Gallia Christiana 1715 01/Instrumenta/Cadurcensis

Denis de Sainte-Marthe

Gallia Christiana - T. 1 (1715)

Instrumenta ecclesiæ Cadurcensis (p. 28-49)

◄   Instrumenta ecclesiæ Mimatensis

Instrumenta ecclesiæ Ruthenensis   ►

x8 INSTRUMENTA INSTRUMENTA AD ECCLESIAM CADURCENSEM PERTINENTIA. I. Excerptum ex vita sanlfi Allogiofi Caturcensis Episcopi. S Anctus Allogiosiis cum eflctpontifex in civitate qux dicitur Caturcis, omnibus diebus & noctibus, vigiliis & orationibus erat intentus. Non enim in divitiis, nec in thesauris ecclesiæ confidebat, sed in misericordia Domini plenus gratia Dei j non diligebat scculum, nec facultates ; & res proprias ecclesiæ quas habebat pauperibus erogabat, nudos vesticbat, esurientes satiabar, capti Vos redimebar, thesauruin sibi in cxlo praeparabar. Dicebant autem omnes senatores in civitate verba ini- Sia contra eum : Unde is venit contrarius nofler defruere efaurum ecclesia ? Quid faciemus contra eum ? Cum vidiflec vir Dei Allogiosus homines illos contra SC, convexus ad orationem reclusit sisin cubiculum suum, quod est juxta ecclesiam ; stetit ibi multos dies, & multas virtutes carpit ibi facere. Veniebant ad eum multi languidi, Sc fanabat eos j cæci visiim recipiebant j surdi audiebant $ muti loquebantur *, dacmoniosi mundabantur 5 infirmis membra curabat ; animum ad Dominum sempcr habebat. ( Deinde tentatus a conjuge sua, eam oratione superavit & convertit.) Inrerea veniebant ad eum sc nato res & populi multitudo, admirantes virtutem quam fecerat. Dicebant enim : vere Deus efl cum eo. Ka nobis peccatoribus qui contradicimus opera ejus. Post multos vero dies exiit sanctus Allogiosus de cellula nocte, nullo sciente, nisi uno ex discipulissiiis, quem habebat fidelem, qui erat archidiaconus, sub thelauro ecclesiæ, & vocabarur Agrippinus. Dixit ergO ei sanctus Allogiosiis : Noli dicere quo vado jUi. Dixit illi dis- cipulus : Domine, quid vis ? Dixit ei Allogiofus : Fili > quia multiplicatafunt peccata mea in me> unde vado ut intercludam me in caverna caflri in hunc pontem qui efl juper fluvium Olta, & pracingam me ferrea cathena, utrequiem habeam paratam. Discipulus dixic quoque < ad cum : Pater meus, de lumine quid eris fa&urus innuite. Et dixit ei venerabilis AllogiOftis : Fx7i in node (fr in die Deus erit lumen. Similiter interrOgayit eum : Domine oqualis erit cibus tuus tibi minifrandus. Ille aurem dixit ei : Fili, ufque in hodiernum diem pof folisoccasum cibum fumebam, modo vero ad tertium diem exhibe mihi ficut oblatam & aqua quantitatem quam Deus precepit. Sic itaque Alsogioftis vigilans & orans stetit ioi annds tres. Igitur senatores & Omnis populus civitatis clamabant & dicebant : Vt nobis, ubi ejt pontifex nofler & pafor Allogiofus ? Ka nobis iniquis, propter nequitiam noftram egreffiis efl de hac civitate, & ivit ubi nefclmus. Post cumdem miferunt alium episcOpum in locum suum^quia eum nc>n sperabant ultra videre. Anno vero tertio, divinitus detectus est episcopus ille qui pOsirus erat * in 1OCO ejus piOstraVit sc ad pedes ejus, dicens : Domine & paflor bone, in loco tuo pofitus, quid vis ? peccavi tibi, quia tu etservus Dei. Sanctus Allogiofus dixit : F’osessis fervi Dei & patres, & ego peccavi Domino. Episcapus auccm dicebar : Domine, refide in loco tuo, & ego exeam hinc. Dixic ei sanctus Allogiosiis : Tibi dico, frater, tu fcdc ubipofitus es, & ego vadam Romam, in nomine Domini. Si jubet Dominus meus, redeo huc ; fi autem non, tu poflide omnia ubi pofitus es. pOst hæc progrediens, dixit : Kias tuas, Domine, notas fac mihi, & femttas tuas decerne. Populus autem qui sequebatur eum, lacryma- tus est Vehementer, cC deduxerunt eum cum laudibus, & dixerunt : Domine, cognovimus, quia fandus & potens apud te i reqwescas in pace bona ubi volueris. Discipulus aurem fidelis Agrippinus qui docuit omnia quæ fecerat, ut scripta cflTent, fecutus est eum usque ubi ambulabat. Episcopus Vero qui constitutus fu irin loco ejus, & reliqui senatores, & omnis plebs cerne, reversi sunt in civitatem in pace. Explicit vita fandi Allogiofi episcopi & confejsoris. I I. Quadam excerpta ex cartuUrio ecclesia Cadurcenfis. GDci gratia Caturcensisepiscopus, cupiens in om- . nibus’pauperrati ecclesiæ Christi subVenire, cujus facultates tam interiores quam exteriores antiqui poslcf- sores prave vi Vendo COnsumscrant, ut vix sedes episco- palis a transeuntibus efle crederetur, concessit quæcum- que potuit, Vel ex prcpriis > vel ex ecclesiasticarum restitutione dignitatum, quas Deo auxilianre a laicarum, ac sccularium posteflione personarum, summo studio re- vocaVit, ufibus fratrum canonicam vitam regulariter, voce & conversatione profefldrum > quos dixinx præsi- dio pietatis, confilio & auctOritate domini HugOnis * venerabilis Cluniacensis abbatis, & domini HugOnis Lugdunensis, & domini Amati Burdegalensis archie- piKOpOrum, apostolica : sedis legatorum 3 consilio quoque & aucteritate dOmini Ricardi Bituricensis archic- piscOpi, & omnium suffiaganeorum, tam episcoporum quam abbatum, necnon cum conscnsu WiUelmi comicis Tolosani, & omnium principum nobiliumqueepisco- patus Caturcensis, ibidem, & in Caturctfnfi ecclesia communiter victuros este instituit. Unde& alterum fecit restamentum Romani priVilcgii auctoritate corroboratum, yotO& petirioneciviumutriusquesexus, & consilio prodictorum patrum, instituit quamdam confraccr- nitatem victui canonicorum proVenturam, &c. GEraldus Caturcensis episcOpus, in instrumentoWil- lelmi electi in præpoucum^mensc Julio hebdomada m. feria v. anno dOirunicxincarnationis Mcm. indic- tiOne xi. G Caturcensis episcopus, controvcrsiam quæ erat • inter ipsum cc canonicos suæ sedis, sub præfen- tia Petri venerabilis confrarris sui LemoVicensis episcopi, conduxit ad paean, confirmantibus & conlau- dantibus P. LemoVicensi episcopo, P. G. Vincicnfiepif- COpc, Arvernensi Vicario domino P. Aureliacenfi abbate, domino G. ledis Caturcensis præpofico •, cOnlaudan- tc & confirmante in ipso capitulo una cum omnibus sibi subditis canonicis. Sine temporis nota. GSarlatensis abbas, Sc Petrus Pontii totius monas- •terii paocurator, COnsilioceterorum fratrum, ec- clefiam sstncti Ag<ipiti de PairiniacO, concedunt fanctx macri ecclesiæ Cauircensi, in manu domini Gauzberd Caturcensis prarpOsiti, & Seguini, ac Willclmi ar J>i- diacoDOrum, tempore Gcraldi nObiliffimi episcopi. Wlllclmus episcopus Caturcensis, in cfc>nauOne Ifarni de Luzegio tempore Innocentii Papr, rc< gnante LOdOVico rege FranCorum, mense NoVcmbri. Forma electionis Cadurcensis episcopi. PRisca mOdcrnaque ecclefiarum moderamina thplo— 5 quelariis sanxcrc canOnibus, quo arripientibus Viam uniVerfætcrræ quarumlibet sedium præsulibus per Viciniorem cplfcOpuui, auc per queinllbct alium eplscOpum, E CCLES1Æ cuiarchipræsul injunxent > cxtincti fratris tumulato— ? rem, orbaræquc ledis VifitatOrcm atque COnfOlatOreni, fine cujus coniciencia sicri prohlbenc canones, confi- teri aut confici de fubrOgatione episcopi> perficiatur ecclefiasticaruin inVcnrarium

Quapropter vir inclytus DagObenus primx sanctæ Bi- tuncenlis ecclesiæ sedis archimandrita, agnofcens obitum bonx mcmoriæ Froccrii epilcOpi sonctæsedis Ca- turcensis ecclefix, cujus memOria xtherco describatur in albo ; uri sacra canonum auctoritas jubet > in ipsius loco jubeo > Sc absolutiOnem faciO ad cœpiscopos nostros eligere Sc benedicere Gaulbcrtum sacerdotcm, virum nODilem, orthOdOxum, nOn senodexum j frugalem, nOn gastrimarglæ *, humilem, non filargicum j mo- dcstum, hospitalem, karitativum > castum, misericor— B dem, Sc juxta apOstOlum armis diVinis dccentlfllinc ac pleniter adOrnatum. Nos quoniam quidem humlles Je- iu Christi una cum auctoritate vel ab.blucione ctemini archiprzfulis nostri DagObcrti, Bego ArVernensis, In- gclbinus Albiensis, Froterius Pctrigoricensis, cernentes tantam adclamatorum unanimitatem, Sc acclamanti prOsicuam ecclesiæ utilitatem, una per conceflum Sc Voluntatem Guillelmi comitis Caturcensis, niarrifque suæ Acilicins, recepimus in nostro episcopaii numero, atque colleglo proclamatum Gaulbcrtum, Sc eum per au. Oritarem canOnicam benedicendum ordinavimus, Sc electum episcOpum in iplam fcciem sancti Sce- phani ecclesiæ Camrcenlis episcopum exaltavimus, Sc in nomine sanctæ Trinitatis inthrOnizaVimus > Sc ipsi ecclesiæ pastorem prarfccimus. Acta sodula hujus indngi— q nis a corporea trabeationc Verbi divini, anno dccccxc. tndict. x.* facta electione ista nonas Januarii, regnante Karolo rege. Hanc formulam jam editam tomo VIII. Spicileg ii, ubi non indicatur unde fit depromta, idcirco recudi curavimus in chartario Cadure en fi repertam. III Gausbertus episcopus Cadurcensis dotat de etclcfia fu a bonis cellulam Jancta Marsa. IN nomine sstnctæ Sc individuæTriniratiSjGstusbertus. sstnctæ ecclesiæ Caturcensis episcOpus, notum csle VOlumus, cunctis lanctæ Dei ecclesiæ fide libus, ram præ— ] sentibus quarti venturis, necnOn succestoribus nostris i quOcl cum fines parochix nOstræ pastOrali mOre peragraremus, devenimus ad quemdam vicum Carbanacum nomine, ibique rcperimus quamdam cellulam in hO- DOre Dei genitricis Marix > ubi siincta Karitas humata quiescit, non sub ordine prout decebat venerari. Idcirco tacti divini inspiraciOne prOvidlmus aliquantulum ex rebus jam dictæ nostrz ecclesiæ illius inOpiam fublevare. Concedimus itaque consillo Engelberti abbatis Sc archidiaconi, qui eamdcm cellulam jure beneficiario pcstidct, cetcrorumque fidelium r.ostrOrum, omnes res ad eamdcm cellulam pertinentes cum villa Sa~ deno seu omnibus rebus, vineis, pratis, sxlvis, terris, aquis Sc omnibus adjacenti is ex integro, ut deinceps in nlus cleriCorum ibidem Domino militantium, & eccle— j fiæ profectibus perpetuo deserviant, Scc. Gausbcrtus episcopus Caturcensis ecclesiæ, subscripfit. Aclacius archiepilcOpus subscripsic Sc Evrardus leVita. Adalardus episoOpus. Rainulfus diacOnus. Aganulfus episcOpus. TurpiO episcOpus. Adralgarius prcsbyrcr.Pe- trus lcvita & archidiacOnus. Bcrengarius episCOpus. Gaufbertus axchidiaconus. Adaqgand levira. Adaral- dus archidiacOnus. Audemus arch. Adalginus leVita & archidiacOnus. Stcphanus archidiaCOnus. Aganus kvita Sc archidiac. Ruben prefbyter &r archidiacOnus. Sine temporis nota. ODolricus ecclesiam suam indOminicatam quæ cst constructa in honore sancti Agapiti martyris, & cst fiu in pago Caturcino in villa quæ dicitur Pairi- DURCENSIS, , niac, concedunt Deo & loco sancti Salvatoris Sarlatensis monasterii in pr.iscntia domni Adazacii abbatis, Sc monachorum ejus. Facta charta ista in mense Junio annd xxx. regnante Lodovico imperatore. BErnaidus Carurcensis ecclesix prior Sc omnis conventus ejusdem sedis donaverunt ecclesiæ de Ia Po- mareidaecclesiamdcFraistcnetj&c. Hoc factum est consilio W. Caturcensis cpiscopi, Sc Petri de Born, Sc Rothlandi archidiaconorum. Facta est charta ista mense Martio, feria v. regnante Lodovico rege Francorum. AMblardus Caturcensis episcopus in instrumentd Benjamin archidiaconi Caturcensis, mense Aprili feria VIi. anno vm. sub Lodoicorege. FRoterius episcopus mense Aprili, feria VI. anno r. LudoVico rcgnantt. Idem Froterius epifCOpus cum cuncta caterva canoni- COrum, Gaufbeno abbate, Feraldo prelbyrero, Stepha- no decano, ccrerisque aliis canonicis consentientibus, ccdit ad opera ecclesiæ de ipsas mansiones episcopales siincti Scephani illa ecclesia de sanctoPctrd, qux vœanc centum Ventos. Facta charta ista in menle Augusto, regnante Lotario rege. RAgambaldus decanus edi fica Vit basilicam in honore siuicti Petri apostOlorum principis Sc sanctorum ; quorum reliquie ibi pOsitc sunt vel condite. Domnus præsul Froterius ad illius loci concedit illa ecclesia que fuit fundata in honore siincti Simplicii de Borna cuiii ipsoeccksiastico Sc cum ipsos decimas, Scc. Facta charta ista in mense Aprili feria in. anno iv. x. sub Lo- doico rege. FRoterius episcopus, & Fera Idus præposicus, & Ra- gambaldus decanus, & alii canonici ecclesiæCatur- censis, cedunt Ebboni ecclesiain sancti Privati. Factæ cestio ista in mense Septcmb. sub dic feria iv. anno xrv, sub Lotario rege. FROterius episcopus in donatione Geraldi archidia- COin anno xxv. lub Lotario rege » Idem Froterius feria n. inmenlc Madii, anno xvn. regnante LOtario rege, Sc Feraldo præposito, Sc Stepha- > no decano, Sc Aldcbcrto archiclavo » I V. IN nomine lancte Sc individue Trinitatis : Ego W. Dei gratia Caturcensis episcopus, cupiens tota animi benignitate revocari in perfedam amicitiam cum di- lcctistimis fratribus nostris sedis nostre canonicis, post quasdam disceptationes quas aliquanto tempore mutuo habuimus, propter quædam negocia ad jus nostre ecclesie pertinentia, COncedo, & laudo, & confirmo omnia illis perpetuo poffidenda, qux prædeccflbrcs nostri, Geral- aus Videlicet, bone memorie Caturcensis epi/copus, qui dictus est de Gordonio, contuli fle dignolcitur, vcl etiam quecumque succefTor, antecefTor nostcr > qui dic-

tus est de Cardaliaco illis conceffifle vel augmentastc non ignoratur. S. archidiaconitus omnes Caturcensis dicrceseos & archiprefbyteratus, Sc ceteras eccle- fiasticas dignitates, vel quecumquealia a secuhrittr viventium, sivc a militarium potestate personarum, stu- dium, vel prudentia illorum, Domino auxiliante, eripuirj ficut in privilegio super his sibi concestb, apostolica auctoritate contineri cognovimus. Quidquid vero ex archi- diaconatu qui ukra Dordoniam constitutus, in epitropi partem provenire solebat, secundum conceflionem præ- dicti bone memorie Geraldi de Cardaliacoin indumenti* illorum obrenire conhudo, Scc. Sine temporis nota. GAuzbertus abbas MOyfistcensis testis presens consecrationi ecclesiæ beati Andreæ de ViilanoVa, Lctæ a G. eoiCcopo Caturcenli. Sine temporis nota. Diij , 4 INSTRUI RAymundus Arnaldi de Picacos Concedit canonicis 1 sancti Stephani Caturcensis ecclesiam soncti Felicis & alia plura bona. Facta est concestio ista in Carurcensi ecclesia in præfentia domini G. episcopi, dic sancto puri ficationis beate Dei genitricis Marie, feria m. ante altare beati protomartyris Stephani, dum mista solem- nis ab eodem episcopo celebraretur j prefcntibus quoque G. præpouco & canonicis omnibus sub testimo- nio auorumdam nobilium & civium plurimorum, sub Pasonali Papa > regnante Philippo rege Francorum. Wss Caturcensis episcopus mense Marcio fcriA V. W * regnante Lodovico rege Francorum. BErnardus archiprefbyter de Monccpefato concedit ecclesiæ Carurcensi alodium quod est in Genebrcda, fi mense Maii feria vi. pontificance G. de Cardaliaco, regnante Philippo rege. O Tephamis plura dimittit Deo & (ancto Stephano & O clericis ecclesiæ Caturcensis, regnante Bernardo episcopo. Donadeus rogitus soripfic. SAcro&ncta Dei ecclesia quæ est constructl in honore stihcti Stephani protomartyris Carurcensi civitate, vel ceterorum sanctorum, quorum reliquie ibi posiceeffe videntur » ubi vir inclitus Amblardus donum Dei episcopus, sim cuncta congregatio canonicorum ibidem a£ fistentium eam prcfentious^quam & in Dei nOmine foturis, qui ibidem affiduas orationes fundunt pro solute vitorum & requie defunctorum.Ob hoc igitur in Dei no— ( mine, ego Raynaldus redo ad ipsom prefatam ecclesiam pro anima Aboni prefbyteri fratris mei aliquid de rebus proprietatis nostre, hoc est vineam nostram, quæ est in pagoCaturcino, in vicaria fancti Saturnini, &c. Facta cst elemosyna ista in mense Novembris, feria vn. anno sexro regnante Radulfb rege. Cartularium Cadnrcensis ecclesia ex quo hac selegit no- fler D. tacobus Boyer, humaniffime commodavit. K.C. Amaldus Foulhioc utriusque juris antecessor in academia Cndurcensi, qui licet hifioriampatriasua meditetur ; ad quod eximiuty opus multa depromerepotefl ex hoc optima nota codice, ea tamen fine invidia nolis suppeditavitb IV. r Dedicatio ecclesia de Pairtaco a Froterto episcopo Cadurcensi. IN namine fanctæ indi viduaeque Trinitatis, *hcc in- cst isticconscriptuni, quod ad memoriam futurorum reducatur3 qualiter domnus Froterius Caturcensis urbis venerandus qnfcOpus, veniens ad locum nuncupatum Vairiacum, luper fluvium Dornonis, soilicet capellam dedicare, quam venerabilis Bernardus abbas ex cœno- bio (ancti Martini, ance hos dies una cum juflionc pre- fati epifi

opi fieri juflic, consecravit, aeque dedicaVic eam > unde & viuim fuit illi, una cum consensii proborum clericorum, simulque vulgum promiscuum, seu fic cum ipsis pagcnsibus, ut decimas de illis villis adja— * centibus, quae prope siint in gyro, ibi concedere debetj videlicet ad illuminationem ejusdem ecclesiæ, qux in honore Domini, ac bcatiflimi Martini, nosckur dedicata •, scilicet (tres aut quatuor linea omissasunt in chartario.) Monemus autem hicccflbres nostros ut hanc donationem nostram perennis temporibus, firmam & stabilem, inconvulsiimquc conservent. Ego Froterius, nutu Dei Caturcensium præful. Facta, est ceffio ista in mense Augusto,’anno ab incarnatione Domini dcccc X.XVIH. indictione xi.die dedicarioius ejusdem ecclesiæ, regnante Locario rege aano xv. HNTA V. Donatio finita ab eodem episcopo ecclesia saniti Martius Tutelensis. SCiant omnes presentes & futuri, quod domnus Jro- terius nutu Dei Caturcensis episcopus, dedit Deo & sancto Martino > & monacbis Tutelensibus & B. abbati, ecclesiam de Rocamador. Facta est donacie ista in mense Augusto, anno ab incarnatione Domini DccccLxvxii. indictione xi. regnante Lotariorege anno xV. V I. Bernardi Cadnrcensis episcopi de ecclefia sanlti Saturnini ia villa Caremoiaco. TOtios htumnæ salutis auctor > & de peccatis suis digne pernitentibus clementistimus vcniæ largitor, œncra inevitabilia humanorum excestuum vulnera, op- Sonere dignatus est solubria prspositonim suorum me- icamina, de quibus est illud : Date eleemosynam, dr omnia munda sunt vobis. Et irem > Sicut aqua extinguit » ita eleemosyna extinguit peccatam. Et, Facite vobis amicos de mammona iniquitatis qui vos recipiant in atema tabernacula. Quod ego in Dei nomine BernarduS episoopus Caturcensis, & frater meus Rocbertus, cum uxore siia Matfrcda, & filio siio PetXO, & filia, animo perpendentes, ulcimique judicii diem pertimescentes > pro remedio animarum nostrarum, seu omnium parentum nostrorum, atque omnium fidelium christianorum vivorum, vel defunctorum, donamus Deo, & sancto Petro ad locum Cluniacum > cui præest domnus Odilo abba, quamdam nostri juris eccleuam > in pago Carar* censi, in villa Carenniaco sicam, & in veneratione /ancti Sarurnini ab antiquis consocratam, cum omnibus appenditiis suis, terris cultis & incultis, campis, vineis* pratis, stlvis, aquis, aduarumve decurfibus, cocum ad integrum, sicut ad jam dictam ecclesiam pertinere videtur, excepta sua illa pane de paxeria, quæ ibi est quam sibi retinuit frater meus Rotoertus. Et ne quis pratentium sive futurorum calumnietur, dicat quod non pot fumus firmam & solidam donationem de hac ecclesia facere, eo quod fit de jure sancti Stephani, & ecclesiæ Carurcensis, cui per Dei gratiam præeste videmur. Noverint cuncti tampræsontes quam futuri, auod pro ea damus in loco commurarionis > aliam eccleuam de nostra propria hereditate in eodem pago, in villa Gram- mato sitam > tali tenore, ut frater meus jam dictus Ro bertus, pro decestoribus nostris in beneficio teneat, sicut jam dictam ecclesiam faciebat. Fecimus autem hanc commutationem in capitulo (ancti Stephani, feria vir. in synodo, in præfentia canonicorum, abbatum fcilicet, archiprest>yterorum, & ceterorum clericoruni, atque laicorum nobilium. Et ut hæc donario nostra firma permaneat, manibus nostris propriis firmavimus u & tcstibus præsentibus firmari rogamus. S. Bernardi episcopi, & fratris sui Roberti cum uxore sua, & filio Petro, & filia. S. Stephani, Ac Alberci abbatum. S. Arberti archidiaconi. S. Gaulberti, vicc archidia- coni. S. Geraldi Geri custodis. S. Willelmi archidia- coni. S. Grimardi. S. Andrear. S. Constanciu Sequitur alia charta Roberti > ut credo, fratris Ber* nardi episcopi, aliquid eidem loco donantis, qua sic incipit. Dono etiam ego Robcrcus specialiter ex parte mea, unum boscum, &c. Hac charta data eft reptante Henrico rege, videturque ad primam donationem respicere. VI L Pontius tomes Tolosanus dat Motsfiacum Cluntaco. POntius Dei gratia urbis Tolosic comes palatinus. * Quamvis apostOlica pronuntientur verba > quod non sic nisi a Deo potcstas aliqua, tamen de reprobis scrn » E CC LESI Æ C s divinus per prophetam indicat, dicens : Ipjiregnavc— A runt9 sed non ex me ; principes ex t i terunt, sed non cognovi. Idcirco cgO Pontius Tolosx urbis comes>ne in numero male regnantium, arbitro Deo, ac salubri consilio uxoris mex Adalmodis comitistx, ac princi- pum mihi subdiCOrum, venerabilium scilicet Bernardi Caturcensis episcopi, necnon Gausbcrti abbatis nominati, Guillermi quoque, ac Fulconis fratris consulum, decrevi ur abbaua lancti Petri Mostacensis cœnobii, cujus defensionem ego hactenus, & parentes mei, seu prcdeceflores mei COmites Tolofæ, de manibus abba- tum & monachorum habuimus ; deinceps in Dei strvi- tio rectius » diligcnriufquecustOdiatur. Quapropter volo ut cunctis meis succcstbribus pareat, quOd egO praenominatus Pontius abbatiam sancti Petri Moyfacensis cœnobii, præstante Deo, & intercedentibus apud ipsuin B sanctis apostOlis ejus Petro & Paulo, pro salure animx mcx, unio domno Hugoni abbati Cluniacenfi, de cunctis succeflbribus ejus, in loco Cluniae, fururis/ccundum regulam siincti Benedicti ordinandam in perpetuum coram testibus concedo. Si quis autem parentum, vel iuccestorum meorum> auc quictimque hominum post finem meum, siVe postdeCestumGaulbcrtt principis illius, cui ♦ sedem i me in dcfcnsiOnc illa nunc este Videtur, abbas vocatur, hanc meam concdTioncin dirumpere auocumque modo attemptaverit, quod fieri omnino sub octestacione judicii Dei prohibeo, omnipotentis Dei viventis examinandi, de Papx Romani, necnon Francorum Regi, ad quorum tuitionem locus przfatus Moyfacensis pertinet distringuendum relinquo. Ego vero hanc inferiptionem concefllonis in manu jam dicti ab— C baris Hugonis, adstantc omni conventu ejusdem monasterii j cui præest mea deprecatio, de prænOminati Bernardi Carurcensis episcopi> ad cujus dlœcesim attinet locus iste*, consecratione Durannus abbas & monachus Cluniae, in die iolemnitatis sanctorum apOsto- lorum Petri de Pauli, manu, ore, corde COnfirmo, arquc corroboro. Bemardus Caturcensis episcopus firmavit. Gaufberrus abbas firmavit. AdalmOslis Comicista firmavit) dcc. Data sub dic m. kal. Junii, feriam, anno ab incarnatione Domini M. txvn. VIII. Bulla Vrbani It. qua confirmantur canonici Ca- txrcenses inprojefione vita regularis quam rc— I cens profejjier.int. URbamvs episcopus servus servorum Dei dilectis in Christo filiis Gojberto priori, ejusque fratribus in Caturcensi ecclesia canonicam viram profestis, dc eorum fticcefforibus in eadem religione permansuris in perpetuum. Pix postulatio voluntatis effectu debet pro- lequente compleri > quatinus de devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, de utiliter postulata vires indubitanter astumar. Quia igitur vos, o filii in Christo ca- riffimi, per divinam gratiam aspirari, mores vcstros sub regularis vitx disciplina coercere, & communiter fecundum SS. Patrum institutionem omnipotenti domino deservire proposuistis i nos votis vestris, atque peti* tionibus, paterna benignitate, impertimur astenfum. ] Vitx quippe canonicr ordinem quem profcsti estis, przlentis privilegii auctoritate firmamus, & ne cui post f>rofcstionem exhibitam, sincprioris SCU congregationis icentia de daustro discedere liceat, interdicimus, dc tam vos, quam vestra omnia sedis apostOlicx protectione munimus. Vobis itaque, vestrilque succeHoribus in eadem religione pcrmansiiris, ea omnia perpetuo poffidenda soncimus, quæ venerabilis frater noster Gi- ra Idus Carurcensis episcopus, ad gubcrnatiOnis vestræ folatia noscitur contuliste. Ecclesiam scilicet S. Juliani de Bovena, ecclesiam S. Petri de MOrtrado, redditus villæ quæ dicitur Pardinas, medietatem oblatiOnum ex altari beati Stcphani, medietatem cenfus mcmcra : Ca- turcensis, qui episcopo cpmpeterc videtur, tertiam pnrcem paratarum, qux parochiani foleirt episoOpo com- LDURCENSIS. parari, cetera omnia quæ idetn episcopus vel jam Vobis contulit 9 vel in futurum cx largiente domino colliturus. Ea etiam qux olim ad Cacurcensium canonicorum usum collaca j ied post, eorumnegligenriis detrita, dc in mctnus militum j cetcrorumque sccularium diflipau sunt. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat eamdem canonicam cernere perturbare, vel ejus pOstes- sioncs auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare : sed omnia integra conferventur eorum, pro auorum sustcntatione ac gubernatione COncesta sunt usious omnimodis profutura. Illud etiam sirpra nominari episcopi constitucum pntsentiS decreti pagina stabilimus *, ut przpofituras sive archi- diacOiiatus, de ceteri ecclesiastici honores Carurcensis ecclesiæ vcstris, vestrorumque succestbrum consiliis ordinentur. Si qua vero in futurum ecclelustica, secula- rifVc persona hujus nostix constitutionis paginam sciens contra eam temere Venire temptaverit : secundo, ter- tiove cOmmOnita ; si non satisfactione congrua emen* daVcric, potestatis, hOnorisque fui dignitate careat > reamque le divino judicio cxisterc de perpetrata iniqui* catecOgnOscac, atque a sacratistimo corpore, ac unguine Dei de Domini RedemcOiis nOstri JesuChristi, aliena fiat > de in extremo examine districtz ultioni sub* jacear. Cunctis aurem eidem loco justa seryannbus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatinus & hic fructum bOnx actionis pcrcipLwt, de apud districtum judicem præmia æremx pacis inveniant.AmenAmenAmch. Joannis S. Romana : ecclesiæ diaconi cardinalis, x. cal. Sepe, indict. m. anno DOm. incarnationis bani secundi Papæoctavo. IX. Grcgorii papa IX. ad archiepiscopum Situricensem, de electione episcopi Caturcensis. GREG0RIUS episcopus servus servorum Dei venerabili fracri archiepiscopo Bituricensi S. de A. B. Sua nobis archidiaconus, & capitulum Caturcensis ecclesiæ petitione monstrarunt, quod eadem pastoris destinata solario, ipsi ad habendum defururi episcopi electione rract.itum, vocaris qui ad hoc fuerant CVO- candi, convenientes in unum, in tres ex canonicis fide ’dignOS contulerunt taliter vota sua, quod illum in suum episcopum reciperent, quem ipsi in pratentia venera^ bilis fratris noslri archicpiscopi Viennensis apostolicæ sedis legati, nominandum ducerent s vel etiam eligendum. Ipsi quidem hujusmodi potestate suscepta f G. archiprelbyterum de Salivaco Carurcensis dioccsis, virum utique gratiosiim, cujus providentia, de potentia error pravitatis hæreticæ in ipsis partibus plus solito pullulantis, speratur de creditur poste divina suffragante gratia, exftirpari j de eadem ecclesia in temporalibus, de spiritualibus susciperc incrementa f pari voto, de voluntate unanimi elegerunt. Verum dicto ar- chiprefbyrero electionem hujusinodi acceptare nolente* nec super hoc aliquam causiim rationabilem astijj- nante, timentes ne propter hoc eidem ecclesiæ poflec

illudi, tam electionem hujusinodi, quam electum protectioni sedis apostolicx fupponere curarerunt. Quare fxpe fati archidiaconus > & capitulum nobis humiliter supplicarunt, ut faceremus eamdem electionem confirmari, & eidem electo munus consecrationisimpendi* Volentes igitur tibi qui loci metropolitanus cxistis > eM hac parte deferrei fraternitati tuæ per apostolica scripta mandamus, quatenus super hoc officii tui debirum excquaris, prout secundum Deum ipsius ecclesiæ utili* tad videris expedire Datum Lateraius, idus Februarii pontificatus nostri anno x. 5L INSTRU X. i Injlrumentum Bartholomei Caturcensis episcopi pro abbatia B. Maria Deaurata injiauranda. BARTHOLOmkus Dei gratia Caturcensis episcopus uniVcrsis abbatibus, archidiaconis, archiprciby- tcris, prioribus, decanis, capellanis, subcapellanis ; ccrerisque ecclesiarum rectoribus per ciVitarem > & dio- ccsim nostram Carurcensem confticuris, vel eorum loca tenentibus ad quos præscntes litteræ perVenerint, salutem in Domino. Quoniam, ut ait Apostolus, omnes flabimus ante tribunal Chrifti, recepturi prout in cor- pore gejfimus tfive bonum fuerit 9sive malum

oportet nos diem mcflionis extremæ misericordiæoperibus præ- Vcnirc, ac xternorum intuitu seminare in cerris, quod, reddente Domino, cum multiplicato fructu recolligere Valeamus in celis. Firmam spem, fiduciamquc tenentes, quoniam qui parce feminat, parce & metet, & qui feminat in beneditlionibus, de benedittionibus & metet vitam aternam. Cum igicur ad reædificationem eccle- lix B. Mariæ Deauratae ciViratis nostræ Caturcensis, quæ de noVo reaedificatur opere sumtuofo, proprix non luppetant facultates ; uniVcrsicatcm vestram monemus, rOgainus, & exhortamur in DOminoJcsu Christo, Vobis in remistionem yestrorum peccaminum nihilominus injungentes, quatinus nuntios } seu qucstores dicti Operis larOres prelentium, cum ad ecclefias vestras declinaverint > benigne, & curialiter recipiatis > & de bonis Vcstris eisdem conferatis, & cancllos nostræ indulgentia :, & dicti operis parochianis Vcstris exponatis, Vel dictis qucstoribus, seu nuntiis dicti operis exponi permittatis : plebes vobis commistas nihilominus commonentes, & salubriter, Sc efficaciter inducentes, ut de lx>nis sibi a Deo collatis, dicto Operi pias elcemOfynas > Sc grata caritatis subsidia erogent, & transmittant j ut per hæc Sc alia bona quæ Vos, Sc ipfæ plebes, Domino inspirante, feccrius, vel fecerint : pollicis, seu pOstintaa ætcrnæ felicitatis gaudia peryenirc. Nos enim dc Omnipotentis Dei misericordia Sc beatæ Mariæ semper Virginis, & B. Petri Sc Pauli apOstOlorum, Sc B. Steplnni proromarryris, &omnium Sd.meritis COnfiden- tes : Omnibus Vere penicencibus Sc COnfeflis, qui dlcto operi suas eleemosynas duxerint transmittendas XL.dics dc injunctis sibi poenitendis, Sc VOta fracta si ad ea redierint > peccata Oblita, Sc Offcnsiis parrum Sc matrum fine injectione manuum, misericorditer indulgemus *, præsentibus pOst annum minime Valituris. Datum apud capellam TcmplariOrum, die Veneris ance festum as- sumtionis beatæ Mariæ, anno Domini mcclxxiii. XI. Epitaphium Sicarii de Monte acuto > episcopi Cadurcensis. INfulstta effigies, quam stratam cernis > deVote lector, siippolitos hOC farCOphagO injuria temporum oblitc- rcttO, adumbrat cineres extreniO ferVandOS judidO præ- stantiilimi quOiidam præsulis Cadurcensis Sicardi de Monteacuto. Si quæris curiOfe defuncti parentes, nObi- lihus Vitali de MOnteacutO milite, & : Hermengardi de MontclstnardO siitus, steinma nObiliratis ex Alexandro atdVO, hliO HugOnis secundi ducis Burgundii, inclyto Capctorum sstnguine splendidus, & ex Margaieta uxOre Alexandri, filia & herede Lamberti COinitis de MOnte- acuIO Remcnsis diœcesis, filii celeberrimi COinitis Cq- DOnis, cujus sœliCi & piO COnsiliO capta fuit Hicrusa- icm a GoBufrcdo BuillOncO duce LOtharingO, illius so- rOno, magni BOnsfacii COrsicæ insulæ, markiOnis Sc omitis EmpOritani, qui fub LudOVicO Pio in Affrica Vandalis quinquies apersO Marte prOstigatis, Orbem Cliiistianum ferVavic, illustri semine clarus. Sigesta fcire aves > ex archidiacOiiO hujus Cathedralis ccdcfix ntula MOntispesati, anristcs factus, jurium &hOnOrum sponfæ acerrimus Vindex fuit, Sc breVi, quo scdl^rcm- MENTA pore, quinque nempe annis, dotem immane auxit quam plurimis damnis per noVa releVia a Vastis rebellibus evindicatis, ur codex episcopalis testacur. Inter.quæ ba- rOnia Castrinovi Rarierii, Sc Vicecomitatus Laucricen- sis fuerunt, cujus vicccOmitcm Amalricum apud Lau- trecum glorionis præsul manu piOpria militari Ordine insigniVit. Deinde castrum Monrilpcsati de nOVo cxtru- xit, dynasti.T Montistanardi, non ignoci hujus psttrix nominis, fisco regio jam pridem incursa, a rege Philippo pulcro donatus > t an quam privata pcrfona ; hanc Armando de Monteacuto militi ex Bertrando fratre ne- pOti > tabulis tcstamentariis hereditarie mancipavit. Qui aflumto Montistanardi cognomine, in his Aquitaniae partibus nobiliflimam Montistanardi familiam lati stime propagavit. Quid amplius ? hanc sitcram ædicu- 1 lamdiVo Blano episcopo & martyri dicaram de SUO condidit, ubi corpus condi Voluit. In extremis politus, plebi fux hujus ciViratis ad limina episcopalis Palatii tur- matim conVOlanti, Sc veniam commilli recentis flagi- tii crebris gemitibus a suo expiranre Pontifice depre- canti, mitistlmus præsul > per archidiaconosbenignitcr impertiri juflit. Sic qui siincte Sc præclare vixerat, pic in DOminO quievit, anno incarnati verbi mccc. Manibus tanti pOntificis hOC encortiiuin funebre siio magno labore cxquisirum jOannes Arnaldi ex ayia Anna Mon- telanardi ferus longa serie nepos, sero, sed devote pofuic, pOstquam venerabilis vir dominus Henricus Oruntius, hujus cathedralis ecclesiæ canonicus, eximia qua pollet pietate, hanc siicram ædiculam suis fumeibus, noVO lchemate interpolari curavit, hoc albo apposicc relicto, > anno apotheOks hominis mdcxlvi. XII. Littera Philippi regis in gratiam Raymundi Cadurcensis eptscopi. PHi Lippus Dei gratia Franciæ rex, notum facimus univcrsis, tam praesentibus quam futuris > quod nos [>rolocutam liberalitacem nobis faciendam ex partedi- ccti Sc fidelis nostri episcOpi Caturcensis, suo & personarum ecclesiasticarum civitatis & diœcesis Caturcensis nomine, pro præfencis exercitus nostri Flandrensis subfi- diO, ad defensionem regni nostri, gratam & acceptam habentes, grauOsius tenore præsentium ipsis duximus > coliCcdendam. Primo quod in instanti festo omnium sanctorum faciemus cudi Sc fabricari monetas valoris, legis Sc ponderis quorum erant illæ, quæ tenipOrc beati LudoVici quondam regis Franciæ aVi nOstri, currebant > Sc inter dictum festum Sc subsequens festum resurrectionis dOminicx, faciemus paulatiVe cursum minui monetarum quæ in mOnetagiis nOstris cuduntur ad præsens, prout consultius fuerit faciendum : ica quOd in dicto fcC- ro resurrectionis Domini, vel circa, prædictas noVst9 monetas habere faciemus siIum cursiim. Item, quOd omnia conquesta ab ipsis suarum ecdcsiarum nOmine, a tempOrc retrOacto > usque ad tempus necestarrum hujuf- mOdi, in feOdis Sc rctroseodis nostris, auc subditorum iiOstiOrum, in quantum ad nOS spectae, tenere pOstinc perpecuO, absque COactione Vendendi, vel extra manum ■ luam pOnendi, aut financias præstandi nObis, piO eisdem. Item similiter quOd pOstcstiOnes quas pro ecclesiis Sc cinictcriis ecclefiarum parrOchialium fundandi dcnO- Vo, Vcl « ampliandi intra vel extra villas, nOn ad fuper- fluitatcm/ed ad cOnVenientcm ncccflitatcm acquiri COn- tinget j vel * jam sintacquifitæ de cetero, apudeccle- sias prcpctUO permaneant, abfaue cOactiOne Vendendi, vel extra manum suam pOnendi, aut præstandi finan- tiam pro eisdem : & : quOd pOcestOium hujusmOdi pof- sefTlOnes ad eas prO justO prctiO dimittendas, pOstinc mediante justiria cOarctari. Item qucd bOinmobilla eccle- iiasticanun persOnarum & dericorum ckricJiter Viyen- tium nOn capientur, Vcl justificabunrur aliquO casii per justitiam fccularem. Item quOd adVOhatiOnes & rccOg- nitiOncs n.wæ, quæ ab eCclufiarum subditis fiunt, nullatenus admittentur ; factas de noV « Ucicnws penitus revocari ECCLESIÆ C. revocari. Iceni quod prætextu gratix antiquae in perlb—. nis ecclesiasticis > non impedietur ecclesiistica vel fecu- laris jurisdictio prælatorum. Iccm quodballm de alii officiales teneantur jurare > quod mandata sibi facta dc facienda per lictcras nOstras pro ecclesiis & per/onis ec- clefiasticis, abfque difficultate fideliter exequcntur. Item quOcl non impedientur aut inquietabuntur ecclesiæ su- per poilellionibus » seu redditibus emtis, vel emendis in feodis, retiOfcodis > auc censiyis suis > in quibus omnimodam altam & bastam habent justitiam : quin poffestiOnes de redditus taliter aequi ficos perpetuo tenere ralcant abfque coactione vendendi, vel extra manum suam ponendi, aut nObis præstandi sinanrias pro eisdem. Item quOd tOllantur gravamina eis per gentes nostras illata, de nOstra jam COncelsa statuta ferVcntur, de ea balliVi nostri jurare tenebuntur sc firmiter servaturOS. j Irem quod si decimam vel aliud onus ad opus nostrum per Romanam ecclesiam przlaris prædictis, de aliis pcr- sonis ecclesiasticis, duranubus termims folOrium decimarum nObis cOnccstarum, vel concedendarum, ab eis- dem, ut præmitticur, imponi contingat, vel jam impolitum cxistat*, decimarum ipsarum > de decunx scu alterius oneris per prædictam Romanam ecclesiam, ecclesiarum concestarum vel COncedendarum solitum terminum nOn concurrant similiter, nec illis qui nObis deberent exercitu m, tenebuntur ad eumdem vel mittendum, seu sc redimendum pro exercitu præfenri. Item quOd non est incentionis nOstrx, nec volumus quod praetextu exactiOnum quarumlibet, in terris dictorum præ- latorum ex parte nOstra pro necellkare gucrrarum factarum apersOnis subditis, vel justiciabihbus sibi de consuetudine > vel de jure cis ecclesiis, aut perfonis aliquod cgeneretur præjudicium, vel noyuni jus nobis propter hoc acquiratur : sed in eisdem libertatibus & franch iliis quibus erant ante guerras inceptas legitime perseverent. Item quOd ad Opus garnisiOnum nOstrarum Bona eorum, vcl subditorum suorum eis invitis nullatenus capientur. Item quO<d impedimenta de grayamina, qux in feodis f*rxlatorum prædictOrum amoVeri debite faciendum, tem quod nihil ocCasiOne subVcniente noVicer nObis conccllx levabitur ab hominibus ecclesiarum de corpore, seu manu mOrtua, de ako de basto ad VOluntatcm tayliabilibus *, de fi quid eis hOC anno pro subycntione exercitus præfeneis fit lcVatum, vel levari COntingar, id ecclesiis hujulmOdi de præstando ab eis subsidio deducetur. Item quod subiidium illud juxta concefliOnum ipsius tenorem per dictOS prælatOS, scu auctOritacc ip- lorum levabitur, nObis, scu. gentibus nostris ad hœ deputatis instanter quam citius aflignandis. Et insijper quod pro graVaminibus sibi, aut ecclesiis suis, vel per- lonis ecclesiasticis illatis, corrigendis, de quibus li- Jjucbit, auditOres nOn sufpectOS eisdem, cum requisici □erimus, concedemus ; qui, vice nOstra, ceteris complementum justitix lu per hOC prompte de fideliter exhibebunt. In cujus rei testimOnium præfentibus litteris nOl- rrum fecimus appOni sigiilum. Actum Parisiis quindc- cima dic mensis Junii, anno Domini millcsimo trecen* tesimO quarto. XIII. PAreagium cum rege a Remundo episcopo initum. PHilippus Dei gratia Franciæ & Navarræ rex. Notum facimus uniVerfis& singulis, tam præfenti- bus quam futuris, nOS infrascripcas vidiffe litteras formam qux sequitur cOntinentes. LudovIcus Dei gratia Franciæ & NaVarræ rex. NOtum facimus uniVersis pracsentibus & futuris, nOS infra scriptas vidiste litteras in hæc Verba : Philippus Dei gratia FrancOrum Rex. NOtum facimus uniVersts, tam præsentibus quam futuris : quOd cum dilectus nOstcr R. de fidelis Venerabilis ecclesiæ Ca- turcensis cpilcOpus, prædecestbrefque sui Caturcenses episcOpi, COnfiderantes jurisdictiOnis temporalis & dominationis ciVitatis Caturcensis regimen, quatenus ad eos pertinuerat, de ad cum pertinebar, pluribus ex causis Tonuls L D U R C E N S I S. 33 sibi difficile sumtuosum ac Onerosum, maxime propter dicti episcopi, genuumque nOstrarum discordiam, inter quos luper pluribus rebus de juribus ad jurisdictionem dc dOminationcm spectantibus, fuper muribus, foflacis, liciis, plateis, porcis, forcalitiis, juribus, de rebus aliis emeatis Carurcensis > quxstio vertebatur i provida de- libcrauonc pensantes, super dictis quæstiombus transi- gcrc > de dimidiam partem indivisam jurisdictionis dc dOininarionis ipsius, prout ad dictum episcopum, dc suam poterat pertinere ecclesiam, in nOS transferre permutationis titulo, pro decenti recOmpensarione tcrræ E er nos sibi dandx, ut per manus nostra : potentiam, ad Onoreni Dei, Carurcensis ecclesiæ pacem de utilitarcrn, ac tranquillitatem subjectorum de patriæ, promptius ac fructuosius jurisdlctio, dOminatioque ipsstgubernari valerent : & quOci prOptcrea, quidquid juris nobis in muris, fOstatis, liciis, Vel rebus aliis, ficu juribus, quibus fibi ad junsdictlOnem vel dOminationcm quamcum- quc spectantibus COmpetebat, si.*u COmpetere poterat > ex aaVOhatiOnc quOrumcumque, vel alias quOquOmodo id COmmune cstct, nObis, de episcOpo siipradicto, & communiter regantur de administrencur futuro tempore, calibus inferius expreflis duntaxat exceptis : de quod nOs decentcrti recompensationem ultra hoc præstarcmus fibi in terra, pro his quæ consequeremur ex causa hu- jusinOdi abeo, tam praefatus episcopus > quam sui præ- dcccstOrcs qui fuerunt pro tempore primo, cum domino caristimo de prOgenicore nostro, iuccestiveque nobis- cum ex gentibus nostris stiper his pluries cractaVenr. Et tandem dictus episcOpus super prædictis quxstioni* bus, de super aliis quæ inter ipsum episcopum pro sc, & ecclesia lua ex parte una, & nos, lcu gentes nostras pro nobis ex altera verrebantur, seu verti porcrant quo- quOinodo, se nostro arbitrio, disposicioni, & voluntati nostræ in nos comprOmittendo pro sc, de ecclesia siia supposuir, de ad hoc siii capituli plenius accestit ap- prObatio de astensus. Nuper autem dictus episcopus perfOnæ & ecclesiæ siiæ magnam utilitatem praetendens, nobis supplicaVit instanter, utquOdtandiu tractatum extiterat, ad effectum perducere t nOstrum inAiper, ex pOtestate nobis per cum de capitulum suum concesta t Ferre arbitrium dignaremur. Ea propter nos, quietem subiectorum nostrorum, præsertim ecclesiarum de eccle- siast icarum personarum > de specialiter episcopi memo- rati, de ecclesiæ fuæ Caturcensis, qui semper nobis dc nostris primogenitoribus fideles de deVoti fuerunt quam plurimum, affectantes transactionem de communionem perpetuam, seu pcrmuratiOnem, pruut infra fcquitur, iniVimus super praemistis cum epiiCOpo siipradicto, ex pOtestare nobis data & concclla, ut dictum cst, per epiC COpum & capitulum memoratos siiper dictis quæstiOni- bus, quoad jus nOstrum, de dicti episcOpi de ecclesix fux solum ferentes, nOstrum arbitrium prOnuntiantcs, dc declarantes modo de forma inferius per COinpOsitio- ncm hujusmOdi declaratis, super aliis quæstiOnibus in. præsenti non agitur, jure nostro de dicti episcOpi de cc- clcsiæ suæ, dictaque pOtcstate arbitraria nOois data salVis manentibus, fine omni præjudiciO, ficutantc. Præfatus episcOpus cx causa igitur transactionis communis de per- mutatiOnis, de arbitrii nostri hujusmodi, dat de concedit pro se & suis succcstOribus, de ecclefiæ Caturcensi > nObis de nOstris succestOribus regibus Franciæ perpetuo dimidiam partem indiVifam meri& mixti imperii, ac omnimodæ jurisdictlOnis temporalis altx de bastæ > leu- dæ, pcdagii, theOloneii, quantum leuda, pedagium > thcOlOneum ad episcOpum pertinent j omnisque dorni- natiOnis temporalis, administrationis de regiminis tem- pOralis civitatis & Villae Caturci, ejusque territorii & aistrictus, jurium de pertinendarum ipsorum, ad sc dc suam ecclesiam pertinentium, fine omni præjudiCio sijæ spiritualis jurisdictionis., modo, forma de COnditiOnibus infra scriptis. Ec vicc Versii, ex causit arbitrii nostri, transactiOnis, COmmunionis de permuratiOnis hujufmo- di 9 nOS quidquid juris in præmistis, Vel ea tangentibus habemus, Vcl aliis rebus quibuflibetin civitate prædic- ta 9 de ejus territorio, de districtu ad nos pertinere pote- E 3+ I N S T R l rar, quoquomodb id communicamus episcopo siipradi— A ctO, liixqueecclesiæ, medo & forma prædictis. Caturci namque perpetuo unus tantum erit regiminis > jurisdictionis omnis altæ Sc baflæ, Sc dominationis prædictæ præpcsicus communis nobis Sc dictO episcopo, qui vicarius appellabitur ; unus quoque index communis, qui jurilclictioncm ipsam exercebunt Sc admi- ni Hiabunt communi nomine nostro & dicti episcopi > juramentumque dictæ siix administrationis præ- stabunc in manu episcopi, Sc succeilorum suorum, qui tunc erunt pro tempore, fcu eorum vicariorum, Sc ce- pu tarorum ab eis > vel ecclesiæ sui capituli, sede Vacante, gentiumque nostrarum, Videlicet scncfcalli nostri Cacur- cenfis » vel ab eo deputandi pro nobis, qui simul Sc pariter cum dicto episcopo, vel suis, ut dictum est, creabunt, Sc instituent dictos officiales, Sc eorum recipient E juramenta. Idemque sensabitur in notariis, custode carectis > sotellitibus, bcdellis, Sc aliis quibuflibet officialibus curiæ nostræ, quæ erit una curia communis & io- la, Sc in solidum temporalis ad communes exptnjas, Sc onera pro prima Sc immediata omnimoda juiiidictione, executione » ac dominatione quacumque Caturci, ejus districtu Sc territorio exercendis. Unus erit communis nobis, Sc dicto episcopo receptor, & custcs omnium obventionum j emolumentorum comn>unium dictæ curiæ, telonei, leoda, pedagii, aliarutnque ObVcntionum, Sc reHdituum communium. Una arca communis ad cullo- diam, qui receptor de receptis nobis Sc dicto episcOpo, icu gentibus nostris, & £uis partibus respondebit, quo- tienlcumquc a nobis, gentibusque nostris, vel cpiscOpo, vel nostrum altero fuerit jequisitus. Cognitio prima— C rum appellationum a dictis Vicario, judice, communique curia j suppletio defectus eoium in exhibenda justi- tia, omneque primum restOrtum, cum suis emolumentis in omni casii ad nos & dictum episcopum communiter pertinebunt in locis prædictis, atque exercenda. Unus erit femper judex communis nobis Sc episcOpo, aui judex appellationum Vocabitur j a quo appellationes iblum jure COncefsæ, aliudque reflbrtum ad nos solummodo pertinebunt, Sc fcnescallum nostrum prædictum Omnium prædictorum officialium communium crca : io>instirurio & destitutio eorum, Sc cos offendentium indictis locis cOirectio, & punitio ad nos > Sc dictum episcopum simul Sc parcim pertinebunt. Dicti vicarius, judex Ordinarius, appcllationumfluejudex communes erunt annales > nisi de communi conlensu dicti epfcopi, seu fui capituli, £ sede Vacante, nostro seu senescalli nostri, prOcedat ut ex eis aliqui, propter sui idoneitatem, amplius maneant in osticiO suo. Quod fi accidat semel Vel pluries, nOn fiet nobis aut dicto cpisoopo præjudicium in aliis vel in futurum in eisdem, quominus femper ad requi- sitionem parris alterius debeant efle annales. Portatio armorum, fractio pacis, vel itinerum, omniumque criminum Vel itinerum, lcVium & grayium quorumcumque cocrtio Sc executio in dictis locis sine omni exceptione incuriis heresum, foris facturæ commifla, penæ nscales, Sc publicatiOnes tanorum quæcumque, ac tompoficio- nes, si ex eis causis Vel aliis fiant, auc finantiæ ad nOs, Sc dictum cpifCopumcOrnmuniter pertinebunt. ( Lx(x majcstatis Cstius ubi COnua pcrfonam nOstram » vel regni nOstri corOnam, duntaxat cOmmitterentur, & aliis casibus superiOritatis in terris b.xronum, Sc parium Fran- ciæ ad nos sdum spectantibus, veluti cum offici des nos- tri proprii suum exciCentes officium excedunt, vel Of- fen duntur duntaxat exceptis) in quibus casibus fore factura :, si acciderent in dictis lods > erunt COmmuncs nobis & dicto episcopO : nisi in casu majcstatisnostræ lcsæ, ut præmilsum est > quO cafu duntaxat, cum plene conflaret, fOrc facturæpcnæ, seu commifla, ad nOs sOlummo- dO pertinebunt ; pendente VeiOcOgnitione siiper cis, an- nOiatio & cxccucio super bOnis hujufinOcii fierent per manum COmmuncm nostram Sc episcOpi menicrati. In CaturcO, Sc dicta terra conimuniOnis hujusniOdi tabcl- liOnes, fi qui fOrte de COinmuni confensu fuerint pro tcmpOie, curatOresOperum, aliique similes cOmmunes erunt, Sc in futurum communiter creabuntur j nullcque MENTA tempore tabelliones nostri proprii, aut quiairoque officiales ncst.i proprii rcfidentiam facient, ncc Rationes tenebunt in locis eisdem. Ncc officiales nostri proprii quicumquc nomine nostro quidquam ad juristiicticnem vd ejus executicnem pertinens, in locis cifidem poterunt exercere ; Sc si hoc attentarent facere impune, non parcatur eisdem, ( casibus fecundi rcflbrti Sc supericritatis nostræ, ut supra notatum est > solum exceprisj) hoc etiam falVO, quca in locis prædictis fcnesoallus nOster astisias suas de terra etiam, Sc reflorto ncstro exterioribus tenere poterit, modo hactenus censucto, sine tamen omni piæjudicio, Sc sine impedimento jurisdictionis crdina- rix, & primi rcflbrti, Sc jurium communium nobis & dicto epicopo, quæ fupcrius sunt exprefla j de quibus nihil in talibus afliliis attingere poterit sencscalluspraedictus— Turres, muri, foliara, liciæ, platcx, portæ, vallata, & ante Vallata, viæ publicæ, earum munitio, pondera, mensuræ, pcntes, munitioncs, & fomlitia dictæ vil- læ & pertinendarum ipfius, & eorum emolumenta, ad nos Sc dictum episcopum communiter pertinebunt-, dictos Vero pontes, turi es & fortalitia, præter ecclesiam ca- thcdralem, Sc præter domOs episcopales & capituli Ca~ turcensis, nos quando Sc quancum nobis | lacebit tenere Sc facere custoairi pei gentes nostras pcteiimus, sine omni juris præjudicio episcopi memorati 9 contra episcopo * lupradictO. In loco vero communi, ubi commodius *J fieri poterit, fiet, Sc ordinabitur ad communesexpen— ■ fas nostras Sc episcopi, curia Sc carcer communis ; so- tellites, seu Vcdclli, lignatcs portabunt baculos armis nostris & dicti episcopi. Sigillumquc cum imprestione ligni nostri Sc fui, erit commune aictæ curiæ temporalis communis, quo signabuntur leu sigiliabuntur acta, proceffus & alia quxcumque ad officium curix fpcctan- tia •, & emolumentum erit commune nobis Sc dicto cpis- COpo, quæ omnia fient sine ^ræjudicio jurisdictionis lpi- ritualis, & juris curiæ epilcopalis & officialis lui, quibus per praxcdentia vel lequentia nullum volumus præjudicium generari. Preco communis creabitur, preco- mfatlcncs Sc mandata publica, & cxecutiones nent in dictis lccis, pariter nemine nostro, Sc episcopi Caturcensis. Episcopus Caturcensis, baro & comes Caturcensis efle censebitur, Sc appellabitur in Cmnibus, ubi videbitur faciendum ; Sc privilegiis comitis Sc baronis eum scmper gaudere debere decernimus. Juxra cathedralem ecclesiam Caturci episcopus & canonici claufiilam mode- 1 ratam Sc determinatam propter honestatem ecclesiæ > quæ de nocte claudatur, pro daustro parare Sc habere pOterunt ; & quod ea libertate gaudebit & immunitate > quibus claustra fimi lia ceterarum regni ecclesiaxum iolent gaudere. Et similiter nos in loco congruo dictæ civitatis 9 Vcl ejus territorii, prope murds intus, vel extra, vel partim intus, & parum extra, ubi melius expedire viderimus, castrum nostrum proprium, palarium, £< domum Construere & habere perpetuo poter imus, cum ea libertate & immunitate quibus cnstra, dcmOs Sc palatia in Villis nobis Sc aliis cOmmunibus habere solemus. Acto insuper inter nos Sc episcopum memoratum, quod .præmista quæ Caturci ex nobis habemus, atque ex caulis hujusmOdi ab episcOpO & ecdelia CaturCensi consequimur nOs, aut nOstri fuccestbres exrra manum regiam E nostram nunquam pOnemus insolidum, Vclin parte. Pro prædictis autem quæ a dictO epitropo ex causis prædictis consequimur, damus Sc cOncedimus, & allidere permittimus episcOpo praedicto in lOCis idoneis in Caturcinio nObis & sibi COngruis > ut magis COmmodc fieri pOterit, quadringentas Sc quinquaginta libras Turonenses, bo- næ Sc fortis mOnetæ annui Sc perpetui redditus •, quem redditum idem episcopus Sc succeflbres sui^um omni ju- sticia alta & balla, primOaue restbrtO renebunt a nobis Sc succeflbribus nOstris in feudum, prout civitatem Caturci dictus episcOpus&fui prædccestbrcs COnsueVerunt a nObis tenere. Cum autem dictus cpiscOpus a nobis dictam asti- siamperpetuam plene fuerit assecutus, & non ante, nos juribus dictx (ommuniOnis fruemur. Retinuit autem libi ecclesiæque fuæ dictus episcOpus, quænObis COinmunica- rc non inrendi^mOnctam luam Catuvcenscm, & : jus moECCLESIÆ C nccæipfius fabricandae in civitate prædicta, vel alibi in j locis tempora liratis sua :, & ejus cursum, prout sibi <Sc ecclesix luæ antea competebant. Ccnsus insiipcr > redditus Sc prOVenrus, a capita, aliaque jura, Sc dominia fcodalia & retrofcodalu ad eum, eCclcfhmque spec- tantia, in locis prædictis. Si quid vero movens ab ipso cpiscopo, aur ejus capitulo quocumque tempore in (olidum > vel in parce cx commillb, vel fore facturis ad nos vel succcstbrcs nostros, quocumque tempore perveniret) id infra annum & diem extra manum nostram ponere tenebimur i ncc auidquam herediragiiun aliud acquirere poterimus in locis dictx communionis, quod non communicemus episcopo, pro parte dimidia precii nobis ab eo primitus rcsticura : Sc noc idem dictus cpisco- £us facere tenebitur, dum ad manum suam ex COnuniP s, vel fore facturis, aliqua venient in futurum i excepto loco prædlctis castro", palatio, domoj Sc fortalkio nostns construendis-, qua : de nOstroacquirere pOCerinius, & nobis in sdidum recinere. Juramenta de pace scrvan- da qux præstari consueverunt in illis partibus * præsta- buncur futuris temporibus in manu fcncscalli nostri Sc episcopi, prout est hactenus consuetum. Actiini in- super est inccr nOS Sc episcOpum memoratum, quod oni- nes & finguli homines Carurcenfcs fidelitatem jurare debeant nobis Sc episcopo Caturcensi 9 quod juramentum renovabitur, quotiens erit ibi noVus cpiscOpus > Sc per lingulas succestiones regum heredum nostrorum i quod juramentum recipient simul pariter epificopiB Caturcensis, vel ejus capitulum sede racante, & scnefcalli nostri, qui erunt pro tempere, scncscalli etiam nostri > necnon lcnescalli locum tenentes in scncscalli longa ab— < sentia, judex rr.ajorum. ProcuratOrcs nOstri Cacurcen- ses Sc —’dVocati quicumque pro tempore fuerint $ in fili novo (pecialicet & exyrestc regimine palam & publice, ubi astisiam suam cenebic > præientc dicto epis.opo, vel ejus vicario> vel sede vacante ejus capi culo, lectis Sc eis expOsuis omnibus Sc singulis in præscntibus litteris comprchensis, jurabunt ad quatuor sancta Dei evangelia corporaliter tacta, se servaturos Sc completuros bona fide, & sine calumnia > quantum in eis erit, omnia Sc lingula, in pratentibus litteris comprehendi •, nec antea Caturci, rei ejus pertinentiis aliquid attingere, vel astifias tenere poterunt quoquomodo > quominus si post- quam estent certiorari, Sc lirterx cxhibitx, a quibus teneantur jurare. Contra facientes perjuri teneantur ubique, cum hujuGnodi juramentum præstari velimus, & cx nunc præcipimus, Sc ad præstandum eos astriiigimus sub fide, fidelitate & juramento, quibus nobis aut nostris socce (foribus erunt astricti. QuOd si forte, quod abfit, per gentes nostras quascumquc, contra ea qux in præsontibus litteris continentur, Tei aliqua ex cildesn, aiiaua contigerit attentari per tale factum contrarium j nulli juri dicti episcopi aliquod præjudicium afferatur : nec jus postestionis > vel quali nobis acquiri, nec causa alicui conluetudini vel præfcriptioni etiam centenariæ poffit parari $ sed tam nos, quam succestdrcs nostri, curia nostra regia, & fencfcalli omnes prædicti, qui erunt

! >ro tempore > fine omni lice 9 Sc alia aiscuflionc, depo- icis eis in litteris ipsis contentis per episcopum, qui pro tempore fucr » c, ejus Vicarium, vel eorum procuratores > seu capitulum przdictum in contrarium attentata, fcm- per ad statum debitum reducere teneantur. Et idem in- rclligatur, siex parce dicti episcopi, vel succcflorum suorum fieret aliquid contra prædicta, nOstrOsque succellb- res reges Franciæ, ad præmistbrum recenciorum memoriam approbandO præmista : litteras seriem pratentium continentes, episcopo Caturcensi, qui fueric pro tempore, dare finguli tenebuntur libere, absque difficultate quacumque, rrxdicta vero fecit nobiscum dictus episcopus, prout Sc quatenus 9 plenius & securius de jure j aut de consuetudine sibi licet ea facere, Sc non ultra, nec aliter quOd fuit ante prædicta siiperius acta, Sc post incontinenti protestarus exprcste. Dlctus episcopus in- super promific nObi$ solemniter se prædicta Omnia cohp plere & fcrVctre, omnes siiOS succestOres ad hæc specialiter obligando > ac se bona fide facturum Sc curaturum > Tomus I. ADURCENSIS. 3 s L quo melius poterit bono mndo, qtiod suum capitulum ecclefiæ Caturcensis præniistis omnibus aflentiat, & ca omnia approbabit. Nos autem conteniplacione pcrfb- næ dicti episcopi Sc ecclesiæ siix quos prosoqui volumus speciali gratia, & faVOre ; præmista omnia Volumus Sc concedimus, Sc servare Sc complere promittimus, nos Sc succestores nostros dicto cpilcopo, & siiis succeflbribus solemniter obligando 9 salvo in aliis jur.e nostro, Sc dicti episcopi 9 ac ecclesix (ux 9 Sc jure quolibet alieno. Quod ut ratum Sc stabile duret, præfcnriDus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Actum Parisiis anno Domini millesimo rrccentcsimo serro 9 mense Februatio. Nos aurem ad instar stipra dicti domini Sc genitoris nostri, juxta actam expreste conventionem in litteris su- Era dictis ad præmistorum recentiorem memoriam, di- ^cto « Sc fideli nostro B. nunc Caturcensi episcopo 9 litteras continentes seriem, approbandO contenta in eis, conceflimus, sigilli nostri quo ance dicti domipi & genitoris nostri deceiTum uti conluevimus appcnsione munitas t salvo in aliis jure nostro, dicti episcopi > acec- clcfiæ siix, Sc jure quolibet alieno. Actum apud Vicenas prope Parifios, anno Domini millesimo crecentesi- mo * quadragcsimo quarto, tnenfe Februario. Nos aurem inclitorum prædeccstbrutn nostrorum ves— * tigiis inhxrentes, Sc volentes complere quæ in præmistis fuerunt acta 9 per eos ad suprascripcorum rccentiorcra memoriam, & omnia & singula, prout supcrius scripta sunt Sc expresta, approbantes, ratificantes > ac eriam confirmantes > dilecto Sc fideli nostro Guilhermo episcopo Caturcensi, litteras ptiorum lenem continentes, fi- a gilli nostri roboraus munimine duximus concedendas » nostro > dictique episcopi Sc ecclesix siix in aliis, ac alieno quolibet jure salvo. Actum Parisiis anno Domini millesimo trecentesimo Vicesimo, mense Novembri. Per voS G. Julioci. Collatio acta est. X 1 V. Bulla Johamis Papa XXII. pro erectione univer- fitatis Cadurcensis. 3 OhannBS 9 Scc. Cum civitas Cadurcensis quam cx- cellenriar divinae bonitas multiplicium gratiarum bonis Sc dotibus decoravit 9 propter ipsius commoditates Sc conditiones quamplurimas, apta non modkum gene- D rali studiocenseatur •, nos reipubliœ multipliciter expedire credentes, quod in civitate præfata fiat Sc emanet fons scientiarum irriguus, de cujus plenitudine hauriant univcifi litteralibus cupientes imbui documentis » Sc etiam cultores sapientia : inferantur Sc provehantur diVcrfamm facultatum dogmatibus eruditi, faCundi, Sc undique illustrati, fructum uberem largiente Domino > suo tempore producturi i attendentes auoquefinceræ fidei puritatem 9 ac eximix dcVotionis afrcctum, quos dilecti filii consules Sc universitas cjusdeni civitatis ad no* Sc Romanam ecclesiam habere noscuntur. Ex prodictis caufis, porrectis etiam nobis pro parte consulum Sc uni- versitatis prædictæ, humilibus & devotis supplicationi~ bus inclinati, auctoritate apOstolica statuimus Sc ordinamus, quod in ciyitate prædicta perpetuis futuris tem- E Poribus generale studium habeatur 9 Sc vigeac in qualibet licita facultate : quodque præfatum studium ac ejuf uniterfitas, ac doctores, magistri, licentiati 9 bacchala* rii, Sc scholares pro tempore commorantes caufa studio- rum, ibidem omnibus priVilegii9, libertatibus, Sc immunitatibus COnceflis studio Tolosanensi, acuniyerfi- ttti ejus, ac doctoribus, magistris, licentiatis, baccha- lariis Sc scholaribus in dicto Tololanensi studio commorantibus, plene ac libere gaudeant & utantur. Nulli ergo omnino hOminum, &c. Dacum Aveniono vn « idus Junii, pontificatus nostri anno XVI< De legibus ejusdem acadcmia per pontificem ordinatis, plura apud Cruceum. £0 36 I N S T R I XV. * Littera Begonis Cadurtcnfis episcopi » pro capitulo S. Murtini de Montepenjato. UNivcrfa & singulis præsentes litteras patentes vi- suris & audituris *, Bcgo miseratione di Vina episcopus Caturcensis sidutem in Domino, & præfcntibus perpetuo fidem adhibere. Cum reverendus in Christo pater & dominus dominus Joannes de Pratis, quondam episcopus Castrensis, insticuistct & ordinastet sex ca- pcl lanias perpetuas de & super certis decimis, rendis, atque aliis fructibus & redditibus, prout plenius conflat per instrumenta suæ ordinationis ratione dictarum capcllaniarum facta, percontandas perpetuo & defer- vicndas in capella B. Marix, quæ est in ecclesia colle— I giata B. Martiniloci nostri de Montepensaco > in qua quidem capella noscitur este sepultus, & hoc per scx prefbyteros bonos & probos, vitæ laudabilis, & con- Vcrlationis honcstæ, <jui mistas & alia divina officia in dicta capella ob honorem & reverentiam omnipotentis Dei » & oeatægloriosx virginis Marix, totiulque curix cxlcstis, de pro salute animx ipsius, parentumque suorum continuo pcrpeniis temporibus haberent & tenerentur celebrare : contigeritque, &c. Actum de datum in sæpe dicto fuo loco de Montepensaco, sub si- gillo nostro authentico die Vin. mensis Juuii, anno Domini MCCCLxxxviii. praesentibus, dcc. XVI. c Charta Agarni feu Auvarni episcopi Caturcensis de infigni dono quod fecit monasterio Moifiacenfi CUm omnibus hominibus in commune benefacere jubemur, nullomodo gratiam siimmi regis, & ætcrni remuneratoris Dei accipercJ diffidimus ; si nis quOque, quibus cura regendi nobis commista cst, impensius aliquid beneficii impartire studemus. Idcirco ego Au- Varnus episcopus humillimus cunctis succeilbribus meis per tempora futuris notum fieri volo, quod pOst aliquanta, quæ fuccestione parentum meorum » scu regali munificentia mei juris extiterant, prædia matri ecclefix Caturcenx 9 cui Deo auctore prælideo collata, Moiliaci quoque loco in diocesi ejusdem ecclesiæ, siipra flumen Tarni in honore sanctorum apostolorum Petri D dc Pauli monasterio constructo aliquantulum contulerim. Dono quippe jure perpetua : concestionis omnipotenti Deo, de ejus apostolis in eodem loco jam dicto Moisiaco, ubi vir venerabilis Hermenninus abbas, cum maxima congregatione monachorum Deo militare videtur, prædium meum in pago Caturcino situm, ec- clcfiam scilicet in honore S. Petri fundaram cum adjacenti VillajuxtaalVeum Avarionis, loco cui vocabulum est Biolisa Alteram quoque ecclesiam in pago Tolosano super ripam fluminis Tarni, in honorem S. Martini fundatam, cum ipsa curte vulgo Melsag nominata. Infuper dc alio iOCd in ipsO pagoTolosano, aliud prædium meum, quOd de fiscO regali Competenti servitio adquisivi > ubi ianctus Rusticus martyr de episcopus antecefldr utique meus j corpOrc quiescit, cum capella S. Pecri sibi con— E juncta. Similiter ccdo, de trado eidem Domino Deo 9 dc sanctis apostolis ejus in præfaro monasterio Moisiaco tenendum, de pOstidendum a fratribus præfentibus dc futuris, ibidem pro stabilitate totius christianitatis Dea serVientibus r & in villis, scu villaribus prænominati » quantum ego visus sum habere, de renere, vel quiflibet IiOiTiO per me, ecclefias, de quidquid ad ecclehafticum jus attinet •, terras, vineas, manlOS, liberos, servos, dc ancillas 9 aquas aquarumque decursus, cultum de incubum, tam ad exitus quam ad ingreffus, totum ab in* tcgrO tracta tenendum, habendum, de pOstidendum in supradicto mOnastcrio Moisiaco pro sstlute animæ meæ, dc parentum meOrum, seu COrius plebis mihi a Deo commi flx. Do fiquidcm, pOtestatc dOmini mei LudoVici sc- rsniffimi rc^is cVectirs prorcctiOiic, ac suffultus ponti* J M E N T A ficali auctoritate, de totius cleri eCclcsix Caturcensis corroboratione, cunctis fidelibus christianis in nostra dioceii commorantibus ; uc quicumque pro salute anima : fur de prediis, aut substannis suis Deo in eodem mo nasterio aliquid osterrc volucric, liberam habeat facultatem oblatione siia, cujufcumque rei fine in terrenis, live mobilibus rebus, vel in sacris thelauris Deo oblatis, intacti de inViolaci in perpetuo j>ermaneant ordinamus atque constituimus perpetua iknctione. Si quis autem aulu temerario exticerit, qui injuste contra hanc nostram cestioncm feu oblationem insurgere voluerit, ab æccrna damnatione se noverit puniendum. Uc vero hxc nostra in æternum firma, stabilisque permaneat donatio, proprii nominis astipulatione cenfuimus contignatam reddere, auctoritate quoque jam dicti domini j LudoVici regis firmare, ne præfentes aut futuri ulla valeant occasione calumniare. Signum Aguari Caturcensis episcopi. Signum Asterii archidiaconi. Signum Ingcl- bcrr decani. Signum Hectoris. Signum Uciandi. Signum Elgelrandi. Facta charta anno incarnationis Domini sexcentesimo septuagelimo tertio, ejusdem prin* cipis domini L udo vici annO secundo. Annus Chrtfli non illigatur cum anno fecundo Clodovei II. sed neque cum anno fecundo Clodovei 111. Itaque fi non fit error hic in numero, Ludovicus ille rex non Francorum, sed Aquitanorum dicendus. Ma~ billonius pro DCLXXiii, legit DCLXXXHI. Consule qua dicimus in Agar no episcopo æv. Cadurcensib XVII. Charta donationis monafierii S. Genii Lettoratensis pofi ejus comhufiionem fa£i& Moifiacenfi catnobios & Duranno abbati (jr episcopo. ANno incarnationis dominicæ millesima quinqua- gefimo nono, ob immanistimam cladem, quæ pro interfectionecujusilam militis, Gualterii scilicet cognomento de Tudel, in Lominix vicecomitatu accidit t adeo cælestis vindicta occulco Dei judicio patuiste dig* noscitur, ut post internecionem multorum hominum 9 DOstque combustionem multarum villarum in illis partibus 9 ipsa etiam ecclesia quæ pro matre ecclesiarum habebatur prima, monasterium videlicet S. Genii Lac-- torarensis omnino ad faVillam cum pluribus hominibuo clericis, laicis, ac mulieribus, parvulis, de lactantibus in dominica die a supcrvenientibus hostibus combureretur. Qua concrematione patrata, qui scmiusti eVascrunt, cum paucis qui co quod defuerunt illæsi remansoranc > consilio inito cum principibus patriæ illius > ad quos res pertinere videbatur, parietes Vacuos, qui de com- bustione exusti remanserunt 9 Deo de S. Petro loci Moi- siacenlis cœnobii, de domno Duranno episcOpo, ejusdem monasterii abbati, de omnibus fratribus in eodem monasterio degentibus, tam pratentibus quam de futuris, cum omni decimatione, de primiciis, de offerendis > de cum omne quO<l ad eccleiiastlcum pertinet servitiuin illius honoris in alodii jure tradiderunt, coram plurimis > qui de ea affinitate erant, nullo contradicente, testibus. Dederunt quoque ista facientes ex illa alodio quod antiquitus pertinebar ad camdem ecclesiam S. GenoVefæ, præfato loco Moisiaco S. Petri tOtum, si- cut inter fines qui istic confcribuntur > videtur habere, sicut finitur Vicecomicalis honor, de vadit usijue in illum pomarcdum cum ipso pomaredo, de venit vallis usque ad portam Auriol, & iicut determinat ipsa ftrada puolica, usque ad fontem de ipso BrOil. Illum vero alo- dium quOd est in caballi dorlo, duod Sancius dcdic S. GenoVefæ guerpiVit in isto dono, ncur de aliud GuillcU mus Arnaldi de BrunOmOnt de uXOr ejus, & filiusejus ? cujus auctOrirarc, guirpitionc, instinctu, de voluntate facta eftdOnario ista sOlemniter a Donato, de nepotibus ejus ArnaldOde Iliabarta, de Arnaldo filiO abbatis, & ArnaldO filiO alrero > de Bernardofiliis Garfiæ, fine retentione alicujus fer vitii, Vel explcrxi Guillclir.Q ip* ECCLESIÆ CA so retentæ. Finis aurem hujus honoris ex altera parte de A 1 illa artigi de Orbo, ufque in illa gutta de Vulpe. Dedic < autc.n de suo alOdiO akcrO prædictus Guillclmus in ista I donatione » duas petias dealodio in ipso Broilo, cum uno praco de ilia guardela, pro qua re accepit de S. Petro quinque fOlidOS. NoVcrinc omnes quicumquc legerint nane cestionis chartam, quod ego Donatus, Sc nepotes mci Arnaldus de Illabarta, & alius Arnaldus filius abbatis » necnon & alius Arnaldus & Bcrnardus frater ejus filii Garlix donamus » & auctoritate firma cor- tOboramus istam donationem, ecclesiam scilicet siinctæ GcnoVefx in cpiscOpatu Lectoratensi constructam cum omni honore liiprafcripto Domino Deo, Sc S. Petro Moi*liacenli mOnasterio, sicut suprafcnprum est pro animabus patrum nostrorum, Sc matrum nestrarum, & & omnium parentum DOstrOrum vixentium, ac defunc— B torum, sru eorum qui in eadem eccleha cremati fuerunt, tali quldem renOtc > ut ii aliquando suadente diabOlo qualjfcumquc potestas, quocumque malo ingenio vo- ljerit lœum jam nominatum Moisiacum a societate & iidclitate 1OC1 > & ordinisCluniacensis mOnastcrii, quOd ablit, di Vellere pOrestate > illa nihil quidquam in hac nOstra dOnariOne retinente > locus & ejus habitarores Cluniacensis mOiustcnidOnatiOncm hanc nostram eccle- lum kilicec S GenoveEr habeant, teneant & in perpetuum poihdcanc. Facta folemniter dOnatiO ista in mense Junio 3 die DOminica, COram tcstibus > in præscntia & manu Odgcni prioris, & aliOrum multOrum fratrum. XVIII. Charta Pontti comitis de abbatia Moijlacensi Clu- niaco subjtctenda. QVamvis apostOlica pronuncient verba quod nOn sitnisia Deo pOtestas, aliqua tamen de reprobis . scrmo divmus per prophetam indicat, dlcens : ipfi regnaverunt, fed no* ex me ; principes extiteruIit, CT non cognovi. IdcircO POnnus TOlOtanx urbis CO/nes, ne in numero mule regnantium a justO avbicro Deo districte quifi nOn abeo.ignitus dijudicer ; communi ac salubri COnfilio uxOri3 mcx AdctlmOciis comit illic, ac princi- puin mihi tubdiorum, venerabilis scilicet Bernardi Caturcensis epiicOpi, necnOn Gaufberti abbatis nOmi- nati, Wiilclmi quOcjue, ac FulCOnis fratris ejus cOn- sultu decrcVi ut abbatia S. Petri Moiliacensis cœnObii, j quam egO hactenus, & parentes mci > icu prædcccstO- res mci COmites TolOCini, de manibus regum FrancO- xum visi sumus in fOri jure habere & pOstidere, deinceps in Dei servitio rectius diligcndusque custOdiatur. Quapropter VOlo ut cunctis meis succeflbribus pitcscat, quod egO prænOminatam abbatiam S. Petri MOisiacensis cœnObii omnipotenti Deo, Sc sonctis apOstOlis PctrO & PaulO dimirtO, necnon Sc seniOri cariffimO dOmiiO Huguni abbati Clunienli, siye cunctis succestOsibus suis in 1OCO Cluniacensi futuris, secundum regulam S. Benedicti ordinandam in perpetuum trado COram tcstibus. Si quis autem parentum vel succefforummeOrum, auc quicumque hOminum pOst finem meum j siVc pOst dif- ccflum Gauiberti principis illius, qui secundus a me in abbatia illa nunc elle videtur, & abbas vocatur, hanc meam cefliOnemdifrumpere quocumque modo ad- renUVerit, quOd fieri omninO sub obtestatiOnc judicii Dei prOhibeo, cinnipOtentis Dei virtute examinandum, Sc Papae Romano, necnOn & Francorum regi ad quorum tuitiOnem praefatus locus Moisiacus pertinet, distringendum relinque. EgO vero hanc infcripciOnem Cef- siOnis in manu jam dicti abbatis dOmni Hugonis, ad- stanre omni COnventu ejusdem mOnasteiii, cui præest, mea electione, Sc prarnominati Bcrnardi Caturcensis cpiscOpi ad cujus diOCesim attinet focus istc COnfecra- tiOne. Durannus abbas Sc mOnachusCluniacensis in die solennitaris sonctOtum principum apOstOlOrum Petri Sc Pauli manu, ore, corde confirmO atque COrrobOro. Bernardus episcopus Caturcensis firmaVit. AdalmOciis comiufla firmavit. Gauzbertus abba firmaVit. WilleL LDURCENS T S. 37 mu. CO^DOmento Miscens-malum firmaVit Fulco fratcr yus confirmayit. Datum sub dic m. calendas Junii III* feriajPhilippo rege Francorum. X I X. Gauzberti abbatts Moifiacenjis de eodem argumento. SAtis omnibus, ut Opinor, notuinest, qualiter ego 10 Gauzbertus abba nOminatus, olim a Willelmo co- mite TOlOsanŒmcione magni pretii xxx. scilicet millia sdidorum abbatiam MOili.icensis cœnObii comparaVe- rim. Nunc vero & deinceps omnes posterOS meos ad quOsoumque quOrum in manibus hæc guerpitionis meæ adnOMtiO advenerit scire VOlo, auodegOpostca seniOri meo POntio, & filiO e/us Willelmo tOtam prædictam dedetim abbatiam pOst finem meum, hac de causa., ptO amore VldeliCcr Dei, Sc pro salute animr mex, seii prO stabilitate, ac restauratiOne rjusdem aEbatiæ, ut nOn deinceps ix>st dcccstum meum ipscmeus lcniOr POH- tius j neque filius ejus WiJlclmus, nec ullus succestb- rum meorum COmitum licentiam habeant aut vendere^ aur dare, aut COmmOdarc præfdtim abbatiam S. Petri Moiliacensis cœnObli ciiiquam clcricOrum, Vel laico- rum, ncC etiani ulli patentum meOrum, ita ad pOstiden- dum, uc hactenus c.o, & prædccestbres mci male Sc fccularircr visi sumus pOstidcre ; sed perpeniO Willel- mus filius POntii, & hlii ejus DOst cum, & Omnis fx>s- tcriras genealOgix tencndO pOstidcant, Sc juste, ac viri- } liter rcganc, Sc abbati regulari a fratribus ejusdem COn- gregatiOnis VOluntate, & COniensu abbatis, Sc totius COngregatiOnis Cluniacensis menasterii regulariter electo, regendam tradant. Sed & fi de WillclmO Pnntii filiO legales nOn apparuerint filii ; fratribus suis Ray- mundO Sc UgOni nliis POntii similicer per COnVenriO- ncin luprascriptam ipsis, & filiis eOrum qui legales ex eis prOdierint, habituram tracta. QuOd etsi cafu eVcnc- rit, ut Omnium istOrum COmitum pstlatinOrum abdendO prOgcnics eVanescat, illi ramen qui sOrre pOst COs arcem aCregimen TOlOsani COmitatus acceperit ; Sc qui secundum Deum, Sc scculi dignitatem profatam abbatiam pOstiderc VOlucrit > similiter habendam ccdo > salva in omnibus fide abbatum futurorumCluniensium. HOC autem uc omnibus tam praesentibus scilicet ac fu- ) turis pateat, volo quOd prædlcti mei seniOrcs, at palatini COmites Pontius, Sc ejus filius Willclmus ante hanc mex donatiOnis guirpitiOnem, mihi dextras, Sc prOpriOrum insuper COrpOrum fidem dederunt, nun-

? |uatn se daturos » cuiquam hOminum viVcntium S. >etri MOisiacensis mOnasterii abbatiam, nisi abbati regulari, regulariter > ut dictum est, a fratribus cjul- dem cœnObii, justii & Volunrate abbatis Sc COngrega- tiOnis electo. Et ut h.vc meæ dimifiiOnis annOtaciO sem- per firma, stabilisque permaneat : in manibus prædictOrum meorum seniorum COmitum POntii & nlii ejus Wiilclmi, coram nobilibus, propriis meis manibus subnixa stipulatione firmavi. Hujus autem rei testium VOcabula subter habentur inserta. Ego Gauzbertus abba nominatus rem dictam reddidi stabilitate firmam.Gauz- E bertus de Lauraeensi castro firmavit. Bernardus Petri de eodem castro firmaVit.Bernardus RainOnis de Wan- dalorumcastro firmavit. Raymundus Amclii firmaVit. Facta donatio hxc in mana Wilklmi cOmitis Tok>sani anno ab incarnatione Domini millesimo Lxm. regnante rege PhilippO. Data V. idus Junii. X X. Vnaldi abbatis Moisiacenjis teftamentum de decimationibus a variis fecuidribus ab eo redemtis. PAx origo univcrsis Dens, scilicet majestatis, eruditorum COgitationum provit^r, & Confiliorum pro- • pagator > bonorumque fuctorum patrator, cujus nutu E iii 5 « I N S T R 1 teguhtuf unirerfa, gubernatur quidquid est quod ha— b betestea Deo » saluci providet humanæ, ut humanis casibus condescendat propria lege. Quapropter si siio- rum facta fidelium ad posteritatis memoriam traduntur aliquo modo, quod actum vel deliberatum est simplici oculo > non debet argui a sublannantibus ex improviso : quod enim communi proficit utili tyi, omnium sine dubio expedit memoria tenori. Cum igitur fecularium testamenta vim multam obtineant ad rerum deliberandarum indagia, magis credi oportet religiosorum quo- rurncumquc fidelium ad comparationem istorum valere exempla. Certus itaque redditus hujusinodi allegationibus, ob multorum profectum filiorum, ego Uraldus abbas dictus coenobii Moisiacensis, cum consilio fratrum Dominum rimentium^egi modis quibuscumque potui datis muneI ibus omnem decimauoncm>quam hactenus primates vel provinciales milites iustc aut injuste poflidere visi fiint, in nostram ducere ditionem : hoc tamen non ob avaritiæ quæstum multiplicandum ; sed restituendum, quod Deo jure debetur censum. Olim quippe ex legis præcepro non solum decimas, sed & primitias omnium rerum Deo ferre populus : indignus etenim judicabatur ejus conspcctui, quisquis hoc auderet prærergredi. l* Unde ipfc Salvator pharisieos arguit in eVangelio applaudentes de sua justitia, quod hæc quidem implentes minima, relinquerent quæ legis effcnt gravioratdecimasj inquicns, mentam Sc anetum & ciminum, & omne olus. Hoc idcirco non didmus quo ad Judaica » legis ritum christianitatis velimus transducere cultum j lcd ut fidelium populus de majori justitia ibllicirus4de minori non audeat contra gloriari inimicus. Cum ergo ita sint, ( <SC non tantum divinis, sed etiam humanis promulgatum constet legibus, dubium non est reatu constringi prævaricationis, qui ex industria tollere conatur res Deo licratas ausu nefaxiæ temeritatis. Qua de re ego jam de- nemifiatus abbas Unaldus, obhujulmodi coemtionem, largitus siim Bertranno abbati /eculari triginta solidos, limili modo Willclmo cognCminato hccirii pro hoc adipiscendo duos equos, & unam unciam auri, ac lblidos sexdecimj & contulit nobis intra hos terminos, lcilicer ab ipsa Barta, sicut flumen Tarni discurrit* & sicut parrochia S.Mtchielis determinatur, & ab alia parte subtus liratam, quæ ducit ad S. Laurentium, sicut ipsa parrochia S. Laurentii determinatur ; & parrochia o. Anfberti t ita dedit de omnibus, quæ infra hos ter* minos ipfe vel alii per eum tenere videbantur : & fir— I mayit ipse, Sc uxOs ejus, Sc filii ejus Raimundus Sc Si* querius. Eadem quoque 1 arione Raimundo de Podiolo dedimus unum equum, & dedit infra hos terminos ab ipsa Barta, & per ipsam rapiam descendendo, Sc in hac villa quidquid iple Vel alii per eum habere videbantur, & ita firmaVit, Sc debet facere fratri suo eodem mOdo firmare.Qui videlicet Stephanus Veniens admor- rem, cum consilio fratris siii ejuldem, Raimundi scilicet, omnem fuam decimationis partem, pro hoc (k{) succurrendum monachus effectus, relinquendo firmaVic : dc Vineis fcilicer Falqueti & Armuln. Pro hac eadem cctilsa Srephano de illa Valleca similiter dedimus unum equum, Sc ipse dedic infra hos terminOS, sicut strata publica quæ ducit ad Orientem, Sc determinatur cum terris Willelmi Siccarii de omnibus quæ ipfe, vel alii E per cum tenere videbitur, Sc ita firmaVit ipse, Sc filius ejus Bernardo, seu HugOni, Sc fratribus ejus de Ana- zagO, nonaginta sdidOs, qui omnem suam quam habebant partem decimationis dederunt Deo, Sc S. Petro jure perpetuo DOflidere, quantum in parrOchia S. Michaelis, Sc alii per eos habere videbantur. Similiter Gaufrcdus de BelpOi omnem decimatiOnem quam habe- b.it ipse, vel per cum in parrOchia S. Michaelis pro anima sua, iple & filii ejus dederunt S. Petro. Simili niOdo POncius Faber in infirmitate pofitus, omnem ded- matiOnem suam ipfe & filius ejus dederunt S. PcrrO, Raymundus Geraldus & frater ejus Omnem decimationem suam quam habebat in parrochia S. Michaelis rotam ab integro dedit S. Petro Sc nObis, sicut & supra- scripri aMi, dedimus Sc inde triginta sdldOs. Pro J M E N T A 1 hac autem digna eorum mercede socios fraternitatis nos* træ, Sc participes omnium benefactorum nostrorum dignos judicavimus efle7 : non solum vero illos, sed Sc posteros eorum per omnem jugiter ævum. Decrevimus etiam pro animabus eorum post finem vitæ fieri generalem memoriam, officium icilicct decantandum, miP sam quoque celebriter peragendam omnibus annis in vigilia S. Michaelis. Facta autem hujus ccstionis vel donationis charta » anno incarnationis mlxxiii. regnante Philippo rege Francorum, in manibus Domini HugOnis Cluniensium abbatis, Sc domini Unaldi abbatis i cujus providentia & dispofitione hxc omnia acta nos- cuntur > Sc aliorum fratrum plurimorum in ipso M01- siaco Deo famulantium. Nomina autem eorum, qui hanc donationem firmarerunt, hæc sunt. Bertrannus abbas B fecularis firmavit. Bernardus Hugo, & fratres ejus firmaverunt. Willelmus Siccarii, uxor Sc filii ejus fir- iraverunt. Raymundus de Podiolo, Sc alii multi firmaverunt. Si quis autem hanc chartam juris cestionis ad- versoriorum, vel certe filiorum illorum, qui eis hereditate succesturi sunt, j>ost obitum violare, si : u depravare vel corrumpere, nVe etiam loca e dem co gredi aut deprædari tentaverit, hac sorte multetur. Non discedat a domo ejus plaga lcpræ, famis Sc pestilentiæ, gladii ac mortis horrenda :. xx i. Cbarta Fidis comitijsn Narhonensis de dono ecclesia S. Petri de Sermnrfalto Hugoni Cluniacensi > & UnaLdo abbati Moifiacensi. NOyerint tam præsentes quam futuri, quod ego vicecomitistaNarbonæ nomine Fidis, in Dei no— j mine sub hac descriotione dono Domino Deo Sc SS. apostolis Petro Sc Paulo, Sc HugoniabbatiCluniacensi, Sc Unaldo abbati Moi*stiaci, Sc cunctis ejus succedentibus, Sc monasterio MoYstiaco, Sc omnibus ibi Deo servicntibus, quandiu locus i^e in Dei servitio perstiterit, ecclesiam illam, quæ Fundata est in honore B. apOstOli Petri, in loco qui vulgo vocatur Sermur super flumen B i auri, in episcopatu Ruthenensi, ut habeanc Sc postideant ipsam ecclesiam cum omnibus ad eam ubi ubi pertinentibus in perpetuum. Dono etiam & concedo ego supradicta Fidis vicccomitista torum montem usquo > in collum alterius montis, qui vocatur dei Poieth, a parte superiori a rivo Naosa, usque in Biaur, sicut ambo claudunt aml>Os montes, alodem & fevum, & vicariam undique silvam qua : monti adjacet) vincas, hor » tOS, domOs, molendinos, piscarias, fontes, ingrcs- sus & egreflus. Similiter dono caput mansum de Cesai- rent. Hanc igicur donationem, ut firma ac stabilis per- seVerer, facio cum auctoritate domini Pecri Ruthenen/ij episcopi, & consilio^ & voluntate. Si quis vero nostrx vel cujustibet prc>pinquitnti9 hanc nostram donationem quam egO facio pro peccatis meis, Sc redemtioneanimx parris mei, & nutris, & omnium parentum meorum* violare, aut alienare prarsumserit j in primis iram Dei, & omnium (anctorum incurrat deinde domni Papje illius temporis & cunctarum fidelium, quoufque refi- piscat, & satisfaciat auctoritate & pOtestatc damnetur. Facta donatio ista in manibus supradictorum abbatum, Sc Bernardi monachi cognomentO Guillelmi, cujus stu- dio hoc factum est, Sc Vitalis Clerici, anno ab incar- natiOne DOmini millesimo septuagesimo septimo, regnante Philippo rege, sedisROmx pontificatum tenente dOmno Alexandro Papa. Signum Fidis vicecomitistæ, quæ hanc chartam fieri juflrc, Sc testibus firmare ro- gaVit. Signum Petri epiicopi Ruthenensis, Sc Pontiide Castanas, Sc POntii de Panat. Signum Hugpnis Sre* phani. Amcn. Error efl mantfeflus in hujusce charte numericit notis, nam Alexander Papa anno 1077. Romana non praerat ecclesia, quam morte reliquerat Gregorio VII. 1073. que pro 1077. legendum firte 1067. ECCLESIÆ C XXII. * Charta Bernardi comitis Bsfuldunensis Campi-ro- tundi, Arulenjem » cfe S. Pauli de oleis abbatias Hugoni abbati Cluniacensis in manu Unal- di abbatis Moifiacensts confobrixi fui reformandas subjicientis. OMnibus in axernum maniststum sir, quoniam ego Bernardus comes Bifuldunensis videns quædctm mOnastcria, quæ mihi succedebant ex propinquitate antecestbruin meorum, a monastico ordine, & regulari vira penitus deviaile, pro remistione peccatorum mcOrum, atque remedio animarum patris mei, & matris mcz in melius ordinare disposiii. Hoc igirur salu— B bri COnsilio acccptO^auctoi itate meorum hominum dono sub legali descripto omnipotenti Deo, sanctisijue apos- tOlis ejus Petro & Paulo loco Cluniaco, atque abeari venerando dOmno HugOni, de omnibus ejus succcllb- ribus, quandiu locus Cluniacus in ordine pcrstiterit j electionem, de dOminationem monasterii S. Petri Cam- pi-rotundi in Gerundcnfi territorio, atque monasterii B.Mariæ quOd dicitur A iulis, in Elencnsi confinio : simulque monasterii S. Pauli in Valle Olcy, in Narbo- nensi pagO ; ut teneant de ordment prædicta monastcria, secundum regulam S. Benedicti in perpetuum. Ut autem hxc mea cestio flabilis permaneat, abbatiam S. Marix de Arul is ab illis aui in fcvuni adqui fi erant redemi ; scilicet a Guifredo Narbonensi axchicpiscOpo centum uncias auri, de ab ArnaldO Arnaldi centum uncias ( aun, de in vira sua dimisi eide ipso honorecapellaniam in ecclesia S. Petri de Albania, atque omnes sevos militum, quos in Bifuldunensi confinio S. Maria habebat abfque fcvo Bernardi Adalbcrri » > de Willclmi Se- garii. Simllitcr etiam abbaaam S. Pauli a Petro viceco- mite FenOlcnsium, quam in fevo acauisierat redemi centum uncias auri, de dum vixerit dimisi ei de ipio hOnOrc S. Pauli villam qux dicitur Mauri*, inluper omnes malas COnsuetudines, bOUticos, albcr^as, atque tragi nas, & omnes torturas, quas ego hactenus, vcl omnes ancccclsOres mei in ipsis honorious prædlctoruni mOnasteriorum inquirere videbamur, funditus dimitto. Istctm siquidcm dOnatiOnem, licut jam dixi, ita jure perpetuo renendam ellc volo j ut si quis eam, quod ab~ Cc, violare tentaycrit » sub judicio Romani Pontificis j examinandum este relinquo. Factum est autem hujus mcxconcefliOnis tcstamentum in manibus cariflimi mei COniObrini dOmni Hunaldi abbatis Moisiacensis, anna DOmintCx incarnationis mlxxvhi. EraMcxvi Grc- gOrio VII. papa pOntificatum Romx tenente, Philippo Francorum rege regnante. Tcstium vocabula, aui noc astirmaVerunt lubcus iunr scripta. Ego Bertrandus comes aflirmo, ac prOpriis manibus ita COnsigno t S. pOn- tii Blcdgcr. S. Udalardi vicecomitis. S.Adalbcrri Gauf- berti. S. Arnaldi Gcraldi. S. Petri Gaulberti. S. Gaus~ bcrti Petri. XXIII. Charta fundationis monajlerii subtusBrunechUdum’t cajlrum in pagoCattircino, Hunaldo abbati Mdi- fiacenfi & Hugoni Cluniacenfi fubjccli. LEgibus instructi di Vinis, atque ecclesiasticx tinctionis TObOrati exemplis credimus, & confitemur impietates, atque delicta humanis exceffibus commista, eleemoiynarum largitate > fimulque bODOrum operum afliduicate per Dei dispOfitiOncm polle redimi, atque mundari : ipfa veritate qux Deus est atccRamc, qux . ait : date eleemosynam, & omnia munda stint vobis. Et v, iterum fCriptura ; fili, inquit, benefacsemper, & Deo dignas oblatlorici offer : memor est0, quoniam mors non tardat, & teflamentum inferorum manifejlabitar tibi. His etiam, aliorumque dlvinOrum elOquiOrurn adniOniuOmbus prOVocati, nOs videlicet Arcmannus & Ademarius ^DURCENSIS. 39 viceconiiccs cognOtninati, auxiliante Doimno pfro- vjdcnws, aeque difpohimus pro omnibus peccatis nostris ex facultatibus propriis noviccr mOnasterium cdnf- trucie, ad hOnorem ipsius omnipotentis Dei, & memoriam beatiisimorum Petri de Pauli apostOlorum prin- cipuin, quibus a Domino collaca est pOtcstas ligandi, atque sOlycndi, procul dubio pro dcfensionc de mcliO- rarionc nostrorum tam corporum quam animarum, fimulque pro remedio animarum parentum nostrorum, atque omnium tam vivorum quam defunctarum fidelium. Igitur instinctu, de consilio multorum nobiliffi- morum virOrum, nos prænominati viceCOmites Ade- marus scilicet, atque Artmannus concedimus, ataue donamus jure perperux concestionis Domino Deo, fandae scilicct de indiVidux Trini uri, sancti ffimisqu e ejus apostOlis Petro de Paulo in locis ipsorum Cluniaœ aeque MoifictcO, simulque abbatibus fenerandis domno Hugoni, & domno Unaldo, & omnibus eorum succe£ foribus abbatibus, de monachis in supradictis locis Domino in perpetuum servientibusjocum ad hæc præerec- tum atque consticutum. Et est locus ipse in Caturcenfi pago, in territorio subtus ipsum Brunechildumcastrumj inter flumina Vcrxte Avarionis, ipsum locum cum univcrsis appendiciis & adjacennis suis, quicquid ibi vel alias ad noc opus dcsignavimus > de donavimus, vel adhuc daturi sumus, de quodcumque ipsius loci habitatores, cum Dei auxilio, inibi acquirere potuerint, uc ita reneant dc. postideant ccrnobiorum fupradlctorum Cluniacensium de MOisiacensium habitatores, in proprio alodc jureperpetuo. Damus etiam » de sub legali descripto, de nrma corroboratione illum mansum D0S- trum dictum de MOnte Argillo in domi ni catura propria, cum omnibus finibus suis, ingrcstibus& egreflibus in proprlO alodio pOstidcndum. Hxc autem omnia cum umVcrllS redi cibus suis, quantum a nobis dcmonstratuih est 9 vel quantum in fusuro, Deo annuente, acquisitum ibi fuerit *, fcilicet in terris, vineis » aquis, silvis > pra- ti$, cultis sive incultis, totum ab inteero cum ingrcs- fibus de cgrestibds suis > ita cedimus de dOnamus finna 9 dc stabili cestiOne supradlctOrum monasteriorum habitatoribus, abfque ulla omnino retenratione : uc ira habeant, teneant de poflideanc fideliter per cuncta SUO ccdcntiatempora, tali auoque condicione, ut neque nos^ neque ullus unquam homo nostrz vel alicujus generat 100 is, potestatem aliquam in siipradictis honoribus > requirat > neque justitiam, neque vicariam, auc aliquam violentiam inferre przfumat ipsius tod habitatoribus 3 quantum infra ipsos terminos designatum est 5 sed libera aeque quieta hæc omnia fupradlcta servis Dei in æter- nuin permaneant. Laudamus etiam de dOnamui 9 uc quicunque de beneficus, & de sovis qux de nobis tenent aliquid dare voluerint 9 ejusdem loci in perpetuum teneant de postideant habitatores. Volamus criam, atque rogamus de his omnibus privilegium fieri a domnO Papa Romanx e^clesix 9 ut firma de stabilis hxc nostra eleemosyna fcmper permanear, quam si quis violare præsum fer it, vel aliquo modo invadere tcntaverit, sentiat sc este dainnanaum de nufic 9 dc in perpetuum. Hxc autem facta sunt cum consilio & auctorirace domni Gcraldi Carurcenx ecclesiæ pOntifi- L cis, anno scilicet Dominicæ incarnationis mlxxxiii. regnante Philippo rege Francorum, domno Gregorid VII. pontificatum ROmanæ ecclesiæ tenente anno x. mense Scptembrio, feria 111. id est nonas ipsius mensis luna xix. indictione VI. Era mcxxi. Sigfnum Ar- manni > de Ademari vicecomitum. Sigfnum Renumdi Amelii. Sigfnum Pontii Matfredi. Sigfnum Raterii. Sigfnum Matfredi Amelii. Sigfnum Amelii Justini. Sigfnum Bernardi filii sui, & Hugonis fratris fui.Sigt’ nuin Arnaldi de Mairaco, de Aliorum ejus. Sigtnum Petri, Sccphani, de fratrum ejus. Sigfnum Bernarch Hugonis, & fratrum ejus. 40 I N S T R 1 XXIV. ^Urbani Papa II. ad Guillelmum Tolosanum co- mitem, in gratiam Ansquitini abbatis Mdi- siacensis. URbaNUs episcopus> servus servorum Dei, Guil. Tholosano comiti, salutem & apostolicam benedictionem. Super religione & eleemolynis, quas erga Deum & ejus famulos diceris exhibere, magnO gaudio cxukamus, maximas Deo gratias agimus. Est autem <juO<l nostram erga ce bencVolcntiam minus affiCiat, quod nOn adeo justitiam excqui te audiyimus. Hoc autem ex eo accipit argumentum, quia Moisiacensis & Lczaxcnsis cenobii abbates injulle expelli, Sc in eorum locis inique ] alios subrogari > pati ullo modO potuisti. Notum autem tibi facimus, quia venerabilem fratrem nostrum Anstjui- rillum in Moifliacenscm abbatem conceflimus ; Unal- duni autem ut invasorem cx eodem cenobio recedere decrevimus, idque 4 coram episcopo Caturcensi, nostris litteris intimavimus. Studeat ergo religio tua sedis apostolicæ decretis viriliter insudare, Sc ut nostris effectus præceptis detur » insistere. Sane quia te fanet æ Mariæ apud Tholosam omnino ecclesiam diligere & hOiiOra- re accepimus ; tuis afTensunI precibus, tuæ religiOnis dilectione, concedimus ; quatenus tibi, cuæque progeniei illic cimiterium construas, Sc benedici facias. Ut aucein beatae Marix, beatique Petri studeas deVocionis serviriis incumbere, te Sc omnes qui in eodem loCo religionis gratia obtinuerint sepeliri, per beati Petri gra— ( tiam ab omnibus absoNimus Vinculis delictorum. Epis- copo autem civitatis uc illud confecrcc, ex nostra parte mandabimus. XXV. Wrbani Papa II. ad isarnum Tolosanum, Simo- nem Agenensem, G e ruidum Caturcensem, Raimundum Lactoratensem pro Muijiaco. URbanvs episcopus, servus serVorum Dcb dilectis fratribus & coepiscopis, Isorno Tolosano, Simoni Agenncnsi, Gerardo Caturcensi, Raymondo Lactorensi, salutem Sc apostolicam benedictionem. Fraternitatem vestramnon lgnOrarc credimus, quod Moyfliacense mo- nasterium magnæ quondam relig : onis, magnæfamæ, I magnæque fuerit excellentiae. Postmodum vero cuni illic habitantium negligentia rel gionis gloria dccrevifler, substantiarum quoque copia diminuta, Sc pene ad nihilum redacta est. Gratias autem Deo, qui nostris temporibus per Cluniacensium abbatum industriam, religionem in eodem loco abolitam, reparare dignatus est. OpOrtetergo, & VCstram fraternitatem pro beatorum Petri Sc Pauli deVotiOne, quorum r.omini locus ipse dicatus est, operam dare, quatinus antiquarum pollestio- num substantiam recipere, & quas in præsenti tenet fir- mirer ad usus fervorum Dei ibidem manentium mereatur. PrOinde abbatias Vel mOiiasteria, quas Sc quæ nunc usquc renuerunt, vel tenenr, confirmamus ecclesiæ Moystu- censi, apostOlica auctOritate, ut pOstideant Sc teneant fub dOminio* Anniacefis abbatis > fcilicec in episcOpatu To— £ losiino, abbatiam Lezacc lis > in Aginnensi, abbatiam sstncti Gervasii Exieniis j in Elcnensi, sanctæ Mariæ Arulensis ; in Girundensi, siuicti Petri Campi-rotundi. Sed in hac constituimus Sc mandamus, ut non ibi amplius abbas ordinetur •, sed a MOyffiacensi abbate ibi IniOr præpOnarur. Prioratum etiam sanctæ Mariæ To- OS.E, sancti Petri de COquinis, Sc sancti Genii HirtO- rensis & DuriVellcris, Sc Villænovxin Ruthenensi pagO, COnquetas Cum appendiciis siiis, & omnia quæ nunC in f>rxsenti tenent, ut in ætcrnum pOstideant in pace, vo- umus Sc mandamus •, Sc hæc ex beatOrum apOstOlOrum Petri Sc Pauli auctOritate Sc nostra. Adjicientes hæc, ut in abbatiis supra nominatis, sine MOyiliacensis abbatis * Extai ea de re epistola Urbani II. ad Guillelmum CidurcenGim episcupum, quam edidit Balux. Misccllan. tom. vi. p. 401. T M E N T A confilio & VOluntate, abbas nullatenus eligatur, vel ab aliquO ordinetur. Quod si COntigerit ausu temerario ab aliquO fieri ; Sc electus Sc eligentes, ordinatus & Ordinator j excommunicentur, Sc a sms Ordinibus ex beati Perri auctoritate, fub) anathematis intcrminaticne depO- natur. Conqueruntur etiam ipsi fratres MOvlTiaCcnses plurimas SU1 juris ecclesias a laicis omnibus Occupari j in TOlOfano quidem episcOpatu, ecclesiam soiicti Martini dc Maurago, fancti Juliani, sancti Rustici 9 ecclehamde Affiniaco, de Corduba, de Bisingis^dc MOnte-beteriOj in Aginnensi, ccdefiam sstncti Amantii de Tasrago, dc Verbegaria j de Angarriaco j in Caturcensi, ecclesias sancti Martini Sc sanctiVincentlideAntcjaco/anctiPetri dc Biolo, sancti ThrOdOri de Linaro, iancræ Liberatx, fancti Amantii, sancti Martini Sc, sancti Perri de Carex, fancti Saturnini de Bas, siincti Johannis cie Perfica j ecclesiam siuicti Saturnini, quæ cOnjuncta est ecclesix fancti Perri ; ecclefiam de TitiacO, soncti Petri de Brugarias, fanctæ Mariæ de TroilO •, eccicsiamde Co- gOrnoco, de Gratacumba, sancti Lupi de Malausii •, ecclesiam cum curia, quæ dicitur de Fals j ecclesiam de Ar- dunoecclesiam sancti Sulpicii, sancti Mauritii. In Lactorensi episcopatu, in parrOchia Limaniæ, ecclesiam de Sarraciaco, de Flamalingis, de Aliciano, de OrriOls, ecclefiam sancti Martini, lancti Quiriaci, siincti liari, sancti Saturnini MansiOnis-villam. Vestram igitur prudentiam litteris præfcnribus exhortamur atque praecipimus 9 ut supradictarum ecclesiarum occupatOres, pso vestri officii debito commoneatis*, Sc quæ Dei serVis, Vel ipsi, yel ipsOrum parentes perperam abstulerunt, resti- * tuere compellatis. Quod si vestris noluerint commOni- tionibus obcdire, noVerint si : beatorum apostolorum indignationem, sicut ecclefiasticarum rerum pervasores, in pervasione ipsa contumaciter permanentes habere, Sc cxcOmmuniCatos este. Data Tososa :, nonis Maii indict. mi. anno DOminicæ incarnationis mxcvii. per manum Johannis S. R. E. diaconi cardinalis. XXVI. Raimundi Vicecomitis Cadurcensis vitam Monas- ticam in Moifiacensi coenobio ample It entis, 3* duas ecclefias Ansquitilio abbati condonantis. CUm manifestum sit beatius efle dare quam accipere, & moneat unumquemque scriptura : Miserere anima tua placens Deo. EgO in Dei nOmine Raimun- dus vicccomes dictus, qui totiens ab aliis male acceperam tandem aliquando oene dare dispono, atque mi- ieræ animar mex inspiratione divina misereri eligo. Nam vitam meam qua tam inique Viyebam, ut Christianis omnibus audire tantum nefarium sic, relinquens omnia, religione monastica commurayi. Ecclefias Vero qux dicuntur de Calzada, quas parenrcs Sc anteccflbres mei per simoniacam hærelim praVe distraxeranr, ut Oblatioiws earum, non per manus pauperum, sod, quOd turpe erar, per manus COncubinarum, distribuerentur, in difpOfi- rione DeO sementium OrdinatiOne diyina COnstitui atque compOsui. Has igitur ecclesias quæ in Caturcensi pagO constructae Videntur, major in hOnore & nomine B. Marix semper virginis : minOr vero in honore lincti Audoeni confellbris ; cum siiis cimiteriis Sc oblationibus, terris, vineis, aquis, molendinis, seu onni ecclesias- ticO hOnOre, & Omnibus ubique stdipssts pertinentibus, cgO siipndictus Raimundus, simulquc filii mei POnrius Sc Pecrus, dOnamus Sc relinquimus DOminO DeO uni- versOrum, & beatiflimis apOstOlis ejus PetrO Sc Paulo, in lOcis venerabilibus CluniaCO Sc MoystiacO, abbatibus quOquc præsentibus domno HugOni Sc dOmnO Asquiti- 110, cunctisquc COrum succefforibus, tam abbatibus quam mOnachis in ipfis locis DeO serVientibus, ut habeant, teneant & pOiiidcant in perpetuum asodum Omni tcmpOre, quamdiu cælum imminet terræ. Hæc, inquam, admomtlOne Sc industria summi Sc illustris Viri dOmni Geraldi nOstri, id est Caturcensis pOntificis : ins- tintia vero atque diuturnis ad Deum oratiOnibus Venerandi ECCLESIÆ CA randi abbatis Asauitilii > cunctxquc congregationis J MOystiacensis, cxnOrtatiOnc quoque, & ut ira dicam, partim Videntia filiOsum suOrum Petri Sc Pontii, COn- iilio erum & voluntate amicOmm meorum, ac multorum nObllium virorum, tali tantaque devotione peregi. Si quis itaque hanc nOstram donationem inrumpere > viOlare > aut in aliquO minuere rentaverit, in primis iram Dei vivcnris incurrat, ac cum Dathan & Abiron dctmnauOnc perpetua damnandum SC sentiat in infernum. Cui autem mcliOr apparuerit filius, aut propinquus meus, potentia sua tOtuni ab integro rcstituat uncto PctrO in lupradicto loco Moysiaco9 uc particeps hujus mcx clee- mOfynxslr, & hxrcditatis mcx harres legalis permaneat i scilicet, ut quOd de manu laicali, ubi hactenus erae » in omnipotentis Dei & servOrum ejus stipendia commutamus atque transducimus, abfquepcrturbaciOne 1 Sc inquietudine racum sit, & incOnyulfum conlistit omni tcnipOre. Facta cestio descriptiOnis hujus auctoritate & consilio dOmni Gcialdi sanctx Caturcenæ ecclesix episcopi > acclencOrum ejus, annO DOminicx incarnationis MCI. indictione nOiu, præiidcnte in ROmana ecclesia Pafchalc IccundO Papa, regnante Philippo Fran- COrum rege, in pratentia & COriObOrauone multorum tcstium. EgO iple Rstimundus supradictus viCecOsnes, & filii mci pOntius & Petrus vicccOmices, ita firmamus & corroboramus tenendum in perpcruum. EgO A demarus RamO dictus> qui ipsos per iucccstiOncm parentum meorum nulc tenebam & injustc pOlLdcbamjica libere Sc ab* folutcdOno atque derciinquojunul cum filio ir.eoin manibus Sc præsentia siipradicti abbatis domni Afquitilii, atque aliorum multorum tcstium, tam mOnachorum quam ( lucorum. Signum AimOnis Elix. Signum Gaustredi militis de Calizcda. Signum Petri Amclii. Signum Si- cardi » Signum HugOnis vicarii* XXVII. Raymundus de Proeto abbas Moyffacensisi i TN nomine DOinini nOstri J. C. Ego Raymundus Dei 1 gratia comes Tolofx, dux Narbonx > lnarchiO PrO- vinciariamOrcDci Sc pro redcmpuOncanimx mcz& parentum mcOrum, dOnO & COnccdO in perpetuum Domino DeO, & beato PcuomOnasterii MOystiacensis, Sc dilecto in Christo fratii RstymundO, Dei gratia abbati dicti mOnasterii > præfcnti Sc recipienti, nOmine dicti mOnastcrii Sc COnVentus, videlicet OmnimOdam juris » I dictlonem altam Sc bailam, corpOris, mcinbrOium, san- guinis Sc rerum in lOco dictO de Catalcns, Sc in omni territorio Sc pertinendis, prout sc extendunt Sc COn- fronrantur inter Garumnam Sc territorium S.Parguerii> Sc terricOrium castri de MOnreOn Sc Boscum, &c. Hœ dOnum dOnO, laudo, Sc in perpetuum conccdO prædi- ctis nominatis* Facta fuit charta ista apud Narbonam > die Jovisante ramosiora prinUjinnoChristi mcc. &c. XXVIII. Raymunflus de Rufi aco abbas Moyffiacensis. T* N nomine DOmini nOstri Jcsu Christi, anno incama- JL riOnis ejusdem MCCXVui. sexto cal. OctObris. Nos Rayinundus Dei gratia MOyflaci abbas, netum facimus univerlis præsentibus & : futuris, quOd cum nobilis vir dominus A Imaricus dux Narbonr Sc comes Tolosie, Sc ctominus MOntisfOrcis post decestum inclytæ recor- datiOnis domini patris Cui, ad villam Moystaci devcnis- fet i nos de voluntate, consilio & aflenlu totius conyen- tus nostri, & hOminum de MOyflaco, ipsum recepimus in hOminem DOstrum, Sc ipfi promi/imus quod eum& Sc omnes homines S11OS, & rerras, & res suas pro pofle HOstvo custOdiemus Ixma fidej & per hanc chartam confirmamus eidem Omnes pactiOnes} Sc on.nia jura quæ parer suus habebat in villa Moystaci, & in pertinendis ejusdcm, sicut in chartis patris fui plenius continetur. Et nos Almaricus dux NaxDOnar, comes TolOsie> Sc do* Tomus /. DURCENSIS. 4i minus Montissoitis* recognoscimus vobis domino Ray- mundo feCifle hominium Sc promisille Vobis, quod VO$ Sc vestra ’omnia Sc hominum vestrorum, ecinm villam Moyisacum cum pertinendis suis pro poffe nostro custOdiemus & tuebimur bona fide : Sc otnncs pactiones & jura Omnia ecclesix Sc hOminum Moystaci, corporali vobis præstito sacramento, cum omni integritate obsct- Vabiinus, siCut in chartis nOstris, Sc dOlnini patris mci plenius continetur. Ec ut hxc omnia firmius teneantur^ Scc. Actum Moystac. anno ab incarnariOnc Domini mccxviii. scxrO cal. Octobris, præsentibus, Scc. Ego Rayinundus, No. pub. Scc. XXIX. ’Epifiola H. prioris Moifiaci>in qua de eligendo ia abbatem R. jam abbate Lezatensib multas rationes nec ineptas affert. SAnctiflimo patri acdomiho R. diVina providentia Cluniacensi abbati > H. humilis prior MoiflaCensts mOnastcrii, ac ejusdem loci totus conVentus, debitam cum subjectione Obedientiam. Ex quo nOstrum monas- terium suos humeros Cluniacenh ecclesix suppOfuit •, quantx qualisye fraternitatis ac familiaritatis dilectio DOS vobis cOHVinxcrit, dilectiOnem vestram nequaquam credimus ignOrare ; Sc ideo dilectos fratres nOstrcs A. priorem B. Mariæ Deaurare Tolofx, ac A. de Aragone, 3ucm domnut abbas noster quondam bonæ memoriæ um viveret > domus nostræ procuratorem constituic :

necnon R. jam dicti (fomini abbatis Capellanum, vobis mierimus, adVerfitates Sc angustias quas nOstra ecclesia Eista cst, & adhuc patitur > ac etiam quod eidem super is profuturum clse cognoscimus declarando. NOVcric itaque vestra paternitas, quod pastor nOiler R. quondam bonæ memoriæ, de Vitæ medio est sublatus 5 & nostra ecclefia in mari magno & fluctuosO, pleno raptoribus pOfita t inccstantcr ab inimicis justitix dcVastatur 3 ac sui pauperes redditui, quos ab antiquis temporibus postidebac, ita.ad nihilum sunr redacti, quod suis scr- vitoribus, dum diVinum officium ibidem celebrabitur* vix poteric proVidere. Domino enim abbati nostro dum viVeret, nOstri redditus sufficere non Valebant

Sc sicut jam dictus abbas per Vi. annos transactos& amplius, in scde propria moram facere non fuit ausiis 5 « tum propter cardinalem a9 tum maxime propter comitem Toloso- 1 num *, ita prædictis de causis credimus quod abbas siic- cedens in nostro monasterio, ad przfcns moram facere nOn audebit. Ec quia tot & tantis malis nOstra ecclesia circonVailacur ubique, talipastorc indiget <jui nuxie- ranter cxpensiis faciat, & ie ipsum ad præsens prOpriis expensis regere Sc robis consulere præfentialker postic, ac notus in * propria jbenigVolcnciam omnium nobilium, ac omnium terra : cleri captaxe sciat, ac nos in honorem nostri, Sc nostri utilitatem noverit gubernare. Cum igitur talem qualem prædiximus penes nOs invenerimus, dOminum videlicet R. abbatem Lesatensem, bOni resti’ mOnii virum : ipsilm nobis dignum duximus protendendum. Hic etenim maxima dona virtutum pe.Cepit j Cst enim studio castitatis mundus, abstinenriæ robore validus 9 ad susticienriam lit : cratus 9 ad omnem toleian- E tiam fortis, ad sustinendam injuriam mitis, ad f.clcn- dim miscricOrdiam facilis > ac omnis patria ipsum excellentiori praelatura judicat efle dignum. Innipcr ipso fcfc Sc nos, qui huc usque exules & Vagantes pauperrimam vitam duximus, in abbacia sua sustcnrare poterit : quousque in nostram ecclesiam licite redeamus ; Qua de causa benignitatem Vestram flexis genibus exoramus quatenus jam * demum dominum R. abbatem Lesotenscm vestri ac nostri monasterii monachum, nobis in pastorem concedere dignemini ; hunc enim a vobis summopere petimus > ac toto cordis desiderio affectamus. Et quia dominus cardinalis, dum in ftia legatione ecclesias vaCantes reperit, electiOnes fieri fine suoconsonsu Sc COn- silio prohibet : adhuc discretionem vestram humiliter « Iste cardinalis ex alia charta ef t R. legatus apostolicx fedis. F 4i I N S T R U deprecatfitff, quatinus ia continenti expedire nobis no s— A trum negotium studeatis > ne alienus mestor sua falce mcflem vestram de nostram valeat occupare. Si id, quod absit j contingeret, vobis ad magnum dedecus, & nobis ad irreparabile Cederet detrimentum. Cetera igitur quæ hic propter prolixitatem evirandam deficiunt, nuncii nostri latores præsentium » vobis plenius explicabunt. XXX. Epiftola ejusdem de eodem ideo subjungenda » quia multa de R. per cujus obitum vacat ecclesia Moi- fiaci refert. REverentiflimis de venerabilibus patribus in Christo chariflimis priori, & univcrfo nbathum conventui E Cluniacensis ecclesiæ, frater P. tertius prior in ordine, dc totus conVentus Moiliacensis ecclesiæ, salutem, dcsc eorum orationibus cOmmcndatos.Cum non liceat a capite membra recedere, sed potius fuO capiti membra debeant uniri > Moisiacensis ecclesia quæ nullum alium superiorem immediate quam ecclesiam Cluniacensem recOgnof- cir, ad vos, patres sonctiffimi, suos dirigit gemitus de dolores \ clamans velut vidua, de piiffimi patris R. solario præscntiali destituta, ut eam, patres beatistimi, amplc- xanres, dignemini recipere in visceribus caritatis. Et licet doloris immensiras quoad fen fu ali ratem, non recipiat aliquod consohmen, Moiliacensis ecclesiæ conven- , tus inherens vestigiis rationis, confortari desiderat con- solationibus piiflimis CluniacenRs ecclesiæ suæ matris. Ut quid enim, patres piiflimi, ut relatu fide digno per— C pendimus* eo quod vir venerabilis de piæ recordationis R. quondam pater noster a vobis vocatus, in regimen eccleliz Cluniacensis noluerit conscntire ; cum cum ad hoc, non (blum immenso humilitas 5 sed &piæ provif* fionis inef&bilis caritas induxerit •, ut pote i Ilius qui languorem fuæ infirmitatis sentiens, præsumerar quodammodo. Sed heu, heu nobis ! est post modum lubsecu- tum, se non tantum vobis, sed nobis etiam per medicum temporis duraturam. Hinc est quod conventus Moisia- ceniis ecclesia :, attendens lefionem non modicam, non solum in temporalibus, sed & in spiritualibus eidem ecclesiæ imminere, si diu fine patris regimine permanear, ad vos mittit suos fratres dulciffimos R. priorem majorem, & A. priorem B. Mariæ Dcaurarx Tolofar, & G. priorem daustralem, & Heliim priorem de Coquinis I dc J. priorem de Rabastans j quibus plenam proVidendi dicto Moisiacensi monasterio contulit potestatcm, prout in instrumento exinddconfecto, plenius videbitis contineri ; sijpplicans, requirens & rogans precibus cari catis, quatenus eos benigne recipientes, de de fblatione patris piiflimi dignemini consolari, de in novo patre eligendo eis, tanquam patres filiis, impendatis consilium, dc viVamus in iliis in quibus a dictis nostris fratribus, vestris filiis, juste fueritis requisiti. Datum Moifiaci, feria v.ante festum Pentecostes, anno Domini mccxlv. XXXI. Epislola P. tertii prioris ordinis Cluniacensis > de eleffione abbatis Moifiaci. * REverentiflimo in Christo patri ac domino, J Dei providentia abbati Cluniacensi, P. tertius prior in ordine de totus conventus ecclesix Moisiatensis, salutem cum subjectione, reverentiam tam debitam, quam dcVo- t’m.CumDei judicio, cujus manu reguntur Omnia, Moisiacensis Vacaret ecclesia, felicis recordationis R.quondam abbate dicti monasterii de carnis ergastulo di Vina vocatione sublato, congregato Moifiacenfi conVenru, licec de separatione tam nobilis capitis, cujus dignitate nOn sOlum membra sua decorabantur, Verum tOtius compaginis monachalis armonia dictus conVenrus nOn dOlese nOn pOstit ; licet pcnsota rariOne, magis gaudendum sentiret » fi raciOnem admitterer VisdOlOris. Tamen quia in electionibus mora periculum ad sc trahit, iiiVOcaca MENTA sancti Spiritus gratia, ne diu Moisiacensis ecclesia pas- toris maneat solacio deiblata, venerabilibus viris R. priori majori> de A. priori B. Mariæ Deam arx Tolosx, & G. priori claustrali, & Heliæ priori de Coquinis, de J.

! >riori de Rabastans, dilectiflimis fratribus ncstris, pratentibus omnibus qui debebant vel erant ad electionem dc longa consuccudinc Moisiacensis ecclesiæconvocandi, unanimi omnium consensii, consilio & voluntate, idem conventus contulit vices suas, promittens firma stipula- rione in eos cransfcrenrlo, non folum potestarem eligendi » scu postulandi> fixi de providendi dicto monasterio, fc scmpcr habiturum pro aobate illum quem dicti quinque, vel tres eorum de gremio MOisiacenfls ecclesiæ eligerent abbatem, remOra contradictione qualibet & femota. Cum igitur justis pccentium desidcriis facile pius debeat praeberi aflcnsiis, & mora dilationem non capiat inprælenti, sedpOstir in detrimentum non minimum nostræ & vestræ ecclesiæ redundare j paternitatem vestram duximus ob- noxius*reVcrendam, quatinus illi pcrfonæ quam ipsi elector es juxra formam eis traditam duxerint eligendam, mu— i nus confirmationis manu benignistima impendatis. Datum apud Moisiacum feria v. ante festum Penrecosten 9 anno Domini mccxlv* XXXII. ACtum reformationis per modum aprifix agitatum coram honorabili circumspectoque ac religioso) viro D. Petro Valete monacho de pitanlerio monasterii B. Marix virginis Deauratæ Tholosæ, ac licenriato in decretis, ofncialique Montis-Albani, pro revehendo in Christo patre domino Aymerico de Rupcmaurello > divina & finctæ sedis apostolicx gratia Montis* Albani episc opo, & abbatiæ MOistiaci ordinis Cluniacensis & dio- celis Carhurcensis perpetuo admii isoratore, &c. Anno incarnationis Domini millesimo quadringcntesimo qua- dragesimo septimo, de die Martis, intitulata sexta di « mensisjunii apud ecclesiam carhedralem Moncis-Albani> & in domo priorali ejusdem ecclesiæ, dcc. X X X 111< Bulla Gregor ii IX. pro monafierio Moisiacensi. GRegorius episcopus, servus fervorum Dei, dilecti » filiis abbati monasterii Cinctorum apostolorum Petri & Pauli de Moyflaco Cluniacensis ordinis, ejusque fratribus, ram præsentibus, quam futuris, regula- rem visam profeflis, in perpetuum. Quoties a nobis peritur quod religioni de honestati conyenire cognoscitur, libenti animo concedimus. Quapropter dilecti in Domino filii, Vestr is justis postulationibus clementer annuimus, & monasterium tinctorum apostolorum Petri & Pauli dc Moyflaco, Caturcensis dioCesis, in quo diVino mancipati estis obsequio, sub beati Petri & nostram protectionem suscipimus, statuentes ut ordo monasterii, qui fecundum Deum & beati Benedicti regulam atque institutionem Cluniacensem firmus in eo institutus este dignoscitur, perpetuis temporibus ibidem inviolabiliter observetur ; & quæcumque bona ipsi monasterio acquieta vel acquirenda, vobis vestrisque succestbribus firma & illibata permaneant > in quibus hæc propriis duximus vocabulis exprimenda. Locum ipstim in quo præfacum monasterium fitum est, cum omnibus pertinendis luis > villam Moystaci cum omnibus pertinendis suis 3 S. Mi- chaelis > S. Jacobi de S. Mariæde Portu Capellas & de Guiraland > S. Ansberti & de Pbncha ; hospitalia dc ecclefias, cum decimis & aliis pertinendis siiis j S. Laurentii •, S. Christophori, & de Bierose •, S. Petri de Bo- dOi ; S. Stephani de LiCic, cle Garda, & S. Petri de Bicu- lc ; ecclefiascumvillisinquibuSeCclefix ipsiecOnfistunt, dc decimis earumdem, &c. dOminium castrOrum de DurOfOrri, de MOntesquiVo, de Mahnla de de Bournip juel, &c. abbatiam S. Petri Lezatensis, monasterium Sc Villam in diocesi Tolosana, & abbatiam S. GeXVasi de Exis in diocesi Aginncnfi, dcc* abbatiam S. Mariæ ECCLESIÆ C1 Arutensis in diocesi Hclenensi, cum decimis & aliis pertinendis suis ; abbatiam S. Petri de Camporotundo » in diocesi Gerundensi, monasterium & villam, cum decimis & aliis pertinendis suis> necnOn & alias posteflio- nes, cum pratis » vineis > nemoribus, &c. Prætcrea omnes libertates & immunitates a prædecestoribus nof- tris Romanis pontificibus moiusterio ycstro concestas 3 necnon libertates & exemptiones Circularium exactionum a regibus & principibus, vel aliis fidelibus rationabiliter vobis indultas, auctoritate apostolica consirmamus>& przfcntis scripti privilegio communimus. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat præfatum monasterium tenere, perturbare, aut ejus * postestionem, aut terrx, vel oblatas retinere, minuere > seu quibuflibet vexationibus fatigare > sed omnia integra confervent eorum pro quorum gubernatione & siistcnratione concesta sunt, &c. Datum x V. cal. Aug. indict. xm. incarnationis dominicæ anno mccxl. pontificatus vero domini Gregorii Papx noni an. xiv* XXXIV. BuUa Stephani Papa II. pro Figiatensi monajlerio. STbphanvs cpiscopus/ervus fervorum Dei, unirer- sis CŒpiscOpls per Galliam degentibus, clero simul & populo, siilutcm. Principis piiffimi Francorum Pepi- ni 9 post unctionem fui, & consecrationem apud Parilium ecclesix B. Dionysii, coactus fum precibus parces Aquitani as peragrare i ac cum eodem rege in pago Ca- turcensi deveniens > monasterium in loco qui Fiacus di- citur ab ipfO fundatum, consecrare* Quo cum venistem cum quibuidam episcopis ad hoc ipsum officium una mecum invitatis> quid ibi divini & inusicati contigerit miraculi, nullatenus obliyioni tradendum. Nam in ipso nocte, quæ hoc opus præcedcbat, auditx sunt vocet psollentium a nonnullis in ipsa ecclesia quæ dedicanda erat » Facto itaque mane, noois ad tantum mimsterium peragendum accedentibus, nubes subico dcnfiHimaira omnem illius templi superficiem operuerat9 ut torum omnino adirum intrœundi denegarer. Cum igitur nubes ipsa. ab cclliflec, ecclesiam ingredimur, altaria & pa rictes diligentius contemplamur, sacrique chrismatis unctionem & cuncta qux ad ritum dedicationis peitinent, fclemmccr adimpleta, liquido cognOscimus. Hujus itaque tam magninci operis ipfum mundi SalVatorem, in 1 cujus honorem idem locus Fundatus est, auctorem fa- tentcs, mi (Tarum reverenter solemniacclcbraVimus. Ad testimonium etgo tantx virtutis posteris nostris mftnuctn- dum, secundam ibi Caturcensis ecclesix sedem cxiste- re apostOlica diffinitione statuimus, atque primatum cunctarum haberi ejusdem diocesis ecclesiarum ; & interdum ibi ordines mysteriorum ab episcopo Carurcensi congruis temporibus gencralirer fieri, & ipsom eccle- fiam sub nullius unquam potestate redigi pari mOdo de- crevimus. Abbas autem ipsius lod ab ip 10 episcopo in ipla cui praeponitur ecclesia benedicatur, nisi forte a Romano benedici voluerit pontifice > in hoc sibi præstita reverentia. Nulli præterea archiepiscopo, vel episcOpo, aut cardinali sic facultas illum excommunicandi, nisi tantum Romano pontifici. Sepultura quoque illic prz ] cunctis aliis ecclesiis liberior habeatur > nullufque defunctus ibi delatus a sepultura prohibeatur, nisi propria culpa exigente, fuerit anathema. Monasterium denique functi Qutnctini de Galliaco, & cœnobium eremitarum Conchenfe, & illud de * Lonante, & omnes alias eccle- fias a præfcnrc rege eidem loco datas9 cum cunctis ad fc pertinentibus, necnon uni ver sa que a quibuflibet fidelibus collita sunc vel fuerint > Anastasio abbati a nObis benedicto, ejusque succestbribus perpetuo jure poffiden- da censemus ; auctoritate simul sanctæ Romanæ ecclesix & beatorum apOstoIorum Perri & Pauli & nOstra, hoc per decretum hrmantes. Si quis Vero buicsanctioni nos- rræ in aliquo ot>ViaVerir, Sc habiutOribus illius loci molestus cxtiterit, & cx his quædlcta sunt aliquid irritum facere voluerit, si non admonitus SC correxeritj pro Tomus f. iDURCENSlS. 4J < contemptu apostolic* sedis, proprii gradus amiffionc mulctetur > & fub anathemate redigatur 9 cujuscumque gradus vel conditionis fuerit. Actum publice in eodem monastcrio vii. idus Novembri*, anno dominicx ineat » nationis dccl V. ihdict. vii. anno vero IV. domini Stephani Papæ II. Data per manum Perri fanctæ Romanæ ecclesiæ chaCtuu cardinalis, vx. idus Novembris. Hanc bullam commemoratam ab Vrbano 11. contendunt Figiacenses, ex tefimonio Clementis Papa V. in bulla data A veni one anno dominica incarnationis millefimo tre^ centefimo, tertio id. Man, pontificatus anno quarto.’Verum hoc anno minime sedebat Clemens V. Itaque interpolationis expertes non credo tam bullam Stephani II. quam alias ad ejusdem confirmationem a Figjacensibus laudat a si ) quod tamen litteris Stephani auUoritatem omnem haud detrahit. XXXV. Pnschnlis I. consecratune ubs se Aymxrttm abbatem Figiaci mittit ad idem monnjltrium dejlru- Itum penitus & monachis defiitutum, ut in priorem illudfiatum rejHtUat : & Conchenje.fsmili- ter desolatum ejujdem jurisdiltioni rcjlstuir. PAschalis episcopus, servus fervorum Dei venerabili fratri & ccepiitopo Srephano Carurcensi, £du- tcm. Fiacense monasterium in diocesi vestra firum, qLK>d anceceflbres nostri, propter quandctm simctitatis excellentiam, sub dispOsicione fui nxxieraniin is Sc dcfensio- uis habere voluerunt, & privilegiis lpecialirer lubiima- verunt, nunc novimus cste destructum » ieniquea paganis concrematum, & monachos ubiaue disperfos. Quæ de Causa doloris affectu ram sacrarirfimi ecclesix, qux a Christo dedicata fuifle cognoscicur, sicut dccrcules lic- tcræ glorioCr memoriz domni Stephani secundi Papx, nobis tcstantur ostensir 5 dcsolationi compatientes i in ejus restaurationem, prout postibilitas requirit, lblici- tudineni adhibere curaVimus. Hujus itaque negotii ac laboris venerabili fratri nostro Aynuro commitrentei præcipimus 9 Sc pro suorum absolutione peccaminum > uc eundem locum ad priorem statum reformet, atque monachos ibi aggreget. Ideo namque ille a nobis monachus & abbas benedictus cst, ut clericos ab ipsa CCcle- ) sia, temerario ausu, Abi usurpatum auferat dominatum ; Sc monachorum, quemadmodum fuerat 3 ibi rcstituat : quorum vestrx auoque beatitudinis solicitudinem, ut in cunctis eum adjuVare Velit admonemus, thesaurofque ac libros, Sc siuictas reliquias > necnon Sc cuncta quz propter timorem gentilium in Capdenacensicastro deportata fuistc nolcuncur, reddi sibi absque dilatione mandamus j castrum etiam eundem monasterio restltui, sicut olim Innanti aClodoVeo rege datum fuerat, praecipimus. Filiosque nostros charistimos Villelmum & Girbertum milites, qui sunt ipsius castri seniores admonemus, ut abbati Aymaro adjutores in orationibus cxlstanr, Sc jus suum 9 suique monasterii tam in fc ipsis, quam in castro 9 vel in proprio honore, quem ex altare Fiacensi haberedebenr, recognoscant. Omnem przterea

honorem, monasteria, vel ecclesias qux a Pipino rege » vel aliis regibus 9 scu bonis viris eidem monasterio concesta sunr>& illaqux a prædictoCIodovco loco Innanti prius erant data 9 ficuti chartarum auctoritas affirmat 9 Ay- nuro Sc succeflpribus ejus poffidenda perpetuo jure cen- semus. Monasterium ergo quod Conchas nominaturi sub ejus regimine, & abbatis Fiacensis, quemadmodum olim fuerat 9 concedimus

Sc, ut eum in priorali digni-* tate, quia dcstructum est, rcstaurer, commonemus 5 ea. siquidem libertate prrdictum monasterium donamus t qua a beatz men ; oriæ prædecestore nostro Scephano do natum est : videlicet ut nullius episcopi vel alicujusper- fona : excommunicationi subjaceat, præter solius pontificis Romani, neque sub alicujus ecclesix dominatu redigatur., ni fi ? olius Romanæ ecclesiæ } & ut liberior ibi /cpulcura habeatur > Sc cetera quz in decreto ejustkm Fij 44 I N S T R l antecelleris nostri, in eadem ecclesia posira, scripta sunt, inconcusta serventur. Si quis vero huic nostræ vel illius conccstioni contrarius extiterit, & abbati Ay- mctro, aut ecclesiæ illius habitatoribus molestus fuerit, & corrigere SC noluerit, & proprii gradus damnum incurret, & vclut prophanus & incorrigibilis anathema permanebit. Dacum Laterani per manum Gregorii S. R. E. diacOni, nOrarii sacri palatii, undecimo calendas Maii, feria secunda post octavas Paschæ, indictiOnc 15. anno dominicæ incarnationis octingcntesimo vigcsi- mo fecundo, pontificatus aurem domni Pstschalis Papæ quarco, qui in numero pontificum centcsimus habetur. XXXVI. Notitia de abbatia Figiacensi > Cluniaco ] data. DlVina consiilcns clementia mortalibus naturakm & generalem legem mentibus indidit humanis, uc quisquis proprium detrimentum agnoscens, perquirar libi utile Sc proficuum. Igitur monachi Figiacenfes præccr communem legem privatam etiam de fuo provectu Sc profectu habentes, cum jam per multa annorum curricula sui neglectores extitiflent : tandem largiflua DOmini inspirati bonitate, multis laboribus deiu- daVerunt, quo pristinos vitæ erratus in melius corrigendo emendare potuiflent. Ad postremum sub regula patris Benedicti degere & vivere parati, elegerunt in DOc dOinnum HugOnem abbatem Cluniacensem pari voro communi, quatinus sicuc proprio pastori illi c obedirenc, Sc ipse ut peculiaribus OVibus deinceps agenda provideret. Qni in primis istud omnimodis pertin melcens, Sc nullatenus adquiescens, postmodum sua- sionibus & impinctionibus, ut ita loquamur, domni HugOnis tunc temporis sixæ congregationis profesti monachi •> cujus dominio antequam monachicum habitum isdem locus, videlicet Figiacus suberat, victus habens etiam inde auctoritatem Sc permifiioncrti domni Geraldi cardinalis Romani & episcopi Ostiensis, qui illis diebus in locum supervenit, pariterque laudationem Sc Sc astensum Begonis domni Hugonis filii, tam loci quam patriae procuratoris Sc dominij necnon domni Geraldi Caturcensis episcopi* sed & comitis Rotenorum Raymundi Sc Willelmi fratris ejus comitis TolOfani, quibusoiam fratribus suis illuc directis, locum secundum E regulam soncti Benedicti innormandum siisccpit. Hoc intervallo venerabilis memoriæ Hugo Begonis pater, viam uniVeriæ carnis ingreditur, resque semiperacta relinquitur. At Bego ardens animo ad effectum perducere quOd pater siius morte præVentus non potuit, legatione siia optimatum suorum domno abbati Cluniacensi directa, ad vifitandum Sc ordinandum locum, eum re- inVitat. Quid multis 1 cepto consilio, dimistismaximis negOriis, hoc iter arripuit, ac tandem post nimiam fui fatigationem, ad jam dictum locum pervenit, ubi domnus Bego ante illum veniens, quæ bene mandando promiserat meliori executione adimplere prOcuravic. Sane primo seOrsum tOta causii ventilata & inquifita, omnes malas consuetudines Sc rorturas, quas illi k>co hactenus fecerat, diorum nObilium usus cOnsilio verpi— j vit ac dimific 3 Sc postea in generali capitulo praesentibus domnoHugone Sc domnOHunaldO abbaribus, cum riOiinullis fratribus Cluniacensibus > sed Sc Figiacensi- bus *9 tunc ut primum domnum HugOnem abbarem Sc pastOrem suum una & eadem sententia eligentibus Sc proclamantibus, palam a k>CO suam prOgcnicni alienavit, & in perpetuum extorrem reddidit, ac pOstmOdum DOtnino Deo Patri, Filio, Spiriruique siincto, in cujus honore est attitulatus > eumdem lOcum pro abfOlutione patris, matris > suOrum suæque prOgeniei peccatorum COnccflit> Sc dOmnO Hugoni abbati, suisque succeflbribus Sc 1OCO Cluniacensi ad Ordinandum & serVitlO Dei difpOnendum submisic ex tunc, Sc in antea per omnia frcula fxculOFum. Ubi Ob mOnimcnrum tantæ rei Sc iplc Sc sidi, partem Sc societatem omnium beneficiorum MENTA priVatorum Sc publicorum totius Cluniacenfis congregationis acceperunt ; quique in astipulationc & affirmatione nominarim * sucmotatis. Approbavit quoque Sc laudaVit domnus Bego, atque sui optimtltes fratrum Clu- niacensium conceflionem, ac suam prædictoloco factam werpitionem Sc relaxationem muniri ac roborari regalibus præceptis Sc apostolicis privilegiis^ut nullus deinceps absque damno & periculo cujusquc ordinis, honoris, vel potestatis, promiscui sexus, aut æcatis, audeat Vcl præfumar, tam notabilem Sc fblemncm liberali catem quocumque modo infringere vel calumniari. Quod si quis heres aut proheres domni BegoniSjVcl qua- » lllcumque i mini fla persona, conccmto Deo Sc sanctis ejus œntrahoc aliquid contradictionis molitus fuerit > nisi resipiscens pœnituerit & emendaverit, sors ejus &■ pars fit cum Juda traditore Domini, cumque Dathan Sc Abiron, quos vivos terra absorbuit, Sc cum his qui dixerunt Domino : recede a nobis. Factum est autem hoc memoriale vel charta descriptionis, anno ab incarnatione Domini MLxxiv. indictione xii. præfidentc sstnctx Sc apostolicæ sedi domno GregorioVII. Papa, secundo anno papatus ejus, Francorum regnante rege PhilippO. Est autem hoc scriptum Fiaci publice factum Sabbaco in die B. Lucx cVangclistæ. Signum in primis domni Begonis. XXXVII. Begonis charta qua offert Cluniaco abbatiam Ftgiaci. SUggerente summa Sc inseparabili Trinitate, ego BcgO filius HugOnis de Calmonte, Ostero &dono ad altare beati Perri Cluniacensis ordinarionem abbatum monasterii Fiaci, siVe monachorum omnium, præ- sentium scilicer Sc futuiOrum, ut sit in manu praesentis abbatis Cluniacensis, Sc eorum qui pcst eum Venturi siint, ut ordinent eum secundum regulam sancti Benedicti : Sc hOC * facto pro redcmtione animarum patris mei Sc matris mcæ, Sc omnium parentum meorum, uc sit stabilein perpetuum, Sc sine mendacio Sc fraude. XXXVIIL Urbanus Papa II. in concilio Nemausensi contro- verfiam mtcr Cunchenfes monachos & Figia- cenjes componit, cJ* utrique monajlerio proprium abbatem tndulget. URbaNus episcOpus serVus serVorum Dei. Cum pro negOtiis ecclesiasticis in partes Galliæ Veniste- mus, apud ArVcrniam largiente DOmino plenariam fy- nodum conVOcaVimus* Illic a Conchenhs monasterii fratribus reverendæ memOiiæ Gregorii septimi Papæ litreræ præsentatæ sunt, praecipientis Figiacenfe cœ- nObium COnchensi cœnebiO uniendum > Sc quia per idem tempus ucrique k)CO abbares prOprii præudebanc, alterutro dcfunctO, eum qui supedtes cilcc, ucrique mo- nastcrio præferendum. COnchensis itaque cœnObii abbas, quia contra litterarum ipsarum tenOlem substicu- tus fuerat, in eexiem COnciliO depOsitus, Sc Figiacensis,

qui supervixerat, ucrique foco prælatus cst. Cœpitergo inter utrumque mOnasterium dilcOrdia ranta Ver fari, uc Sc bOna plurima di straherentur, & animarum ialus detrimentis maximis pcflundaretur. Præterea, cum ad aures Cluniacensis abbatis hujusinodi cOnsticutioperve- nilTer, cœpit supradlctas GrcgOrii Papæ litteras tan- quam furrepcirias calumniari, Sc definitiOnem ejudem ncgOtii, ic præscntc aliter perpetratam testari > quando- quldctn ab eOdem pOntifice Figiacensis locus Conchensi mOaasteriO per priVilcgiuin fuerit superpOsitus. Igitur cum largiente DOminO, tertia per instantiam nostrarsi apud Ncmausum synOdus COn veni flet, cœpit ejusdem ncgOcii quæstiO graViter agitari. pOst longum Veio super hac re epiicOpOl um abbatumque tractarum, placuit cum prO apOstOiici priVilcgii COnscwatiOnc, tum pro COmniuni mOnasteriQrum siilutc, ut utrique l©(jo > sicuc E C C I. E S 1Æ C i ante fuerat > abb s cardinalis re fl i rueretur ; & tam Fi— A giacentcs moiv.chi quam COiichcnks, sub pmprii abbatis cura deinceps & nrovisionc pcrlistcrent. Ec nOS igitur commune COncilii decretum apOstOlicx auctOritaris pOndurccOnfirmantcs, dchnklOms huius Ordinem pcr- pctuO pcrnunGnuni, nOstri nominis litteris annotari > ligi ii nOstn pr.vccpinius imprcstionc Armari. Si quis aurem hujiilcc <.k finitionis tenorem temerario ausu tuc- nr conatus infringere, sciar le apostolicx indignationis ultionem incurrere, & detrimentum sui ordinis vel Osti- cii invenire. Actum in concilio apud Ncniausum > in cccklii hnctæ Mariæ, septimo idus Julii, anno dOini- nux incarnationis Mxcvn. indictione * iv. anno ve- ro pOntiiicatus domni Urbani papæ secundi nono *. Dacum apud vallem Flavianam, in monasterio sancti /Lgidii, idus Julii. p XXXIX. Epifiola R. abbatis Moyfiaci> de cicci Ione abbatis Figiaci. VEnerabili in Christo patri, ac dOtninO H. Dei gratia ClunictCcnsi abbati R. humilis abbas MOi- siacensi », obcdlcnriamnm debitam, quam devotam, cum fallite. Cum vacante ccdcsii de Figiaco venlflc- nu

sad d : ctum locum de mandato vcstro, & vicevcf- rra prOCcdcrenws in ordinatione prædlctx ecclesiæ ; repi obara electione cujuldam perlOnæ tanquam nulla, elc- ctioncm RciulOiuli dcCafi canonicam atque legitimam, & de pciiOna iJonca, auctoritate in hac parte nObis COliinHlla, dignam duximus COlihrmandam cOnfir— ( piavimus 9 (applicantes quatinus præchctam confirma- rorcm lacuin & gratam haocatis.Datum an. MccxxxVii* nuiisc Maii. X L. Alia eptflola R. abbatis Moifiaci » ad H. abbatem Cluniacensim » de electione abbatis Figiaci. REVcrendO in ChristO patri H. Dei prOVidcntia abbati Cluniacmsi, frarcr R. dictus abbas MOi- siacenfis, falurcin, & obcdicnciam tam dcbltam, quam devotam, cum animi rcVerentia & hODOrc. Pa- tcrnitati vcstrx n.finuatiOnc præscntium intimamus, qu cum de peisOna Venerabilis & chanstimi fratris ncstri W. cie Bccenis in Figlstcenfcm ecclesiam nuper I fuerit electio celebrata : r.OS ipsius pcrfonam cognOsocn- tcs litteratam, idoneam & hOnestam, tanquam ejus cujus cODVci IcttiO nObis ab infantia fuit nOta, ipfam clec- tiOncni auctOritatc vcstra confirmavimus. Prædictus vero W. piOimlic in manu nostra coram multis, tam clericis quainlaicis, Obcdlcntiam & fidelitatem VObis& succcHOnbus Vcstris, de Cluniacensi ecclesiæ in perpetuum ObscrVandam. PrOimsic etiam quOd eandem promi ilioncin sOlcinnisarer COsam VObis in Cluniacenu ec- cldia infra annum. Datum *Cluniaci anno DOmini MCCXLIII. XLI. Charta electionis Aldcmari in abbatem Figiaci. ANiiO ab incarnatiOne DOmini MCCXUV. dic Sabbati ante nati vitarem DOmini, nOs conventus Fi- giacensis nOturn facimus univcrfis præscntibus & futuris, quOd cum nOS & ecclesia Figiacensis esscmus pastO- ris sOlatio destituri, nOS VOcatis Omnibus qui de jure VOcandi erant, capitulum nostrum Figiacen<c lntraVi- mus, prOUt est inOris, de futuri pastOris clcctiOnc tractaturi : qui unanimiter de communiter pOtcstatcin nOs- tram prOVidendi, pOstulandi, eligendi aobatcm & pas- tOrem nObis de eccscsix Figiacenli desolatis, cOntulimus priOri, de decano, de elcniOsynstrio, de camcrariO, & priOsi de TOurit, & priOri S. Felicis, monachis, & fratribus ecclesiæ Figiacensis, & transtulimus in eOsdcm : prOmirrentcs firmiter, & ab unOquOquc nOstrum, jura- nicnto corpOialiter facto de præstrco, quod nos illum ha- IDURCENSIS. 4y bcrcmus & reciperemus ptxcife, abfque aliqua COnrra- dlctiODc in abbarcm & pastoiem, pro abbate & pastOrej quem prarfati electores a nebis conCoiditer instituti » nObis de CCcksiæ Figiacenli per electionem, pOstulatio- ncm SCU nominaciOncm providerent. Qui præfdti electores unanimiter de conCorditer » invocata Spiritus sancti gratia, rcligiOsum virum Aldemarum celerarium & niOnachum Aurcllacenscm > honncstx conVcrsationis dc fainæ laudabilis, in prædictO c.ipitulo dicta dic nominaverunt, de elegerunt in postulandum : quam electionem & nominatiOnem uni ver si de finguli laudaVimus de ap- probaVimus, Deo gratias referentes. Tcstcs autem, dee. Et quia nos præfati conventus sigillum proprium non habemus, rogavimus venerabilem patrem P. Dei gratia abbarcm Mauziacensem, uc iple in testimonium sigillum suum apponi faceret huic clmrcæ. EtnOS P. præ- fatusabbas, ad preces pi.xsoticonventus, flgillumnostrum prOprium apponi fecimus huic chartx : & ego priOr : & ego decanus : & ego elcmosyiurius : de ego camerarius : de ego prior de Toirac : de ego prior S. Felicis, præfati elcctoref sigilla nostra poluimus huic charcx in tcstimOniuai rerum omnium præmiflarum. XLIL Infirumentum episcopi Clarotnontani » de electione scilicet Aldemari in abbatem Figiaci. NOs Hugo Dei gratia ClarOmOntensis episcopus, notum facimus uniVcrsis præsentes litteras inipec- turis, quOd cum ad Venerabilem p.atrem Guillermunij

Dei gratia venerabilem abbatem Cluniacensem, reli- giOsi viri decanuS, & infirmarius Figiacenscs, Se prior Garderiaci acceflilscnt > eidem ex parte prioris de conventus Figiacensis ecclesix humiliter supplicarunt, uc fratri Aldemaro monacho, quem unanimiter libi elegerunt in abbatem, confirmationis munus impendere dignarem r i eidem formam electionis factæ, & conVentus lupcr his litteras praesentantes. Prædictus vero abbas Cluniacensis ex suo officio volens agnoscere utrum in his canOnice proceflillent, invenit memoratum conventum Figiacensem, pro eo quod decimam istius anni 2uam dOminus Papa eidem Cluniacensi abbati a toto luniacensi ordine persolVendam COncesterat termino statuto, nOn fOlVerint, excOmmunicationis sententiam incuniile. Quare idem abbasCluniacensis> habito su- > per hoc diligenti COnsilio, electionem hujusinodi re- ErObaVit & callavit, utpOte ab excommunioxis celeratam

qui Figiacense » monachi, tam pro se, quam t>rO COiiVcntu Figiacensi petierunt & obtinuerunt abfo- utlOnis beneficium ab eexiem, recepta prius satisfactione de decima, pro qua eranr excommunicari. Quia vero mcmOrata Figiacenhs ecclesia in medio pravx de perver- sæ nAtiOnis dignOscitur este fica, de multis deoitis dc graVaminibuS est opprefla ; dictus abbas Cluniacensis diligenter cOnsidcrans > quOd mora pOstct dictæ Figia- ceniieCClcfix periculum nOn iTKxiicuni generare, eidem VOlcns paterna sOllicitudine proViderc > Deum habens præ oculis, de Aldem.no Cluniacensi * lnOnacho, viro urique religiOsO, prOVidO de hOnestO, dictæ duxit Fi- giacensi ec. leliæ prOVidcndum, ipsum inipsa dicta Fi- giacensi ccdesia instituens in abbatem. Qui Aldemarus eidcin abbati Cluniacensi fecit Obedicntiam manualem, dc in nOstra præscntia rejrOmisic. Acta sunt hxc apud SaViniacum nObis prælcntibus, de ad instantiam partium, Videlicet abb.uis Cluniacensis, & prædictOrum mOnadiOrum Figiacenfium omnibus (upradictis interfuimus, ac prælcntibus litteris sigillum nostrum appo- luimus in tertimOnium Veritatis. Datum annO mccxliv. mense Januarii. EgOjacObus prior Mardgniaci interfui &subscripfi. t Ego frater A imo interfui de subscripfi. t Ego jOhannes archidiaconus Cluniacensis interfui dc subscripfi. f EgO frater Henricus interfui & subscripfi. t EgO frater Willclmus cOnstabulus inrerfui de (ub- fcripsi. f EgO Guillelmus canOnicus Claromonten- » sis interfui de subscripfi. f Ego Martinus capellctnus domini episcOpi Claromontcnlis interfui de subscripsi. F iij 46 INSTRUI XLIII. A Epifiola Bertrandi abbatis Aureliacensis, de electione Aldemari monachi fui in abbatem Figiat. REvetendo in Christo patri, ac domino Dei gratia abbati Cluniacensi, Bertrandus divina miseratione abbas Aureliacensis, finceram in Domino duritatem. Cum religiosus vir Aldemarus celerarius Aurcliacensis, unanimiter, & concorditer, & canonice in abbatem Fi- giacenfcm fuerit pOstulatus, Sc postulationi de fefactæ afTcnsum præstiteric, de voluntate nostra & astensu, Sternitatcm vestram clorandam duximus & rogan- m humiliter & devote, quatenus dbrnnum AI demarum virum utique providum & discretum, qui bon£ famx, religioso : vitæ, & commendabilis conversatio— B nisextitir, recommandatum habenrcs^postulationem dc se ipst> factam a figiacensi conventu, dignemini con-* firmare, Sc ipsum in suis justis petitionibus exaudire, cum ad regimen Figiacenlis ecclesiæ valeat pro certo idoneus reputari. Datum Atireliaci m. feria post Epi* phaniam, anno Domini mccxLV. XLIV. EpiftolaA. prioris Figiacensis, de feditione populi Figiacensis. REVerentiflimo in Christo patri, *cdominoU.Dd gratia Cluniacensi abbati, A. humilis prior Figia- censis, Cilutem, reverentiam Sc honorem. Paternita— C tem, ncc non sanctam religionem vestram credimus non latere, qualiter propter nuiiciam Sc sevitiam populi Fi- giacensis in præterico oportuit nos exire a villa Figia- censi, &remanfir ecclesia luis ministrisdesolata : fed mediante compositione venerabilis patris Parisiensis episcopi, in quo compromistiim fuit ab utraque parte super controveriiis & damnis illatis ecclesiæ, Sc jurejurando fuit firmatum, fuit pet ipsum episcopum definitum. Modo consiiles Sc universitas, fracta religione sacra- mcnti, quod deductum fiiir in compromimun, Sc sa- cramento prOVulgatum, (blita maligni ute non observant ; imo penitus omnes proventu— retinent, a quibus conventus in vestibus & victualibus ftirtentabatur. Praeterea noscar sanctitas vestra, quod villa est in tanta seditione & periculo propter disoordiam quæ est inter D burgenfcs Sc populum Figiacenscm, quod multum timetur de destructione villx pariter Sc monasterii : unde discretionis vestrx paternitatem humiliter & devote requirimus, quatinus confilium Sc auxilium vestrum electo hostro impendatis, ut ecclesia nostra jura siia postir coram domino rege, vel coram summo pontifice, fccun^ dum quod melius Vobis videbitur, obtinere 5 Sc hoc > si E lacer, faciatis quam citius poteritis, quia periculum est 1 mora. Et quia figillum conventuale non habemus > tigillo venerabilis patris abbatis Mauziacensis præsentcs litteras fiximus figilkri. XLV. Varia injirumenta pro abbatia fan&i Marcelli • £ ex archetypis defcripta. NO cum sit omnibus Cincte matris ecdefic fidelibus, ramposteris, quam præscntibus, quod domnus R. prepofirus & universiilis ecclesie beati Antonini conventus dederunt, Sc in manu Petri primi abbatis, Deo Sc beate Marie de Sepremfontibus, ctemaliter conces- ferunt terram que Fonsclarus dicitur, quantum infra cruces circumpositas continetur, ad construendum monasterium j pro qua terra monachi de Sepremfontibus, debent redaere per unumquemque annum clericis beati Antonini, prcscntibus & futuris, in die festivitatis ejus, unum morabetinum quinque sOlidos bene valentem. Hujus rei testes sunt, Ifarnus vicecome*, Sc Sicardus ▼icccomcs, Sc Hclias de Bona, Sc A. de Alci, Sc Um- JENTA bertus de Fontanis, Sc Villeltnus frater ejus. Facta charta anno ab incarnatione Domini nostri Jcsu Christi Hcxxtiv.indict. xn. Innocentio Roinano pontifice, Ludovico rege regnance.Ego R. præpositus subscripsi.t Ego Bernardus Bcrengarius canonicus subscripsi. t Ego P. Sigfredus subscripn. t Ego Martinus subscripsi* t Sigfnum Geraldi> qui hanc chartam fcripsiu Notandum qnodhac charta fit denticulata. ARmandv s de Montepezato Sc fratres ejus dederunt locum sancti Marcelli Deo Sc beatæ Marix, in manu Petri primi abbatis de Sepremfontibus. Dictus vero abbas suscepit eos cuihoranibus beneficiis qux in loco de Sepremfontibus fiunt, fiye factura sunt ; & si converti voluerint, vel ibi (epeliri, sic fratres susci- piantur Sc sepeliantur. Hujus rei testes siinc Arnaldus Auti} Bernardus de Sancto Ciricio, Sc Bernardus Gri- maldi cappellanus. Willelirus veroAimonis Sc uxor tjus dederUnt & dimiscrunr decimam prædicti alodii in manu Petri primi abbatis de Sepremfontibus. Postca filii ejus Willelmus Aimonis > de Bernardus & A imo, & Gincslus & Arnaidus, Sc ipsius terre decimarii Arnaldus Sc Geraldus & Bernardus, dederunt & COnccs- serunt, sicuti Willelmus Anno Sc uxor ejus dederant in manu Raymundi abbatis. Hujus rei testes stint Bernardus Gaucelini, Sc Bernardus Aimonis, Scc. Sine temporis nota. ANno ab incarnatione Domini mcltx. indictione •.. epacta nulla, concurrente fecundo luna xi. Y. idus Augusti, domno Adriano summo pontificeexis- trnte, Ludovico piiffimo rege Francis imperante, Ge- taldo Hectore Caturcio episcopante, Raimundo Gon- suleTolosensi, Guillhelmus ae Pomaret dedit Deo& {ancte Marie & habitatoribus Septemfoncium, in manu Bernardi abbatis, quicquid juris & rationis habebat Vel habere se credebar in tota terra de Fostat-franc. Ita. fine, ut fi quando ipfe, vel filii ejus religionis habitum accipere voluerint in eodem monasterio, fiilyo jure ordinis nostri suscipiantur* Eodem pacto dedit Geraldus de Solario cognatus ejus. Hoc autem sciendum quod ubicumque moriantur Guillhelmus scilicet, vel Geraldus, pro eis, sicut pro fratribus nostris, facturi fumus* Hoc donum factum est juxta ecclesiam fancti Martini Montispisati. Hujus rei testes siint Armandus de Ma- æeriaco Caturcensis canonicus. Annandus de Monte- pisoto gener Guillelmi de Tolosa. Raimundus de Sal- vaniaco. Petrus Bernardus de Pino, Sc Guillelmus fra-A ter ejus. ARnaldUs Bernardi Montistavardi, Sc Braida foror ejus, concedunt Deo Sc lincte Marie, & Bernar- do abbati fancti Marcelli, ejusque siJCceflbribus, Sc omnibus fratribus ibi Deo servientibus honorem de Vaca- rescas. Facta charta anno ab incarnar. Domini mcLxiii. luna Vii. rcense Januarii, regnante Ludovico rege Francorum, Raimundo fancti Egidii consiile cum Enrko rege Anglorum litigante, Geraldo Hectorem pagoCaturcensi prefidcnte. Hujus doni testes sunt Vil- lclmus capeUanus de Biule, Armandus vicecomes Bru* nequelli, Annandus de Artiga, Scc > Sc plures alii. CUm inter monachos de Sepremfontibus qui in loco /ancti Marcelli morabantur, & decanum Sc monachos Cariacenses maxima discordia diutius agitaretur, causii pacis Sc concordie W. abbas de Septemfontibus & Arnaldus de Brafta, qui tunc temporis siincti Marcelli prior dicebatur, predicto decano Arnaldode Mota, & monachis Cariacensibus tali pacto l. solidos accommodaverunt, ut quicquid in prædicto loco sancti Marcelli decanus Sc eiusdem ecclehe monachi juste vel injuste exigebant, nicnil ulterius requirerent, nichil ulterius in perpetuum exigerent ; donec ad inauisitio- ncm Sc voluntatem abbatis Sc monachorum de oeprem- fontibiis, eosdem l. sOlidOs reddi Hujus rei testes sunc Willelmus Macips, & fratres ejus Pontius S& ECCLESIÆ C Raimundus, & Robcrtus de h Brosa. Facta sunt hec j Eugenio Cincte Ronunz ecclesiæ prefidente, Lodovico rege Francorum, cum manu valida & exercitucopiofo Iheroiblimam prosiciscente. Hoc efl anxo mc x t v 11*. Gregorius Papa X. confirmavit donationes, & c. abbatia saxBi Marcelli, balla data Lugduni nonis OSobris 9 anno III. fui pontificatus. XL Y I. Bulla Wrbani Papa IV. pro Carda Dei. URbaxvs episcopus servus fervorum Dei > dilectis filiis abbati Sc conventui monasterii de Garda Dei, Cistercicnsis ordinis, Caturcensis diocesis > salutem Sc apostolicam benedictionem. Devotionis vestrc precibus inclinati, auctoritate vobis prcsentium indulgemus, ut posfcstioncs & alia bona mobilia Sc immobilia que liberas personas fratrum vestrorum ad monasterium vcf- crum mundi relicta vanitate convolantium & profef- sionenr facientium, in eodem jure succcstionis, vel alio justo titulo, fi remansiflcnc in scculo, conrigiflcnt ; Sc ipsi pOtuistcnt libere aliis erogare » feudalibus rebus duntaxac exceptis, pofficis petere, recinere, ac etiam retinere. Nulli ergo omnino hominum hanc paginam, Scc. Datum Virerbii x. calend. Marcii, pontificatus nostri anno primo. EXrat & diploma pontificium Innocentii Papa IV. quo monaflerium Jantla Dei genitricis dr virginis Maria de Cuflodia Dei, Caturcensis diœcesis sub beati < Petri & sua protc&ione sufcipit. Statuentes ( inquit,) ut ordo monasticus, qui secundum Deum Sc beati Benedicti regulam, atque institu- tionem Cisterciensium fratrum > a vobis ante concilium generale susceptam, in eodem monasterio institutus este dignoscitur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter obtervetur. Deinde singillatim nominantur omnes pofscffiones mo- xafierii in eadem bulla, in qua nihil notatu dignum occurrit, nisi quod illud monaflerium a suo exordio Cifler- ciensi ordini additlum non fuerit, ut liquet ex his pontificis verbis. … Hec propriis duximus exprimenda Vocabulis j locum in quo ipsum monasterium situm est cum omnibus pertinendis luis •, in Caturcensi diœcesi de Vi— ; meniers, & de Fla is ecclesias cum decimis Sc omnibus Grtincntiis earumdem 9 siincti Petri de Siurac, sancti artini Sc Christophori ecclesias, cum decimis Sc omnibus pertinendis earumdcm, quas idem monasterium antequam Cisterciensium fratrum instirura susoipcret, postidcbar. Grangias quas labetis, Scc. Denique conceffis eidem monaflerio pluribus privilegiis, suscribit summus pontifex cum ollo cardinalibus. Darum Lugduni per manum magistri Marini S. R. E. vicecancellarii, v. idus Maii, indictione vin. incarnationis Domini anno mccl. pontificatus vero domini Innocentii Papæ IV. anno vn. ANno ab incarnatione Domini m c l x x i i. Raymundus COmes Tholosæ siiasii & consllio Guillelmi de Mella vicarii sui, Gcraldo tertio abbati Gardæ-Dei > Sc fratribus, conccflit terras quas acqui- sierat a Petro abbate Aureliaci, Sc a Sicardodecano Cayraci, videlicet totum honorem cx inrcgrodc Vi- minario Sc cTEfparzac, Scc. Mxc omnia stabilivit Guillclmus de Mella, & COnfir- mavit, Sc conceffir per voluntatem Sc mandatum CO.ni- tis adecclesiam de Maceriis lancti Bcrnardi feria secunda, tcstibus Sicardo decano Cayraci. B. de Pcrclla monacho suo. B. Ursino. Stephano priore Gardæ-Dci. G. subpriorc. UgOne cVAnrcjac. B. de Larriga, & Armando fratre suo. Pccro rectore de Grazina. Bcrtran- do de Montepczato. P. cellerario. Rege FrancOrum regnante Philippo, ScG. Caturcensi eplfcOpo. Eodem anno idem Raymundus comes ThdOsx ac- ADURCENSIS. 47 quisivit a fratre Odino priore hospitalis soncti Ægidir » Sc a fratribus hospitalis sancti Amantii Annando Sc Bertrando xxx. censuales solidos auos fratres Gardx-Dei pro decimis grangix de la Costa fratribus hOCpitalis reddere solebant, necnon & reliquas decimas Sc omnia J juris ecclesiastici quæ fratres hofpitalis sancti Amantii exigebant : & hæc omnia dedit & conceffit Deo & sancte Marie, Sc Gcraldo tertio abbati Gardæ-Dei, & cunctis fratribus illic regularem vitam profertis in perpetuum pro commutatione grangix de la Boistonia. Actum iit. nonas Augusti die Dominica mclxxxi. audiestibus Sc videntibus G. Carurcensi episcopo, R. viccComirc ForenXs abbate de Figiaco Guillelmo de Balagucr, Guillelmo de Mella, fratre Guillelmo de Vienna capel- lano prioris sancti Ægidii, Ebrardo Geraldi, G. liib- I priOre Gardæ — Dei, P. Constancini *> regnante rege Philippo, Sc G. Carurcensi episcopo. Ex his subinserendum duos fuifse duntaxat abbates ante Geraldum abbatem tertium Garda-Dei, quos etiam exhibuimus. Consule vitam sanlti Stephani abbatis primi Obafinensis, lib. 2. num. ip Epitaphium Antonii fOriole > abbatis Garia-Dei. CT gifl, Anthoine abbidegrand renom, de cCOriolle eut jadis le sumom i Lorsque la mortle frappa de sa darde, Doileur eftoit, & Me de la Garde, Prieur de Bridon de ce couvent aufsy, Auquel voulut que gifl son corps transy, A pouvres gens asait mainll benefices > Et saifl baflirmainll pompeux edlfices 9 Et mesmement le chafleau Cr la place De sainfl Michel, lequelparlong efpace Avoit efti fons eflre repare > Or efl son corps de sesprit scpari : Mais si la mort a son corps fitit molefle, Son ame soit an la gloire cete fle. Poures le&eurs qui paffez par icy, Priez Dieu quiiluyfacemercy. 11 trepafla IexxiV. de NoVembre mdxlii. XLVII. Charta Girardi Caturcensis episcopi 9 qua Bellilo- censi hospitali a Guiberto de Theminis, & Ay* glina ejus uxore recens erelio & fundato, ecclesiam de Tjsandolus donat. GDei Gratia Caturcensis episcopus, universis præ- . sontes litteras inspccturis, salurem in Domino. Cum nobilis vir Guizbcrnisde Themin as, ad honorem Dei Sc intuitu animæ sux Sc parentum suorum^uoddam hospitale cum quadam capella de licentia Sc voluntate cxprcsta claræ memoria : domini Pontii prædcccfforis nostri in nostra diocesi construxistct, in strata videlicet publica quæ ducit a castro de Theminas adoistrum dc Gramac, Sc ipsum hospicale de bonis suis juxta posti- & biliratcm suam latis competenter dotastec, attendentes magnam devotionem ipsius Sc siiac merita probitatis 3 amore Dei, Sc ad magnam inlhnciam & humilem petitionem nobilis memorati : ecclefiaindeYflandoluscum ornibiis pertinendis, in cujus parrochia est dictum hospitale sundcttum ; eidem hOspitali, communicsito bono* nim virorum consilio, liberali ter duximus coiKcdendam ; volentes quod orovenrus ipsius ecclesiæ, & reditus uni- vcrsi, juxu dilpoiitioncm dicti Guifberti quandiuvixerit, vel dominæ Ayglinæ uxoris suæ, d Guilberrum præccdcre contigerit siipradictum, vel post mortem ipsorum. Juxta dispofitionem præccproris hospitalis ejusdem, in usus hospitalis ipsius inregralirer committant ; excepta ramen COngriu portione, quam capella- no qui descrVicrit in eadem, de bonis ipsius ecclefiæ volumus aflignari. Verum cum dictam ecclefum Vacare 4S INSTRU contigerit, volumus quod ad iplam vacantem, dictus A Guifbcrtus, vel domina Aygliiu prædicta > fi przmore- retur Guifbertus praedictus, aut per decefliim eorum praeceptor dicti holpitalis 9 de consilto fpcaitn & sororum ipsius holpitalis, nobis vel succeflbribus nostris clericum præsentct ; & nrxsencaais, si idoneus fuerit, a nobis vel nostris succerforibus insticuacur in ca > & cu* ra animarum ipsius ecclesiæ committatur eidem. Et ne propter inopiam redituum & defectum contingat in Futurum quominus in dicto hospitali pauperes postint recipi, & edam peregrini, & alia exerceri in eo ope* ra caritatis i volumus quod prædicta ecclesia a quxstis & oneribus omnibus, quæ jure diocesono quandoque ecclesiis imponuntur, praeterquam a procuraciOnibus ratione vifitacionis debitis, sit libera & immunis. In ipsi vero ecclesia in lignum fubjectionis cachedraticutn I & fy nodat i cum retinemus. In cujus rei tcstimonium prælentes litteras tigilli nostri munimine duximus muniendas. Dacum anno Domini mccxLV. mense Mar- tik Eam dem donationem ratam habuit capitulum Catur* cense anno mccl. Porro quamvis Gu bertus Bellilocense sundafset hospitale sub Pontio episcopo, fundationis tamen infirumentum non nisianno mccliii. conscribi curavit. XLVIIL Excerpta ex monumentis Cartufia Caturcensis* GARBfcRTus, epilcopiis Mastiliensis, cimerarius Jo hannis Papæ XXII. nomine ejusdem Papæ, emit a fratre E. de Vitlanova magistro majore sanctæ domus hospitalis Ierosolymitani, domum hospitalem, & omnia qux fuerunt ordinis quondam militiæ Templi in civitate Carurci duorum millium & quingentorum flore* noram auri de Florentia precio. Acta fuerunt hec Ave- nione in camera habitationis reverendi parris in Christo domini Arnaudi, Dei gratia sancti Eustachii diaconi cardinalis, anno Domini mcccxx. die xxvi. Octobris, indictione ili. pontificatus Johannis anno v. præsentibus reverendis patribus dicto domino cardinali Petro archiepiscopo Acjuensi, Geraldo episcopo Lemovicensi, & Petro abbite lancti Saturnini Tololæ, & magnificis viris dominis Petro deOsta, Petro de Via, Arnaldo ] de Trian militibus de Cadurco 3 Scc. GAsberTUS Arelatcnsis archiepiscOpus, domini Papæ camerarius, religioso viro fratri Aymoni priori majori ordinis Cartusiensis amico cariffimo scribit nomine Johannis XXII. quatenus virum providum Sc prudentem Sc duodecim alios fratres bonos, idoneos Sc honestos procuret Cartusix Carurcensi. Datum Ave- nione die nx. Novembris. Abjque anni nota. Præfatus Aymo domnum Johannem de Lastana monachum domus Bonæfidei, & quondam priorem Vallis bonæ, priorem Cadurci constituit litteris daris anno MCCCXXVIII. mensc Novembri. JOHANNES XXII. concedit Cstrtusiensibus dortium de Templo vocaum in suburbiis Cadurcijdiplomate dato AVcnione xiv. cab Ja-uarii, pontificatus anno XIii. Item magistro Guillelmo la Cnapella præ.Osito de Navis in ecclesia Tutcllensi, Bertrandi episiopi Cadurcensis vicario generali mandat, uc Cartusienfes in realem postestionemdictæ domus inducat. Datum Ayc- niOne x. cal. Januarii, pontificatus anno xnt. Id autem « secutus est dictus vicarius generalis dlc Mercurii post Epiphaniam xix— Januarii mcccxxviii. ad requiiitio- nem domni jOhannis Fayni alias de Lastanna prioris B. M. de Templo, & domni Johannis Grostioculi monachi Cartusiensis, in præscntia canonicorum Sc cleri, consulum Sc populi. MENTA OÆpe laudatus Johannes XXII. unit Cartusix Ca- O durcensi ecclesias parochiales de Caziliaco, de Ju- maregis j ac de Montqustino diœcesis Cadurcensis, vi. cal.Octobris, pontificatus xv. Item ecclesiam sonctæ Crucis prope Montem acutum, vulgo Moncuc, x. cal. Julii, pontificatus anno xvn. Benedictus Papa XIII. eidem unit medietatem fructuum ecclesix de Broqueriis Rurenensis diœcesis, nonis Octobris, pontificatus anno xii. Item prioratum Ecclesiæ de Niontcgio, Asontech9 diœcesis MOntlsalbani » Datum Mastilix apud fanctum Victorem xm. cal. Januarii, pontificatus anno xin. GUiLtBtMus episcopu Cadurcensis^idemCartusiæ unit prioratum sancti Symphoriani de Canhaco > prope Castutium Bonetæ diaccus Cadurcensis. Datum & astum in castro nostro de Luzegio ix.April. mccccix. Quod Sc confirmayic in eodem castro cal.Jan. mccccxii. CApiculum Cacurcense inivit socieratem spiritualem cum Cartusiensibus ejusdem urbis > die xx. Aprilis anni mcccxci. qux renovata est die xxix. NoVcmbns anni mdcxy. XLIX. Ex Necrologio Eradicatorum Cadurci. DEcimonono Augusti, anno Domini mcccxlviii. obiit R. in Christo pater, frater Petrus de Bireto istius conventus, oriundus de Flaunhaco qui finceri/G- J me in ordine conversiitus Sc aptus > Sc multum sufficicns clericus in omni scientia liberali Sc divina, vero in merito fuit Parisius ad gradum sacre theologie promotus^ Et exinde magister sacri palatii factus exigente ejus suffi- cientia, ConVersatione Sc religione, que ubique in orbem Satentiflime rutilabant, per domnum Johannem Papam e Caturco astumtus est in episcopumMirapicen£ : m, ia quo gradu quantum de bono in melius, ac de virtute in virtutem vcstigia patris fui sanctiflimi Dominici fixu* tus proceflerit, paucis lirterisfcribinon potest. Hicrc* verendiffimus pater hujus conventus filius/ub cujus religione & disciplina fuit pleni Hi me eruditus, nolens dc ingratitudine reprehendi, tanquatn verus stlius menior beneficiorum, tam spiritualium, quam temporalium a conventu acceptorum, mulra beneficia quæ non sunt ) oblivioni tradenda, fecit. Dedic enim indumenta multum pretiofa. ( Et enumeratis singulis ornamentis, & re- censitis Hbris ac voluminibus, ita concludit auUor necro- logii.) Et hoc quod amplius conventui facere potuit > fecit ; nam cOnventum heredem instituit, Sc ultra septingentos florenos de Florentia, quos divifis temporibus ab eo habuerat dum vivebat, post ejus mortem habuic plusquam Octingentos ; & mulra plurst habui flet pluf- quam habueritjcd quia tempore mortalitatis magne anno quo siipra obiit, ob negligcntiam executorum in episcopatu omnia perierunt, quod non est culpa fua. Quare patres & fratres hujus domus qui nunc estis, & pro tempore ih fuuirum eritis, affectionem Sc benencia uni lumptuOfa oblivioni non tradatL ; ymmoomnem ingratitudinem radicitus postponendo in vcstris miliis & S aliis vestris, Un sacerdotes qua.n alii » orationibus secretis pro tam’otabili Sc benefico patre ad Dominum preces affectuofa &dcVous effundaris, cum scriptum fit : accepti beneficii memor eflo. Migratio ejus ab hOC feculo fuit decima nona dic Augusti, anno quo supra > cujus anima requiescat in pace. Arnen. Arnen. Amen. Et est scpultu^ retro chorum in capella soncti Thomx in fundo capclle in sepultura episcopali quefuic fabricata pro ip£b b. at Flauniac parochia ab urbe Cacurcenst, 3. lcuc. distita > prope caC trum novum Ratcru. S Nunc Petri tumulus lapideus, cl —vatus cum ejusocm effigie cernitur in Gucllo lamfta : Cadi nnx Sencnfis, cum hoc (implui cpiraphio. Hic jad R. P Fr. de Pncto ordinis Prxdicatonim conventus Cadurci filius, episcopus Mirapicenlis, qui obiit anno domini mcccxlviii. Tertio TErtio Octobris hodie debet dici mista pro domino Petro Beraldi canonicho Carurcensi, pro quo dominus Johannes Ginctiflimus pacerjtempore quo erat epis- copus ForOjuliensis, fecit emi xl. solidos Caturcenses annuales de legato quod dictus dominus Petrus fecerat sibi in tcstamcnto SUO. SExto OctObris obiit Arnaldus de Attrea parer quondam sonctlstimi patris domini Papæ, qui nunc est, Sc est sepulcus in Capella beate Agnetis > & legavit viginti solidus Cacurcenscs annuales, pro anniversario fuO, super domum quam inhabitabat tempore mortis sue, que est domus principalis & paterna, quam fecit de novo construi cfoininus Petrus filius suus, Sc renetur cos sOlverc dominus Arnaldus nepos ejus, qui nunc S11- percst. UT HE N ENSIS. 49 Confldnter lego in hoc necrologio optima nota de Ac- crea, 7*0^ efl conferendum cum Baluzio in notis ad vitœ Paparum Avenion. tom. 1. pag. Certe adhuc exs- tat turris pracelfa ditia domus a Petro conflrufla, juxta ecclesiamsanfli Bartholomai Cadurcensis, & vocatur la, tour de Deze. Pertinebat olim ad moniales Ordinis sanfli Dominici, nuncupatas les Johannies, nunc vero ad urbem Cadurcensem. Ex his certum colligi poteft Arrraldum non fuijse futorem, sed saltem civem fatis opulentum, cum legaverit XX. soiidos annuatim. Sane fiJohannes Papa XXII. fit e familia de Dueza, reperio in regeftis domus publicaCaturci, Arnaldum Dueza anno Mcctxxt. tertium civem Cadurci taxatumfuijse pofl duos ipso ditiores. Prat er ea in di flo necrologio Dominicanorum, de aliis bvr~ gentibus refertursi fuerint mercatores, fartores, &c. quod non dicitur de Arnaldo.

---