaderet, modo & fornia quibus in decreto eadem vestra sanctitas latius videbit, & elegerimus nobis in pastorem & abbatem dicti nostri monasterii religiosum virum dominum Pe- trum Morga concanonicum nostrum & curatumsan- cti Amabilis Riomi, utique virum providum & ho- nestum, ac moribus, fciencia, & ætate multipliciter infignitum, & qui est decretista bonus, nam ab eadem vestra sanctitate audivit decretum in Monte- pesselano ubi tunc eratis in minoribus constituti, & qui longeve laudabiliter rexit curam animarumsan-- cti Amabilis Riomi, ubi sunt xxx. m. parochiani, „ quibus continue prædicat, & docet, evellit, dissi- pat, atque plantat, & qui plus valet oneribus hinc inde compenfatis quam abbatia, & per quem credimus nostrum monasterium multum oppressem relevari & in melius commutari, quibus pro Dei mi- sericordia, & pietatis intuitu, ac promissia Domini nostri Jesu Christi, dignetur eadem vestra sanctitas munus confirmationis impendere, ac supplere defictus in electione prædicta fi quifint. Quin credimus & certius sumus experti, quod multum fructum afi- firet monasterio valde lapfio, & etiam credimus melius fuisse provisurn ecclesiæ quampersunœ. Altifi- fimus per suamsanctarn misericordiarn sanctissirnarn 39i ECCLESIA CL^ personam vestram longcite conservare dignetur Eccl e— j fiæ suæ sanctæ. Et ut prædicta vestræ sanctitati pateant nota, ea ferimus nostri figilli munimine roborari. Hoc instrumentum, & multa alia debemus di- Iigentiæ viri scientia pietateque insignis domini Antonii Sauvageon ecdesiæ □. Amabilis canonici & cantoris. XXX. GuilleImus VII. de Beauvaud 1424. mense Septembri. XXXI. Petrus V. Morge, seu Morghaeiigitur a capitulo fuit Eugenio IV. a quo, etsi hujus abbatiæ nominationem sibi retinuiflet, ob singulares ta- men animi dotes confirmatus est, & regi Carolo ] VII. commendatus. Interest an. 1419. juramento Martini Gouge, ex archivo cathedr. Clarom. Memoratur & an. 143 3 * XXXII. Johannes III. OlierIicentiatus in facultate Parisiensi, & judex Ciaromontanæ dioe- cesis, diu præfuit & profuit tam in spiritualibus quam in temporalibus : plures ei demandatae sunt provinciæ a summis pontificibus, quas cum sin- gulari prudentia obivit. Eidem quoque vir in- signis Johannes Matuer ducis Arvemiæ cancel- Iarius suam legavit bibliothecam. Memorauir an. 1449. & 1467. in archivis episcopi & cathe* dralis eccl. Clarom. * XXXIII. Thomas Bourdier unanimi consensu eligitur ab omnibus die 1 8. Augusti an. 1478. in hoc maxime laudandus quod capsam S. Amabitis argenteum, imo pluribus in locis inauratam & affabre elaboratam ponderis maximi iabricari & perfici curaverit XXXIV. Petrus VI. Chabaure ex rectore S. Amabilis abbas deligitur an. 1495* Obtinuit a summo pontifice facultatem celebrandi missas in sacellis & oratoriis non conscoratis an. 15091 XXXV. Raimundus de Jonaco reperitur annis 1509. 1 5 1 o. in charta Cantoeni, & 1511. XXXVI. Johannes IV. Amy ultimus abbas 1 reguIaris an. 1 5 12. XXXVII. Guillelmus VIII. de Benaudcano- nicus cathedralis eecIesiæ Clarom. & prior Portus- Dei, primus abbatiam hanc obtinuit in commen » dam an. 1 j ! 5. cui præerat adhuc an. 1528. Frater erat Johannæ de Benaud priorisiæ de Marsac. XXXVIII. Jacobus de ChaIencon illustri genere ortus, toparcha oppidi d Ambert, Chris* tophoro de Chalencon vicecomiti de Chasteau- don fratri suo dedit jus omne quod habebat in viHa de Ferrieres pagi Borboniensis, die 19. Augusti 1 5 c 8. Sub hoc abbate ceclesia S. Ama- bilis facta est secularis, bulla Pauli III. cujus lyrv opsim hoc loco damus : T)AULUS episcopus servus fervorum Dei Æ ad perpetuam rei memoriam. Ex supernæ Majestatis providenda Romanus pontifex in Apo- stolicæ dignitatis sublimitate constitutus, circa ecclef fiarum & monastoriorum quorumlibet stutum in me- lius commutandum, prout ex debito pastoralis officii sibi incumbit, diligenter prosoicit ac intendit, illumque interdum alterat, commutat, ac desuper .ROMONTENSIS. 391 & pia catholicorum Regum vota expojtwrt, ac temporum, locorum, & perfonarttm qualitatibus & condicionibus diligenter confideratis, ad Dirim cultus augmentum, & bonorum illorum conferva- cionem, ac ecclesiantm, monasceriorum, & peesa- narum eorumdem decorem & venustatem conspicis in Domino falubriter expedire. Sane carissemus in Christo filius Henricus Francorum rex christianissi- mus, tam suo quam dilectorum filiorum Jacobi de Chalenconin clerici qui monasterium S. Amabilis oppide Riomi ordinis S Augustuii, Clarom. diæcef. ex cdncefficne apostolica in commendam obtinet, €T B conventus ipsius monastorii, &c. Nos igitur, &c, ad omnipotentis Dei laudem & gloriam, ac milin tantis Ecclesiæ exaltationem, necnon dicti monasterii & illius perfonarum falubriorem directionem & se- liciorem successem, in monasterio nomen & titulum monastorii t ac dignitatem abbacialern & convem- tualisatem, &c. nec non prioratum daustralem, infirmariam, camerariam, celeræriam, contoriarn, refectuariam, & sarsan alia officia claustralia, &c. & benesiria prædicta illorumque qualitates & do* nominationes, &c. autoritate apostolica t tenore præsencium penitus & omnino perpetuosupprimimus & exstinguimus, ac in ecclefia hujusenodi stutunt ~ regularem in stutum Jecularem canonicorum presbp- terorum & clericorum secularium immutamus & illam ad stutum secularem reducimus, &c. ac loco supprimendæ abbatialis dignitatis, unam abbatiam decanatum nuncupandam secularem, quæ dignitas principalis &c. pro uno abbate-decano nuncupando seculari qui inibi caput existat ; ac loco cantoriæ re- gularis unam cantoriam secularem pro uno cantore feculari quæ officiumfimplex inibi existat, &c. Ipsu que canonici canonicatus & præbendas hujusenodi refignare nonpoffint, donec numerus eorum ad numerum canonicorum quatuordecim reductussuerit, &Cs necnon sex perpetua benesiria fimplicia ecclefiastica J semipræbendas nuncupanda pn sex presbyteris per petuis fimplicibus benesiciatis semipræbendatis nuncu- pandis, eifidem auctoritate & tenore erigimus & instituimus, &c. necnon sexpueros chorarios, &c. necnon unum fuccentorem seu magistoum qui pueros edoceat, &c. necnon duodecim presbyteros & chorariossupra chorum nuncupandos qui stipendien- tur, &C. & amovibiles existant, dempto antiquiore qui ecclesiæ S. Caffiiperpetuus vicarius existat, &c. Datum Romæ apud S. Petrum anno Incarnationis Dominica I p ipsi. decimo nono calend. Septemb. pontificatus nostri anno XIV. Porro hæc bulla non fuit solemniter promul- gata & exsecutioni mandata, nisi die 2 3. Martii an. 1570. Nunc igitur collegium istud canonicis quatuordecim constat, quorum princeps abbas decanus eppellatur, solusque duplici præbenda gaudet. Consistoriale habetur hoc beneficium, unde a Rege confertur, bullaque summi pontifi- cis confirmatur. Decanum sequitur cantor, hunc præpositus, & istumcuratus, qui sunt quatuor capituli dignitates. Præter hos vero recensentur sex seml-canonict ad honestam canonicorum sustentacionem, inquit bulla ; videas insuper 12. chorarios presbyteros ^93 ECCLESIA CLA qui stipendiarii sunt & amoveri poliunt a capitulo, l præter antiquiorem, quem bulla ipsa prænominata hospitalarium seu curatum majoris Domus-Dei confutuit. Cetera omittimus nostro ut pote instituto su- pervacanea, ita tamen ut seriem decanorum dare non pigeat. SERIES decanorum. 1. T) EtrUS I. Demeurat urbis Riomi pri- U moribus ortus, prior erat daustralis, ante- quam hæc abbatia in collegiatam ecclesiam ver- teretur, qua mutatione facta & ipfe factus est pri- mus abbas-decanus. Obiit vero mense Novembri ■ an. 158 6. II. Petrus II. du Lion a Rege designatus an. 1587. III. Renatus de Ia Ferfe Regi a consiliis & ele- emosinis, necnon canonicus sacræ capellæ Pari- siensis, iniit possessionem mense Junio an. 1601. memoratur & an. 1 607. 13. Octob. in archi- vis Calæ-Dei, abbas simul beatæ Magdaienæ de Castroduno. IV. Johannes Decombes fiIius, frater, & pa- truus vel avunculus protopræsidum in curia præ- sidiali Riomensi, ex cessione superioris, annuente Rege ad possessionem admisses est die 20. Junii < an. 161 6.Hac dignitate cessit in manibus Regis in gratiam Johannis Martin qui sequitur, an. 163 2. ut fieret Capucinus, quo in ordine pie obiit. V. Johannes Martin domus & collegii patrum Oratorii apud Riomum superior erat, quando per resignationem præcedentis hoc munus vir doctus & pius obtinuit. Hic de mandato episeopi Claromontani capsam S. Amabilis reseravit die 2. Maii an. 1650.6 qua dentem ejusilem sancti eduxit. Obiit mense Septembri ejusilem anni. VI. Nicolaus Lambert assiimtus & ipse ex Ora- torio, nominante Regina, possessionem nactus est. dic 12. Octob. an. 16$ 1. J VII. Claudius Celoron Oratorii pariter aIum- nus, cedente socio, & accedente regia & pontificia voluntate exceptus est die 10. Octobris an. » 653- VIII. Johannes Courtin praenobili familia Ri- comagi natus, doctor Parisiensis, sed maxime sua in pauperes miseratione commendandus, iniit possessionem an. 165 6. pieque obiit die 20. De- cembr. an. 1691. IX. Guillelmus d’Aubussen Tolosanus doc- tor & canonicus, ad ecclesiæ portas Claromonti exceptus est die 23. Decemb. an. 1692. Obiit 1712. mense Decembri, cui successit eodem ’ anno X. Paulus Guerin, Issiodorensis, fiIius Petri præsidis Issiodor. & Jacquelinæ de Fonte-freide, doctor theologus facultatis Tolosanæ, nominatus a Rege 26. Martii 1712. bulIas accepit ix. caI. Junii, & possessionem iniit 28. die Septemb. ejusilem anni. Est adhuc apud Ricomagum sacra capella, cu- juS fundationis charta Gallice seripta, data cst tantum an. 149 1. Bulla tamen Innocentii papæ VIII. pro erectione capituli sacræ hujus capellæ ROMONTENSIS. 394 L praefert annum 1489. An. 149 2. Carolus Bor- bonius Claromontensis episcopus suo chirogra- pho consensit ut hæc eeclesia immunis esset libe- raque ab episcopi Claromontensis jurisdictione. CANTŒNNUM cm- TOI N. GREGoR1 o Turonicolib. 1.c. 39.Crypta Cantobennenfis, & lib. 2.c. 2 1.hist. Canto— probl/up. bennicus mons, ordinis S. Augustini, puellarum monasterium * olim, a S. Genesio Clarom. epise. F’ erectum prope & extra muros civitatis Clarom. patronum habet S. Petrum. Fundatorem seu po- tius instauratorem nos docet titulus sepuicri in ca- J pitulo Cantoennico ita incifus : Hlc jacet magister Aldefredus panitentiarius Claromontis, qui fundavit hanc domum Cantoenni, & obiit xvII. cal. Maii. Haud dubie vero hic est Alfredus cui an. 1199. mense Febr. W. abbas Piperacensis scribit epistolam, gratulans ei quod ecdesiam Cantoen. Piperacensi monasterio adquisierit ; & indulgens ut quoscunque voluerit, in canonicos & familiares siveconversos, recipere valeat ; vide instrumenta. C— ivnr » Eodem anno Robertus episcopus CIaromont. co ’ * *4’ dedit litteras pro unienda Cantoennensi ecclesia cum Piperacensi ; quo item anno ad ecclesiæ res- taurationem Henricus archiepisc. Bituricensis & idem Robertus Claromont. episcopus dederunt facultatem colligendi eleemofynas, iis qui largi- rentur concessis iuduIgentiis ; quam quidem fte- pius iteravit Robertus, annis videlicet 1219. & 1229. vide instrumenta. Hanc abbatiam Johan. Savaro in Iibello de c° *’ sanctis, ecdesiis, & monasteriis Claromontis, ex vetustis membranis Cantoenni, vocari scribit a Roberto de Turre episcopo anno 1200. mense Martio, principalemfiliam : subinde cathedralis ec- desiæ canonicis concessiim est in Cantoenni clau- stra secedere, & more majorum regulariter ibi vi- . vere ; sed nunc isti basilicæ deserviunt Carmelitæ disealceati, in cujus possessionem inducti sunt die Veneris 10. Junii an. 1633. per episcopum & consules Claromontis, vi regiarum litterarum 3 1. Martii ejufdem anni, ad preces D. Seguier can- cellarii, ut videre est apud Durandum in notis ad Savaronem pag. 125. Nonnisi tamen an. 1630. suppressa est abbatia Cantoeni, bulla Urbani V111 » data v. cal. Junii. Abbatum Index. I. A LfREDUS instaurator Cantoeni, ut c. Lvm. XL habetur in charta superius laudata anno <o1. * 1199. Anno sequenti mense Martio Robertus Claromont. episcopus consensit donationi mansi de Mirabel, quam Petrus de Veteri-Brivata, olim archipresbyter Brivatensis, fecit domui de Chan- toen & fratribuS præsentibus & futuris regulariter ibi Domino servituris. II. B. an. 1207. pro quadam permutatione transigit cum A. abbate S. Illidii, ex charta hujus monasterii, in chartulario Hlidiano signato B. • Cantoennense monasterium postidebant adhuc seculo decimo fanAimoniales, quo tempore vetus au&or, qui catalogum ecclesiarum Claromontensium scripfit, mentionem facit monasterii puellarum Cantoennii, ubi ecclesta S. Petri & altare S. Præiodi. III. w. $91 ECCLESIA CLj III. W. i 2 r 2. ex charta S..lllidii. IV. Johannes I. cui anno 1223. mense Octo- bri W. comes Claromontensis, & R. filius ejus donationem fecere. Idem est proculdubio qui prima sui nominis littera J. memoratur an. 1217. & 1225. mense Julio. Johannes recensetur abbas 1220. & 1226. V. Aldefredus de quo sic habet charta mona- sterii : Magister Aldefredus rector ecclesiæ Chan- toenncnsis 1234. mense Decembri. VI. Pontius I. an. 1250. mense Julio abba- tum Piperaccnsium jus recognoseit in abbatiam c.xn.xin. Cantoenni, qua de re vide instrumenta. co • VII. Guillelmus I. an. 1259. promisit obe- dientiam Guidoni episeopo, ex archivo Clarom. ecclesiæ. ViIt VIII. Johannes II. Espinasse in chartis Illidianis ka.Matm. reperitur abbas 12 61. & 64. die Sabbati, mense p. it j. Julio post festum apost. Petri & Pauli, ex archiv. ep. Clarom. Item an. 12 6 5. & 67. 74. 7 5 • in chartis episcopalibus & lilidianis, ac 1277. iu char- ta Cantoenni xvi. cal. Maii. IX. Stephanus an. 1293. die 16.Maii quan- dam permutationem facit cum capitulo B. Mariæ Portuensis. X. Guillelmus II. Bompar ex abbate Cantoenni fit abbas S. Amabilis Ricomag. die 9 J Martii an. 1296. XI. Armandus abbatia cessit an. 1299. mense Octobri, ex charta Piperacensi. XII. Mauziacus Gaselas ex priore Veteris-Bri- vatæ electusest in abbatem Cantoenni an. 1299. ind. xili. die Martis post festum S. Gerakli, pontificatus Bonifacii VIII. anno v.ex tabui. Pipera- censi ; ubi etiam legitur confirmatus eodem anno tum a Johanne Aycelini episcopo Clarom. tum ab Armando DusseI abbate Piperacensi. Mauzia- cus idem transegit an. 13 04. die Veneris ante festum B. Hilarii cum cepitulo. ecclesiæ Clarom. Anno 1308. die Veneris Iv. caI. Augusti pro-1 curator a capitulo Piperacensi constitutus est ad ob- tinendum Claromontensis episcopi consensum pro permutatione prioratus de Jax cum capella Infirmarum-VaIlis diœcesis Aniciensis ; ex charta Pi- peracensi. XIII. Johannes IIT. 1320. XIV. Petrus 1. 1322. sedente Johanne papa XXII. An. 13 27. Arbertus Aycelini episcopus Claromont univit abbatiæ Cantoenni prioratum Pontis-de-castro, Pont-du-Chastoau, qui situs est supra Elaverim, tribus ieucis Claro monte, hodie- que pertinet ad Carmelitas discalceatos Cantoenni. XV. Pontius II. de Gorsia r 3 3 1. die Ve— * neris post festum B. Lucæ & 1 3 3 4. die Domi* nica ante festum B. Catharinæ. Eodem anno idem Pontius, toto annuente conventu, donario- nem fecit fratribus Praedicatoribus Claromontis die Lunæ ante festum Pentecostes. XVI. Johannes IV. fidem spondet Henrico ep. Clarom. an. 1338. ex archiv. episc. Clarom. Forte idem qui sequitur XVII. Johannes V. Vigerii, Vigier, die 2. Decembris an. 1369. ind. VMJ. pontific » Urbani papæ anno octavo. Tomus /Zt ^ROMONTENSIS. 396 A XV1II. Petrus II. de Chadenayo 1410. ex charta fratrum Prædicatorum Clarom. 1416. & 1422. ex chartis Cantoenni, 1420. ex charta ecclesiæ Claromont. & 143 1. ex charta ecdesiæ S. Flori. XIX. Johannes VI. Maleti 1444. & 14451 quo anno tanquam procurator Jacobi de Com- bom episcopi Claromont. die 19. Juliiind. VIi. Eugenii papæ IV. anno 1 5. possessionem accepit hujus episcopatus, vi bullæ apostolicæ datæ Romæ apud S. Petrum anno Incarnationis 1445. xm cal. Junii. XX. Martinus ab Albano tit. S. Praxedis S. B R. E. presbytero cardinali, Avenionensi vulgariter nuncupato, in regno Franciæ, &c. legato a- postolico delegatus ad fulminandam in favorem ecdesiæ cathedralis bullam, id exsecutus est 1 3. Julii 1455* ind. iv. Caliisti papæ III. annopri- mo, iu capella de Alegrie, ex archivo cathedralis Clarom. Eo defuncto an. 1464. prior & con- ventus Cantoen. rogant Jacobum Clarom. epi- scopum & capitulum ut velint de more duos mit- tere canonicos deputatos ad capitulum Cantoen- nense qui intersint electioni novi abbatis, anno a Nativitate Dom. 1464. ind. xm. pontificatus Pauli papæ fecundi anno primo, die 24. Novemb. ex arch. cathedralis. XXI. Durandus Maieti 1467. ex archivu episc. Clarom. XXII. Petrus III. de Agia 21. Octob. anni 1476. XXIII. Vassaldus * seu Vassaudus Quintini *e/.Letfaa- in decretis baccalaureus, canonicus Claromontis, d(U* abbas commendatarius seu administrator perpetuus monatlerii Cantoenni, vicarius erat genera- lis reverendissimi in Christo patris DD. Caroli de Borbonio abbatis S. Martini iu Montibjs, S. R. E. presbyteri cardinalis & episcopi Cla- romont an. 1482. die XI. Septemb. ex archivo CantogHensi. Memoratur annis 1490. in tabulis episc. Claromontensis, & 149 3. in chartis Can- toenni. Obiit non multo post, sepultus ante maius altare in presbyterio ecdesiæ Carmelitarum urbis. XXIV. Antonius de Monthilio an. 1499. ex archivis episcop. Claromont. Anno 1503. in festo sancti Augustini celebravit capitulum ge- nerale. XXV. GuilleImus IIL Quintin in decretis licentiatus, canonicus.ecclesiæ cathedr. Clarom. & abbas commendatarius Champtoennii, die Sabb. 18. Decemb. 1512. , XXVI. Guillelmus IV. Doultre canonicus & L abbas ecdesiæ cathedralis, necnon abbas commendatarius Cantoennensis 1 549..&L 1560.ex actis capitularibus cathedralis. XXVII. Petrus IV. du Fayet bulla Innocentii papæ IX. creatus est abbas. XXVIII. Claudius Titastbn per obitum Petri du Fayet abbatiam obtinuit bulla Clementis VIII. data Romæ apud S. Petrum an. 1591. v. idus Febr. pontificatus anno primo. Nominatur iit charta Cantoenni 29. Julii 1596. XXIX.ÆgidiuS de Portesulumus abb. 1622 « serenissimæ Regis matri Rrginæ ab eleemolyniS. Cc 397 ECCLESIA CLA ARTHONA. * AR T H o N A, B. Martini abbatia secularis, si- ta est in colle amœnissimo prope stuviolum ♦ iaMorge. JVIorgiam ♦, qui deinde immiscctur Elaveri, dua- bus leucis ab urbe Ricomago, in diœcesi Clarom. Nomen fecit urbeculæ, cujus toparcha est D. de Broglio, de qua mentionem agit Greg. Tur. lib. de Gloria Confessi cap.v. & in Vit. patrum cap. v. Vide notas nostri D. Ruinarti, & fundationis litteras apud Labb. tom. 11. biblioth. novæ. Dedicatio ecclesiæ S. Martini Arthonæ notatur in vetusto calendario ejusilem eeclesiæ Dominica in- fra octavam Ascensionis. Apud Arthonam hodie I sunt 12. canonici, ut in fundationis instrumento, præter abbatem, qui annexum habet canonicatum, & eligitur a capitulo. Istos olim canonicos vitam egisse communem indicant, tum capituli, claustri, refectorii, cellarii &c. ruinæ.tum tabulae seculi XI n. bene multæ, ex quibus & actis capitularibus, necnon obituum libro seu necrologio hos paucos ab- bates nostri D. Jacobi Boyer diligentia, cui plurima alia debemus, collectos exhibemus. Abbatum catalogus. L TOhannes I. abbasArthonæan. 1048. * Monte— J H* AmbIardus de Monte-Pedonio* ; for—’ Tedon cas— sitan is de quo iu charta fuitdationis. In libro obi- tTUse Ar-e tUUm hæC scg0 : Novembris obiit Guillel- ^hs^un. mus de Monte-Pedonio, miles, dominus de Paredo, pater Amblardi abbatis Arthonæ, & jacet apud S. Medulphum ; & legavit eminam frumenti dividendam in die obitus sui. Item 2. Aprilis obiit AmbIardus de Monte-Pedonio abbas secularis ecclesiæ de Arthona, & legavit dictæ ecclesiæ duo sextaria frumenti dividenda per manum vicariisui. III. Petrus I. de Monte-Pedonio. Ejus.obitus nctatur ad diem XVII. Septembris, qua legavit un.rn /extarium frumenti ecclesiæ servitoribus divi- dendum. Item prima die Lunæ cujustibet mensis to-J tius anni eminam frumenti dividendam. Item in tribus diebus Rogationum tria sextaria frumenti dividenda illis qui dictas Rogationes sequentur. Jtem illis qui præsentes suerint in magno festo B. Michaelis, cuilibet duos denarios folvendos ; & alia plurima legata. Et forte hic est P. abbas no- miuatus in charta anni 1118. pro Piperacensi coenobio de ecclesia de MedeyroIas, ubi occur- runt Aimericus episcop. Arvem. & Ademarus decanus. IV. GuilleImus I. BIeys, cujus obitus notatur die v. Junii in festo sancti Illidii episcopi : Obiit j Guillelmus Bleys abbas Arthonæ, & jacet apud Claromontem. Dedit duo sextaria frumenti & unum avenæ in territorio de Val. forte idem est ac W. Blayni canonicus Claromont. & abbas Arthonæ, cujus anniversarium notatur iu necrologio Claromont. vili, idus Junii. V. Guillelmus II. de Ulmo abbas secularis ec- desiæ de Arthona dicitur in charta fratr. Prædic. Claromontensium anni 1295. Obiit vI. Octo- bris, legatis septem quartis & modio vini pro li- bratione facienda. VI. Thomas Rauzel obiit xin. Julii. Legavit ROMONTENSIS. 398 i octavam partem bladi & vini decimarum de Gle- nat, 1421. VII. Guido de Rivo *, cancellarius comitatus * duRifdr Arvemiæ, sedebat an. 1457. ex chart. abbatiæ du de Boseheto. Litteris comitis de Turre datis an. 1464. 3 1. Augusti pro abbatia de Fcneriissub- scriptus legitur. Obiit ix. Septembris. Legavit pro suo anniversario sex quartas frumenti, anno 147 3. Quo item anno, & die 2 1. dicti mensis Jaquetadu Peschin comitissa Boloniæ & Arver- niæ, domina Arthonæ, &c. sepelitur inter cho- rum & altare. Fundavit plures missas. VIII. Gaspar de Rupe-forti, aliasdu Peschin, 1 iu decretis licentiatus, abbatiam resignavit sequenti an. 1510. IX. Petrus II. du Peschin, juris pontificii licen- tiatus, diœcesis Bituric. resignavit etiam sequenti anno 1533. Sub eo abbate an. 1 5 14. die 1. Aprilis, octava B. Mariæ R. Pater Lauducensis* *’** !

? *» episcopus, Jacobi de Ambasia Claromontensis episcopi suffiaganeus, consecravit altaria beatæ Mariæ de commiseratione &sanctor. Blasii & Pa- terni in majori ecclesia Arthonæ prope majorem portam. An. 1520. Petrus de Albo Stabilonensis episcopus, Claromont. præsulis suffiaganeus, sacræ theologiae prosestbr, consecravit aItaria SS. matris Dei Mariæ, S. Cypriani, S. Petri, S. Catharinæ & S. Rochi. Anno 1535. Petrus du Peschin, paulo ante hujus ecclesiæ abbas benemeritus, tunc autem prior de Leproso diœcesis Bituricensis, fun- davit Arthonæ missam & vigilias iu cathedra S. Petri mense Februario. X. Johannes II. Villate, presbyter diœcesis Bi- turicensis, abbatiæ possessionem iniit per procu- ratorem Paternum le Faure presbyterum habi- tuatum Arthonæ die 16. Maii 1533. Permutavit cum sequenti pro prioratu de Capella-moniali AIbæ-terræ ordinis Præmonstr. dicecesis Clarom. 14. Julii 1535. XI. Jacobus de MalIesico 1535. XII. Petrus III. Hureau XI. Junii 1539. XIII. AntoniuS I. Hureau xi. Nov. 1 543 » XIV. Johannes III. TyaI Arthonensis 1545. XV. Johannes IV. Tyal junior ; obiit 6. Julii 1 548. XVI. Johannes V. de Verthamy 1 5 64. XVII. GabrieI Granget 1 5 69. XVIII. Petrus IV. Rabustbn 1571. XIX. Antonius II. Tyal 1 576. obiit 3 r. Decemb. 1602. XX. Johannes VI. Chappus, ex cantore Ar- thonæ electus est abbas a capitulo 1603. Fermu- "" tavit cum sequenti pro canonicatu B. Mariæ de Marthureto apud Riomum 1610. XXI. Johannes VII. Chastain abdicavit iu manibus CapituIi 1612. XXII. Amabilis Borlin Riomensis, doctor theologus a Capitulo electus est 1612. XXIII. Franciscos I. Mutaud, resignavit se- quenti, an. 1666. XXIV. Ludovicus Ogier an. 1666. Obiit an. 1686. XXV. Franciscos II. Ogier, superioris nepos, ex ejusilem resignatione abbatiam obtinebat an. 1712. j99 ECCLESIA CLA Mont— MONS— PETROSUS ORD. CISTERC.’ PE1ROUX… MOns-peTRosUS ordinis Cisterciensis, filia Bonæ-vallis Viennensis diœc. de linea Cis tercii, fundatur idibus Aprilis a Falcone de Jaligny. Alibi lego initium habuisse a Dom. Johan. abbate Bonæ-vallis diœcesis Viennensis, & Amedco pio monacho, quibus multa dederunt domini de Thiemo & de Monte-Buxerii, ex MS. cod. hujus monasterii. Ejus ecdesia consecrata fuit anno 1 17 5. m. cal.Augusti a B. Pontio episcopo Cla- romontano ex ordine Cisterciensi astumto. Sita est hæc abbatia in valleamœna in parochia S. llli- » la cre— dii, scous fluvioium Credoniam ♦ qui abhinc se— 1 d°inc. mileuca, ad Podium scilicetGuillelmi, influit in Doram in finibus Arverniæ, Boiorum & Segu- sianorum. Distat vero semileuca ab urbe Castello- * Chatel— Juno *, duabus leucis ab urbe Thiernensi. • Arsit * heu monasterium peneque everfum fuit ; sed anno circiter 1685. satagentibus domno Stephano Prinstct priore monasterii, tum generali totius or- dinis Cisterc. in curia Romana procuratore, ac domno Johanne Bapt. Grangier priore item mo- nasterii, egregie restauratum est. Sequentes abbates e paucis, quibus flamma pepercit, tabulis eruimus. Abbatum series. ( T. TOhaNNES I. JUVENEL cui anno 1139. « J die 2 5. Martii Falco de Jaligny de quo su- pra, jus piscandi iu fluvio Dora concessit. II. Fulcherius præerat seculo xu. ex chartis Bonarum-vaIlium. Consule epistolam 2 6. lib. iv. epist. Petri abbatis Cluniac. III. Theobaldusrecenseturabbas tertius in char- ta Falconis de Jaligny abbatiæ, secundum aliquos, fundatoris, qua idem Falco omnia quæ monasterio donaverat in terris Montis-petrosi, & Podii- Guillelmi rata habet ; & omne jus ac dominium in homineS dictarum terrarum attribuit, traditione. unius calicis argentei duarum marcharum pondo.J Actum an. 1 1 5 5.præfcntibus viris nobilibus Hu- gone dc la Batisse, Petro Bouilletz, Petro de Chabanncs, Guillelmo de Montviannay, &c. IV. Jausserant abbas Montis-petrosi testis est do- nationiS delphini comitis Arverniæ factæ monasterio Mcdii-montis, A/epd7W(w/r, an. 1 2o6.Videprob. hist. domus Arvern. Stephani Baluze pag. 249. V. Johanncs II. 1209. VI. Guido 1224. in bulla Honorii papæ. VII. Pontius 1247. VIII. Johannes 111. 1251. quo anno ipse & conventus mera & spontanea liberalitate dederunt Ludovico Francorum regi medietatem Villæ- Franchæ de Podio-Guillelmi sitæ in diœcesi Claromont. cum medietate ccnsivæ, justitiæ, da- jnorum ; quam medietatem idem Ludovicus rex cedit sraUi suo Alfonso comiti Pictavorum & Tolos. marchioni Provinciæ : Alsonsus autem promisit prædictain terram se retenturum in perpe- tuum & nulli alii donaturum, nec permutaturum, vel quocumque alio modo tranllaturum, præter- * ViJe Annales Cistercii ad annum i t s 6. cap. 4. num. 8. & librum Gallice seriptum cui titulus : Verum regimen ordinis Cisterciensis. Parisiis apud Scbast. Marbre-Cramoisy 1678. Tonlus 11. ROMONTENSIS. 400 k quam in prædictain domu Montis-petrosi. Actum apud Tornolium an. Dom. 1251. mense Julio. IX. Stephanus succcssit Johanni III. & præ- cessit Johannem IV. ex charta anni 1265. mense Julio. X. Johannes IV. permutationem quandam fa- cit cum Petro abbate S. Illidii, iu vigilia SS. Si- monis & Judæ an. 1269. XI. Robertus Vallette 1270. XII. Juvenis abbas Montis-petrosi die Sabb. post Purificat. 1283. ratam habet compositionem factam inter Robertum Delphini comitem Cla- rom. & Dalphinam abbatissam Medii-montis 1 ord. Cisterc. quod monasterium a Monte-petroso pendebat, probat, hist. domus Alvem. Baluz. p. 3 00. Idem abbas reperituran. 1286. & 1294. XIII. Eustachius 1303. XIV. Petrus 1. de Ponte 1314. XV. Petrus II. de Alta-valle 1331. & 1335. XVI. Johannes V. 1351. quo anno concor- dat cum comite Foresii pro quibusilam limitibus, & an. 1362. in chartis S. lllidii ; reperitur adhuc an. 1370. XVII. Robertus an. 1370. XVIII. Himbertus 1386. vide in S. Gilberto. , XIX. Edmundus 1401. ’XX. Petrus 111. de Ponte 1402. quo anno captum fuit abbatis castrum a dominis de la Ba- tisse & du Bost, & fugati sunt monachi. At Jo- hannes dominus de Langeac eques, Regis cam- bellanus & Arvemiæ senescallus, multis nobilibus viris ac militibus stipatus, dictum castrum obsedit, obsestosque ad Regis obedientiam gloriose reduxit. Concordiam fecit cum Petro Chand vicario ge- nerali Martini Claromontensis episcopi, aliisque ejusilem præsulis procuratoribus, pro decimis de Giat, &c. die Veneris ante festum Assiimtionis B.M.an.Dom. M.cccc.Xvii.ex instrum. archiv. episcopi Clarom.Obiit Petrus de Ponte an. 143 4. XXI. Johannes VI. Chauviu ex ordine S. Francisci transiit ad Cisterciensem bulla Eugenii papæ IV. an. 1434* Emissa professione in mo- nasterio Fossie-novæTerracinensis diœcesis in Ita- lia, continuo idem summus pontifex, ad commendationem Caroli ducis Borbonii, eum constituit abbatem monasterii Montis-petrosi vacantis per obitum Petri abbatis, qui intra Romanam curiam diem clausit extremum, bulla Florentiæ data eo- dem anno 1434. xvii. cal. Decemb. pontisica- tus anno 4. ac directa abbati Bonæ-vallis Vien- nensis. Creatur postea episcopus Bersabeæ favore ejusilem serenissimi ducis, cujus erat capelIanus, a Nicolao papaV.bulla data Romæ an.Dom. 1448. xvn. cal. Septembris pontisicatus anno fecundo. Obiit Johannes an. 1467. die 10. Novembris. XXII. Antonius de Forgiis, des Forges, a primæva ætate monachus Montis-petrosi, anno professionis suæ 27. electus est in abbatem & con- firmatus ab Hymberto abbate Cistercii die 5. Decembris an. 1467. indict. xv. pontisicatus Pauli II. anno tertio. In possessionem vero induc- tuS est ab abbate BencdictioniS-Dei, nuIIa ratione habita interccssionis Johannis Bastoneti abbatis commendatarii Bonæ-vallis Viennensis, qui no- Cc ij 40I ECCLESIA CLA minandi ad abbatiam Montis-petrosi sibi jus ar— A rogabat. Multa paflus est ab asseclis Ludovici silii comitis Montis-pancerii, qui regio munitus di- plomatc abbatiam obtinere adnitcbatur, eoque devenerunt ut bonis omnibus, ipsaque ecclesia direptis, & chartis ablatis, abbas & monachi per quinque menses e monasterio suo exsuiarc coacti sint. Vicit tamen piissimi abbatis patientia, qui deinde totus incubuit bono monasterii regimini, exstruxit enim chorisediliaan. 1500. ac tcrraria renovavit. XXIII. Johannes VII. Dehu 1505. & 1511. XXIV. GiIbertus I. de Rupe 1522. B XXV. GabrieI Ragnier ex monacho Vallis- lucidæ seu de Boscheto eligitur a capitulo & con- firmatur litteris Guillermi abbatis Cistercii datis die4. Novembris an. 1522. XXVI. Pregentus du Moustier abbas com- mendatarius Montis-petrosi, necnon Castri-Nan- tonis an. 1 5 5 7. XXVII. Johannes — Baptista de Ia Verchere præpositus Thiernensis, abbas commendatarius, e nobili prope Thiemum familia nunc exstincta, abbas erat an. 1 642. ex tabulis episeopalibus. XXV11I. Gilbertus II. de la Verchere supe- rioris ex fratre nepos, abdicavit. C XXIX. Carolus d’Estaing, filius Joachimi comitis d’Estaing, & frater episcopi S. Flori, comes Lugdunensis, prior de Polminiac & abbas S. Sy- renei Billomensis, quibus deiude sacerdotiis nun- tium remisit. * al. Fnn— XXX. Josephus * Mareschai, Vichii natalis soli cilcus* curatus, regii hujusce urbis procuratoris filius, abbatiam obtinebat annis 1702. & 1711. Fcnjers. ABBATIA VALLIS-HONESTÆ seu DE FENERIIS. HEnRIQUEZ hanc abbatiam siliam nuncupat Aquæ-bellæ, fundatamque dicit an. 1 1 69.1 Manriques vero ipsius fundationem differt ad annum 1173. Legimus alibi eam siliam Bonæ- cumbæ, c linea Morimondi ; quod vix credide- rim, quando quidem Bona-cumba Claræ-vallisub- jacet, non Morimondo. Ut ut sit, sita est in parochia S. Lupi & S. Nazarii de Condato, quæ pertinet ad ecclesiam cathedrakm Claromont. etsi judicialem potestatem ejusdem loci monaste- rium obtineat, in archipresbyteratu Ardilensi, SArdes ; continetur inter fluviolos la Rue & la Sentoire, qui confluunt in Dordoniam. ValIis- honesta posita est supra montem, sed montibus j altioribus ac nemoribus circumsepta. Distat duo- decim leucis ab urbe Claromontensi, quinque ab urbe Bortio, & tribus ab urbe Alanchia, to- tidemque ab abbatia Vallis-sanæ. Monasterium plura pertulit incendia ; sed recens a fundamentis egregio juxta ac solido opere constructum est fecundis curis R. P. D. Nicolai de la Barriere ab- batiS de Villario — Betnach in Lotharingia, vi- carii generalis D. abbatis CisterciensiS in pro- vincia Arverniæ, aliisque adjacentibus, ac prioriS ValliS-honestæ ab anno 1 6 8 6. Monasterio imminet castrum munitissimum abbatis supra monti- ROMONTENSIS. 402 culum positum. Ecclesia ampla est & antiqua, cujus dedicatio celebratur die 2. Sept. Quamvis autem fundationis instrumentum nostram fugerit diligentiam, aliunde tamen discimus, scilicet ex litteris Francisci I. Francorum regis datis anno 1522. dominos de Mercorio haberi fundatores. Et certe cænobium istud fundatum est in ducatu dc Mercœur, cujus etiam præcipui benefactores delphini Arvemiæ commemorantur. Sequentes duntaxat abbates e paucis chartis excerpere licuit. Abbatum series. I. TOhaNNES I. de LA ToUR. Ad bellum J sacrum profectus dicitur cum abbate Cister- cii, alio abbate, & 24. prioribus, quando Phi- lippus Augustus cum Angliæ rege, &c. crucis vexillum explicavit. At vero id perperam Johanni de sa Tour abbati an. 1369. acceptum id refertur, cum Philippus Augustus ante annos ducentos interiisset. II. Durandus I. Chays abbas nobis occurrit, de quo id unum novimus quod immediate præcesse- rit Raimundum qui sequitur. III. Raimundus post obitum Durandi electus abbas, Beraldo de Mercorio recognoscit an. 12 8 4 ; quidquid suum monasterium iu ducatu de Merco- ’rio, &c. possidet IV. Durandus II. an. 1306. domino de Ia Tourd*Auvergne hominium præstitit pro quibus dam prædiis monasterio a prædecestoribus con- cessis. V. Beraldus d’Onneste transigit an. 1308. cum Bertrando de Turre comite Boloniæ & Ar- vemiæ pro alta, media & infima justitia ab ante- cestbribus dicti Bertrandi monasterio concessa, feria m. post festum S. Matthaei apostoli, ubi di- cuntur abbatiæ parti m fundatoreS. VI. Geraidus. lnstituitur a Bemardode Turre exsecutor testamenti quod scripsit an. 13 17. ex )prob. hist. domus Arvem. Cum capitulo Claro— fas’ montensi composuit XI. Januarii die Veneris post Epiphaniae festum an. lncarn. 1319— indict. m. Johannis XXII. an. iv. ex archivo cathedralis Claromont. VII. Johannes II. de Pruveyre componit cum Maurino de Brion domino de Merdogne anno 1331. VIII. Johannes III. de Ia Tour, e nobiIissima stirpe, erat etiam prior ac dominus S, Fidis de Molompise in diœcesi S. Flori an. 1 369. propugnavit dominium de Valence adversus Amal- 7 dum de Mercorio usurpatorem. IX. JohanneS IV. Hubertus du Peschin abbas 2. Decembris 1428. X. Antonius I. de Serte monachuS proseflus Yssiodori, postulatuS a monachiS ValliS-honestæ, providetur de abbatia, bulla Eugenii papæ IV. data Romæ apud S. Mariam tranS Tyberim anno Ineam. Dom. M. cccc. xxxini. tertio nonas Junii, pontificatus anno iv. Hæc bulla adserva- tur in archivo ValliS-iucidæ seu Boseheti. ldem AntoniuS abbaS reperitUr adhuc anno 1459 « 145 3. in charta Vallis-honestæ ; 1464.3 I.Aug. & 1466. in archiviS cathedralis ecclesiæ Clarom. 4oj ECCLESIA CLJ Hic de monasterio bene meritus est, utetiamnum. ejus insignia pluribus in locis apposita probant. XI. Bemardus de Serre, profestus Vallis- honestæ.ab I 8. monachis ejusilem conventus una- nimi consensu eligitur in abbatem anno 1517. Ejus competitor fuit Claudius de Montdor se- cuiaris, qui ut a monachis in abbatem postula- retur, coldem multis vexationibus, direptioni- bus, violentiis perturbavit ; attamen Bemardus rexit per quinquennium. Quo defuncto XII. Claudius de Montdor abbatiam occupa- vit anno 1 522. & plurimas suo monasterio ca- lamitates intulit Anno 1541. die quinta Au- gusti R. P. iu Deo Claudius de Montdor abbas 1 & dominus de Feneriis homagium reddit Del- phiuo domini Regis primogenito, duci Britan- niæ, comiti Arvemiæ & baroni de Turre ; & an. 1 5 43. die 16. Junii domino deMontpen- sier per D. Anton. de la Bessie monachum de Feneriis suum iu hac parte constitutum procura- torem. XIII. Antonius II. cTApchon *, doctor ju- ♦ atlas rium, Regis consiliarius ac eleemolynarius, abbas dArchon. j j6o. Hic plura monasterii bona distraxit annis 1558 « 15 64. & 1 5 69. XIV. Johannes V. des Monts abbas 1588. XV. Petrus de Langomez, al. Langoumes,’ commendatarius 1597. Antequam abbatiam ob- tineret, Gabriel Dabin & alii laici eandem posside- bant, & proventus percipiebant, ablatis chartis & destructis regularibus ædificiis. Decesserat die 1 2. Augusti 160 6. quo Johan. Roche monachus de Feneriis, nomine procuratorio conventus, homi- nium fecit Henrico de Bourbon deMontpensier. XVI. Franciscos d’Espincha !, filius Francisci d’Efpinchal baronis des Temes, prior jam erat Bortii ad Dordoniam, quando Henrici regis nominatione, annum ætatis 18. nondum præter- grestus, abbatiæpossessioneminiit 9. Junii 1 607. post obitum Petri de Langornez. Construxit ma- jus aItare ecclesiæ. Anno 1609. hominium reddit Mariæ de Luxembourg ducistæ de Pentheure, dominæ de Mercœur, principistæ de Martigues, viduæ principis excellentissimi Philippi Emma- nuelis a Lotharingia ducis de Mercœur, tutrici Franciscæ de Lorraine ipsorum filiæ. Franciscos obtinebat abbatiam an. 1621. quam abdicavit in favorem sequentis. In ea tamen decessit 27. die Septembr. an. 1660. XVII. Johannes VI. de Cailus de Levy pri- mum abbatiam obtinuit in commendam ; tum priore Fenerensi adigente, prosessionem emisit in suo monasterio, sex tantum novitiatus men- sibus expletis, ex dispensatione summi pontificis data vi. Sept. 1669. Anno 1673. hominium fecit domino duci Vindocinensi & Mercoriensi, die m. Novembris. Obiit an. 1678. 7. die SeptembriS postquam in resarciendis ædificiis mul- tum laborasset. XV1I1. Ludovicus Geraldus de Cordemoy, celeberrimi academici filius, lector serenissimi Delphini, mense Septembri anni 1678. designatur abbas Feneriensis, possessionem adeptus an. 16 8 o. quo titulo potiebatur adhuc an. 1718. LROMONTLNSI5. 404 BOSCHETUM » seu VALLIS-LUCIDA. J ® HÆC abbatia, ordinis Cisterciensis, sita prope Vicum-Comitis ♦ tribus circiter milliaribus • Vic 1 « ab lssiodoro in parochia d’lronde, fundatur * a mt*’ Roberto comite Arvemiæ an. 119 8. al. 1197 « dedicatur a Roberto Claromontenfi episcopo. Ejusilem loci singulares benefactores fuerunt Ber- nardus IV. de Turre, ut refert Justellus lib. 5. Go— cescfi. defridusde BoloniaDom. Montis-Gasconis, &c. Ibi jacent humati Guido de Arvemia cardinalis Boloniensis, qui sufficientem huic monasterio i pecuniæ summani legavit, qua reditus acquire— nr, t* r p r 1 <r4 k//* papk Tentur alendis duodecim monachis pares : & A » n. Lodoica Tremoilia comitissa Arvemiæ, domina c’8*°’ de Bomiers, de S. Just, de Boussac & Donzenac, P ? filia Georgii comitis de Guines, &c. Catharina trand* domina de l’Ifle-Bouchard, &c. cum suo marito Bertrando VI. hujus nominis, domino de la Tour, comite Arvemiæ, Bononiæ, dicitur fun- datrix hujus monasterii, quod sane sic intelligen- dum, ut sit quasi fundatrix seu restauratrix ; vel si mavis, ita nuncupatur, quia cœnobium a majo- ribus ejus fuitdatum est, ut pote quæ ferius a fundatione, annoscilicet 1474. desunctaibidem L’memoratur. Franciscos de Polignac iu eadem ec- clesia sepelituran. 1 503. & Ludovica de Crequi 1 5. Martii 1469. Hos Boscheti abbates chartæ veteres suppe- ditarunt. Abbatum’catalogus. I. >17G1 DIUS abbas del Boschet subscilptus J.JL—ireperitur in duabus lllidianis chartis an. 1 204. mense Octobri, crastina die S. Leode- garii, & 1206. quo anno testis nominatur cum dom. Jauserant abbate Montis-pctrosi in donatio- p. ne Delphini comitis Arvemiæ pro monasterio Medii-montis, Megemont, ex prob. hist. domus Arvem. Steph. Baluzii p. 249.ubi etiam p. 8 3. testis commemoratur testamenti comitis Arvernorum conditi vi. cal. Junii an. 1209. II. B. subsignat donationem Petri de Veteri* Brivata monachi del Boschet factam monasterio B. M. Piperacensis an. 1 222. ex archivis hujus monast. Abbatis hujus tempore, an.videlicet 1221. restauratur abbatia Boscheti, fundum suppeditante Guidone Claromontenfi comite, ex charta ejus— c dem inter instrumenta. col. 1 * j. III. J. 1233. E IV. Pontius an. 125 6. concordiam fecit cum Hugone abbate Magni-loci, mense Junio. Sub- scripsit an. 12 59. testamento P. Morrioia do- miceili, mense Augusto. V. Guillelmus I. testis fuit testamenti Roberti I. comitis Claromontani in vigilia Paschæ anno 1262. inter probationes hist domus Arvem. VI. Geraldus Genesii 1282. & 1284. quo anno die Martis post Reminifcere, accepit quædam ad censum a Roberto comite Boloniæ & Arvcrn. • De inchoato monasterio id non est intelligendum, jam enim an. 1 i9i.exstabat ex bulla Cœlestini papse 111. cujus damus excerptum in nostris probationibus, C. lix. col. i i*. C c iij 4OJ ECCLESIA CLA1 ex prob. hist. domus Arvern. Baluz. pag. 134.^ Memoratur quoque annis 1286. & 87. 1 300. 1301. & 1305. qui tamen jam anno praecedenti abdicasse videtur ; etenim VII. Johannes I. du Vinghal, al. Delvinhal ( quæ gens olim nobilis inter Arvernos) regebat an. 1304. 1309. & 1313— quo annodie Do- minica ante Ascensionem Domini recognovit se Idem tenere quasilam parcerias, &c. a nobili & magni- P— I *7’fico Dom. Bernardo de Turre milite, ex prob. hist. domus Arvern. ubi frietur Johannis cognomen. Memoratur adhuc annis 1 3 14.13 16. & 1 3 20. VIII. Robertus I. du Vinghal, ah Delvinhal, Johannis nepos, 1 323.13 27.1 329^ 1332.1 die Martis post tranflationemB. Benedicti abbatis, quo anno memoratur in testamento Guillelmi Boloniæ & Arvemiæ comitis, qui voluit sepeliri cum Hem majoribus suis in abbatia Boscheti. Hoc instru- pcr7pdse mentum editum est in prob. hist. domus Arvem. IX. Guillelmus II. Eschamini 1341. X. Guillelmus II. de S. Amantio 13 43 * Num idem cujus tacetur cognomeh an. 13 47. » Ia Fre— XI. GuilleImus IV. de Ia Freydeira * 1355. Ambefinm iud. vin. mense Junio Innocentii VI. anno tertio. uAnfemia. XII. Imbertus, al. Guibertus, Rainaud præ- eratjaman. 1369. in cujus manu Gaudefridus Boloniæ dominus Montis — Gaseonis & Rupis—’ Savinæ, suam in ecdesia de Boseheto sepuIturam eligens, in qua jam ipsius uxor Margarita delphina sepulta erat, donat monasterio decimas S. Boniti de Nova-cella & S. Amandi prope Rupem-Savi- nam. Datum Avinioni 22. Januarii 1374. Iim Habes instrumentum Gallice seriptum inter pro- 1 *P9 bationes hist. domus Arvem. Idem Imbertus an. 1376. & 1380. 26. Januarii in charta Petri Arelat. archiepiscopi, domini papæ camerarii, & an. 1382. indict. v. XIII. Durandus Corvazac abbas Vallis-Iucidæ die Mercurii 2. Januarii an. 13 8 6. 1 XIV. GuilleImus V. 1388. XV. Nicolaus Geraldi 1398. & 1400. in charta Godefredi de Bolonia domini castrorum de Monte-Gaseonis & de Rupe-Savina. Subscrip- sit anno seq. cuidam instrumento dato die Jovis in vigilia Epiphaniæ Domini. Anno 141 o. die 14. Augusti convenit cum Hugone de Tholono decano, & capitulo S. Syrenei Billomensis.Reperi- tur & in chartis annorum 141 6. & 1419. ubi constanter iegitur frater Nicolaus Geraldi ; in charta tamen anni 1404. 2 5. Martii lego fratrem Nicolaum de Castellodone ; duplici proinde gau- debat cognomine, uno forsitan a patre sumto, altero a patria. XVI. Robertus II. Roselha 1423. 25. 26. 27. 29. &in litteris Bertrandi domini de Turre 6. Januarii 1432. XVII. Johannes II. Falconeti ad quem exstant litteræ Francisei tit. S. CIementis preSbyteri card. domini papæ camerarii datæ Ferrariae an. 1438. indict. 1. die 29. Aprilis, EugeniipapæIV.anno octavo ; necnon Angelotti tit. S. Marci preSbyteri card. sacri collegii camerarii, datæ ibid.an. 1438. mensiS minime est annotatus. Obiit abbaS iste die XI. Januarii an. 1444. ROMONTENSIS. 406 L XVIII. Antonius I. Roussilia, al. Rosilla veI Rossilha e monacho Vallis —lucidæ abbas eligitur a fratribus die 16. Januarii an. 1444. indict. vi 1. Eugenii papæ IV. an. 13. quo item anno 1 8. Martii electio ipsius facta post obitum Johannis Falconeti, confirmata fuit a Carolo Francorum rege. Præfuit ad annum saltem 1460. XIX. Johannes III. de Serra monachus Vallis- honestæ, al, de Fencriis ( quod idem sonat) elec- tus est abbas Vallis-lucidæ an. 1471. indict. lv* die 9. Maii, Pauli II. anno septimo. XX. Antonius II. de Serra 1476. XXI. Godefridus de Turre abbas commenda- ) tarius 1482. idem proculdubio ac Godefridus de Bolonia nothus, qui reperitur abbas an. 148 3. XXII. Theobaldus de Turre, comitis Arvemiæ & Boloniæ silius naturalis, protonotarius Sedis apostolicæ, abbascommend. an. 1497. simul episcopus Sistaricensis. XXIII. Franciscos I. du Peschin abbas com- mend. concordat cum Petro de Montagut pro fundatione facta in ecdesia B. M. de Boseheto a majoribus dicti Petri, an. 1504. Occurrit adhuc anno sequenti. XXIV. Gaspardus de Rupe-forti an. 1512. XXV. Carolus de Montceaulx abbas regularis -1543. & 1558. XXVI. Polydor de Gemini patria Italus, abbaS commendatarius, permutavit an. 1626.cum sequenti pro canonicatu Camotensi. XXVII. Franciscos II. de Gemini superioris nepos, ex canonico Camotensi. XXVIII. Guillelmus VI. de Flecelles senator Parisiensis, obiit 4. die Decembris an. 167 3.♦. XXIX. Stephanus ♦ de Chabenat de Bonneuil *5/. Amo- silius Stephani, oratorum ad regem introductoris, nIUi’ ex Magdalena Petit, obiit an. 1692. XXX. Josephus Brunet abbas designatur die ^14. Aug. an. 1692. XXXI. Claudius Brunet, quem ideo maxime alium autumo a Josepho, quod Claudius uno tantum anno, scilicet 1695. abbatiam tenuisse dicatur, quam vir pius vitandæ beneficiorum pluralitatis causa abdicavit. XXXII. Johannes IV. de BoiSgibault d’Au- male ab anno 1696. * ad annum saltem 1712. * a/. In necrologio S. Andreæ secus Avenionem Decemb- notatur mors Rixendis abbatis Boscheti, vi 11. id.’ Martii. BELLA-AQUA. "DElla-AqUA, ordinis CisterciensiS, filia Montis-Petrosi, conditur iv. cal. Septembris an. 113 7. vel potius vI. cal. Julii, ut legitur in Exordio Cisterc. In MS. codice MontiS-Pctrosi legitur : An. M. C. xxxvi. fratres nostri fundavere domum B. Mariæ de Aqua-bella in Cornbral- lia, cui plurima bona fecere nobiles domini de Borbonio & de Jo…………… & de Adonte-acuto. Anno 1 173. abbaS & monachi hujus loci funda- verunt domum B.M. de Vallc-honestaseu de Fe- neriiS, Feniers. De abbatibus qui Bellaquense rexerunt ascete- rium, nihil ad noS pervenit prætcr hos quatuor : 407 ECCLESIA CLA] A 1.’VVyILLELMUS seu Guillelmus occurrit an. Vv 1148. in tabul. Obasinæ, & rursum 1149. testis legitur in dono Guillelmi de Pelfors de Castello pro Calcrcio. II. A. de la Chenat abbas Bellaquæ adfuit 110- minc Clari-montis comitiis regni generalibus, seu cœtui notabilium habito Parisiis 1 55 7. feria iv. die 5. Januarii. III. N. de Bayard 1670. Obiit 1675. IV. N. Elian an. 1680. ESclachb ESCLACHIA, ESCLEASIA, ESCLACIA, & Eschalaria. I HÆC abbatia monialium ordin. Cisterciensis, olim distabat a Claromonte septem leucas, sita in parochia de Prondines in montibus Ar- verniæ, ubi tamen vicina sunt stagna quædam ; transiata postmodum in suburbium Claromon- * Fongieres tense apud Fontem — Judaicum *, ac denique in aliud suburbium Claromontis in parochia S. Genesii juxta Benedictinarum monasterium, de quibus transtationibus consuie Durandum in no- tis ad Origines Savaronis p. 150. Exstabatanno saltem 115 9.quando Esclacienses hoc ipso anno, calendis Augusti, initium dederunt Buxeriensi cœ—’ nobio prope Culentum, ut eruit ex tabulis Buxe- riæ noster D. Claud. Estiennot Ex hoc parthe- none nuperrime prodierunt Anna Ludovica de S. Herem abbatissa Gaudii prope Nemorosium, dioecesis Senonensis ; Anna de Montmorin de S. Heremabbatissade Clavas, dioecesis Aniciensis ; Carola de Veiny d Arbouze abbatissa Molesiæ diœ- cesis Casulonensis ; & Magdalena de la Richardie abbatissa Boni-loci diœcesis Lugdunensis. Huic autem praefuerunt abbatistæ quæ sequuntur. ABBATISSARUM SERIES. I. A ELYS obedientiam spondet Hugoni Ar-^ Jn. vernorum episcopo an. 1240. ex archivo cathedralis. II. Elvidis de Bafremont memoratur 1272. in statutiscapituIi generalis ordinis Cisterc. III. Alasia domina & abbatissa Esclachiæ, fiIia quondam dom. Rotberti dalphini comitis Clarom. obiit anno Dom. M. cc. Lxxvn. tertio idus Junii, ex ejus inscriptione sepulcrali eruta ex veteris abbatiæ parietinis diligentia nostri D. Jac. Boyer ; in medio lapidis crux est insculpta, ad cujus latus visitur pedum pastorale. Quatuor Iapidis angulos ornant totidem delphini. j IV. lsabellis de Langiaco hominium reddit episcopo Clar. an. 1 3 3 3 » ex arch. episc. V. Ludovica I. de Monte-rugoso, de Afont- roignon, reperitur in charta Rogerii de S. Avito abbatis Boni-loci diœces. Lemovic, ord. Cisterc. mense Aug. an. 1422. VI. Agnes de Vassel annis 1444. & 1464. Resarcivit monastrrium S. Benedicti de Prato jux- ta Gergoviam, Eselasiæ subditum. V11. Ludo vica II.de la Roche-Aymon an. 1503. VIII. Anna de sa Roche-Aymon superioris soror an. 1540. ROMONTENSIS. 408 IX. Gabrielis 1. de la Roche-Aymon, alias de la Viile-du-Bois, filia Claudii de la Roche-Aymon, neptis vero Annæ superioris, in cujus manibus prosessionem emiserat 1 o. die Aprilis an. 1 5 41. Exejusilem resignatione instituiturabbatissa, bul- lis a Paulo papa concessis an. 1543. pontificatus nono ; benedictionem vero percepit ab Antonio Paschali Rosensi episcopo in eeclesia B. Mariæ de Esclachiis, permittente Guillelmo du Prat episcopo Claromontensi. Moritur an. 1572. æta- tissuæ 48. X. Johanna de Flageac bullas accepit a Gregorio XIII. datas Romæ apud S. Marcum anno ’Incarnationis Dom. 1573. VI11. idus Augusti, pontificatus anno 2. Inducitur in possessionem a Petro Cistel officiali Claromontensi die 1 2. De- cembr. anni ejusdem. Præfuit ad an. 1580. quo cessit Margaritae sequenti, suæ ex matre sorori. XI. Margarita de la Roche-Aymon renovavit terrarium an. 1598. Moritur an. 1645. resigna* ta paulo ante abbatia. XII. Gabrielis II. de Curton de Chabanes, Helenæ abbatistæ Vallis-Sanæ, & Isabellæ Pontis- Dominarum abbatistæ soror, præerat an. 1646. Nepti cedit anno circiter 1655. XIII. Elizabetha de Chabanes filia Christo- ’phori marchionis de Curton, al. Johannis Caroli, & Ludovicæ de Margival, ex abbatissa Vallis- Sanæ transfertur ad abbatiam Esclachiæ ; sed affecta hydropisi, revertitur ad VaUem-Sanam 2 8. Dec. 1662. ibidemque obiit 3. die Maii an. seq. XIV. Catharina Angelica de Montmorin de S. Herem filia Gilberti Gaspardi domini de saint Herem ex Catharina de Castille, anno ætatis suæ 29. coadjutrix facta est bulla Alexandri VII. data in arce Gandulfi dioecesis Aibanensis anno Incar- nationis 1 657. Iv. nonas Maii, pontisicatus anno tertio, assiimta ex parthenone S. Scholasticæ Bi- liomensis, cujus erat alumna. Cænobium vero J situm in terra deserta & invia, ad civitatem Arvernorum transtulit, cui stabiliendo & augendo sedulam navabat operam anno 1676. Obiit 20. Julii 1692. XV. Francisca de Ia Roche du Ronzet, filia Josephi equitis, domini de Giat & du Ronzet in Arvernia, & Gabrielis de Ia Blanchisse, monialis professa Esclachiæ, abbatiam obtinet sehedula re- gia 1692. & bulla Innoc. XII. data Romæ apud S. Mariam-Majorem calendis Novemb. ejusilem anni, pontificatus anno 2. Benedictionem excepit die xi. Januarii anni seq. in ecclesia RR. PP. Car- melitarum Claromont. a Francisco Bochart novo tunc Claromontensi episcopo. In cœnobio regu- larem observantiam restituit & tueri pergit pia abbatissa, multarum mater. VALLIS-SANA. UVasun VALLIS-Saka, Zz Vdisse in antiquis docu- mentis, nunc la Vdssen, ubi S. Johannes Bapt. speciali cultu celebratur, filia Cistercii, fe- minarum est, sita in parochia S. Donati, in ar- chipresbyteratu Rupifortis ad ripam fluvioli la Trentaine ita nuncupati, ut aiunt, a triginta fon- tibus c Montc-aureo, Mont-d’or, scaturientibus, e 409 ECCLESIA CLA quibus iste fluviolus conflatur, influens deinde in l Dordoniam. Appellata fuit etiam aliquando hæc abbatiaSEntraigues, Inter-aquas,apxA inter aquas de laTrentaine,8L alterius rivi sit posita.Tribus abest leucis, a prædicto Monte-aurco, balneis celeber- • Bort. rjmo f totidemquc ab urbe Bortio ♦, duabus vero a Turre Arverniæ, ac decem a Claromonte. Jacet in profunda valle IU vis, rupibus & montibus circumsepta ; quæ cum ante sexaginta circiter annos incendio absumta sit, mirum videri haud debet, si nec fundationis instrumentum , nec plurium abbatissarum nomina reperire datum esta Quædam abbaTissæ. j I. TJETRONILLA abbatissa de la Vaisty pro-JT mittit reverendam & obedientiam Deo & ecclesiæ Clarom. & D. Rotberto episcopo sub finem xu. seculi, ex schedula juramenti in arciu cathed. Clarom. II. Agnes abbatissa de Ia Vaisty eidem Rotberto obedientiam lpondet. Ibidem. III. N. defa Tour construxit portam majorem ecdesiæ. IV. N. de TregnoIIe. V. Almodia legitur abbatissa de Ia Vaisty anno Domini 1350. die S. Luciæ , in instrumento Montis-acuti. < VI. Anneta de Tineyra abbatissa de ia Vaisty confert Johanni David presbytero vicariam ecclesiæ de Prades 28. Septemb. 1442. ex charta Montis-acuti. VII. Helena de Chabanes filia Joachimi de Chabanes,marchionis de Curton,Tolosie senescal* li, equitis honorarii Catharinæ de Medicis , ex Ludovicade Pompadour fecunda conjuge ; soror IsabeIIæ Pontis-domiuarum abbatisiæ. VIII. Michaelis de Chabanes neptis Helenæ, professa Pontis-dominarum, sepulta est ante presbyterium a latere Evangelii. ZfcÆinnjr IX* Elizabetha de Chabanes, filia Johannis Caroli de Chabanes, transfertur ad abbatiam Esclachiæ ex abbatia VaIlis-Sanæ, ad quam regreditur 2 8. Decemb. 1 662. hydropisi affecta, qua ibidem occubuit anno seq. die 3. Maii. X. Francisca de Chabanes Elizabethæ neptis, muIta prædia suo monasterio acquisivit ; exactisque in regimine probo annis triginta, obiit 20. Januarii an. 1 690. XI. Elisabetha de Chabanes de Curton, soror Franciscæ, patrem habuit Christophorum, matrem vero Gabrielem Franciscam deRivoyre du PaIais. Sexennis ingressaestin Vallis-Sanæ monasterium, ] decennis monadicum ibidem habitum induit, tandemqueaRege nominata,abbatissa iustituitur bulla Innocentil papæ XII. data Romæ apud S. Mariammajorem, anno Incarnationis Domin. 1691. tertio idus Januarii , pontificatus anno primo. Præerat adhuc an. 1712. viginti monialibus. Mrca- MEDIUS-MONS. MONT. OLim feminarum erat, nunc virorum ,in provincia Lugdunensi & diœcesi Claromont. condita est a delphinis & comitibus Arverniæ. Has abbatissas recenset noster D. Claud. Estiennot. ROMONTENSIS. 410 SERIES ABBATISSARUM ET ABBATUM. I. KÆAria I. de Ressa reperitur an. 1VL 1274. II. Delphina I. de Rocasolia ab anno 1276. ad 1298. III. Delphina II. ejusiIem cognominis ab an. 1299. ad 1347. Inter probationes hist. domus Arverniæ auctore Baluzio p. 299. exstat compositio inter Robertum comitem Clarom. & abbatissam Dalphinam, facta mense Martio Parisiis an. 1321. iu qua dicta abbatissa fidem profitetur comiti. 1 IV. Maria II. de Buante per conjecturam hoc loco reponitur. V. Isabellis de TrizeI, al. de ToseI 1389. Eadem haud dubie est quæ in veteri necrologio fratrum Minorum Claromontensium ita commemoratur : Idibus Junii natalis B. Anthonii confi Obiit Isabellis de Tosello abbatiffic Mediimontis. VI. Agnes de TAstie ex abbatissa Casarum, abbatissa Mediiunontis, teste necrologio Casarum, ubi commemoratur vi. Aprilis. VII. Jacquetta de sAstie an. 1500. absolvit ædem abbatialem, ex inscriptione apposita & stemmate gentilitio. - VIII. Helena de Clavieres , alias de Murat an. 15 87. Mortua creditur an. 1605. IX. Francisca de Nerestang 1 60 5. & 1612. quo anno commutavit hoc monasterium cum cœnobio Benedictionis-Dei. ABBATES. I. Claudius de Nercstan ex abbate commendatario Benedictionis-Dei, abbas Medii-montis. II. Franciscus de Cremaultad an. fere 1650. III. Petrus de Cremauit comes & canonicus Lugdun. ac præpositus Matiscon. Erat abbas an. 1675. moritur vero an. 1681. Hic veI antecesidr vocabatur etiam Hector ; vel tres hujus cognominis admittendi sunt abbates. IV. Carolus AndrauIt de Maulevrier-Langeron comes Lugdunensis, serenissimæ delphinæ ab eleemoiynis, abbas etiam S. Johannis Reomensis & S. Petri Cabilon. nominatur a Rege ad abbatiam Medii-montis, mense Septemb. an. 1681. De eo require iu episcopis Æduensibus. ABBATIA S. ANDREÆ CLAROMONT. m b g e-ORDIN. PRÆMONSTR. mont. £ /^OE N o B1U M istrid in suburbio Claromon-V _>tEnsi constructum est a Guillelmo V. cognomine Magno, ceterorum Arverniæ comitum propagatore , in cujus monasterii basiIica jacet cum uxore Johanna de Calabria ; cor vero & viseera Ludovici VIII. regis ibidem deposita sunt. Hujus dotationisexemplar, etsi jam editum a Sammarthanis ex Savaronis, inquiunt, autographo , & a c Baluzio inter probationes hist. Arvern. pag. 62. Col. ia’p necnon Spicilegii tom. vm. p. 154. recudere inter nostra instrumenta haud inutile visum est. Nunc brevem abbatum historiam ex variis conflatam monumentis subjiciamus. ABBATUM 4u ECCLESIA CLA Abbatum series. J. UALTERIUS solo prioris titulo insignitur \Jin bulla Alexandri papæ III. qua funda- tionem hujus abbatiæ prope & extra muros Cla- romontenses confumat ; data est Anagniæ idibus Maii an. 1174. II. Rogerius reperitur abbas anno 1181. in charta Mauziacensis monasterii. III. Durandus, sive Durantus, componit anno 1185. cum Amaldo abbate S. Illidii. An. 1188. Clemens papa III. confirmavit abbatiæ funda- tionem, data bulla Laterani, m. nonas Junii anni supra dicti. Interfuit idem abbas an. 1197. ! transtationi corporis S. Austremonii in monaste- rium Mauzacense. Abdicasse vero videtur paulo ante hunc annum, a quo scilicet ad an. usque 1214. frequenter & constanter dicitur quondam abbas. IV. Johannes I. abbas S. Andreæ 119 6. ex chartul. S. Illidii ubi ejus nomen subscriptum as* seritur cum D. quondam abbate. V. Thomas subseriptus reperitur cum Ar. abbate S. Illidii, in charta Bartholomæi de Agella sacerdotis, qui Jerusalcm pergens, Illidiano concedit monasterio quidquid habet juris in ecclesia S. Georgiide Agella, &c. an. 1200. Testis ite- rum legitur cum Duranto quondam abbate S. Andreæ in donatione W. de Chamaleria facta eidem Ar. abbati S. Illidii ; charta vero notis chronicis caret ; at certe præerat anno 1203. ex eo- dem chartuI. VI. J. abbas S. Andreæ occurrit in charta Ro. Claromont. episcopi data mense Maio an. 1204. indict. vii. ex chartul. S. Illidii. Reperitur Jo- hannes an. 1208. cum Duranto quondam abba- te, ex eodem chartul. VII. Thomas memoratur ibidem an. 1214. cum Duranto quondam abbate. Errorem tamen suspicor ex hac tum Johannis, tum Thomæ repe-. titione in hujus chartularii scriptore. Forte nimi-1 rum haud satis attendit ad efformationem primæ horum nominum litteræ majuseulæ quam utcon- jicio nudam offendit, quæ quidem litteræ videlicet J. & T. negligenter effonnatæ sæpius confunduntur, unde illas modo per Johannem, modo per Thomam temere interpretatus est. VIII. R. 1216. IX. Guillelmus I. 1240. X. Petrus I. 1 242. fortasse hic est Petrus Atayna quem D. du Fourny defuitctum asserit 24. Novemb. XI. Guillelmus II. Bompar 1243. & 12 5 1. j qui regimen abdicavit anno incerto, proindeque de ipso potest intelligi quod legimus in charta S. lllidii, G. abbatem præfuisse an. 1 260. mense Januario, vel de Guillelmo Uzenda brevi secu- turo, si annum ejus obitus per veterem compu- tandi morem explicemus. XII. Petrus II. 1255. XIII. Guillelmus Uzenda, alias de Merdoigne 1 2j6.& 1258. Guidonepræsulante, exarchiv. epilc. Clarom. Obiit XI. Febr. 1259. XIV. Petrus III. de Camaleria, de Chamaliere, 1161. in charta S. Illidii & 1262. in tabul. Tornus //. ROMONTENSIS. 411 i Bituric. archiepiscopi, ubi Johannes archiepisc. debitam sibi ratione visitationis procurationem re- mittit &c. item ex tab. Illidianis 1263. Mortem oppetiit 28. Januarii 1265. XV. GeraIdus I. 1266. & 1267. lo chartis Illidianis. XVL Petrus IV. Teyssers, vel Tussers, ^/* Teyssier 1274. in charta S. lllidii, & 1276. Obiit 1278. die 8. Febr. XVII. Guilielmus IV. de Bessia vel de ia Bessa reperitur an. 1 278. xvil. cal. Aprilis in charta Cantoennensis monasterii ; & rursum 1288. & 1295. Obiit 12.* Martii 1296. * « • ► XVIII. Stephanus I. 129 6. in charta S. Illidii. uL XIX. Bertrandus de Plonziaco obiit 8. Augusti an. 1300. XX. Geraldus II. Uzenda memoratur anno 1300. Decessit in festo S. Martini an. 13 04. XXI. Johannes II. an. 13 04. ex schedis D. Ja- cobi Boyer. XXII. Bertrandus de quo haec Iego in schedis D. Jacobi Boyer : Frater Geraldus abbas Vallis- lucidæ diœcesi. Claromont. & conventus ejufid. loci cum fr Bertrando abbate & conventu S. Andreæ Claromont. transactionem faciunt de Vaulcieux & , de Inighas, &c. die Lunæ ante festum Nativit. ’S. J. Baptistæ anno m. CCC. quinto. XXIII. Astorgius Barat reperitur annis 13 07. & 1 3 1 8. qui fato functus est die 24. Januarii an. 13 20. XXIV. Jacobus ♦ de Serre, al. Dessera, præ— * jatme. erat jam anno 1321. Hic adjutus a fratre W. de la Guarda magistro domus de Bravane, terra- rium fecit Arvernica lingua scriptum in perga- meno, an. 1331. Dominium & justitiam dicti loci de Bravane suo monasterio acquisivit opti- mus abbas, & utiliter pro abbatiæ suæ bono la- boravit, ut patet ex variis instrumentis. Institui- . tur exsecutor testamenti Hugonis delphini præ- positi Brivat. die Veneris post sest. S. Agathæ an. 13 47. ex probat, hist. dom. Arv. Baluz. p. 311. Idem Jacobus abbas an. 1 340. die xi. Junii ro- gatus fuerat a Johanne comite CIarom. & delphino Arv. ut esset testis sui testamenti & exsecu- tor, cum praefato Hugone delphini præpos Briv. ibid.p. 3 18. An. 1351. amicabitis fuit compo- sitor inter abbatem & monachos S. Illidii, ut liquet ex hoc instrumento : Jacobus Dei gratia humilis abbas monasterii S. Andreæ prope Claromontum Præmonstratenfis ordinis, una cum Johanne Asselent Camaleciæ & 7 J1. Genesii Claromont. ecclefiarum canonico & ar- " chipresbytero Cusseaci Claromont. dicecesis, tractator & amicabilis compofitor seu commiffacius electus a DD. Guidone Divina Dei providentia ejuseopo Portuenfi S. R. E. cardinale, & Stephano Dei gratia archiepiscopo Tholo^ano, Domini nostri papæ camerario, compofitionem fecit abbatem inter & conventum S. Illidii proseparatione abbatialis mensæ a conventuali. Acta fuerunt hæc in capitulo S. Illidii die xvI. mensis Augusti, quæ dies suit dies Martis in crasti* num festi Assemptionis B. Macia virginis circa horam tertiæ dictæ diei, anno ab Incarnat. Domini Dd 4i3 ECCLESIA CLA M. CCC. L. primo, indictione tv. pontificatus SS. l in Christo patris & D. D. Clementis Divina providentia papæ K/. anno x. Obiit denique 14. die Januarii an. 1353 « XXV. Matthæus de Podio-Rainaldi, de Puy- Rainaud, memoratur abbas annis 1 3 5 4. & 1359. Diem obiit 1 3. Julii 1 360. abdicato prius regimine. XXVI. Bonpar, c/. Bonus, obiit 20. die Martii an 1360. post aliquot menses regiminis. XXVII. Geraldus 111. Jaumar 1360. & 1371. XXVIIl.StephanusII. Rauzier 1 374.1400. dic 7. Decembris, Henrico episcopo, ex archiv. 1 episcopi Claromont. & 1406. Hic mensamab- baliaicm a conventuali divisit. XXIX. Guillelmus V. Simon 1409. Obiit 27. Julii anno incerto. XXX. Stephanus III. Issartel 141 5. & 143 7. obiit 2 8. Octob. XXXI. Beraldusdela Volpilliere 1440. moritur die Septemb. 1 8. an. 1451 « XXXII. Johannes III. de ia Volpilliere 145 5. 1467. ex archiv. episcopi CIarom. & 1485. ultimus abbas regularis. Cessit ante obitum, qui contigit 5. Decemb. an. 1492. XXXIII. Guillelmus VI. de la Volpilliere* primus abbas commendatarius, affinis Thomæ & Guillelmi du Prat episeoporum, canonicus eccle- siæ Claromont. & abbas de Quadraginta, 1487. & 1529. quo anno decessit die 19. Julii. XXXIV. Claudius du Prat episcopus Mi- matensis & abbas Magnilocensis, &c. 1529. Contulit sacros ordines in ecdesia S. Andreæ die 24. Septemb. an. seq. ex archivo S. Illidii. Obiit autem r 8. Febr. 1533* sepultus in hac S. Andreæ abbatia. XXXV. PhiIippus de Ia Chambre presbytcr cardinalis tit. S. Martini in Montibus, cardinalis j- de Boulogne vulgo nuncupatus, abbas Corbeiæ, Magni loci, &c. 1533 & 1549. Abstulitsacra vasa argentea, stromataex auro & serico texta, alia- que plurima monasterio intulit damna. XXXVI. Tyberius I. Crispus cardinalis dia- conus tit. S. Agathæ an. 1550. XXXVII. Tvberius II. Crispus civis Roma- nus, abbatiam obtinebat anno 1557. Transegit anno seq. die 30. Augusti cum Placido Legier abbate S. Illidii pro decimis de Blanzac. Permutavit cum sequenti, retenta sibi pensione in episco- palem sedem Bononiensem, qua gaudebat abbas qui sequitur. XXXVIIT. Prosper presbyter tit. S. Mariæ I Angelorum ad Thermas cardinalis a S. Cruce vo- citatus, perpetuus ecdesiæ Arelatensis administra- tor 1569. & 1580. Cum vero mota lis esset inter hunc Prosperum & antecesToremTyberium ob mutuam permutationem, hic tribus a Rota sententiis obtentis, abbatiæ regimen iterum adipi- scitur an. 1580. Resignavit postea sequenti liib pensione an. 1582. X X X l X. Hieronymus Ravasquier 1582. Resignavit simiiiter Stephano qui sequitur. XL. Stephanus 111. dc la Barge archidiaconus ROMONTENSIS. 414 i major & canonicus comes Lugdunensis 1585. Obiit Lugduni calendis Januarii anno 160 2.ab- dicata, ut videtur, abbatia, quam tamen adhuc an. 1595. obtinebat. XLI. Carolus de Valois Arvemiæ comes & magnus Franciæ prior, abbatiæ proventibus potiebatur an. 1 599. at nullibi nomen abbatis S. Andreæ usurpasse legitur. XLII. Ludovicus de Valois superioris filius, episcopus & comes Agathcnsis, abbas Casæ-Dei & S. Andreæ 1 607. & 1622. Uxoratuspostea, dictus est comes d’Alais & dux Engolisinensis. XLI1I. Henricus Ardier, filius Henrici regii 1 ærarii custodis * & N. Philippeaux, senator cleri— * Threso- cus in parlamento Rotomagensi, canonicus eccle— rierde *’ « - siæ Parisiensis, prior & dominus Mansi-azilis in ptrpie’ Occitania & S. Crucis Savignaccnsis prope Mon- tem-Brisonem, abbas erat S. Andreæ an. 1624. cujus tempore, an. videlicet 1 648. R. pater Ni- colaus Houssel, doctor theologus, in abbatiam hanc prior missiis ab Augustino le Scellier abbate generali Præmonstratensiestaictioremin hoc cœno- bium observantiam induxit. Henricus vero abbas transactionem fecit cum monachis pro partitione bonorum, quæ admissa fuit in parlamento Parisiensi , die 27. Julii an. 1662. Vita functus est in balneis ’Borbonicis 29. Septemb. an. 1664. XLIV. Gaspardusde Tourreil filius cognitoris regii in parlamento Tolosano, a Rege nominatus est abbas 8. die Januarii an. 16 6 5. possessionem vero adeptus est per procuratorem 23. Martii anni sequentis, & rurlum vi bullæ pontisiciæ 7. Febr. an. 1668. Sedebat adhuc an. 1710. quo hæc eruit ex archivis S. Andreæ noster D. Jacobus Boyer. Obiit autem die 14. Martii an. 1712. X L V. Johannes — Antonius de Nevenstein schedula regia designatur abbas S. Andreæ die 26. Martii an. 1712. bullis pontificiis datis die I 21. Junii ejusilem anni, possessionem adiit die 3. Aprilis an. 1713. Præter hos abbates duo aIii occurrunt, quorum tempus ignoratur, videlicet Bertrandus de MuroI mortuus die 13. Febr. & Arnulfus du Bois ve ! des Bois 24. Octobris. ABB.S.GILBERTIXNOVEM-FONTIUM s ». Git- ORDIN1S PRÆMONSTR. BERT.dit Neuf- roNS. MONASTERIUM S. GILBERTIordinis Præ- monstr. in archipresbyteratu Limaniæ, in parochia S. Desiderii ab ipso pendente, prope ri- vulum Andelot, una leuca ab urbe S. Portiani, • fundatur circiter anno 11 5 o. a Gilberto nobili milite ArvernoePalæstinareduce, cui monasterio primus abbas ipse præfuit, de quo Roberti mo nachi Ahissiodorensis chronicon, Hugone de Castilione quondam domino Scolæ, Ecole, fun- dum in quo abbatia fundata est, concedente. Isti vero coenobio immediate subjacet abbatia S. An- dreæ secus Claromontem. Ex archivis autem ab- batiæ hanc seriem abbatum depromsimus. 41 ; ECCLESIA CL Abbatum sekies. ^etomi. ! • CAnctUs GiLBERTUS, cujus vitam habes bibfioth. Olib. 2. biblioth. Prænionstr. pag. 482. & 7apud Jacobum Branche in vit. SS. Arverniæ. Obiit 7 • vili, idus Junii anno 1152. qua die magna cclc- britate colitur ; sepukusque est in daustro, eo in loco ubi hactenus leguntur hi versus : Anno milleno, &c. relati ab auctore biblioth. Præmonstr. ibidem pag. 484. Deinde transtatus est ir. ecclesiam a latere Evangelii, ubi videre est loculum ejusilem la- pideum : nunc vero quicseit supra majus altare in capsa deaurata egregio opere seulpta. PctronilIæ vero uxoris ejusilem sancti, de qua videsis ibidem, talis habetur memoria in necrologio S. Justi Beivacensis : xvI. Maii dominæ Petronillæ quondam uxoris S. Gilberti /. abbatis & fundatoris Novem-Fontium in Alvernia, & primæ priorissee Albæ-Petræ. II. Godefridus. III. Petrus I. an. 1159 « transtulit coepus sancti GiIberti ; quo circiter tempore Constantinus prior SiIviniacensiS ecclesiam suam de Lazac eidem ac- censuavit, Stephano Arvernorum episcopo. IV. Johannes anno 1188. V. Stephanus jacet in capitulo. VI. B. abbas Novem-Fontium reperitur in ins— ( trumento scripto in domo sororum de EscoIete anno Incarnati Verbi 1213. Mathildis domina Borbonii, Iaude & assensu Archembaudi domini Borbonii filii sui, concedit pro anniversario suo, ecclesiæ & conventiii Novem-Fontium quinqua- ginta solidos in prato de Broil, & monialibus de EscoIete triginta solidos, an. 1217. mense Sept. ldem est fortasse qui memoratur a Sammarthanis an. 12 3 3. VII. Pontius hic reponendus videtur, ex ne- crologio parthenonis beatæ Mariæ de Cuiciaco, scripto anno 1253. ubi memoratur iv. nonas Januarii. I VIII. Amulphus, cujus litteræ exstant cum Odone filio ducis Burgundiæ domino Borbonii, & Mathilde uxore, pro villa S. Desiderii, mense Septembri 1259. IX. GeraIdus de Uzenda 1280. X. Petrus II. de Montemundo permutationem facit cum Yvone abbate Cluniacensi, pro quibus- dam terris domui de Escuroliis commodioribus. Actum apud Cluniacum mense Aprili 1281. Reperitur etiam in charta an. 128 6. XI. Hugo de Mardonia seu dc Mardonhia 1311. & 1314— quo anno dic PcntccosteS no— j minatur exsecutor testamenti Beraudi de Mcrco- rio : & rursus 1321. Decessit an. 1324. XII. Johannes 1. dc Razella 1325. 1 3 28. & 1339- XIII. GuilIelmus I. 1350. XIV. JohanncS II. Boirolli 1 3 80. & 1 3 84. quo anno die 20. Junii ad ipsius prcceS Franciscos Gratianopolitanus episcopuS, domini papæ came- rarius, Pontio dc CrotiS canonico Aniciensi, nun- tio & collectori apostolico in diœcelibus Claro- montcnsi & Anicicnsf.aliisque civitatibus, bullam excommunicationis contra detentores bonorum Tornus //. AROMONTENSIS. 416 A abbatiæ sancti Gilberti publicandam demandat » Datum Avinione die & anno quibus supra, lndict. vn. Clementis VII. anno sexto. Transigit anno 1386. cum lmberto abbate Montis-petrosi. Occurrit etiam an. 1395. decessit vero an. 1400 » ineunte. XV. Johannes III. Chapus, cujus electionem factamdie xi.Febr.an. 1400. post obitum scilicet fratris Johannis Boirolli, Nicolaus abbas Dei-loci, adsistente Stephano abbate S. Andreæ Clarom. confirmavit. Immediatus pater abbatiæ S. Andreæ Clarom. scriptus habetur in charta visi tationis an. 1402. Reperitur etiam an. 1409. & 1424. B sed nullibi cognominatus Eyrandi, ut legitur apud Sammarthanos, a quibus dicitur obiisse xiv. caI. Novemb. XVI. Humbertus de ChareiI, ultimus abbas regularis, occurrit annis 1441. & 1446. XVII. GuiIIelmus II. de S. Avit( non Gilber- tus) doctor in decretis, abbas B. Mariæ de Bono- loco in Marchia, & primus commendatarius seu perpetuus administrator abbatiæ S. GiIberti 1489. & 149 2.Obiisse dicitur an. 149 5. sed perperam, quando quidem fuit judex & exsecutor bullæ Ale. xandri papæ VI. datæ Romæ apud S. Petrum anno 1497. xvi. cal. Oct. pontisic. vi. in gratiam Jo- hannis de Cuminiaco prioris S. Roberti extra mu- ros Montis-ferrandi. Datum in monasterio Boni- Ioci 1499. indict. 2. 24. Junii, ex chartis sancti Roberti Montis-ferrandi. XVIII. Franciscos de Saint-Avit Sedis aposto- licæ protonotarius 1536. XIX. Giibertus II. Bayard 1552. XX. Claudius de Prevost filius Philippi equitis, toparchæ de Beaulieu, la Roche & Brialles 1638. XXI. Jacobus du Croc, Regi a confiliis & elecmosynis, canonicus & præpositus ecclesiæ CIaromont. necnon vicarius generalis Gilberti de Veiny dArbouze episcopi CIarom. cui immediate ) successit. Abbas erat commendatarius an. 1651. XXII. Ludovicus Archon, Ricomagcnsis, doctor Sorbonicus, capellanus Regis ordinarius, custos ornamentorum oratorii & capellarum Re- gis, abbatiam obtinuit anno 1678. Obiit Rico- magi die 24. Febr. an. 1717. sepultusque cst in ecclesia S. Amabilis, cujus per annos 19. canoni- cus fuerat. Is capelIæ regum Franciæ historiam conscripsit, duobus tomis. Frater ejus Mauzaccnsi potitur abbatia. XXIII. N. de Tilly abbas nominatur a Rege Christianissimo die 6. NovembriS an. 1717. ’ABBATIA S. CLARÆ CLAROMONT. ABbaTIA S. CLARÆ Claromontensis, oIim S. Johannis Baptistæ, secus Claromontum, patronum agnoscit S. Johannem Baptistam. Sita est prope urbis portam dictam S. Petri, juxta lllidianum subiirbium. Antiquissimaest, nam in testamento Halionoræ comitillie Boloniæ & Ar- verniæ in archivo S. Illidii aflervato, reperitur do- natio seu Iegatum factum monasterio S. Claræ Claroinontensis an. 1285. Reperitur & donatio Philippi Francorum regis 22. Julii 1313. qua D d ij 4i7 ECCLESIA CL/ dicto monasterio concedit calfagium in suis splvis & nemoribus regii dominii. Ex hoc monasterio Clarissarum Urbanistarum prodierunt quinque, ut vocant, coloniæ, a quibus quinque alia mo- nasteria fundata sunt, videlicet Castrum-Odonis, Chateldon, in Burbonicnsi pago : Carolium, Charoles diœc. Æduensis : Doujonium, le Dou- jun : Argcntacuin, Argentac in vice-comitatu Turcnnæ ; S. Amandi dc Talende diœc. Clarom. Porro conventus Claromontensis originem igno- rainus, veteribus instrumentis duplici incendio consumtis, imo ipsis ædibus. Eadem ratione pau- cas novimus hujus loci abbatissas quarum nunc danda series. ABBATISSARUM SERIES. 1. /OsUILLELMA abbatissa Miuorissarum Cla- 1300. vjromontensium reperitur anno m. ccc. II. Catharina, cujus meminit Benedictus papa XII. monialibus scribens super electione abbatistæ post obitum Catharinæ, quæ a custode fratrum Mi- norum provinciæ Arverniæ, contra jus, ut con- tendebat, abbatiali dignitate privata fuerat. Datum • le Pout— apud Pontem-Sorgiæ ♦ Aven. diœc. 4. non. Aug. dc-Sorgue. L 13 3 4. aut 3 5. Christi ; ex lib. 2. litterarum commun. n. 790* 1336. III. Blanchia abbatissa M. ccc. xxxvl.’ IV. Damiana Vernet an. 1342. V. Petronilla Maloeti 1355. VI. Geraida Pomeyrola abbatissa S. Claræ, ap- probante fratre Johanne Audebrant guardiano Minorum Clarom.Transegit cum magistro Johan- ne PoelIi parocho S. Cassii an. 1376. reperitur eadem G. Pomeyrola in tabula anni 1382. præ- sentat ad quandam capellam in sua ecclesia sunda- tam, 12. Augusti 1405. VII. Margarita I. de Buxis, filia Petri Burgensis Claromontensis, soror vero Jacobi de Buxis bac- calaurei in iegibus, canonici Camaleriensis anno 1438. postea decani ejusilem ecdesiæ an. 1451. Abbatiam regebat annis praenominatis. VIII. Anthonia de Rodillon, alias de Mont- George, nominatur administratrix monasterii S. Claræ in instrumento anni 1545. IX. Magdalena I. Faure inssituitur abbatissa bulIa pontificia Pauli papæ III. dat. x. April. 15 4 5. & inducitur iu possessionem die Maii de- cimaanni sequentis per Johannem de Porta cano- nicum ecclesiæ Claromontensis. X. Gabrielis I. du Buissen instituta vi buIIæ PauIi papæ IV. die 4. Maii 1557. possessionem adepta est 17. Octob. ejusilem anni. XI. Gabrielis II. de Villelume de Barmonteil * abbatissa 1582. bulla Gregorii papæ XIII. XII. Francisca I, de Chaussecourte, alias de Cherdon, abbatiam obtinuit per bullam Sixti papæ V. datam Romæ apud S. Petrum anno Incarnat. 1587. calend. Decemb. pontificatus anno m. admissa in possessionem die decima Novemb. an. 1588. per Antonium Gonnon vicarium perpetuum S. Cassii, permittente Johanne Cistel de Ia Garde utriusquc juris doctore, canonico & ossi- ciaii Claromontenii. XIII. Francisca II. Drouillette de Chenonceau iROMONTENSIS. 418 A nominatur regia schedula 5. Julii anno a Nativit. Dom. 1612. inssituitur pontificio diplomate 6. Junii anno ab Incarn. 1614. possessionem con- sequitur 1 5. Octob. 1614. XIV. Margarita II. duCloux monialisS. Claræ Claromont. professa ante octo annos, in trigesimo ætatis suæ anno constituta, nobili genere ex utro- que parente procreata, abbatia donatur per bullam Pauli papæ V. dat. Tusculi anno Incamation. 1615. non. Octob. pontific. anno xi. XV. Magdalena II. de Plantadis Bois-franc per resignationem Franciscæ abbatistæ factam die 6. Junii 1614. & admissam Romæ sub Paulo B papa V. nominata a rege Ludovico XIII. 5. Julii 1614. possessionem iniit 1 5. Octobris anni se- quentis. Professa erat ordinis Fontis-Ebraldi iu monasterio de BIessaco prope Albuconium, tum prioratum Bonæ-vallis ordinis S. Benedicti, tan- dem abbatiam S. Claræ obtinuit, quam resignavit sequenti. XVI. Margarita III. CaroIa de Ia Chetardie professa in monasterio Urbanistarum Lemovicen- sium, abbatiam adepta est nominatione regia Ludovici XIV. 20. Julii 1644. sede Romana va- cante, in possessionem admissa est per Joachimum d*Estaingepiscopum Claromontensem, 15. Julii £ 1645. «eratarn possessionem obtinuit 21. Maii 1646. obtentis bullis ab Innocentio papa X. & fuit benedicta a præfato antistite Claromontensi. Optima abbatissa obiit 19. Septembris 1684. sepultaque est in choro. Soror erat Joachimi de la Chetardie pastoris S. Sulpicii Parisi XVII. Angelica de Mont-boissier de Beaufort CanilIac ei successit, & post quinque Iustra regiminis a seculo migravit die 1 5. Octob. 1709. In choro tumulata juxta Carolam de la Chetardie. XVIII. Carola Theresia d’Agrain, e nobili apud Anicium familia, magnum sui relinquens desiderium erepta est fuit sororibus die Aprilis ’27. 1712. cum præfuisset anno uno, mensibus 5. diebus 7. Sepulturam habet juxta duas su- periores. XIX. N. de Joncheres, monialis Longi-Campi prope Parisios, recusavit sehedulam regiæ nominationis anno 171 3. die 16. Septembris datam. XX. N. Lastic de Sieujac, ex parthenone Es* cIachiæ evocata fuit ad abbatiam S. Claræ in qua exspectat bullam pontificiam. ABBATIA S. CLARÆ DE AqUis-Spab^is. J A Quæ-SpaRSÆ ♦ urbsest primaria ducatus fjjg"*** MontiS-Penserii, ubi fundata est abbatia Cla- rissarum circa an. 1423.3 Maria de Berri, uxore c. lx. col. Johannis de Bourbon comitiS Clarom. & Montis— qlxiL Penserii, licentia prius obtenta a Martino V.suin— cdI—, s7^ mo pontifice, tertio lpsiuS pontificatus anno, hoc co’i,’f ic. est an. 1421. Ecclesia dedicatur sub titulo SS. Petri & Pauli die 26. Junii 1425. ab Odone episeopo Athonensi in Arabia, de consensu Mar- tini Claromont. episcopi dato 29. Nov. 1424. Postea tamen hujus dedicationis solemnitaS transia- ta est ad diem penultimam Julii a Carolo de Bourbon epise. Claromont. an. vidcIicet 1499. Gabrielis de Boulogne de la Tour, domina de Monlpensier iu ea sepelitur mense Martio 149 4. Benefactricem habuit hic parthenon Annam- Mariam-Ludovicam dOrleans ducissam de Mont- pensier & delphinam Arvemiæ, quæ an. 169 o. ipsum reædificavit. Abbatistæ praefuerunt quæ sequuntur. ABBATISSARUM SERIES. I. QAncTaCoLETTaI. evocatura fundatrice O Maria de Berri ad construendum monaste- rium.cui præfuit annis circiter duobusjnde in Sa- baudiam accersita ad nova sui ordinis aedificanda coenobia. II. Maria I. de Corbie assiimitur e parthenone de Sure, ab ipsametS. CoIetta. III. Magdalena I. de Naddes. IV. Anna d’Urfe 146 3. die 1. Aprilis. * legitima— V. Catharina J. de Bourbon jus ingenuitatis* tinou. accepit mense Julio 1452. quam sane Carolus VIII. Francorum rex suam vocat amitam litteris 28. Maii 149 1. ad ipsam datis. VI. CoIetta II. de Chazeron ex familia de Monetay. VII. JohannaI. al. Carola de Chambon no- bili genere de Marcillac des Temes orta, 1510. & 1314. VIII. Magdalena II. de Naddes 1 544. IX. Magdalena III. Tronchot vivebat anno 1560. ^ROMONTENSIS. 420 A X. Magdalena IV. de Marcillac. XI. Gabrielis I. de Blot Chouviny. XII. Sebastiana de SistcI. XIII. Francisca de Parcenat trigesimo sui regi- minis anno decessit 3. Maii 1613. XIV. Johanna II. PopeIard eligitur 6. Maii 1613. XV. Maria II. Jubarde Maringues 1617. & 1620. die 9. Septemb. XVI. Gabrielis II. Vigier reperitur abbatissa B 28. Apr. 163 8. & 14. Aprilis 1645. XVII. JohannaIII.de Veiny dArbouze 1646* 49. 5 1. & 1664. quo migravit ex hocseculo. XVIII. Petronilla Joly eligitur die 5. Septemb. ejusilem anni, moritur 5. Martii 1666. XIX. Anna II. de la Roque cooptatur in abbatissam 8. Martii 1666. Diem obiit 20. Febr. 1679. XX. Johanna IV. Bargirot electa est eodem anno 2 5. Febr. Mortem oppetiit 1 5.Maii 169 6. XXI. Margarita de DresiilIe de Villebant eli- Cgitur 20. Maii 1696. defuncta est 20. Maii 1707. XXII. Agnes de Capponi, filia Alexandri ba- ronis & domini de la Fons ex Maria de Veiny d’Arbouze, creatur abbatissadie 4. Sept. 1707. Adhuc feliciter præest. Hæc a R. P. Claudio Urion Oratorii presbytero, Aquis-Sparsis nato, viro docto & urbanissi- mo, magna ex parte accepta transinisit ad nos D. Jacobus Boyer.

---