Gallia Christiana 1720 02/Burdigalensis
GALLIA CHRISTIANA IN PROVINCIAS DISTRIBUTA. PROVINCIA AQUITANICA II. CUJUS metropolis Burdigala. BURDIGALA ad Garumnam Aquitaniæ secundæ metropolis*, urbs estGalliæ ceIeberrima propter antiquitatem, amplitudinem, opulentiam. OIim fuit caput Biturigum Viviscorum ad Garumnam, qui minime confundi debent cum Biturigibus Cubis ad Ligerim, quorum Ava- ricum est metropolis, de qua jam locuti sumus. De Viviseis vel Ubiscis aut Vibiscis occurrit mentio apud Plinium, Ptolomæum, Strabonem, & Ausonium ; qui, quod esset Burdigalae ortus, de se dicit in Mosella vers. 438. Hac ego, Viasca ducens ab origine gentem. Corrupte autem apud Strabonem Jofici leguntur aliquando, pro Vivifici. Biturigum Viviscorum emporium BurdigaIa dicitur a Strabone, adjacens stagno maritimo, quod ostia Gartimnæ fluminis efficiunt. Porro hæc civitas, quæ Aquitaniæ tribuitur, scilicet, provinciæ ampli- tudine civitatum admodum cultæ, excellere inter ceteras dicitur, & ante Arvernos, Santones & Pic- tavos ab Ammiano Marcelilno recensetur. Antiquitatem & magnitudinem Burdigalæ testantur adhuc rudera insignis amphitheatri, quod GaI- lieno imperante conditum dicunt, & veteris palatii Tutelæ appellati. Sedem fuisse præsidis Aquitaniæ hanc urbem suadere videtur, quod Tetricus senator hujus provinciæ præses, ea iu urbe purpuram sumserit, Eutropio teste. Burdigalam non parum commendant viri periIlustres qui ex ejus gremio prodierunt ; imprimis S. Severinus Coloniensis episcopus, B. Paulinus doctrina & sanctitate ubique notus, & qui ejus præ- ceptor fuerat in poeticis & rhetoricis studiis Decius Ausonius, cui Valentinianus imperator Gratianum filium suum instituendum tradiderat, & confutatus honorem contulit an. 379. Hi ambo patriae suæ laudes celebrarunt : Paulinus in epist. ad Ausonium : hic vero cap. 14. de illus- tribus urbibus. Agri Burdigalensis fertilitatem, & cœli temperiem maxime commendat nobilis hic poeta sic canens : Burdigala est natale solum, clementia cœli Mitis, ubi & rigua larga indulgentia terra. Burdigalam insignem Baccho, fluriifique virifique Adoribus ingeniifique hominum, procerumque senatu. CIaris BurdigaIæ civibus annumerandus quoque est Lampridius rhetor & eximius poeta, ad quem Apollinaris Sidonius seribens epistolam IX. lib. vm. ait : Cum primum Burdigalam veni, litteras mihi tabellarius tuus obtulit plenas nectaris, florum, margaritarum. Ejusilem Lampridii mortem violentam & cædem deflet Apollinaris Sidonius ad Lupum : Pareo quidem, inquit, licet intempestiva videatur • Provincia I. A<{uitanic* diviia est in duas partes ; unius metropolis est civitas Biturigum, alterius Albia. ECCLESIA BURDIGALENSIS. 786 Ri.8.tfæt recordatio Jocorum, tempore dolende. Lampridius orator modo primum mihi Occisus agnoscitur, cujus interitus amorem meum sumrnis conficeret angoribus ; etiamst non eum rebus humanis vis impacta rapuisset. Burdigala olim quadratæ figuræ erat, Ausonio teste ; nunc arcus exhibet speciem cujus Garumna fluvius velut fimis est. Olim quoque sita erat ad dextram fluvii hujus rlpam, ut ex Gregorio Tur ronico liquet ; ubi scribit lib. vu. c. 31. & 34. Gundobaldum qui erat in urbe Burdigalensi * cum audisset exercitum Guntramni regis propinquare, Garumnam transivisse, ut Convenas peteret. Nunc autem urbs est in sinistro & ulteriore numinis littore, ex quo volens Convenas pergere, Ga- rumnam transinittere necesse non habet Nec mirum est mutasse situm hanc urbem, quæ tot vices est experta. Quinto enim seculo Gothi eam expugnarunt & incendio vestaverunt ; quibus diu non paruit ; nam Francorum jugo, pulsis Gothis, quos Clodovæus rex domuit, est subdita. An. 732. Saraceni ea potiti sunt. In frequentibus Normannorum incursionibus, plurima passa est excidia, ut infra videbimus : ita ut archiepiscopus B.ur- digasensis ad summam egestatem redactus foret. Varias sortunæ vicissitudines hujus urbis sub Aquita- niæ ducibus, & propriis, quos habuit, comitibus (quos inter memoratur Garacharius sub Chlotario II. a Gregor. Turon. lib. vin. c. 6.) narrare non aggredior. Porro eorum seriem exhibet Oihenartus, in Notitia Vasconiæ lib. m. c. 7. Nunc autem sub regum Francorum imperio floret Burdigala, cu- jus hodiernus status breviter est describendus. Gaudet nobilis hæc urbs sede archiepiscopali, academia seu studiorum Universitate, Parlamento, Curia Franciæ quæstorum, officina monetæ, præsertim vero celeberrimo emporio, ad quod ex om- nibusregionibus maxime Septentrionalibus appellunt frequentes naves, imo dasses, occurruntque ne- gotiatores & institores. Majorum navium appulsum juvat Oceani vicini æstus. Ad ostium vero Ga- rumnæ in Oceanum induentis, in vicina rupe, turris dictaCordoanlabore Ludovici Fuxsi inter fyrtes exstructa est, ex qua faces accenfie noctu viam navigantibus monstrant. Academia Burdigalensis olim floruit ; a quo vero fuerit instituta, non fatis Iiquet. Ausonius recenset pIurimos viros doctos, qui hac iu urbe, sua artate eloquentiam & alias optimas artes docuerant ; impri- mis Æmilium Magnum, Arborium, & Tiberium Minervum, quibus magistris litteras Græcas & Latinas ibi didicerat, lpse Burdigalæ grammaticam & rhetoricam profestus est. Carolus VII. hanc aca- demiam restauravit, quam Eugenius papa IV. piurimis ornavit privilegiis. Idem rex qui Burdigalam & totam Aquitaniam, ab Angiomm jugo liberatam Franciæ regno restituit, hac iu urbe senatum erexit, seu parlamentum. Burdegala quæ Vasconiæ vulgo caput habetur, præest præterea pago singuIari Burdigalensi dicto, le Bourdelois, qui ad Garumnam & Duranii ♦ fluvii partem, ubi in Garumnam infiuit, exten— *Dordogn* ditur, inter Santones ad Septentrionem, pagum Medulicum, le Medoc, ad Occidentem, Vasates ad Meridiem, & partem pagi Vasatensis, Petracoriosque ad Orientem. Præcipua vero pagi BurdigaIensis loca sunt Blavia, Blaye, quam Ausonius militarem appellat, quod ibi militum præsidium esset, ut etiamnum. Est autem castrum monti qui imminet Garumnae, infra confluentes ipsius & Duranii, impositum, ad fruminis ripam dextram Santones spectantem : Riontium, Rions, cujus meminit Greg. Turon. lib. de Gloria Conf. c. 48. castrumestad Garumnamsupra Burdigalam : Frontiacus, Fronsac, quod castrum construxit Carolus magnus super flumen Dordoniam, ut Vascones, quos Hunoldus ad rebellandum impellebat, coerceret, uti legitur in veteribus Annalibus rerum Francicarum : Liburnia ad Dordo- niam, ubi Ellam amnem recipit : Cardillacum ad Garumnam, castro elegantis & magnifici operis ibi constructo insigne : Fanum S. Macharii : Burgus denique, antiquitus prædium nobile S. Pauiiui, eleganti carmine Apollinaris Sidonii defcriptum, quod sit clausit : Confirmat vocem jamjam prope sobrius istum Silenus, pariterque chori cecinere faventes. Crni.u. Nyfa vale Bromio, Phœbo Parnasse bivertex. Non illum Naxus, non istum Cirrha requirat t Sed mage perpetuo Burgus placitura petatur. Ut jam de ecclesiastico Burdigalæ statu inquiramus, hæc urbs, ut fere omnes Aquitanicae, a S. Martiali, quem totius gentis apostolum fuisse gratulantur, fidem gloriatur accepisse. Porro ecclesia hæc non soiuni episcopalis est, sed iusuper metropolitana ; & si fides habeatur Hieronymo Lopezio, etiam primatus olim jure gaudebat, quod probare conatur ex quibusilam episcoporum ordinationibus, in prima provincia Aquitanica olim factis a Burdigalensibus antistitibus. In veteri notitia, quam nonnulli credunt factam Honorii Augusti temporibus, nos autem putamus antiquiorem, in provincia Aqui- tanica II. sub metropoli civitate Burdigalensium sunt Aginnensium, Ecolifmenfium, Santonum, Pictavorum, & Petrocoriorum civitates : quibus additæ postea Condomiensis, Malleacensis, nunc Rupellensis, Lucionensis & Sarlatensis. Olim controversia suit inter archipræfules Bituricensem & Burdigalensem de jure primatus, quod BituricensiS vindicabat sibi in Burdigalensem. Et sane jam ostendimus agendo de Bituricensibus primatibus, qui se patriarchas dicunt, ipsos jure primatiali Burdigalensem provinciam visitasse. At vero Clemens papa V. qui Burdigalæ sederat, hanc ecclesiam, totamque provinciam Burdigalensem a juris- dictione archiepiscopi Bituricensis exemit & subjectione bullis quas descrlptas ex chartario ecclesiæ * $, \ 6°,’* PictaYsensis inter instnimenta dedimus. * 787 ECCLESIA BURDIG ALENSIS. 788 Ecclesia hæc metropolitana S. Andreæ apostolo nuncupata est, quæ a Francorum regibus secundæ stirpis dotata dicitur, & multis priviIegiis exornata ; plurimas quoque prærogativas a Romanis consccu- ta est pontificibus ; eamque dedicavit Urbanus II. die 1. Maii an. 1096. quæ omnia susius prosc- a cutus est Hieronymus Lopes canonicus & theologus ejusilem ecclesiæ in opere Gallico■. Capitulum autem constat decano, archidiaconis Medullensi, Ceruensi, & BIaviensi ; cantore, thesaurarlo, sacrifla, scholastico, subdecano, succentore, & xxm. canonicis. Diœcesis habet parochias circiter 400. sub decem archlpresbyteratibus. Est in ejusdem urbis suburbio ecclesia colIegialis S. Severino dicata, iu urbe parochiæ xii.plura monasteria virorum & mulierum, inter quæ est abbatia S. Crucis, de qua & de ceteris diœcesis dicemus seorsim.Atprimuin archiepiscoporum historiæ conseribendæ danda est opera. Burdigalensium archipræsuluin catalogum edidit Gabriel Lurbæus, in chronico hujus urbis ; cui fup- pIementum adjecit Johannes d Arnal in senatu patronus. Arnaldus Oihenartus in Notitia utriusque Vasconiæ eoruindem præsulum seriem concinnavit. Chenutus in chronologica archiepiscoporum & episcoporum Galliæ historia. De his præsuiibus breviter admodum scripsit Claudius Robertus. Sam- tnarthani fratres, qui Roberti Galliam Christianam longe auctiorem fecerunt, plurima ex veteribus instrumentis addiderunt iis quos commemoravimus catalogis. Prodiit Burdigaiæ anno 1668. historia ecclesiæ Burdigalensis, auctore Hieronymo Lopes, cujus jam meminimus ; ubi etiam præsulum qui eam rexerunt res gestæ ordine referuntur. Nos longe plura in antiquis ecclesiarum monumentis inveni- mus, ex quibus archiepiscoporum illorum historia & locupletior nunc prodit & emendatior. Primus episcopus Burdigalensis a Lurbæo notatus ad annum Christi 71. est Gilbertus ; quem iu fide Lurbæi recipiunt alii catalogorum auctores. Verum Lopesius ex serie quam texuit, expungit hunc Gil- bertum, de quo Sammarthanidubitabundi Ioquuntur. Et quidem supposititius est hic episcopus ; idque probat tum nomen Giibertus, iis proculdubio temporibus incognitum ; tum salsitas epistolæ S. Martialis ad Burdigalenses, ex qua hic episcopus eruitur : nam ille S. Gilbertus catalogis inseriptus, ipso cst Sigebertus, qui ex sacerdote idolorum apud Burdigalam factus Christianus praedicatione S. MartialiS, & presbyter ab eo ordinatus, præpositus est adininistrationi novæ hujus urbis ecclesiæ. Falfitatis illarum epistolarum argumentum est, quod in ipsiS laudetur sacra Scriptura secundum versionem sancti Hieronymi, tot seculis junioris, si S. Martialis*, uti volunt, fuerit S. Petri apostoli coævus. Praeterea qui de fcriptoribus eccleliasiicis catalogos ediderunt Hieronymus, Gennadius, &c. nusquam S. Martialis meminerunt. Amandatis ergo falsis, vel etiam dubiis, quæ certiora sunt proferamus. • Hujus fibri titulus cst : L’tglift nutropolittutu tr primatialt dt S. Andri dt BtttrJtaut. ARCHIEPISCOPI BURDIGALENSES. 1 I. ORIENTALIS. ANN1_ "(JRIO R episcopus de quo dubitare non liceat C HRlsTI fuit Orientalis, notus ex concilio 1. Arelatensi, cui interfuit, & cum Flavio suo diacono subscripsit 314. anno 3 14. Hoc in coetu plenario episcoporum damnati sunt Donastitæ, qui Caecilianum Cartha- giiiensem episcopum calumniabantur tanquam sa- crorum librorum traditorem. II. S. DeLPhinus. S. Delphinus ecclesiæ Gallicanæ singulare or- namentum, cum sinctis Phœbadio Aginnensi episcopo, & Paulino Nolano amicitia conjunctissi- mus, concilio Cælaraugusiæ in Hilpania Tarra— 1 280. conensi celebrato anno 3 80. aut anno sequenti, * cum aliis Aquitaniæ præsulibus interfuit ; ubi damnati sunt PriscillianuS & Delphidius rhetor Aqui- taims, alii ve nefandorum dogmatum sectatoreS ; qui cum a decreto fynodi ad Damasum papam pro- vocaflent, ex Hilpania Romam profecti per A- quitaniain, hæresis labe eam foedarunt ; tcntataque Burdigala, a Delphino episcopo repulsi sunt. Res in eorum causa gcsiæ, a Sulpitio Severo lib. 2. hist. Sacræ narrantur, qui ait Prilcillianumab episeopis ad Principem provocalle ; idque permiflum nos trorum inconstrntia ; wbj loquitur de alio concilio contra Priseiliianistas coacto, scilicet Burdiga- l lensi an. 3 8 5. a quo depositi & damnati Prilcil- lianus, ejusque asseclæ ; PriseillianuS vero ad Ma— CH’R1S11 ximum imperatorem provocavit. De iis legendus Prosper in chronico. Testatur autem Paulinusepi— 3^5’ scopuS Nolanus, ab eodem Delphino Burdegalæ se fuisse baptizatum, in epistola ad Alipium ; & eam ob caulam illum patrem appellat, & alterum Petrum cujus hamo se captum dicit. Id factum an. 388. contendunt, alii vero 391 « Porro hic Pontius Paulinus Aquitanus, ex splen- dida Aniciorum familia Burdigaiæ natus, uti jam a nobis dictum, cum ingenii laude floreret, ad consulatum promotus est. Sed post baptifinum, seculi honoribus valedicens, vitæchristianæstudio Jsecessitin Hispaniam, ubi a Lampadio Barcino- nensi episcopo preSbyter ordinatur. Cetera quæ ad illum spectant proscqui non est hujuS loci. Scripsit ad S. Delphinum quinque epistoIaS, a decima- quinta ad decimamnonam ; cujus etiam fucit ho- norisicam mentionem in epistoliS vigesinia prima & vigefiina quarta ad Amandum. Delphinus per- venit ad an. 398. nam S. Paulinus ad euin sco- bens ep. 11. meminit papæ tunc sedentis scilicet Anasiasii qui anno præfato præesse cœpit. S. Delphinum ad dominum migrafle an. 4°4* 4°^’ existimamus. In sicriS diptychis habet locum, & & in martyrologio Romano ubi legitur : BuI* digalæ S. Delphini episcopi qui Theodesii tempore claruit sanctitatt* 789 ECCLESIA BL — claruitsanctitate. Sub hoc episcopo florebant Bur— j ANNI digalæ celeberrimi bonarum litterarum & artium CHRISTI pjofefloresab Ausonio laudati : Minervius, DeI- phidius, Herculanus, Arborius, & ipse Ausonius. Sed nullus magis Burdigalam illustravit S. Delphi- ni temporibus, quam ipsius filius spiritualis Pauli- nus, ab Hieronymo, Ambrosio, Augustino, Gre- gorio magno laudatus. III. S. Amandus. S. Amandus sapientia & sanctitate insignis episcopus, successer Delphini, B. Martini episcopi Turonensis ætate floruit ; coævus quoque fuit S. Paulini Nolani, qui eum suis in epistolis commen-J dat ; ait namque se hoc magistro usum ad fidem christianamediscendam ante baptismum, ad quem ejus veluti manibus adductus & oblatus fuit anno circiter 391. Priusquam vero ad episcopatum ac- cederet, a S. Delpiuno presbyter ordinatur, & instituitur eeclesiastes ; merito quidem, in sacris enim litteris a puero fuerat apprime institutus. Post mortem vero Delphini, communibus cieri popu- lique suffiagiis successer ei datus est. At cum cor- ruptos populi mores frustra emendare tentasset, de abdicando pontificatu cogitavit. Opportune vero & partti™3 Orientis Burdigalam advenit S. Seve- Cospc.fij. rinus ; quem ex revelatione divina cognovit A- mandus, eique obviam venit ; & post aliquod tempus fandum virum in sui locum substituit : at Severinus post aliquot annos ad ætemam merce- dem vocatus est. Idcirco S. Amandus pristinam recepit sedem nutu diviuo, postquamS.Severinum sepeliisset ; cui sanctitate non suit impar. Quo tem- pore animam egerit Amandus ignoratur. Porro apud Gregorium Turon. hæc a Paulino dicta de eo, & de illustribus tunc temporis Aquitaniæ episcopis referuntur : Si enim hos rideas dignos Dominosacerdotes, vel Exoperium Tolosæ, vel Sim- plicium Viennæ, vel Amandum Burdegalæ, vel 1 Diogenianum Allugæ, vel Dynamium Engolifmæ, vel Venerandum Arvernis, vel Alithium Cadurcis, vel nunc Pegasium Petrogociis, utcunque se habent seculi mala, videbis profecto dignissimos totius fidei religionisque custodes. Mortuus est post S. Pauli- num anno 431. exstinctum, cujus scripta poste- ritati conservavit. Aliquot ad nostrum Amandum epistolas scripsit laudatus Paulinus Nolanus ; & in fecunda hæc de ipso testatur : Scimus quod a pueritia ipsi (Deo) militans, & sacris litteris enutritus, nulla conversationis terrenæ & carnis labe pollutus, invenisti gratiam in conspectu Altissimi. Sancti Amandi reliquiæ in ecdesia sancti Severini affer-J vantur. IV. S. SEVERINUS. S. Severinus, qui prorsus alius cst a Severino Crtg.TMr. Coloniensi episcopo, de partibus Orientis, adur- t^.deGt. hem Burdigalam a supremo numine destinatur. Dum autem iter ageret, & ecclesiam Burdigalen- sem Amandus episcopus regeret, apparuit ei Domi- nus in visu noctis dicens : Surge & egredere in oc- cursum servo meo Severino melior est enim te, meritisque sublimior. Exsurgeus autem Amandus episcopus, accepto bacillo in manu sua t Tomus ll- RDIGALENSIS. 790 1 perrexit in occurspm ejus, nihil de virosanctoscieus, * ■■■ nisi quæ Dominus revelasset. Et ecce S Severinus ANNI veniebat quasi obviam ei. Tunc adpropinquantes CHR1STI sibi, ac propriis se nominibus salutantes, ruunt pariter in amplexus ; deosculatique fusa oratione, ec-- clesiam cum magno psallentio sunt ingreffic Quem deinceps in tantum dilexit ac veneratus est Aman-- dus episcopus, ut eum in locum suum substitueret • ac ipse quasi junior habebatur. Denique postpaucos annos obiit beatissimus Severinus ; quosepulto, Amandus episcopus recepit locum suum. Scpultus est S. Severinus in foco extra urbem, ubi nunc adhuc exstat celeberrima basilica S. Se- * verini nomine insignita, titulo abbatiæ decorata, quam olim canonici Regulares obtinuerunt, nunc seculares. Paulo post sancti viri obitum, incolae eum patronum sibi elegerunt, ut nos docet idem Gregorius : & si quandoque urbem aut morbus ob- repat, aut hostilitas obsideat, aut aliqua querela percellat, protinus concurrentes populi ad basilicam sancti, indictis jejuniis vigilias celebrant, devotisfi- me orationem fundentes ; & mox ab imminenti ca-. lamitatesalvantur. Vitam S. Severini a Fortunato scriptam fuisse docet ibidem Greg. Turonicus ; sed inter ejus scripta non amplius reperitur. Apud Surium Iegitur ad diem 23. Octobris sermo anti- qui auctoris de S. Severino, quem dicit ex episco- po Coloniensi factum esse Burdigalensem ; quæ opinio vix propugnari potest, si rationem temporum habeamus. S. Severinus factus est Colonien- sis episcopus anno 3 46. fecundum communem sententiam. Et quidem in concilio Sardicensi anni 347. inter episcopos GalIiarum rccensetur unus nomiue Severinus. Idem Coloniensis præ- sul obitum S. Martini Turon. divina revelatione cognovit absens, ex lib. 1. de miraculis S. Martini c. iv. Amandus non pervenit ad episcopatum nisi post Delpiunum, qui animam Deo reddidit 3 anno 404. S. Severinum S. Amando suffectum fuisse post aliquot annos ex dictis constat. Unde sequeretur Severinum post annos saItem 60. in episcopatu Coloniensi exactos longo itineri se commisisse nonagenario, ut verisimile videtur, majorem, solo baculo contentum. V. S. Amandus. S. Amandus, mortuo S. Severino, iterum ad ecclesiæ Burdigalensis clavum sedit, uti jam cx Gregorio Turonico retulimus. Ipse est fortasse, qui subseripsit epistolæ fynodicæ præsulum Galliæ,
? quam an. 45 1. ad S. Leonem primum miserunt, 451. VI. S. GaLlicinus. S. Gallicinus præfuit circiter annum Domini cccc. lxxIV. Apollinaris Sidonius in carmi- ne ad Lampridium, quod ad Lupum in episto- la xi. libri vm. direxit, iu qua loquitur de sua epistola ad eundem Lampridium, quam metatoriam paginam appellat, quasi adventus sui nun- tiam & diversorium designaturam, nostri episcopi meminit his carminibus : Perge ad limina mox episcoporum, Sancti & Gallicini manu osculata. Tecti posce brevis vacationem. Eee 79i ECCLESIA BU * ■■■■ Luget autem idem Sidonius I. VII. epist. 6. ad l CHKISTI ®a^um epicopum, lævam stragem a Gothis A- rianis in Aquitania factam, qui episcopum Burdi- galensem, cum Petrocoricæ, Rutenæ, Lemovicæ, GabaIitanæ, Elusanæ civitatum fanctis præsulibus, neci dederant, alios cxsilio aut vinculis multave- rant. Ex iis autem non temere conjicimus S. Gal- licinum in hac Evarici Gothorum regis persecu- tione, quæ ad an. circiter475.pertinet, martyrio vitam nniisse. VII. CYPRIANUS. Post GaIlicini mortem BurdigaIensis eeclesia diu pastore caruit, ob illatum orthodoxis bellum ab £ Ariano rege. Sed eo mortuo circa annum 484. cx omnibus pene catalogis, tandem electus est Amelius, ah Æmilius, cujus meminit Fortunatus tanquam antecesseris Leontii lib. I. Carm. c. 11 « Qui copis egregii structorem noseere templi * Tam pia non patiar vota latere cibis Longius hinc olim sacra cum delubra suissent t Et plebs ob spacium sane timeret iter ; Exiguam dederat hicpræsul Amelius arcem, Christicolam populum nec capiente loco. Quo vitæ claudente diem, pro lege graduque Venit ad heredem hoc opus hicque locus. ( Fundævitque piam dehinc papa Leontius aulam, Obtulit & Domino splendida donasuo. Quam venerandus habetpropriam Dionysius ædem. Nominesub cujus sanctificata nitet ! Ex his carminibus constat solummodo Ame- Iium in episcopatu antecesserem fuisse Leontii. Quod vero Cypriano, cujus ætas nobis ignota, sit praemittendus, inde minime liquet. Observandum est in loco qui AmeIio, Cypria- no, duobusque Leontiis episcopis debetur, assignan- do, varias essesententias. Carolus Cointius ad an- num j41. num. 5 8. & seq. contendit Leontium _ non suisse proximum Amelii suecesserem ; negat-1 que id probari versibushis Fortunati : Quo (AmeIio) vitæ claudente diem, pro lege graduque Venit ad heredem (Leontium) hoc opus, hicque locos. At quidquid dicat vir doctus, senfus obvius significat Leontium, postquam Amelius diem extremum clausisset, episcopum creatum fuisse, & tanquam Amelii heredem, ipsiusque in sede Bur- degalensi successerem, curam habuisse persicien- dæ ac amplificandae ecclesiæ quam inchoaverat Amelius. Itaque existimo immediate post Ame— £ iium subrogari debere Leontium primum, & Cyprianum praemittendum Amelio. Certe si Amelius immediatum successerem ha- buerit Leontium primum ; ipseque post Gallici- num ante Cyprianum sederit, Cyprianus post Leontium erit rejiciendus, qui tamen multiS annis antecessit.utex conciliis quibus uterque interfuit, luce dariiss liquet. Cyprianus concilio Agathensi cum Iiccntia A- 506. Iarici Wisigothorum regis habito anno 5 06. adfuit & subscripsit ut Burdigalæ metropoliS episco- pus ; de qua lynodo locuti fumus in S. Cæsario RDIGALENSIS. 792 L Arelatensi, qui huic lynodo præfuit. Cyprianum —• non solum adfuisse concilio Aurelianensi primo ANNI legimus, sed etiam priorem in eo locum obtinuis CHRISTI se, quia nomen ejus primum occurrit in subscrip- tionibus ; hoc tamen non est certum præsessionis argumentum. Synodum hanc post devictos Gothos &Alaricum regem, cogi jusserat Clodoveus rex anno 511. non ita pridem christianus factus. VIII. Amelius. Laudatur Amelius, ais Æmilius a Fortunato, quod eeclesiam construi curaverit, in quam Chris tiani facilius & commodius convenire possent : > prius enim templum tanto spatio distabat a civitate, ut plebs christiana itineri se committere formidaret. Hæc de eo docent carmina Fortunati, pro Leontio ipsius succestore condita. IX. LeonTIUs I. Leontius, dictus anterior seu senior, vir cIaris natalibus & eximia vitæ integritate notissimus, magnæ quoque apud populares & apud principes auctoritatis fuit. Ordinatus episcopus, omnia quæ possidebat Christo consecravit, ecdesiæque dedit suæ ac pauperibus. Cum videret basilicam quam AmeliuS aedificaverat, non posse capere Christianos, ’ampliorem construxit. Anno 541. adfuit concilio IV. Aurelianensi, secundum opinionem verisimi- liorem ; & ex quorumdam sententia præsuit Sed omnia quæ ad eum spectant compIexus est For- tunatus in lpsius epitaphio, quod hic subjicien- dum putamus : Hoc recobant tumulo venerandi membra Leonci, Quo stetit eximium pontificale caput. Quem plebs conctagemens consusa voce requirit ; Hinc puer, hinc suvenis defiet, & indesenes. Egregius nulli de nobilitate secondus, Moribus excellens, colmine primus erat. . Hic pietate nova conctis minor esse volebat, ’Sed magis hic meritis & sibi major erat. Quo præsente viro meruit discordia pacem, Expulsa rabie corda ligabat amor. Desensoris opem hic * omnis perdidit ætas, * far ! t fic Et quantum coluit, nunc lacrymando docet. Nemo valet siccis ocolis memorare sepultum, Qui tamen in populo vivit amore suo. Ecclesiæ totum concesset in ordine censum, Et tribuit Christo, quod suit ante suum. Ad quem pauper opem, precium captivus habebat, Hoc proprium reputans, quod cupiebat egens. Cujus de terris migravit ad astrafacultas, Et plus iste Deo quam fibi vixit homo, &c. ’Cordis in amplexu retinens & pectore plebem. Diceret ut populum se generasse patrem. Namque sua cives placida fic voce monebat, Testareris ut hunc ad sua membra loqui. Ingenio vigilans, dives quoque dogmate Christi, Et meruit studio multiplicare gradum. Largior in donis absens stoi vinxit amantes, Et quo non suerat, munere notus erat. Principibus carus hUjus ♦ amor unicus urbis * cujusqwe. Festinans animis omnibus esse parens. Lustra decem pollens, septem quoque vixit in annos* Mox urgente die raptus ab Qrbe suit. 79) ECCLESIA BU anni X Lsontivs II. J CHRJSTI Leontius junior dictus, genere nobilissimus, ortu Aquitanus, quem Mediolani Santonum na- tum dicunt, anno circiter 5 1 o. patrem habuit fenatorem Romanum. Adolescens iu Hispania subsignis Childeberti regis meruit. Uxorem du- xerat Pladdinam ex imperatorio genere ortam ; » filia enim erat Arcadii *, cujus avus Apollinaris Sidonius ex PapianiUa conjuge, Aviti imperato- ris filia, Apollinarem genuit, qui pater fuit Arca- dii patris Psacidinæ, uti eruitur ex Gregorio Tu- ronico multis iu locis, maxime lib. 3. historiæ c. 2. ubi consulendæ sunt nostri Ruinarti notæ. 1 Dc iliustri hoc Leontii conjugio Fortunatus agit lib. 1. Carmine 14. In conjugio tam sancte vixit, ut mortuo priori Leontio, BurdigaIenses eum in episcopum elege- rint. Ipsum secutum fuisse Leontium seniorem in- nuit Fortunatus, & dum eum appellat decimum- tertium pontificem, qui Burdigalensem rexerit ec- clesiam, nos docet excidisse ex nostris catalogis saltem duos episcopos, qui ab exordio sederunt ; quod contigisse inter tot procelIas Gothorum, Sa- racenorum, & Normannorum mirum non est. Leontius ordinatus episcopus, uxorem adhuc viventem habuit pro sorore, ejus tantum usus con—’ sortio in bonis operibus exsequendis. Eluxit præ- sertim hujus præsulis pietas & studium in templis aut reparandis, aut construendis. In patria sua, scilicet Mediolani Santonum, basilicam Dei-paræ virginis ædificavit, ac eeclesiam sanctorum Mar- tini, Bibiani & Eutropii collapsam restituit. Subscripsisse concilio IV. Aurelianensi an. 5 41. legitur in Gallia Christiana Sammarthanorum ; quod pernegat Cointius, hac fultus ratione, quod anno 541. quo habita fuit spnodus Aurelianen- fis Iv. Leontio huic non licuerit pcr ætatem epi- scopali officio fungi, & sedere inter episcopos in. concilio. Sed non video tunc omnino immaturam1 epifcopatui fuisse Leontii dicti junioris ætatem. In primo juventutis flore, ut ipsius Cointii verbis utar, militavit iu castris Childeberti anno 531. Primum juventutis florem appellare postumus aetatem vigiuti duorum annorum. Quid vetat igitur eum qui anno 531. annos 22. natus erat, anno 541. episcopum fuisse, scilicet anno ætatis suæ tricesimo fecundo ! Attamen pcr nos liceat Leon- tio seniori tribuere subscriprionem quæ legitur in concilio 1 v. Aurelianensi an. 541. & quidem ei convenire magis videtur quam juniori. Hic autem misit ad fynodum AureIianensem j V. Vincentium presbyterum, qui vice sua inter- 549. esset anno 549. Ipse vero adfuit fynodis Parisien- 555. sibus secundæ & tertiæ, annis 5 5 5. & 5 57. b 557. Præterea auctor fuit cum episcopis comprovincia- 563. libusin lynodo Santonensi sub an. 5 63. ut Eme- rius quem Chlotarius rex apud Santonas episeo- pum eligendum curaverat regia auctoritate, contra * Lopesius dicit Placidinam fuKTe ex senere Augoftali Aviti & Arcadii ; quafi originem traheret ab Arcadio imperatore. At hic Arcadius pater Placidinr.erat nepos Apollinaris Sidonii, inter quem & Arcadium Augustum magnum diicrimen. De alia Iynodo quam Leontius celebravit cum Euscblo Santonensi episcopo & aliis, vide in præfato Eusebio Sintoncnfi. Tomus II. RDIGALENSIS. 794 L canones ordinatus » non adhibiti deri & popuIi electione, ac sine metropolitani consensu, sede ANNI pelleretur, & Heradius presbyter Burdigalensis CHRISTI substitueretur. At Charibertus rex Chlotarii patris decretum spretum fuissemolestr tulit, & convo- cato alio conventu, Emerium restrtui jussit, Leon- tio mille aureis multato, ut docet Greg. Turon » 1.4. hist. Franc. c. 26. Ejus prædia iu agro Bur- degalensi ad Garumnam : Bistbnum, Voreginem 9 Præmiacum & alias villas quas excoluit Leontius, carmine celebrat Fortunatus, qui eidem vita funo to, eleganti hoc carmine parentavit 1. iv.c. IX. Hoc recubant tumulo venerandi membra Leonti 1 Quem sua pontificem fama sub astra levat. Nobilitas altum ducens ab origine nomen, Quale genus Romæ farte senatus habet. Et quamvis celso flueret de sanguine patrttm, Hic propriis meritis crescere fecit avos. Regumsummus amoropatriæ caput, arma parentum * Tutor amicorum, plebis & urbis honor. Templorum cultor, tacitus largitor egentum, Suseeptorperegrum distribuendo cibum. Longius extremo si quis properasset ab Orbe Advena, mox vidit, hunc ait esse patrem » Ingenio vivax, animo probus, ore serenus. Et mihi qualis erat1, pectore flente loquor. * Hunc habuit clarum, qualem modo Gallia nullum t Nunc humili tumulo culmina celfa jacent. Placabat reges, recreans moderamine cives, Gaudia tot populis, heu, tulit una dies ! Lustra decemfelix, & quatuor infuper annos Vixit, & auroræ lumine raptus obit. Funeris officium magni folamen amoris, Dulcis adhuc cineri dat Placidina tibi. XI. BERTECRANNUS. Bertechramnus, quem Berteramnum, Bertra- num, Bertchamnum quandoque legimus, filius fuit lngeltrudis, quam Valesius putat sororem fuisc J se Ingundis & Aregundis reginarum, & Chlotarii senioris conjugum, atque Bertegundis frater, cu- jus frequens mentio apud Greg. Turonicum occurrit 1. vn. c. 3 1.1. vm. capp. 2. & 20.1. IX. c. 3 3. & Aymoinum I. 3. cap. 2 6. I11 lynodo episcoporum apud S. Petrum Pari- siis, Chilpericus rex accusans Praetextatum Roto- magensem episcopum, & respondens Gregorio Turonico, qui Praetextatum defendebat, dextræ Bertramni Burdigalensis, cum loqueretur, inhære- bat incumbebatque, ac Ragnemodi Parisiensis epi- scopi sinistræ.
? Concilio Brennacensi an. 5 8o. adfuit Bertram— 580. »* nus, habito ad judicium ferendum in causa Gre- gorii Turon. quem Leudastes comes majestatis reum contendebat, quod urbem Turonum trade- re voluisset filio Sigeberti regis, & stupri accu- sasset Bertramnum cum Fredegunde regina ; ut ipse testis est Gregorius 1. v. hist. Francorum cap. 49. & 1. vn. c. 3 1. ubi legitur Gundobaldum fictum regem, in locum Nicetii Aquensis episcopi Faustinianum presbyterum ordinari fecisse per Palladium Santoneniem episcopum ; quod Ber- tramnus qui tunc ut episcopus Burdigalensis, erat Aquensis ecclesiæ metropolitanus, præ oculorum Eee ij 79$ ECCLESIA BU — ■ lippitudine, eum consecrare non potuisset. Adfuit l aHNI concilio Matisconensi n. an. 585. ubi ipse cum g 1 Palladio Santonensi & Oreste Vasatensi episeopis * ’’propter Faustinianun ordinatum episcopum apud Aquas Tarbellicas, Acqs, multatus est, & con- demnatus ad ilium pascendum, & mille aureos eidem perfulvendos ; qua de re consulendus Grc- goriusl. vm. c. 20. Bertramnus regresses a lynodo Matisconensi incidit in febrim, designatoque suecestore Waldonc diacono, ut mox dicemus, animam effiavit. Fortunatus eum laudavit i. m. Carm. 20. & 21. ob ingenii præstantiam, aitque eum poetices non fuisse ignarum. I XII. GUNDEG1SILUS. Quæ gesta sint in ecclesia Burdigalensi, Bertram- no moriente, ita narrat Greg. 1. vm. hist.c. 22. Bertchramnus regresses ex synodo, a febre corripi- tur. Arcessetoque Wdldone diacono, qui & ipse in baptismo Bertchramnus vocitatus est, summam ei sacerdotii deputat : omnesque conditiones tam testa- menti, quam benemeritorumsuornm, ipsicommittit. Quo difcedente hic spiriturn exhalavit., Regresses diaconus, cum muneribus & consensu civium ad Regem properat, sed nihil obtinuit. Tunc Rex data præceptione, jusse Gundegifilum Sanctonicum comi—’ tem, cognomento Dodonem, episcopum ordinari, gestumque estita. Ejus meminit idem Greg. lib. ix. c. 41. in causa excommunicationis latæ in Chro- dieldem Chariberti regis filiam, ac reliquas mo- niales, quæ a S. Radegundis monasterio Picta- vensi recesserant, ejecta Leubovera abbatissa sua, cujus locum adfectabat Chrodieldis, & in divi Hilarii basilicam, collecta perditorum hominum manu, se communierant. Cum ergo Gundegisilus Burdigalensis metropoIitanus, ad monasterium eas reducere cupiens advenisset, ac reIuctantibus excommunicationem indiceret, in eum & suffiaga—. neos episcopos turba ficariorum sit grassata est, ut clericis sanguine respersis episcopi vix evaserint. Eas igitur a communione submovit, & epistolam suo, fratrumque nomine conscripsit ad præsules, qui circa annum 5 8 9. a Guntramno rege Pictavis erant convocati, ut hoc dissidium discuterent ; quod legere est t. 1. concil. Galliæ. Rescriptum autem episcoporum recitatur a Greg. 1. IX. c.41. Plura non habemus de Gundegisilo ; post quem multi desunt antistites usque ad Sicarium, qui Lu- dovici Pii tempore vivebat : nam rejiciendus est ille Sutellius, qui subserlptus legitur in privilegio Gregorii magni pro Sanmedardensi cœnobio ; hoc j enim instrumentum supposititium habetur apud doctos plerosque. Johannes Columbi in noctibus Blancalandanis vult Antonium quemdam sedisse sub Childeberto Francorum rege, cui successit Frontonius ex ar- chipresbytero ; idque se eruisse profitetur, ex c. 6. vitæS. Eparchii. Aliunde Mabillonius ad annum 581. num. 12. suspicatur Nicasium priuS epi- seopum Encolismensem, ad sedem Burdigalerisem transiisse post Gundegisiium. Quod spectat ad Antonium vel Aptonium & Aphtonium commemoratum iu vita S. Eparchii die 1. Julii apud RDIGALENSIS. 796 L Surium, ubi dicitur Eparchium Burdigaiæ mor— —— tuum suscitasse, & ab episeopo hujus urbis An— ANNI tonio fuisse ordinatum, asserit Lopesius mendum CHR1ST1 irrepsisse, & pro Antonio legendum esse Leon- tium. Sed potius dicendum est istum Antonium fuisse episcopum Encolismensem, ut offendemus agendo de hujus urbis episeopis, cujus postea suc- ceflor fuit Frontonius ipsius archipresbyter. Con- suic vitam S. Eparchii tom. 2. Bibliothecæ novæ Labb. c. 519* Ad conjecturam nostri Mabillonii respondemus hæc verba : Nicasius tunc temporis Ecoliscnensis epv- seopus in civitate Burdigala ecclesiam sacri ordinis 1 in honorem S. Eparchii devote constituit, minime signisicare Nicasium sedem mutasse, & ex episeopo Ecolisinensi factum fuisse metropolitanum Burdi- galensem ; neque id consequi ex particula tunc. Ceterum verisimiie est in variis cladibus quas Burdigala passa est, præsertim a Saracenis Hispaniæ dominis, periifle omnia vetera monumenta ecclc- siarum. Vide continuatorem Fredegarii c. 128. XIII. SiCHARIUS. Sicharius anno 8 16. a Ludovico Pio impera- tore accepit exemplum decretorum concilii Aquis- granensis per Adaleimum, ut ea in provincia sua diligenter deseribi & observari curaret ; quod nos docet epistola ejusilem imperatoris tom. 7. concil. Labb. pag. 1437. Ex qua etiam epistola intelli- gimus Sicharium etsi invitatum ad lynodum A- quilgranensem, interesse non potuille. Præcipit autem imperator Sichario, quem metropolitanum appellat, ut diœcesis episeopis legat suæ auctori- tatis sanctionem. Ad Sicharji preces Ludovicus imperator subjecit ecclesiæ Burdegai. coenobia S. Romani Blaviensis, & S. Severini prope Burde- galam ; quod Cointius iu Annal. tom. vii. revo- cat ad an. 8 14. 0 XIV. AdaLELMUS. Adalelmus, idem forte per quem Ludovicus imperator miserat decreta concilii Aquilgranensis Si- chario Burdigalensi metropolitano, eum excepit hac in sede. Certe nominatur in epistola ejusilem Augusti, & filii ejus Lotharii, qua jubent celebrari quatuor concilia diversis in locis eodem tempore, Moguntiæ, Parisiis, Lugduni, & Tolofe, quo debebant convenire metropolitani, Notho AreIa- tensis, Bartholomæus Narbonensis, Aiulfus Bitu- ricensis, & Adelelmus Burdigaiæ. Sub an. 848. laboravit Aquitania incursionibus & Normannorum • ; urbes igne ferroque vastatæ, * Burdegala ipsa Judæorum Aquitanorum proditio- ne expugnata ; qui etiam vicum Metullensem b de— b populantes incendio tradunt, ut legitur in Chron. de gestis Normannorum, & Lemovic. S. Martialis. • Anno DCCC. XLVIl. Dani Aquitaniam maritimam impetunt irpradantur, urbtmque Burdigalam diu oppugnant. Ann. Bertin. .Anno DCCC. XLViJI. Carolus Normannorum Burdigalam op- pugnantium partem aggrejsus, viriliter fuperat Dani Burdigalam Aquitania J uda is prodentibus captam aepopulataitii ; ue in- cendunt. ( inquit Annalista Dertinianus.) Anno DCCC. LV. Nordmanni Burdigalam Aquitaniet civitatem inva/ittnt, ir hac illacjue pro libitu pervagantur, idem. b Vir Ciar. D. Fleury tom. x. hist. pag. joi. interpretatur AJelle in Pictonibus. Ita etiam Ruinartus in notis ad Grcgorium Turon. pag. i 5 9. Alii le 797 ECCLESIA B U ANNI XV. FROTARIUS. CHRISTI Frotarius, quem Carolus rex dictus CaIvtis do- navit abbatia S. Hilarii Pictaviensis anno 868. cum eam abstulisset filio Roberti comitis recens 860. exstincti, prius erat Burdigalensisarchiepiscopus, an.860. quo subscripsit concilioTullensi 11. apud Tusiacum ; jussiique patrum synodi Hincmarus Remensis epistolam scripsit ad eum & Rodulfum Bituricensem Aquitaniæ metropolitanos, de nup- tiis Stephani & Regimundi comitis. An. 862. seditin concilio Aquilgranensi m. &in Suessio- nensi eodem anno in quo subscripsit hoc modo wdeMato. cuidam priviIegio : Frotariussanctæ metropolis ec— I tf. ? annum ciesiæ Burdigalensis apiscopus. Adfuit plurimis aliis conciIiis, Pistensi 11. anno 864. ubi approbavit constitutionem factam pro coenobio S. Germani * Autissiodorensis : * Tusiacensi an. 866. Suessio- nensi 111. ejusilem anni ; quo etiam subscripsit epis- tolæ lynodicæ ad NicoIaum papam, & privilegio 8 67. abbatiæ Solemniacensis. An. 8 67. venit ad con- ciliumTricassinum in causa Ebonis Remensis ceIe- bratum ; & an. 8 69. ad lynodum Vermeriensem, ubi præcepta regia concessa Caroffensi cœnobio cum ceteris præsulibus laudavit. Adfuit an. 870. concilio m. Attiniacensi decem provinciarum, in quo primum agitata causa Hincmari Laudunen— ( lis, ex cap. 3 3. synodi Duziacensis. Secundus di- xit sententiam adversus Hincmarum Laudunen- sem episcopum, in fynodo Duziacensi an. 871. ex octo provinciarum episcopis, in pago Remensi mense Augusto celebrata approbavit etiam sua sub- scriptione privilegiumTornutio seuTrenorchiensi monasterio concessiim, iu conventu Cabilonensi, 875 • anno 875. 876. Anno circiter 876. cum exorta esset discor- dia in Pictavensi S. Crucis parthenone, occasione eligendæ abbatilsæ, ad Frotharium seripserunt tum Carolus imperator, tum Hincmarus Remorum T archiep. ut Pictavum accedens, turbas motas com-1 poneret, ac de electione seu ordinatione regulari curaret, ex Frodoardo lib. 3. cap. 2 1. & 27. Qjiod vero hæc provincia Frotario demandata sit, in causa fuit non solum metropolitani auctoritas quam habebat in diœcesim Pictaviensem ; sed accessit præterea hujus ecclesiæ administratio, quæ ipsi fuerat credita, ut diximus in Bituricensi- bus archiepiscopis. Eodem anno 876. cum BurdigaIensis eccle- sia & diœcesis, ob crebras barbarorum incur- siones, esset devastata, Caroli Calvi imperatoris precibus motus Johannes papa VIII. Frotarium ecclesiæ Bituricensi viduæ præfecit, ut suo loco * supra dictum. Legendæ hac de re epistolæ summi pontificis : decima-tertia ad Bituricenfcs, ut obe- diant Frotario, cui tandiu Bituricensem ecclesiam committit, quandiu pagani Burdigalensem ecclesiam obtinebunt : decima-quarta ad episeopoS provinciæ Bituricensis, ut Frotario tanquam suo metro- poIitano obsequantur : tricesima-septima.quaeum a Burdigalensi eccIesia devastata transfert ad Bitu- ricensem. Nihilominus tamen hanc tranflationem tot rationibus suadentibus, imo cogentibus factam, 1 Pcrpcranlegitur Lot/triui, in subscriptionibus hujus privilegii. RDIGALENSIS. 798 minime probavit spnodus Pontigonensis an. 87 6. — — > celebrata, quam subscriptione sua probant idem ANNI Frotarius ; scrlpsitque Stephanus papa ad archi— CHRISTI episcopos & episcopos Galliæ, ut ipsum cogerent ad primam quam deseruerat redire sedem. Reliqua quæ ad hunc antistitem spectant, requirenda in Bituricensibus archiepiscopis. XVI. ALDEBERTUS. Aldebertus subscripsit auctogrepiio instaurationis monasterii S. Crucis Burdegal. factæ a comite cognomento Bono, Raimundi filio, regnante in Bur- digala ; quod instrum. asservatum in tabui, hujus ci* I vitatis, & monasterii S. Crucis, damus interins- trumenta. Porro cum nullam præ se ferat temporis c. n. crf, notam, de lpsius ætate varii varia sentiunt. Vir il— a97- Iustris P.de Marea, & Sammarthani fratres, hoc diploma referendum censent ad an. 9 o 2. Lopesius veroiIlud convenire potius an. 940. contendit ; felicius autem propugnat hoc instrum. adversus eos qui illud esse supposititium afferunt, maxime ob corruptam latinitatem, quæ potius est antiquitatis & sinceritatis argumentum. Quod arguit Bestius Willelmum ibi dictum Burdigalensem comitem, cum tunc urbs ista comitem suum non haberet, utrumque negari potest ; primo enim hæc verba : ’Regnante Willelmo comite quod vocatur bonus, in civitate Burdigalensi convocavit majores domus, significare poliunt hunc comitem apud Burdiga- lam congregasse majores domus suæ. Secundo ni- hil vetat dicere Willelmum fuisse proprium Bur- digalæ comitem. Certe ante annos quadraginta Carolus Calyus constituerat regere Aquitaniam per comites, uti legitur in MS. codice de gestis con- sulum & præsulum Engolismensium, quem ipse Bestius laudat inter prob. historiæ com. Pict. Hæc fusius legere licet apud Lopesium, qui probat Œ diploma de quo disputatur, undecimo & :mo seculo pro genuino habitum. Eadem ’est lententia Mabillonii. Notum illud fuisse un- decinio seculo probat Gregorii VII. epistola 24. lib. vi. ad Bertrandumabbatem S. Crucis, in qua ipsius meminit ; confirmat enim id quod Willelmus Bonus, quondam Burdigal. comes, fundator ejusdem monasterii, rationabiliter eidem monasterio concesset. XVII. GaufRIDUs I. Gaufridus ante Adonem Auscitanum archi- epilcopum, fundationem abbatiæ sancti Severi in Aquitania, Willelmi Sancii Vasconiæ ducis aucto- ritate & munificentia conditæ anno 982. nomi- , nis sui chirographo firmavit, ut patet ex originali J quod ex archivo hujus monasterii relatum est in i. m. cap. 8. & nono hist. Benearnii, cui hujus archi- epise. & Aldeberti notitia debetur. Non 3bs re erit observaie Guillelmum Sancium, qui dux erat Wa- sconum, & sub sua ditione habebat comitatus Wd- fconorum, Begorrensium, Burdigalensium, Aginnen- fium, Fetpcenstumseu Lactoratenstum, &c. in charta fundationis hujus monasterii S. Severi, appellatum tantum comitem ; sic enim praefatur : Ego Guillel- mus Sanans, &c. unde probatur Guillelmum co- gnomento bonum in chariarestaurationisS.Crucis potuisse solius tituli comitis contentum esse. Eee iij ECCLESIA BU ANNi XVIII. GUMbaLDUs. 2 C HRISTI Gumbaldus, Sancii Garsiæ comitis majoris Va- sconiæ filius, frater Guillelmi Sancii totius Vasco- niæ ducis, ejusilem quoque Vaseoniæ dux fuerat, si Bestio credimus & Sarnmarthanis. Sed Gum- baldum hunc, qui fuit appellatus episcopus Vasco- iium, dc quo locuti fumus in Vasatensibus cpisco- pis, numquam fuisse Burdigalæ archiepiscopum oensemus. Corte Hugo filius hujus Gumbaldi, post quem suit episcopus Vasatensis & Aginnensis, m litteris cujusdam doni facti an. 1101. Condo- miensi monasterio cujus abbas fuit, commemo- rans patrem suum, eum tantum appellat episco— 1 puin. Has litteras cx chartario Condomiensi descriptas refert P. de Marca lib. 3. hist. Beneani. cap. 12. Quisquis fuerit GumbalJus hic, Burdigalæ se- 989. debat anno circiter 989. quo præfuit lynodo Ca- roffensi in Pictonibus, calendis Junii, cujus acta 992. vide tomo 1 x. concil. Labb. pag. 7 3 3 * An. 992. consecravit Aldovinum Lemovicensem episco- 994. Pum » P°st biennium interfuit solemnitati trans- lationis corporis S. Martialis. Meminit quoque archiepiscopi nomine Gum- baldi Chronicon Petri monachi de antiquitate Malleaoensis insulæ I. 1. cap. 4. his verbis : Paucis diebus evolutis, plerique episc oporum ad curiam ducis ( Guillelmi 111. Aquitaniæ) adveniunt, ac de communibus ecclesiæ sanctæ utilitatibus, præsente principe, differentes, nonnulla idonea decreta sta- tuunt. Inter quos Burdegalenfis archiepiscopus, vo- cabulo Gumbaldus, cum aliquibus suffraganeissuis aderat, quem Princeps consilio conjugis, quoniam religionis amicus ferebatur, ad dedicandum Mal- leacense cœnobium invitat. Consentit ipse, & una cum reliquis ejufdem ordinis solemniter celebrat con- secrationem basilicæ. Qua expleta, aliquos epifco- porum Princeps secnm affumens, causa confecrationis ecclesiæ B. Hilarii, quam coram ipsius aula Prin-1 cipis constitutam prædiximus, ad eam eos duxit : Pictaviensem vero solum pontificem fecum comitiffa retinuit, &c. vide tom. x. concil. Labb. pag. 604. Ejufdem quoque archipræsulis mentio fit in charta S. Severini Burdigalensis ; quam, etsi nullas « f ? 68 temporis notas gerat, edendam interinstrumenta judicavimus.Porro Lurbæum in chronico Burdeg. errasse, cum pontificatum Gumbaldi producit usque ad an. 1041. quæ iufra dicturi fumus facile demonstrabunt. XIX. SlGUINUS. Siguinus ex monacho ignoti nobis monasterii io 1 o. electus in archiepiscopum anno 1010. Arnaldum episcopum Petracoricensem ordinavit apud S. Benedictum de Nantolio, auctore Ademaro Cabanensi in chronico. An. 1011. præfuit concilio Pictavensi a Guillelmo Pictavensi comite con- 1016. vocato. & anno 1016. mense Novembri conse- LaU. cravit Geraldum in episcopum Lemovicensem Pi- /, £7/7. ctavis apud S. Hilarium i cujus urbis episcopus c Artrr. —hyi. Gillebertus Geraldo jam omnes alios ecclesiasticoS
- lu J\tiy Jio—.. 1 3 gradus contulerat. RDIGALENSIS. Boo XX. ARNALDUS I. ANNI Jam [sedebat an. 1022. si fides habendasit* CHRISTI chartæ Usercensis cœnobii in qua legitur
- Notum j 922. sit omnibus quod ego Arnaldus archiep. Burdegal. dedi Deo & S. Petro Usercæ, ecclesiam S. Vincentii de Barciaco, Barchiac, in manu domni Jldeberti abbatis… Actum am Dom. m. xxII. indict. xv. epacta XI. legi debet indict. v. Amaldum hunc alio nomine dictum fuisse Acium legimus ; qui cum statim mortuus dicatur epud Ademarum laudatum a fratribus Sammarth. sedere non potuit usque ad an. 1026. uti docent 3 iidem Sammarthani, quod aliunde probatur ex Iselonis pontificatu. XXI. ISELO. Hic archiepiscopus prius ignotus, anno 1024. subseripsit litteris Hugonis de Liziniaco, pro fun- datione cellæ in honorem B. Mariæ, quæ subjecta fuit cœnobio Nobiliacensi. Litteræ datæ sunt pri- dic nonas Martias, indictione vn. quæ convenit anno quem præferunt : videndus Mabill. ad eun- dem an. num. 5 4. Breve fuisse tempus episcopa- tus Iselonis existimamus ; unde minus notus est Ademaro, qui Arnaldo seu Acio succestorem dat — Gaudefridum : Siguino, inquit, Burdegalensi ar- chiejufcopo mortuo, fuccedit Acius, qui statim moritur, & in ejus locum a Sanctio duce Aquitaniæ & Vaseoniæ, qui conventum apud Blaviam congregaverat, Gaudescidus ordinatur. Hoc testimo- nium paulo aliter apud Labbeum profertur tom. 2. bibl. novæ pag. 174. in fine ; sed eodem sensu. Sæpe observavimus Sammarthanos fratres in his quæ laudant ex Ademaro, Gaufrido Vosiensi &c. diserepare a Labbeo ; quia haud dubie usi sunt co- dicibus manu exaratis, ab his quos edidit Labbeus post Galliam Christianam publici juris factam, paulo diversis. XXII. GodefRidUs II. Godefridus natione Francus, moribus honestus, Blaviæ * ungitur in archiepiscopum, ab compro— ♦ BIaye. vincialibus episcopis, teste Ademaro ; quod factum fuisse saltem anno 1027. probat charta S. Crucis 1027. Burdegal. de villa S. Macharii huic monasterio C. iv. coi,’ concessa hoc ipso anno ; quod diploma recensui— 1 * mus ad vidimus datum ab Henrico Angliæ rege, in hæc, verba : Henricus Dei gratia rex Angliæ, dominus Hibernia, dux Normanniæ & Aquitaniæ, & comes Andegaviæ, archiepiseopis, episcopis, ob- , batibus, comitibus, vicecomitibus, baronibus tsenese L callis, justitiariis, ballivis, & omnibus aliis sideli- bus suis salutern, in eo qui est omnium vera salus. Noveritis nos vidiffe, & diligenter inspexiffe privilegium inclitæ memoria Willelmi quondam ducis Aquitaniæ, fecundum quod privilegiavit & dotavit ecclesiam S. Crucis Burd. sub hac forma : Ego enim in Dei nomine Willelmus, &c. Reliqua lege in integro instrumento quod reperitur inter instrum. co1-’ Ex ea vero charta quam Henricus rex a se visam ■ Ratio dubitandi de sinceritate instrumenti hujus cst, quod Uferchensis abbas an. uss. non estet lldebertus. Sed potuit fieri donum hoc in manu abbatis alius, quam Userccnsu. 801 ECCLESIA Bl ~ANNI te^atur » psurimas varias lectiones, & additamenta CHRISTI non P®001 deprehendimus, quæ omnia duximus adjicienda. Memoratur praeterea Godefridus in dedicatio- ne S. Salvatoris, seu S. Martialis Lemovicenfis 1028. an. 1028. decimoquinto cal. Decembris ; quo 1029. tempore levatum sepuloro est corpus S. Martialis, sedente tunc Odolrico abbate. Anno sequenti operam impendit dedicationi ecclesiæ S. Pauli, sitæ in pago Santonico, in vi- caria Christoliensi, apud Botavellam, quam Gau- fridus filius Willelmi Encolisinensis comitis, cum uxore Petroniila, B. Martino monasterii Sa- viuiacensis patrono tradiderat, necnon B. Iterio tunc ibidem abbati. In hoc sacro opere adjutores Godefridus habuit provinciæ suæ episcopos Isto- nem Santoncnsem, Amaldum Petracoricensem, Rohonem Encolisinensem ; qui prius ecdesiæ do- tem assignari sategerunt Godefredo venerabili Burdegasensi archiepisco- po præsente, & comite ejusilem civitatis Guilhel- mo annuente, quidam Amaldus liber & ingenuus ex utroque parente Erlando & Jarsinde, vendidit Chart. S. Gumbaldo abbati & congregationi S. Crucis om- Cneu.pl. nja pjj jyyjj feu jn alodio, seu in be- neficio, in vlUa Lodoris de Arcubus usque ad 1030. mare, circa an. 1030. Ejusilem archiepiscopi suasu & favore Alduiuus Barbezelli dominus cum Girberga uxore funda- vit Barbezillense monasterium, quod B. Hugoni abbati Cluniacensi dedit Primassundamento ap- c vi. col. pejuit pgtras Gotefridus, ut legitur in charta fun- dationis, quæ caret notis chronicis. Ejusilem archiepiscopi mentio exstat in archivi Angeriacenstr tabuIa, de villa Carantiniaab An- tilde nobili femina collata ecdesiæ S. Johannis, & in alio instrumento cujusiIam Raimundi, pro ec- clesia villæ de Romanonelo, mense Martio, anno p 10. regnante Henrico rege ; necnon in litteris 10 3 7* FuIcaudi an. Christi 1037. mense Martio. (con- sulendus Mabill. ad an. 1 o3 8. n. 109.) Deni- que in tabula qua Adalsius concessit S. Severini ccclesiæ molendinum juxta Tnrrim-fractam. Godefridi vitam & episcopatum pervenisse ad annum 1043. probat charta Amæ comitistæ Burdigalensisseu Petragoricæ patriæ ; in qua etiam singulari elogio nobis commendantur hujus antis titis virtutes his verbis : Hæc datio facta est an. M. XLIII. Incarn. Dom. nostri Jesu Christi…… præfidente Godeseedo archiepiscopo, & incomparabili luce sapientiæ, ac morum honestate reful— E gente sedi sauctæ eeclesiæ Surdegalensts. Chartam istam pro monasterio S. Mariæ iu finibus terræ c. v. col. (de Sou lac) damus inter probat, ex tab. S. Crucis. 2 69’ Obiit Godefridus VI. idus Julii, sepultusque est ad S. Severini. XXIII. ARCHEMBALDUS. Archembaldus ita strenue se gessit in abbatis S. Maxentii munere, ut ad Burdegalensis metropolis infulas fuerit assiimtus. Neque tamen ideo di misit abbatiæ curam & administrationem ; & maximo quidem loci hujus emolumcn.o ; nam cum gratia polleret plurimum apud Willclmum comitem, 1 JRDIG ALENSIS. 8oa A multas nobilium pravas consuetudines monasterio — moIestas sustulit ; & plurimas consecutus est pos— ANNI sessiones, comitis & Ermensendis ejus uxoris bene— CHRIST1 ficio ; quod probat charta quædam archivi S. Maxentii a Bessio iu historia comitum Pictonum edi- ta ; quam quoque Galliæ Christianæ inseruerunt Tm. f. Sammarthani. M’■* 0 I * Ut ea quæ ad Archembaldum archiepiscopum spectant rcreramus, adfuit dedicationi partheno- nis S. Mariæ apud Santonas, cum multis præsuli- bus, anno 1047. Anno 1054. idibus Maii ind. 1 vii. diplomati Guillelmi Aquitaniæ ducis pro S. 10 5 "t’ g FIorentio Salmuriensi subscripsit. Ad annum 1059. Chronicon Malleacenle meminit ejusilem tanquam archiepiscopi & abbatis, ubi agit de re- velato & ostenso sancti Maxentii sacro corpore VI. nonas Octobris, ac de novo ejus sepulcro dedicato. Ante mortem Archembaldum pedum Burdi- galense dimisisse probat charta quaedam cænobii Vindocinensis data an. 1068.mense Octobri. Id sponte factum ab Archembaldo, ut abbatiæ sancti Maxentii regendæ facilius incumberet, autuma- mus : nam etsi depositus appelletur in præfata charta, ex eadem tamen constat ipsum semper ’gratia valuisse apud Aquitaniæ ducem, ut ex hoo instrumento intelliges cui Archembaldus subscripsit his verbis : Archembaldus arcluepiseopus de « T. Maxentio. XXIV. AnDRo •. Sammarthani fratres mentionem haberi hujus archiepiscopi in S. Severini tabulis testantur. Lo- pesius vero qui ad manum habebat omnes hujus ecdesiæ chartas explorandas, nullas laudat, ut pro- bet Andronis pontificatum ; sed satis habet dicere obitum ejus in necrologio metropolitanæ eeclesiæ > notari calendis Novembris. Constat brevi admo- dum tempore Andronem fuisse archiepiscopum, cum Archembaldus adhuc præesset anno 1059. & Goseelinus Andronis succeflor eodem quoque 1059. anno. Ea haud dubie de causa chronicon Mallea- cense Goscclinum, omistb Androne, Archembal- do dat succesibrem. De Pxa- XXV. GoSCELINUS, al. JoSCELINUS. THENAY. Goseelinus de Partheniaco nobilitate generis clarus, GuiIlelmi castri de Partheniaco in Pictoni- bus domini ex Arengarda conjuge primogenitus ; frater Eblonis & Gekluini de Partheniaco, dictus major Gosselinus in chronico MalIeacensi, cum clericali militiæ nomen dedisset, excepit Archem- baldum in ecclesiæ Burdigalensis regiuiine, si Mal- leacense chronicon audiamus. Sane an. 1059. jam ut archiepiscopus interfuit 10 5 9 ’ conventui procerum Aquitaniæ. Anno sequenti 1060. salvitatem Silvæ-majoris in lynodo concessam con- fumavit, uti Iegimus l.vI. de re Diplom. n. 159. • Legitur etiam Andronicus in charta qua confirmat cum episeopis Willelmo Aginnenfi. Amulso Santonensi, Hifterio Lemovicensi, & Willelmo Pctragoricenli, instrumentum quod- dam WiHelmi Engolismensts episcopi : Datam axno t t.regni Philippi regii, ab locaraat, vero Domini an. M, LXIV, mtnst rtrtio, Iit at. mensis. Ex tabui, eccl. Engolism. pag. 4.. At hxc nota temporis falin videtur ; nam in. 1964.. Jo « linus sedebat. Boj ECCLESIA BUi — Eodem anno memoratur in charta cujusiIam cen— A ANNI fus fosendi $, Severino, ab ecclesia BerbeziUensis principatus, in cujus calce legitur : Hac autem CoL cllariilla compostta suit anno ab Incarnatione Dom. M— IX. Philippo rege regnante, & Guillelmo A- qnitaniæ duce rebelles triumphante, & Goseelino populum sibi commiffum catholice docente. 1068. Annd 1068. ad preces Raimundi abbatis Bur- goliensis, huic monasterio subjecit S. Porcharii Pictavicnsis ecdesiam. Litteris ca dc re datis su ! > scripsere Gosceliuus, dux Aquitanorum Gofridus, qui simuI erat abbas S. Hilarii, Matildiscomitissa, Odo de M archia, Savaricus Thoarccnsis, &c. ® Mabillonius noster meminit tom. v. Annalium pag. 12. concilii celebrati a Stephano sedisaposto- Iicæ legato, apud Burdigalam calendis Aprilis anni ejusdem t o68. cui adfuerunt Goseelinus archiep. Burdigalensis, Goderannus Santonensis episcopus, Guillelmus EngolismenfiS, Isembertus Pictavien- sis, RagemundusVrsatensis, Quiriacus, ^/. Ware- chus Nannetensis, Mangisus Venetensis, Iterius Lemovieensis, & Guillelmus Agennensis, qui omnes adjudicarunt cellam S. Clementis de Cre- donio, Craon, Vindocinensibus eorumque abbati Oderico, contra S. Albini monachos eorumque abbatem Orbrannum cellam hanc sibi vendicantes. Cum Guillelmus VII. Aquitaniæ dux & Pic- txviensis comes, aliter Guido Gofridus dictus, uxo- rem duxisset Aldeardem Burgundam propinquam suam, pro divortio interipsos faciendo Gregorius papaVII. ususest Amato EHorensi suo legato, & nostro Goseelino ; qui cum ea de causa Pictavos convenissent, ab Ilemberto Pictav. episcopo in- digne sunt habiti, uti testatur idem Gregorius ad Isembertum ita scribens epist. 2. libri 11. Postea vero & eodem legato nostro Amato ejuseopo Ellorensi, & mapistro tuo videlicet Goielino archiepi- seopo Burdigalensi, una cum ceteris religiosis viris, pro faciendo divortio Guillelmi Pictavensis comitis I & propinqua suæ, quam pro uxore tenebat, his, inquam, sub apostolica obedientia pro negotio tam gravi, tam christiana religioni necessetrio congrega- tis, conventum illornm per milites tuos nefarie per- turbasti ; quippe qui perruptis monasterii claustris & foribus in consessem irruentes, archiepiseopum & le- gatnm nostrum multa turpitudine dehonestavernnt : reliquos vero minis, conviciis ac verberibus multisque contumeliis afflixerunt, &c. Dat. IV. idus Sept. indict. incipiente XIII. Ea de Te Goseelinus ad summum seripserat pon- tificem, abeoque responsionem accepit ut Romam veniret, aut aliquem sua vice mitteret, qui Isem— I bertum episcopum ibi præsentem accusaret ; vel si Romam evocatus obedire nollet, ut ipsum excom- municatum una cum sui criminis consortibus de- nuntiaret. Romam jam antea perrexerat archiepi- 1074. fC0Pus anno 1’074. ubi in lynodo Romana cau- sam ecclesiæ S. Hilarii adversuS canonicos Picta- venfes defendit, ut legitur in epistola Gregorii papæ, quæ est libri 1. quinquagesima-quarta, data octavo cal. Aprilis ind. XII. Aliæ autem epistolæ hujus papæ in causa Isemberti aut ad eum, aut ad Goscclinum scriptæ, datæ sunt mense Septembri, præseruntque ind. XIII. Goscclinum iterum RoRDIGALENSIS. 804 mam contendisse putat Lopesius ; de quo itinere —— interpretatur hæc Gregorii papæ verba epist. 24. libri sexti ad Amatum Ellorcnsem data vm. id. Martii indict. 2. Gescelinus archiepiscopus. Burde- galensis confrater noster, veniens ad limina apostolo- rum, duxit nobis ad memoriam, qualiter olim actum sit de diseordia monasterii S. Crucis, &S. Severi, &c. quam papa eidem Amato & Hugoni Diensi episcopo suis legatis dirimendam mandat. Quod spectat ad Isembertum, cum interdictus a Giraldo episcopo Ostiensi sedis apostolicæ Iegato obedire contemsisset, eum a communione corporis & san- guinis Domini nostri Jesu Christi separavit Gregorius usque ad lynodum prima Quadragesimæ hebdomada ceIebrandam. Epistola data est xvi. cal. Dec. ind. XIII. estque lib. 11. vigesima tertia. Anno 1075. a noster archiepiscopus habuit, O75* lynodum in S. Maxentii coenobio, ex chronico * Malleacensi, ut legimus tom. 2. BibL nov. Labb. pag. 212. Hoc in coetu cui præfuit Goseelinus, Berengarius hæresim contra realem Christi corpo- ris præsentiam in Eucharistia retractavit, orthodo- xamque de hoc sacrosancto fidei mysterio confes sionem dedit. , An. 1077, Gosceliuus subscripsit litteris doni ’facti ecclesiæ S. Martini Burdigal. olim mona- chorum Malleacensium, nunc Fuliensium. Anno 1078. Hugonem Diensem episcopum 1078. Gregorii papæ VII. legatum huic archiepiscopo negotia facessisse, uti & multis aliis metropolita- nis, conjicimus ex hujus legati epistola ad sum— 7’»»—’•• mum pontificem scripta hoc anno exeunte : Rurdegalensis quoque (archiepiscopus) quoniam vocatus præterito anno ad Arvernense concilium, neque venit neque canonice se excusavit, in eodem concilio ab episcopali officio suspensus est ; quod ille vilipendens, interdictumsibi ufurpavit officium. Rur- sus vocatus ad Augustodunense concilium, quoniam J nullam caufationem nobis misit, etiam a sacerdotio suspendimus eum. Isembertum Pictavorum episcopum cum Gos celino, quem tam indigne habitum ab eo supra vi- dimus, in gratiam rediisse nobis persuademus ; nam eodem anno 1078. cum ipso, & præsente Guidone Gaufrido Aquitanorum duce, hic archi- episeopus præfuit placito inter Ebrardum abbatem S. Crucis de Talomonte, & monachos Vindoci- ncnses super ecclesia de Olerone. Anno 1079. adfuit concilio habito Burdi— 1°79 » galæ a præfatis Gregorio papæ legatis Amato El- lorensi & Hugone Diensi episcopis, ex litteris L Amati pro compositione litis inter abbates S.Cru— ^’7y’CcJ cis & S. Severi pro ecclesia B. Mariæ de Solaco a longo tempore discoptantes. Anno eodem cum WilleImus dux Aquitaniæ ac plurimi alii multa beneficia contulissent B. Ge- raldo Silvæ-majoris conditori, omnia hæc consir- mavit Goseelinus auctoritate metropolitani. Nam in fine instrumenti de iis donis legitur ; Isti sunt C~*L Cel nodatores b ac præfatæ donationis firmatores, 5 ■ Quidam cum Sammarthanis hanc synodum notant ad an. 1075. sed sequendum putamus Mallenc. chronicon. •> In signum paflorum & confirmationem astumebatur corrigia, in qua singuli qui pada rata habebant & approbabant. Ungulos stringebant nodos. Coseelinus 8o ; ECCLESIA BU — ■ Goscelinus venerabilis Surdegalenfium archiepisco- ^HNI t Achelmus archidiaconus, totiusque S. Andreæ 1 clerus, &c. Anno sequenti eadem in concilio Bur- digalensi rursus confirmavit, cum archiepiscopis Rodulfo Turonensi, Willelmo Auxiensi, & plu- rimis aliis præsulibus. Eodem anno venit ad lyno- dum Santonensem, ubi Floriacensibus adjudica- tum est monasterium S. Petri dc Regula, quod Raimundus episcopus Vasatensis sibi vendicabat. Quo rursus anno Goscelinus memoratur in litteris Goffiidi Aquitanorum comitis, multa resti- tuentis monasterio S. Maxentii, ut dicemus agendo de episcopis Pictaviensibus. Anno vero 1081. adfuit Exoldunensi coetui, cujus acta legesis Spicilegii tomo 6. Hoc anno quoque composuit controversiam inter S. Andreæ &S. Severini canonicos, qui suæ ecdesiæ tantum jus habendi coemeterii competere contendebant ; 3uod violaverant S. Andreæ canonici, Otonem e Montal nobilem Vasconem sepeliendo. Char- tam ea de re factam habes in Gallia Christiana fr. Sammarthanorum. Denique hoc anno subseripsit donationi factæ Majori-monasterio, eeclesiæ vide, iicet S. Martini de Campis, al. de Briva. Vide L x. concil. Labb. pag. 380. 1085. Anno 1085. litteras dedit pro restituenda ca- pitulo S. Severini ecdesia S. Petri de Compriants sub Iaicali manu posita. Anno vero 1086. die 19. Junii ex hac vita migravit, sepultusqueest in ecdesia S. Mariæ Lucionensis, ex chronico Mal- Ieacensi. Hic archiepiscopus fuit simul thesaurarius sancti Hilarii Pictav. quo nomine cessit parthenoni B. Mariæ Santonensis quandam infulam Vicum dic- tam, Vic en bas Poitou, quam sibi dux Aquitaniæ restituerat. Praetermittendum vero non est de- cretum, quod eo præsertim petente fecit Gofri- dus Aquitaniæ dux & S. Hilarii abbas, ut nulli c. vm. presbyterorum aut aliorum clericorum fuit cano- col. 171. nici reciperentur hac in ecciesia. A Cum legamus Goseelinum auctorem fuisse A- quitaniæ duci, hujus decreti condendi, pro fabula putamus habendum quod vulgo dicitur hunc ar- chiepiseopum uxorem duxisse, papamque sanxisse ut masculi hujus nobilis gentis, qui Partheniacæ urbis in Pictonibus fuere domini, archiepiscopi cognomen su merent ; quod ad ætatem nostram perseveravit. Sane incredibile prorsus est Gosceli- num qui vivebat tempore Gregorii papæ VII. uxoratorum presbyterorum & clericorum hostis infensissimi, uxorem habuisse, nec in tot conciliis in Aquitania, ipsaque urbe Burdigalensi habitis fuisse diris devotum, & e gradu sacerdotii dejectum ab Amato, & Hugone pontificiis legatis, qui tan- to studio conjugia hæc sacrilegia impugnarunt. Quod autem Partheniacensis dynastæ cognomen archiepiscopi sumserint, potuit inde fieri quod Goscelinus archiepiscopus, ut suæ domus primogenitus, Parthcniaci dominium retinuerit. Hinc Simon ejus frater qui cum uxorc Millesindi * Secondi— eeclesiam Secundiniaci * dedit Raimundo Burgo- gcst/ ^bati, dicitur Partheniacensis castri vice- Sam. r. /. dominus sub fratre archiepiscopo. Porro ad con- FaI— — °7— servandam tanti præsulis qui suam gentem illustra- Tomus / /. RDIGALENSIS. 806 A vit, memoriam, placuit ut nobiIis hæc toparchia —
titulum archiepiscopi retineret, quemadmodum ANNI fere videmus aliis locis contigisse, uti Infulæ-Bur— CHRSTI chordi, InsulæJordani, Monti-sorti-Amalrici, Mo- nasteriolo-Berlæi, &c. Post Gosceiini mortem vacavit diu sedes archi- episcopalis > cujus administrationem obtinebat Si- inon Aginnensis archiepise. an. 1088. uti probat charta S. Severini facta hoc anno III. nonus Decembris Luna x. Simone Agennenfium episcopo locum Burdigalensis arcluepiscopi tenente. XXVI. AmaTUs. B Amatus antequam sedem hanc metropolitanam conscenderet, magnam famam comparaverat iri exigua licet sede Ellorensi ; nam Gregorius papa Vll. eum dignum judicaverat cui vices suas in Gallia & Hispania committeret, quemque consi- lioram sane maximorum participem & adjutorem sibi adscisceret. Utque pontifex cujus minister erat, magna moliebatur, & ad ea exsequenda magnos asiumserat animos : ita legatus ejus Amatus mag- nanimitate & audacia præstabat ; fulminibus Ec- clesiæ, quorum arbiter erat, usus, ad reverentiam quam sibi debitam existimabat, exigendam. Id ~ maxime patuit in concilio Exoldunensi, iu quo -•a communioneabsciditS. MartiniTuronensisca- nonicos, quod recusassent eum solemni pompa excipere, freti nonnullis privilegiis quibus præter Apostolicurn, & Regem, & Turonensem archiepisco-* pumsemel in vita sua, neminem adprocesseonis sus- ceptionem admittebant. Rem gestam narrat Urbia- nus II. apud Baronium, an. 1096. Et quia filius noster Amatus Burdegalenfis archiepiscopus, unus erat de legatis Romanæ ecclesiæ, a Gregorio VIL prædecessere nostro in Galliam destinatus, non ab hac ecclefia procefficnis solemnitate susceptus ; unde etiam graviter contra eosdem clericos commotus, in Exuldunensi coiicilio eos excommunicatione perfode-* ’rat : eum in concordiam & pacem eorum reforma- vimus. Neque eos ad ullam satissactionern, quia auctoritate pollente se munierant, compulimus, neque qualibet pro tali excesse absolutione purgandus censuimus. Hic legimus Amatum fuisse destinatum in Galliam a Gregorio VII. & quidem misses est ab urbe Roma ; conjicitque vir doctissimus Ste- phanus Baluzius in praefatione ad fecundum to- mum Misccllaneorum, eum esse Amatum illum monachum Casinensem cujus meminit Petrus diaconus in lib. de viris illustribus Casinensibus cap. xx. quemque dicit sub Greg. VII. fuisse episcopum, dissimulato tamen ejus sedis episco- palis nomine. Aliunde idem vir doctus probat eum fuisse monachum. Amatus creatus est archi- episcopus in concilio Burdigalensi cui præerat, an. 1 o 8 8. die 4. Novembris, uti legitur in chronico Malleacensi. Concilium hoc Burdigalcnse dictum, quod esset provinciæ Burdigalensis, videtur cele- bratum apud Santonas ; id enim forte significant verba hæc Ademari Engolisinensis episcopi, in litteris quibus quædam largitur monasterio sancti Maxentii, ex ejusilem loci tabula : Ego Ademarus Dei gratia Engolismæ sedis episcopus, sui Santonas ad synodum, in quo ( qua) ab omnibus Fff 8o7 ECCLESIA BU1 nobis Amatus Burdigala civitatis archiepiscopus A ANNI gisctus est, ubi nobis fatis convenienter abbas Adarn CHIUSTI j, Adjutoris Maxentiiservivit & honoravit. Amatus factus archiepiscopus, majori auctoritate, minorique invidia perrexit legatione sedis aposto- licæ fungi. Quæ vero gesserit ut legatus extra suam provinciam, litteris mandare nostri non est instituti j sed quæ fecit ut archiepisc. breviter sunt referenda. Anno 1090. confumavit monasterio Silvæ- majoris, omnes ecclesias quas Goseelinus ejus antecellor huic dederat cœnoblo, sanctitate tum celeberrimo ; cujus confirmationis testis & particeps fuit Petrus decanus & archidiaconus S. Andreæ. Eidem sacro loco dedit ecclesiolam S. Lupl B C. m Inter-duo-maria, & sanctuaria quæ ad illam per- tinebant. « 093. Anno 1093. Burdigaiæ concilium habuit, ex chronico Malleacensi. Nomina præsulum qui ad- fuerunt, nobis suppeditat chartarium S. Petri de Regula, quidve gestum sit in hoc cœtu, docet : nempe Otgerium de Landerone Regulæ priorem, Bernardum Aquensem episcopum proclamasse & compelIasse pro restitutione cellæ S. Caprasii de Pontonis in pago Auseiensi super Adurcium, quam sibi vindicarat episcopus ; sed eam restr- tuendam esse concilii patres judicarunt. Huic ju- dicio subscripsere post Amatum Willelmus Ber— * nardus Ausciensis archiepiscopus, Simon Agin- nensis episcopus, Rainaldus Petragoricensis, Ade- marus Engolismensis, Hodo Bigorræ, Bertran- dus Convennarum, Petrus Adurensis, Stephanus Vasatensis, & Bernardus ipse Aquensis. I oq S• Anno 1095. sedit in concilio CIaromontano ’* sub Urbano 11. in quo pro recuperanda terra sancta bellum sacrum decretum est. Eodem anno adfuit Lemovicis consecrationi ecclesiarum S. Martialis &S. Stephani, Turonisque Majoris-monasterii, 109 6. ubi an. 109 6. interfuit conciIio habito ab Urbano papa II. subseripsitque decreto pro S. Martino. _ Ejusilem fere est temporis concilium Santonen— J se quod celebravit Amatus. Concilium hoc in tabulis S. Johannis Angeriacensis, & S. Hilarii consignari docent Sammarthani. Sed tempus ejusdem indicat tabula Silvæ-majoris in qua legitur : Terram de Doeria, &c. quam ecclesiæ Silvæ-majoris Helias princeps de Didonia cum uxoresua Avicia & filiis…… pro falute animarum suarum donavit, postea pignoravit abbas Malliacenfis, nobis neseientibus ; sed postquam refcivimus, facta pro- clamatione ab abbate nostro Achelmo in concilio Santonensi, recuperavimus judicio episco- porurn & abbatum confirmato in manu D. Amati S Rom. Ecclesiæ legati, Burdigalensis quoque Dei gratia archiepiscopi Actum est hoc am Dom. Incarnationis M. xevII. Eodem anno Urbanus papa magna pompa dedicavit eccle- siam Burdigalensem die 1. Maii, quamvis hujus dedicationis anniversaria soIemnitas non eodem die, sed 2 1. Aprilis celebretur, forte ob concur- sum festi SS. apostolorum Philippi & Jacobi. Missas facimus dedicationem S. Saturnini Tolosæ & consecrationem majoris altaris Caroffensis, qui- bus præsens legitur his fere temporibus ; uti & re- velatloni sanguinis Domini in eodem S. Salvatoris IDIGALENSIS. 608 Caroffensis monasterio ; & fundationi abbatiæ ——— S. Mariæ de Rota cu ; us charta subscriptum ejus ANNI nomen præfert. CHR1ST Anno 1097. pergens iu Hispaniam, Oscæ i°97’ majus templum, post deditionem urbis a Mauris factam Petro Navarræ & Arragonum regi, con- secravit.aut profanis Mahumetanorum ritibus pol- lutamlustravit, & reconciliavit vi. cal. Januarii, adsistentibus Petro Oscensi, Fulcone Barcinonensr, Petro Pampelonensi, & Sancio Lascurrensi epi- scopis, ut memorat post chronicon Malleacense Johannes Mariana de rebus Hispaniæ lib. x. c. 2. Non tacendum cst eum suffiagium lulisse in conci- lio Nemausensi habito iv. idus Julii, in quo Phi- lippus I. rex abstentus & excommunicatus ob Ber* tradam de Monte-forti Fulconis Andium comi- tis conjugem raptam & ductam, vivente Berta le- gitima uxore, post debitam satisfactionem, adec- clesiæ gremium revocati iS est, ex eod. chron. Mali. Anno 1098. concilium celebravit Burdigala 1098. m. nonas Octobris ind. VI. cui subscripsere Ro— Tom, « . landus Dolensis archiepiscopus, Petrus Aginnen— "z’ sis, &c. Charta edita inter instrumenta col. 276. num. xiv. plurima alia de illo nos docet. Finem dedit controversiæ inter decanum & canonicos S. Andreæ, ac Fulconem abbatem monachosque ’S.Crucis, pro ecclesia S. Michaelis extra urbem super Garumnam ; quam monachis adjudicavit, post datum ab abbate sacramentum de possessione.Char— c.xv. coi. tam ea de rc conseriptam damus, ad cujus calcem a76- notatur annus Chr. m.xcix. Urbani papæ II. xii. Mortem oppetiisse Amatum anno 1101. do— 1099. cent Sammarthani, Lopesius, qui laudat chroni- con Malleacense, & alii. Lego tamen an. 1 1 1 2. eum Uzercensi monasterio dedisse ecclesiam sancti Vincentii de Barriaco. At pro 1112. legendum puto 1102. Certe anno hoc ecdesiaBurdigalcn- sis vidua erat, obeunte Amato archiepiscopo, ex _ charta quam edidit Bellius in historia comitum J Pict. pag. 41 o. In charta S. Stephani de Vallibus donatio quædam legitur facta huic monasterio, per manus Amati archiepiscopi Burd. an. 1104. qua de re videndum in Reginaldo hujus loci ab- bate. Attamen Bellius exhibet in probatione hili, comit. Pictav. c. 28. tabulam Angeriacensis mo- nasterii, in qua legitur : An. 1102. Paschali PP. Philippo rege Francorum, Willelmo duce Aquita- niæ, Ramnulfo episc. Santonensi, Burdigala vi- duata pastore Amato arcluejufcopo obeunte. Et paulo post ostendemus anno 1103. Amaldum Amati succeflorem electum appellari. Itaque cen- E semus Amatum aut animam efflasse anno 1101. die 2 2. Maii, aut an. 1 1 o 2. quod videtur signi- sicari in Angeriacensi charta iis verbis : Anno m.c.ii Burdigala viduata pastore Amato archiep. obeunte. Sub hoc archiepiscopo WilleIinus VIII. totius Aquitaniæ dux, multa dedit, seu potius jam ab aliis data confirmavit ecclesiæ Burdigalensi olim a Carolo magno, Ludovico Pio ejus filio, &c. ditatæ, tunc vero temporis miserabiliter dilaplæ ; scilicet tertiam partem cameræ sive monetæ, seu etiam omnium teloneorum, & curtem — legiam
& navim liberam ab omnibus teloneis. Cetera 809 ECCLESIA B l —— legi possiint in diplomate quod edidit Lopesius, ANNI tertia parte hist. c. VIII. pag. 16 $. CHRISTI r * 7 De XXVII. ArnaLDUS-GeRAldI. Amaldus-Geraldi de Cabenaco nobili genere natus, patrem habuit Geraldum Cabenaci domi- num ; qui locus comitatus titulo insignis, sesqui- leuca a Garumna distat, quatuor vero circiter lcu- cis a Burdigala. Gentilitium hoc Arnaldi cognomen ex hoc instrumento chartarii Silvæ-majoris eruitur : Notum sit omnibus quod Arsius de Caba- naco, cum fieret Silvæ-mqjoris monachus, dedit ejusdem loci fratribus totam tertam de Crana, con- cedentibus fratribus suis Arnaldo-Geraldo, qui poj— 1 rea fuit Burdigalensis arch iepiscopus, & Arufatus & Eorto. Patre Geraldo de Cabanaco genitos esse hos fratres docent eædem tabulæ : Testessunt Arna- nevus de Mota, Geraldus de Cabanaco, Arsius ejus filius. Arnaldus legitur Amati successer in chronico 11 oj. Malleacensi, & an. 1103. appellatur electus Bur- degalensis in charta S. Johannis Angeriacensis, de electione Aenrici seu Henrici abbatis, ad quam convenerunt & in capitulo coadunati sunt Ram- nulfus Santonum episcopus, venerabilis Arnaldus nondum archiepiscopus, sed in archiepiscopatum electus, atque nobilissimus Willelrnus dux Aqui— 1 taniæ, cum Hugone LiziniacensI. Integram char- tam dant Bestius in probat, hist. comitum Pict. & Sammarthani in sua Gallia Christiana. In fine le- tolci ! » 1’^tur : Actuttt ostautem ann0 ab Incantatione Dom. 2 F.aS’M.C. III. papa præsidente Paschali, rege regnante Philippo cum Ludovico filio. * ind. 15. Anno 1 107. ind. 1 2. * Gofrido VI. abbati Silvæ-majoris confirmavit eeclesias S. Martini de Narijano & de Caminiaco, assentientibus decano nomine Raimundo & ceteris canonicis, cx pag. 13. chartul. in quo sæpius occurrit mentio hujus archiepiscopi. Anno 1109. judex sedit iu concilio Losdu- nensi inter abbatem Majoris-monasterii & canoni- cos de Camiliaco, cum Gerardo Engolisinensi, Petro Santonensi episc. &c. ex Spicileg. tom. v. P*g— *4— n r f. Amaldum anno 1110. auctoritate secus apol- tolicæ, ecclesiam S. Æmiliani seu Emelionis, quæ septem leucis distat a Burdegala, mutasse in monas terium ord. S. Benedicti, ejusqueprimum abba- tem fuisse Aimonem docent Sammarthani post chronic. Burdigalense ; quibus Lopesius consensit. Hæc abbatia secularis facta, nunc habet capitulum decem canonicorum cum decano. Anno 1111.] litteras dedit de quodam dono facto a Raimundo de Leinario, ecclesiæ S. Martiui de Sadiraco, & Fulconi abbati S. Crucis ad quem pertinebat 1120. hæc ecclesia ; ex S. Crucis chartul. An. 1120. coegit priorem & monachos S. Macharii, ad obe- dientiam præstandam Androni abbati S. Crucis, ut docent ejusilemantistitislitteræ, quas ex lauda- 0. xvk. to chartario descripsimus, & inter instrumenta lo- a78" cum habere voluimus. Sæpe occurrit in tabulis ejusilem cœnobii & Silvæ-majoris nomen hujus archiepiscopi, sed annus non annotatur. Confir- mavit Ildeberto abbati Userciensi ecdesiam sancti Tomus II » IRDIG ALENSIS. 810 A Vincendi de Barriaco, anno 1122. Quo anno * Arnaldus ex hac vita migraverit nondum novi— ANNI mus. Ejus obitus inscribitur in necrologio i 11. cal. CHRISTI Maii. Ejus tempore & cum ipsius consensu fun- datur an. 1108. prioratus S. Fidis de Mansirot, pro Conchensibus monachis tempore Begonis ab* batis, de quo vide C. xvi. coi. 277. XXVIII. GiRARDUS. Quocunque anno mortem oppetierit AmaIdus, ipso hercte de medio sublato, Girakius Engolisi mensis episcopus Burdegalenses infulas arripuit, is ipse qui tam diu Romanæ sedis obiverat legatio- 3 nem, fautoremque se Petri Leonis pertinacissi- mum exhibuit anno 1130. Usurpationem illam ipsi Sagiensis archidiaconus AmuIphus exprobrat hoc modo : Distoli circa extremitates orationis hu- jus de usurpatione Burdegalensis archiepijcopatus apponere, ut ex hoc illa esseænis ambitio tua irte- fragabili liqueat argumento. Engolifmensi ecclesiæ copulatus, spirituali connubio tenebaris : impudens tamen dominandi libido, contemplatione prænomi- natæ dignitatis incanduit ; & dum descendentiunt jam rerum tuarum detrimenta non sustines, ad compensationem sciistratæ legationis, in amplexum quasi ditioris adultera prorupisti ; filiæ saonsus x/x- — cestu matrem nefario polluere non abhortes, & monstrum biceps infaustum seculo prodigium non re- nuis apparere. Non expetitio populi, non cleri præ-. cesset electio : sed etiam nunc excommunicatum re- putans universitas tibi, vel pars saltem maxima re-- fragatur, in partem catholicam multo desiderio stu fpirantes. Vide tom. 2. Spicileg. Petitæ legationis repulsam ab Innocentio fecundo passes est Girardus ipso an. 113 o. quo Innocentius electus estr Obiit anno 1136. illa vero scribebat Arnulfus sub annum 1134. Itaque Giraldus cum foret Engolifmensis epi- scopus & S. Sedis legatus, Villclmi comitis Picta- ) viensis, & Aquitaniæ ducia assensu, cathedram archiepisc. Burdigalensem occupavita. Utruinque a titulum archiepiscopi & legati præfcrt in litteris, quibus concessit Androni S. Crucis abbati & mo- nachis, ecclesiam de Benciaco, perfonis ad ejus fer- vitium olim deputatis destitutam, cum consensu archidiaconorum Gombaldi & Willelmi, atque XVI11- capituli ; cui ad menfam canonicorum, decem so—’>75>* lidos annui census, abbas & monachi persolvere tenerentur : alia onera ipsis impolita legi possiint suo loco. Aliis litteris, quas prioribus duximus coI. s 8 o, subjiciendas, notum fecit, quod eundem abbatem E, cum monachis investivisset de eeclesia S. Nicolai de Grava. Sed his litteris & prioribus notæ temporis desunt. Idem Gerardus cum Gaufrido Camotensi epi- scopo, & apostolicæ sedis legato, atque L. En- golisinensi episcopo, interfuit conventioni factæ inter Fulcherium Orbisterii abbatem, & Petro- niliam Fontis-ebraldi abbatissam. Ubi vides Gi- rardum ita ex Engolisinensi sede fuisse transsa- tum, ut ei datus sit successer in Engolisinensi ecclesia. De hoc Gerardo propter schisina Petri * Vide vitam S. Bemardi in edit. dom. Johan. Mabill. lib. a. C. vi. n. XXXVI. Fffij
- 8u ECCLESI.A BU Leonis antipspæ, dicti Anadeti, cuiadhæsit, / ANNI fainosissimo, plura dicemus in Engolisinensibus CHAIST’episeopis- De Loaou*. XXIX. GaUFREDUS 11L • Goffredus de Loratorio « cognomen hoc acce- pit a loco sic dicto in diœcesi Turonensi Picto- num vicino, qui Majori-monastcrio subjectus est ; debetque distingui ab Oratorio, le Loroux, ordi- nis Cisterciensis monastcrio diœcesis Andegaven- sis. ln plurimis instrumentis abbatiæ Fontiscoini- tis legitur de Laureolo^ quod interpretantur de Lorioie. Porro Gaufridus vir fuit doctrina præs- tantissimus, ad quem scripsit S. Bernardus epis- tolam 125. antequam ad pontificatum provectus fuisset, hortans eum ut operam impenderet in asie- renda Innocentii papæ 11. electione adversus Pe- trum Leonis. Pro ipso quoque scripsit idem Ber- nardus ep. 3 42. ad JofTelinum Suessionensem e- piscopum, qua rogat excusari apud Regem hunc archiepiscopum, in hoc solo reum, quod electum communi consensu Grimoardum abbatem B. M. de AlIodiis consecrasset, hoc est benedixisset. Qui florebat ætate S. Bernardi Petrus Venerabilis abbas CIuniacensis, hunc archiepiscopum celebrat 1. tv. epist, 12. his verbis : Venerabili & præcor- diali nostro domno Gauscido Burdegalensi arclri- episcopo. Inter varias pectoris mei curas, ingesset se aliquando cogitatio de amicitia : invenit nulli supponendum, pene omnibus præserendum quantum adse, illum, illum certe meum Burdegalensern archi- episcopum ; quem non dignitas pontificalis, nonsub- limitas temporalis, mihi in fpirituali & vero arni- co asseciavit ; sed animus terrena spernens, calesti- bus inhians, mores comti, prudentia singularis, ami- citia conflans, & vere Christus ipse ad univeesa mutui amoris primordia se medium exhibens, indi- vifibiliter conjunxit. Hocsemper, ex quo Carthustense iter sanctitatem vestram mihi notam ferit, fiirmissime cordi meo inhæfit. Exordium pontificatus Gaufredi III. satis indi- cat tabularium S. Crucis Burdigalensis, his verbiS : Guillelmus Helias primo anno quo Ludovicus rex * « uniti* Francorum duxit in matrimonium filiam duris * Vasconum & comitis Pictavorum, secundo autem Caoscidi Burdigcdenfis archiepiscopi, deditecclesiæ S Cruciis Burdigal. medietatem derirnæ ab illo loco qui dicitur Estrrius-Lini, usque ad illum locum qui dicitur seudnm de Benaujas. Et fecit primum nodum ipse Willelmus Helias esecundum fecit Willel- lelmus Seguini de lit BreZa *. » • præsentibus, &c. * B, ^. ^nnOfJ^ fncar„, D’M. c.XXXVIII. epacta vii.. ind. I. concurrente v— J Idem iuteiligimus ex Iitteris ejusilem Gaufredi erutis ex tabulario S. Mariæ Santonensis.datiS an. 1 1 3 7* qusous fuepit sucmaut motam, aut moven- dam inter abbatissam conventumque S. Mariæ Santonensis, & Ursonein Porcarium : ibi autem annus.113%. dicitur an. i. promotionisejusdem Gaufridi, nimirum completus. Sic enim ea verba interpretari cogit alia ejusilem tabularii charta nos tri Gaufridi, in qua ejusilem pontificatus annus * Lopefius qui legit de Oratorio, interpretatur Ji Loriolf, Jebuiiset legere dc Laurcelo, ut supra monuimus. RDIGALENSIS. l fecundus componitur cum anno Christi 1137. — Idem denique confirmat ejusdem charta edita a Beflio hist. comitum Pict. pag. 3 09. iu qua annus CHR1STl 16. ejus episcopatus, concurrit cum anno Christi 1151. Unde manifestum fit eum sedere cœpifle anno <136. Ambagem omnem tollit diploma Ludovici regis VII. quo, cum astumta iu conjugem Alienorde filia & herede Guillelmi Aquita- niæ ducis Pictavorumque comitis, tota potitus elset Aquitania, Gaufredo archiepiscopo, & ceteris episeopis & abbatibus ejus provinciæ petentibus concessit, ut in posterum electiones libere fierent sive archiepiscopi, sive episcoporum, sive abba- B tum, absque hominii, juramenti seu fidei per manum data obligatione. In fine legitur actum Bur— 1136. degalæ an. M. c. xxxvI. Chartam iutegram edi— c. xix. dimus iu appendice seu inter instrumenta. An. se* i8#’ quenti secundum Sammarthanos, solemni apparatu nuptiæ ejusdem regis cum Alienorde, al. Ænorde celebrantur, præsentibus cum Gaufredo archiepi- scopo provinciæ omnibus episeopis, uti probat chron. Mauriniacense. Secundum hanc doctorum fratrum sententiam dicendum foret anno quidem superiori Regem Alienoram duxisse, (neque enim ante conjugium dicere potuisset quod legitur iu laudato supra diplomate, sibi jure matrimonii cum C Alienorde seu Alienora cessisse Aquitaniam) sed majori pompa idem conjugium, easdem nuptias Burdigaiæ tanquam in primaria Aquitaniæ urbe cclebrare voluisse. At nunc pene constat eodem tempore quo Ludovicus rex magno apparatu Burdigaiæ celebrari voluit nuptias, jus regaliæ indul- sisse, præsentibus & petentibus Gaufrido archiepiscopo, & provinciæ episeopis. Hoc ad an. 1136. refert diploma Regis ; sortasse errore amanuensis : nam historici, & qui ea de re scripserunt, impri- mis Mabillonius lib. 2. de re diplom. n. 13. id an. 113 7. tribuunt. Certe in tabulario S. Crucis exstat tabula quædam Guillelmi Heliæ vicarii Bur- digalensis, in qua annus 1138. vocatur annus pri- mus, videlicet completus, quo Ludovicus rex Francorum duxit in matrimonium filiam comitis Pic- tavorum ac Vasconum, & fecundus Gaufredi archiepiscopi ; quod adhuc demonstrat exordium episcopatus ejus ducendum esse ab an. 113 6. id- que iterum probat charta qua hoc an. confirmavit monachis de Momac ecclesiam S. NicoIai. Anno 1138. litteras dedit de procuratione ar- chiepiscopi Burdigal. ab abbate S. Crucis debita. An. 1140. adstitit Theobaldo comiti Bsesen- si donanti Burgo-medio * decimam molendino— *BinT P rum Blesensium, ex tabui, ejusilem cænobii, & eodem anno subscripsitdiplomati regis Ludovici, quo confirmavit parthenoni S. Mariæ Santonensis j factas donationes. Anno sequenti adfuit adhuc j* » /# ». eidem principi confirmanti Agneti ejusilem loci abbatistæ carnbiturn monetæ. Gausiedus monasteriis benefacere solitus, inter canonicoS S. Martini, & S. Cypriani Pictaviensis monachos pacem restituitan. 1142. An. 1144* I445* signuni apposuit litteriS Ludovici regis pro S. Petrx pueiiariS ecclesia, quæ de jure S. Martini fuerat, cxS. Martini tabui. An. 1148. convenit adcon— 144*’ cilium Remensesub Eugenio papa III. celebratum 813 ECCLESIA Bi incausa Gilberti Porretani Pictavorumepiscopi, s ANNI nostrum Gaufridum docet epistola al- CHfUSTl tCTjys Gaufredi scilicet Clarevallensts. Attamen in lite quam habuit hic episcopus cum S » Cypriani abbate & monachis, causa cecidit Gaufredo archiepiscopo judice, ex ipsius litteris datis iv. cak Septembris anno 1149. ejus episcopatus anno decimo-quarto ; quæ notæ confirmant an. 113 6s inchoatum fuisse Gaufridi pontificatum. Has da- C XXI mus litteras, præsertim quod ex ipsis eruamus no- « ol. a 81. titiam cujuldam fynodi Burdigalensis aliunde in- cognitæ. 1150. Anno 1 Ijo. ratam habuit concordiam inter Mathildem rontis-ebraldi abbatissam, & Julium 1 abbatem de Corona, ejusque litteras hac in causa datas exhibent hic Sammarthani. Anno sequenti, unus fuit ex judicibus controversiæ quam movit * Vouvant. Sebrannus Chabot dominus Vulventi ♦ adversus abbatem Malleacensem, pro custodia hujus cœno- bii ; uti nos docet diploma Ludovici regis editum a Bestio in historia comitum Pictav. & in archi- episcopis Burdigal. Galliæ Christianæ fr. Samm. Decretum in diplomate relatum, suis iitteris con- firmavit & publicavit Gaufredus eodem anno 1151. ind. xv. episcopatus sui anno 161 Adfuit lynodo Balgentiacensi ad Ligerim.die Martis, al. Veneris ante Dominicam Paschæ floridi, < an. circiter 1154. quo in conventu decretum est divortium propter cognationem iuter Ludovicum regem, & Alienordem, quæ postea nupsit Henrico Normanniæ duci, Andegavorum comiti, postea regi Angliæ. In actis autem concilii appellatur Laufrcdus, pro Gaufredus. Eodem anno curavit funus Gisseberti Pictavorum episcopi, cum pro- vinciæ episcopis. Ipse obiit die 18. Julii an. 11 5 8. sepultusque est in ecclesiæ metropolitanæ sacello Dci-paræ virgini dicato. Notatur in necrologio Fontebraldensi ad 1 5. cal. Augusti. Hujus antistitis meminit cum laude vetus chro- nicum Normanniæ, ut viri religiosi, & verbi Di— 1 vini praeconis egregii ; de quo etiam apud Rober- tum de Monte iu supplemento Sigeberti. Fuit a- micus Sugerii celeberrimi S. Dionysii abbatis, ad quem scripsit quinque epistolas quæ adhuc exstant. Laudes a Petro Venerabili abbate Cluniacensi Gau- fredo datas jam præmisimus ; ambitus tamen ipsum alicubi insimulat, quasi vellet ita sibi subjicere suæ provinciæ ecdesias, ut in eis poneret non episcopos sed ministros. Vide epist. quintam 1. v. ad Innocen- tium papam II. iu qua queritur de dilata consecra- tione electi Engolilmensis. Andreas Quercetanus vir doctissimus in notis ad Bibliothecam Clunia— ] censem, docet quidem Petri Venerabilis tempore fuisse Burdigalæ duos archiepiscopos nomine Gau- fridos, unum qui a Ludovico VII. impetravit immunitatem a regaliæ jure ; alterum qui fuit con- cilii Balgentiaci præses. At duplicem Gaufridum admittere nihil cogit, nullaque indicant vetera monumenta. Imo contrarium lucuIenter patet ex duabus chartis, una Novi-Monasterii, Moustier- neus, ubi legitur Gauscidus Burdigal. ecclesiæ dic- tus episcopus, X Sedis apost. legatus VII. calend. Novembris an. ab Incarn. M. C. LVII. ind…….. episcopatus an. XXII. Altera quæ est Fontis-co- Tornus II. JRDIG ALENSIS. 814 mitis in qua cognominatur de Laureolo, data eft —— anno Christi M\ Ci Lin » quem Gaufridus appei- Iat decimum octavum sui episcopatus^ Cum Gaufredum præsuisse Balgentiacensi coetui, in quo de distolvendo conjugio Ludovici re- gis cum Alienora est actum, consentiant Sanlmar- thani & Lopesius, quæritur quo jure id factum t Balgentiacum enim ad Burdigalensem pro vinciant minime pertinebat. Respondet autem Lopesius Gaufridum id fecisse jure legationis apostolicæ^ Certe necrologium ecdesiæ Burdig. in libro vil- loso, ad diem xv. cal Augusti, ubi ejus meminit, eum simul appeIlat archiepiscopum & legatum, B exstatque iu tabulario S. Crucis Burdeg. ejusilem charta, Arnaldo hujus monasterii abbati inscripta » in qua se praefatur archiepiscopum & sedis aposto- Iicæ legatum, dataque est an. 1153. quo circiter tempore habita est lynodus Balgentiacensis. Ideni legitur titulus iu tabula Novi-Monasterii, de qua infra. Sedente Gaufredo, ipfoque auctore, cano- nici Burdigalensis ecclesiæ, qui prius erant secula- res, facti sunt regulares, ut nos docet charta hæc tabularii ecdesiæ : Ego Petrus Dei gratia humilis abbas S. Romani de Blavia, univerfis Ecclesiæ Christi fidelibus tam præsentibus qnamsuturis. Notum fieri volumus quo- 3 niam cum ex mandato Romani pontificis domini Eu- genii, venerabilis pater D. Auberteus Ostieesis api* scopus Sedis apost. legatus>& dominus Bemardus abbas Clarævaliis, multæque alia religiosæ & ho- nestæstersonæ versus Tolosanas partes alit expugnans des hæreticos hærefimque exstirpandam terræ illius proficiscerentur, per Aquitaniam transeuntes, præ pace inter dom. Gauscidum venerabilem BnrdegaL arch iepiscopum &’clericos suos Burdeg. sedis cano- nicos reformandam, rogatu ejufdem dem. arehiapi- scopi, Burdigalam usque descenderunt, ubi & nos conveneramus. Erat autem difiordia gravis & ma* xima, quæ etiam per multum temporis duraverat D inter eundem dem. archiepiscopum & clericos suos, pro eo quia idem D> archiepiscopus, in eadem sede Burd. canonicos regulares, qui in communi vita, & fecundum S. Augustini regulam ibi Domino inservi- rent, instituere volebat Juxta voluntatem & mande- tum Rom. pontificum D. Innocentii, D. Lucii ; con- cesseone vero & assensu Di Ludovici illustris regis Francorum & ducis Aquitanorum, qui auctoritate privilegiorum suorum hoc confirmaverant. Quod cum quidam de ejufdem ecclesiæ canonicis conceississent, ceteri qui contradicebant, pro inobe- dientia & contumacia sua, ab eodem D. archiapi- £ scopo & a prædictis Rom. pontificibus excommunicari, & a snseeptis ordinibus & ecclesiasticis bene- ficiis privati diusub sententia manserant, refipiscere nolentes. Atque ob hanc eandem dissenfionem litem D. archiepiscopus extra urbem & ecclesiam suam, per quinquennium & eo amplius fuerat, ecclefia lar borante & per tantum temporis a divino vacante officio. Cum ergo ad Burdig. ecclesiam in tanta de-- solatione pofitam præsatus D. legatus & D. Cla- rævallis, & aliæ religiosæ & authentica petfonæ descendissent, ibique nobis cum ipsis afficientibus, utsupra dictum est, cum in manu D. Clarævaliis præsati Burdegalenfis clericiposuissentse exsecuturos Fff iij 8if ECCLESIA Bl — quidquidsuper hoc illistutaerent ; & hoc idem D.. ANNI ærchiapiseopus concessesset, cooperante divina gratia CH®ISTI in hunc modum pacis & eoncordiæ hinc inde convenerunt : Quod clerici qui rebelles exstiterant, canonicatum regularem in ecclesia B. Andreæ, in sede videlicet Rurdig. deinceps in perpetuum habendum & confer- vandurn communiter concessernnt, hoc modo quod singulis, qui ejusdem ecclesiæ canonici superstites erant decedentibus, velsi mutatione vitæ, seu quo- libet alio modo, præbendam quam in ecclesia illa < L mittt— habebant omitterent *, loco eorum regulares substi- tuerentur per manum Burdegal. D. archiepiseopi, &c. Sed & cum de viginti quatuor, qui numerus solet esse canonicorum Burd. ecclesiæ, nunc adpræsens posttis ibi quinque regularibus cum novem se- cularibus qui superstites erant, quatuordecim & non plures omnes essent ejufdem ecclesiæ canonici, do- nec vel post deceffum secularium, ut dictum est, vel vita eorumdem, si cum pace & assensu ipsorum fieri posset, numerus ille adimpleatur. Nihilominus ab tifdem clericis concefficm suit ut illi quinque regula- res, si D. arcluapiseopo & iisdem regularibus vi- detur, ad commune refectorium cum secularibus veni- rent communiter viventes, communiter fervientes, &c. Actum hoc atque firmatum inpræsentia & in manu D. legati, &D. Claræ-vallis, videntibus & audientibus1 D. Raimundo Aginnensi, D. Bernardo Santonenfi, D. Raimundo Vasatenfi ep. fratribus quoque nostris Audoino Castellionenfi, Guidone Cariloci, Aimone S. Æmiliani abbatibus, &c. Ad memoriam & mu-- lamentum rei precibus utriusque partis hanc præ- jentem paginam exinde fieri, & figilli nostri munimine firmari præcepimus. Fuit vero facta hæc concordia Burdigalæ in domo D. archiepiseopi, anno ab Inc. Dom— M.C.XLV. VI. noti— Julii, ep. XXV. Rom. pontif. D. Eugenio papa III. Ludovico rege Francorum & duce Aquitanorum, prædicto D. Au- berico legationem in regno Franciæ obtinente. Ex iis discimus ante institutum canonicorum Regularium in ecclesia Burdig. receptum, canonicos tamen commune refectorium habuisse. XXX. RAIMUNDUS I. Raimundum quem cognominant, de Majolio, a Claudius Robertus * & Sammarthani fratres, ex episcopatu Petracoricensi afsumtum legimus ad metropolitanam sedem, vita functo Gaufrido an. 1158. hunc autem notum fecit, inquiunt, codex S de gestis pontificum Engolisinensium : magna b inter canonicos Burdegalensis ecclesiæ de novi archi- apisiopi electione contentio excitata est, ac totum negotium dirimendum, Engolisinenfis, Pictavensis, Petracoricenfis, & Agennensis episcoporum arbitrio reliquerunt ; qui cum de homine doctrina & mori- ■ Claudius Robertus loquitur de Raimundo tantum in epi- Icopis Petracor, ubi eum de Majolio cognominatum ait, sepul- tumque fuiste in ecdefia Burdegal. at nullibi dicit eum post se- dem Petracoricenscm, Burdigalensem obtinuiste. k Ignoramus quo ex codice Sammarthani fratres quæ scquun- tur desumscrint. Exstat tomo II. bibliothecz Labbeanse p. 34.9. tiistoria pontificum & comitum Engolifmensium in cujus cap. tj 8. de Hugone episcopo quædam leguntur de elcAionc suc- cestoris Gaufridi & contentione inter episcopos ad hanc eieAio- •nem congregatos, & Henricum II. Angliæ regem qui Johan- aem Secli magistrum scholarum PiAavienstum in archiepisco* pum consecrari cupiebat : sed ibi non dicitur quinam fuerit •ledus JRDIGALENSIS. 816 A bus insigni in Ganseidi demortui locum sufficiendo — ■ confilium haberent, supervenit Henricus II. Angliæ ANNI rex, dux Aquitaniæ, eosque obnixe rogavit ut Jo— CHRISTl hannern de Secti, al. Secoium, gymnafii Pictavienfis magistrum, antistitem crearent. Verum nullius suit momenti regia auctoritas, quod saerarum litterarum inscius esset t ficque ad episeopatus apicem Rai- mundus evehitur. Sed brevis ævi pontificatum te- nuit ; defuitctus enim an. M. c. Lix. 1 o. cal. Jan. 1159. vel 11. calend. ex necrologio libri villosi tabularii eccl. Burdig. tumulatur in basilica metropolitana Burdegalensi. Lopesius laudat bullam quandam Hadriani papæ IV. ad eum datam IV. cal. Junii. B Oihenartus, qui ejus meminit in sua notitia Vas- coniæ, docetque ipsum ex Petracoricensi episcopo factum esse Burdigalensem metropolitanum, tes- tem appellat Johannem Puteanum de Petracoric. episcopis. XXXI. HarduiNus. Harduinus in ecclesia Cenomanensi decanus fuerat, antequam eligeretur in successerem Rai- mundi, anno 1160. ejusque meminit Robertus de Monte iu appendice ad Sigebertum. Post annos tres ex hac vita migravit, apud Montem-Pessiilla- num iu comitatu Alexandri papæ III. an. 1163. ex Roberto de Monte in suppiemento ad Si- gebertum, vel 1162. uti contendit Lopesius non contemnendis sultus rationibus, ductis ex tempore quo Papa moratus est apud Montem- Pestulanum. De eo legitur in necrologio ecclesiæ : IV. nonas Julii obiit Ardouinus archiepiscopus. Corrupte in chronico Normanniæ appellatur Balduinus ; sic enim ibi legitur : mortuo Balduino arch. Burdegal. apud Montem-Pessellanum, dum ibi in curia Papæ moraretur, episcopus Lactorensis ei succejsit. XXXII. Bertrandus I. D Bertrandus ab ecclesia Lactorensi ascendit ad Burdigalensem an. 1 162. aut 1163. quod pro— 1163. batur ex charta compositionis factæ inter ipsum, & Bertrandum S. Crucis Burdigal. abbatem anno M. c. lxvI. quem annum Bertrandus archiepisco- pus appellat lui episcopatus quartum. In ea se legatum sanctæ sedis apost. præfatur. Anno 1164. memoratur in charta pro coenobio B. Mariæ de Prato-Fornelli, & anno 1165. dedit chartam pro j j 6 c. parthenoneS. Laurentii de Eseures seu de Obseu- ris. Lopesius indicat chartam quandam tabularii S. Crucis, qua Bertrandus subjicit huic monaste- £ rio S. Michaelis ecdesiam ; quam subjectionem confumavit Alexander 111. sui pontificatus an. VI. At vero ascetæ hujus abbatiæ contendunt eccie- siam hanc fuisse subditam S. Cruci a Goseelino archiepiscopo ; unionemque jamdiu antea factam Alexandrum sua bulla roborasse ob rebellionem monachorum S. Macharii adversus suam matrem, scilicet S. Crucis abbatiam. De hac inobedientia questuserat Bertrandus in sua epistola ad summum pontificem : Beatissimo patri & domino Alexandro per Dei gratiam sumrno & universali pontifici, Bertrandus Burdegalensis ecclesiæ minister licet indignus salutem 8i ? ECCLESIA BI •’» •• ■ & omnimodam cum debita subjectione reverentiam. > CHRISTI Plaantwto3, reverende pater, utsententiam quam dilectus filius noster Bertrandus abbas S. Crucis in monachos sancti Madtarii ob inobedientiam & rebellionem promulgavit, ratam haberetis & firmam. Verum quidam de prædictis fratribus in solita adhuc contumacia & rebellione peesistentes, mandatis vef- tris obedere, & abbarisuo ecclesiæque S. Crucis obe- dientiam & reverentiam, quam debent, exhibere contempnunt, & sententiam ipsius abbatis, nostramy sed vestra auctoritate confirmatam adhuc sustiuere non formidant. Hoc itaque sanctæ discretioni vestræ duximus significandum, ut si forte ipsi ad pedes I sanctitatis vestræ accesserint, eos noveritis in jam- dicta sententia permanere. Sit autem, pater, bene-- placiti vestri ecclesiam S. Crucispn qua vobis attentius supplicamus, in justitia sua, ficut cæpistis, favere & manutenere- Rescrlpsit pontifex archiepiscopo nostro in hæc verba : Alexander episcopus servus fervorum Dci, venerabili fratri Bertrando Burdigalensi archiapi* scopo, apostolicæ sedis legato salutem & apostoli- cam benedictionem. Sicut ex tuarum litterarum con- tinentia nuper accepimus, tu mandati nostri teno* rem efficaciter prosecutus.sententiam quam dilectus ( filius noster Bertrandus abbas S. Crucis in monachos sancti Macharii ob inobedientiam & rebellio- nem suam promulgavit, ratam & firmam habuisti, & eam auctoritate nostra & tua pariter coascrmasti : super quo utique sollicitudinem tuam, ficut dignum est, commendamus, & ntsententiam ipsam’ratam nabeas, & per parochiam tuam inviolabiliter usque ad dignam satisfactionem facias observari, & præ- sentium fignificatione injungimus : nos enim juxta sollicitationem tuam ita honestati nostræ providebi- mus, quod fi dicti monachi ad nos venerint, nihil auctore Domino reportabunt quod debeat dedecere. Datum Laterani II. cal. Februariis I Anno 1170. Bertrandus archiepiscopus cum multis Aquitaniæ proceribus Eleonoram Henrici II. Angliæ regis siliam comitatus est, cum in Hispa- niam deducta Alphonso IX. Castellæ regi nupsit, ut referunt Hieronymus Zurita in Annalibus Ar- ragon. & Johannes Mariana, ubi eum Bernardum contra veterum monumentorum fidem-nominat. Sed affinitas illorum nominum sæpe in errorem induxit amanuenses, & ipsos scriptores. Hocan- no quoque dedicavit ecclesiam S. Amantii Bu- * xiensisa cum Petro episcopo Pictaviensi, &c. ex ViIetom.x. tab. ejufdem loci. Ibidem iegitur celebrasse con- ""cis Lab— cilium Engolismæ, cum dom. Rotgerio S. Rom. J iX tf>i ! iolas ecclesiæ subdiacono & legato S. SediS ; cui adfue- cddomlpi— 111111 Pctrus Engolisinensis, Johannes Pictavien- popinova. sis t & alii comprovinciales episcopi ; verum quo tduionu. annQ mjn ; me notatur. In necrologio hæc de ejus obitu scripta : xv. cal. Januart obiit Bertrandus arcluepifcopus atque legatus. In episcopis Lactorensibus diximus Bertrandum cognominatum de Monte-alto in tabulis Madirani, sedisse tempore Geraldi de Bartha Ausciensis arch. circa annum 1170.nec monuimus eum transtatum a Attamen in charta dedicationis hujus ecclesiæ iegitur Btr- nardus : at non mirum amanuenses in scribendo nomine hoc hallucinatos oste. IRDIG ALENS1S. B18 L fuisse ad eeclesiam Burdigalensem. Certe st sedit **•’1 1 anno assignato in cathedra Lactorensi, non est h * qui factus est Burdigalensisarchiepiscopus 1162. CHRISTI vel 1163. Claudius Robertus, Oihenartus, & Sammarthani, in catalogis archiepiscoporum Bur- djgalæ, docent Bertrandum ex lede Lactoratenfi vocatum fuisse ad metropolim Burdigalensem ; qui tamen in reœnsione episcoporum Lactor » de episcopo Bertrando prorsus filent. His omnibus perpensis conjicimus Bertrandum quidem cogno- minatum de Monte-alto a nobis collocatum inter præsules Lactorenses, eundem esse qui postea re- 1 xit Burdigalensem metropolim ; at brevi tempore vixisse iu episcopatu Lactorensi, nec attigisse an. 1170. L t XXXIII. GUILLELMUS I. TemplIER Guillelmus cognomento Templarius, ex ab- bate Radinginsi in Angtia, eligitur Burdigalæ archiepiscopus an. 1173. coram Henrico rege i 173. Angliæ & duce Aquitaniæ, ex chronico Gaufredi prioris Vosiensis^ Anno sequenti eeclesiam paro* 1174. chialem dedicavit, quam postea capitulo contulit. Eodem anno cum diu controveriia fuisset inter , S. Andreæ canonicos, & S » Crucis abbatem Gh ’raldum, ac monachos pro juribus & limitatione eeclesiæ S. Michaelis ; tandem auditis ex utraque CLzrrW. parte rationibus, Guillelmus archiepiscopus con— * firmavit huic eeclesiæ capellaniam, baptisina, & alia parochialia jura ; prætereaque terminos hujus parochiæ constituit. Hanc sententiam Alexander papa III. ipso archiepiscopo petente, confirmavit, diplomate misse GiraIdo abbati & capitulo S. Crucis dato Laterani vm. cal. Junii. Anno 1175. cum idem papa præfatis abbati 1175 » & monachis potestatem dedisict eligendi sacerdo- tes in parochialibus ecclesiis, & electos episcopo ) loci repræsentandi, Guillelmus hoc ratum habuit. Eodem anno circiter litteras dedit de judicio lato P i7’ inter Geraldum abbatem monachosque S. Crucis, & Amal vinum de Blancafort, mandato accepto a fummo pontifice. Auditis testibus sententiam tulit adversus præfatum militem, qui injuste exigebat a monasterio avenam & panem ad canes, Ex chartul. gallinam ad accipitrem, &c. Has GuilIelmi char— ^]V tas edidimus inter instrumenta..ol. 284/ An. 1 177. mense Decembri apud Grandem— 1 177, montem in ipsius manu juravit Audebertus comes Marchiæ, qui vendiderat totam terram suam, & , quidquid hereditario jure sibi contingebat, Hcn- L rico Anglorum regi, pro quindecim milIibus librarum Andegavensis monetæ, & pro 20. mulis, & pro 20. palefridis. Litteras venditionis exhi- bct Gallia Christiana Sammarthanorum fratrum in hoc archiepiscopo. Anno 1 179 « concilio interfuit Lateranensi. 1179. Anno 1182. 7. cal. Juhisolemnidecreto con— 1182. cessit & confirmavit Theobaldo Cluniacensi ab- bati, quidquid a suis prædecestoribus & ab epilco- pis provinciæ suæ, Aginnensibus, Petragoricensi- bus, Engolisinenlibus, Santonensibus & Picta- vensibus olim huic monasterio datum fuerat. Anno 1184. Raimundus Silvæ-majoris abbaS 1 1 8a. in ejus præsentia querelam deposuit contra W. de B19 ECCLESIA Bl Curton, & Richardum de Rioncio milites, super J ANNI damnis quæ inferebant iu terra de Corbclace, n justitiam hujus loci vi rapientes. Archiepiscopus vero in eos sententiam excommunicationis vibra- coL a^V Integram chartam legere non pigebit inter nostra instrum. Eodem circiter anno consecravit Henricum de Soliaco Bituric. archiepiscopum. <186. Anno 1186. Richardus dux Aquitaniæ regis Angliæ fuius, dedit, hoc est consumavit eeclesiæ Burdigalensi jura omnia ipsi olim ab Aquitaniæ ducibus concessa, testibus Stephano decano & aliis. An. 1187. Guillelmus dedit R. abbati Faeziæ, ecclesiam sancti Petri de Luciaco. Annus mortis Guillelmi nobis non est certus. Inscribitur xvn. ■ cal. Octobris, in necrologio Burdigal.ecclesiæ, cujus capitulo dedit quartum partem decimæ apud Barsac. KALMORT XXXIV. HELIAS I. Heliæ natalium splendorem testatur cogno- tnen quod est antiquæ nobilisque familiæ de Mala- morte iu Lemovicibus ; cujus stiepis fuit toparcha de Mala-morte, primus regis Francorum senescal- ius Lernovicensis. Heliæ pontificatum inchoatum -anno circiter 1182. docent Sammarthani fratres, quos sequitur Lopesius, sed perperam, cum ex dictis anno 1187. adhuc præsuerit Guillelmus.’ Itaque Helias, si adstiterit Henrico juniori regi de- signato, morienti apud Martellum, Turenæ vice- comitatus oppidum, an. 118 3. quod aiunt Sam- marthani Willelmum Neubrigensem laudantes, nondum tunc erat archiepiscopus, sed solum can- tor Lernovicensis ; nam hac potitus est dignitate ante suum pontificatum, ex patriarchio Bituri- censi, in Henrico de SoDaco archiep. Bituric. 1188. An. 1188. cum regularis obfervantiæ vigor intepuissec in ecclesia S. Severini, ab annis 40. Clementi III. papæ placuit illam a tali jugo exime- rc ; cujus pontificis bullas ea de re exsecutioni. mandavit Helias archiepiscopus, etsi semper tene- rentur ad vitam communem, quam per plures an- nos observarunt. Anno 1189. cum aliis præsu- libus extulit religioso cultu S. Stephani de Mureto Grandimontensis abbatis reliquias, ex veteri hu- jus monasterii instrumento. An. 1190. accusatus fuit a capitulo, coram summo pontifice ; nec ab- solutionem obtinuit, nisi soluta multa pecunia ; uti Richardus rex Angliæ exprobrasse Octaviano car- pag. 668. dinali Ossiensi episeopo legitur apud Rogerium de Hovcdcn. 1192. Anno 1192. composuit quandam controver- siam inter abbatiam S. Crucis & siliam Stephani 1195. de Turre. An. 1195 « cum inter ipsum & capi—’ tulum discordiaexarsisset, arbitrio Bertrandi Agin- nensis episcopi se subjecerunt ipse & Stephanus decanus capitulumque S. Andreæ, ut de mutuis querelis sententiam proferret. Itaque judicante e- piscopo, Helias canonicoS recepit ad oscuIandam manum suam, consensitqueut status ecclesiæ idem csiet ac tempore archiep Bertrandi & Guillelmi. Inhibuit vero episcopus Aginnensis ne archiepi- scopus aliquem canonicorum sancti Andreæ absque manifesta rationabili causa, & fine ordine ju- diciario, vel post Iegitimam appellationem, vel JRDIG ALENSIS. 820 L extra capituium aut ecclesias eorum, interdicti vel
excommunicationis sententia præsumeret innoda- re : Factum hocati. ab Incarnat. Dom. M. C. XCv. insesto B. Radegundis reginæ, præsentibus dominis O. abbate S. Johan. Angeliac. &c. chartam refert Lopesius, ex tabui, ecclesiæ Burdig. Eodem anno Helias fecit amicabilem concordiam inter Amal- dum de Vitrinis abb. S. Crucis ejusque mona- chos, ac Aiquelmum Willelmi de Lesparra & cofagX6, x’ Senebrunum fratrem ejus, &c. 2 An. 1196. suis consiliis & monitis, monachos Silvæ-majoris ac milites Templi ad pacem revoca- vit, eorumque dissidiis finem imposuit ; composi— c. xxx. 8 tionis chartam ea de re factam edidimus. Co1 187* Anno 1199* Alienor Angliæregina, ducissa Normanniæ & Aquitaniæ, & comitissa Andega- viæ, Burdigalam venit, & die 4. Julii litteris datis apud Solacum confirmavit monasterio S. Crucis omnia jura & privilegia. Anno 1200. Heliasdie 23. Maii, benedixit 1200. conjugium Ludovici filii Philippi Augusti cum Blanca nepti regis Angliæ, quod celebratum est in ditione ejusilem Angliæ regis non longe ab An- deliaco, quia tunc Franciæ regnum subjacebat interdicto. Eodem an. Aimericus vicecomes Toar- censis, hoc archiepiscopo teste, recognovit se esse hominem-ligium Johannis Angliæ regis ; & an. 1201. facta est confoederatio inter Sancium Na- varræ regem & Johannem Angliæ, ex collect. Rimerii tom. I.pag. 117. & 128. An. 1202. 1i02 « professes est capitulum jus habere decanum eligendi, inquiunt Sammarthani post Oihenartum in Notitia Vasconiæ pag. 43 6. quod anno 1181. Lucius 111. consumavit, ut docet Lopesius tertia parte hist. archiep. Burdigal. Fato functus est an. XtmnwM. 1206. ut indicat chronicon S. Stephani Lemov. Ejus obitus inscribitur necrolog. Burdeg. eeclesiæ ad xiv. cal. Aprilis. Heliam pauperum studiosum fuisse his litteris J ex Silvse-majoristabulario erutis probatur : Helias Dei gratia archiepiscopus Burdigal. dilectis, &c. per significationem præsentinm ad notitiam vestram duximus transmittendum, quod Petrus Iterii Buca de bove, Bouche de bœuf, miles de Calefio San- tonensis diœcesis, in auxilium eleemosynæ generalis, quamannuatim Burdigala, juvante Domino statui- mus faciendam, decimas S. Mariæ de Calesio Santonensis diœcesis, & S. Petri de Belunda Petrago- ricensis diœcesis nobis donavit. In monasterio Silvæ- majoris tumulatus, ibidem habet anniversarium. XXXV. GUILLELMUS II. £ Guillelmus, quem Sammarthani cognominant de Gebennis, vetus autem codex tabularii Burdi- galensis appellat Guillelmum Amanevi (Amane- vus quoque dicebatur) anno 1207. auspicatus 1207. est pontificatum, ut communis docet sententia ; quo anno dedit capitulo ecdesiam S. Eulaliæ de Embares. Anno 1208. apud Silvam-majorem confirmavit donum Guillelmi Amaudi militis, de dominio quod habebat in decima de’Solinac. Eodem anno sedavit controversiam inter Amalvi- num abbatem, & Bernardum Descoxam militem, super hereditate Raimundi Bernardi de Lazaus, & Petri de Cessac 8z> ECCLESIA BU ■ ’ — & Petri de Cessac militum, eamque dictus Desco— j ANNI œflit, præsentibus Helia Vigerii Cave Bur- CHRIST dggafenfj jotlice a partibus electo, quam cessio- nem idem Descozam firmavit apud Burdegalam. In ejusilem archiepiscopi præsentia constitutus Sancius Adil miles, pro saiute animæ suæ & pa- rentum suorum, qui apud Silvam sepulti sunt, contulit quartam partem molendini de Lazaus. Hoc donum confirmavit & sigillo suo munivit 1210. GuiIlcInius an. 1209. Anno 1210. composuit inter capituium & præpositum dynastiæ de Legia, Leige. His temporibus Bituricensis archiepiscopus & primas cœpit conqueri quod archiepiscopus Bunlegalensis obsequium sibi jure primatus debi-1 tum præstare denegaret ; qua de re Philippus rex, dictus Augustus, ad Innocentium papam III. scripsit mense Maio anni 1211. Cum Burdegalensis episcopus prædecesserum nonsequeus vestigiaese adeo obedientem & devotum ecclesiæ Bituricensi exhibere non velit, suut iidem prædecesseres sui secisse noscun- tur ; paternitatem vestram cum quanta possernus devotione cogamus, quatenus jus Bituricensis ecclesiæ, intuitu Dei, & precum nostrarum obtentu conservare velitis, &c. Innocentius papa caulæ Bituricen- sis primatis favere visus est ; & cum Guillelmus archiepiscopus, ac Pictaviensis præsul obstitissent archiepiscopo Bituricensi, jurildictionem exercere’ intra fines provinciæ Burdigalensis cupienti, ut- rumque summus pontifex citavit ad concilium Lateranense IV. anno 1215. celebratum. An. 1212. profectus est iu Hispaniamad sup- petias ferendas Alfonso regi cognomento Parvi, adversus Saracenos, cum multis viris bello præs- tantibus. At cum ipsis insciis & inconsuitis, Rex pacemfecisset, nostriGalli, archiepiscopusque ipse cum episcopo Nannetensi, in patriam reveni sunt, uti narrat Albericus in chronico. Idem legitur de reditu Guillelmi archiepiscopi, aliorumque Fran- corum, in epistola ipsius Alphonsi regis ad Inno— j- centium papam, quæ est libri xv. epistolarum Innocentii papæ 182. al. 179. Hic est Alfon- sus XI. Castellæ rex qui insignem victoriam re- portavit de Saracenis, quorum centum octoginta quinque millia equitum, peditum innumera pene multitudo vel capta, vel cæsa •. Tabulae. Guillelmus an. 1217. testis fuit transactionis Caret/. inter Amaldum episcopum Aginnensem & Si- 1217. monem Montis-fortis dominum ducem Narbo- nensem & comitem Tolosanum super justitia, sisco & moneta civitatis Aginnensis, 14. calend. Maii, præsentibus archiepiscopo Auxitano & multis aliis præsuiibus. Erat apud Acconem anno 1221. p mense Octobri, ex litteris Hugonis comitis Ru- thenensis, de vitia Caneto data domui hospitalis Jerofol. 1*22. An. 1222. cum graves Iites inter capitula S. Andreæ ac S. Severini, eorumque decanos post multas impensas non potuissent fopiri, electi sunt a partibus episcopi Bigorritanus & Convenensis, quorum judicio stare promiserunt sub jurejurando & poena quingentarum marcarum argenti. Quid definitum fuerit legitur in veteri instrumento quod edidit Lopesius lib. I. C. Xi. pag. 119. * In loco dido vulgari lingua : Las Navas de Tolosa, Tomus II. RDIGALENSIS. 8ig 1 Anno 1225. ferit quandam permutationem — ■ cum abbate & monachis 0. Crucis, iu festo sancti ANNI Dionysii martyris. Eodem anno litem composuit CHRISTI inter Willelmum Gumbaudi abbatem S. Crucis, & Geraldum nepotem suum sancti Michaelis capellanum. Anno 1226. Romæ degebat, ex Matthæo 1226* Paris ad hunc an. ubi lego : Hoc eodem tempore venit magister Romanus ad partes Gallicanas a dom. papa miffics, ut ibi legationis officio fungere- tur. Quo cum pervenisset, secit convocare regem Francornm cum archieplscopis, apifcopis & cleco Gallicano ad concilium…… Burdegalensis vero 1 Romæ suit. Anno 1227. Engolisinæ erat sextaferia post 1227. octabas sanctornm apostolornm Petri & Pauli ; quo die, publico documento agnovit sibi redditos quingentos solidos, quos priori de Villanulfo monacho o. Amantii Engolisinensis, abbate ad reddendam hanc pecuniam sese obligante, mutuo dederat, ex tabulario S. Amantii. Eodem anno Guiilclmus archiepiscopus e vita migravit idibus Sept. fecundum necrologium Silvæ-majoris. Exstat in hoc monasterio ejus effi- gies lapidea, ubi pro eo annuæ preces fiunt. Ejus s ævo fratres Minores primi mendicantum aoccr— b * siti & recepti sunt Burdigalæ, in parochia S. Mi- chaelis, opera & beneficio optimi burgensis, & nobilis viri Petri de Burdigala vulgo Bordeu, domini de Insula S. Georgii. Matthæus Paris mo* nachus S. Albani in historia auctor est Henrici regis fratrem Ricardum Pictavensem comi* tem, velis prosperis ex Anglia BurdigaIam ap « pulisse, cum trecentis navibus armatorum ; & a Guillelmo nostro honorifice exceptum fuisse » datis prius litteris in quibus Rex humiliter postu- Iabat, ut eum amice excipiens auxilium præsta- ret ; cui postea Principi fidam operam navavit, in- j quiunt Sammarthani fratres. Idem significatur in libro de Gestis Ludovici VIII. Francorum regis,’ tom v. collectionis Quercetani pag. 287. Rex collecto exercitu armatornm navigium parat, & fratrem suum Richardum cum trecentis navibus ar* matornm, apud urbem Burdigalam delegavit. Qui mari tranquillo pcotinus illuc applicatus, castrum quod S. Macharium dicunt obsidet. In collectione Rimerii tom. 1. pag. 21 6. legitur charta Henrici Angliæ regis decustodia Wasconiæ & Pictaviæ (id cst Willeimo) Burdigalensi archiepiscopo com- missia die 28. Martii, regni nostri anno I. Christi t 2 27. XXXVI. GERALDUS. ItMOMT. Geraldus de Mala-morte Heliæ archiepiscopi consanguirieus, ex decano Burdegalensi electus est archiepiscopus an. 1227. paulo ante diem nata- lem Domini, uti liquet ex charta eeclesiæ Burdi- galensis ubi legitur in fine : Actum est hoc anno Domini M. CC. XXVII. paulo ante nativitatem Dom. quando dominus decanus electus est in ar* cluepi/copum. An. 1228. ad petitionem fratrum Minorum 1228. coemeterium consecravit apud Malum-calcuium. b Forte excipi debent fratres Prædicatores, ex infra dicendis, G88 ECCLESIA BU Maucaillott, intra terminoS parochiae S. Michaelis, i rinKTi a^cn^* Juiui* ut nos docent hujus archipræsulis 1 litteræ ex chartiilario S. Crucis descriptæ. Tunc temporis vix quinque hebdomadæ anni 1228. effluxerant. Unde elicitur ab an. 12 27. saltem in- choatum fuisse Franciscanoruni conventuint ;.idem pene demonstrat alia charta S. Crucis, ejusdcm & xxxjil* anQi & mensis Octobris ; titmmque vero dunus col. >88. inter instrumcntB. 1228. Anno 1228 Geraldum suisse milium iu An- gliain a S. Ludovico, ut ipsius oratorem dicunt Sammarthani, quos Lopesiussequitur ; eodem tamen anno die Martis ante festum S. Johannis B. sedavit controversiain inter capitulum & Oliva- rium de Benpc, apud Burdegalain. 1229. Anno 1220. celebratum est concilium apud Tolosam mense Septembri, cui adfuit Geraldus. 1231. An. 1231. consecravit ecclesiam Silvæ-majoris mense Augusto ; cujus occafione rex Angliæ per suum seneseallum Wasconiæ, Raimundus comes Tololæ, Hugo de Lezia marchio & Engoiisinen- fis comes, A. comes Petragoricensis, Amanevus de Lebreto, & alii milites nobiliores dederuntsal- c xxxrv volentibus ad hanc solemnitatem coi. a88. accedere ; archiepiscopus vero cum suæ provinciæ præsidibus concessit de injunctis poenitentiis indulgentiam 40. dierum. Anno 1232. summus pontifex quoddam judicium protulit pro tuendo 1238. Bituricensis archlpræsulis primatu. Anno 1238. Geraldus concilium celebravit apud Cainpinia- eum, Cognac, ibique postea constitutiones quasi /m/. 7^<f. Jam edidit quæ tom. xi. conciliorum referuntur. 1242. Anno 1242. rex Angliæ fugiens exercitum regis Francorum, castrum Blaviam, deinde Burdigalam se recepit ; ac postea iuducias a rege Fran- ciæ obtinuit. 1245. Anno 1245. concilio generali apud Lugdu- 1252. numsub Innocentio IV. adfuit. Anno 12 5 2. Jc- gatus fuit cum aliquot Wasconiæ magnatibus ad Henricum III. Angliæregem ut omnis provinciæ querelas adversuS Simonem de Monte-forti comi- tem Leicestriæ deferrent ; quas susius exponit Mat- thæus Paris in sua historia. Longe antea ipse cum omni clero diœcesis BurdigalensiS, seripserat ad eundem regem, ut ei notas taceret in justi tias, con- tumelias, injuriaS, prefsuras, afflictiones & an- gustiaS, quas regii ballivi aut faciebant, aut fieri permittebant. Rex misit Johannem abbatem quon- dam de Gratia-Dci, & Hubertuin Hose militem ut dc iis querelis inquirerent. Omnia acta quæ ad hoc negotium pertinent, ex chartario Silvæ- VYVV Cj, t — a z » cof 18 9. majoriS deseripta edi curavimuS inter instrumenta. 1255. Anno 1255. Geraldus concilium celebravit Burdigaiæ idibus Aprilis, ad referciendam cccle- siasticani diseiplinam. In concilio quoque Roffia- censi, Ruffic » multas edidit consiitutioncS xn. x 2 5 8 » cal. SeptembriS an. 12 5 8. ex qua nota chronica eruitur hunc archiepllcopum minime mortuum anno 1256. aut paulo post, quod nostri Sam- marthani & Lopesius videntur intcllexilTe ex his Matthaei Parisii vcrbiS : Anno M. CC’LVI— capit (egrotare lethaliter ar- chapiscopus Burdegalensis jamsenex & decrepitus, & cum peiiitus crederetur qui femivivus exstuit, mor~ RDIGALENSIS. 824 L tuus, episeopus Heresordensis * ( quisummo defide— — rio ad illum archicpiseopdttim ambieus anhelabat) Ahw impetratis litteris domini Regis t quem habuit CHRISTI vorabilem, utpote telonearius ejus, cum veritus pate, ret quod viverel, iter, laborem, operam perdidit & expensus, multis sannis appetitus, sicut de quodam magistro Eambino dicitur contigisse, de quo duo verficuli componebantur : Ære dato multo, nondum pastore sepulto Lambit ad optatum Lambinuspontificatum. Ex iis verbis, capit ægrotare lethaliter, quidam voluerunt Geraldum tunc mortuum esse. At contrarium probant quæ sequuntur, scilicet, cum ve- B ritas pateret quod viveret, hoc est convaluisiet ; Constat autem eum vixisse usque ad an. 12 5 9. et iis notis temporum quas leges in instrumentis des- criptas coi. 29 o. ex actis pro inquisitione facienda contra regis Angliæ ballivos. Adhuc præerat die vm.exitus Novembris, & die m. introitus Ja- nuarii hujus anni. At 1. die introitus Martii sedes vacabat, & die xiv. exitus ejusilem mensis, & anni. Obiit ergo Geraldus vel mense Januario, vel Februario an. 1259. De ejus captivitate ac morte legendum estepitaphium Amanevi Auscien- sis archiepiscopi. De nostro Geraido siepius me- minerunt tabulæ Silvæ-majoris, usque ad annum C m. cc. Lix. die x. Maii, quo Gerauda mutuo ac- clpiens a Guillelmo d’Anglade præfati monaste- rii monacho refecturario sexaginta folidos, octo se* liciorum censum ei impignorat, Geraldo archiepi- scopo Burdegalensi. XXXVH. PETRUS I. In libro recognitionum S. Crucis legitur sedent archiep. vacasse annis 12 6 o. 6 2. & 6 3.Ad eligen- dum tamen successerem Geraldi canonici conve- nerant, sed in electione scissiim est capitulum nonnullis Fortonem Santon. ecclesiæ archidiaconum & papæ capellanum petentibus, aliis pro Hugone Dominicariorum Burdigalensium priore sussiagia ferentibus. Quod ut audivit Urbanus papa IV. accepta occasione archiepiscopatum vacantem dedit Petro camerario & capellano suo, viro ad tantam dignitatem capessendam plane idoneo. Bulla qua inssituiturdata est Viterbii die 23. Martii, anno 1. pontificatus Urbani, Christi vero anno 1261. Bur<n^i. At forte non statim tranquillam & pacificam pos 1G sessionem obtinuit, sed post aliquot solum annos, quibus videIicet adhuc sedem vacuam fuiste legimus. Sane in registriS notariorum Burdigalenliuin illorum temporum legitur : Actum fuit Vii— dis introitus Februarii m. CC. LXIII. regnante Dt* dnardo rege Angliæ, Burdigalensisede vacante, P• Gondaurner majore. Testes sunt, &c. Et : Actumsuis III. exitus Decembris M. cc. LXiy. Henrico rege 1264. Angliæ, Petro archiapifcopo Burdigalensi. Attamen anno 1262. die festo S. Georgii scripsit ad Urbanum IV. cum Johanne Bituricensi archiepiscopo, ut explicare dignaretur nonnullaS conditio- neS sentcntiæ a Gregorio IX. latæ de controveriia inter co5 mota pro primatu ; uti legimus in tabulis * Petrus de EgcnblanKe, cujus memoria sulphureum fetta- rem exhalat ac deterrimum, inquit idem Matth. Paris ad 3n. 1 1 5)• ubi eum ait suilse rapaciilimum, & præJx avidum. 82 ; ECCLESIA BU sedis epilcopaIis AIbiensis. Eodem anno apud Co— j c h r 1N t Pr’n^acunl »
» fyn°6um habuit ; & tom. x I. HRISTI concjj. CQ|. g2Œ jegitur : Constitutionesprovincia- les factæ in synodo apud Cognac, præsedente D, Retro Burdig. archiep. anno Domini M. CC. LxII. in primo anno promotionissuæ. Alias ejusilem cons* titutiones lynodales habebat penes se Baluzius. k 2 63. Anno 1263. invitatus ad concilium a Johanne Bituricensi, relpondit se minime posse adesse, quod teneretur Parisios se conferre in octavis S. Martini hyemalis, ubi Ægidius Tyrensis episcopus aposto- licæ sedis legatus concilium celebraturus erat, cui interesse jusses fuerat. Ex iis acta notariorum Bur- digal. superius laudata dubiæ mihi videntur fidei. ] Hunc Petram nostri Sammarthani cognominant de Roscida valle, quod unde habuerint penitus nos fugit. Eum fuisse regis Navarræ vicecanceliarium &elecmolynarium asserunt, necnonCampaniæ majorem scribam & commentariensem, post obitum Johannis GarsiæTrecensis eeclesiæ archidiaconum. 1* 64 « An. 12 64. die* 2 6. Junii facta est compositio inter capitulum & fratres de Monte-Carmelo, qui invito archiepiscopo Burdigalæ capellam, domos, officiuasque necessarias sibi construxerant ; qua de re archiepiscopus conquestus est apud Ur- banum papam IV. qui mandatum dedit Ausciensi archiepiscopo, & dilectis filiis ** de Pardalhano, ( & * * de Crsa archidiaconis in ecciesia Auxitana, ut sententiam excommunicationis ab archiepiscopo BurdigaIensi fatam in fratres B. Mariæ de Monte- Carmelo confirmarent, nisi probarent sese jusha- buisse præmissa faciendi. Datum apud Urbem-vete- rem VI. idus Sept. pontificatus nostri anno tertio. In bulla non legitur quotus sit Urbanus papa qui eam dedit, sed ab annis quibus sederunt Urba- nus III. & Urbanus IV. (de duobus enim illis tan- tum ambigitur) facile deprehendimus quotus sit. Certe Urbanus 1II.qui electus est die 2 5.Novem- bris non potuit die vi. idus Septembris tertium sui pontificatus annum numerare, cum nondum tunc I fecundum explesset. Itaque bulla hæc debetur Ur- bano IV. cujus annus tertius respondet an. 1263. Anno sequenti composuerunt capitulum & Car- melitæ.quos ante hoc tempus Burdigalæ receptos fuisse, & alio in loco consedisse docet Lopesius ; negant alii. Sane iu epistola Giraldi archiepiscopi & totius cleri Burdegalenfis ad regem Angliæ de excessibus ejus ballivorum, recensentur prior FF. Praedicatorum, & minister fratrum Minorum, non vero prior fratrum B. M. de Monte-Carmelo, qui prætermitti non debuerant, si jam conventum Burdigalæ habuissent In tabulis de Lebreto, ÆÆrrr, j legitur quemdam abbatem de Bartholio conten- disse cum Guitardo du Bourg milite, domino castri de Bartholio ; & anno 12 64. tertio calend. Septembris compositam fuisse litem a P. de Burdi & tribus aliis ; quorum sententiam confir- mavit Petrus Burdig. archiepiscopus. Petrum tertio idus Januarii an. Dom. 1269. mortuum, sepultumque fuisse iu sacello B. M. sive ante ipsum, refert necrologium antiquum eccl. Burdigalensis, in archivis capituli asservatum. Attamen iu chartulario fecundo S. Crucis pag. 5 4. aiunt legi x. cal. Julii an. 1268. quemdam Petrum Tornus IL RDIGALENSIS. 826 Columbi fuisse absoiutum ab excommunicatione —— ■ — per officialem capituli, sede vacante. AN Ni r CHRISTI XXXVIII. Simon. de Roche- Simon de Rupe-cavardi, Aimerici vicecomi— CHOUAHT tis Rupis-cavardi silius ex Adelaide domina d’A- vailles Limousine, frater alterius Aimerici, a quo propagati sunt vicecomites de Rochechoiiart, & domini de Mortemar ; electus est archiepiscopus post longum interpontificium, quod ex libris censuum &hominiorum deprehenditur, an. 127 5. De hac electione ita loquitur manu exaratum chronicon S.Stephani ad annum Christi M.cc.Lxxn. 1272. J mense Septembri : Duo fuerunt electi ad epi- seopatum Lemovicensem, Simon de Rupe-cavardi decanus Bituricensis ex una parte, & Clemens de sancto Hilario canonicus ex alia. Iste obiit M.CC.LXXIV. dum causampersequebatur.1j 27 si mense Sept. suit provisum de Simone Burdigalæ, pendente adhuc causa Lemovicensi. Id porro factum legimus a Gregorio papaX. electione ad apostoiicam sedem devoluta post tam diuturnam vacantiam, ut ipse summus pontifex ait in suis litteris datis BeHiquadri 11. nonas Sept. pontificatus an. IV. quarum hæc summa ex registro Vaticani 46. Gregorius episcopus, &c. Simoni de Rupe-cavardi electo Burdigalensi, &c. Postea nar- rat electionem factum fuisse in duabus personis ; subjungitque quod devoluto negotio ad apostoli- cam sedem, alter ex electis apud eandem sedem obiit, & alter juri suæ electionis sponte cessit ; additque : Nos igitur te tunc decanum Bituricensis ecclesiæ ipsi Burdigalensi ecclesiæ præfecimusin archiepiscopum, &c. His autem in litteris nulla fu mentio electio- nis ad sedem Lemovicensem. Igitur confirmatus iu archiepiscopum consecratur mense Septembri 1275. solemnique pompa Burdegalam cum amplo comitatu baronum & militum ingreditur, ut legitur in veteri chronico beati Martialis. ) Anno 1277. ad regem Philippum Audacem 1 277 » cognominatum appellavitcumS.Severini capitulo, adversus regis Angliæ sencsealium in Valconia r & majorem Burdigalensem, juratosque iu salvi- tate burgi sancti §everini. Ad faciendum satis pro damnis illatis, reis indicta est mulcta 200. librarum T uronensium pro S. Severino, & 9 o o o. librarum Burdigalensium solvendarum archiepiscopo, ob fructus sedis archiepiseop. a Rege vel ejus ministris usurpatos tempore quo sedes vacabat : qui nimirum futuro archiepiscopo erant reservandi, quia hæc ecclefia est immunis a regaliæ jure. Transactioni hac de re factæ interfuit Boso de Boynac decanus. Eleonoram Angliæ reginam uxorem Eduardi 1. Simon in urbem excepit die 5. Oct. anno 1279. 1 quo mortuusest Iv. calend. Novemb.* Corpus * / * Hic dies & annus mortis Simonis annotantur in veteri necrologio ubi legitur : Jiasoa et Ruptcavardi archiepiscopus Burd. obiit an. M. CC. LXXX. & iv. cal. Novtmbris, & efi ftpulrui i* uuJia capella B. Marite, ubi efi iuago sua operata, Eodem anno die cruarto introitus Decembris vacabat sede* cx a. chart. S. Crucis. Contra notas illas chronologtcas pugnat charta quaedam ecclefiæ Cadurcenfis, ubi occurrit : Guido archiepiscopus Burdegal. primas Aquitania, qui querelam inter Capitulum & confiulec Caaurc. super reparatione tttrrit pon- thun uuiui, arbitrali judicio dirimit feria 4. aure felium S. Mi- chaelis 1279. ex tabul. bastlicx Cadurc. Inter illas angustiac hæreo dubius utrum Guidpnem hunc Burdlgalenlibus annuma. rem archiepiscopis. Ggg ii 8i7 ECCLESIA BU — ■ conditum est tumulo elato, in ecclesiæ metro— / ANNI politanæ magna capella beatæ Mariæ, collatis CHRISTI ad celebrationem anniversarii ducentis libris Burdegalensibus, quemadmodum fidem fa- ciunt tabulae antiquæ domus Rupis-cavardi, quæ docent eum ex matris Iegato fuisse dominum ter- ræ d’Availles in tractu Lemovicensi. Post Simo- nis mortem diu vacavit sedes. Porro Buidegalam 1283. invisit anno 1283. Phillppus III. rex Franciæ ; ac vacante sede, eam in urbem undique convenere populi calendis Julii, quæ erant indictæ ad specta- culum certaminis & duelli, inter duos darissimos reges Carolum Andegavensem S. Ludovici fra- trem, & Petrum Arragonium, pro possessione regni Siciliæ : certum est enim Carolum cum suis centum selectissimis equitibus, die & loco consti- tutis, ab ortu solis usque ad occasum adversarium suum, qui nusquamcomparuit, exspectasse, quod ignaviæ plurimi tribuunt, nonnulli excusare ten- tant, ut scriptores Hispani, quasi admonitus fuisset ut insidias caveret regis Francornm ; rem gestam fusius deseriptam legesis apud Spondanum tomo primo Annal. Eodem anno 1283. mense JuIio Philippus rex III. dictus Audax, confirmavit apud Moissiacum privilegium Ludovici junioris anni 1137. pro immunitate a regaiiæ jure, & libertate electionum, in provincia BurdigaIensi, relatum a Lo- pesio pag. 145. XXXIX. GUILLELMUS III. Etsi fortasse GuilleImus electus esset archiepi- 1285. scopus nona die introitus Decembris anni 1285. nondum tamen possessionem inierat, cum legamus in cautione pro 3 o. Iibris data cantori sanctæ Crucis Burdigalensis, tunc sedem vacasse. Quin etiam Iegitur in charta BelIæ-perticæ, nono die exitus Februarii anni 1286. sedem adhuc fuisse vacuam. Itaque pactum quod Sammarthani, & post E ipsos Lopesius, dicunt ab eo factum cum capitulo pro jurildictione tam in urbe quam iu suburbiis anno 1285. probat tantum ipsum tunc fuisse electum. Ut vero mentem meam de hoc GuilleI- fno aperiam, anceps valde sum utrum fuerit ar- chiepiscopus : sane nullus de eo locutus videtur ante Sammarthanos, nisi fortasse Oihenartus, de* signans eum per G. <287. Anno 1287. vacabat cathedra, uti probant Iitteræ Henrici de Lobanheyo prioris fratrum Ere- mitarum S. Augustini Burdigalæ, quibus confitetur se suosque fratres teneri ad 3 0. libras annuæ pensionis persolvendas capitulo Burdigal. ob licen— E tiam ab illo sibi datam, sede vacante, construendi ecclesiam seu oratorium, & cimeterium in parochiis ecclesiarum suarom S. Eulaliæ & S. Eligii Burdig. apud MiralIum ; ad calcem legitur : Da-- tum xiI : cal. Jan. an. Dom. M. CC. LxxxvII. His litteris suum sigillum apponere rogatus est Robertus Bathonensis &Vellensis episcopus, An- glorum regis cancellarius, ad cujus preces capitu- Ium licentiam iis dederat Eremitis aedificandi sibi ecclesiam, &c. Ex hoc autem Roberto Johan- nes Chenu & Claud. Robertus incaute fecerunt incognitum prorsus antiquis archiepiseopum. Et RDIGALENSIS. 828 L sane iu præfatis litteris, quas integras exhibuit Lo— ’— — pesius, nihil legitur quod huic opinioni occasio— ANNI nem dare potuerit. CHRISTI XL. HENRICUS I. Geneve. Henricus cui cognomen de Gebennis inditum apud Sammarthanos, archiepiscopus erat anno 12 89.7. cal. Februarii, quo Margarita de Ture— 1289. na, Brageraci & Genciaci domina, condens testa- mentum, ipsius protectores instituit excellentissi- mum dominum Franciæ regem, seneseallum Vasconiæ pro rege Angliæ duce Aquitaniæ, & reve- * rendos patres in Christo dominos Henricum ar- chiepiscopum Burdegal. & Raimundum episco- pum Petragoricensem. Hoc instrumentum edidit c. xxxvn. Justellusin genealogica historia domus Turenæ, co’ ex qua illud excerpsimus. Anno 129 3. die festo S. Martini hyemalis, in chorum abbatiæ Fonte- braldensis receptus est in fratrem & amicum fine cruce quæ archiepiseopis præferri solet. Legitur habuisse gravissimas controversias cum Gualtero Pictaviensi episcopo. An. 1294. mota est quæstio 1294. inter Henricum archiep. & abbatem S. Crucis, qui ei denegabat procurationem ; jureque denega- , tam fuisse tandem confessiis est archiepiscopus suis ’litteris, quas ex autographo in archivo S. Crucis asservato accepimus. Memoratur iu charta Faesiæ anno 1295. Denique Henrici mentio habetur in tabulario Silvæ-majoris, ubi Petrus de Cabanaco domicellusparochiædeNauiau Brsatensis diœcesis filius Raimundi de Cabanaco militis, ejusque filii, dicntelarem Raimundo de la Cave Silvæ-majoris ascetæ refecturario, fidem pro omnibus, quæ irj Sarochia de Posteaco habet, profitetur, ultimo lartii die, an. m. cc. xcvii. Henrico Burdega- sensi archiepiscopo. XLI. B OSO. Salignao 1 Boso ex vetusta & nobili gente baronum de Sa- Iignaco in Petrocoriis oriundus, an. 129 6. electus 1296. est in archiepiscopum ex Lopesio, qui dicit a se visam in archivis Burdigalensibus electionis eju$ chartam. At possessionem hoc anno minime est adeptus ; nam in charta S. Crucis qua abbas de. dit quædam in emphytheosim apud Linhanum anno 1297. die 6. introitus Decembris legn tur sedem tum vacasse ; & anno sequenti die 6. Julii Reginaldus archidiaconus Blaviensis vica- rius generalis dom. Bofonis electi archiepisco » pi, contulit vicariam perpetuam de Solaco, ma- gistro Arnaldo de Boseo. Eodem anno Arragonius de Preniano dimisit quartam partem decimæ de Bassens, in manu domini Raynaudi de Salagnaco archidiaconi Blaviensis & vicarii generalis domini Bosonis electi archiepiscopi, de consensu Guillek mi Columbi, qui de ea investivit Arnaudum de Cron sub censu 3. solidorum domino archiepi- scopo, sede vacante, præsentibus fr. Bemardo de Salagnac monacho Silvæ-majoris, & priore sancti Silvestri de Pena Aginnensis. At erat, & appelIa- tur archiepiscopus an. 1 299. in diplomate Philippi Francorum regis quod damus inter instrumenta. ° *9 5 ’ In episcopis Convenensibus recensuimusBoso— l299’ nem de Salignac qui prius fuerat Meduliensis* *dcMedoo •19 ECCLESIA BU ’archidiaconus. At non est idem cum nostro Boso— l rwRKT ! nc » nsti £licamus ilium ab archiepiscopatu Burdi- galensi transiisse ad sedem Convenensem : nam Boso de Salignac non accessit ad ecdesiam Con- venensem gubernandam, nisi an. 13 00. Utrum vcro ex archiepiscopo Burdigalensi factus sit Con- venensis præsul, videamus. Non solent episcopi a majori cathedra descendere ad minorem & inferiorem. ld tamen aliquando factum scimus & vidimus nostro ævo. Tempore Bosonis miserabilis erat Burdigalensis eeclesiæ status ; ejusque redditus quafi ad nihilum erant redacti, uti legitur iu charta abbatis & conventus S. Crucis, mox laudanda. Qpid miram ergo si Boso eam deseruerit eecle— * fiam ut ad Convenensem migraret ! Id vero factum fuisse probat quod Boso in sede Convenensi sit succestbr Bertrandi de Gout ; hic vcro iu sede Bur- digalensi Bosonem fuerit secutus ; idque dare de- monstrat permutationem inter lpsos esse factam. GOUT. XLII. BERTRANDUS IL Quæ spectant ad genus Bertrandi jam attigimus in episcopis Convenensibus. Patrem habuit Be- raldum, al, Bertrandum de Gutto militem domi- num de Vissandrado iu dioecesi Burdigalensi, ubi natus est, fratrem vero Arnaldum Garsiam de > « Lain^ne Gutto Leomaniæ * comitem, ex Bernardo Gui- donis iu chronico. Cum erga Philippum regem cognomento Pulcram noster Bertrandus infenso esset animo, quia in bello adversus Anglos, gen- tiles ejus Carohis Valesius Regis frater molcstius tractarat, quod Anglis faverint, Bonisacius VIII. Regis hostis, cum ad ecdesiasticas dignitates pro- movere studuit, & ex episcopo Convenensi ar- 1300. chiepiscopum creavit Burdegalensem an. 1300. veI etiam 1299. ut habet Bemardus Guidonis e* piscopus Lodovensis, in ipsius vita secunda, al, 2uarta. Et quidem ex tabulis SiIvæmajoris Helias rombaidus declarat se a Bertrando de Junqueriis I Silvæ-mepiris elcemolynario medietatem cujuldam Silvæ… adpræsturiarn tenere, datis codicillis anno Domini m. cc. xctx. Bertrando Burdiga- lensiarchiepise. Anno 13 00. die Mercurii post festum S. Michaiflis, hominium excepit ab Hu- c. xl. col. gone de Baynac priore S. Cypriani, diœcesis nunc « oL a 9 e. Sariatensis. An. 1301.dieprima AugustiPhilippus rex Parisiis scribens mandat seneseallo Vasconiæ ut faciat solvere archiepiscopo Burdegalense per eonstabularium centum libras, per præpositum de Jnter-duo-maria quadraginta, & per thesaura- vium Xantonensern alias quadraginta ei assegnatas per compositionem anni— I2p/. pro eleemosynis sub J Simone archiep. non solutas tempore bellis Eodem anno die Veneris post festum Pentecostes abbas & conventus SL Crucis concesserunt archiepiscopo Burdegalensi per quinquennium primum annum c.xti.eol^ redditus cujullibet prioratus, officii claustralis, &c. ad subveniendum summæ inopiæ hujus ecdesiæ. Quod paulo post die Lunæ post festum S. Barnabæ ratum habuerunt, & ad omnes administrationes, & obedientias infra septa, monasterii extenderetur, constrtuerunt Anno 1302. accersitus Parisiosa Rege, coram duce Burgundiæ, comitibus Atreba- tensi, Drocensi-, & Bononiensi, & Dom. Petro RDIGALENSIS. 830 L FIoto domini regis milite & vicecancelfario, pro— — ■ testatus est pro se & eeclesia, quod cum non te— ANNI neretur ad homagium veI sacramentum fidei do— CHRISTI mino regi Franciæ, nec iliud prædecesiores sui si> cissent, miuime venisset ad hujusinodi homagium vel sacramentumpræstandum, quando vocatus t Rege Parisios fele contulerat Ad hæc respondit Petrus Flotte vicecancellarius pro domino rege : Quod intentio non est, nec sait demini regis propter prædicta… eidem domino arcluapiseopo, ecclesiæ vel successeribussuis imponere vel imponi jubere aliquam servitutem. Unde cumpræfatus D. archiepise. deBurdegala litteras nostrassibi diceretsuper iis opus esse, nos pro illius & ecclesiæ suæ cautelis, in præ- misserum testimonium segilla nostra præsentibus lit- teris duximus apponenda. Actum& datum Rariseis cqC. xur. die Mercurii antesestumRaschæ an.DOm.M.CCC.I I. 02°.* Anno 1303. D. Petrus Amaldi Valetus do minus de Zanzalhaco, fecit homagium-ligium D. Bertrando de Gots archiepiscopo Burdigal. pro castro de Gayhons ; & anno sequenti die Veneris post Ascensionem Raimundus de Bordal pro decima in parochia de Superchal. Anno m. ccc. Iv. indict. 11. die S. Pentecostes 13 04* 16. cal. Junii D. Bertrandus archiepise. coepit vi » sitare provinciam suum, ut legimus in archivis ar- ’chiep. Et 1°. diocesim Agennensem, prioratum Bastrdæ S. Fidis, prioratum monialium de Ligors, abbatiam de Clairaco, prioratum S. Liberatae, monialium Fontis-gravæ, abbatiam Exiensern, ec- clesiam cathedralem Agennensem receptus ab epi- scopo & capitulo ubi celebravit majus sacrum 24. Junii, abbatiam S. Maurini, moniales de Reynaut, &c. abbatiam Condendi die Martis nonis Julii, prioratum de Layraco, de Neraco nona Julii, &c. 70. Idus Octobris ind. 3. Romana sede vacante pcr mortem D. Benedicti XI. accessit ad abba- tiam de Castris, 3. Octob. ad eeclesiam cathedra* ) lem, ubi celebravit & confirmavit & tonsuravit, 16. abbatiam de Cancellata, 18. abbatiam de Turturiaco, 27. abbatiam de Brantolmio, abba- tias Fontis-gayse, & de Albugia monialium, de Sarsato, &c. IX. Decemb. visitare cœpit diœcesim Pictaven- sem, & 1°. abbatiam de Nantolio, 24. Decemb. monasterium S. Cypriani, 26. ecclesiam beatæ Mariæ-majoris, 27. die Dominica ecclesiam ca- thedralem, &c. Die v. Junii anni 13 o 5. Bertrandus fuerat electus in luminum pontificem in vigilia* Pentecostes, • „ regis præsertim Christianissimi opera, cui jurejuran- L do pollicitus fuerat se aliquot capita* sibi proposit » exsecuturum. Mox purpurati patres ejus electionis decretum b ad ipsum miserunt, quod Leziniaci & recepit ; paulo post Burdigalam regresses illud die 2 2. Julii publicavit in æde metropolitana, assiiru- to nomine Clementis V. Inde Lugdunum acce-> dens, cardinales iilico ex Italia convocavit, coro- natusque est in ecdesia S. Justi die Dominica post festum S. Martini hvemalis, xiv. Nov. a Matthæo Rubeo Ursino cardinale S. Mariæ in Porticu ; cus • Quaedam objeAa drca hæc solvit Baluzius in notis ad vitta paparum Avenion. c. 614. « Hoc decretum editum eft in chronico Burdigal. & apud Lopestum, &c. Ggg’ij 831 ECCLESIA BU ■ ■ inaugurationi aderant Philippus rex, frater ejus l ANNI Carolus comes VaIesius, ac filii regii, duces Bur- CHKI5TI guujjæ, Britanniæ ac Lotharingiæ, & alii permulti principes, proceresque. Sed funesta fuit hæc pom- pa ; nam concurrentibus populis ad celebritatem conspiciendam, ruina muri contingente, dumso- Iemnitas fieret, pene opprestus est Pontifex, ac Carolus princeps : sed Britanniæ dux Johannes, * cum Gaillardo * de Gutto, Clementis fratre, ac quidam aIii nobiles perierunt. Quæ utique clades pro tristi omine accepta fuit, etenim paulo post traducta est in gratiam Regis pontificia sedes iu Galliam, indignante Italia ; undelongissimo fchis— j mati data est occasio. Porro Papa stans promissis, X 3 o 6. Lugduni an. 13 o 6.revocavit constitutiones Boni- b facii VIII. contra Philippum, ipsique b concessit decimas pro regni defensione. Hæc, pluraque alia apud Spondanumdescribuntur, quæreferunt etiam Onuphrius, Ciacconius, Quercetanus & alii auc- tores vitarum Romanorum pontificum. Non im- memor vero ecclesiæ Burdigalensis, eam exemit a primatu Bituricensi, multaque constituit in gratiam archiepiscopi & capituli, bullis quas edi- C. xuv. dit Lopesius. Favit quoque abbatiæ S. Crucis Bur- <*> ! • 3 «
« • digalensis, cui univit S. Michaelis ecclesiam. Variis aegritudinibus conflictatus, natale solum quærens, cum Avenione Burdegalam versus iter suscepisset, mortuus est apud Rupem-Mauram, ah Rocham-Mauram, ad Rhodanum, xn. cal. Maias, postquam tenuisset pontificatum annos circiter novem. Coepus ejus Carpentoratum refertur, ubi erat tunc Papæcuria, & post diuturnam de eo al- tercationem inter canonicos Rupis-Mauræ, ubi obierat, & Uzestæ, ubi vivens sepulturam sibi delegerat, eo tandem deIatum est, ac tumulo condi- tum, qui magnificentissime constructus, postea ab hæreticis dirutus est anno m. D.LXVIU. Epitaphium sequens olim hic legebatur marmori in* j cisum : HIC Jacet Fælicis recordationis dominus Clemens papa V. c sundator ecclesiarum collegiatarum de Uipsia c & de Vilhendraudo, qui obiit apud Rupem-Mauram Nemausciifis diœcesis die xx. Aprilis, pontificatus sui Ix. portatus vero ad istum ecclesiam B. Mariæ de Uipsia anno Dom. M. CCC. XIV. Aug. XVII. & sepultus an. Dom. M. CCC. LIX. Sex vitas hujus pontificis a totidem variis scrip- toribus collectas edidit Stephanus Baluzius, in vitis paparum Aven. p. 1. & seq. eximiisque il— J lustravit notis. C^nte— XLIII. ARNALDUS III. LQUP. AmaIdus de CantaIupo patria Aquitanus diœ- * Id refert AmaIricua Augerii qui sextam vitam Clementis V. conicripsit ; alii vero de hac morte siient. b Sed ipse innumerabilem pteuniam extorfit…… apud Bi- turicaj ir Iliverttum fecit etpmsas immoderatas, inquit Johannes S. Viftoris Parif. canonicus in ejus vita, & forte id in causa suit, ut Burdigalensem urbem adiens non fit benigne sufeeptus, eodem teste. c Uzesta Vasatensis diœcesis vicus est, nobilis miraculis B. virginis, in cujus honorem ecclesiam ibi cum castro construxit Clemens V. & confinis est loco avito de Villandraudo, ubi etiam aliam basilicam zdificavit, & in utraque canonicos seculares conituuit. Chartam fundationis utriuscjue vide inter instrumenta col. 301. RDIGALENSIS. 832 Lcesis Burdegalensis, Clementis V. propinquus, —1 vocatur electus Burdigalensis an. 1305. in bulla. ejusdem Clementis papæ ad eundem directa, qua archiepiscopalem sedem eximit a primate Bitur. quæ etst ab aliis jam edita sit, ab hoc opere abesse non debuit, estque inter instrumenta. a>r. a s>. Eodem anno 1305. Arnaldus creatur cardi— j, o nalis tituli S. Marcelli sabbato Iv. temporum Ad—’ ventus, ut refert Bemardus Guidonis Lodovensis episcopus iu vita Clementis V. Fuit etiam Papæ camerarius. Quamvis vero consecratus non sit, munificum tamen sese ostendit erga BurdigaIen- j sem eeclesiam, si Lurbeo creditur & Sammartha- nis.Contendit tamen Lopesius toparchias de Mont- ravel, & de Beiver mensie archiepiscopali ab ipso minime fuisse datas. XLIV. ARNALDUS IV. C ? NTE. LOUP. AmaIdus, quem superioris nepotem fuisse Iegi- mus, eundem in archiepiscopatu excepit, & qui- dem anno adhuc 1305. Anno sequenti die Jovis ante festum S. Matthæi, D. Petrus Gaucelmi de Castellione, P. Ramnulphus, Galhardus Arnaldi, Guillelmus Raigassa, & alii plures milites fece- runt homagium domino Amaldo archiepiscopo, pro terris & feudis quæ possidebant in jurisilictio- ne castri Montis raveUi ; die Veneris sequenti apud Caretum.ante majorem portam ecclesiæ D. Ar- naldus-Guillelmi de Luganhaco eidem archiepisc. fecit homagium, Audoyno episcopo Petragori- censi, iu cujus dioecesi est idem castrum. Anno 1 3 07. indict. 5.pontificatusSS.Clementis V.2. j XVI. Julii D. Arnaldus archiepiscopus celebrando ? divina in ecdesia B. M. de Bono-loco, D. Petro Dei gratia abbati monasterii S. Romani de Biavia electo & confirmato munus benedictionis impendit, post promissam sibi & successeribus suis obe- } dientiam &subjectionem.præsentibus fratre Ar- naudo electo in abbatem ejusilem monasterii Boni- loci, & magistro Ramnulpho de Bria doctore. Eodem anno 2 3. Julii idem D. archiepiscopus celebrando divina in sua capella apud Laurcum- montem, eidem domno Amaudo abbati Boni- loci benedictionem impertivit, promissa prius obe- dientia & subjectione a patribus instituta fecundum regulam beati Benedicti, præsente religioso viro D. abbate Fontis-Guillelmi Vasatensis diuece- sis, & aliis. Item 2. Novembris D. Guillelmus de Grissaco miles fecit homagium dicto arciuepiscopo pro de-
? cima quam habet in parochiis S. Andreæ de nomi, ne domini & de Payressaco. Indict. 7. pontificatus D. Clementis V. papæ. anno 3. Rollandus Vigerii domicellus fecit ho- magium-ligium fine cucufa, zona & gladio pro his quæ possidebat Novo-vico, &c. eidem archiepisc. Arnaldus noster archiepiscopus misit magistrum r * o 8. RampnuIphum de Boya doctorem Salamanti- num, canonicum, procuratorem suum, ad convoca- tionem per D. Regem factam versus Turones ad tres septimanas Palchatis, ad comparendum co- ram eo in causa, quam adversus Templarios movere intendebat coram summo pontifice, cum dausula : quod licet non sit adstrictus fidelitatis vin833 ECCLESIA BU -■’culo, affectans tamen illi & aliis complacere pro— j ANNI pjQ. honorCm & reverentiam regiam, dedit iu man- CHR1STI jfetfchuic procuratori ut se Regi, suo nomine, sisteret. An. 1509. xiI.caLDec. Clemens papa V. ei confirmavit privilegium & potestatem vifitandi omnes provinciæ suæ ecdesias ; & cal. Dec. alia bulla facultatem uniendi aut di videndi, præter con* fensum capituli, ecclesias, dignitates & personatus ecclesiæ & diœcesis Burdigalensis. An. 13 1 r. ad- fuit concilio Viennensi generali. 1312. An* 1312. major & jurati urbis, habito bur- gensium concilio, decreverunt suburbia S. Eula- næ, S. Michactis & S. Crucis circumdare muro, 1 archiepiscopi nostri consilio, cujus avita domus exstat adhuc ante coemeterium S. Michaesis ver- sus Meridiem. An. 1313. Sabbato ante Dominicam, Oculi mei » D. Arnaldus archiep. procura- torem instituit D. GuilleImum CongeaDciupres- byterum Sarnensem, ad recipienda homagia va£ lallorum ; & ut accaptaret terras vacantes. His vcrbis clauditur charta quædam Yosendisdominæ de Belino, qua dat potestatem ad concordandum cum procuratore Regis > ex collect. Rimem, t 3. p. 509. Actum fuit tertia die introitus Afartii anno Domini I314. regnante Ludovico regeFranciæ, Eder ardo rege Angliæ, duce Aquitaniæ, Arnaldo archiepiscopo Burdigala, Geraldo præposiin majore Liborniæ. 13 19* Anno 1319. indict. 11. pontificatus Johannis papæ XXII. anno tertio, frater Guido prior S. Christophori in MeduIco procurator dom. Petri episcopi Lucionensis, insinuavit Arnaldo archiepi- » scopo litteras pontificias suæ creationis, quas da- • turi sumus suo loco *. 1124. An. 1 3 24— sccunda die introitus mensis Julii indict. vii. cum Edmundus frater Eduardi regis Angliæ, mistus pro reformatione terræ, ad eum scripsisset ut die Lunæ post festum SS. apostolo—. rum Petri & Pauli, fecunda introitus Julii, epud Lingonum coram se interesset ; respondit, etsi obedire non teneretur, ob reverentiam tamen & honorem Regis adfuturum. Cum vero Lingones venisset, audacter dixit se non esse aut fuisse ho- minem domini regis & ducis, præsentibus D. Raimundo de Armaniaco, & D. Amanevo de Lebreto. Eodem anno ejus procurator ante festum S. Laurentii apud Caturcum, coram Carolo Va- lesii comite a rege Franciæ delegato, declaravit archiepiscopum Burdigalensem ejusque decesto- res, in pacifica fuisse libertate non præstandi hominium pro castris quæ possidebant in Aquitania.. 1326. Anno 1326. nunc 1327. dic Mercurii post festum S. Hilarii hyemaIis, apud Roffiacum dioe- cesis Pictaviensis, provincialem synodum habuit. 1328. Anno 13 28. die 29. Aprilis magister Arnaldus dAigue-belle, archlpresbyter de Inter-duo-maria, procurator D. Arnaldi archiepiscopi, & fr. Johannes Gervasii prior de Caudrot, componunt cum aecolis ejusilem castri pro decimis, &c. 13 3 2. Fatoconcessit an. m. ccc. xxxii. vn.cal. Apr. ex monumentis eeclesiæ Burdigal. sed sortasse le* gendum est 1 3 3 3. nam in inventario chartarum • Vide ch. 1. inter instrnm. Lucion. eccl. col. 387. RDIGALENSIS. B34 quæ asservantur in archivo castri Padensis, in capsa « — de Albreto, occurrit homagium præstitum huic ANNI Amaido, pro decimis de Logoiran, a Bernardo CHR1STI d’Escossan, an. M. ccc. xxxui. Verum idem an- nus numerari potuit 13 3 2. & 1333. secundum varias rationes anni computandi. Sic solvl potest nodus, qui stringitur ex hominio quod Hugo k Roqua prior S. Cypriani dioec. Sariat, die 12. Decembris an. 1333. præstitit. Johannes popa XXII. ad eum scribens, con- questus est quod non permitteret fratribus Prædl- catoribus, & Minoribus, proponere verbum Dri. Dat. Aven. 4. cal. Julii an. ejus pontific. XII. 5 Ex regist. hujus papæ num. 2 208. In necrologio antiquo de ipso legitur.* Sedit in ■archiepiscopatu XXVII. annis & obiit an. Domini M. OGC. XXXII. VII. cal. Aprilis. Jsto instituit unam capellaniam in ecclesia Burdigal. & fecit he- redern fabricam ecclesiæ ; & estsepultus junta mag. num altare, in dentro cornu, inter duo pilaria ec- clesiæ, in sepultura operata, ubi est imago sua de letone. An. 13 3 a— sedem vacasse Iegitur iucharta Faesiæ. XLV. PETRUS II. DE LUK. Cognomen hujus archiepiscopi nos docet charta * quædam quam reperimus in collectione instro- mentonrm Rimerii tom. 4. pag. 5 5 1. de iicen- tia fortificandi quoddam manilo in custeHania de Blanca-forti, data Petro de Luk archiepiscopo Bup digalæ, die25. Maii an. M. ccc. xxxin. Jam 1333- prætrat anno 1352. quo visitare parthenonem S. Mariæ Santonensis frustra tentaste dlcitur. Alibi legitur archiepiscopus hoc anno die 5. introitus Februarii ; quo etiam anno die Mercurii ante fesi tum S. Gregorii, HeDas Gardradi de Chafesio ei præstitit hominium. Anno 1333. litem habuit cum decano & capitulo S. Martini de Villandraud, _ postea tamen consensit ut omnibus privilegiis qui- bus donati fuerant a summo pontifice, gauderent. An— 133 6. pontificatus Benedicti XII. an. un 1336. djœcesini Engolismertsem visitavit ; & Johannes abbas Cellæ-Fraini, al. Fraisini ejusilem dioecesis, promisit se sub pœna centum marcarum argenti, quod subiret arbitrium boni viri ab ipso afrchiepi- icopo eligendi, pro criminibus de quibus insimula- batur. An. 1337. prodiit constitutio synodi, ut pro benedictionibus nuptiarum capellani seu rec- tores quinque tantum solidos reciperent. Anno 13 44-Petrum Præpositi rectorem ecclesiæ de Mo— 13 44. lano instituit visitatorem Condomiensis diœcesis, qua paulo post provincia defunctus est Petrus, Multa alia nobis suppeditant tabuiæ archivorum Burdegalensium, quorum nonnulla reperies in instrumentis ad calcem editis, C. 47. coI. 306. Obitus Petri contigit anno 1345. Vacabat sedes 1345. die nono introitus mensis Januarii an. 1345. & die tertia post festum S. Lucæ an. 1346. ex vidi- mus testamcnti D. Berardi de Lebreto dato ab offi- ciali Burdigalensi, ex tab. castri PaIensis. XLVI. AmaNevUS I. Amanevus de Casis quatuor eccIcsiarum redditus decani & canonicorum censui adjecit, videlicet 83J ECCLESIA BU ■’—■ eeclesias S. Juliani de Bomo, de Molinis, sanctæ / ANNI Helenae & de Lustraco, ut ex tabulis hac de re CHRISTI 1347. patet Ex concessione sibi facta c vi bustæ Clementis papæ V. obtentæ ab Amaldo anteceflore suo calendis Julii, ejus pontisic. an. 3. primum beneficium diœcesis Burdig. vacaturum confertAmaldo de Audirano clerico dioecesisCoi* domiensis an. j 348. ut nos docent tabulæ epi- scopi Albiensis. Decessit in Ioco Bello-videre dicto, ubi corpus ejus sepultura donatum est ex Notitia Vasconiæ auctore Oihenarto. Tempus ejus mortis ignotum est ; attamen elici utcumque po- test ex tabulis S. Crucis Burdigalensis, ex quibus Iiquet ejus obitum contigisse inter diem 17. Au— I gusti & 17. Novembris. Legimus enim Petrum S. Crucis abbatem nominasse ad vicariam perpe- tuam S. Martini de Cambis, Guillelmum Forto- 1348. nis presbyterum, die 17. Augusti anni 1348. quo tempore sedebat adhuc Amanevus : die vero 17. Novembris capitulum huic presbytero dedit litteras institutionis, vacante sede. Cas«. XLVII. BERNARDUS Bemardus de Casis, Amanevi frater, dicitur e- Iectus an. 1348. die/. Decembris. Memoratur 1349. anno 1349. die Sabbati post festum Epiphaniæ decima Januarii indict. 2. pontificatus Clementis papæ VI. anno octavo, in compositione facta a Petro de Camiada abbate & conventu S. Crucis, cum Helia de Labatuto vicario perpetuo S. Mi- chaelis, ratione proventuum ejuidem ecclesiæ. In neseio quo negotio contra Petrum de Ecclesia decanum & canonicos S. Severini litigantes coram D. auditore papæ, procuratorem habuit Heiiam S. Salvatoris de Blavia. Non pervenitad an. 13 5 7. ut nonnulli dicunt, id enim falsi mox revincetur. De LA XLVIII. AmaNEVUS II. Mothb. r, Cum Amanevus a Ciemente VI. creatus fuerit. archiepiscopus, litteris apud Villam-novam prope Avenionem datis 4. cal. Octobris, non potest 1352. differri ejus episcopatus ultra an. 13 5 2. quo hic papa obierat. lnter liberos Amanevi de Mota, qui duxerat uxorem Ælipidem filiam Amaldi Garsiæ de Gutto fratris Clementis papæ V. numeratur Amanevus, quem Baluzius in notis ad vitas paparum Avenio- nensium p. 621. conjicit esse hunc archiep. Burd. Amanevus anno 1354. die Veneris ante ex- altationem S. Crucis 12. Septembris, pontificatus Innocentii VI. anno 2. indict. vn. Avenione in domo archiepiscopi, convenit cum Dominico de Podio canonico S. Severini procuratore decani & J capituli, quod canonicatus conferrentur altema- tim per archiepiseopum, & decanum ac capitulum. In inventario chartarum castri PaIensis, pro Petracoricensi & Lemovicensi pagis, asservato in bibliotheca Colbertina, exstant litteræ Archem- baldi episcopi Vaurensis prohibentis sub excommu- nicationis comminatione Aquilino Engolisinensi episcopo, ne exsecutioni mandet quandam Inno- centii VI. bullam datam an. 3. ejus pontisicatus, 1355. decimo cal. OctobriS, an. 1355. ad petitionem Amanevi Burdig. archiep. quod foret quoad cer- RDIGALENSIS. 836 i tum caput, subreptitia, & fuerit revocata per aliun, cujus exsecutionem sibi mandatam fuisse scri- bit Archembaldus Vaurensis episcopus Ex publicis instrumentis adhuc vivebat anno 13 59. die 2. introitus Decembris. oEt quidem 1359. legimus eum ex hac vita migrasse v. caI.-Julii 13 6 o.Coepus ejus sepuIturæ mandatumest prope majus altare in ea parte quæ Meridiem spectat. m veteri codice legitur collatio quam habuit pro ca** nonizatiane S. Yvonis, ex Baluri » iu vitispep Aven. col. 1131. XLIX. PHILIPPUS I Phillppus metropolim Burdigalensem regebat an. 1360 die xn. introitus Novembris, ex charta 1360. S. Crucis. Eodem anno die 25. Octobris, festo S. Frontonis nominatur curator & exsecutor testa- menti Talairandi cardinalis & episcopi Albanen- sis, cum episcopis Aquensi & Sarlatensi, ex au- thentico a Sammarthanis viso. Die 13. Aprilis an. 1361. Helias Ortiti canonicus S. Frontonis Petragoricensis, vicarius generalis Philippi archi- epHcopi in remotis agentis, confert vicariam per- petuam S Martini de Cambis magistro Petro de Taiai. s. Boycheda., ad præsentationem abbati ; S. Crucis. Crucit. Innocentius VI. sibi refervavit omnia bona hujus — archiep. sive mobilia sive immobilia, & quæ ad ipsum post ejus obltum possent spectare, vacantisque sedis fructus ; qua de re scripsit Petro Domandi archidiacono, Guillelmo Gilberti canonico Nar- bonensi & Petro ep. Petracoricensi, 3. caI. Julii 13 61. seu anno 9. sui pontificatus. Obiit extra curiam Rom. an. 1361. mense Maio aut Junio, ex registro anni noni pontificatus Innocentii VI. Inter notas & observationes quas ad novam editionem Galliæ Christianæ congesserant Sammarthani fratres, legimus in Sarlatensibus episco- pis post Heiiam capituium Sariatense Gaillardum elegisse, qui Avenione confirmatus est. Interim J vero dum bullæ sigillo pontificali proxime forent roborandæ, a capitulo S. Andreæ Burdigalensis, idem GaiUardus eligitur archiepiscopus, quam e- lectionem gratam & ratam habuit Innocentius VI. dato diplomate vm. caI. Octobris anno sui pon- tificatus IX. hoc est die 24. Septembris 1361. ejus autem Ioco ad sedem Sarlatensem promovit fratrem Aostentium. Hæc Sammarthani fratres. At nobis videtur hic GaiUardus idem cum Helia de quo infra. Sane eodem die, mense & anno GaiUardus dicitur creatus archiepiscopus bulla In- nocentii papæ VI. quo Helias cathedram conscen- , dit metropolitanam. L. Helias II. Saugnac Helias vacanti cathcdræ Burdigalensi per obi- tum Philippi præficitur bulla a Innocentii papæ VI. * data apud Avenionem die 24. Septembris an. 9. ■ Bulla Innocentii VI. haec habet : hnocnttiur. &c. pofimo- Jam vero prafata tcclefia. Burdigalensi, pcr obitum tjufikm Phi- lippi, archiepiscopi, intra Romanam curiam debitum natur/t jtrfolvit. pajiarii folatio deflituta ; nos vacatione hufitfmodi fide dignit relatibut intellcfla, &c. demum ad ventrabilem fratrem nof- trnin Hrliam epifeopum olim Sarlatensem, in archiepijcop. Burdig. tltfinm…… direximus ocnlot nofirm mentir ipsum. ad diaam Burdigal. tedefiam tranfiulimus, &c. Catum Aveniunc vut. cal. Qftobrti, pontificatui nofiri antta ut. pontificatus Sj7 ECCLESIA BU pontificatus ejus, Christi vero an. I 3 61. & qui— A NI <fem hæ anno memoratur in charta Faesiæ. Ipsum cognominatum fuisse de Bremont, docet Lopesius. At cum ipse dicat Heliam ex sede Sarsatensi transsatum suisse ad Burdigalensem, hic archiepi- B scopus cognominabatur de Salignac *, quæ gens in pago Petragoricensi est antiquissima & nobilissima. Porro unum eundemque esse Heliam qui Sar- lati & Burdigaiæ sederiuex iis liquet : Helias de Sa- lignac nominatur exsecutor ultimae voluntatis cardinalis de Talairand, in testamento scripto anno 1360. ubi legitur episcopus Sarlatensis ; iu codi- cillis vero anno 13 64. dicitur archiepisc. Burdig. Idem constat adhuc ex procuratione, ut aiunt, B seu, ex perscripta agendi auctoritate, data anno p 3 67. ab hoc archiepiscopo, pro percipiendis sibi debitis iu diœcesi Sarlatensi, quæ, cumesset episeopus, recipere non potuerat. Helias archiepiscopus iu archivo Burdigalensi inter instrumenta recognitionum memoratur annis 1363. 1363. 64. 65.66. 67.ac 68. Eodemannoin charta S. Crucis, & annis 1365. ac 13 66. in tabulis monasterii Boni-loci. An. 13 6 5 J die Veneris ante festum S. Cæciliæ «1365. ^8* concilium provinciale celebravit in ecclesia Petragoricensi, in quo comparuitdom. Regnaldus Esclau pro dom. decano & capitulo ecclesiæ S. LH. Var. Andreæ. ffiuit»1’Ca An. 1 3 67. Richardum Eduardi principis Wal- 1, 67 filium Burdigalæ natum, aquis lustralibus tinxit ’in majori S. Andreæ ecdesia. Anno sequenti paci- scitur die 7. Aprilis cum capitulo de oblationibus, & sacerdotiorum a capitulo pendendum permu- tationibus. Anno 1 3 67. in remoris agebat, ut diseimus ex 2uadam sententia D. officialis &’D. Fulquerii la lomba vicariorum ejus in spiritualibus, data die 2. Aprilis. Anno quoque 1371. absens legitur, g, —. b A Gregorio XI. mitius est anno 1 3 74. ut regum Franciæ & Angliæ exercitus ad certamen 1376. prorumpere paratos dirimeret. Anno 13 7 6. ind. 14. die 3. Decembris, composuitcum Raimundo S. Vincentii de Burgo abbate, pro decima S. Mi- chaelis de Terrafortprope Burgum, quam emerat ab Alaide de Terrasort, & tenebat ab archiepi- scopo ; pro qua abbas portare faciet annis fingulis unum tonellum vini boni ad cellarium archiepiscopi. 1378. Anno 1378. vacabat sedes ex tabulisS. Crucis. LI. GUILLELMUS IV. Sammarthani admittunt hunc archiepiscopum 1379* men^ Febr* ad annum 1379* sed cum adhæsisse Clementi VII. seu Roberto Genevenh non facile * mihi perfuadeo ; nam e contrario Urbani VI. cu- jus aemulus erat Clemens VII. partes est seculus. Sane in tabulario fr.Prædicatorum Tolosie occurrit Guillelmus Burdegal. archiepiscopus privilegio- rum ordinis fr. Prædicatorum conservator, bulla Gregorii XI. cal. Apr. pontificatus an. r.delega- * Noster D. Jacobus Boyer qui accurate investigavit instru- menta ecclesiæ Sarlatensis, & domestica gentis de Salignac, atterit Heliam ex nobili illa gente ortum. Lopezius tamen te- flatur in tumulo Helise videri alia prorsus insignia, quam Salignacorum. ibi enim cernuntur haec : de a la bande de sable fuselde, accompagnec de deux herccs dq gucules i’unc en ebef & Tautre pointe, Tomus //. RDIGALENSIS. 838 L tus, qui officialem Tolosi committit judicem > su— ■ per quadam querela quam dicti fratres Prædicat. ANNI Tolosani habebant adversus Heliam Bajuli præpo » C HRISTl situm S. Justiniin diœcesi Ausciensi, & Petrum Bajuli fratrem Heliæ, 11. Julii 1379. Forte is est Guiilelmus, de quo infra dicturi sumus iu Francisco I. archiepiscopo, & quem inter abbates S. Augustr Lem. annumeramus. De LII. R AIMUNDU3 II. Raimundus de Roqueis, al. de Roqueriis, ex iI- lustri & nobili familia Burdigalensi originem du- cebat. An. 1376. nobilis vir Petrus de Roqueriis testis adhibetur tranlactioni initæ inter Raimun- dum Bernardum * de Roqueriis S. Crucis Burdi— * « A Ber- galensis abbatem, & Bertrandum de Albiniaco S. nMrdi’ Michaelis vicarium perpetuum. Ex instrumento venditionis bonorum Heliæ archiepiscopi, factæ jussii UrbaniVI. ab Augustino episcopo Pinnensi*, * Civitadi pontificii ærarii præfecto, liquido constat Rai— Penna’ mundum immediate subrogatum fuisse Heliæ, inquit Lopezius. b Ab exordio pontificatus Rai— b mundi, inter ipsum & capitulum suit controver- sia, quia voluit primo suo adventu intrare domos £. archiepiseopales, omississolemnitatibus in talibus fieri K(^ t asseetis, & dare benedictiones absque eo quod esset • consecratus, ut intelligimus ex instrumento appel- lationis per lyndicum capituli interjectæ die 27. Novembris 1380. LUI. FRANCISCUS L Franciscos ex archiepiscopo Beneventano tranf Iatus est ab Urbano VL ad ecclesiam Burdegalen- sem, bulla data Luceriæ, Salemitanæ diœcesis, x. cal. Septembris, anno vii. ejus pontificatus, Christi 13 84. vel 1385. quo anno memoratur Fran— 1*84. » ciseus Burdigal. electus, cameræ apost. in provin- ciis Burdigalensi & Auxitana fructuum collector* Refert Lurbæus Franciseum missiim fuisse legatum > in Arragoniam a duce Lancastriæ, ductumque captivum Barcinonamanno 13 8 5. Iu collectione instrumentorum Rimerii Angli tom. 7. pag. 64 2. titulus est : De appellationibus in Aquitania au-* diendis ; & consequenter legitur : Rex venerabili-- bus in Christo patribus Francisco arcliiepiscopo Bur* digaliæ, Roberto episeopo Adurensi cancellario A- quitaniæ, &c. XXII. Augusti M. CCC. LXXXIX. Ex instrumento Vasconica linguascripto, quo Arnaldus Amanevus dc Lebreto, Raimundo de Montaud domino de Mucidan mandat custodiam Ioci de Vayres, die 5. Nov. an. 1386. regnante , Carolo rege in Francia, & Guillelmo archiepiscopo * Burdegalensi, liquet eodem tempore duos anno 1386. suisse archiepiscopos saltem titulares apud Burdegalam. Nam plurima demonstrant. Fran- ciseum de quo supra, attigisse an. 1387 « & quidem anno 1386. die 25. Julii memoratur hic Franciscus archiep. in charta, quæ fta explicit : Act. die Mercurii, regnante serenissirno principe, ac domino nostro Richardo, Dei gratia Franciæ & b Reditui… qui a ditia die obitu* prafati quondam Dom. Helia archiep. usque ad diem pfovisionit dicti quondam reverendi fairis D. Rahnuneii immediatisuccefsoris fui tr immediati prade- tepor it Francisci modrrni archiep. Burd. an. M. CCC. LXXXIV. inditi. vti. kvi. Septembrii, pontijicatm Uriati vu* Chartophyl. Burdegal. Hhh 839 ECCLESIA BU1 ■ Angliæ rege, domino Aquitaniæ & Hibernia, & A chrkt & *n Chnfl0 Patre D— Franasco eadem gratia 1 Surdegalæ electo præfidentejpræsentibus t &c. Ex schedis Colbertinis. Duorum illorum episcoporum unus, scilicet Guillelmus, regi Carolo favebat, alter nimirum Franciscus parebat Richardo Angliæ regi, qui se quoque Franciæ regem dicebat. Hugo- tion. L1V. FRANCISCUS II. Franciscos Hugotionius, al. de Agguzonis, Urbinas, juris maxime canonici peritissimus, ex canonico ecclesiæ majoris apud Burdigalam, crea- 13 tur archiepiscopus anno 1389. desinente, auc— I toritate Bonifacii papæ IX. qui olim fuerat canonicus & sacrista hujus ecdesiæ, Petrus Tomacellus * ycli39< vocatus. Anno sequenti * Bonifacius idem Fran- cisco nostro, & Johanni Aquenli, quos vocat se- dis apostolicæ nuntios in regnis Caftellæ, Legionis, Arragoniæ, & Navarræ, necnon in partibus Vas- coniæ, dedit potestatem absolvendi ab excommunicatione Henricum regem & Catharinain regi- nam Caftellæ ac Legionis, qui non ignorantes se tertio consanguinitatis gradu fuisse conjunctos, matrimonium inierant, ad obviandum cædibus & aliis diseriminibus guerrarum ; necnon cum ipsis auctoritate apostolica difpensandi, ut possint de novo invicem conjugium contrahere. Bulla data est vm. cal. OctobriS, anno fecundo pontisicatus Bonifacii ; asservaturquein chartophylacio ecclesiæ Burdigalensis. Eodem anno, Vitalis Carolus can- tor & canonicus Burdigalensis, fundavit magnum urbis xenodochium quod appellatur S. Andreæ. 1390, Anno quoque 1390. eo usus est Angliæ rex ad tractandum de pace in Anglia. Idem Franciscus 1, 04.. an* 1 394’novo diplomate BonifaciiIX.nuntius * apostolicus mittitur pro Hispanis a schisinate ab- ducendis. 14.0 s. Anno 1405. cum esset gregi suo pafcendo in- **
tentus, ab lnnocentio papa VII. ad purpuræ ho-J norem provectus est sub titulo SS. quatuor Coro- natoruni ; & deinceps non rexit ecclesiam Burdi- galensein, nisi ut administrator perpetuuS. Refert Ciaconius Gregorio XII. ad S. Petri ca- thedram assiimto, paciS ecclesiæ Franciscum valde studiosum, comitante theologorum &jurisperito- rum delecta manu, ut erat his sludiis apprime excultus, Savonam in Liguribus accessisse, urbem toIlendo schisinati destinatam, ubi jam Benedictus aderat ; a quo & ab ejufdem Benedicti cardinali- bus HugotioniuS perhonorifice excipitur, ratus Gregorium eo, quemadmodum pollicitus fuerat,. venturum ; sed de illius mente certior factuS, eum J SeniS tunc morantem difficili itinere invisit. Cum- que nullis precibus, aut rationibus ei persuadcre potuisset, ut pro diuturniori procrasiinatione tol- lenda, Savonam ad congreflum pergeret, quo gra- vissiinum illud opuS unitatis siabiliret : ilIico Gregorium deseruit, ait idem auctor ; quocirca ab eo citatuS, purpuræ honore privatur, & collectores proventuum cameræ aposiolicæ in Aquitania ejus dem Gregorii jussu, univcrsoS cardinaliS reditus in Burdigalensi provincia interverterunt. Exinde iu Galbam pro unione Ecclesiæ sc contulit, ad IDIGALENSIS. 810 an. 140 8. • Hoc eodem tempore, Dominica, 17.
Martii, cum cardiuaIib. Barrensi & Hispano, Bur- degalensis noster, (ita enim vocatur ab Enguerra— CHRISTl no Monstreleto chron. Iib. 1. cap. 46. ubi & An— 1 glumeum fecit,) solemni invectionis pompæ Caroli VI. regis in urbem Parisiensem adfuit, quant deseribit darissi historicus Johan. JuvenaIis Urli- nus ; necnon Pisano concilio 1409. ubi pontifex 1400, creatur Alexander V. & comitiis Bononiæ Jo- hannisXXIll. Demum Florentiae occubuit anno m. cccc. xn. cal. Sept. XIX. * Corpus Romæ 1412. depositum in diaconia S. Mariæ-novæ, tumulatur.* sub lapide qui hoc epitaphio illustratur : J Cardine i, qui summus honor, qui gloria catus Alta fuit, parvosub marmore clauditur isto, Hicque Coronatos virsanctus quatuor aunos /line titulum tenuit nulli virtute fecundus, Spiritus egregiis meritis præclarus in astris, Francisci residet, calique locatur in aula. Obiit anno Domini m. cccc. xn. mense Aug. LV. DavID. mDe Most- Post Francisci mortem ecciesia Burdigalensi ? r£RRAhD’ pastore orbata fuit saltem usque ad diem 17. Maii anni 1413. Jam vero præerat David Montis— 1413. n ferrandi die 16. Novembris ejufdem anni, ex 0 charta S. Crucis Burdigalensis. David e nobili familia pagi BurdigaIensis or- tUS erat, ex Lopesio, qui docet eum fuisse sancti Andreæ canonicum, vocatumque ad episcopatum Aquensem die 19. Octobris an. 1408. Jaudatque actorum capituli codicem. Sane in indicibus episcoporum Aquens/um vacat locus qui huic præliili tribuatur ; unde auctum vellem catalogum nostrum Aquensium antistitum Davidis hujus nomine. Anno 1416. apostolica sede vacante, die 2 2. 141 Sept. reverend. in Christo pater Dom. David archiep. Burdig. existens in capitulo… convocatis D & præsentibuS dominis decano & canonicis, con- sirmavit electionem factam per capitulum ecdesiæ Sarlatensis de Dom. Bertrando la Cropta. Anne 1417. die 19. Aprilis procuratorem instituit D. Bernardum de Planeau monachum & sacristain S. Crucis, ut suo nomine concilio interesset Cons- tantiensi. David aliquam litem habuit cum D. Petro An- dreæ b abbate S. Crucis, qui erat collector aposto- licui, appeilavitque a processibus & gravaminibus sibi illatis ad sedem apostolicam die 1. Januarii anno 1424. pontificatus Martini papæ V. octavo, 1424’ ind. 3. Summus pontifex provinciam inquirendi £ de hac controverlia dedit episcopo Adurensi, ab- bati S. Severi in capite Vaseoniæ, & S. Severini • Quod hisce verbis apud Walfinghamum Iegitur : Circa fis- tum omnium fandiorum venit in Angtiam cardinatis Burdegal. vir potens in opere & sermone, miffns a collegio cardinalium, ad insor- mnndurn Regem regnique clerum dc inconfiantia papet Crtgorti f prout prius edocuerat regem Franciet… quatenus hi duo qui ctnjtbantur in Orbe praflantifiimi, manus apponerent adjutrt- ces ad inducendum diflum Gregorium, ad servandum juramentniv proflitum ; nt ipsorum duorum regum audloritate mapnfica fieri poflet in ecclefia. Eapropter a Greg. XII. est citatus bulla Arimini data xix. cal. Jan. cujus exemplar habes tom. » 7 « Annal. eccl. Odorici Ravnaldi. k Nuntius erat apostolicus, & colleflor fruÆuum, ProV» ! M tuum, censuum, & aliorum jurium cameræ apostol in galensi, Baionenfi, Aqucnst, & certis alin civitatibus • diucesibus. 841 ECCLESIA BL • Burdigal. decano, an. 1425. Acta hujus litis da— j C HRISTI mUS *nter in^rumenta » ex ejusfuit liquet Martinum papam exemisse a jurisoictione Davidis archiepi- C0I.Y08.1 scopi Petrum abbatem, & monachos, monasterium- que S. Crucis die 22. mensis Julii anni 1425. 142 6. An. 142 6., die 1 o. Aprilis Petrus abbas S. Crucis juramentum fidelitatis præstitit tanquam nuntius epostolicus & collector, iu manibus Theobaldi Dages decani eeclesiæ Burdigalensis commissarii. 14 27. Anno 1427. pars somicis navis ecclesiæ terræ motu conquassata corruit die 2. Februarii, tem- 1429. pore Davidis. Anno 1429. memoratur in dua- bus monasterii Boni-loci chartis. Die tertio Aprilis 143 °* anni quem nunc dicimus 143 o. adhuc sedem te— 1 nebat Burdigalensem, quæ vacabat die 16. De- a cembris ejuldem anni *. Hinc expungendus Petrus de Fuxo, quem Sammarthani inducunt administra- torem anno 1428. vulgo LVI. B. PeTRus. S. Prr- Berlan d. Petrus iu tractu MeduIcorum * ignobilibus ortus * Paysde parentibus, patre nimirum agricola, ab ineunte Medoc’ætate magno studio virtutes & litteras coluit. Re- iictis quas prius pascebat ovibus, Burdigalæ gram- maticæ litterisque humanioribus operam dedit. Postea Tolosam se contulit, ubi factus est iu pontificio & canonico jure baccalaureus. Burdigalam’ reversus, Francisco II. archiepiscopo fuit a secre- lis ; quem ad Pisanum concilium venientem comitatus est an. 1409. Paulo post an. 1410. die 2. Octobris canonicatu potitur in eccIesia Burdi- galensi. JerosoIymam profectus religionis ergo, post loca sacra fumma pietate perlustrata, domum rediens parochiali ecclesiæ de Boliac praeficitur ; quam tam sapienter ac pie rexit, ut canonici S. Andreæ, de deligendo Davidis succestbre discep- tantes, in hoc uno convenerint. Bulla Martini V. electum hunc confirmans, data est 17. cal. Nov. ejus pontificatus anno tertio-decimo seu Christi T 1430. In ea vero dicitur canonicus, nulla facta1 mentione ecclesiæ parochialis quam regeret. Authenticum autem sacramenti quod postea præstitit papæ, in archivo eeclesiæ Burd. asservatur. In episcopali munere gerendo, strenue se gessit Petrus. Assidua bella inter Anglos & Gallos, qui- bus tota regio conflagrabat, multorum malorum origo fuerant. Iis remedium quæsivit pius & pru- dens pastor, totam dioecesim perlustrando. Cum vero obiret singula loca, ecdesias dirutas restaura- bat, spoliatas ornabat, pauperes recreabat, ignoranda laborantes docebat, corruptos plebis mores emendabat, apud clericos eccIesiasticam restitue— j bat disciplinam. Omnibus & singulis exemplo prælucebat ; jejuniis, vigiliis, aspero continuoque cisicio etiam in morbis coepus conterebat. Singuli pene anni episcopatus Petri publicis in I44I. actis consignantur. Anno 1441. die 12. Martii nobilibus viris Raimundo de Secura, locideRan- san, & Amanevo deMarrabat, loci desancta Fide committit custodiam, & præfecturam castri de Mo- ta sancti Paxentii prope Montem-Revellum diœ- cesis Petracoricensis. In veteri charta lego : Anno • Obiit Londini in. 1430, ex rod. MS. Burdeg. quem viderat Baluz. Tomus N. FRDIGALENSIS. 842 1 M. CCCC, XLVIII. XXVIII, Octobris, pontifica—
tus Nicolai v, anno j 1. D. Petrus archiep. secit apponi in suis castris & terris salvam gardiam re* giam. Die 7. Julii, ind. 14. an. 145 1. pontifica— K45 1* tus Nicolai V. anno quinto, Carolus Taleyrandi miles dom. de Graulhetio Petragoricen us » & Chauiesio Xantonensis diœcesis, recognoscit se va- sallum dom. archiepiscopi, pro omnibus quæ te- net iu Chalesio & Monte-Revello. Eodem anno die vn. Februar. lego in veteri scheda : Ad ejus, ( Petri archiepiscopi) requifitionem DD. Vitalis de Palatio, & Johannes de Viveriis confiliarii in curia parlamenti noviter erecti, viderunt autographa arf B cluepiscopatus anteriora, & auctoritate sua copitu eorumdem, ac nominis subseriptione firmarunt. An, 1456. die Veneris 16. indict. 4. pontificatus Callixti III. an. 1. Johannes de la Fayedomicel- ius fecit homagium Petro archiepiscopo. Anno 145 1. die 12. Junii » iu coetu trium ordinum urbis & pagi Burdigalensis fuit electus, ut de hujus urbis & pagi deditione tractaret cum Pothone de Saintrailles regii stabuli magrstro, Ca- rolo-Johanne Bureau Franciæ quæstore, &c. Pacta deditionis rata habuit Carolus VII. rex die 20. Junii ejusilem anni, in monasterio S. Johannis An- gersac. An. 1453. Angli deseensionem fecerunt 145 3 • — Talboto duce, faventibus nonnullis pagi dynastis, & Burdigalam recuperarunt At occilo ante Casi tellionem Talboto, Burdigalaque iterumsubacta, in qua solemni pompa rex Carolus exceptus est die 18. Octobris, tota provincia in dItionem Francorum redacta elt Porro archiepiscopus, etsi rebellantibus minime favisset, in sulpicionem ta- men incurrit violatæ fidei ; quapropter ab Oliva- rio de Coitivy Aquitaniæ minoris fenescallo, Bur- digalæque præfecto, dure admodum est habitus. Ingraveseente ætate Petrus abdicavit archiepi- scopatum, dimisitque Alano cardinali sedis apost. . legato, anno 1456. &an. sequenti die 17. Ja— 14^6. ’nuarii migravit ad Dominum, ante & post mor- tem miraculis clarus, ut fama est. Coepus ejus magna pompa elatum conditum est retro majus altare ecdesiæ S. Andreæ, prope S. Macharii tu- mulum. De eo cum Iaude Reginaldus agit in A11* nalibus eccles. ad an. 1463. Ludovico XI. rege petente an. m.cccc.xxci. Sixtus IV. pont. max. Raimundum Vrsatensem & Radulphum Petraco- ricensem episcopos delegat, ad inquisitionem fa- ciendam vitæ Berlandi, quæ decima octava Dec. coram proposita & signata, tamen canonisatio effectu caruit, ob mortem Regis subsecutam anno , 1483. ut refertchronicon Burdigalense, in quo " exstat hoc elogium Petri Berlandi, plane non contemnendum aut omittendum:Petrus Berlandus agricolæ in Medullis filius, cum jam abecedarius esset, totum se literis sacris devovit; quas cum humanitatis stodiis, ut ei per facultates licebat, ita conjun- xit, ut propter ejus pietatem & bonam indolem ex paupere clerico canonicus ecclesiæ Burdigalensis ele* ctus suerit. In quo munere ita pie per multos annos versatus est, ut vacante sede metropolitana, post multas contentiones, & inter plurimos tanti sacer- dotii competitores, ab ecclesiæ collegio archiepifeo- pus Burdigalensis designatus fit. Quam provinciam Hhh ij 843 ECCLESIA BL cum invitus suscejusset, nihil tamen sui officii & l ANN" ! tanpt mUfierjj prætermisit t mores ecclesiæ in tantis CHRISTI geuOrum moribus collapsos restituit, literas & lite- ratos fovit, auctorque faitjuratis & decurionibus Burdig. instituendæ academiæ & universitatis Bur- digalensis, cujus institutionis diploma jurati postea ab Eugenio summo pontifice impetrarunt. Inde Ber- landus collegium sancti Raphaillis Burdigala ere- xit, pluribufque reditibus pro institutione prioris & duodecim pauperum ditavit. Et ut nominis sui ac memoriæ aliquod monimentum relinqueret, majorem turrim campanariam D. Andreæ asundamentis erexit. Postremo cum nomine ordinum Aquitaniæ in Britanniam profectus, regem Anglurn de componen— I dis Aquitaniæ rebus interpellasset, nec postulatis Anglus satissecisset, factum est ut Burdigalensibus sub imperium Francorum redactis, Berlandus cum toto clero in verba Caroli VII. juraverit ; quodsancte præstitit. Tandem cum per vigintiquinque annos ec- clesiam rexissiet, pius, benesicus, & eleemosenarius deceffit. Quantae autem fuerit iiberalitatis dunt viveret, testatur pinnaculum cathedralis quod construxit propriis expensis, ut refert marmorea in- scriptio quæ visitur in eadem eeclesia: Bis quadram quicumque oculis turrim aspicisæquis, Mille quadringentis quadraginta labentibus annis, Fælicibus cæptam anspiciis, nonasque secundo Octobris, tantum certo scito esse profandam, Eous prope prosilieus, quantum tenet, huic quoque primus Subjecit lapidem Petrus archipræfal in urbem Burdigala, cujus plebs collætetur in ævum. LVII. Blasius. BIasius de Greclle, aIias Regnier, diœcesis Cfa- romontensis subdiaconus, vivente Petro electus est In archiepiscopum ; quem confirmavit Callixtus III. die Septembris an. 1456. sacram autem & episcopalem unctionem accepit iu regali S. Dio— _ nysii prope Parisios basilica, manibus Juvenalis L des Ursins Remensis archiepiscopi, juvantibus Jo- Chroft. hanne de Mailly Noviomensi, & Guillelmo Char- Chvt J<>te ticr Parisiensi episeopis. An. sequenti die 2 3. ApriI. Alanus cardinalis Iegatus apostolicæ sedis in Gallia, Blasium archiepiscopum delegavit ad laxationes & alia jura cameræ apostolicæ percipienda. 1461. An. 1461. die 1 o. Januarii canonici S. Seve- rini Guillelmum de Orinhaco subdecanum, elec- tum in decanum, ipsi obtulerunt ; quem die Lunæ 19. ejusilem menns confirmavit. Paulo post Jo- hannes Imberti prior daustralis & vicarius gene- raIis capituli sancti Petri Condomiensis, & Dom. j Helias de Fumo monachus ejusilem monasterii, compromissarii capituli, petierunt ut electum a se in episcopum die 19. Jan. Amanevum de Loma- nia, pre5byterum & canonicum Regul. metropolis Auxitanæ, dignaretur confirmare ; quod concessit. 14.67. An. 1467. die 4. Decembris archiepiscopus ut dominus castellaniæ Bigarrupiæ, composuit cum accolis pro censu bovino, vulgo bouage. Eo- dem anno Blasius obiit, aut alteri pedum cessit. Ipso sedente Ludovicus rex XI. sororis suæ Magdalcnæ nuptias cum Gastone comite Fuxensi celebravit apud Burdigalam an. 1462. quo anno sRDfG ALENSIS. 844 L die 1 2. Novembris habita est ibidem prima sessio parlamenti, cujus institutio prius decreta fuerat a ANNI Carolo VII. rege. Hoc in consessii Blasius ut con— HRIST1 siliarius admissiis est. Sub hoc etiam archiepiscopo capitulum libera- tur ab ipsius jurisoictione bulla Pii II. pE Mont- LV1II. ARTURUS. auban. Arturius ex nobilissima in Armorica Rohano- rum gente, patrem habuit Guillelmum Montis- Albani, &c. baronem, Isabeilis Bavaræ Franciæ re- ginæ cancellarium, matrem Bonam Mediolanen- sem, filiam Caroli principis vicecomitis, qui 1 Beatricem de Armaniaco duxerat. Arturus militiam primum secutus est & aulam^ac Francisci I.Britan- niæ ducis gratiam aucupatus fuerat ; sed assentatfo- ne pessima præcipuus auctor fuit occidendi Ægi- dium fratrem ducis, dominum de Chontocl. Hic Hst. Prit. princeps toto quadriennio in vinculis detentus, cum venena quæcumque cibis immixta, divinitus, /7. ut credere par & plum est, superasset ; nec inedia potuisset exstingui, tandem mappa strangulatus, vel inter duas culcitras sustocatus mifere periit. Arturus sivepœnitentia ductus, sive ut poenam sibi debitam effugeret, monachum instituti S. Pe- , tri Cælestini induit, ac in Meduntensi & Marco- ’ciacensi monasteriis per aliquot annos rehgiose vixit. Inde vero illum eduxit Ludovicus XI. rex, qui eum diligebat, ejusque fratrem Johannem Bri- tanniæ marescallum, marisque in Gallia summum praefectum. Itaque Regis gratia electus est in Bur- digalensem archiepiscopum, astumiturquea Rege inlanctius consilium. Anno 1467. die 18. No— 1467. vembris urbem solemni apparatu est invectus. An. 14 71. die 8. Augusti transigit cum Petro 1471 • de Gain abbate Caduniensi, & statuit ut imago S. Andreæ, ecclesiæ suæ metropolitanæ patroni, de- pingatur in vitro majoris portæ Caduniensis ec- clesiæ, in signum jurisuictionis de Bigaroca, quæ pertinet ad archipræfules Burdigaiæ, cui subjacet Cadunium, ex chron. Cadunii. An. 1472. die 12. Maii sepeliturin ecdesia 1A72* S. Andreæ Carolus fuius Caroli V1I. regis, dux A- quitaniæ & Normanniæ. An. 1473. bulla Sixti 1473. papæ IV. data 12. cal. Febr. delegatus cst ad inqui- rendum de vita & moribus Jordani Fabri abbatis S. Johan. Angeliacensis ; eoque deposito, quod recusasset lpsi se sistere, contulit hanc abbatiam Ludovico dAmboise, quem papa jam designave- rat. A11. 1477— die Dom. 20. Julii, Petro Be— 1477. rardi episeopo Aginnensi mortuo & sepulto, Jo- > hannes Mafly archidiaconus major, & Guillelmus J de Bogia canonicus compromissarii, electum a se in Aginnensem episcopum Petrum de Bosco ca- nonicum & cantorem S— Andreæ Burdigalensis Arturo archicpifc. signisicarunt, rogantes ut ip- sum confirmaret. Arturus ecclesiam suam multis ante mortem decoravit ornamentis. Obiit an. 1478. Parisiis, ubi sepulcro illatus est apud fratres suos Cœlesti- nos, desinente mense Martio. In Cœlestinorum Parisiensium necrologio celebratur ut insignis or- diniS benefactor; legiturque mille libras testa- mento monasterio Paris. legasse. 84$ ECCLESIA BU ANNI LIX. Andreas. j CHRISTI Andreas d’Espinay, nobilis Brito, filius erat dEspinat fOroris Arturi archiepiscopi, quæ Ri- chardo nupserat, domino d*Espiuay, Britanniæ ma- gno seu primo cubiculario. Ex hac gente multi per totam Galliam, in Armorica maxime, prodie- runt episcopi. Quod spectat ad Andream, cum 1478. canonici die 10. ApriIis an. 1478. certiores facti fuissent de Arturi morte, Rexque scripsisset capi- tulo in gratiam Andreæ ejusilem nepotis ex sorore, qui majoris ecclesiæ canonicus erat & licentiatus in legibus : hic unanimi consensu electus est, ex re- gistris capituli, bullaque pontificia Sixti IV. con— I firmatur, & die 1. Octobris an. 1479. possessio- nem iniit, usus ad hoc vicaria opera Theobaldi fra- tris, qui S. Mariæ de Clery decanus erat. Anno 1402. j 2. solemni pompa urbem est ingrestus *, an. 14.81 V€nst ad gcncrasia regni comitia Turonis * coacta. An 1488. consensit institutioni quatuor canonicorum dimidia praebenda contentorum. An. 1489. 14. Maii renuntiatur cardinalis tituli S. Martini in Montibus. An. 1490. aut sequenti abbatia S. Crucis Bur- 1491. digalensis donatus eft Anno 1491. apud Am- bosiam vicarium suum generalem in temporalibus & spiritualibus pro abbatia S. Crucis instituit D.’ Petrum Ferraictus priorem ciaustralein. Exinde vero in actis appellatur cardinalis & archiepisco- pus Burdigalensis & Lugdunensis. Cesserat abba- 1499. tiæ huic an. 149 9 * quando Carolus de Carreto Thebanus episcopus procuratorem suum instituit D. Gabrielem Goumer protonotar. S. Sedis ad ipsius possessionem suo nomine capessendam. 1500. Obiit Andreas Parisiis die 1 o.Nov. anni 1500. conditusque est apud Cœlestinos prope sacellum ducum Aureiianensium ; ejusque sepukro inscrip- tum est epitaphium Gallicum quod Latine sic red- ditum est a fratribus Sammarthanis : j HIC J A C E T Reverendus pater in domino, dominus Andreas dEspinay, archiepiscopus Lugdunensis & Burde- galenfis, primas Franciæ & Aquitaniæ, zelator & benefactor ordinis Cælestinorum, qui obiit Lutetiæ ad Turriculas t 0. die Novembris, anno Domini millesimo quingentesimo. Andreas Carolo regi VIII. carus suit, quem in expeditione Neapolitana secutus est ; adsuitque ce- lebratissimo apud Italos prælio ad Fornovium : in quo, cum ob summum periculum ipsi sacerdotes arma sumsissent, inter quos eminebat Guillelmus 1 Briconet cardinalis episcopus Maclovicnsis ; Espi- naius assiimta mitra ceterisque pontificalibus ornamentis, crucem, ad latus Regis stans, prætulit inter armatas acies. Erat vero secretioris consistorii co- mes, quo titulo inter ceteros consiliarios subseripsit * In die festo Annuntiationis, inquit vetus scheda, populo ingenti, & praefulgentium hominum nobilitate, ac clero jubilante, honorifice per urbem equitans procellit ( Andreas archiepiscopus) cum comitantibus domino de Monte*fcrrando frenum equi ex gentis privilegio tenente ; dc Landa & Angla- diis, locum tenentibus capitalis Boiorum ; quorum unus ad dextram, alter ad stnistram archiepiscopo adhaerebat ; cumque ad domum decani nervenistet, insigniis pontificalibus induitur, & ecclesiam Cathedralcm ingrestus, mistam celebravit. RDIGALENSIS. 346 k an. 1493. diplomati Regis, quo privilegia liber— ——* tatesoue Britanniae ducatus continebantur, ANNI CHRISTI LX. Johannes JI. DeFoix. Johannes de Fuxo parentibus Johanne comite Candalæ& Benaugiæ, capitali Bolorum*, vice » comite Castilionensi ; ac Catharina filia Gastonis IV. comitis Fuxensis, vicecomitis Beneamii, ex Eleonora Arragoniæ, in lucem est editus. Fratres habuit Gastonem comitum Candalæ progenito- rem & Johannem comitem de Mcille, a quo Gur- sonii comites ; soror autem ejus Anna uxor fuit Ladistai Hungarorum regis. Annos natus tantum 1 18. electus est successer Andreæ Espinæi anno 1501. Ludovico regeXII. petente, & Alexandro 1 5 01* papa VI. ejectionem confirmante. Paulo post initam possessionem novus archi- episcopus, pro jucundo suo adventu magnam pe* cuniæ summam exegit a dericis, abbatibus, & monachis ; nec pepercit abbatiæ S. Crucis, quam- vis tam de juresingulariprivilegioaptam en laudabili, antiqua & approbata consuetudine immunis soret & exemta a quibuscunque subsidiis & exactionibus. His & multis aliis rationibus fulti reDgioli viri Dainotus de Sailiant subprior & vicarius generalis in spiritualibus & temporalibus Carbli de Carreto abbatis, necnon Agnotus de Chaumont camera- rius & fyndicus monasterii, appellarunt ab arehi* episcopo ejusque officialibus ad apostolicom sedem, seu petierunt apostolos ; quam appellationem no- tam fecerunt Petro Andron de Lanssac abbati de Burgo, vicario generali archiepiscopi, an. 1503. 1503 « die 3 o. Octobris. An. 1 5 04. die 1 8. Februarii in loco de Bello-videre Sarlatensis dioecesis dom. Johannes de Fuxo pacifcitur cum dom. Anna do Tange bovem, Touche-bœuf, abbatissa, Johanna de Falga priorissa de Auriaco, Catharina de Mota sacristana, & aliis monialibus monasterii Fontis- gaufferii, Font-gauffier ; quod manu tenetur in ex- ercitio bassee justitia dicti luci Fontis-galserii, quam tenet ab eodem archiepiscopo sub homagio. Anno 1512. delinente, Odetus de Fuxo Lau— 1512, treci dominus & vicecomes, Burdigalam ingrestus est magno cum apparatu. Anno 15 21. die 18. > 5 21 * Julii monialibus lub patrocinio beatissimæ virginis Annuntiatæinstitutis a B. Johanna Ludovici XI. filia, concesiæ sunt ædes in urbe Burdigala, Jacoba de Laussac Alexandri a sancto Gelasio Regis ora- toris in Hispania & apud Helvetios uxore, fun- dum & necessaria ad fumtus faciendos præbente. Sub nostro quoque archiepiscopo religiosa familia , patrum de Mercede, seu de Redemtione captivo- " rum, urbem ingressaefu Minimis qui S. Francisa cum de Paula patronum habent, datus est quoque an. 1 5 27. locus ad habitandum, ubi oIim conventum habuerant sanctimonialesdictæ a S. Augu- stino, vel a S. Monica.Cum ab anno circiter 1515. aut 1516. Francisco I.rege, & Lautreco Aquita- niæ præfecto faventibus, fratres Minores dicti de Observantia S. Francisci, fratres Minores conven- tuales pluribus ex conventibus, reformationis inducendae gratia, ejecissent, maxime ex Burdigalen- si, Johannes archiepiscopus usus est ecclesiasticis censuris adversus Observantinos ; & ita Regis, qui Hhh iij 847 ECCLESIA BU —— ipsis favebat, gravem offensam incurrit. At facta J ANNI Al decreta contra cos retractavit & revocavit, lit- CH JUSTI die 2 3. Julii an. 1523. Anno 1528. electionis factæ a capitulo Guidonis Dcydie in epi- seopum Sarlatensem examen, & pontificii diplo- matis recognitionem fieri per vicarium suum ge- neralem curavit. Vivere definit Johannes adhuc juvenis apud 1529. Cadellacumdie 2 5. Junii an. 1 5 29. &iu eccle- sia patrum Carmelitarum Langoniensium est se- pultus. Sub hoc archipræsule fornices navis eeclesiæ S. Andreæ, quæ an. 1427. corruerant, restau- ratæ sunt, uti probant sculpta in fornicum con- dusuiis ipsius insignia. I De Gram— LXI. GabrIel. MONT. Paulo post Johannis mortem, convenerunt ca- nonici numero 24. ut archiepiscopum eligerent ; ex quibus novem pro Bertrando de Goulart de Brassac canonico & sacrista S. Andreæ, necnon præside in inquisitionum camera, suffiagia tule- runt ; at plura faverunt Gabrieli de Acromonte, qui die 14. Julii anni 1529. fecundum pristinum morem, qui iu ipso desiit, est electus. De hac ele- ctione dubitare pollemus, ut pote facta post con- cordata inter Leonem X. & Franciscom I. quibus contraria videtur, nisi Hieronymus Lopesiusejus’ acta legisset in capituli registris. At eam a fummo pontifice reseissam fuisse lego ; & quidem paulo 1530. post, scilicet an. 1530. Carolus, Gabrielis frater, archiepiscopus Burdigalensis occurrit. Forsitan Clemens VII. consentiente Rege, cui Gabriel ob felix ingenium & optimarum litterarum peritiam erat in deliciis, lpsum archiepiscopatum libere ab- dicantem, eodem anno quo electus fuerat, ad sa- crum cardinalium ordinem assiimsit, videlicet die 19. Dec. ut docent Sammarthani & Lopesius, vel die Mercurii octava Junii anni 1530. ut legitur apud Frisonem ; simulque Carolum fratrem ad archiepiscopales infulas, quasipse reliquerat, pro-J vexit. Porro Gabriel Acromontanus, cum puer a natura selicissime dotibus animi & singulari ingenii acumine esset instructus, inter liberos præcipue a parentibus delectus est, qui in optimis litteris edu- caretur. Plurimas obivit legationes, & maxima quidem cum laude prudentiæ : Romæ apud Clementem VII. qui ei sacram contulit purpuram : in Anglia ad Henricum regem VIII. pro taedere inter Gal- los & Anglos ineundo : in Hispania ad Carolum V. imperatorem, pro liberatione Francisci regis I. ac filiorum, quam cum Margarita Navarræ regina Regis sorore procuravit. Praecipuus quoque auctor fuit conjugii inter Henricum Aurelianensem ducem, & Catharinam Medicæam papæ neptem contrahendi. Roma rediens, ubi rerum & negotiorum Franciæ procuratione fumma cum laude perfunctus fuerat, reversiis, in castro de Balma pro- pe ToIosam excessit e vita an. 1534* 2 6. Maii, apud suos Beamenses, in ecciesia castri de Bidache, diœcesis Bajonensis, majorum conditorio, juxta Acrimontanorum procerum ossa tumulatus. RDIGALENSIS. 1 LXII. Carolus. annI Carolus de Acromonte Gabrielis frater natu C H ^TI major, nobilissima familia Acromontana in regno G ha m — Navarræ genitus, patre videlicet Rogerio Acro— M0MT’ montano dynasta, senescallo Aquitaniæ, Ludo- vici regis XII. ad summum pontificem legato, matre Leonora Beneama, paris nobilitatis fcmi- na, clericali militiæ se addixit ; & post administra- tos episcopatus Consorancnsem ac Adurensem, uti jam diximus, ad Burdigalensem pervenit metropolim an. 153 o. qua in urbe & provincia utram- que potestatem, spiritualem ac temporalem exer- 1 cuit ; simul enim gessit Aquitaniæ hodiemæ præ- fecturam per annos 2 5. sub proregibus Odeto Fuxio de Lautrec, & Henrico de Lebreto rege Navarrrr- Primo ejus episcopatus anno, excepta est Burdigalæ Eleonora Austriaca Caroli V. imperatoris soror Francisco I. dcsponsata. Anno vero 1539. 1539 « Carolus Augustus ipse ex Hispania pergens in Bel- gium, per hanc urbem transiit. Hujus archiepise. munificentiæ debetur odeum eeclesiæ majoris, mira arte constructum, ubi in superiori parte valvarum chori visuntur ipsius in- signia gentilitia. Eodem archiepiscopo madente, ’capitulum elegit iu canonicum theologum Vin- centium Cabart, qui primus iu hac ecciesia fuit admissiis. Obiit Carolus an. 1 5 44. ejusque cor- pus Bidachium delatum est in diœcesi Aquensi, ubi nobilis gentis Acrimontanæ commune est conditorium. LXIII. Johannes III. Bellat. De Johanne Bellayo jam satis diximus in Baio— Tom. r. nensibus episcopis ; in hac enim cathedra primum sumsit infulas sacrumque magistratum ; auctusque semper ut meritis, ita dignitatibus, tandem per- . venit ad eam qua nulla major in ecdesia præter summum pontificatum ; fuit enim sacri collegii de- canus & episcopus Ostiensis. Quando quidem Johannes jam erat cardinaIis, multisque potiebatur episeopatibus, archiepiscopa- tum Burdigalensem obtinuit tantum sub titulo ad- ministratoris. Possessionem adiit die 2 5. Januarii anni 1 5 44. Ut autem ad eum sedem provectus est, 1544, Salmonius Macrinus Juliodunensis, poeta celeber- rimus, eum salutavit elegantibus versibus, ode vi- delicet ipsi inscripta. Anno 1553. cessit iu gra— 1553. tiam sequentis. Si fides fratri Paulo Saepio sit debita, Johannes Montlucius anno 1551. erat electus Burdigalen- sis, quando legatus misses est a rege Christianis- fimo ad Julium papam III. ut eum in Gallos sub- iratum placaret, uti legitur in historia concil. Trid. lib. iv. paulo post initium. Sed qui siepius errat in domesticis actis referendis, facile potuit falli extranea referendo facta. Administrante adhuc Bellayo anno 1548. contigit Burdigalæ funesta plebeculæ seditio, iu qua trucidatus est dominus de Moneins prorex, pulsique sunt magistratus. LXIV. FRANCISCUS III. Da MaunTj Franciscus de Mauny antea episcopus Briocensis, 849 ECCLESIA BU • an. 1553 « transsatus est ab hac sede ad metropo— j ANNI lim Burdigalensem bulla pontisicia data 4. No- C HRISTI vcmbrjs * quæ tantum oblata est capitulo anno 1554. i 5 5 4— die 26. Aprilis : die vero XI. Novembris iu urbem solemni pompa invectus est. In ingressii vir clarissiinus Michael de Montagne ; lcriptis suis ubique terrarum notus, cum civium præfe- * mnirc. ctus * roret, eorum nomine ad eum luculentam orationem habuit. Eodem fere tempore regio pIacito dato die 2 o. Febr. archiepiseopum Burdigal. esse consiliarium, ut aiunt, natum in senatu definitum est, cum jure 1558. sedis, & dicendæ sententiæ. Anno 1558. morti suecubuit Franciscus, sed incertum quo die & 1 mense. Sub hoc archipræsule claruit Burdigalæ Amoldus Ferronus senator, qui libros ix. de re- bus gcstis Gallorum eleganter edidit, ab eo loco ubi Paulus Æmilius alter nobilissiiiius rerum Gal- licarum scriptor, finem fecit. Sed cum in medio cursu e vivis sublatus filum historiæ luæ non pcr- duxerit, haud utique tacendum est Jacobum Au- gustumThuanum senatus Parisiensis prælidemam- plissimum, summa virum eruditione insignem, icriptisque toto Orbe notissimum, id quoque argu- mcnti opus suseepisse, universales scisicet sui tem- poris historias componere aggrestum, quas ab anno Dom.M.D.XLiii. usque ad an. m.dc.vh. operofa diligentia juxta, & incomparabili styli elegantia, magno Gallici nominis ornamento uberrime pro- secutus est. Du LXV. JohaNNES III. Bellat. Johannes Bellayus cardinalis Ostiensis, post Francisci mortem, redditur sedi suæ Burdigalensi, via, ut aiunt, regrestus. At brevi tempore præfuit ; nam biennio vix elapso Romæ obiit anno 1560. j e 60. sepuItusque est in ecclesia S. Trinitatis de Monte- Pincio. ln episcopis Parisiensibus iterum recurret tanti cardinatis mentio. Prevost. LXVI. AnToniUs. * Antonius Prevost1 de Sansac equestri ortus fa- miIia, designatus a rege Christianissimo, consir- matusque bulla Papæ, archiepiscopatus Burdiga- lcnsiS possessionem per procuratorem obtinuit die i 8. Martii anni 1560. quo tempore nondum annus incipiebat a mense Januario ; mense Junio 61 sequenti quo annus 1561. computabatur, Anto- ’* niuS consecratur ab cpiseopiS Sarlatensi, Tutelensi Sammanh. & Grassensi. Subseripsit actiS synodi seu colloquii Pisciacensis eodem anno habiti mense Augusto. 1565. Anno 1 565. Carolus nonus rex Burdegalam. veniens fcstiva in ea urbe pompa exceptus est ; in 1 qua id præ ceteris memoria dignum, quod equites trecenti ei occurrerint captivos ducentes ex duo- decim barbaris gentibus ; Turcis, Arabibus, Æ- gyptiis, Æthiopibus, Indis, &c. qui singuli patria sua lingua Regem salutarunt. 1573. Anno 1573. collegium Societatis Jesu institui- tur ; quo etiam anno Antonius adfuit conventui episcoporum jullu Regis Lutetiæ coacto mense ■ sn quodam mandato pro reformanda S. Crucis abbatia fic praefatur : Veu par nous Antoine Prevojl archevefiijue de Bour- deaux, primat d’A^uitaine ; ubi cognomen dc Sanlaccst omistutn. RDIGALENSIS. 8jo Novembri ; anno vero 1 577.comitiis generali— —■ — bus regni totius apud Blelas habitis. ANNI Anno 1582. celebravit Burdigalæ concilium CHRISTI provinciale ad tutandam fidem orthodoxam ad— 1 5 ®2* versus hæresestuncgrassantes, potissimum in Aqui- tania, restituendamque ecdesiasticam dilcipliuam, & emendandos cleri & populi mores ; canonesque hoc in cœtu conditi, ab apostolica sede approbati b sunt. Anno sequenti seminarium rnslituit in coi— b Icgio S. Raphaclis, ut concilii Tridentini decretis morem gereret. Anno 1 5 89. Fulienfibus conce— 1589 « duntur ecclesia & ædes, quæ olim ad religiosus or- dinis S. Antonii pertinebant.Hoc monasterium au- 1 ctum est unione nonnullorum lacerdotiorum ( be- nesicia vulgo appellant) facta auctoritate archiepi- scoporum Francisci cardinalis de Sourdis & Hen- ricide Bethune. Vitam claulit Antonius die 17. Octobris an. 1591. Ejus tamen funus dilatum cst ulquc ad diem t 30. ejusilem mensis, quo magna pompa, & in— 59 credibili populi concurlu sepultum est ejus corpus prope majus altare. Fuit hic prælul lingulari mo- rum suavitate præditus, misericors in pauperes, omnium sibi lubditorum vere pater. Plurimum autem laboraverat ut urbem Burdigalam in Regis obsequio contineret adversus Hugonotorum & * Enoticorum * conatus & artes. Eius heredes ipsius *, es • * gueurj. memonæ monumentum erexerunt, quod ornarunt hac epigraphe : D. O. M. S. Sic properas ! at mane : huic te saxo adhibere faventiam fas est. Antonii Rrevoti Sansaci manes ad te orant ; qui caffabunda ætate annos 8fi. na- tus, cum Aquitanicam ecclesiam fex lustris & am- piius princeps rexisset, in eo corpus deposuit suum. Hic clarissimæ stirpis adoream pontificatus Aquitanici fastigio condecoravit, vir ad antiqua probitatis Jpecinien expresses, supra omne ævnrn hujus fæculi ’innocentissimus. Singulari vitæ castimonia sanctissi- mus, carus idem & verecunda morum lenitate sua- vissimus, in videndis perduellium technis oculissimus, adversus hæreticorum apludas surtissimus, summa- tibus, insematibus & medioxumis carissinius ; suo tandem fato licet piornm gregi numero precox, qui interceptus sempiternum cum caelitibus ævum degit. Ludovica piasoror benemerenti mærens P. C. Vitæ bene actæ mors beata. Mortalis incola cœlitnm colonus sto. Non est vivere vita, sed mori. £ Vivere desine vivere desinam. Eo sedente rebus humaniS exemti sunt viri docti, Elias Vinetus Burdigalensis seholæ praefectus, de litteris bene meritus an. 1587. Stephan. Boetianus senator, & 1592. Michael Montanus ejus æqua- Iis & collega, qui elegantes Miseellaneorum libros quos appellavit conatus, conscripsit ; de quibus h Hæc ad Antonium archiep. Icripfit Gregorius XIII. Tu- credibiliter lettati sumui synodum provincialem u tua fraternitate ad n « s miflam perficiam efie tanta cum pietate, quantum dr res ipsa fiigitabat, iT ^etus tuus pollicebatur ; quo nomine te plurimi f. : - cimus ; tiii, provincialtbul<]ue tuis omnia a nobis paterna charitatis officia deberi agnofiimus, &c. Dat. Romæ… dic j. Dccembi if an. 1 5 8 j. 8yi ECCLESIA BU ■ Scævola Sammarthanus Franciæ quæstor, in Iibro l ANNI elogiorum doctrina illustrium Gallorum quinos CHRISTI patrumque memoria floruerunt. dEscov— LXVII. FRANCISCUs IV. ■l£au. Franciscus « TEscoubleau de Sourdis, Franci- cisci marchionis d’Alluye domini de Sourdis, equi- tis torquati seu regiorum ordinum, regiique Car- nutum præfecti, ex Isabella de sa Bouidaisiere fi- 159 8. lius natu major, die 3. Martii anno 1598. adsci- tus suit in sacrum cardinalium collegium, & anno sequenti cum esset nominatus ad archiepiscopatum Burdigaiensem ab Henrico 1 V.cui carus erat, bullas obtinuit a Clemente papa VIII. postquam sedes 1 hæc diu vacua fuisset. Possessionem adiit per pro- 1600. aratorem dæ 8 « Januarii an. 1600. Burdigalam ecclesiamque suam ingredi voluit absque pompa, cujus loco in processione generali, cui senatus & omnes urbis ordines adfuerunt, gestavit sacrum Domini corpus die 12. Martii præfatianni. Sub hujus archiepiscopi auspiciis Minimi, Fulienses, Carmelitæ discafceati, Minores dicti Capucini, moniales-a sancta Ursula, & aliæ a Deipara vir- gine Domina nostra nuncupatae, nec non Carme- litæ, aut introducuntur iu urbem aut novas sibi ædes commodiores ædisicant. Conduntur impri- mis duæ domus Jesuitarudi ; una professerum, no- vitiorum altera. Praetermittere non debemus stri- ctiorem regulæ S. Benedicti observantiam, ipso annitente, receptam incelebri S.Crucismonasterio, sub regimine congregationis S. Mauri. Car- tufianorum asceterium construxit regali pene munificentia ; quæ omnia Deiparæ virgini dicata esse voluit, ut probat inseriptio hæc : Templa, domus, latices, horti, Cartusia, silvæ Surrexere tuis Virgo sub anspiciis. Porro nostri archiepiscopi eleemolynis propter magnos illos sumtus nihil detractum est. Anno. 1622. cum audisset Romæ, Burdigalam urbem, diœcesim & provinciam omnem gravi fame la- boraje, scripsit ad suum vicarium generalem, ut omne frumentutn, annonam omnem, sive apud Liburniam, sive apud S. Æmilianum, &c. in pauperes maxime meticulosos, mendicare quos pu- debat effunderet : magnum lucrum putans paupe- rem sieri ad ditandos aut sublevandos egenos. Ut præcipua Francisci acta breviter perstringamus, 1605. an. 1605. Romæ adfuit electioni Leonis papæ XI. & Pauli V. An. 1607. die 17. Aprilis abluit sacris undis secundum fuium Henrici IV. regis, Jiui fuit Aurelianensis dux. Anno sequenti eccle- lam Fuliensium Parisiensium iu vico S. Hono- rati dedicavit die 8. Augusti. r 61 o. Anno 1610. Parisiis aderat quando Henricus rex impia manu trucidatus fuit ; aceurrensque, cum corpus Regis adhuc calere, arteriasque moveri ex- plorasset ; ipsi absolulionem sub conditione dedit ; cujus mortis occasione Paulus papa V. has litteras ad eum scripsit : Dilecto filio nostro Franciseo tituli S. Marcelli presbytero cardinali de Sourdis nuncupato, Paulus papa V. Dilecte fili nostersalutem & apost. benedictionem. Minime indigere te credimus ut dolorem RDIGALENS1S. 852 L quo affecti sumus ex morte miserabili charissimi in
Christo filii nostri Henrici regis Christianissimi tibi ANNI fignificemus, cum multis de causa perfpectus tibi G esse ppffic » pbtissimum autem ex charitate nostra in eum singulari tibi nota, & ex facinoris atrocitate, sed ex perfona tua non mediocre folatium nobis pol- licemur. Complexi sumus toto nostræ paterna cha- ritatis affectu charissimum in Christo filium nostrum Ludovicum novum regem, quem ob ejus præclarani indolem, optimamque, ut accepimus, educationem in christiana pietate & catholica religione, progreffu ætatis, accedente divina gratia, speramus ærnu- lum, imitatoremque fore paternarum virtutum, ln-- 8 terim cupimus pacem & tranquillitatem regni cum catholica religionis incremento tueri. Huic nostro defiderio valde opitulari te poffe arbitramur, quia pax & tranquillitas regni ex obedientia & obse- quio regni ordinum erga Regem & Reginam ejus matrem maxime dependent. Efficacisseme igitur te requirimus, studeas regni ordines fideles obedientes- que Regi ac Reginæ confervare, & in hoc omnem diligentiam atque curam ponere, sicuti uberius ad- huc tibi nostro nomine venerabilis frater Robertus apiscopus Montispolitiani apostolicus nuntius fignifi- cabit. Cui eandem prorsus fidem adhibebis quam nobis haberes, fi te alloqueremur. Augeat dominus ~ in te suam /anctam gratiam, & nos tibi peraman- ter benedicimus. Datum Romæ apud S. Petrnm sub annulo piseatoris Iv. cal. Junii M. DC. x. j 61 o. pontificatus nostri anno VI. An. 1615. celebratas sunt Burdigaiæ nuptiæ 1615. Elizabeth sororis Regis cum Philippo regis His paniæ silio, quem Infantem appellant, qui postea fuit rex Hispaniæ Philippus IV. Principis vero procurator fuit dux Guisius ; minister autem erat cardinalis Surdisuis, cui in missa pontificali & solemni adstiterunt episcopi Rivensis, & Vasaten- sis, unus tanquam diaconus, alter ut subdiaconus. An. 1617. Johannes-Ludovicus de la Vallete, u dux Sparnonensisrfundavitapud Cadillacum nofo- comium, cujus procurationem & administratio- nem dedit fratribus vulgo a Caritate nuncupatis. Ad hæc vero pietatis opera viros nobiles & divi- tes impellebant nostri archiepiscopi tum exempla, tum hortamenta. Quam fuerit ecclesiasticæ disclpliuæ studiosus assertor Franciscus, testatur concilium provinciale Burdegalæ convocatum 1624. mense Septembri, 1624. cui interfuere octo episcopi suffraganei, Claudius Agennensis, Antonius Engolismensis, Michael Santonensis, Henricus-Lud. Pictaviensis, Fran- £ ciscus Petrocoricensis, Antonius Condomiensis, Henricus Malleacensis, Emericus Lucionensis ; actumque iu eo de diselplina & morum reforma- tione ac jurifdictione eeclesiastica, cujus acta in publicum edita sunt tom. 1 5. concil. Labb. Tum an. 1625. Maii 3 o. pro Clero orationem habuit 1625* coram Ludovico XIII. rege, adstantibus episeopis in cœtu Parisiensi congregatis, ad afferendam auctoritatem comitiorum Gallicanorum. Mortuus est hic cardinalis Burdigalæ M.dc.xxviii.*Febr.die *18-Janu 8.ætatiS anno ferme quinquagesimo tertio, sepultus * que in ecclesia Cartusianorum quam construxerat, in crypta ad id ipsius pia sollicitudine parata. Ejus elogium 8^ ECCLESIA BU elogium funebre, auctore G. Grimaud canonico ? ANNI theologo, editum est Burdigalæ, eodem an. 1628. CHRISTI initio sui pontificatus multas lites contra capi- tulum habuit, de quibus cum ad summum ponti- fieem querelas detulisset, accepit responsum in quo elucent Clementis octavi, pontificis sane maximi, prudentia, caritas, & spiritus lenitatis. In- tercesserunt quoque inter archiepiscopum & se- natum Burdigalensem graves controversiæ : de qui- bus silendum existimamus. dT.scou— LXVIII. HENRICUS II. Henricus d’EseoubIeau, tertius Francisci card. I frater, sanctioris consistorii consiliarius, abbas S. Crucis Burdigal. Silvæ-majoris, Regalis-montis, * Abraw. PruIjaci.B. Petri de Aurea-valIe*, S. Crucis de An- gla, & S. Jovini de Marna in Pictonibus, &c. or- dinis S. Spiritus præceptor, Henrico patruo suc- cesibr delectus in ecdesia MalIeacensi, duodeviginti annos natus consecratur episcopus a fratre Dominica xix. Martii 1623. apud Cartusianos Pa- risienses. Mortuo fratre cum colIati archiepisco- patus diploma 16. Julii anni 1629. accepisset, 1630. possessionem adeptus est an. 1630. die 17. Au- gusti, usus procuratore ; die vcro 2. Decembris, 1628. Burdigalamaccessitsinepompa an. 1628. Hic, ut k auctor est Spondanus iu Annalibus, vir fuit acris ingenii & magnorum spirituum, qui in expedi- tionibus bellicis Rupellana & Italica Ludovicum regem XIII. comitatus est : Rupellaque ipsa in deditionem accepta, die festo omnium Sancto- rum, ædem sacram S. Margaritæ antea ab hæreti- cis prophanatam reconciliavit, & sacra sacrificia coram pio Principe peregit, quem cum clero ad- ventantem in urbem susceperat metropolitico jure. Mox & iu regione Pedemontana eum secutus est 1629. an. 1629. quo tempore capta Susa, mandatum accepit a Christianissimo principe, ut religionem s catholicam restitueret iu valle Pragellana, exstir- pata hæresi, & omnibus recte institutis, quæ ad ecdesiæ regimen, & pastorum in iis pagis degen- tium officium & ordinationem spectabant. lnde sacramentum fidelitatis pro temporalibus bonis 1630. præstitit XI. Maii 16jo.An.163 j.Maiixlv. in 1633. festo Pentecostes militiæ S. Spiritus inter praeceptores ecclesiasticos adseribitur apud Fontembella- quam, cum Armando Johanne Plessio cardinali Richelio, Lud. card. de Valetta, Claudio de Reb6 archiepise. Narbonensi, & Johan. Francifco Gon- dio Parisiensi archiepiscopo. Sub finem ejusilem anni grave dissidium Bur— * digalæ inter hunc archiepiscopum & provinciæ præfectum levi ex causa ortum est, sed quod nihil- ominus ad minas, ad vim apertam & arma, denique ad censurarum Ecclesiæ inflictionem prosi- liit : multa hinc inde consilia, accusationes, defen- siones, variæque latæ sententiæ. Res ad Regem atque pontificem Urbanum Vlll. delata, post mul- tas altercationes, eum tandem exitum habuit, ut auctoritate pontificia Alexandro cardinali Bichio delegato, absoluti sint pœnitentes rei, ab ipsomet Henrico archipræsule, apud Curtracum in diœcesi Burdigalensi ante atrium parochialis ecclesiæ sancti 1634. Johannis, 20. Sept. 1634. Tomus II. RDIGALENSIS. 874 L Præfuit hic archiepise. comitiis cleri Gallicani * — Parisicns. an. 1 5 3 5. Ejusdem antistitis prudentia, ANNI ac virtute bellica Henrici Lothariugi comitis Ha— CHRISTI ricuriæ, in Francia maris præsecti, expugnatæ sunt 1 5’ insulæ S. Honorati & S. Margaritæ ad oram mari- timam Provinciæ, ante biennium ab Hispanis occupatae, & egregie munitæ. Quo etiam tempore sedulam operam impendit iu Occitania, & aliis expeditionibus maritimis, quibussummo cum im- perio præfuit. lis tamen curis distentus regimini suæ diœcesis providere non destitit ; nam & mense Novembri 1 1633. fundationem monialium Benedictinarum Burdigalæ approbavit ; instituitque 1638. Junii 1638. 16. in eadem urbe societatem fororum S. Josephi pro regimine juvencularum orphanarum. Cadil- laci 7. Maii 1629. admisit patres Doctrinae Chris tianæ a duce Espemonio fundatos, & Burdigalæ 1. Julii 1640. moniales Visitationis S. Virginis, & 1640. B. Magdalenæ 14. Aug. 1641. At vero ne ob absentiam suam aliquid paterentur detrimenti res eeclesiæ, accersivit Eustachium & Johan. Bapt. Gaut fratres, e congregatione Oratorii viros doc- trina & pietate præstantissimos, qui vice sui iu agro . Domini laborarent Interim cum Lutetiam dclegatus fuisset, ad comitia cleri Gallicani ubi unus ex præsidibus fuit, morbo correptus, obiit in vico d Auteuil ad Sequa- nam 18. Junii anno 1645. ætatis 5 1. CorpuS 1645. conditum est in ecdesia castri gentilitii de Jouy, non longe a Lutetia. Antistites vero hujus sacri conventus, illi solemnes exsequias Parisiis in Au- gustinianorum templo celebravere, ac paulo post oratione funebri commendatus est die 14. Julii a Dionysio de Ia Barde Brioccnsi episcopo. De LXIX. HenrICUS III. BethUne. 1 Henricus de Bethune ex vetustissima nobilissi- inaque gente dominorum de Bethune in Atreba- tibus, Philippi comitis Cellensis & de Charrots in Biturigibus, regiorum ordinum equitis, filius ex Catharina le Bouthillier de Seniis, natus est Romæ Augusto mense, dum parens legationem ibidem apud Clementem papam VIII. pro Henrico IV. rege Christianissimo summa prudentia & dexteritate obiret. Sacro fonte suseeptus est a Cynthio AI- dobrandino cardinali, & a Leonora Ursina Sfortiæ ducissa. Cum a puero præcIarissima ejus indoles jam , effloresceret, anno 1610. designatus est eleemo- ’Iynarius major ducis Aurelianensis, fecundi Hcn- rici regis filii, postea aliquot abbatiis decoratur Cum demum attigisset ætatem, quæ sufferendis episcopatus oneribus par esse videbatur, a Ludo- vico rege episcopatu Baionensi honestatus est die 1. Octobris an. 1626. sed antequam bullas im- petrasset, aut fuisset consecratus, designatus est Malleacensis episcopus, pro qua ecdesia unctus est die 6. Januarii, qui Epiphaniæ Domini sacer est, an. 1630. a Johanne Francisco de Gondy archiepise. Parisiensi, adsistentibus Philippo Coi- pean Nannctensi, & Emerico de Bragelone Lu- cionensi episcopis. Eodem anno adiit possessionem mense Februario. Ab hac sede transsatus cst ad lii 8ff ECCLESIA Bl «BurdigaIensem metropolim schedula regis Ludo— j ANNI v ; cj XIV. data die 20. Novembris anno 1646. poffrfor&hg eft hujus eeclesiæ per procuratorem i6a8* an’1 antea pallium acceperat, sciIicet * ’die 16. Aug. ab Innoc. X. per manus Francisci- Pauli de Gondy Corinthi archiep. coadjutorisque Parisiensis ; solemnem vero ingressum distulit, quod morbis laboraret urbs, ac intestinis tumultibus æs- tuaret, quibus sedandis operam strenue navavit. An. 1649. approbavit congregationem quan- dam seu seminarium ad clericorum institutionem, & missiones faciendas, auctore Johanne Fonte- neil magno archidiacono. Anno sequenti excepit 1665. Regem Burdigalam adventantem.An. 1655. scdit ] inter præsides coetus totius cIeri Gallicani. Sacra celebravitsolemniteran. 1666. iu morte reginae matris Annæ Austriacæ, cui parentaverunt totius deri Gallicani comitia Parisiis apud Au- gustinianos congregata, a quibus etiam delectus episcopus Mimatensis, piæ reginæ laudes intra missarum solemnia e sacro pulpito pronuntiavit. 1680. Obiit die undecima Maii an. 1680. an. ætatis suæ 76. sepultus iu ecclesia S. Andreæ, quam suo testamento heredem scripsit ex asse^Jefuitis vero re- liquit rem suam librariam, & cor suum in eorum ecclesia sepeliendum. clvoe. LXIX. LudovicUS. Ludovicus d’Anglure de Bouriemont, Rotæ JRDIGALENSIS. 856 Al auditor in curia Romana per annos 22. designa—
tur archiepiscopus die 6. Septembris an. 1680. ANNI cum prius recusasset episcopatus Tomacensem & CHRIST Vaurensem, designatusque fuisset episcopus Fo- rojuliensis, & Carcasionensis, Romæ vero conse- cratus fuerat anno 1679. pro ecclesia Forojuliensu Obiit BurdigaIæ an. 1697. die 9. Novembris 1697. ætatis suæ an. 70. Basin LXXI. ARMANDUS. „ de BEZONSd Armandus Basiin de Bezons frater præstantissi* mi bellica virtute viri toparchæ de Bezons Franciæ polemarchi, prius episcopus Adurensis, die 29. g Martii an. 169 8. ad hanc metropolitanum sedem nominatur a rege Christianissimo, qui antea desi- gnaverat Henricum de Thiard de Bifly Tullen- sem episcopum, nuncepiscopum Meldensem, S. Romanae Ecdesiæ cardinalem, & abbatem sancti Germani a pratis. Adfuit sæpe generalibus deri Gallicani comi- tiis, in cujus negotiis, quæ diu feliciter procuravit, vcrsatissimus est. Quapropter in consessii de rebus ecdesiasticis, quem instituerat Philippus dux Aurelianensis regni Franciæ rector, regius hic princeps nostrum Armandum secundum locum post eminentissimum cardinalem Noallium obti- nere voluit. Pergit optimus archlpræsul totius Ecdesiæ pad conciliandae studlosissime collabo- rare. DECANI ECCLESIÆ BURDIGALENSIS. I. T^ETRUS cognomento ViroaIduSdecanus ( jl & archidiac. iubscribit concilio BurdigaI. ab Amato Olorensi & Hugone Diensi episc. sedis apost legatis habito an. 1079. & Romano anno 1096. Munivit quoque iubscriptionesua confir- madonem donationis Willelmi Aquit. ducis pro altari S. Mariæ de Solacoeodem an. 1096. vm. cal. Aprilis, ex tabul. S. Crucis. An. 1099. pepigit cum Fulcone abbate S. Crucis pro ecclesia S. Michaelis. Commemoratur præterea in charta Silvæ-majoris anno 1097. ac iu judicio fato pro monachis S. Cypriani, adverfus monachos S. Flo- rentii, cum Amato archiepiscopo BurdigaI. & Si- mone Agiunenfi episcopo. Anno 1100. creatus est episcopus Lemovic, ex chronico Malleacensi. II. Raimundus an. 1107. tempore Amridi ar— ] chiepiscopi, ex charta Silvæ-majoris. III. S. an. 1124. ex tab. S. Crucis. IV. Geraldus I. an. 1174. idem ut conjicimus qui anno 1180. designatus per primam nominis lui litteram S. assensum præbuit donationi GuilleI- mi archiepiscopi pro monasterio Faesiæ ; & anno 1184. memoratur in charta Silvæ-majoris. * Verniye V. Stephanus annis 1187. & 118 9. in charta J^Gartin^ eeclesiæ Vasatensis. Stephanus decanus Burdiga- ratus abba— sensis domini archiepiscopi vicarius, & P. abbas xæitiisub— AurevalIensis confirmant donationem cujusilam Ch PratI aPu<l Verruam ♦ monasterio S. Maxentii sac- ccrayc. aU’tam a P. Meiugot milite domino de Chaucarota *f 1 quam etiam ratam habuhHugo Archiepiscopus dominus Partiniaci. Actum apud Partirfiacum iu ca-* pitulo beati Laurentii, audientibus Johannepriore S. Laurentii, Gauterio sacrista S. Maxentii, Johanne priore de Verrua monachis, & aliis militi- bus ac clericis, anno Incarnari verbi m. c. xcvn. Philippo rege Franc. Ricardo rege Anglorum, Otone comite Pictavensium & duce Aquitano- rum. Jam præerat Stephanus an. 118 6. ut videre est in Guillelmo Ie TempIier archiepiscopo, ad- hucque memoratur an. 119 5. in compositione facta a Bertrando Aginnensi præsule inter Heliam archiep. & capitulum. VI. Geraldus II.de MaIa-morte succedit Heliæ archiepiscopo an. 1227. I VII. Wiilelmus an. 1228. in charta Geraldi archiepiscopi apud Lopesium pag. 228. VIII. Petrus II. sigillum apposuit donationi de Balagh factæ monasterio S. Crucis, anno 1235. Erat quoque vicarius generatis archiepiscopi, ex charta SiIvæ-majoris ejusilem anni. IX. Boso de Boinaco subscribit compositioni capituli S. Severini, cum sencscallo & juratis an. 1277. De eo vide in Simone de Rupe-cavardi, X. Aimarus de Rupefucaldi dominus de Cellei froin, Guidonis VI. de Rupe-sucaldi dynastæ & Agnetis de Roche-chouart silius. decanus post an- num 1300. XI. TheobaIdus d’Ages recipit juramentum 857 ECCLESIA BU Petri abbatis S. Crucis, cameræ apostolicæ collec— l toris. Præerat jam an. 1426. de quo in Davide archiepiscopo. Rex Angliæ huic decano dedit ii- centiam ad concilium Basiieense pergendi 19. Feb. 1433.tom* x’c^cct— Rimerii pag. 538. Obiit nonis Augusti 1445. XII. Hugo de Hispania anno 1467. ex notis BaIuz. ad Galliam Christianam. XIII. Johannes d’Avril 1472. Sammarthani ad an. 1479. notant quemdam Baldum d’Ages, de quo nihil alibi legimus. Forte est Theobaldus d’Ages de quo supra. In observationibus ad me j missis notatur Bertrandus de Boria decanus Bur- digalensis, qui postea fuit Aquensis episcopus. Si locus lpsi dandus sit, tollendus est Johannes d’A- vril, aut citius collocandus ; nam constat Bertran- dum de Boria fuisse Aquensem episeop. an. 1471. XIV. Franciscus Ferron gentilis Arnoldi Ferro- ni senatoris Burdig. an. 1521. XV. N. Macanan suffectus Francisco an. 1 5 2 5. RDIGALENSIS. 858 L XVI. Antonius de Chateau-neuf 1538. XVII. Jacobus de Pontac, ut procurator Fran- cisci de Mauny archiepiscopi possessionem init sedis metropolitanæ. XVIII. Franciscus de Guyonniepræses cameræ inquisitionum insenatu Burdigalensi, obiit 1679. XIX. Leo de la Guyonnie superioris conso- brinus successit an. 1579. XX. Jacobus des Aigues, senator Burdegalen- sis, electus an. 1 601. an. 1 629. abbasS. Crucis. XXI. Henricus d’Arche, theologiae doctor j receptus an. 16 3 3. comitiis Cleri Meduntæ interfuit 1641. XXII. Stephanus de Mulet de Volusan senator Burdigalensis ab an. 1650. ad an. 1682. XXIII. Johannes Lucas d’Arche ex nobiIi & senatoria gente, capituIi electione succestor datus est Stephano, huc usque præell, simul etiam abbas B. Mariæ de Rota. DE VETERIBUS MONASTERIIS ET ABBATIIS in diœcesi BurdigalenC. ANTEQU AM de abbatiis iu diœcesi Bur— ( digalensi nunc exstantibus dicamus, quædam de monasteriis, quæ a primo statu lapsa sunt, pro more nostro videntur delibanda. S. Severini. Fuit olim prope Burdigalam monastcrium S. Severini, cujus memiuit Gregorius Turon. lib. de Gloria Confessi c. 45. Ludovicus Pius præcep- tum dedit, quo ipsius possessiones confirmavit, idibus Junii ; ipsumque postea, cum Blaviensi S. Romani coenobio, ecclesiæ Burdigalensi subjecit ad Sicharii archiepiscopi preces. Vide Cointium ad annum 814. n. 64. & Mabillonium tomo 11. Annal. pag. 409. Hic locus habuit postea cano— j nicos Regulares S. Augustini, nunc habet seculares. In tabulario B. Mariæ de Cantale occurrit anno 1154. Gamerius abbas S. Severini, forte Burdig. Anno 1573. hujus capituIi decanus erat N. de Noalliis. II. S. Eulaliæ parthenon in urbe Burdigala, cui S. Eulalin. pyæftjjt Childemarcha, ex vita S. Waningi confessi ex act. SS. ordin. Benedict. sec. 11. pag. 973. Hæc postea condito a Waniugo viro illustri apud riscannum pro virginibus monasterio iu * Payj de Caletis ♦ praeficitur, tempore S. Audoeni Roto- Caux* magensis archiepiscopi, qui cum S. Wandregisilo ] parthenonis hujus curam sufceperat.In pervetusto Patriarcensi calendario nomen legitur xii. calend. Julii Cluldomargæ virginis, fortasse Fiscanensis, & prius S. Eulaliæ Burdegalensis abbatissie. ABBATIÆ MODO EXSTANTES SUNT : ORdinis S. Benedicti : S. Crux, <£. Croix, Silva major la Seauve-majeure, S. Salvator de Blavia, X Sauveur de Blaye, B. Maria de Aquistris, Guistres. Tornus II.,
! Ord. S. Augustini : S. Emilianus, X Emilon, S. Romanus de Blavia, X Romain de Blape, Infula, Ylsie de Medoc, Burgum, Vincent de Bourg. Ord. Cisterc. Faisia, la Faise, Bonus-locus, Carbon blanc. Ord. Præm. Vertolium, Verteuil, Plana-Silva, Plaine-Selve. S. CRUCIS ABBATIA. SAncTÆ CRUcIsord. S.Bened. monaste » r rium olim extra, nunc intra muros Burdigalæ, conditum primum a rege Clodovæo II. traditur, qui anno 050. Gallis & Aquitanis imperabat ; sed cst forsitan antiquius : siquidem tempore Gregorii Turonici erant Burdigalæ monachi, nam caput 3 4. lib. IV. hist. in MoS. codicibus, & in vet. ed. inscribitur : De monacho Burdigalensi ; & ex contextu liquet fuisse tunc in hac urbe monachorum congregationem fuit abbate degentem. An. circi- ter 679. ut probat Mabillonius in AnnaI. ad hiinc annum, obiit hoc in coenobio Mummolus abbas Floriacensis, qui fortasse huc advenerat ad curan- ’das res monasterii Regulæ, quod jam Floriacen- sibus regendum traditum fuerat ; proindeque jam exstabat cœnobium S. Crucis. Vetus epitaphium Mummoli ibidem adhuc asservatum hæc docet, quod referemus dum Ioquemur de Mummolo ab- bate Floriac. Attamen nulla veterum abbatum su- perest memoria, etsi Mabillonius iunuere videatur ad an. 902. n. 15. Muminosenum abbatem septimo seculo præsuisse. Ceterum cum a Saracenis destructum fuisset hoc monasterium, munificentia Caroli magni restauratum dicitur, post devictos in Hispania hostes, vide Mabill. sec. 2. Bened. Iii ij 8^9 ECCLESIA BU1 p. 677 In Aquitaniam vero Burdigalam inter & Santones an. circiter 848. descensionem fecerunt Normanni tempore Caroli Calvi, de qua Lupus Ferrariensis ep. 3 1. Hicæso Siguino Wasconum duce Burdegalam expugnarunt, & ferro flammaque vastarunt ; qua in tempestate iterum corruit sanctæ Crucis monasterium. Tandem seculo x. ineunte Guillelmus II. comes Burdigalensis, cognomento Bonus, refecta urbe noluit monasticum ordinem diutius exsularc. Quomodo autem monasterium S. Crucis restauraverit, docet vetus instrumentum in analectis lib. 3. hist. Benearn. cap. 4. editum, C— h. quod & nobis recudere placuit. Beneficiis quoque col. a 67. monasterium cumulavit Guillelmus IX. dictus I c. v. col. Gaufridus cum Ama uxore, quæ se comitissam c. iv. col. Burdegalenfis seu Retragoricæ patriæ præfatur in quadam donatione anni 1043. necnon Guillei- mus X. Vide in Gofrido Burdegal. archiepiscopo chartam Willelmi ducis datam an. 1027. Abbatum hujus cœnobii catalogum quem cum Sam- marthaniscommunicaverat noster Dom. Odo de la Mothe, damus, additis solummodo quibusilam, veI mutatis, ex veterum instrumentorum testimonio. Abbatum SERIES. Viit kifl. I* T TELIS primus abbas confutuitur a comite Pan J. JL Guillelmo, ut constat ex notitia de restau— < Lowtl B(l* • /1**0 • • • tovacenfis, ratIone monalteru □. Crucjs, anno circiter 902. pag. m. yjde C. 11. coi. 267. quam modo laudavimus. II. Gombaldus fecundus abbas nobis notus præ- erat anno 1022. ind. v. mense Oct. quo Bcne- dictus VIII. papa cœnobium S. Crucis consilio & praeceptione Romanæ Ecclesiæ conditum, liberum esse declarat ab omni excommunicatione & vexatione cujuscomque personæ. Innotescit præ- terea ex diplomate plurium donationum factarum Exchartar. a Guillelmo duce Aquitaniæ, an. 1027.quod lege- J*. Craas. fJS jn Godefrido archiep. Burdegalenfu Memora- turinsuper in charta Amæcomitissie Burdegal. & Petragoric. data an. 1043. I III. Arnaldus Trencardus seu Trencardi occur- rit abbas jam anno 1066. & adhuc 1087. teste nostro D. Stephano du Laura. Certe Mabillonius ad annum 1022. n. 6. docet ipsum obstitisse Ar- naldo abbati S. Severi, volenti sibi vendicare cei- lamB.M. de Solaco, eamque in concilio Burdegal. 373.’’abbatiS. Crucis adjudicatam fuisse an. 1080. al. * 1079.* Adfuit eodem anno 1080. lynodo San- tonensi, Amato Ellorensi episc. S. sedis legato præside, ubi Raimundus ep. Vasat. monasterium Regulæ, la Reole, sibi volens arrogare, causa ceci- dit. Videtom. x. concil. pag. 398. £ IV. Fulco sedebat anno 1091. atque etiam uSammart. 1097. ♦ quo Willelmus Aquitaniæ & Vasconiæ 1096’dux & comes ei dat altare B. Mariæ de Solaco, ficut olim dederat pater ipsius venerandae memo- riæWillelmuSqui & Gaufridus, vm. cal. Aprilis ; chartam ea de re ex chart. S. Crucis desumtam, in notis ad librum v. Goffridi Vindocinensis legere C. l. col. est, quam retudimus inter instrumenta. Eidem J11 ’ Fulconi bullam inseripsit Urbanus papa ad petitio- • Eodcm de negotio exstant epistolæ Gregorii VII. quinqua- gesima prima libri primi, & vigcsima quarta libri sexii. Vide etiam instrumenta nostra præsertim col. 173. RDIGALENSIS. « 60 . nem Amati archiep. Burdigalensis, datam v. caL n* Maii ind. vn. Incam. Dom. 1099. Urbani papæ’t anno xn. qua cœnobio concessa firmantur. Hoc 6* ipso anno paciseitur cum Petro decano S. Andreæ pro ecciesia S. Michaehs, ex chart. fol. 2 6. verio. Itemque Fortis Guleclmi donavit ei ecclesias de Carcauno, S. Vincentii de Canali, & S. Helenæ de Stagno. Ecdesia de Solaco, renitente Suavio S. Severi abbate, iterum lpsi adjudicatura Palchali II. an. 1 104. ejus pontif. quinto ind. 12. Deni- quean. 11 11. ab R. deLeinano quædam accepit apud Sadirac, ex eod. chartul. fol. 3 4. verio. V. Andro legitur abbas anno 1 122.* quo ad tt J ipsius preces Callixtus papa II. cœnobio S.Macha— ind*^— • • rii titulum adimit abbatiæ, & illud subdit S. Cruci, "alapis vide inter instrumenta. Hæc autem controversia anno J- z>.. • r •. > tcrtio cal. læpiuS jam agitata ruerat ; nimirum quondam in— Aprilis, ter Goscelinum archiepilc. & Widonem comitem c— cof- Pictavienfem. De ea re sententiam pronuntia- vit Arnaldus Burdegalenfis pontifex, per vocem Rainaldi * abbatis Silvæ-majoris anno 1120. * « /.Rai- ut notat vetus exemplar tabularii S. Crucis:in quo mundi, etiam exstat placitum de satiSfactione monachorum S. Macharii Androni abbati, præsentibus A. Agennensi & B. Vasatensi præsulibus, apud En- golifmam 1121. dum lynodus ibidem haberetur, ’in qua Gerardus episc. & sedis apostolicæ legatus præfatum S. Macharii monasterium ordinationi ac dispositioni abbatum S. Crucis commisit. Eun- dcm abbatem Girardus Burdegal. archiep. senten- tia sua investivit de ecciesia S. Nicolai de Grava. Hic est procul dubio Girardus episcop. Engol. de quo supra, S. R. E. legatus qui donum ecclesiæ S. Petri de Benciaco eidem Androni factum sigillo Engolisin. ecclesiæ muniri se præcepisse dicit, quia nondum in ecclefia Burdegalensi sigilium sibi fece- rat. His autem litteris apponuntur in margine anni I 1 3 1. & 1130. Porro hunc abbatem ad annum 1131. perducit noster D. Stephanus du Laura, cui successerem dat VI. Petrum de Beissaco, al. de Buzaco ab anno II 3 2. ad 1 1 3 8. quem asserit noster D. Csaud. Estiennot composuisse cum G. archiepise. Burde- galensi, pro jure procurationis, ex chartulario. Pu- gnant tamen inter se viri eruditi, quod ille Arnal- dum de Vayrines abbatem statuat an. 1124. ejusque tempore Honorium 11. bulla subdidisse mo- nachos S. Macharii cœnobio S. Crucis affirmet; cum iste e contrario regimen hujus abbatis differat ad annum 1181. VII.Willelmus I. Gombaldi eligitur abbas secun-
? dum D. Claud. Estiennot an. 1138. primo vide- licet quo Ludovicus Francorum rex filiam comi- tis Pictavorum & Vaseonum duxit, an. fecundo Gaufridi Burdegal. archiep. Hoc autem anno ind. i. GuillelmuS Elias eidem concessit decimam in loco qui dicitur Esberius-lini, ex chartul. fol. 64. Noster D. Johannes d’Arluc electum dicit hoc anno Petrum, qui præfuerit anniS circiter 1 3. De hoc abbate nihil reperimus. Inter Willelmum & Arnaldum qui sequitur, anni 13. lpsi assignatl numerantur. VIII. ArnalduS Gombaldi a Johanne cTArluc mox laudato statuitur abbas anno 1151. Compa861 ECCLESIA BU ravit anno sequenti a Bemardo de Sorano & Assa— j lida ipsius conjuge quidquid juris habebant in ter- ris & aqua de Petra-longa usque ad mare, pro du- centis solidis Burdegal. monetae. Eidem Amaldo * Gaufridus G. * Burdegal. archiep. ac sedis apostol. Iegatus confirmavit anno 11 5 3. jus capelianos præsen- tandi ad ecdesias cœnobio subjectas, ex chartul. foI. 6 3. IX. Bertrandus de Leyran, al. de Linham, ve ! de Leinan in catalogo Johannis d’Arluc recense- tur jam an. 1155 « in cujus locum sufficit Ge- rardum de Ramesort 1159 » qui successerem ha- buit alterum Bertrandum anno 11 64. Alii catalogi, quos sequimur, Bertrandi de Leyran men— 1 tionem faciunt ab annoI 160. ad 1 170. Anno 1164. reseriptum ab Alexandro papa 111. Senonis datum pridie nonas Feb. accepit quo omnia coenobii jura & prædia confirmantur. Exstat & aliud ejusilem papæ privilegium Bertrando inseriptum, 2uo prioratus S. Macharii subjectio abbatiæ S. ’rucis renovatur ; datum est ibidem * XVI. cal. Januarii. Idem Bertrandus anno 1165. nonnulla Senonis. acquisivit. Paciscitur an. seq. cum Bertrando archi- episcopo & capitulo S. Andreæ Burdegal. pro qui- ^/<7. buldam litigiosis apud Solacum ; quod ratum ha- jfZ buit Alexander papa III. dato rescripto Beneventi xiv. cal. Decembris. Memoratur denique anno 1 1170. in chartulario Silvæ-majoris ; in cujus monafterii necrologio notatur pridie idus Martii. X. Geraldus de Ramesort ex priore S. Macharii a abbas S. Crucis legitur 1169. vel 1 170. * pro di- verso computandi modo. An. 1174. composuit cum Garsia Vasatensi episcopo pro quodam orato- rio S. Remigii ; quod Alexander papa III. Geraldo abbati confirmavit, rescripto Anagniæ dato pridie cal. Septembris. Idem summus pontifex Petrum de Mejoia capellanum S. Martini de Blancafort, & Geraldum S. Ctacis abbatem conciliavit, se- questris G. episcopo Vasatensi & R. Bernardi Cla-. riacensi abbate. Præfuit vero ad annum saltem 1178. mortuus VII. calend. Julii ex necrologio Silvæ-majoris. XI. Arnaldus de Vitrjnis, J< ? Vayrtnes, si cui- dam catalogo credere fas est, regebat an. 1172. at vero in amanuensi suspicamur errorem. Alibi siquidem electum anno duntaxat 1182. legimus. * <>z. 118a. Neque pugnat quod jam anno 1181.* ecclesiam dc Solaco suo cœnobio vindicasse dicatur adver- sus Bemardum abb. S. Severi, ex litteris Henrici Albanensis episeopi quas anno sequenti 1183. Lucius papa confirmaverit, bqlla Velitri concessit vin. cal. Aprilis ; semper enim attendenda est di— j versa chronologia eorum videlicet qui annum a Paschate, ac Hloruni qui a mense Januario anni exordium repetebant. Bullam a Cœlestino papa III. accepit m. idus Januarii pontisicatus anno 2. hoc est anno 1 194* Pepigit anno sequenti cum Willelmo de Lesparra pro multis apud Sola- cum controversis, arbitris Helia Burdigalensi ar- chiep, &c. Anniversarium habet iu necrologio ad ■ Bertrandus obiit pridie idus Martii, & paulo post eIe&ua est Geraldus. Jnchoantibus autem annum a Januario, tunc computabatur an. i i 70. aliis vero, qui anni ducebant initium a Paschate, vel die a j. Martii, erat in. 1169. RDIGALENSIS. 862 vm. cal. Julii, cujus tamen meminit necrologium Silvæ-majoris vm. cal. Januarii. XII. Seguinus succedit anno 121 o. ex uno ca* talogo Johannis d’Arluc. Idem forsitan est quem D. Claud. Estiennot vocat Guillelmum Seguini de Rions, quique in litteris Pontii abbas bonæ me- moriæ appellatur. XIII. WillelrnusII.GombaIdii 213.1214.& 1215. quo anno in concilio Burdigalensi pacisci— J. tur cum Gaillardo de Autorna milite pro litigiosis apudMacau, ex chartul. fol. w. Memorature- i. o J.. col. 06 4.. tlam anms 1217. 12 2 2. & 1 22 5. quo ultimo pactum fecit cum Geraldo capellano S. Michaelis 3 Burdegal. Guillelmi archiepiseopi nepote, super ariniversariis defunctorum, vestibus, &c. ex char- tul. fol. 27. Obiit anno 1227. xn. cal. Maii, ex necrologio Silvæ-majoris. In alio tamen catalogo protrahitur ejus administratio usque ad annum 1229. XIV. Pontius de Blanca-sorti pepigit an. 1229. cum Bertrando de Monte, & Petro de la Ferreira militibus, pro decima quadam de Monte, ex char- tui. fol. 13. & 14. atque anno 1232. cum Ber* nardo & Jordana d’Aera, pro quadam decima dc Islera. Anno 1230. ipsi adjudicantur a Rostando de Solio Vasconiæ senescallo, domus quædam & aliæ res apud S. Macharium, quas R. Willelmi de Tastas possidebat, eo quod fratrem suum AmaI- vinum interfecisset. Interfuit an. 1241. capitulo generali Silvæ-majoris habito x. cal. Maii, in quo statutum est ut deinceps in cœnobio Silvæ-majoris ejusilemque pertinentiis festum S. Saturnini cum xii. lectionibus celebraretur. Diem supremum obiit v. cal. Febr. ex fragmento necrologii. XV. Petrus I. de Linham reperitur abbas an. 1245. Obtinuit anno 1247. ab Innocentio papa IV. jus utendi ornamentis pontisicalibus, bulla data Lugduni v. calend. Maii, pontificatus anno 5. Itaque is est abbas S. Crucis cui Willelrnus abbas J S. Michaelis de Ciusa an. 1246. indict. iv. die 3. intrantis Martii cœnobium S. Macharii cum ipsius pertinentiis omnino liberum reliquit, sub certis tamen oneribus. XVI. Willelrnus III. de Comps ex priore legitur abbas ab anno 1260. ad 1267. Hic autem Ro- bertum de Cursan in multis beneficum expertus est an. 1264. XVII. Bernardus de Ia Gardera pedum gere- bat an. 12 67. & 1 270. Fato functus est iv. idus Maii. XVIII. GaiUardus de Mota suecessitan. 1279. qui anno sequenti ♦ socictatem precum iniit cum *az. » a 81. A. abbate Castrensi, in margine Condomensi, & Vide Spici ;. quidem melius. Regebat adhuc an. 1283. cUjus tempore vel sequentis facta sunt quædam statuta J unum est de nuinero 20. monachorum, uno vi- cario perpetuo, & præbendatis quatuor. Credimus etiam eodem tempore erecta in titulos officia claustralia, quæ sunt quindecim. Obiit GaiUardus 2. die Januarii. XIX. Willelrnus IV. de Ia Loubeyra seu dela Loubere, abbascreaturan. circit 1283.Memoratur annis 1 297. & 1 3 o 1. quo liberalem se maxime exhibuit Bertrando BurdigaI. archiepiscopo, postea Iii iij 863 ECCLESIA Bl summo pontifici sub nomine CIemcntis papæ V.. die vi. exitus Maii. Anno sequenti multa jura ci- vrbus cessit ad tempus, co pacto ut cænobium S. Crucis in fuhurbio positum, intra muros urbis con- cluderctur. Idem occurrit abbas anno 1304. in tabulario Silvæ-majoris ; fatisquc concessit anno 1305. ■XX.Petrus II. Amaldi Beneamensis, jam abbas S. Crucis, an. 1305. creatur cardinalis tit. S. Stephani in Cœlio-montc & S.Romanae Eeclesiæ vi- cecanceHarius a Clemente papa V. ut notat Lur- beusin chronico Burdegalensi, & Arnaldus Vion lib. 2. Ligni vitæ. Decessit Avcnionc post aliquot menses, hoc anno desinente, autincunte 1306.1 dc quo anonymi chronicon MS. ex bibliotheca Fuxensis collegii, Tolofæ descriptum sic habet : xvI II. cal— Jan. anni M. CCC. V. in Lugduno fecit decem novos cardinales……… Petrus Arnaldi Benearnenfis, abbas S. Crucis Burdegalenfis, cui nonfaerunt anni attributi in cardinalatu, quia seili- cet obiit infra annum. Ita etiam Bernardus Guidonis episc. Lodovcnsis iu vita Clementis V. Hinc an- ceps sum circa ea quæ de ipso dicunt Lurbeus & Arnoldus Wion. Baluzius qui fusedeeo disse- rit in notis ad vitas pap. Aven. coI. 65 o. & seq. dicit ejus obitum annotari iu necrologio S. Severi 3. Septemb. an. 13 o 6. XXI. Imbertus d’Ante ab anno 13 o 6. ad an- num circiter 1313. cujus obitus iu necrologio consignatur xiv. caL Julii. ££ Ur" XXII. Raimundus Guillelmus * de Faugueiras, occurrit abbas ab anno 13 14. ad 1332. quo an. cum procurationem iu suo S. Crucis cœnobio Petro Burdegal. archiepiic. dioecesim perlustranti ncgasset, arcetur a divinis, dictumque monaste- rium interdicto fupponitur. Appellat sedem apo- stolicam abbas, a qua appellatione mox resiliit, ar- chiepiseopo, virorum proborum consilio, procurationem sibi minime debitam fatente. Notatur in j necrologio XVI. caL Augusti, qua dic habet an- niversarium. XXIII. Petrus III. de Fermat innotescitex bulla Johannis XXII. data an. 1332. Præfuit autem col 1 t opsimus abbas ad annum saltem 1345. Vide in 3’Petro Bajoncnsi ep. unde cognomen ejus didicimus. Forte est Petrus cujus mentio fit supra in Amanevo archiep. Burdigal. ad an. 1338. XXIV. Petrus IV. de Camiada 13 49. ut refert transactio habita inter eum & vicarium perpetuum eeclesiæ parochiaiis S. Michaelis ; & an. 1371. Moritur pridie cal. Nov. ex necrologio. XXV. Raimundus Bernardi de Roqueiis, seu de • Roqueriis, abbas reperitur ab an. 13 7 6. ad 13 8 1. Hunc autumat noster D. Claud. Estiennot electum fuisse Burdegalenfis ecclesiæ archipræsulem an. 1380. quamrexissead annum 1384. scribit eruditus D. Hieronymus Lopes in historia præsu- lum Burdegal. pag. 254. XXVI. Bernardus Salomon, al. de Salamon ampliavit redditus piscariæ anno 1382. Dum ab-- esse cogitur, vicarium generalem tam in temporalibus quam in spiritualibuS instituit Arnauduin de Madirano abbatem S. Mariæ de Borneto, qui postea in hoc S. Crucis cœnobio diem clausit ex- JRDIGALENSIS. 864 A tremum, ac sepultus elt Cessisse vero Bernardus videtur anno saltem 1 3 84. ex dicendis : quan- quam in veteri Gallia Christiana nominatur anno 1387. scilicet iu transactione facta cum vicario S. Michaelis a monasterio S. Crucis dependentis. XXVII. Amanevus de Mota, de la Mothe, quem noster D. Claud. Estiennot subrogatum asserit ante annum 1384. codicillos pactionis initæ cum vicario S. Michaelis confirmat an. 1387. Obiit 1412. sepultus in superiori parte chori, cum hac inscriptione : Hic jacet nobilis vir domnus Amanevus de Mota, qui fuit abbas hujus monaste-- riiS. Crucisperspatium xxvIII.annorum, & obiit. B Requiescat in pace, Arnen. Orent pro eo habitantes in loco supra dicto, qui diligenter servivit beato Benedicto. XXVIII. Petrus V. Andriu, al. Andreæ, bulla Johannis papæ XXIII. data pontificatus anno 3. creatur abbas S. Crucis. Aliud diploma pontifi- cium accepit a Martino V. Florentiae datum vii. cal. August. pontificatus anno 2. quo summus hic pontifex cænobium S. Crucis eximit a visitatione & correctione BurdigaI. præsulis ; ex quo etiam diseimus hunc abbatem fuisse collectorem debito- rum cameræ apostolicæ iu urbe ac diœcesi Burdi- galensi per annos quinquaginta quinque. Iterum pro jurisuictione, quam David archiepiscopus Burdigal. sibi vindicabat iu monastrrium S. Crucis, controversia orta, Martinus papa V. judices dele- gavit episcopum Adurensem, decanum S. Seve- rini, & Johannem abbatem S. Severi iu cap. Vasconiæ ; & anno 142 5. die 2 2. Julii sententia fata est pro immunitate confumanda. Jacet sub tumulo marmoreo qui hactenus exstat fere ad Iimen basi- licæ, ad Iævam euntibus e sacristia ad chorum, in quo legit hos versus doctissimus D. Johannes Pe- trus d’Abadie, qui chronicon hujus coenobii texuit : Hic Andriu Petro secluso marmore tetro D Cratia cui fratrum quavis dulcedine morum, Jpsi fiurnme Deus confersibi regna polorum. XXIX. Pasehalis vel Paschasius Guillot sive Guilbort patria Londinensis, satagente Angliæ regis Henrici VI. prorege in ducatu Aquitaniæ, abbas S. Crucis a monachis renuntiatus fuerat, & ab ipso Henrico regeconfumatus litteris annorum 1436. & 143 9. nihilominus tamen post aIiquot cum se- quenti altercationes, ei tandem cedere coactus est. XXX. Hcnricus-Franciscus de Cavier episc. Vasatensis primus abbas commendatarius, ad an- num 1446. quo vivere desiit Vide iu Vasaten- E sibus episeopis. XXXI. Petrus VI. de Bramo protonotarius apo- stolicus, commendam habet per qdinque circiter annos. XXXII. PetruS VII. de Fuxo cardinalis Junior dictus, Johannis Fuxensium comitis ex Leonora Arragoniæ silius, decimum ætatis annum necdum assecutus, abbatiam adeptus est an. 1455. possessionem apprehendit per procuratorem fra- trem Matthaeum Pecolli insirmarium Montis-ma- jdriS suum vicarium generalem, 5. Nov. ejusilem anni, ad 1490. quo Romæ decessit die 1 o. men- sis Augusti. 86y ECCLESIA BU1 XXXIII. Andreas d’Espinay clarissima sobole A inter Armoricos ortus, Richardi d*Espiuay &Bea- tricis dc Montauban filius, monachus primum Be- nedict. tum prior S. Martini de Campis, deinde Burdegalenfis archiep. & S. R. E. cardinalis, ab- batiam S. Crucis obtinuit ab an. 149 o. ad I 5 oo. quo Lutetiæ Parisiorum mortuus, iepeliturin ec- desia Cœlestinorum. XXXIV. CaroIus Dominicus de Carejto ar- chiepiso Thebarum, cardinalis de Final tit. SS. Viti & Modesti in macello, ab anno 1500. ad annum 1513 » XXXV. Christophorus de BriIhac archiep. Aquensis, epilc. Aurei, demum archiep. Turo* I nensis, fu abbas sanctæ Crucis an. 1514. XXXVI. Franciscos dAux ab anno circiter f5I7.adan.Ij53. quo rebus humanis cxemtus. juxta sacellum sancti Sebastiani sepultus est, cum hac inscriptlone : Hoc sub marmore dAuxius sepultus, Ignotus populo jacet profano, Castus moribus, integer pudore t Velox ingenio, fideque felix. Qui fies talla, nihil fleas viator. Super ejusilem sepulcrum iu plano leguntur hæc verba : Vir nobilis Franciscus d Aux ludus incliti mo— C nasterii quondam abbas, sub hoc tumulo jacet, qui in Domino obiit t ts. Aug. ’Id* _ XXXVII. Augerius Hunaut de Lanta in mag- no consilio senator, successit an. 1 5 3 3. veI se- quenti. Ad hujus preces anno 1 55 o. Henricus Francorum rex concessa cœnobio S. Crucis cum privilegia tum prædia confirmavit, dato dlplomart apud Blesas mense Febr. anno regni sui 4. Cessit an. 1 5 6 5. iu gratiam sequentis. Hoc epitaphium legitur iu ecdesia S. Severini BurdigaL Chr. serv.sacr. Augerio Hunaldo Lantano V. C. & N. pridem S. Crucis apud Burdigalam, nuper SSalvatoris apud Blaviarn abbati dignissimo, I atque hujus ecclesiæ canonico & decano meritis e-- gregiis, honoribus & muneribus diu sancteque per- sancto opio, probo, officiosu, perhumano, comprimis grato & liberali, omni virtutum genere alioqui in- comparabiliter ornato, R Hunal. Eant, patruo ob- servantissi. & charisse hoc monumentum gratus & mæstuspo. Fixit an. 73. men. 1 o. obiitBurdigal. Decembr. I pyo. XXXVIII. Bemardus Salviati S. R. E. card » & ep. Claromont. pcr cessionem Augerii abbatia donatus 1 5 6 5. ea paulo post cessit iu favorem se* w CtmJL quentis * qui nothus erat ipsius fratris. Brevissimo j quo præfuit temporis spatio, turrim & lapideos mfo ». gradus domus abbatialis exstruxisse dicitur, in qui- bus insignia lua apposuit XXXIX. Julius Salviati præfuit ab an. 15 66. quo possessionem iniit, usque ad 1607. quo re- ngnavit, Burdegalæ paulo post drfunctus & juxta majus altare monasterii S. Crucis sepultus. Vica- rius generatis exstitit D. Francisci de Sourdis archiep. Burdegal. ex chronico Burdegal. Amaldi j « g.69. Sub hoc abbate penitus fere corruit mona- stica disciplina, licet monasterium tunc fuerit RDIGALENSIS. R6<J . unitum congregationi primum Casalfs Benedicti anno 1580. tum Exemtorum anno 1 5 82. ut liquet ex actis capituli generalis ejusilem congre- gationis apud Floriacum habiti die 3. Septemb, an. 1 5 8 3. Item sub ejus regimine monasterium jacturam patitur insignis prioratus sancti Macharii, qui collegio Societatis Jesu apud Burdigalam u- nitus est. XL. Petrus cTOrnano, vulgo Sampetro, Al- fonsi Franciæ marescalli, Aquitaniæ proguberna- toris, regii ordinis torquati equitis, ex Loisia de Grace fuius, frater Johannis Bapt. equitum tri- buni, & Josephi Caroli abbatis Montis-majoris l apud Arelatem, præesse cœpit anno 1607. cujus tempore 1627. instante illusco Francisco cardi- nale de Sourdis archiepiscopo Burdigalensi, mo- nasserium reformatur die 1. Augusti a patribus Be. nedictinis congregationis S. Mauri, domno An* selmo Rolle, qui prius fuerat superior generalis congregationis Exemtorum, dcsigsiato primo prio- re sed paulo post pleuritide raptus est die 15. ejusilem mensis & anni, relictis magno sui defr- derio nec impari existimatione. Abbas d’Omano resignavit in favorem sequentis an. 163 2. retenta quatuor millium librarum pensione. XLI. Jacobus des Aigues canonicus Burdega- I lensis ex cessione præcedentis fu abbas commenda- tarius S. Crucis, quam abbatiam rite administrar tam permutavit anno 1640* *pro Caduniensi *<*/• « dioecesis Sarsatensis. XLH. Henricus (TEseoubIeau de Sourdis, frater Francisci Burdegalenfis archiepiscopi, & ipse postea ejusilem sedis archipræsuI, filius Francisci marchionis d’Alluyc & IsabelIæBabou de ia Bour- daisiere, ex permutatlone facta cum præcedenti, hanc obtinet abbatiam an. 1642. ad 1645. S110 moritur mense Julio, ut scribit Hieronymus Lo- pes in serie archiepiscopomm Burdegal. XLIII. Franciscus Molo a de Champsastreux* • ) Matthæi integerrimi principis senatus Parisiensis & procancellarii fuius, designatur abbas an. 1646. Vita fungitur 5. Maii 1712. simul abbas Heri- vallis & S. Pauli Viiriun. &c. XLI V. Francilcus de Beringhen, Jacobi-Ludov. marchionis de Beringhen, primi regiorum stabul. magistri, equitis torquati, &c. & Mariæ-EIizabeth d’Aumont filius, nominatur a rege Christianissimo jn vigilia Pentecostes die 14. Maii anno 1712. La Seauve SILVA-MAJOR. Maj’u « - g T TÆc abbatia ord. S. Benedicti, sita est in A JL colle pingui ac peramæno, Dordoniam inter & Garumnam stuvios, æquali feredistantia, unde fortasse nominatur cœnobium S. Mariæ Silvæ- majoris Inter-duo-maria. Media quoque stat inter duas urbes Burdigalam & Regulam, la Reole. Construitur a B. GeraIdo, de quo apud Lisiardum cap. 18. vitæ S. Amulsi Suessionum episcopi, an. 1077. inquit chron. Malleacense, melius 1080. Ceterum quomodo locum hunc S. Geraldus coa- • In historia D. Du Fourny lego Ednindum Moli fratrem primogenitum Francisci, qui obiit episc. Btfjoc. inno s 6 j i • juifTc etiam abbatem S. Cnicis.Burdigal. B67 ECCLESIA BL secutus sit, lpsemct explicat, ut videreest C. Lin.. col. 314. Lege etiam quæ ex chartario Silvensi Mabillonius inseruit in observationibus præviis ad vitamsancti Geraldi, seculo vi. Bcncdict. parte 2. pag. 867. ABBATUM SERIES. I. QANCTUS Geraldus Corbeiæ ortus Oparentibus non ignotis, ibidem puer factus est monachus, tempore Richardi abbatis, cujus successer Fulco Geraldum sibi carum curæ rerum exteriorum praefecit ; quo tempore cum abbate iter Romanum aggressiis est, atque Casinum usque pervenit. Ex hac peregrinatione redux, iu qua pres— 1 byter ordinatus est, sacrista instituitur, seu custos ecdesiæ, quamsollicite ornavit ; quod ut sibi gra- tum esse demonstraret S. Adhalardus, cum ab in- veterato capitis morbo precibus suis liberavit. Memor vero beneficii Geraldus, sancti abbatis cele- bravit laudes. Jerosolymam religionis ergo profe- ctus est, unde reversus eligitur abbas S. Vincendi LauduncnsiS, an. circiter 1074. iu locum Ragi- neri fratris sui nuper defuncti : sed post brevem ad- ministrationem, cum fratres ad proprii perfectam abdicationem adducere non potuisset, Helinar- dum episcopum, c quo abbatiæ onus habebattod\is, & cessit loco. Non multo post tamen S. ArnuIfo consensit, abbatiam S. Medardi offerenti ; sed ob- stitit Berthæ reginæ auctoritas, quominus ibi pa- storale officium exerceret. Itaque liber factus, perrexit cum electis sociis in Aquitaniam, ubi sedem sibi delegit, Widone Gosrido comite annuente, iu loco qui Silva-major Inter-duo-maria nuncupatur, ubi jam ecciesiola erat sed sentibus obsita. Ad hunc locum pervenit Geraldus an. 1079. in festivitate SS. apost. Simonis & Judæ. Anno seq. v. idus Maii incoeptum est monasterium in honore Domini, &B.M. virginis, ac SS. apolt Simonis & Judæ, cujus libertatem obtinuit ab Goseelino Burdegal. archiep. & a legatis pontificiis. Chartam J habes in appendice coI. 315. Hic vir sanctus multis miraculis claruit, inter quæ non infimum quod efferos populorum cir- cumpositorum mores mitigaverit, & peccatores ad pænitentiam consesseonemque provocarit. Philippus rex an. 1083. ecclesiam S. Leodegarii in saltu Lefgua, la forest de Legue, dicecesis Suession. ei donavit. Quo tempore circiter Sancius rex Arrago- num Geraldi permotus fama, ecdesiam villæ quæ Tosta nuncupatur ipsi concessit, ut ibi’cella ædinca- retur. Idem Geraldus an. 1 o 8 5. cellam deTrajecto ad ripam Garumnæ, fundum præbente Raimundo j Willelmi, construxit ; Petrus etiam GavardensiS vicecomes monasterium in suo territorio conditum <l se sub patrocinio S. Sepulcri, Gavarretum nomine, Geraldo concessit, ita ut semper abbaS Silvæ-tnaj. sit abbas S. Sepulcri ; vide instrum. col. 319. Ad huc memoratur S. Geraldus in charta pro cœnobio S. Nicolai de Insula Royana. Demum vir sanctus migravit ad Dominum ViJe Ma— fiotws Aprilis anno 1095. In album sanctorum liUanium relatus est anno 1197. a Cœlestino papa, v. pag. calend. Maii, pontisicaruS anno VI1. IpsiuS vero dieS fcstus agitur 21. Junii. Officium S. Geraldi fRDIG ALENSIS. 868 Acomposuit Stephanus episcopus Tornacensis, rogatus ab abbate & monachis Silvæ-majoris, ut probat ejusdem epistola 277. illudque publici ju- ris fecit R. P. Claudius du Moulinet canonicus Regularis congr. GaIlicanæ, Parisiis an. 1679. ad calcem cpistolarum ejus. S. Geraldi vitam vulga- vere socii Bo liandi an i, quam notis illustravit & commentariis auxit noster D. Stephanus du Laura ; sed ejus iucubratio manu tantum exarata est. Gc- ralduin denique metris celebravit Baldricus Bur- digalensis apud Quercetanum tom. IV. collect. scriptor. hist. Franc. II. Achelmus Sancius ex canonico & archidia- 3 cono eeclesiæ Burdigalensis in monachum Silvae* majoris a S. Geraldo circa an. 1082. susceptus, eidem e vivis erepto sufficitur in regimine hujus monasterii an. 1095. lnterfuit an. 1097. Sair- tonensi concilio, in quo Rugiano * cœnobio Silvæ— * Roy an*, majoris subjecto terram de Doeria & de Tosca, 2uam abbas Malleacensis pigneratus fuerat, vin- icavit. Item hoc anno Amatus Burdegal. archicp. concessa cœnobio Silvæmaj. confirmavit. Obiit Achelmus xi. cal. Decemb. conditus in capella episcoporum, quæ nunc est sacristia. III. Alerannus seu HalarandusS.Geraldi nepos, in cœnobio Laudunensi monachus, eum hinc de- migrantem secutus, anno 1102. abbas Silvæ- majoris eligitur. Huic episcopus Petragoricensis Guillelmus ecdesiam parœcialem B. Mariæ de Creisse prope Bergeracum an. 1107. concessit ; quando scilicet cum Radulfo præposito, Roberto Brolet & Seguino de Laderac eeclesiæ suæ cano- nicis SHvam-majorem invisit. Hoc ipso anno de- cessit Alerannus xiv. cal. Aprilis, quo die necro- Iogium sic habet : Obiit D. Alerannus vir vitæ ve* nerabilis, tiepos B. Geraldi, hujus eeclesiæ III. alo- bas Jacet in capitulo ubi vestrs accipiunt abbates, 1V. Gaufridus I. cognomento Lauduneitsis, oriundus quippe e nobili vicecomitum hujusee ur- bis gente, prior erat Silvæ-majoris quando abbas ejuldem monasterii delectus est desinente Martio anni 1107.a aut ineunte Aprili insequentis anni.. Is vero magna in existimatione erat apud omnes, maxime apud Arnaldum * de Cabanac BurdegaL * Geraldi. archiep.&GuiIfelmum Petragoricensem præsulem, necnon Bertrandum episcopum Vasatensem ; plures ab iisoem accepit ecdesias. Eidem quoque Lupus- Anerius vicecomes monasterium B. M. de Per- cherio diœcesis Adurensis ordinandum commisit an. 11 08. Paciscitur anno sequenti cum Geraldo Aquistrensi abbate pro capella S. Nioolai de Fcvo. E Componit etiam cum Suavio abbate S. Severi, de quibufdam jurgiis, & inter utrumque cœnobium societas maxime precum decernitur. Sic autem £jr de ipso præsatur Liliardus Suession. episcopus in SHvK-noo- litteris anni 1115. Gaufridus abbas Silvæ-maj. religiosus pater, nostras, & generositate notissinius, ideoque carissemus omnibus nobispræsentiam nostrani adiit, &c. Viveredesiit.xIv. cal. Febr. an. 1 1 1 8. dum prioratus suo monasterio subditos visitaret. Et certe ex necrologio jacet apud S. Paulum dc • Suavius abb. S. Severi in capite Vasc. dicitur cum hoc ab. bate lites composuiste, qui tamen an. 1106. pridie nonas Maii obiislc refertur ; ergo mensis Martius anni 1107. refercnJus cst ad an. 1 t 6 6. secundum novum computandi inorem. Bofco, B69 ECCLESIA BC Bosco, prioratum in diœcesi Suessionensi SiIvæ-. majori subjacentem. V. Rumaldus, al. Rainaldus& Raimundus, ex priore factus abbas, lynodo adfuit Burdegalensi, ubi monachi S. Macharii contra S. Crucis ascctas litigantes causa ceciderunt. Obitus ejus in necro- logio consignatur ad diem v. idus Junii, locus vero sepulturæ in capella episcoporum, quæ nunc sacristia cst. Vide in S. Cruce Burdegal. ad annum 11 20. VI. Gaufridus II. jam an. 1122. abbas repe- ritur in chartis S. Severi, imo 1121. Vix autem, inquit altera charta, creatus est abbas, cum sui monasterii cogente necessitate Romam perrexit. Quod tamen iter haud ita prosperum fuisse dicendum estr si statim ac inde reversus, uti alicubi lego, ad se- dem evectus est Vasatensem an. 112 6. Ceterum præcipuam hujus itineris causam fuisse corporis B. Geraldi elevationem, schedæ nonnullae testan- tur. Huic AIdebertus Aginnensis episcopus ecde- sias de Prignaco & de sancto Avito concessit an. 1126. Alfonsus quoque imperator Hispaniæ, ecclesiam de Molina cum duobus Turcarum seu Saracenorum fanis, ut ex his sacella confutueret, ei donavit. Sodalem suum Arnaldus Burdegalenfis archiep. ipsum appellat iu conventione habita cum Raimundo abbate S. Severi iu capite Vasconiæ ; * quod non obscore indicat eum tunc pontificalibus infulis decoratum fuisse. Anno 1127. cum jam esset episcopus Vrsatensis, solemniter in capitulo Silvæ-maj. residens, præcepit abbati & monachis * Lingon ut eecscsiam Lingonis * in honorem S. Mariæ eppubmno— aedificarent. Testis etiam habetur an. 1120. die b£^chartut. Pasehæ privilegiorum monasterii a S. Guillelmo maiori fol. Aquitaniæ duce confirmatorum. Cetera vide in episcopis Vrsat. VII. Petrus I. de Ambasia habitum monasti- cum suscepif a B. Geraldo, cujus deiude capellanus exstitit ; eligitur abbas anno 1126. quem tradunt £r vita B. sepulcrum B. Geraldi reserasse die 21. Junii, sa— 1 ywtejMabilt. cnunque ipsius corpus in locum decentiorem tranf- tulisse. Anno 1132. Bonus-homo Adurensis episc. eeclesiam de Malo-vicino ei concessit, ac triennio post ecclesiam de Boga. Raimundus etiam Aginn. præsui eeclesiam de Berdegas an. 1142. eidem Petro contulit Ipse vero scripsit epistolam ad Ludovicum VII. regem in gratiam suorum mo* * Sunois ; nachorum de Suneio * in suburbio Aurelianensi. ^ide tom. IV. collect. script. hist. Franc. Qperce- dss meri, tani pag. 688*. n. 344. Geraldus Engolisinensis C^llice’fe’ episc. & S. Romanæ Eeclesiæ legatus, Willelmum SctuvU. Aquensem episcopum censuris etiam ecdesiasticis ] coegit ad restituendam eidem Petro abbati ecde- siam S. Vincentii de Aquis. Vide chartam ea de re inter instrumenta editam, coi. 320. Deni- * at. xni. que fatis concessit XIV. ♦ calend. Maii, jacetque in capitulo ad dextram ; annus quidem certus ipsius obitus ignoratur, at certe vivebat adhuc anno H47- VIII. Petrus II. de Didonia, gente Aquitanica nobili ortus, de qua’plura apud Bestium, ex monacho factus est abbas anno saltem 1155. quo Hen- ricum II. Angliæ regem Aquitaniæque ducem, cum ipsius conjuge Eleonoraseu Alienorde, exce- Tomus II. RDIGALENSIS. 870 pit iu suo monasterio : hi vero, precibus abba- tis, tam bona quam priviIegia eidem cœnobio ab antecestoribus aJiisve proceribus concessa firmaverunt Iitteris suis 13. & 21. Decembris ejusilem anni ; quibus S. Thomas Cantuariensis eorumdem tum cancellarius signum apposuit Eodem anno Guillelmus Vrsat. episc. ecclesiam de Niaco lpsi donavit. Bullas item accepit ab Alexandro papa III. annis 1164.1165. & 1169. quibus prædia monasterii simuI ac privilegia enumerantur & confirmantur. Porro una ex bullis illis ad S. Ma- carii monachos delata est, quam audire aut ac- cipere noluerunt, ut lpsemet abbas Petrus in epi- B stola ad summum pont. narrat Anno 116 5. ec- defiam Belli-podii jam olim a Guillelmo Petrago- ricensi episcopo Silvae-majori concessam, Johan- nes sedis ejuldem antistes ei confirmavit. Inter o- pera vero Petri Cellensis exstant Iitteræ ad Petrum abbatem Siivæ-majoris, de prioribus Franciæ qui ad capitulum generale in monasterio Silvæmajpri haberi consuetum debebant convenire. Moritur denique de suo benemeritus coenobio die 24. * Oct. *a1, an. 1183. sepultus in capella episcoporum. ** ***’ IX. Raimundus de Laubesc nobili stirpe pagi Vasatici natus, ex monacho Silvæ-majoris abbas, en. 1184. ad Guillelmum Burdegal. archiepisco- C pum conquestus est de W. de Curton & Richardo de Rloncio militibus gravissima inferentibus dam* na terræ de Corbelac. Anno seq. die 21. Julii Lucius III. papa ei pontificium diploma seu privilegium indulsit. Abdicavit an. 1192. seseque ad solitudinem de Campania recepit, ubi & cel- Iam an. 1200. construxit, locum ipsi præbente Bemardo Willelmi de Laubesc ipsius fratre. Vive- bat adhuc an. 12 21. de quo sic habet necrol. ad IV. nonas Julii : Obiit D. Raimundus piæ recor- dationis hujus ecclesiæ nonus abbas, jacet ad portam monasterii. X. Petrus III. de Laubesc Raimundo patruo cedente fit abbas. An. 1194. Ademarus Petragor. & alter Ademarus Santon. episc. quasilam ipsi do- naverunt ecclesias. Pepigit an. 119 6. cum fratribus militiæ Templi, Helia Burdegalensi archipræsule se- questro. An. sequenti bonorum monasterii confir- mationem accepit a Cœlestino papa III. bulla data vi. idus Maii. Idem veco summus pontifex paulo roCj < e. ante, die videlicet 27. Aprilis ejusuem anni, B. Ge- raldum catalogo sanctorum adscripserat Hoc etiam anno Bernardus Ausciensis archiep. ecclesias de Losa ei concessit, adstantibus Gerardo Cadurcensi, B. Lactorensi & Bertrando Aginnensi episcopis. A-
? lienordis quoqueAngliæ regina, simui &Aquitaniæ ducissa, cœnobio Silvæ-majoris concessa, pro remedio animarum Henrici mariti atque Richardi filii defunctorum, die 1. Julii an. 1199. confirmavit. Idem est haud dubie P. abbas Silvæ-majoris qui collega fuit episcopi Lemovic, iu inquisitione facienda jussii papæ de electione Raimundi de Ra- bastens iu epilcopum Tolosanum. Porro idem abbas pro bono sui monasterii regimine circa id tempus statuta condidit, quæ edamnum exstant in tabulario Silvæ-maj. Interfuit anno 1201. IV. nonas Maii concordiæ factæ inter abbates Ponti- niacensem & Caduniensema præsuiibus BurdegaL Kkk « 7t ECCLESIA BU & Petrocorenfu Cessit non multo post, diu tamen l postea superstes ; lpsius obitus notatur iu necrolo- * <t vi. gio idibus * Januarii. ■dus. XI. Gombaldus ex priore an. 1184. abdicanti Petro subrogatur. Judex ab Innocentio papa III. delegatus cst cum B. abbate S. Emilionis, in causa inter abbatem & parochianos S. Crucis BurdegaI. pro decima laterum, 13. Oct. 1204. Animam * « Z. vn reddidit vn. * idus Januam, sepultus in capitulo ex parte chori Prioris juxta locum puerorum. XII. Amalvinus antea cellerarius, abbas erat un. 12 o 6. 2 2. Maii ex litteris Aisonsi VIII. Casti- liæ regis & Toletæ, die & anno præfatis ei con- cessis. Anno seq. mense Sept asseciavit Blancam I — comitisseim ad nemussuum Delarrri ♦ dictum, juxta Beilam-vallem, ad novam villam ibi condendam, Bellæ-vallis altari libero & decima quieta retentis > ex chartul. Campaniæapud bibL Colbert. &apud regiam foi. 3 6 3. Leges hujus societatis & pariagii vide tom. 1. Anecdot Marten. col. 828. Memoratur quoque Amalvinus 1215. & 1218. quo anno wiUelmus Burdegal. archiep. querelam inter ipsum & Bemardum d’Escoran pro hereditate Guillelmi Bemardi de la Sans, & Petri de Cessac militum definivit Mortuus est an. 1221. v. idus Martii, in daustro subtus imaginem B. V. Mariæ tumulatus. XIII. Grimoardus ex camerario SiIvæ-majoris electus Convenarum episcopus ante annum 1216. AmaIvino defuncto, instituitur abbas an. 12 21. Statim vero basilicam ampliorem a se jam electo Convenarum episcopo tentatam an. 1219. pene a fundamentis erexit, absoiutamque feliciter, so- lemni ritu consecrandam curavit a Geraldo de Malemort Burdegal. archiepiscopo 24. Augusti 1231. adsistentibus Amanevo Auxitano præiuIe, Elia Santonensi, & aliis quam pluribus episcopis ; qua de re vide instrumenta, col. 3 20. & seq. Sub pignore quasiiam accepit decimas apud Silvam— — maj. a Bemardo domino d’Ecoussans an. 1223. Suo item monasterio quædam vindicavit anno 1227. adversus Bemardum de Rions ; duobus que sequentibus annis nonnulla comparavit apud Jugasan & c£. Loubes. Archiepiscopatum Burdega- lensem administravit Grimoardus, dum aberat archiepiscopus, annis 1230. & 1232. Adfuit an. 12 3 5 die 2 6. Febr. cœtui abbatum, superio- nim Regularium, & nobilium diœcesis, coacto ad commonendum regem de Rainaldi du Pont, novi Aquitaniæ senescalli, exactionibus Inter-duo-maria. * ix. Carnis sarcinam Iv. idus Septembris * deposuisse ai Julii, jegitur. Jacet apud Convenas. j XIV. Ramnulsus occurrit abbas annis 1240. & 1241. quo festum S. Saturnini iu cœnobio ipsique subditis prioratibus, cum 12. lectionibus in perpetuum celebrandum decrevit Obiit 1245. 26. Maii, sepultusque cst in capitulo ad pedes Crucifixi. XV. Bertrandus de S. Lupo, vulgo de X Lou- les, nobili toparcharum S. Lupi genere satus, cel- lerarii munus obibat an. 1227. tum vero prior effectus S. Pauli de Nemore, diœcesis Suessionen- sis, abbas tandem evasit Silvæ-maj. anno 1245. pro novo computandi morc. Secum autem attu- RDIGALENSIS. 872 L lit brachium S. Lupi episc. Trccensis aliasque plures sacras reliquias, quibus toparchiæ gentis suæ parochialem ditavit ecdesiam, quam cum cœnobio eidcm contiguo a fundamentis erexerat. Bullam amplissimam eodem anno die 1. Februarii ab Innocentio IV. accepit. Anno sequenti cum profectus esset visitandi causa omnes abbatiæ suæ prioratus, incolæ Silvenses insurrexerunt iu monachos, præpositum urbis Garmundum nomine occiderunt, cellamque hospitum spreta Gerardi Burdegalensis archiepiscopi, aliorumque nobiIium præsentia incenderunt. At redux abbas Aginnen- sem & Vasatensem episcopos cum religiosis sancti 1 Dominici & S. Francisci adhibuit, qui rebelles ad pænitentiam revocarunt anno 1249. eosquea pœnis, quibus istigati fuerant, absolverunt die 5. Decembris. Regimen abdicavit anno VI. pontifi- catus Innocentii IV. 3. nonas Maii ex schedis Ba- luzii ; rebus humanis exemtus est 28. Maii, se- pultus ad ostium capituli ex parte chori abbatis, ubi habet cenotaphium lapideum cum hac inscri- ptione semiesa., Silvæ-majoris abbas xv. Providus atque dator alacris, bonus ædificator. Utilis hortator, fapieus suit & moderator, Huic pater æterne…… diadema…… *….. conser. non habeat tormenta gehenna. XVI. Guillelmus I. de Agonaco *, gente apud Santones darissima natus, ex monacho fu abbas per cessionem praecedentis. Anno 1251. mense Maio, refragante conventu, Silvæ-majoris incolas a gravioribus absolvit oneribus, ipsis ob in- obedientiam ab antecessere impositis, pro viginti duntaxat solidorum millibus, quibus ad emendam capellani papæ dignitatem usus est. Die 12. ejus dem mensis & anni bullam obtinuit ab Innocentio IV. qua monachi Silvæ-maj. ssatuta Gregorii IX. ad reformationem Cluniacensis ordinis edita an. . 1233. servare compellerentur, sed frustra ; quippe cum abbas domino papæ tamquam ipsius capella- nus assideret’, monachi praecedentium abbatum sta- tuta remissius observarunt. Obiit vel cessit ineunte anno 1261. de quo penitus silet necrologium. Causam afferre videtur ejus antecesser Bertrandus de S. Lupo post cessionem diu superstes, in litteris conquerens, quod ipse abbas Willelrnus dAgonac ductus cupiditate, plenus maIitia & voto pessimo, & infrænata & immodica audacia, malignoque spiritu, dilapidator, proditor, totiusque inimicus boni operis & cultus Dei, jura cœnobii sui non- nulla vendiderit. * XVII. Bemardus de Ia Haye * eligitur abbas * Faye* J ex pitanciario an. 1261. Hoc an. 1261. die 1. Octobris ipse & conventus cesserunt Eduardo AngIorum regi domum suam de Bella-vallead 2 5. annos certis conditionibus. Anecd. Marten. t. 1. col. 1113.& chartul. Campaniæ in biblioth. regia fol. 363. Desiit esse abbas 1271. vivere 1274. vel 1275. die 5. Decemb. jacet ante capituium cx parte chori abbatis. XVIII. Geraldus II. de Condom ex cellerario creatur abbas 1271. Emit an. 127 3.a Gailfardo de Segur, decimam quandam apud S. Petrum de Bas, quo etiam iu loco Raimundus Fleurey de » 7J ECCLESIA BU S. Macaire quidquid possidebat ei concessit 8.Junii i 1275. Obiit 9. Octob. 1277. ante capitulum inhumatus ; post quem diu vacavit sedes. Anno 1284. vigebat.ibi observantia regularis, maxime quoad abstinentiam a carnibus, ut nos docet qui scripsit itinerarium Simonis archiep. Bituric. vi- sitantis hoc anno provinciam Burdegal. Inde, inquit, venit dominus apud S. Geraldum abbatiam Silvæ-mcyoris, & suit ibi multum honorifice • receptus Et quia non comeduntur in corpore abbatiæ carnes, dominus cum suis sociis comedit supra portam, & comedit ibi, carnes. Imo & monachi inhibuerunt abbati S. Sui— ■ picii qui erat iu comitatu archiepiscopi fratris sui, ne carnes comederet. XIX. Florentius eligitur abbas die 13. Febr. 1286. qui anno 1288. concordium iniit cum militibus templi de Montherouch, de Monte-rubeo, pro limitibus territorii S. Leonis, &c. Ad meliorem vivendi normam suos reducere monachos sategit, etiam adhibitis iu rebelles atque inobedien- tes censuris. Quare Burdegal. archiepise. ad monasterium se contulit, effecitque tam apud abbatem quam apud monachos, ut omnia suo judicio amice definirentur 29. Mftii 129 2. iud. v.Jede Romana vacante ; quibus ita peractis, die quinta ab hoc * compromisto, nonnulla pro bono pacis ac cœnobii decrevit. Moritur Florentius die 24. Novemb. 1294. vel. 95. XX. Barravus de Curton stirpe nobili coeno- Lio vicina progenitus, ex priore S. Lupi factus est abbas. Hanc vero dignitatem obtinebat die 3 o. Januarii 129 5. fecundum veterem compu- tandi morem. Claustrum ac refectorium, qualia nuncsunt, ædificavit Morte præreptus 17. Julii I1297. jacet iu daustro ante sacellum episco- porum. XXI. Balduiuus prior erat Neronis-villæ dioe- cesiS Senonensis, quando ad abbatiam Silvæ-maj.. accitus est an. 1297. Officia claustralia suppressit suæ addita mensie ; obiitque 5. Nov. 13 07. XXII. Petrus Hugonis prior de Soussac iu pago Vasatico, abbas erat Silvæ-maj. die 3 1. Ja- nuar. 13 07. fecundum veterem calculum. Decessit anno 1311. 22. Octob. sepultus ante capitulum. XXIII. Gaillardus de la Chassaigne nobilis Burdegalenfis regebat die 2 3. Feb. 1311. Primus cst abbas a fummo pontifice institutus, indeque se Dei & apostolicæ sedis gratia abbatem dicebat. Fato functus est 21. Nov. 13 14. in ingrestu capituli sepuftus. De ipsius successere quoddam videtur obortum esse dissidium. XXIV. Aicardus abbatem agit in actis exstan- tibus die 14. Aprilis, 23. Aug. quo incolas ad hominium sibi crastina die præstandum commoneri publice fecit, & 1 1. Januarii anni 1316. 14. Septemb. & 2 o. Martii 1319. Geraudus vero de Tilhede Dei ac sedis apostolicæ gratia se abbatem vocitatjo. Martii 1 3 17. annis 1323.& 1328. quo Romanum iter aggressiis est. XXV. Ozilius quoque de Molthon præsuisse Iegitur 20. Aprilis 1320. quo Petrus de Grelin vicecomes de Benauges & Castilionis, præsente Tornus //, RDIGALENSIS. 8-74 L Oziiio abbate fundavit obitum in capituIo. Quin- imo bulla pontificia Iegitur iustitutus an. 1319. Memoratur abbas anno septimo pontificatus Jo- hannis XXII. ex ejus regesto iu archivo vitelegatl Avenion. hoc est anno 1322. quo siepius oc- currit, diebus videlicet 14. ApriIis, 21. Sept & 17. Novemb. Porro vcrisimiIe omnino videtur Aicardo a fratribus electo, subrogatum ab iisilem Ozilium, etsi papa Geraudum prædictum insti- tuisset. Horumce vero trium nomina tacentur iri necrologio^ XXVI. GuillelmusL de Landorra adfuit Ar » " naldo de Landorra militi, domino castri de Solo- medio & villæ de Artovino, vicecoiniti Cadarctt testamentum suum condenti am 132B. XXVII. Guillelmus II. de laTi&ede ex abbate S. SaIvatoris de Blavia, mortuo, ut videtur, Gerau- do consanguineo, instituitur abbas Silvæ-maj » a Johanne XXII. an. 1331. pontificatus anno xv » ex act. pontif. Avenion. Litteras protectionis oI> tinuit a rege Phillppo VaIesio 13. Aug. 13-35. spiritum vero reddidit die 14. Julii 1339* jacet- que in sacello S. Johannis. XXVIII. Guido de Ferrieres vicarius generalis erat praecedentis, cui datus successer a fratribus ante diem 1. Decemb. ejusilem anni 1339. Vicarium suum generalem insiituit fratrem Petrum de S. Asterio 1358, 22. Maii, cum Parisiis tunc moraretur. Obiit 27. Maii 13 62. al. 1361. XXIX. Hugo de Marcenhac abbas erat ante 1. Junii 1363. quo. anno 2. Nov. obtinuit ab Urbano V. Auseiensem archiepiscopum, Parisien- sem & Baionensem episcopos, necnon decanum S. Saturnini Burdegalenfis deIegari judices ad in- quisitionem faciendam de bonis & juribus mana* sterio suo ablatis. Item ab Eduardo principe, regis Anglorum primogenito, diploma tuitionis accepit die 2 9. Decemb. sequentis. Muris ac turribus ab- D batiam cinxit, quorum præsidio Francis militibus Anglisque aditus praecluderetur, si forte pax nuper * « /. vti inita seinderetur. Decessit 12. *Maii 1378.101 nonas* longe antea cesserat ex dicendis. XXX. Raimundus Bernardi de Roquies seu de Roqupys abbatis nomen assiimit in procuratione data Guillelmo Bordes priori de BelIefons 1 5 s Junii 1 371. quam Avenione 21. Maii anni seq. ratam habuit. Eodem anno die 3 o. Martii, annis 1373. 1375.die2.Maii, & 1386.memora- ratur iu chartis S. Martialis Avenion. ÆmuIum autem habuisse videtur sequentem, nisi Raimun- dus ille sit abbas S. Crucis Burdegal. uti autumat E noster D. Claud. Estiennot, qui anno 13 8 o. ad sedem BurdegaIensem sublimatus est, dictus nihil- ominus abbas SiIvæmajoris. XXXI. Guillelmus 111. Guiscardi sola muni- tus nominatione papæ Gregorii XI. abbatiæ regi- men capessivit, pro cujus administrando temporali procurationem tribus monachis & aliquot laicis dedit Avinione. Prioratum quemdam contulit die 2 3. ApriIis 1378. Sequenti an. 13. Aprilis litteras protectionis obtinuit a Johanne de Neuville Regis locum tenente in provincia, ipsasque Burdigalæ publicandas curavit.Obiit in prioratu Noveii diœ- cesis Remensis xn. caI. Aprilis 1380.^ ♦*/. 138 « . Kkk ij 87j ECCLESIA BU XXXII AmakIus de Cava-rupe calculis fratrum A electus abbas vicarios generales seu oeconomos in- stituit, cum Regulæ degeret, 21. Junii 1381. Cum vero paulo post Clementi VII. adhæsisset Gallos secutus, monachi autem Urbani VI. cum Anglis partes factarentur, ab ipsis expulsus est & adb Urbano depositus, addita excommunicatione ; tunc itaque monachi vicarium generalem cum in spiritualibus tum in temporalibus elegerunt dom- jtum Ceorgium de Meneserre 1 5. Dec. 1383. quod munus exercuit ad finem anni 1389. ln- terim Arnaldus incolebat prioratum S. Antonii Aginnensis, ubi adhuc superstes erat anno 1394* ] 24. Januarii. XXXIII. Edmundus an. 13 89.17. Decemb. dicitur nuper abbas monasterii Silvæ-majoris ord. ^.Benedicti, Burdegal. diœcesis, scholarum paIatii epostolici in sacra theologia magister, quem hoc anno electum Laudavensem iu episcopum, dictæ ecdesiæ præficit summus pontifex, Willelmo hu- jus eeclesiæ ’nuper episcopo ad Roffensem traducto, Rimerii Anglitom. vii. pag. 650. XXXIV. GerarduS III. Borgonh occurrit abbas 28. Maii 1390. quo anno fratrem GuilIelmum de Senon procuratorem ad abbatiæ reditus colli- gendos nominavit. Obiit 7. Maii 1412. iu epi—’ scoporum sacello sepuItus. XXXV. Guillelmus IV. iu locum Gerardi subrogatus, ad monastrrium accessit die 2. Nov. seq. cujus possessionem apprehendit præmisio de juribus monachorum servandis sacramento. Idem incolis pollicitus est anno 1428. Avenione de- functus est an. 1430. 12. Julii. XXXVI. Philippus de sEspinasse ex priore S. Petri de Castets & vicario generati praecedentis abbatis, ei successerat 17. Sept 1430. Decessit cal. Julii 1433 « jacet ante capitulum. XXXVII.Gerardus IV. de Podens adiitposses— j sionem ineunte an. 143 5.cumab antecesseris obitu Bertrandus dela Mefle prior daustralis, electus an. 1433. 17. Decemb. vicarius generalis, ab- batiam hactenus gubemastet Sacellum erexit in abbatia & fundavit ære proprio, uni monacho ad rem sacram ibi faciendam commendandum, die 2 6. Martii 1461. Obtinuit an. seq. a Ludo- vico XI. privilegiorum monasterii confirmatio- nem, datis litteris apud S. Macharium mense Aprili. Pedum dimisit an. 1463. servata collatione bene- fueorum’•nec multo post Tiberiertsis * in Campa- nia creatur episcopus ; Burdigaiæ tamen adhuc morabatur die 9. Augusti 1470. uti præ se fert præ— ] fati saceIli collatio, in domo R. Geraldi de Po- denciis sita in parochia S. Michaelis Burdigalensis. Sepulcrum sibimet paraverat pretio expenso 12 « Martii 1456. cum sua effigie, quam in claustrum adsportandam curarat. Supremum diem obiit 1474. Xk XXXVIII. Benedictus de Guiton Burdegalen- sis, decretorum doctor & actu regens in universi- tate Burdigalensi, in facultate Juris canonici, vota emiserat in hospitaii S. Jacobi fundato a S. Guil- Ielmo Aquitaniæ duce an. 1119. hujusque prior electus a fratribus fuerat, quando Geraldus de Podens abbatia in ejus favorem cessit. Ut vero RDIGALENS1S. 876 > bullæ Pii papæ II. datæ 28. Febr. 1463. obseque* retur, habitum Silvæ-maj. monachorum assiimsit, necnon regulæ & statutorum observantiam pro- festus est. An. 1467.ducem deLebreto, oblato sup- plici libello exoravit pro suo monasterio, ubi cum antea, inquit, sexaginta monachi facile viverent » vix tunc queant novem victitare. Carolus frater Regis, dux Aquitaniæ factus, ipsi locum iu suo con* silio concessit, datis apud Angeriacum litteris r o » Decemb. 1469. cujus crastina die sacramentum ex. cepit Andegavensis epilcopuS consilii præses. ldem abbas anno sequenti bona monasterii partitus, ipsa j commisit idoneis monachis, quos voluit singuiis annis capitulo genendi interesse die SS. Simonis & Judæ, aliata lecum certa pecuniæ summa. Quos dam patronatus obtinuit seu recuperavit a Gausii- do Petragoric. Raimundo Vrsatensi & aliis episco- pis. Obiit denique optimus abbas 22. Feb. 1485. ante principem aram paululum a latere epistolæ sepultus. XXXIX. Aimericus de Castro prior S. An- tonii Aginnensis, occurrit abbas Silvæ-majoris annis 148 5. & 1487. qui permutasse dicitur an. seq. pro quibusilam prioratibus, tandemque obiisse „ in dicto S. Antonii prioratu, die 19. Nov. Vide* ’tur autem nusquam sedisse pacifice ; jam enim an. 148 5. die 13. Novemb. Audoinus d’Absac, qui sequitur, legitur ad professionem admisisse Johan- nem de sArmandie. XL. Audoinus cTAbsac e Crassensi mona- cho fit abbas Silvæ-maj. consentiente papa. Ve. rum & ipse postea cedere coactus fuit fuit annua pensione ter centum librarum de consensu ejusilem summi pontificis Innocentii VIII. an. 1488.qui deinde prior exstitit Camonis in diœcesi Mirapi- censi, ut palam fu ex procuratione data 2 5. Maii 1493. ad præfatam pensionem percipiendam ; y tum demum abbas Crassensis. XLI. Johannes I. de Chassaignes de Bressac fi- IiuS Johannis domini de Gevissac secundi iu par- lamento Burdigalensi præsidis, protonotarius apo- stolicus, Caroli regis VIII. beneficio abbatiam ob- tinuit ante diem ultimam Januarii anni 1488. Priores sibi subditos edicto parlamenti 18. Junii 1498. ad resarcienda ædificia coegit. Defunctus est an. 1 501, die 28. ♦ Januarii. XLI1. Johannes II. de 1 Armandie gente nobili loci de Miramont iu Petrocoriis natus, Silvæ-ma- joris profestus an. 1485.13. Novembris, bacca- Iaurei in jure canonico lauream Burdigaiæ prome- i ruit 20. Martii 1488. tum prior factus S. Ma- carii a S. Cruce pendentis ; demum eligitur ab- bas die Veneris 5. Febr. 1501. confumatus ab archiepiscopo Burdegalensi 20. Aprilis seq. Anno 1521. generalibus Aquitaniæ comitiis Burdigaiæ coactis interfuit die 23. Julii *, quorum acta pri- mus inter abbates subsignavit Moritur an. 1523. 1 pridie nonasMaii, sepultus in sacello S. Andreæ, uti mandaverat. Initio quidem æmulum passiis est Amanevum cardinalem de Lebreto a summo pontifice provisum ; • at provisionem hanc ToIosana curia irritam declaravit. XLIII. Jacobus del’Armandie alumnus mona- sterii, fratri mortuo crastiua die 7. Maii, absens, 877 ECCLESIA Bt unanimi monachorum consensu datus est successer. Rexit ad annum 1530. vd j 1. quo factus Sar- Iatensis episcopus, abbatia cessit in gratiam sequen- tis, quam tamen interim gubernari voluit per A- manevum dc Leyra & Petrum Jaubert vicarios generades. Obiit 18. Novemb. an. 1533. XLIV. Matthæus de LonguejouS libellorum supplicum magister tituIum abbatis sibi vindicat 20. Febr. 1530. tum renuntiatur episcopus Sues sionensis. Anno 1 540. 26. Julii padscitur cum monachis, quatenus prior monastcrium quoad spi- rituasia regeret, & lyndicus temporalium curam haberet, rato fuitctus est 6. Septemb. 1557. XLV. HeIias de Gontaud de S. Genict dic sequenti 7. Septembris a Rege designatur abbas, defunctus 6. Martii 1 574. Tum vero curia su- prema Burdegalensis abbatiæ bonorum administra- donem credidit nobili viro de Castanhede. XLVI. Stephanus de Gontaud de S. Genius Heliæ ex fratre nepos, cum esset protonotarius npostolicus, abbatiæ sibi a papa coUatæ 2 6. Januarii 1 5 7 s. possessionem accepit per officialem Burdegalenlem 1 5. Junii seq. XLVII. Franciscus de Fayoles iu locum Stepha- ni suffectus 12. Decemb. 1 576. adiit possessio- nem 2. Junii 1 577. mortuus 28. Junii 1608. & in prioratu de Sadillac sepultus. Sub hoc au— < tem abbate an. 1593. 20. Novemb. ad congregationem Exemtonun monachi accesserunt XLV1II. Ludovicus I. deNogaret, dictus postea cardin. de Ia Valette & archiep. Tolosanus, a Rege designatus abbas 7. Jidii* 1608. instituitur a Paulo V. die 12. Aug. seq. atqueiu possessionem immittitur 5. Decemb. ejusilem anni. Obiit die 28. Septemb. 1639. XLIX. Henricus I. (TEscoubIeau de Sourdis archiep. Burdegalensis, nominatur abbas insequenti mense Novembri ; mortem oppetiit Antolii super Ararim 18. Junii 1645. L. Ludovicus II. Barbier de la Riviere regia schedula 16. Septemb. ejusilem anni, ac ponti- ficia 19. Junii 1646. abbatiam consecutus est, quam uniri consensu congregationi S. Mauri, jam episc. Lingonensis, an. 1660. Obiit Lutetiæ Pa- • d/^.Jin. risiorum die 3 o. * Januarii 1670. sepuItus in ec- M c|efia pjtjum Minimorum. Abbas simul erat Flo- riaci, S. Petri Camotensis & Crassie » LI. Caroius de Castellan nobilis Œcitanus bul- las accepit 2 8. Julii an. 1670. Ad monasterium se conferens, ubi per annum cum mensibus sex demoratus est, antecesserum abbatum cenotaphia ex episcoporum sacello, quod nunc est sacristia, in daustnim transferenda curavit. Sacram supeIIecti- lem auxit, pulpito lapideo chorum, quem muro circumdederat, ornavit ; atque in aliis bene multis commendatario melior, obiit Lutetiæ Parisionim 28. Novemb. 1676. in abbatia S. Germani a Pratis honorifice conditus. Is autem mo- riens abbatiis S. Crucis BurdigaIensis, S. Apri Tullensis, & Silvæ-majoris suam partitus est bi- bliothecam. LII. Ludovicus III. d’Aquin archiatri regii filius, bullas obtinuit 1 o. Febr. 1678. per cessio- nem fratris natu majoris, qui a Rege designatus 7RDIGALENSIS. 678 Afuerat. Obiit 17. Maii 1710. Sagiensis epi* scopus. LIII.Henricus II. de Chaepin des Halles presbyter Lugdunensis, & archiepiscopi Viennensis vica- rius generalis, necnon decanus S. Petri Viennensis, nominatur abbas a rege Christianissimo 2 5. Julii 1710. S. MARIA DE AQJJISTRIIS. Cuistrcs. A QuisTRIENsis B. Mariæ abbatia ordinis S. Benedicti e congregatione Ciuniacensi, sita est prope Liburnam, Livourne t iu diœcesi B Burdegalensi. ABBATUM series. I. UiLLELmus I. anno 1108. transegit kJ cum Gaufrido Silvæ-maj. abbate. II. Geraldus I. eodem anno & 1109. quo, cum eodem Silvæ-majoris abbate pepigit pro capella S. Nicolai de Fevo ex chartular. Silvæ- majoris. III. Mainardus prædia quædam contuIit GeraI- do abbati Caduniensi, Faeziæ monasterium ædifi- care meditanti. Item suit munificus erga Ramrnri- C sum abbatem Faeziæ. Bullam autem accepit ab Alexandro III. anno 1171. quam vide inter iu— £| *Ll, o’. strumenta. IV. F. abbas de Aquistriis recensetur in donatione facta Radulso abbati Faeziæ, a Guillelmo Amanevo vice comite de Fronsiaco *.Is est fortasse * Fronsac. Fulco notatus in necrologio Moissiac. die xm. cal. Julii. V. Geraldus II. 1208. VI. GuilIelmus II. 1224. in veteri charta S. Marsialis Lemovic. & i 23 5. in tabulario Silvæ- majoris. VII. Hugodecessit anno 2.Gregorii papæ XI. D hoc est 1 372. cui eodem anno successit, VIII. Raimundus I. ex actis pontif. Avenion. IX. Guillelmus III. Seguin 1421. X. Raimundus II. d’Isam sequentis decestbr. XI. Petrus I. Alby 1425. XII. Petrus II. Brun, quem ferunt episcopum Mimatensem, 1456. sed perperam. XIII. Seguinus Giraud 1475. XIV. Jacobus de Chastenilly 1487. 88. & 1490. XV. Johannes de la Marthonie Iicentiatus in legibus, sedis apost. protonotarius, S. Andreæ £ Burdegal. thesaurarius & postea episc. Aquensis, 1 507. 1508. 1 509. & 1 5 16. XVI. Gasto de la Marthonie epsse. Aquensis 1531. abbas simul Madionis prope Libumam, Livourne prior commendatarius Ss Johannis de Cola diœcesis Petragor. XVII. Ludovicus de Lorraine cardinalis a Guisia & episcopus AIbiensis 1 5 57.& 1561. XVIII. Petrus III* Franciscus Comte Taure ! i 576. & 1591. XIX. Henricus de Taieran de GrignoIs, Da- nielis domini de GrignoIs principis de ChaIais, & Franciscæ de Monluc Blasii equitum tribuni Kkk iij 879 ECCLESIA BU militari gloria illustrissimi natæfiIius, 1602, & l x 614. XX. NicoIaus-Claudius de Fabri de Peyresc, baro de Riant, in supremo senatu Aquensi consi- liarius 1624. & 1634. Regularem diseiplinam in abbatia studiose restituit, ut liquet ex hoc brevi apostolico Urbani VIII. pontif. max. ad Franciscom cardinalem Surdisium archiepise. Burdegal. Urbanus VIII, dilecte fili nostersalutem & apo- stojicam benedictionem. Honorificis sapientium testi- moniis jam diu in hac patria nationum, ornatur no- men dilecti filii Nicolai Fabricii domini de Peresch. Illi enim litterarum studium, & litteratorum patro- cinium eos famæ plausus conciliavit, qui alimenta i gloriæ & præmia solent esse virtutis. Quod autem caput est, accepimus eum iis artibus pollere, quibus non modo evanida corhagium laudis esed beata etiam spes cælestis principatus comparatur. Cum enim præ- sit abbatiæ Benedictinæ de Aquistria, fertur dili- gentissime curare, ut monaclu inibi excubantes intel- ligantse merere in costris christianæ pænitentiæ, & in gymnasio sapientiæ orthodoxa. Pios tam boni commendatam conatus cum apostolica sullicitudo probaverit, par est authoritatis etiam tuæ patrocinio juvari. Id autem a te non solum fiagitat ipsius Fabritii virtus, sedpontificia etiam voluntas prope- modum exigit. Cumulabimur certe folatio maxime optato, fi ille testari poterit, sibi Dei caufam curanti, non parum prosuisse favorem dignitatis tuæ. Id autem a te omnino speramus, cujus consiliis le- gem dicere solet pietas & justitia. Quam enim di- tionem ei in monasterium illud pontificia authoritas detulit, eam, ut vides, non decet illius potentia vio- lari, &c. tibique apostolicam benedictionem arnan- tissime impertimur. Datum Romæ apud S. Retrum die V. Aprilis M. DC. XXV. pontificatus nostri anno fecunde. Hic vir illustris, inquiunt Sammarth. nobili stirpe Fabriciorumin Provincia ortus erat, parente Regi-, naldo Fabricio rationum magistro, matre Margareta * Romparia an./ 58 o.in castro Belgenseriitquod æquo Tolone & Areis distat intervalla. Humanioribus stu- diis Brinoniæ institutus, tum in San-Maximitano & Avenionensi collegio, Aquis-Sextiis & Turno- nii plulosophiæ operam dedit ; deinde matheseos, cosmograpluæ, chronologiæ, historiæ, poeseos, linguarum, ceterarumque exercitationum addi- frendis scienriis incubuit. Destinatus in ordinem fenatorium, sub Francisco Fortio Andinio docendi peritissimo interprete, jurisprudentiam edoctus est ; ac desiderio Romam invisendi siagrans, peregrinationem in Italiam suseepit, quo quidem in solo ipsius virtus non modo inclaruit, sed & ernditissi- mos viros facile conveniens, omnes in sui admirationem pertraxit, nullaque obmisit rei litteraria & antiquaria monumenta pervestigare, cum Ro- mæ, Patavii, Veneriis, Neapoli, Florentia, cæ- terisque magni nominis urbibus commoratus esti Ex prnsesse autem & copiose de ipso plura nota- tu digna memorat eruditissimus Petrus Gassendus præpositus ecclesiæ Diniensis, in opere de vita Pe- resxii, quam egregie litteris exaravit, ubi refert Jpiritum Deo reddidisse an. t 6d/. dee 2q.. Junii, comvixissetan. $6. menses 6— dies 12— Innume- RDIGALENSIS. 880 . ris epitaphiis, epicediis, elogiis, prosa & carmine lingua Latina potissimum evulgatis celebratus est a clarijsimis viris. Eos inter Nicolaus Rigaltius epo- taphium contexuit, quod in majorum monumento, intra sacellum videlicet ecclesiæ Dominicaæorum A- quensium, ad cornu lævurn majoris altaris cænotar pluo incisum estt HIC SITUJ Nicolaus Fabri Peirescius, ampsissimi ordinis in Aquar. Sext. coriasenator, Christianam Resur- rectionem expectat. Reconditissimos antiquaria su- pellectilis thesaurossagacitate, consilio, liberalitæ- 1 te, conctis Orbe toto disciplinarnmstudiosis aperuit, doctissim is unde proficerent fiæpe monstravit. Mira beatitate felix, seculo satis rixosu notissimus, sine querela vixit, VIII. cal. Jul. an. Ch. CI3. I3C. XXXVII. ætatis suæ LVII. optimo viro bonos omnes bene adprecari decet. XXI. Antonius de Seguiran protopræses iu ca* mera computorum Provinciæ post patrem Henri- cum, matrem habuit Susannam Fabriciam supe- rioris abbatis sororem. Is autem abbatiæ possessio- nem adeptus est 2 2. Nov. 1642. superstes ad an- num saltem 1700. XXII. N. de la Gogufe renuntiatur abbas an. ’1712. die festo omnium SS. Præter hos abbates unus occurrit absque certa temporis nota, videlicet Helias iu necrologlo SiI- væ-maj. commemoratus iv. idus Aprilis. ABBATIA S. SALVATORIS. MONASTERII S. Salvatoris de Blavia ori- ginem ignoramus. Blavia autem urbs est aut castrumantiquum, monti impolitum, qui Ga- rumnæ imminet infra locum ubi Duranium flu- vium excipit. Quapropter visum est olim oppor- tunum præsidio militari ; & ea de causa Aulonius ’Blaviam appellat militarem. Abbatum INDICULUS. I. T^UlcRadIUSan. 1080. interestcond- 1 ? lio Burdegalensi, ubi concessiim est insigne privilegium Silvæ-majori, cui Fulcradus subseripsit Vide seculum VI. Bened. p. 2. pag. 869. II. Petrus anno 1230. iu litteris Rostandidc Solio. III. Guillelmus I. deTilheda innotescit ex actis pontific. Avenion. ubi legitur ex abbate S. Salva- toris de Blavia factus abbas Silvæ-maj. an. 13 3 1. bulla Johannis papæ XXII. Avenione data pon- tificatus anno xv. Præerat autem GuiUelmus mo- nasterio S. Salvatoris jam an. 13 18. ex charta B. Mariæ de Faezia. IV. Helias prior de TuIliaco, bulla ejusiIem papæ eodem anno data, fit abbas ex schedis doctissimi viri domini Suarez. Fuit procurator Bemardi de Casis archiep. BurdigaI. uti diximus iu hoc ar- chipræsulc. Nuntius erat apostolicæ sedis in Au- xitaniæ ♦ provinciis, ut liquet ex inscriptione epi—.^P*6** stolæ Innocentii VI. ad eum scriptæ XII. cal. Aug. anno 9. pontificatus hujus papæ, sive an. 1361. aut 13 62. Moritur an. secundo Urbanipapæ V. 88i ECCLESIA BU hoc est anno 13 64. ex act. pontific. Avenion. / V. Geraldus ex priore Tulliad fit abbas S. Salvatoris de Blavia, bulla Urbani papæ V. data pon- tificatus anno 2. ex schedis Henrici Suarez nobilis Avenionensis. VI. Ægidius an. 140 6. ex instrumento S. Romani de Blavia. VII. Guillelmus II. interfuit an. 1439. con- cHio Florentino. VIII. Aimericus Constantin 1463. ex charta S. Romani de Blavia. IX. Johannes de Rodoles desinente seculo xv. X. Antonius I. de sa Chassaigne ineunte seculo XVI. I XI. Franciscus I. de sa Chassaigne Antonii nepos. XII. Raimundus de Curte, de Cours, Francisco subrogatus basilicam majori ex parte instauravit. XIII. Augerius HunaIdus de Lanta abbas S. Crucis BurdegaI. dicitur etiam abbas S. Salvatoris de Blavia in epitaphio ipsi apposito in ecdesia S. Severini BurdegaI. Vide iu abbatibus S. Crucis BurdegaI. ad an. 1 5 70. XIV. Gaspardus Cordier commendatarius abbas longo tempore præfuit. Absidem ecdesiæ su- peradjecit, quam & dedicandam curavit Obiit an. 1650. 6. Jan. ac iu medio ecdesiæ S. Salvatoris’ sepultus est. XV. Ludovicus de S. Simon eques MeIitensis, frater Claudii ducis de S. Simon paris Franciæ & lupatiorum venatorum præfecti. Obiit Lutetiæ 2. Junii 1670. ex D. du Foumy. XVI. Carolus Bonaventura de RossignoI an. 1671. affini suo cessisse dicitur. XVII. Antonius II. Armandus de Padiez AI- biensis pedum accipit anno 1672. quod gerebat adhuc an. 1680. XVIII. Franciscos II. Ludov. de PoIastron episc. Lactorensis abbatiam obtinuit 8. Sept. 1087. _ Moritur anno 1717. mense Octobri. 1 XIX. N. du Moustier designatur abbas a rege Christianissimo, mensi Novemb. die 6. an. 1717. S. EMILIANI ABBATIA. a QAncTI EmILIANI • monasterium, dictum O olim, ut creditur, S. Mariæ de Fussiniaco, diœcesis BurdegaI. in archipresbyteratu Dordo- niæ, vulgo d’Entre-Dordogne, quindecim paulo pius BurdegaIa, sex a Silva-majore dissitum mil- liaribus, primum fuit ordinis S. Benedicti, tum S. Augustini, quod quidem a Saracenis & aliis j yaria variis temporibus damna perpessiim, Nan- toIiensibus postmodum ordinis S. Benedicti mo- nachis in dioecesi Pictav. cessit : sed cum deinde temporum injuria in manus lascorum devenisset, GosecIlnus archiepiscopus ab iniquis possesseribus ereptum canonicis Regularibus sub priore viven- tibus tradere cogitavit, at nuIlo vel certe modico FMr/K »
» — c^e<-^u » Arnaldus enim qui Goscelino post Ama- tum in sede BurdigaIensi successit, cum in ecdesia Edtiiliani cIericos secuIariter viventes reperisset, a’9’a Hic sanAus non est ille abbas tota Hispania celeberrimus, sed in Armoric » saD&tain sul£|, £milio etiam didus. RDIGALENSIS* 882 L canonicos ReguIares iisdem subrogavit, advocato e Stirpensi monasterio Aimone, quem iu abbatem benedixit circa annum 1110. Hæc conflant ex litteris tum Goscelini, tum Amaldi Burdega- knsium antistrtum, quas ex chartario S. Emiliani c. Lxn. deserlptas legere est in appendice. Præter has au— eo1. J tem Amaldi litteras, exstant iu eodem chartario aliæ ejusilem archlpræsulis datæ 1120. & iisisem fere verbis exprestæ, in quibus testatur Goseeli- num canonicos ReguIares in ecdesia S. Emiliani instituisse, sed jam suo tempore iis deficientibus, ac secularibus factis, eos aut ipsorum partem in canonicos Regulares sub regula S. Benedicti con- J vertisse. Tandem vero Clemens papa V. qui Bur- degalensis fuerat archiepiscopus, hanc abbatiam fecit secuIarem, nepote suo instituto decano. SERIES ABBATUM ET DECANORUM. I. A Imo I. Stirpensis congregationis alumnus JX inauguratur abbas S. Emiliani ab Arnaldo Burdegalensi archiep. circa 1110. Vide instru- menta, C. 62. coI. 3 24. II. Petrus I. abbas fecundus dicitur iu veteri instrumento anni 1121. sub Arnaldo archiepsse. III. Aimo II. memoratur 114 5. iu charta pro instituendis canonicis Regularibus in ecclesia Bur- ■* degalensi. Anno sequenti eccIesiam S. Mariæ de Fontenac accepit a Raimundo Vasatensi præsule. Hunc episcopum minime notatum a nobis iu præ- suium Vasatensis ecdesiæ serie restitueremus, nisi suspicarerproVasatensi episeopo legendum Lascur- rensem : nam anno 1146. hanc iedem obtinebat Raimundus. IV. Petrus II. Rannulfi, tempore Gaufredi ar- chiep. bullam protectionis ab Adriano papa IV. impetravit an. 1155. Eidem GuilieImus Auxi- tanus archiepifc. quasdam ecdesias confirmavit 1161. qui denique recensetur die 20. Martii in . necrologio Silvæ-maj. V. Guillelmus AmaIdi pepigit cum Otgerlo abbate Nantoliensi 1165. anno 3. episcopatus Bertrandi BurdegaI. arcbiepiseopi, qui factam compositionem approbavit. Idem GuiIlelmus bullam protectionis accepit ab Alexandro III. 1168. superstes ad annum saltem 1176. quo Pctrus episc. Petragoricensis ecclesiam S. Petri de Curvo ei concessit. VI. Clarius paciscitur cum RannuIfo abbate Faeziæ circa an. 1186. arbitris Ademaro Santo » nensi, P. Petragoric. Ademaro Baionensi episco- pis & Willelmo abbate Albæ-terræ. VII. GumbaIdus præfuit tempore Heliæ vice- L comitis Casteilionis. VIII. Petrus III. HeIiam proconsuiem Castel- Donis beneficum expertus est, qui Helias vivebat adhuc an. 1201. IX. B. 1204. forte Bernardus Aiz in veteri charta memoratus, cujus character annos 500. vi- detur exhibere. X. R. succeflor Bemardi Iegitur iu veteri do- cumento. XI. Amaldus I. an. 1232. testis est iu charta Eliae de Bagnols pro Faezia ; præfuit autem saltem an. 1225. ad 1235. B83 ECCLESIA Bl XII. S. an. t a 5 4 « donum accepit a Raimundo > Willelmi de Samoniaco milite. XIII. Raimundus ultimus abbas, cujus memi- oiit Clemens papa V. in bulla secularisationis quæ typis edita fertur apud Chopinum ; post hunc sequuntur decani. XIV. GaiUardus cardinalis de Ia Motte nepos Clementis V. qui eum primum instituit decanum. XV. Johannes I. d’Espiuay obiit 1509. post cujus mortem electus a minori parte Johannes Ferrandi, a majori vero parte Alanus de Fuxo, qui jure suo cessit in manu summi pontificis, a quo inssitutusest Feriandus. XVI. Johannes II. Ferrandus 1509. 1 XVII. AmaIdus II. de Pontac episcopus Vasa- tensis 1580. obiit 1605. post cujus decessiim electus fuit primum dominus Boubat, deinde do- minus de Lurbe ; sed neuter iniit possessionem. XVIII. Franciscus d’Escoubleau deSourdisar- chiepiscopus Burdegalensis, decanus erat 1610. & 1624. XIX. Henricus (TEscoubIeau de Sourdis ar- chiep. Burdegal. 1630. XX. Ludovicus de Bassempierre episcopus Santonensis. XXI. Andreas de MariIlac doctor Sorbonicus. XXII. Caroius I. Bemada obiit 1702.’ XXIII. Caroius du Sault nepos Johannis Ja- cobi & Philiberti episcoporum Aquensium, & consanguiueus Bemardi du Sault episcopi Santo- nensis. deBi™*» S. ROMANI ABBATIA. SAncTUs RomanUs de BLavIA, cœnobium est ordinis S. Augustini, cujus ab- bas aliquando sedit primus post archiepiseopum in lynodo quam archiepiscopus annis alternis celebrare tenebatur, uno scilicet anno, in basilica S. _ Andreæ Burdegal. altero in ecclesia S. Romani deJ cd Blavia" » vide inter instrumenta. Meminit Grego- rius Turon. S. Romani, &seripta vitæ ejus lau- dat Iib. de GI. Confessi c. 47. ln officio quod ad diem 24. Nov. ecclesia S. Dionysii in Franciaso- lcmniter ceIebrat de S. Romano Blaviensi, cujus reliquias possidere se gloriatur, legitur Romanum monachum & preSbyterum prope Blaviam cel- lulam sibi construxisse, & S. Martino Turonensi episcopo cum obviam occurreret, inter mutuos amplexus animam efflasse, at sepulturæ mandatum a S. Martino fuisse, quod refert quoque Gregorius Turon. Monasterium S. Romani subjectum fuisse j Burdigalensi ecclesiæ tempore Ludovici Pii superius diximus. Conjicimus hoc monachorum cœnobium postea datum esse canonicis Regularibus. An. 1341* hæc abbatia omnino destructa fuit, ossaque Roliandi & Bellaudæ, quorum occasione a Carolo fundatum erat monasterium, dissipata sunt. Verum dubitatur utrum sit hæc abbatia S. Romani, quæ S. Cypriano circa anno 1080. concessa est. Hos duntaxat repcrimus abbates. FRDIGALENSIS. 884 Series abbatum. L "p E T R U s I. primum innoteseit ex charta JL Petri Santonensis episcopi, qua suæ dioece- sis eeclesias ad monasterium pertinentes ipsi con- firmat Anno 1135* ridem abbati conceditur fa- cultas utendi baculo pastoraii ab Innocentio II. in- tuitu maximæ ipsius erga B. Petrum obedientiæ, tempore sehismatis. Memoratur & anno 1145. iu charta pro instituendis canonicis Regularibus in ecclesia Burdegal. Adhuc superstes erat an. 1153 « fuit Gaufredo Burdegalensi archiepiscopo. II. Willelrnus bullam protectionis obtinuit a 3 Ciemente papa III. pontificatus anno 3. hoc est 1190. III. Raimundus de Montibus favente Bonifacio VIII. unionem prioratus S. Petri de Camilias cum abbatiali mensa procuravit. IV. Petrus III. an. 1 3 07. benedicitur in abba- tem die 16. Julii, vide iu Amaldo II. archiepisc. Burdegal. V. Guillelmus 1349. Num idem quem testan- tur acta pontific. Avenion. ab Innocentio papa VI.institutum an. 2. suipontificatus ! Memoratur adhuc anno 13 5 8. & 13 62. quo Berseti cogno- minatur. ■* VI. Bertrandus I.de Castre 1406. VII. Petrus III. de Ulmis 1426. VIII. Petrus IV. de Vallato 1450. quo anno Petrus archiep. Burdegalensis, ipsi domus hospi- talis de Laudo restaurandæ facultatem & in ea jus patronatus concessit. Idem Petrus de Valladepræ- suisse reperitur 143 6. & 1448. IX. Johannes I. Baraillon 1478. 1482. & 1489. X. Petrus V. AusseI abbas fiduciarius. XI. Aimardus I. Chati 149 8.1 5 03.& 1 5 11 • XII. Bertrandus II. Chati 1511. XIII. Aimardus II. Chati 1533. XIV. Petrus VI. Boumei, filius Guichaidi Boumel ex Johanna de Wisto domina de Mamez, &c. canonicus & comes Lugdunensis admissiis an. 1523. fuit abbas S. Romani, ex D. du Foumy. Grandi XV. Petrus VII. de PIaigues 1 548. /S"-/’ XVI. Ludovicus de Genouillac de Vaillac pro- tonotariusapostolicus, Regique aconsiliis, 1558. obiit 1583. episcopus TuteIensiS. XVII. Johannes II. de Genoiiillac episc. Tute- Iensis, frater Galioti primi regii stabuli magistri, &c. XV11I. Johannes III. Paulus de Gourdon de Gcnoiiillac de Vaillac abbatiam obtinuisse dicitur 7 per annos circiter 80. frater erat Johannis dc ** Gourdon de Genoiiillac præpositi de Roquema- dour in Cadurcis & episeopi Tutelensis an. 1 5 9 7. FatiS concessit an. 1669. XIX. Johannes Baptista de Gourdon de Gcnoiiillac de Vaillac filius Johannis-Pauli de Gourdon de Genouillac comitis de Vaillac, equi- tis torquati, nominatur abbaS die 10. Julii anno 1669. Præerat adhuc anno saltem 1708. XX. N. de la Rochesoucaut de Roye designatus est abbas die 6. Novembris an. 1717. INSULA 88 ; ECCLESIA BI ÆX ? INSULA. INSULA, ORDINIS S. AUGUSTINI iu MeduIco pago quem claudunt Oceanus & flu- mcn Garumna, abbatia sub titulo S. Petri, exsta- bat jam an. 1079. quo Gregorius VII. ad Ful- cardum InsuIanæ congregationis præpositum, ali- osque ejusilem congregationis canonicos tam majores quam minores scripsit, ut Lambertum con- tFip. 2 e. canticum suum, quem præter ipsius mandatum male tractaverant, suseiperent, eique ablata restitue- rent. Perpaucos reperimus abbates quos hic subji- cimus. Abbates. I. T7UlcARDUS Insulanæ congregationis Jl præpositus 1079. de quo supra. II. N. de Noalliis erat abbas Infulae & deca- nus S. Severini Burdegal. annis I573.&I580. die 5. Febr. qua renovavit sacramentum fidelitatis in manibus cancellarii pro dignitate comitis consistoriani, ex chartis authenticis regiæ biblioth. Cum eo fortasse contendit Pontius dc Salignac pro hac abbatia ; legimus enim in archivis eccle- siæ Sarlatensis, Pontium ejusilem ecclesiæ ca- nonicum & archidiaconum, necnon abbatem’ Insuiæ.interfectum sub finem Februarii an. 15 74. una cum fratre suo Petro de Salignac canonico & cantore ejusilem ecdesiæ, a quodam milite dicto la Bertrandie. Et hic quidem miles ob sceiera Bur- degalæ postea decollatus est. III. Ægidius de Noailles frater Francisci epi- scopi Aquensis cjusdemque hac in sede successer, abbas Insuiæ & S. Amandi in Petrocoriis, voca- tur abbas Insulæ in litteriS Henrici IV. regis, qui- bus illi confirmat nominationem Henrici III. re- gis, qua designatus fuerat episcopus Aquensis. Henrici quarti litteræ datæ sunt die 2 5. Januarii, _ an. 15 9 1. ex schedis dom. de Ganieres. Memo- ratur etiam annis 1594. & 1597. IV. Ludovicus 1. de Nogaret de Ia VaIette epise. Mirapic. tum Carcassenensis, abbas erat Insuiæ an. 1655. Obiit 1 o. Sept. 1 679. V. N. de Casemajou designatur abbas Insuiæ 1684. iu festo Paschæ. VI. Ludovicus II. ae Bourlemont d*Angiure archiep. Burdegal. abbas Insuiæ & B. Mariæ Cras sensis, decessit die 9. Nov. 1697. Sfi VII. Johannes de CIermont, fiIius Gabrielis MaiflrtiJtt baronis de Courceilles, domini de Maupertuis, ex Gabrielide de Runes, abbas S. Petri de Medoc * an. 16 9 7. adhuc præestr BURGUM. BURGUM urbs antiqua diœcesis BurdigaI. de qua præclare Sidonius Apollinaris loquitur iu carmine quod infcripsit Leontio Burdigalensi archiepiscopo, abbatiam habet ordinis S. Augu- stini sub patrocinio S. Vincentii, cujus inter rude- ra an. 1658. detectum est sepulcrum lapideum cum integro corpore, phiala aqua plena, & lamina plumbea in qua seriptum erat : H1c requtescis Tomus II. ^RDIGALENSIS. 886 A domnus Guyraudus hujus ecclesiæ abbas primus, qui eam rexit annis triginta septem, minus duobus diebus, anima cujus requieseat in cælestibus. Obiit veco hicsanctus anno Incarnationis Domini millesi- mo centesimo sexagefimo primo. Itaque hujus mo- nasterii fundatio alliganda est anno Christi 1124. Series abbatum. L UiRAUDUS, mortuus an. 1161. de quo supra. II. Guillelmus AmaIvinus obiit v. idus Sept. ex necrologio Silvæ-maj. III. Petrus I. ad diem v. idus Martii. 3 IV. Raimundus abbas de Burgo, cujus meminit necrologium S. Benigni Divionensis XI. cal. Ja- nuarii ; forte is est Raimundus qui Iegitur abbas anno 1 376. Vide in Helia II. archipræsuie Bur- digaIensi. V. Petrus II. Andron de Lanssac anno 1503. Vide in Johanne de Fuxo archiepiscopo BurdegaI. cujus erat vicarius generalis. VI. Franciscus de S. Gelais abbas Burgi supra mare, & decanus Engolismensis, adfuit nomine ecclesiæ Engolism. comitiis regni generalibus, seu coetui notabilium habito 1557. feria iv.die 5. Januar. iu aula S. Ludovici curiæ parlamenti ’Parisiensis. VII. Robertus de Ia Chassaigne mortuus ante annum 1565. sepelitur in ædicula ecclesiæ cathe- dralis Burdigal. vicina, ex epitaphio ipsius patrir quod in sacello ecclesiæ cathedr. legitur his verbis : Gosseido de la Chassetigne fenatus Burdigalensis præside ; 2. qui muneribus regiis annos LIv. honori- fice desunctus, obiit XIII. cal. Junii anno salutis M. D. LXV. ætatis LXXIV. mensibus VtI. diebus X. Et fecundum hoc altaris latus sepultus est, su- perstitibus ex Catharina Leseours uxorum priore, Josepho, Nicolao & Guillelmo liberis, mortuo prius . Roberto fratre natu minore abbate de Bourg, 9 cujus in vicina ædicula monumentum, &c. VIII. Urbanus Lusignanus Sangelasius episc. Convenarum 1 602. Vide in abbatia S. Ausonii. IX. Paulus Philippus de Chaumont epise. A- quensis, filius Johannis domini de Bois-gamier, Regi ab sanctioribus consiliis, ex Maria de Bailleul, obiit 24. Martii 1 697. X. N. Bloiiin regis capellanus & canonicus Meldensis designatur abbas die 7. al. 20. Apr. an. 1697. XI. N… d’EIizagaray renuntiatur abbas in- eunte anno 1716. 1 VERTOLIUM. Vm.au. VErTOLIum, al. Vertulhumord.S. Augustini sub titulo S. Petri, cujus monasterii hos duntaxat deprehendimus abbates. SERIES ABBATUM. I./^Do.e Sil væ-majoris monacho Vertoliensis abb. ob. v. nonas Maii ex necrol. Silvæ-maj. II. Willelmus de Pers canonicus de Bertoho, deinde abbas 1187. in charta pro Faesia. III. Vitalis Rolandi cui Amanevus BurdegaI » Lll 887 ECCLESIA BL archiep. permittit dicti monasterii canonicis insti- tuere rectores vel capellanosauthoritate propria, & curam animarum eisilem committere in parochiis abbatiæ subditis, eo pacto ut in mutatione archi- episcoporum vel abbatum & cujustibet eorum, in signum praemitiorum, unum marbotinumauri vel storenum de Floren. abbates qui erunt pro tem- pore præstent archiepiscopis. Datum in castro nostro Laurei-montis prope Burdigalam die xix. mensis Aprilis anno Domini M. CCC. Lvui. ex instrumento S. Cypriani Sarlatensis. IV. Petrus I. dArinhacan. 1407. V. D. A. Capucii abbas B. Petri de Bertullio in Medulco an. 14 5 5. die 5. Nov. fratrem Mat- thæum Pecolli infirmarium Montis-majoris, procuratorem & vicarium generalem Petri episcopi Albanensis & cardinalis de Fuxo, in commendant provisi de abbatia S. Crucis Burdegal. a Callixto papa III. anno pontificatus 1. ind. 111. iu possessio- nem dictæ abbatiæ induxit. VI. Jacobus de S. Martino 1483. VII. Nicolaus de la Chassaigne cantor &cano- nicus eeclesiæ Burdigal. obiit pridie nonas Sept. anno 1 5 7 3. ut patet ex epitaphio quod sequitur, ipsi a fratre & in abbatia suecefsore apposito : Nicolao de la Chasseaigne abbati de Vertulul apud Medulcos, hujus ecclesiæ cantori & canonico, qui obiitpridie nonas Septembris anno t p 7j. ætatis Lj. mense Ix. die x. cujus coepus in hoc sacello ad decimum quartum a janua & tertium a dextro pariete pedem conditum est ; quando Josephus fratrum natu maximus, in eodem senatu præses tertius, in æde sancti Maxentii cum matre sepultus est. VIII. Guillelmus I. de Ia Chassaigne frater præcedentis, in senatu Burdegal. consiliarius, nec- non sacrista & canonicus ecclesiæ cathedralis, ut discimus ex inscriptione sequenti affixa ejus tumu- lo, in sacello ecdesiæ Burdegalensis : Guillelmus de la Chafficigne in eodem senatu consiliarius, abbas de Vertuheil, sacrista & canonicus hujus ecclesiæ, annos natus Lx. patri pien- tissimopatriquecarissemoponendum curavit, & mor- tuo stoi ipse vivens, juxta patrem sepulturæ locum destinavit anno Christi I p 8j. IX. Petrus II. Sabatier episc. Ambianensis. X. Johannes de Clermont Thoury 1686. ex permutatione cum praecedente. Ia Faisc. F A I S I A. FA1 s 1A veI Faezia B. Mariæ sacra, ordinis Cisterciensis, filia Caduini, de liuea Ponti- niaci, conditur 1137. in valse pingui & satis a— „ mœna, inter duo maria, a Petro vicecomite Castel- Iionis, qui G. abbati Caduinensi locum in foresta sua de Faezia tribus dissitum milliaribus ab oppidis Libumæ & S. Emilionis, ab Aquistriis octo vel novem, concessit ad cœnobium ædisicandum, datis litteris in daustro sancti Andreæ, præsentibus Gaufrido archiepiscopo BurdigaIensi, ad cujus diœcesim locus hic pertinebat, & suffraganeis ejus, Qltx.lx. ut nos amplius edocet charta fundationis, quam 31 cum ejusilem confirmatione ad appendicem pro more nostro amandavimus. Nunc abbatum juvat catalogum texere. RDIGALENSIS. 888 A ABBATUM CATALOGUS. I. T) AiMun dus Caduini monachus, no- JLvvellæ apud Faeziam plantationi præficitur abbas an. 113 7. a G. abbate suo Caduinensi. Is porro videtur esse R. abbas Faeziæ cui Agno dc Monte-Paonio, & Willelrnus nepos ejus, aliqua concesserunt an. 11 5 2. quique anno sequenti no- minatur in veteri documento. II. Petrus, cui Amanevus dominus de Ponciaco laudavit quæ ab antecesseribus donata fuerant monasterio. Bullam ab Alexandro papa III. conscou- tus est 1171. Is est procul dubio P. abbas qui mo- 8 nastico induit habitu Ramnulfiim, qui ei postea successit. III. Stephanus excepisse Petrum videtur. Huic Guillelmus Aimo querelam dimisit, veniamque pro illatis injuriis ab eo petiit, mox futurus benefactor. IV. Ramnulfus I. qui & RaduIfus, frater Guil- lelmi & OIiverii de Mauriaco, qui nonnulIa mo- nasterio dederunt, cum ibi veste monachali do- natus est, secundumMartennium nostrum ; cogno- minaturde Taieyrand * diciturque frater Heliæ comitis Petragoricensis. Abbas vero memoratur Esanaot. an. 1178. iu charta Petri vicecomitis CastelIio- • nis pro cœnobio S. Liberatæ, sainte Livrade, & 1180. in charta Willelmi archiepisc. qui intu- itu religionis, honestatis atque hospitalitatis R. abbati ac’domui Faeziæ concessit ecclesiam sancti Petri de Luciaco. Mainardum abbatem de Aqui- striis beneficum expertus cst, & Guillelmum Ai- monem an. 1181. Bullam protectionis obtinuit a Lucio papa III. Idem abbas Geniosam Castellio- nis vicecomitissam ad habitum rehgionis admisit, sepulturaque donavit 1187. Testis legitur anno sequenti in charta Ademari Petragoricensis episcopi pro Silva-majori. Denique an. 1 1 89. * transegit *e/.t 18 8. cum CIario abbate S. Emilionis. Obiit ex necro- logio Silvæ-maj. xm. cal. Novembris. V. Helias 1201. in litteris P. vicecomitisCa- stellionis. Anno 1207. Iterius de Faezia miles ei jura pro quibus olim litigaverat, dimisit. VI. Grimoardusde Faezia gente nobili natus, dicitur quondam abbas in charta anni 1232. VII. Gerardus, cui Viana uxor Iterii Douzel jus in decimam de Luciaco relaxavit 1217. Præ- erat adhuc 1222. imo 12 24. si quidem is est G. cui Guillelmus de Somonac miIes donavit terram de las Artigas, ad stagnum faciendum. VIII. Ramnulfus II. anno 1232. quo R. de Bagnolsimpignoravitei partem forestæ de Faezia ; testes fuerunt Arnaldus S. Emiliani abbas, & Grimoardus quondam abbas Faeziæ. IX. Arnaldus Massinh, cui Elias de Bagnols nemus quoddam & prata concessit eodem anno 1232. iisoemque testibus. Hoc ipso anno pepi- git cum Petro Gaudon pro molendino de Talajat. Præerat adhuc 1234. & 1235 « quo Aimericus de Simaco miles de Ribairaco, & uxor ejus Beatrix multa cœnobio contulerunt. X. WiIIelmuS 1256. XI. BertranduS 1274. & 1276. quo anno Helias vicecomes Casteliionis terram mobilem de 88p ECCLESIA Bl Gommeria ipsi donavit. Occurrit etiam annis i 1281.1286.1290.& 129 2. quo Raimundum abbatem Caduini, & Heliam Roberti rectorem de Mouliens litigantes ad concordiam revocavit. XII. Bernardus de la Motte 129 5. & 1298. XIII. GuiileImus I. 129 8. & 13 00. Procul itaque sit Raimundus Aimerici, quem D. Claud. Estiennot a regimine Boni-loci huc traductum præfuisse docet annis 1 29 5. & 13 00. Et certe alibi nulla ipsius mentio habetur, sive in chartis pro Bono-loco, sivepro Faezia. XIV. Aimericus 1300. mense Dec. 1306. & 13 07. XV. Raimundus I. 1311. 13 20. & 13 3 5. 1 quo anno transigit cum rege Angliæ. XVI. Stephanus d’Oleric 1340. XVII. Raimundus II. Audebert 1343. & 1346. XVIII. Guillelmus II. 1358. & I365. XIX. Seguinus dArozet 1373. XX. GuilIelmus 111. Panare 1380. XXI. Petrus de Ia Coste 1394. & 1395. XXII. Arnaldus Tessan abbas & administrator de Faezia 1401. XXIII. Nicolaus I. Charpentrault seu Char- pentreau 1460. 61. & 73. XXIV. Johannes I. Bavle.’ XXV. GuiileImus IV. du Verger in parlamento BurdigaIensi senator, 1463. 67.71. & 74. Tres isti ultimi abbatiam simul tenuerunt, primus Ci- sterciensis, secundus ordinis S. Benedicti, tertius secularis, cui Carolus de Arbreto comes Droca- rum & Gauriæ dominusque castellaniæ Podii-Nor- mandi, totum jus exercendæ jurisuictionis in om- jjes vassallos monasterii iu prædicta castellania de- dit ; ipsosque vassallos fecit immunes a præstatio- ne gallinægii & glandagii 1 ipsi7. XXVI. GuilleImus V. du Riglet doctor theologus, canonicus Narbonensis, abbas de Faisia, obiit _ Narbonæ XI. Januar. 1472. ex charta Caduini.1 In altera charta ejusdem monasterii, manu recentiori serlpta, dicitur episcopus Ebroicensis, quod non satis concordat cum GalIia Christiana. At vero is etiam pugnavit pro abbatia cum tribus præceden- tibus, aut eos præcessit. XXVII.Guillelmus VI.Porchier 1474.1480. 1488. 1490. XXVIII.Johannes II. du Bourg 149 2.1 5 02. resignavit pensione sibi reservata, superstes adhuc 1512. XXIX. JohannesIII. Genest 1502. 1 504. in capitulo generali, 1512. 1 542. permutavit j cum sequenti. XXX. Philibertus de Branjeu episcopus Be- dehemitanus 1542. XXXI. Franciscos de Gontaud de S. Geniez ah anno 1572. ad 1 578. XXXII. Johannes IV. de Ia Bermondie, ab an. 1 578.ad 1582. XXXIII. Nicolaus II. de Neyrat vel Neyrac haccalaureuS.ab an. 1 5 82. ad 1606. XXXIV. Raimundus II. de MartinRegiab elecmofynis 1606. 1662. XXXV. Josephus Secundat de Montesquiou Tomus II. FR DIG ALENSIS. 890 L 1662. adhuc superstes erat an. 171 o. quo diœ- cesim Burdigalensem laborum nostrorum socii lu- strarunt. BONUS-LOCUS. oJcX Hinc. BO N U s-L o c U s, al. Risus-agni, filia Joyaci sub Pontiniaco, fundatur vm. cal. Novem- bris 1141. a B. Sicario Joyaci alumno, topar- chis de Monte-ferrando opem ferentibus, in fun- do pingui & satis amœno, juxta Laurei-montis nobile castrum & Garumnam, tribus a civitate Burdigala milliaribus. lbi jacet corpus B. Sicarii 1 quod iu magna veneratione habetur, crebrisque fulget miraculis. SERIES ABBATUM. I. T} SICARDUS seu Sicarius primus loci fun- J_J. dator & abbas, pervenit ad annum 1162. II. David abbas de Ridagnelio testis legitur in charta Willelmi archiepiscopi pro Faezia anno 1180. III. B. 1213. ab Helia RudeIli seniore do- mino de Bergerac& de Gentiaco, atque Geralda uxore ejus dono accepit quidquid habebant in , terra Gaufreiæ. * IV. Letericus 1228. in chartis Joyaci. V. W. 1231. memoratur in veteri SiIvæ* maj. instrumento ; forte idem ac Guillelmus seu WilIelmus qui reperitur 1256. Ceterum Inno- centius IV. papa Boni-locensi tradita cœnobio confirmavit pontificatus anno 3. VI. Gilebertus 1270.72. & 8 6. At vel ante obitum cesserat, vel duo cognomines admittendi videntur. VII. Amaudus I. seu Arnaldus reperitur anno 1274. mense Septembri in chartulario S. Ma- glorii Paris. testibus tum Steph. Baluzio, tum . Martennio nostro. VIII. Noblius 1297. IX. Amaudus II. Gombaut esectus an. 13 07. occurrit 1308.13 12. & 1318. Vide in Arnal- do archiepiscopo. X. Albericus 13 20. & 1321. XI. Petrus Marsen 1325. & 1329. XII. Guillelmus 1. 13 3 6. & 13 3 8. XIII. Amaudus III. 1345. XIV. Guillelmus II. de Banas 1351* 54. & 61. imo 13 66. ex nostro D. Claud. Estiennot. XV. Giraudus dAguillon reperitur jam anno 13 64. forte assiimtus a Guillelmo in societatem . regiminis. Occurrit adhuc annis 1371.82. 91. ** 9 5. & 1400. adcujus preces Raimundus archiep. eccIesiam S. Petri de Bassens univit monasterio, ita tunc temporis bellis attrito, ut ibi septem dun- taxat monachi degerent. XVI. Johannes I. de Comba seu de Coma 1409. 1414. 1416. 1419.& 1425. XVII. Raimundus Faiqueyron 1427. 1428, 1429. & 1432. XVIII. Johannes II. de Lemach 1433. & 1439— t XIX. Johannes III. Fengin 1439. XX. Stephanus I. du Mas 1445. & 1446 « Lll ij XXI. MateIinus Amelin, al. Esmelin 1461. A XXII. Godifer de Montserrand 146 5.149 1. & 1 504. XXIII. Sebastianus I. Biret ultimus abbatum RcguIarium 1516. confirmatur a Johanne abbate Joyaci. Memoratur annis 1519. & 1522. XXIV. Bertrandus de Belcier 1 5 3 o. & 15 40. XXV. Antonius du Prat, aIterius cognominis Franciæ cancellarii nepos 1 5 60. & 1 5 71. XXVI. Sebastianus II. de Forestie jacet in ecdesia cum hoc epitaphio.* Htc jacet Sebastianus de la Forestie confil. & I eleemosenarius olim reginæ matris regum, hujusee monastorii abbas. Obiit Burdigalæ in castro Podii- Paulini jo. Jan. /597. Anima ejus requieseat in pace. XXVII. Jacobus Martin episcop. Venetensis x61 o. & 1622. XXVIII. N. Maurice 1630. XXIX. Bemardus de Pichon 163 4. & 1660. XXX. N. de Fiot biennio præest. XXXI. Willelmus de Malartic 1666. mo-C nasterium strictiori observantiæ addixit, cui & ipse colIum subdidit, factus abbas Regularis per annos octo, ex commendatario per quatuor. Obiit j<73. XXXII. N. du Jac post biennium cedit. XXXII. Josephus Ælian 1675. & 1679. XX XIV. Mathias Charlan 1680. obiit Romæ 5. Maii 1695. XXXV. Bemardus Belot 1695. 8. Sept. etiam abbas Planæ-Silvæ. IDIGALENSIS. 892 PLANA-SILVA. PL a N A-S1L v a filia Præmonstrati, nunc sine ullo canon. Præmonstr. conditur a Gaufredo ejusilem sedis archipræsuie, ut fidem faciunt an- nales MSS. ordinis Præmonstrat. in bibliotheca sancti Johannis Ambianensis asservati ; ex quibus etiam nuda hæc abbatum nomina eruimus. Abbates. i I. T ? ULCH£RIUS. J ? II. Constantius. III. Ayguelius. In archiv. apostolicis Avenion, legitur : Ayquelinus Ayraudi abbas Planæ-Silvæ malus, canonici ejus autem peffimi, IV. Zonaldus. V. Seguinus. VI. Willelmus, idem fortasse qui notatur in necrol. S. Justi Bellovac. die 29. Aprilis. VII. Giraudus. VIII. Bemardus Belot abbas simul Boni-loci circa 1695. IX. Paulus de Cur-de-Chesue simul abbas Calæ-Dei ord. Præmonstr. Præfuit autem Planæ- Silvæ a die 3. Junii 1702. ad annum 1718. quo obiit 3. Sept. X. N. Croizet, designatus a Rege doctor theologus sui oratoris ad curiam Romanum, hac abbatia donatus est iu mense Septembri anno 1718.