Gallia Christiana 1715 01/Glossarium
GLOSSARIUM. aoy GLOSSARIUM VOCUM CORRUPTIORIS L A T IN I T A T I S, A L I A RUMQU E peregrinarum his in Instrumentis occurrentium, de quarum sensu nostras damus conjecturas ; cum plurimæ in Cangiano desiderentur glossario. A ABon arb 181. col.2. a. rtcognosctndo & abo- nando di&o domino abbati, nomine quo supra, ca- ftrum, &c. forte abonner. Infra b. Ex causa recognitionis & abonationis pradi&a quinque solidos Tolosa- nos, pro j.solidis Morlanis : & unum aureum….. pro recognitione & abonatione pradilla. Abstukum 107. col. 1. e. pro ablatum. A capi ra, acapitum, pag. 35. col. r. a. Census insuper* redditus, & proventus, acapita aliaque jura. Pag. 136. col. a. c. Et terras ditia ecclesia…ad acapitum & inemphitheofim perpetuam, variæ siint hujus vocis interpretationes. Acapitum in priori loco citato signisicat jus debitum domino fundi. In altero loco, emphyceusin, empbyteose. Accaptarc, p. 23. CO1.1. a. idem ac emere, acheter. Ad- huC in multis Aquitaniae locis rustici hanc vocem in sua Vulgari lingua retinent. Aliquando etiam accap- tare est capere ad accapicum. AdVohationes, p. 51. col. 1. e. desaveus, ut sequentia probant : Advnhationes rfr recognitiones nova, qua ab ecclesiarumsub ditis fiunt. Afri, p. 89. COl. 2. c. Asu-os paffim ad ecclesiaflicos ordines oraren dentes, nulla ratione suscip’at. ObservaVi- mus hæc desumta elso ex quadam sancti GregOiii epistola. Conjicimus tempore Wandalicæ periecu- tionis clericos cx Africa fugientes in Iraliam sese recepiste, ubi ad cx filii solarium ficillinie admisti sunrad sacros ordines, quemadmodum yidcmus factum nostra ætare in gratiam Hybeinorum. Hac vero facilitate factum est, ut plurimi ne delectu fuerint ad ecclesiastica Officia promoti. Unde S.Grcgo- rius decernendum putavit, ut in posterum Afri minime paflim admitterentur ad ecclesiasticos ordines ; sed id fieret præmiflo fusticienti examine. Affare, p. io2. col. 1. a. Pro affari TrencataiHarum, & deCamargis, decem paria cuniculorum cum peUlbus, nomine census. Prædium rusticum signisicat > vel quzlibet alia bona. Cang. Aice in ablativo casii^p.jg. col.x. b. Donamssfimiliter in ipso Aice, vel in tpso miniflerio a ios mansos no- flros. Reperitur frequenter in charta hac, in ipso Aice. De hac voce nihil in Cangiano gloflario repe* rimus : nec ejus significationem divinare poruimus. Airale, p 51. col. 2. d. Airale quod infra civitaem an- teceffbres comitis habuerunt, habeant comites nunc & in avum\ ubi airale forte signisicat plateam, aream, Aire. Alberga, p. 39. col. 1. c. Auberge, & jus hospitii in aliquo foco. Zlmunia, p. 54. col. 2. c. Et Almunia qua fuit dei Benxipiello. Est przdii rustici spccies apud Hispanos. Aprisia, p. 41. col. 1. b. AEiltm reformationis per modum Aprisia agitatum coram honorabili… viro. Voxforensis inquisitionem significans. Arcetum, p 184. col. 1. c. Nec de filv is, pratis, landis, piscationibus, p’netis vel vineis censum quatere vel arcetum. Idem ac arceuram quod apud Beneharnenfes signisicat jus procurationis, seu hospitii. Argenfata, p. 54. COl. 1. c. Addens etiam viginti argen- fatas de vineis. Vox huc usque nobis incOgnita. Arnesium, p. 118. col. 1. d. Sub poena je. librarum, pro quolibet contra fac ente 9 QT perditioni ; arnefioram, vulgo hamois, eqwpages. Pag. 15 j. col. x. e. Cuilibet pro suis arnefiis 50. florenos auri. & paulo post>^w Osmesium armorum minutum. Arrandamentum paflim legitur, pro certo locationi* genere, arrentement. Arriga, p. 37. col l— a. Ex altera parte de illaartiga de orbo, usque in illa gutta de vu pe. Vox ! æc nondum nobis cognita, cujus tamen sensus utcunque deprehendi potcst ex artigalia de qua infra > nam ab arriga deriVari videtur artigalia. Artigalia, p. 179. col. 1 c. Qui infra hos eosdens terminos poffeffiunculas, atque artigalia poffidebaut. Infra c. Filii ejus & fratres corrigiam unam pojsidebat. Murtinus de Mezons duo artigalia, WiUrimus quoque de Mezons unum artigale. Forte est quaedam pos- seffiunculæ species. .Aflisiæ, p. 34. coi. 1. a. Vox forensis > quæ signisicat comitia publica, affises. Aucirent, aucire, p. 49. col 2. d. Forte pro auEl onari, KENDRE a 1’encan, ab auctio ncan… NEC in marcado homines nec fem : nas non aucirent. A Vere, avcria grofla, p. iiS col. 1. d. Q*od nuUa persona… audeat vel prasumat immittere seu immitti facere avere, seu averia grojsa vel minutayausd depascendi in terrisono prasentis civitatis. Authorgo, p. 171. col. 1. a. Donum 4 » conceffionem laudavit & aathorgauit’Willelmns, pro auflorisavit. B. BAjulus centies 9 idem ac balliyus, p. 9. col.i. c. Barbacana, p. J : • col. 1 • c. Quæ vox infra siepius repetitur, aliquod est munitionis genus, ut ex iis liquet : licentiam conftruendi J ! rfb tificandi… dislam macellam, cum pariete, & eccl fiam dr ba^ acanam pradi&as. Cangio est propugnaculum exterius, quo oppidum, castrum præsertimquc portx muniuntur. Barca > p. 38. col. 1. d. Dedit infra hos terminos de ipsa barta. Et p. 171. col. 1. a. Terrxs cultas & incultas, boscos & bartas, nemora, lapides, &c. Barta est silvx fpecies. Bastida, p. iStf. col. 2. d. Vol*mus quod nova baftida seu populationes fiant in terra ecclesia, extra muros civitatis….in quibusba/lidis & populationibus habeamus medietatem. Bastida signisicat munitiones, & alia quandoque sedificia ad nabitandum. Bastimentum, p. 57. col. 1. c. Medietatem caflelH…. de ipso baflimento quod ibi eft, & in antea saslum erit, bastiment. Baritoria, p. 14$. col. i. b. Si aliqua molendina sa&ura sunt vel batitoria, vel piscatorias. Forte idem quod baptitoria, seu moletrinæ ad tundendos pannos. Vide Cangi i dictionarium. Botaticus 3 p. 39. col.i. C. Omnes malas consuetudines, botaticos, albergas atque traginas. Botaticus est jus exigendi bottas seu pecuniam pro bottis, droii de bottage. Boveria, p. 193. col. 2. d. Boveriam de Puisseda cum pertinentiis suis, boveriam de Soys… boveriat de Thiezjim. Bouverif, a bobus qui ibidem nutriuntur > unde etiam deriVatur bouvier. Significat autem omne prædium rusticum. Breve congregationis, p. 13. col. 2. a. breve congregationis citjusl bet in capitulo alterius fuerit recitatum, fratribus defiinElis, fecundum usu< & confue- tudines suas, 7. diebus divinum officium persolvant. Hic maniscstum est agi de schedula qua una congregatio signisicat alteri morrem alicujus ex suis. Burdi^uli Vel Burdegula, p.96. col.i— d. Omnem de- cimam in pscatoriis de ponte… videlicet in BuVdi- gulis 9 & in cannatit t ! r in omni jlagno. Burdiguli videntur cfle quoddam stagni genus. C c ii j 2, 06 G L O S S / c CAldaria judiciaria, pag. coi. x. c. Conceffi… caldariam judiciariam cum maritiore. Id est caldariam in qua fiebant judicia per aquam calidam > scix jus hujus caldariæ. Caka p J7— coi t. c. Matos vero usus, caltas, tortitu- dines, diftrillionbs9 &c. in eodem monafterio dr in ejus dominicaturis… abrenuntiavimus, ubi calca signifi- care videtur rapinam, aut quid simile. Cambikgus p. 5. coi. i.e. Dono… vallem caninam, illot pinos, dr camhileges, drc. Nihil de hac vocc tegi, aut de ejus significatione conjicere potui. Caminum vel caminus, p. 175. col. 1. d. A camino Bur~ degalensi versus mare usque ad littus, drc. chemin. Cannata. pag. 96. col. 1. d. Idem ac Canneta, arundineta, ubi crescunt cannæ de arundines. Cantum, pag. 174. col. 1. b. Regia parti mille aureos in cantopersolvat. Quid hic sonec, in canto, non estin promtu explicare. CapucfcOlia, pag. 5. col. 1. d. Simili modo damus illam caputfcoham. Idem significat ac ibid. col. 1. e. Ca- bscola’is honor, scu officium cabiscolæ, vel cabisco- li. Adhuc plurimæ sunt ecclefix, in quibus est ca- biscolus Vel capiscolus. Olim sdiolx nomine in ecclesiis cathedra ii bus intclligcbatur collegium cantorum, cujus magistcr veluc caput diceoatur caput fcholx, &, postea per corruptionem cabiscolus, capi- scolus etiam caprilcolus, ut videre est p. 3. col. 1. C. Carnerum, Vel potius Carnerus p. 178. col. 1. e. Vnum quartum de camero, dr fi alias carnes dederit… 4 Pascha usque adfftnm S. Johan. Bapt. dabit carnes agninas. Carnerus idem videtur este ac carnciius, ovi, ut legitur in instrumcntoapud P. deMarcaJ.j. hist. Bearn. c.29. n. 2. Vt facerent tributum ollo car- ners, dr quatuor arietes. Camiprivium p.178x01.1. a. In pracipuis fftivitatibus, scilicet natalb Domini Dominica carniprivium Dimanche du cnnaval. Cartcri p. col. 1. c. Cum ecclefia… terris & fil- vis… & ad integrum per juosfines dr fuas ca teras. Scs cartiers. Carccragium. p. 191. col. 1. d.Officiales noftricompellant eundem adsolvendum ca teragium >siu perfonagium. Cafale. p. 51. col. 1 a. Qssod cafale & ho tus, qui funt juxta falam comitis… reftituantur. Cafale hic est vilia fuburbana. Vide apud Cangium varias casiI- lis lignificationes. C1SUS secundi refTorci. p. 34. col. 2. a. Videtur hic si- gnrficari superius tribunal ad quod proVocatur ab inferiori ; ex contextu : Cafibus fecundi re/sorti dr fupcrioritatis noftra. • • folum exceptis. Cathcdraricum. p. 48. col. 1. b. Jus episcopale seu pen- fio annua quæ in signum subjcctionis solvitur. In ipsa vero ecclesia ut fignum subjcilionis, cathedraticum & fynodaticum retinemus. Cauciarius, p. iotf. col. 1. e. Caitciarios suos miffios exinde juffit ad ipsam casam S. Pi&oris reveftire. Cen- sct Cangius legendum este non Cauciarios, fed Cau- sariOS 5 qui caufas videlicet judicant. Cayrelli, vel Cayrella, p. 80. col. 1. d. Rrftituendis loricis, baliflis dr Cayrellis, dr fcoptris. Quid fine cayrelli nos laret, nili idem sint ac crenelii, des crenaux j sic pilas murorum appellamus. Celsitudo, titulus honoris datus episcopis. Humiliter ejus ( Almeradi Regensis cpist : opi) intimantes celfi* tudini. p. 81. col. 1. c. Censura, p. col. 2. e. De portu feu de omnibus cen- furis qua ex ipso exeunt, vel exire debent, ubi censura fumi ridetur pro censii, tributo. Item p. U. col. 1. d. Cum omnibus qua ad eas (ecdefias) pertinent, & censuram quam prius habebant.. Charta consc.unbiaria, pag. 3. cOl. 1. c. id est charta permutationis. Nam tempOre corruptæ latinitatis excambium, concambium, excambiare, drc. vul^o dicebantur pttQ, permutatio, permutare, commutareu, k R I U M. Clamores majores & minores, sæpius. Significant jut excipiendi clamores judiciarios, & de iis decernen — di. Clamores minores, communes episcopi & regis. p. 8 « col. 1 e. juftitia minorum clam. p. 9. c. 2. d. Clientes, p. 51. col. 1. c. Nec ulli liceat, prater armatos milites dr clientes qualibet arma ferre $ nifi milites enses folummodo, dr clientesfingulos baculos ferantÆt infra c. Clientes vero & artifices, scilicet fabri, fartores, pellicariijdTc. ubi clientes videntur estehomines plebei & ignobiles i non vero quilibet vastalli. Cognum, vel Cognus, p. 201. col. 1. a. Magifterium /cilionis cognorum moneta, coins, Latine typi. Comerius pag. 148. col. x. a. Grim… regia dignitatis comerius recognovit. FOrtc legendum Camerius, ut di- itainutivum Camerarii. Commune, p. 51. col 1. e. Sic appellatur pecunia quæ conferebatur ab omnibus ad pacis & securitatis tuitionem, ut legenti patebit. Communiæ p. 50. col. 1. c. Qualicumque tempore epi- scopus Ruthenensis vellet communias facere… prior congregatis agricolis….fui honoris retinendi licentiam haberet ad opera /ua explenda. Ubi per communias intclliguntur, les Corvees \ a quibus eximebantur homines honoris prioris monasterii siincti Sepulcri. Compono. Componat tibi hac omnia… dupla meliorata. p. 5. col. 1. a « p. 83. col. 1. a. Componat illi cui litem sntulerit auri optimi libras decemAJhi componere videtur idem este ac solvere ad faciendum alicui fatis pro injuria illata. Componere in vinculo, ibid. col. 1. a. Quj contra hujus donationis cartulam aliqua fraude tentaverit, aut tam irrumpere voluerit, pro fula tentatione incurrat in Dei ma’ediliionem… » ufque dftm… supradillo monaflerio componat in vinculo centum libras auri (jr mille argenti. Ita loquitur Gaucelmus episc. Forojn* licnfis, & videtur Vinculis excommunicationis innodare cos qui tentarenc infringere quæ fuerant ab ipso constituta. Itaque sic explico, componat in vinculo, qui talis exCommunicationis vinculo ligatur, anrequam abfolyatiir, componat, id est solVat monafterio, cui satisfacere tenetur, centum libras auri &c. Condamina p. iot. col. 1. a. Dentur decima & reddantur de tota condamina qiu dicitur Maffiliensis. Con- damina, COnctomina quasi condominium. Conquesta. pag. 31. col. z. d. Adquifita. Acquifitions. Dicitur adhuc in stylo forensi, conquefls. Confsagancus p. 171. col. I. e. Cum omnibus confraga* neis juis cpijcopis, abbatibus, drc. Idem ac suffraga- neus. Consontimentum p. 90. col. 1. a. Confentement. Confortes, p. 71. col. 1. c. Habent igltur ha (hxc) omnia confortes de uno latere, id eft de Oriente rivam, drc. Ubi COnsortes videntur sumi pro limitibus, terminis. p. 61. col 2. e. legitur quoque : Confortes de uno latere mare magnum, de alio fronte rivum Bla* veto, drc. Convasco, 170. coLt. c. de vobis pretium…. anale vobis dr nobis apttficavit in rebus convascenti- bussolidos mille. Nihil de hoc Verbo in libris quoi consuluimus. Corrigia. 179. col. 1. e. Raimundus…… corrigiam unam pojsidebaf, Martinus… duo artigalia. Corrigia est modus & mensilra agri. Curialiter scribere. 15. col. 2. c. Courtoifement b quod nunc melius dicimus, civilement, polimcnt. Cumus 168. col. i. d. Cum allodio tribus casali- bus… cum ipfis cumis quatuor, dr alio loco Oi/fa- no. Nihil nobis fuppetit de hac Voce. D DAmnum, p. 1190. in corpore col. 1. d. ubi yidc in nOra quid signihcct. DefeniioncS, 67. c. 1. a. gnlsuuid habeo in do. mimit… justitiis & dcfensombns. Forte ibi defen- nonum nomine fignificatur quidquid sub tuteU &i dcfensionc eft domini. G L OS S J Denerata, p. Uo-col.2. deneratas de vinea indo- minicali. Idem ac dcnariata, qux est portio quædam vincxaur alterius rcrræ divistr in libramtsolidos>de « nari Os, &c. consule Cangiutn ad : Libra terra. Disturbium HJ. coi. i.zJWolefliis ac difibcrbiis qua, &c. Majores nostri vulgo dixerunt Deftourbier, quod nunc trcuble appellamus. Dominicaruix loi.col.t. i. Exceptis decimis & domini- caturis antiquis Hoc est, ut opinor » antiquis domini juribus. Dominicatura signihcac quoque prædiiun dominicum, dominium. Drictum, 49. coi. i. e. Cmm fevales meos > dr cum meum dr Sum adolode, in ta’i ratione qua dicitis. Droir > inde Dri&ura. Vide Cangiiun. E T ? Nprænementa, 99. coi. 1. c. Si juramenta velen- Jur proncmenta in civttose • • •.fierent.Hxc dictio nobis incognira^isi fic emprendimentum\quod tamen aliud si^nisicare vidcrur » icilicecufurpacionem A entreprise. Episcopicium 159. coi. x.b. pro episcopatu. Ipictatium 119. coi. 1 b. In etiHatium jusionis tua me- tuo ponere manum. Vox est forte cor rupu>& quidem instrumentum ex quo fuma est barbarisinis & solc- cifmis scatet. Exea, $j « coL 2. a. Cum curtet & hortos, cum esteis & iugr effis & ’gnffi*’LeurS iffucs & leurs entries. Exercitus p. n. coi. 1 b. Exercitum debere.• •.se redimere pro exercitu prasenti : ubi exercitus videtur significare militiam, quemadmodum in recensione monasteriorum facta siiD Ludovico Pio » an. 817. alia leguntur debere militiam alia nequaquam. Xxpl fera • col. 1. e. & paffimi item expletum, quod sumitur pro dominio, przdio vel reditu, qui provenit ex administratione, vel villicatione, vulgo ex- ploitation* Explccti > æ > *• Qainimmo privilegia, libertates dr immunitates ipfius ecclefia CT emeteris dsBis adificiis dunro taxos exceptit, una cum ufibus & expleSis eorum, integras remunero volumus dr jubemus. p. 51.col. 4. e. Forte expL&is, significarur idem : ita uc non solum rerum concedatur proprietas, fcd etiam usus & ex- plera, texploisotiem. FAcharia 117. col. I— e. FW od faSoriom feceritis, five defuchoria dabitis. De duabus his vocibus tacere cogimur, quippe omnino incognitis. Factaria, Ibidem. Faidiment ?. Incurrimentu horeseos & fiailimentonsm » p. 9. col. x. b. & feq. Faidimentum a faida dicitur ; Iuæ vox inimicitiam sonat. Forte etiam faidimentum icitur jus fiidimenra puniendi. Faidifus p. xo. col. r. d. a taida. Foditi 4 civitate. hostes & proditores. Faig. 176. col. ! • a. De : psa vinea xsque ad illum faig, qui eft in via. Et de ipso faig juxta filvam, forte fagus, aut faia > qux dux voces idem fignificanr. Fcudum frar.cum & gentile pag. 111. col. 1. b. Ficf noble. Fcvoalis p. 49. col. i. d. Decafttdo Cajsanias, & Guar- uerio scvoale ilorum. Fcroalis derivatur a feVO, ficfz Illum masum9 in q*a ecclefia eft, cum fevales meos 9 dr cum meum driSum adolode. Illas Fcos> p 4. col. 2 b. Excepto candelas de servitio9 & illas fios quifint vel &c. In iis explicandis excutimus. Fidantiæ & justitiæ. p. 4. col. 1. 2. Vt habeat & poffi- deat sub proprio domtnio, fine ullo contradiSore, d* fidant tat. juftitiat9 ver dentium ementium ^ed* ditas ; Cum hæc vox multos patiamr fenfus.hic vi* detur tributvm t & præstationem fignificnre. Financias. p. 51. col. 1. c. Financtt. finum.Ie4. col. a. e. Argentum finum9id est purum, Arstent fn. FirmanriA.85. col. i b. Aliquando funr mulctæpecunia- xiæ, & piæstariones <pas domini a vasTallis exeunt, uc loco indicato : quod nec ego •..velbajulus nojtcr… R I U M. 407 in pradiSa civitate • •. firmxnciat accipere, vel alr quat juftitiat Poffit vel debeat exigere, vel exercere. AC p. >8. col. 1. D. Cognitionem vero finnantia adpVestnt snnobis retinemus, cum autem con… miles ( lege comes * & miles) lc alio milite vel quol bet depopulo firmantium acce erit 9po /e & pro aliis consubbus accipiat : Hoc loco per firmanciam videtur iniclligcn- da fidejustio. Fortix. p. ji. col. i.c. Episcopus tunc comiti bona fide reddat frrtiasmilitum, tmrim rotundam…& alias turres. Forts, fbrtcrestes. Foura. 17$. col. 1. a. Et de illo loco venit in fisuram, qua eft subttfs vineax & de ipsa vinea usepue ad illum faig. Suspicamur legendum /we4, pro fbura, quxvoX omnino ignoratur » Frisca.95. col. 1. c. Per omnia de suprascripto caft-o9 de omwbus appendi’iis ejus 9 qua pertinent ad meamunn friscam. Terre en friche. Fusta. J©5— col. i.c. Quod fi nobis ftsftafiserit tsecejs da9 pro conftruendb ssvel adtficandi domibus ftigni j scu ingemisce. fustaye, unde vulgo9 bois de hauce fustayc. G GAdius. 107— col. 1 « e. Quantum de ipso teloneo vet fisco injufte abftultxm fuerat 9 ip>7….. pro eorum gadio….in omnibus suos gadios condonaverunt. Hic gadius pro pignore sumitur, & radio. Gannerii 113. col. z. e. Servientes, gannerii five apparitores. Gannerii nobis ignoti nisi sint gancrbii, quos idem fere cffe ac ncbiles lego in Cangiano dictioni- rio. GamisiO p. ti. col. 1. b. Ad opus gamifionum xoftrarunk garnilon. Garricæp. 55. col. 1. a. Cum pratis 9garricis, aquis 9 garricx, garriciæ, garrigæ terræ sunt incultx. Gausica 71. cd. 1. C. Debent tenere & pofiide^e tam ix temporalibus quam in spirituasibus omnes fruSuI, gau- fitas 9 redditus & obventione* diSo caftro. Desiderarut in Cangiano glostario, uti plurirræ aliæ voces a nobis nocatx i nec alicubi legi hanc vocem. Gentes, ii. col. 2. b. Gentes confilii domini noftri regie Parifius exi flentis ; Adhuc hic modus loquendi retinetur in litteris regiis : Les gens tenaxts nos Cours de Parlements* Geramenra. 16X col. 1. c. Fundamenta demum jaciens ecclefia conftruenda villa adifil.anda pergeramenta com* posui. Govarenuam 17^. col.x. c. Promittimus govarentiam fa^ cere de totis.. (leg. fine) snganno 9 glrantie. GraÆtrii, graphiarii. 124* col. i.a. Greffiers. GrangiariLp. 91. col. i.c. G angiahi fuerint (monachi) vei clauftValos. Gringiacii dicebanrur, qui extra clau- strum in villis, & ffwgH* degebant (jr operaIantnrn Guardela p. ^7. col. c. a. Cum uno prato de illa guar- delao Multum debebo ci qui me docebit quid Qtguarm dela. Guirpitio p. 3^. col. i.e. & supra, guerpivit, Aban- don 9 abandonncr. Idan fignificac werpitio. H HOmagium, habemus formam hofhagii. pag. ^7 » col. z. c. Ego Ildefbnfiss comes dr succeffores 9 debemus umcuique Arelatensi archiepiscopo homagium facere9 & jurare illam vstam9 dr membra, dr corpus fisum 9 & ecclefiam 9 dr clauftrum Arelatense9&caftel- lum de Salone 9 dr caft**m de S. Amantio 5 jm quod ego non auferam iffa 9 &c. Homagium ligium. 121. col.2. c « In mutatione domini, vel vafsalli teneantur facere homagium ligium flexis genibus, dr jurare fidelitatem, cum illis articulis…. videlicet diSns epsjcopus dr succeffores poffint suum vexillum seu banersam ponere tn fignum dominii dr reco^ gnitionis diSi caftri9seu in fortalitio. Homo. p. 41 col. i.c. Ipfum recepimus in hominem fsot ftrum j dr ipfi promi fimus quod eum, dr omnes homines suos, <$• terra*, drc. cMflodiemus. Inde hominium dc* rivatur. Itaque homo hic estquasi vaflallus. Honor pro fcudo. pag. 3. cqI. 1— L & c. p. j. col » x « Qm 2o8 G L O S S / Aliquando etiam quæ percipiuntur ratione fcudi, uc laudimia, lots & ventes, honoies yocancur. Horralitia. 14$. coi. 1. c. Hortis, loortalitiis ceterisque officinis. forte jardtnages. I IMpinctio, pag. 44. coi. 1. c. Pojbnodum suafionibut & impinsiionibus, ut ita loquamur, domni Hagonii.Est quibus eruimus inipinctionem cflc impulsionem cf- funceniquc luafioncm. Incastullarc. 164.col.ue. IncafteUavit ecclefiam invito ».. dom. archiepiscopo… & in cimeterio circa ecclefiam confiruxit cajlrum. Ubi inca stellare est vallo & aliis munitionibus circumdare. Incurrimenta five committi hominum, p. 8. col. i. c* p. 9. col. 2. c. p. 175. col. a. b. Cum commijfisseu in — curramer.t is, exercitibus. 175. col.t. c. Cumstio honore, commijfis, incurrementis & pertinendis. Juxta hxc testimonia incurrimencum accipitur pro mulcta qux propter aliquod delictum exigirunhzc autem mulcta ad dominum pertinebat. Vide p.9 COmpofitionem inter regem, & Albienscmcpisc. pro hac mulcta. ingannum. p 4. col. 1. b. Ipsum donum non debent mi- nuare ad damnum, vel ad ingannum. Aliter legitur engannum, significacque malum ingenium, dolum, fraudem. Hæc vox fzpius occurrit : Sine inganno. Ingenium, p. 105. col. i. c— Machina quam vulgo materiarii appellant engin : qjfod^ nobis fufia fuerit ne- cefsaria, pro confiruendis vel adificandis domibus, fi- gnis seu ingeniis. Innormare. p. 44. col. 1. d. Locum fecundum regulam S. henedisli innormandum susccpit. Innormare hic est ad normam reducere ; juxta regulam informare. Jurisdictio. Altam & barfam (jurisdictionem) Corporis, membrorum, sa*guinis. p. 41. col. 1. d. Hoc est summum jus » merum imperium, jus gladii. Inturrare. p. 164. col. 1. c. Pofimodum vero idem Ber- nardus in foliia malitia & pertinacia perfeverans, in nullo fafia Jietit compofit toni, cleri cum… domni ar- chicpiscopi cepit & inturravit : Emprisonner dans ane tour. L LAndz. pag. 181. col. x. c. In filvis, in pratis, in laudis. Landes. Planicies inculta & vepretum, ex Land voce Saxonica, seu Germanica quæ terram ligni fica 5 Cur autem hæc inculta terra commune ter- rx nomen Land tanquam proprium habeat, id forte in causa est quod alia quælibet tellus fit aut pratum, aur ager, aut filva, &c. qux vero Landa dicitur omnino inculte & inutilis, fit tantum terra & nihil prærerea. Lazarazina p.70. col. 2. d. Saga auri nominata Lana- razjna. Forte sic dictus hicannulus a lapide IazuriO, seu coloris cœrulci quem vocant lazurium : Lcsda, p 67. Col. 2. c. Libera fint ab omni usatico & lef- da. Significat tributum, maxime pro iis quæ venum- dantur3 Omnia qua emere vel vendere voluerint, libera fint &c. ut supra. Lex. Lex Romana ; & Gotha five Salica, p. 3. col. 1. a. & p. 4. col. 2. d. Idcirco tres illas leges commenw. rat Miro Albiensis ep. quod hxc urbs subjecta fuciic iisdem^diverfis temporibus. Lex tricenaria, pag. io£. col. 2. 6. Onod per annofita- tem, seu per legem tricenariam. Lex præscriptiunis quæ triginta annorum spatio acquirebatur, ut cx multis veteribus monumentis constat. Leuda, p. 33. col. i. c. Leuda, pedagii, telonei.quantum leuda teloneum, pedagium ad episcopum pertinent \ & p. 90. col. 1. e. Tam in lendis, quam in pedagio, & pascuis. Ibi leuda idem sonat ac lefda siipra. M M A cella pag. ja. col. x. d. Cum macella dextra exi* tus d£H portalis difie barbae ana. Videtur macella fignisicarc maceriam, murum. Nullam hujus vocis notionem iiiVenimus in Cangiano GlOlLrio, ncc alibi. L R I U M. Magnificentia titulus honoris episcoporum. Adierunt..^ ejus ( Almeradi episcopi Regenus) magnificentiam. p. 81. col. 1. e. Mallum, mallus, p. 171. col. 1. a In mallo eis habere advocatum fibi requirant. Id est in foro judiciario 9 in placito, in publico ubi causae majores agitabantur conventu. Mandamencum. Cum suo honore, dr cum fuo manda^ mento, p. 4. col. 1. e. Scs cicpendances. Mansum, manfus. Caput mansum p.j8. col 1. d. Dono caput mansum de Ccsairent. Manlum, mansus figni- ficant certum agri modum. Ar caput mansum erat locus præcipuus mansi, ubi colonus habitabat, & quædam quoque jura exercebat. Mappula vini, p. 82 col. 1 a. Libras 4. denariorum, novemtjue modios frumenti ac vini mappulam valde bonam. Per mappulam hoc loco non postumus aliud intcllige.e quam aliquod vas ad concinendum vinum, une bo.ne ptece ae vin. Marmor a p. 16$ COl. 1. c. Concejft caldariam judic : a- riam cum marmore. Per marmor intclligendum vaS ex mafmorc in quo fiebant judicia per aquam frigidam 9 sicur in caldaria, judicia per aquam fervidam. Mafus, p. 49. col. i. c. idem ac mansus. Hinc manfus vulgo dicitur mas. De manfo Garnerio, du mas Gar- nier. Consule Glostariuni V.C. DOm. du Cangc. Mcchita, p. 54. col. 2. b. Unam wchitam meliorem scilicet, epua effa in Barbajlro. Ec infra d. Cum balneis & furno epua fuerant de ipsa mechita. Hanc vocem explicandam proponimus viris eruditis, fic an- tiquiratis studiosis. -MedollaliusjIi.col.i. e. Septemsolidos & duos medolla- Hos de melle.Scnsum horum Verborum non astequor, nisi significenc dari septem solidos & duos medol.a- lios, ( deux medaillons) c* m&is emolumento. Me- dallia est quidam antiquus nummus qui pro moneta habebatur.Adedollalius diniinutivum medalhæ idem fere signisicar proportione servata. Mclgorienses solidi pastim his in instrumenris ita dicti a loco ubi cudcbanruf. Me datari, p. ji. col. 1. d. Confimi, & crinellari, five met lar ari. Originem vimque hujus verbi prorsiis ignoramus ; nin forte deriyccur a matella, seu crate » ita uc metlatare muros estet eos cratibus tegere. MisculariO, p. 10$. col. 1. e. Quomodo pir ipsas rixas… ficut arias res…Antener adhaberet per ipsano misculationem. MisculatiO dicitur a misculare, quod cst miscere, potestque reddi Gallice per mefite, con- fufion. Mixtum & merum imperium, p. 1x1. col. 1. b Tenere tn feudnm francum & gentile… mixto dr mero imperio, & m senoria. Merum imperium est jus summum. Mixtum imperium fignificarc Videtur ius inferius. Montatio, p. 97. col. r. c. Isuartam partem de pascuis dr lesdis & montationibus. Droit de montage eo loci siimus interpretati. Morabccinus, vel MaurabOtinus, p. 46. col. 1. e. Mo- netæ apud HH panos praesertim genus. Morabevnum quinque solidos bene valentem. Sic dictus videtur a Mauris Hispaniæ perlongum tempus dOminis. Mortalagium, p. 99— col. t. a. Cum cimiteriis dr mor- talagiu & cum omt.tbus ad ipsas ecdefias pertinentibus. Et infra : Dimidiam partem mortalagii, om- nii m obventionum mortuorum. Itaque mortalagium est emolumentum quod ex mortuorum sepulturis, exsequiis, legatis, obvenic ecclefiis. Jus mortalagii idem est ac mOrtalagium. Mortalitas pro mortalagio quandoque sumitur. O. OBedientia, p. 85. col. 1. b. Dedimus Domino…. & moraficrlo S. Tldoris Maffil. obedlentlam quandam, qaa in honore S Cajfiani adificata efi. Ubi obedi entia cella est siyc prioratus abbacix alicujus membrum. Offerentia G L O S S A Offerentia, p. 17^. coi. r. b. Cafalem de Linos, & led- Jam salu, Cr cerne terium, & offerentia. CAngius interpretatur oblationem scu proVcntum oblationum. Oglaci vel oglata, p. 95. col. 1. e. In vlneis » & pratis, pafcuis & filvis, garricis & oglatis. Subodoracur Cangius ner oglata intelligcluus cstc oleas, quas rustici siiltcm in guibusjam Aquitaniae tractibus Ouches appellant, funtqoe tcrræ portiones prædio- rum prope domum, qux sepibus Se follis clausx majori cura coluntur. Oibum vel Orbus, p. 37. col. 1. a. Artiga de Orbo, Quid hoc loco orbo figmficcc ignoramus. Forte nomen est proprium loci. P. PAdovcntia, p. 175. col. 1. d. Et totam padoven- tiam* » id est paicua, » juxta Cangiuni. Pagatus, p. 163. col. 1. e— Pro pagaio fe de hoc tenuit, pays. Adhuc Lemovices dicunr pagat, Vagenses, p. 30. col. 1. e. Sunt pagi incola :, Pdifans. Parangarix » p. yq. col. 1. e. Angariis vel parangariis » vel quocumque genere exa&ionis. Pariagium SCU Pareagium, p. 53. colu. e. Pactum cst quo quis admittitur in societarem dominii.In charta pariagii inter Caro Ium VI. delphinum Viennensem & cpiscOpum Tricastinensem > p. 125. col. 1. d. Sci- licet ad a pariandum & recipiendum in pariagium, drc. Er infra : In perpetuum causa ap ari amenti, p. 116. col. 1. a. Parlamentum, p. 91. col. 1. b. Vniverfitas hominum de Si’ffari ce more solito voce praconis in parlamento publico congregata. Quæ vox iterum innra legitur. Significare aurem videtur caecum civium ; aut edam locum quo cives pro negotiis publicis conveniunt. Pafcalium. Sine fervit io & fine pafcalio, p. 14. col.r. <L Pascalium » idem ac pascafium, est quod pro pascuis domino præstacur i a qua præstatione eximuntur monachi Ardurellcnses. Paulative, p. 31. col. i— d. Eaciemus paulative curfum minui monetarum, hoc est fcnsim, paulatim. Paxcria, p.30. col. 1. c. Excepta fua illa parte de pa- xeria, qua ibi efi, quam jibi retinuit, &c. Paxcria hic est palorum contextus in fluviis juxta pontes, molendina, & fimilia » ad piscationem. Pcdagium > p. 100. col. 1. e. Pedagia five in aqua five in terra, lesdas, quintale, cordam, furnos » fextairale, jurifditiionem, juftitias » firmantia !, trezenos, me- dios-trezenos, laudimia, monetam. Ec in alio instrumento, p. 124. col. 1. b. Molendina, fumos, pedagia, bannum vim, leydas, pafeua, aquas, aquarum decnrfus, cenfus.servitia » tafchias » cinquena, quar- tones, jura qua percipit fhper mensuras ditia civitatis & locorum dominia diretla ; laudimia, trecena, to- nile » peyrerias, decimas. Quæ varia dominorum jura longum estet explicare : consuli vero debet dictio- narium Cangii. Peneta, p. 181. coL i. c. Inpenetu feu in vineis. Legendum puto in pinetis sicuc infra col. 1. a. In filvis, in pratis » & in villis » in landis, in aquis, in pinetis » des pinayes. Vide adhuc p. 184. col. 1. c. Perfonagium, p. 191. col. 1. d. Compellant… ad fot- vendam carteragium feu perfonagium. Cangius vulc perfonagium non aliud cste » quam personatum » qui est aur pcrsOnæ dignicas, aut quædam species beneficii ecclesiastici : sed in loce indicato potius signi- ficat auoddam tributum. Petia vel necia, p. 37. col. 1. a. Duas petias de alodio. Hoc cstjduas portiones, deux pieces. Picta, p. 175. col.t. c. Tradidit rex ditio episcopo tres pogefiasfeu pitlas, minutistima moneta sic dicta auod estet comicum Pictavorum • » vocatur autem Gallice pitte. Pianti cum » p. r^i. col. 2. e. Ad radicem montis, qui efisuper planticum de Salis. Hujus vocis nulla mentio in gloffariis. Piatum, p. 153. col. a. d. Duo piata argentea majora de nofiris » plats. Tomus A R I U M. ao$ Pœnitentes, p. 160. col. f. d. Dedit… medietatem oblationum & poenitentiam » hoc est dimidiam partem mulctæ pro poenitentiis publicis aut privatis. Pogcfu, p. 175. col. 2. c. Tradidir… rex d : Ho ep/sco* po tres pogefias » feu pitlas, stu ires partes unius dtna- rii Burdcgal. Itaque est vilioris & minutioris mo- ncræ genus, uti ic picta. Pomarcdus, p. 36. col. 2. c. Pa lit ufque in ilbtm po- maredum » cum ipfo pomaredo. Locus forcaste cst arboribus pOiuifvris consttus. Hxc vox Cangio ignota. Populator, p. 54. col. 2. e. De propriis terris. •. quas pop I latoret mei ipfo dte tenebam dr poffidebant, hoc cst incolx & habitatores. Portalium, p. 51. col. z. d. Portalli ufus » quod efi inter ecclefiam fantti Stephani. Portalium domunculam interpretatur Cangius. Crederem estc idem ac portale, portail. PsOCamiare, p. 170. col.i.c. Idem ac procambiarc, efchanger, Promiccentiæ, p. ^7. col. i. c— Peraltis illi promit tentus, promessbs. Miror omistam hanc VOCcmin Cangiano glostario. Q. QUæstæ, pag. 48. col. 1. a. Volumus quodpradiHa ecclefia a quajiis & oneribus omnibus, qua jure dto- cefano quandoque ecclefiis imponuntur… fit libera. Tallix genus quae ita quæricur & petitur » uc etiam exigatur coacti ve. R RAuba, pag. ijj. col. 1. a. Valeant dr debeant ordinare & diftribuerg totam raubam corporis noflri, It Horum noftrorum, &c. Rauba vox Germanica signi- sicar quidquid ad vestitum & ad supellectilem pertinet. Rcforciatæ (libra :) p. 119. col. 1. e. OHo libras re for- tiatas fingulis annis perpetuo expendendas reliquit Conjicio estc libras optimi ponderis. Relevia, p. 31. col. 1. a. Quam plurimis damnis per nova relevia a… rebellibus evendicatis. Relevium interpretamur : Relief » dVoit de relief. Rencu vel rendz, p.$6. col. 1. a. Super certis decimis, ren- dis » atque aliis frudibus. Kendam inter pretor^/rrr^ Jam vidimus arrendamentum, arrenlement. Rendcrii » pag. 146. col. a. c. Eenderios ad utilitatem dlfii collegii demittant. Les Rentiers » ut arbitramur. ROcetus, p. 111. col. z. c. Crf/frwm Albania & duos ro- cetos pro eo in natale Domini » & in Pascha. Forte ro* cheta, quibus utuntur episcopi. Rostinus, p. 135. col. 2. c. Et unum roffinum, vel aliud animal, un roustin 3 estque equi spccie*. p. 153. col. i. e. Roucinum noflrum vocatum Bayardum. Ruptarii, p. i86. col. I. b. Cum ruptariis, &facis » tcclefia inimicis. Rouriers » de quibus coniulcndum Cangii dictionarium. S SAged & Sajed, pag. t6l col. 1. e. Newnquam clam necsa£*d ngc josti^atn vel consuetudinem aliquam… facere prafumant : Non ignorayic vocab 4um hoc Cangius, ncc omisit in SUO glostario > sed quid figni- ficet nobis non indicavit » quod nos quoque latet. Sala » p. 51. col. 1. a. Cafale& hortus qui fitnt juxta falam comitis » id est domum, palatium, xdes maxime nobilium. Satisdatio » p. 99* col. 1. b. Consules tempore fui consu- latus nullum in judicium vocent » ni fi de his qua inipfb confulatu faHa fuerint, vel satisdatio ante fit fati an hocest, ut putamus, fatisfaHio. Saumata, p. 133. col. a. c. In perpetuum viginti fau- matas falis annuales » quales illorum beftia deferre poterunt, Somme, unde jumenta quæ iis portandis in<i serviunt vulgo dicuntur, befles de fomme. Idem fi- gnificare videtur Salmata. p. col. x. a. Edabeai. B d no G L O S S j quilibet pradi Rorum cdfpedaU quinquefalmatas annona, & lyjalmatas bladi. Scavini, p. 107* col t. 1. Scavinis tam Romanis quam salicis. Inde vulgo E/chrOixs. Scopcri rel Scoprra, p. 80 CoL 1. d. Refti’nendis loricis, balifiis, cofrcllis 0 fcoptrif. Au rumae Congius legendum cflc Scopetis, QJJ A voce, inquit, arcobusas nr firas vulgo donamus. Scgnoria, Seigneurie, pag. lox. col. i.c. Seignoriam, jurisdSionem, & omnia bona veflra, res, jura, poffes- fiones. • • defendtmus. Dicitur in eodem scnsiifemori 1 as, p.tfj. col. i.c. Adjunxerunt autemsupradiSa donationi Jtnioritalem piscatona opere faRa. Scrrarium, p. 194. col. 1. d. Cum ingenuitate totius Be- nacensis honoris qui mihi erat fervitialis, videlicet ferrarium cum appenditiisfuis. De hac voce nihil legimus, aut potuimus divinare » Forcc est nomen loci. Servientes, p. 115. col. 1. e. Servientes, gttnnerii, five apparitores, vulgo Scrgents. Solcmnifare, p. 45. col. r. d. Promifit quod eamdem promifiionem sblemnifaret. Hoc cst, uc putamus, confirmarer publice, omniaque adhiberet necefliria, uc rara & fixa forer. Solidata, p.4. col.2. c. Per quinque milliasoUdorum vel felidatas apretiatas. Cangius solidatam estc valorem unius solidi censet. Est etiam stipendium militis La solde. Solidi, ibidem. Monetæ species cujus valor varius est pro diVersicate locorum. Mclgoriensis solid 18^.141. col. i* a. Sic dictus a loco ubi cudebatur. Idem dicendum de Morlanensibus. Solocium decimarum, pag. 33. col. t. b. Numdecimarum quæ ratione soli perfolvuncur ? Sostrale, p. 190. col. i. d. Adfofiralia colligenda. Ob- scura est omnino vocis hujus fign i ficario. Spleu, p. 171. col. I. b. Tribuo quoque insuper fratribus…spletam per aniversam terram meam, terras, aquas, ligna, glandes, &c. Idem sonarc mihi videtur ac expleta de qua supra, expletum. Stiyaria, p. 165. col. 1. b. Concefli etiam ecclefiam cum ftivariis & app en ditiis. Pro intelligcntia hujus vocii Congius remittit ad vocem aftiva, quæ sunt pecorum stabula tempore æstatis > itaque ad mentem ip- Cus stivaria etiam sunt stabula xstiva. Synodus, p. 86.col.i. d. Do… ecclefias…in omnibus his, retexta frnodo & parte decimarum. Ubi synodus pro sy nodico seu pecunia, quæ pro jure synodi exigebatur ab episcopis, videtur inrelligi. Ibidem col. 1 « sl. Eandem ecclefiam{concedimus 2 tum omnibus…. prater frnodalemjuftitiam. Synodaticum, p. 48. col. i. b. Tolctmxs quod pradiSa ecclefia a quaftis & oneribus omnibus qua jure dio- cesano… imponuntur fit libera… in figxum sub- jetlionis cathedraticum & spnodaticum retinemus. Idem est ac synodus. » R I U U T TAce2, 7^C#, p.7o.col.x.c.£xSr^ri/ fex mannis tactis meis. Ibidem sunt multa vocabula Gallica cum Latina terminatione : KaiceHa, fiascot.es, baga, 4rc. Tailliabiles col. 1. c. Tatilables, quifons impo- see. a la oaiUe 1 En contextus integer : licmquadmhil occafionesubveniente naviter nobis conceffa ( decima) levabitur ab hominibus occlefiarum de corpore, seu manu mortua, de alto & bajso ad voluntatem taiuio- bilibus. Porro tallu est prælUtio quz dominis fit a vaflallis, exigente aliqua ncerffirate, sic dicta a talea, seu ligno in quo casuris das coches, notatur quklauid datur, una parte caleæ apud dantem, altera apud recipientem remanente. Tapia, p. 38. col. I. d. Per ipsam tapiam defeexdmdo. Quidquid adhibuerim diligentix, non potui repe- rirc vocem hanc in glotfariis. Taschi, p. qq. col. 2. a. feu tasca, tasctua. Iftius etiam pranominati honoris decimas atque taschas…retinemusj Tasc, tributum significar in veteri lingua Gallica, & Britannica > & tafcha hic est tributum agrarium. Tina, p. 135. col. i’b. Significat Gallice, /* Cuve, uc in stru menti verba probant : Solvantur… scilicet annona dr bladxm tempore mejfinm in area… & vinum tempore vindemiarum ad tinam. Tolta, p. 145. col. 1. c. A tolta dr praftatione, a tollo, unde maholte seu maltote. Tolta itaque seu culta > cst tributum quod injuste & per vim exigitur. Tragina, p. 39. col. 1. c. DIm fi… malas confuetudi- u-s, botaticos, albergas, atque traginas, & omnes torturas. Tragi nare, est Gallice trassner, per vim trahere. Unde formau vox tragina, videndam & vexationem sonans. Tuitum, pag. 114.00 !. i.c. Tuito pondere diei & qftus* derivatur a todo, sero. V&U VEllcvanum, pag. 117. col. 1. e. Pro quo Alxdaria Arthelane ej us uxor cavit in forma, renuntianda vdLcjano dr alii juri. Vellejanum videtur quædam juris species > /ed de hac voce plura ncscimus. Vcstitio, pag. 109. col. 1. c. I^xam ( villam Campa, nias) ego propter veftitionis causa, &c. Hanc villam seu ejus mediam partem dedit Willelmus Maffilix vicecomes monastcrio sancti Victoris, quando ibi factus est monachus, Bc vcstem induit monasticam nunc diceremus, asaprise fhabit.Nifa etian^pai}. col. i.d. Vircarci, vel vircarea, p. 94. col. 1. a. Pircartis cultis & incultis. Num ugnisicantur qux appelLuniit vulgo vergersl Usorica, p. 9q. col. i. e. Ubicumque habeam usatica tu terra illa. Dicitur etiam ufoticus, usogc. Multa omifimus quod intellectu fint facilia, ut fran. chisix, guerra, hcrediragium, certioratuS, nunfust fevuS, angariæ » convauenux, ftcda m munero plur «