Gallia Christiana 1715 01/Instrumenta/Lascurrensis

Denis de Sainte-Marthe

Gallia Christiana - T. 1 (1715)

Instrumenta ecclesiæ Lascurrensis (p. 198-200)

◄   Instrumenta ecclesiæ Olorensis

Instrumenta ecclesiæ Baionensis   ►

INSTRUMENTA AD LASCURRENSEM ECCLESIAM

SPECTANTIA.

I.

De reſtauratione eccleſiæ ſanctæ Mariæ, & ſancti Johannis-Baptiſtæ Laſcurrenſis, quæ modo ſedes epiſcopalis.

Ex chartul. Laſcur.
* Vandalorum, quo nomine deſignati Sarraceni, ut alibi diximus GEns Gundalorum * deſtruxit omnes civitates Gaſconiæ poſt obitum Galactorii epiſcopi Bearnenſis : fuit autem miles quidam nomine Lopofortis, qui propter fidelitatem Guilielmi Sancii comitis Gaſconiæ, & Urracæ ejus uxoris fecit homicidium de quodam Guaſconiæ vicecomite, & accepit poſtea ab eodem comite conſilium, ut feciſſet ſe monachum, & fuerunt locuti cum epiſcopo Arſi. Raca, & miſit ſe cum epiſcopi conſilio in civitatem quæ dicitur Laſcurris ; & ibi non invenit niſi ſylvam & eccleſiam S. Johannis-Baptiſtæ, & S. Mariæ, quæ fuit ſedes. Erat deſtructa, & fuit ibi factus monachus : & dederunt comes & uxor ſua ecclesiam S. Stephani de Carreſſa, &c. Et tenuit ipſas eccleſias beata Maria, quas comes & uxor ſua dederunt cum Lupo-forte abbate ; deditque præfatus comes, & Urraca uxor ſua Ruſticum de ſancto Caſtino, quando monaſterium ordinaverunt, &c.

II.

Guidonis Laſcurrenſis epiſcopi compoſitio cnm Pontio abbate Cluniacenſi.

EGo Guido Laſcurrenſis epiſcopus, atque ego Pontius Cluniacenſis cœnobii abbas, præsentibus & futuris, notum fieri volumus, quod controverſiam quæ erat inter matricem Laſcurrenſem eccleſiam, & Cluniacenſe monaſterium pro eccleſiis de Morlano, tali concordia in præſentia domini Gelaſii papæ II. finivimus. Si quidem ego Guido prædictus epiſcopus dimiſi, dedi & conceſſi Pontio abbati, & Cluniacenſi monaſterio, & monachis ibidem Deo ſervientibus, eorumque ſucceſſoribus, eccleſias de Morlano S. Fidis ſcilicet & ſancti Andreæ de Novo-burgo, & cum decimis & omnibus ad eaſdem pertinentibus, quicquid ad Laſcurrenſis eccleſiæ jus pertinebat ; hoc videlicet pacto, ut Cluniacenſes monachi ſingulis annis xx. conchas annonæ, cujus annonæ tertia pajs ſit frumenti, tertia milii, tertia avenæ, mihi Guidoni ſucceſſoribuſque meis Laſcurrienſibus epiſcopis perſolvatur. Hanc autem conceſſionem feci domno Pontio Cluniacenſis cœnobii abbati, præſente domino Gelaſio papa II. cum baculo quem de manu ejuſdem papæ accepi. Conceſſi quoque ut monachi Cluniacenſes & eorum ſucceſſores prædictas eccleſias cum ſuis pertinentiis deinceps quiete habeant & poſſideant.

Ego itaque Pontius Cluniacenſis abbas, conſilio Cliuniacenſium fratrum, qui ibi præſentes aderant, Amblardi videlicet abbatis S. Martialis, Gerentonis ſacriſtæ, Hugonis camerarii noſtri, Petri Armarii, Hildini notarii, Engelberti, Bermini, Girberti Morlanenſis prioris, hanc concordiam feci & conceſſi. Hæc autem concordia facta eſt Aleſti in territorio Nemauſenſi in præſentia domini Gelaſii papæ II. Gerardi Engoliſmenſis epiſcopi apoſtolicæ ſedis vicarii, Richardi Narbonenſis archiepiſcopi, Boſonis cardinalis preſbyteri, Chryſogoni cardinalis diaconi, Petri cardinalis diaconi, Durandi camerarii, Petri Ceſar-Auguſtani epiſcopi, & aliarum religioſarum perſonarum. Et ut hæc concordia firma ſemper & illibata permaneat ſub adſtputatione chirographi firmari eam fecimus.

Facta autem concordia iſta anno incarnationis Dominicæ mcxviii. indictione xi. anno pontificatus domini Gelaſii papæ II. primo, regnante Ludovico rege Francorum.

III.

Vicarii generales Raimundi Laſcurrenſis epiſcopi, uniunt eccleſiam S. Johannis Darrien monaſtierio S. Sigiſmundi de Ortheſia.

1342. ABbas monaſterii Reulæ, & prior S. Mariæ de Serris vicarii generales in ſpiritualibus & temporalibus reverendi patris in Chriſto domini Raimundi Dei gratia epiſcopi Laſcurrenſis in remotis agentis, religiolis ac ſanctimonialibus dominæ abbatiſſæ monaſterii S. Sigiſmundi de Ortheſia ordinis S. Benedicti, Aquenſis dioceſis, & ejus conventui ſalutem & religioſum Domino devotum impendere famulatum. Quia. Spiritus Domini ubi vult ſpirat, nec aſpirationis hujuſmodi ſit ratio inquirenda, cum ſint inveſtigabiles viæ ejus, nec ſit qui dicat, cur ita facis ? eſt tamen in ejus glorioſis operibus delectandum, & pro modulo fragilitatis humanæ naturæ divinis laudibus inſiſtendum gaudere debemus. Igitur valde & gaudemus utique intra viſcera mentis noſtræ, cum videamus noſtris temporibus, & in noſtris confinibus novum fontem exuberantem divinæ gratiæ ſcaturire : videlicet eccleſiam S. Johannis miraculorum culmine rutilare, cujus quidem fontem quaſi a late ** f. latixe. fluminum paradiſi ſterilitatem iſtius patriæ irrigari, & fervidam : ** f. fecundari. ibi namque glorioſus Dominus juſtis meritis & interceſſione beati Johannis, ut pie creditur, diverſis languentibus devote ad dictam eccleſiam accedentibus reſtituit ſanitatem, claudis greſſum, cæſis viſum, muris verbum prout unicuique eſt neceſſarium, ut a fide dignis intelleximus, experimento didicimus in quibuſdam. Cum igitur ibi miſeris ſeu male habentibus tot beneficia conferantur, & creaturæ non habent quid pro collatis ſibi beneficiis rependerent, & creatore dignum valde cenſemus & conſonum rationi, ut ſaltem in dicta laudes Domino & beato Johanni a devotis fidelibus impendantur. Ad vos igitur noſtræ cogitationis oculos erigentes, pie ex voto veſtræ profeſſionis immaculatum vitam ducentes in via Domini ambulatis, vos ipſas offerentes gratum domino holocauſtum, & otia fugientes, contemplationi aſſidue inſiſtentes non ſolum ſepties in die laudes Domino decantantes ſine intermiſſione necdum laudibus delectantes juxta dictum propheticum : Psalm. 33. 1.Benedicam Dominum in omni tempore ſemper laus ejus in ore meo matutina, cum veſtra converſatio ſit in cœlis : hinc eſt quod his & multis aliis inducti, & præſertim ad preces & inſtantiam, & ob honorem & reverentiam nobilis & potentis dominæ Alienordis comitiſſæ Fuxi vicecomitiſſæ Bearni & marſiani, quæ clemens & propitia perſonis miſerabilibus honeſte viventibus vos & veſtrum monaſterium videtur velle favore proſequi gratioſo, eccleſiam S. Johannis Darrien dictæ Laſcurrenſis dioceſis, cum juribus pertinentiis univerſis, vobis, & veſtro monaſterio auctoritate præſentium duximus conferendum, proteſtato tamen de jure dicti domini epiſcopi, & eccleſiæ Laſcuriæ, de jure rectoris, qui de præſenti gratiam poſſidet, quibus pecuniæ noſtram collationem non intendimus derogare ; de proteſtato quod in poſterum per ſacerdotem idoneum, vel aliquibus de veſtris faciatis dictæ eccleſiæ deſerviri ; cui ſacerdoti ſufficienter provideatur de proventibus & reditibus eccleſiæ antedictæ, etiamſi oporteat ad arbitrium præfati domini noſtri epiſcopi Laſcurrenſis, & in teſtimonium omnium præmiſſorum impendente præſentibus, ſigilla noſtra duximus apponenda. Datum Laſcurii die Lunæ poſt feſtum Natalis, anno Domini mcccxlii.

IV.

Tabula fundationis monaſterii Regulæ, (la Reule en Bearn.)

Ex chartul. Regulenſi. NOtum ſit omnibus fidelibus, &c. Eſt ſitum in pago Vaſconiæ, qui Sylveſtrenſis dicitur pertinens ad diœceſim Laſcurrenſis eccleſiæ epiſcopi. Cœpit autem inſtitui temporibus comitis Willelmi Sancii cum favore vicecomitis Centulli Gaſtonis, & Lupiniacenſis Lupi Garciæ, & principibus Vaſconiæ, & vicinis abbatibus, & militibus & laicis, & clericis terræ illius. In quibus temporibus Arſias cognomento Raca pontifex eſſe videbatur, & cum illius conſilio factum eſt omnino.

V.

Præceptum de aggregatione Silvæ-latæ ordini Ciſtercienſi.

1286.
Ex autogr. IN nomine Domini noſtri Jesu-Chriſti. Notum ſit omnibus tam præſentibus quam futuris, quod in præſentia mei Petri publici notarii in Ripparia & teſtium ſubſcriptorum conventus monachorum Silvæ-latæ, dioceſis Laſcurrenſis, ſcilicet religioſus & diſcretus dominus frater Vitalis abbas Dei gratia dicti monaſterii Silvæ-latæ, & frater Navarrus prior, & fr. Raimundus de Novorrivo ſubprior, & fr. Bernardus de Samadeg clericus monachus, & fr. Augerius de Meriteng infirmarius, & fr. Arnaldus de Born prior de Capas, & fr. Ampus de Porcello, & fr. Raimundus Garcias de Perdinis celerarius, & fr. Sancius Dappied ſec. prior hoſpitalis Silvæ-latæ Ortheſii, & fr. Sancius de Caſtayn prior de Appagieg, & fr. Bonus de Terçag. & fr. Bernardus de Fagoir cantor, & fr. Geraldus de Laſcair ſubſacriſta, & fr. Raimundus Guillelmi de Bunheng prior hospitalis deu Huy, de fr. Raimundus Guillelmi kudaus prior de Mont-graia, & fr. Bernardus Daudaus, & fr. Arnaldus Guillelmus d’Aguces pitanciarius, & frater Guillelmus Raimuhdi d’Aboſſ, clerici monachi dicti monaſterii Sylvæ-Latæ ; ceteri ſimiliter fratres laïci ejuſdem monaſterii, ſcilicet fr. Durandus de Miretheng, & frater Martinus de Monte, & fr. Petrus Daudaus, & fr. Arnaldus d’Aranſe, & frater Arnaldus de Monheng, & frater Augerius d’Artids, & frater Galhardus de Mazlag, & frater Garxepnaldus d’Aſſoo, & frater Raimundus de Lobihen, & frater Arnaldus de Pucy, & frater Arnaldus de Mazlag, & frater Arnaldus de Lobiheng, & frater Petrus Arnaudi de Clarag miles, & frater Guillelmus Sancii de Seſſerag converſi fratres laïci dicti monaſterii Silvæ-latæ convocati per tintinnabulum, ut eſt moris, convenientes in capitulo dicti monaſterii Silvæ-latæ, quolibet ſedente loco ſuo in dicto capitulo non decepti, non circunventi, ſed deliberato & habito prudentum, & bonorum virorum conſilio, de omnium prædictorum libera voluntate & communi conſenſu, quilibet eorum per ſe & pro ſe viva voce nomine ſuo, & omnes inſimul nomine & vice dicti totius conventus pro ſe & omnibus ſucceſſoribus ſuis tam præſentibus quam futuris dicti monaſterii Silvæ-lætæ, votum ſolemne emittentes, publice promiſerunt, quod ipſi tranſirent & transferrent ſeipſos, & dictum monaſterium Sylvæ-latæ, dioceſis Laſcurrenſis cum omnibus ſuis filiabus, prioratibus, hoſpitalibus & grangiis ſeu domibus, & cum omnibus ſuis juribus & pertinentiis, tam in temporalibus quam in ſpiritualibus ad ordinem Ciſtercienſem, & addunt quod non faciunt ſeu emittunt iſtud votum cauſa levitatis ſeu contemptus alicujus ordinis ſeu obſervantiæ regularis, ſed propter frugem melioris vitæ & etiam ſanctioris, & propter vitæ regularis & correctionis obſervantiam firmiorem cum ordinem Ciſtercienſem in hoſpitalitatis obſequio, in eleemoſynarum beneficio, in obſervantia regulari, in Dei ſervitio, & in cunctis operibus pietatis reputent eminentem. Salvis tamen privilegiis dicto monaſterio Silvæ-latæ indultis tam per ſedem apoſtolicam quam per alios prælatos eccleſiaſticos, ſeu principes ſeculares in quantum competunt dicti monaſterii libertati & ſuis pertinentiis & observantiæ regulari. Promiſerunt inſuper dicti abbas, & conventus ſæpe dicti monaſterii Siivæ-latæ, quod dicti ordinis Ciſtercienſis ſibi & dicto monaſterio Silvæ-latæ recipient abbatem, & patrem, & caput & monaſterium ſeu abbatiam matrem & caput, ad recipiendam confirmationem abbatis, & ad inſtituendum & deſtituendum eundem, & ad viſitandum & corrigendum dictum monaſterium Silvæ-latæ, & ejuſdem monachos ſeu fratres tam in capite quam in membris, & ad informandum in obſervantia regulari, & ad faciendum omnia alia & singula quæ pater abbas Ciſtercienſis ordinis poteſt ſeu debet agere ſecundum regularem traditionem & ſtatuta Ciſtercienſis ordinis, in monachos ſeu fratres, ſeu abbates ſeu abbatias, filias & subjectas, ad arbitrium & voluntatem reverendi patris in Chriſto Amanevi Dei gratia archiepiſcopi Auxitani. Item dicti abbas & conventus præfati monaſterii Silvæ-latæ dictæ dioceſis Laſcurrenſis pro ſe & omnibus ſucceſſoribus ſuis tam præſentibus quam futuris, pro ſe quilibet & omnes inſimul nomine totius conventus promiſerunt ſe perpetuo inviolabiliter ſervaturos quidquid prædictus domnus archiepiſcopus, & dictus abbas Silvæ-latæ, & dicti frater Navarrus prior, & frater R. ſubprior, & frater Augerius de Meritheng infirmarius dixerint ſuper ſtatu monachorum & fratrum, qui nunc ſunt & ſuper ſtatu dicti monaſterii cum omnibus ſuis pertinentiis ſecundum regularem obſervantiam ordinandum, & hæc omnia & ſingula ſupradicta dicti abbas & conventus nominati ſuperius promiſerunt pro ſe & ſucceſſoribus omnibus generaliter ſe ſervaturos perpetuo inviolabiliter, tactis ſacro-ſanctis evangeliis, præſtito corporaliter juramento, renuntiantes expreſſe omni actioni ſeu exceptioni juris ſeu interdicti quod vi metuſve cauſa, & etiam coactionis ſeu coactæ voluntatis, & cuilibet exceptioni fraudis ſeu doli & omni juri majoris & cuilibet juris beneficio canonici ſeu civilis de beneficio juris restitutionis in integrum ; & omni conſtitutioni factae ſeu faciendæ, & omni conſuetudini præſcriptæ ſeu non præſcriptæ, & omni profeſſioni ſeu voto, cujuſcumque alterius ordinis ſeu obſervantiæ regularis, per quæ ſeu per quas ipſi ſeu eorum aliquis poſſent ſeu poſſe viderentur ſupradicta in toto vel in parte aliquatenus impugnare ſeu etiam irritare ; volentes quod hæc omnia & ſingula ſupradicta, ſi non valent, ut dicuntur ſeu aguntur, vel promittuntur, valeant ut valere poterunt quoquo modo. Teſtes omnium præmiſſorum vocati ad hæc ſpecialiter & rogati ſunt dominus Navarrus capellanus de Jaces & domnus Bernardus præbendarius in eccleſia de Jaces preſbyteri dioceſis Olerenſis, & Raimundus Guillelmus de Haurga burgenſis Ortheſii, & ego ſupradictus Petrus de Bererenx publicus notarius in Ripperia dictæ dioceſis Olorenſis, qui ad preces & inſtantiam dictorum abbatis, & conventus prædicti monaſterii Silvæ-latæ omnibus prædictis interfui, & cartam hanc ſcripſi & redegi in formam publicam, & signum meum conſuetum ſuppoſui in eadem. Datum & actum in capitulo ſæpedicti monaſterii Silvæ-latæ, iii. nonas Januarii Gaſtone. Bearn vicecomite, Ar. epiſcopo Laſcur. anno Domini, mcclxxxvi.

VI.

Conſenſus abbatis Ciſtercienſis pro aggregatione Silvæ-latæ ordini Ciſtercienſi.

1287. VEnerabili & in Chriſto chariſſimo coabbati ſuo de Gimundo, frater Th. dictus abbas Ciſtercii, ſalutem & ſinceram in Domino charitatem. Super augmentatione boni gregis gratulantes ſuper tranſlatione abbatiæ Sylvæ-latæ, per reverendum patrem dominum epiſcopum Auxitanum facta, prout ex inſpectione litterarum, quas nobis latores præſentium detulerunt, didicimus, maxime congaudemus, & quantum in nobis eſt, commodum & augmentum totius ordinis noſtri benigno favore proſequi cupientes, conſentimus, vobis benigne annuentes, quatinus ad dictum locum quatuor aut quinque monachos diſcretos de honeſtos, aut quantum expedire videritis, tranſmittatis, qui dictum locum manu teneant, & ad nos converſos noviter in conſuetudinibus noſtri ordinis inſtruant & informent. Nos vero tempore generalis capituli, vita comite, procurabimus quod dicta abbatia incorporetur ordini ; ſine enim conſenſu generalis capituli non poteſt iſtud negotium effectui debito mancipari. Datum feria quarta ante Paſcha, anno Domini mcclxxxvii.

---