Migne Patrologia Latina Tomus 57
MaxTau.ExDeCaE 57 Maximus Taurinensis-c.420 Parisiis J. P. Migne 1847 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
ADMONITIO.
751 Olim Gennadius in Catalogo quem primus condidit de operibus S. Maximi Taurinensis adnotaverat eum de Capitulis Evangeliorum et Actuum apostolorum multa sapienter exposuisse; et post ipsum Joannes Tri themius doctissimus monachus Benedictinus alter Maximianorum operum relator, primo loco de Capituli Evangeliorum mentionem fecit. Huc usque capitula illa in tenebris ita jacuere sepulta, ut ex posterioribus scriptoribus nullus eorum meminerit; nec ullus ex sacrarum Scripturarum commentatoribus se probasse aut vidisse indicium dederit. Spes tamen aliqua nobis effulserat div. Thomam, qui Catenam ex Patrum sententiis super quatuor Evangelia concinnavit, Maximi aliquas interpretationes afferre. Habet quidem nonnullas praesertim in Lucam, sed eas non ex Capitulis de quibus agimus hausit. At posterioris hoc aetatis silentium nihil nobis obest quin Maximum horum Capitulorum auctorem asseramus. Compertum enim est processu temporis multa adinventa esse Patrum scripta, quae in veteribus mss. occulta erant, curamque et diligentiam recentiorum criticorum exspectabant. In his edendis Sirmondus Mabillonius, Leo Allatius, Lucas Acherius, Benedictini monachi congr. S. Mauri, ut alios bene multos omittamus, claruerunt, doctrinamque ecclesiasticam magnis praesidiis munierunt. Nos quidem, praeter duo illa Gennadii et Trithemii testimonia, permovent rationes quae non leve pondus apud nos faciunt. Imprimis eadem nobis occurrunt argumenta a Maximo suis in homiliis et sermonibus illustrata. 2o Usus perpetuus veteris Italae versionis divinorum Librorum, qui constans est apud Maximum. 3o Admirabilis sacrarum Scripturarum connexio; et, aut litteralem, aut mysticum sensum explanet, non tam perfectam verbi Dei intelligentiam, sed singulare etiam mentis acumen ostendit. 4o Expositionum stylus, quem etsi planiorem habeamus, attamen modi ejus dicendi plurimi elucent, ut ex eadem vena fluxisse videantur. 5o Tandem addimus singularem, sive homilias, sive tractatus Maximi accipias, cum illis consensum; quod perdifficile est effici, si mens alia et manus egisset. Interpolata diversis in locis ex cod. Veronen. sign. num. 49 antiquitate ad nos venerunt hujusmodi capitula; sed lacunas aliquas ex Scripturae indicatis sententiis supplevimus. Errata praeterea non pauca amanuensis, quae vetustati temporum donanda sunt, emendavimus, ut quantum in nobis erat puriorem integrioremque textum redderemus. Rem gratam sacris studiis deditis facturi speramus, quod S. Maximum de interpretatione Evangeliorum optime meritum eis consulendum praebeamus. Fortasse exorietur aliquis qui ejusdem Maximi Expositiones in Acta apostolorum ab oblivione vindicabit.
I. De lectionibus sanctorum Evangeliorum, Marc. VI, 38.
Hodie recitatum est in sancto Evangelio, quia Dominus Jesus in deserto de quinque panibus et duobus piscibus saturaverit quinque millia virorum. Ubique Dominus Jesus omnes sanat, omnes saturat, apud eum inveniunt oculos caeci, auditum ab eo accipiunt surdi, leprosi mundantur, mortui suscitantur, daemones effugantur, paralytici, resolutis membris, iterum confirmantur; claudi firmis gressibus currunt, et omnes ejus muneribus gloriantur; aquae etiam eum maris, et tumentes fluctus fixis in sese motibus ambulantem famulanti obsequio 752 reverentur. Ergo hodie, ut lectum est, de quinque panibus et duobus piscibus a Domino saturantur quinque millia virorum, et colliguntur duodecim cophini fragmentorum pleni. Consideremus, fratres, mirabilia Domini Jesu. Tangit panes, et sicut pluvias multiplicat super terram; ita crescunt cuncta in multitudinem copiosam. Accipit augmentum panis, et mirabilibus modis inter comedentium turbas candida seges exoritur fragmentorum. Fiunt omnia plena, saturantur populi; colliguntur adhuc duodecim cophini pleni, ad numerum dilectorum duodecim discipulorum, ut semper abundet Ecclesia de veritate (Ubertate) apostolorum et doctrinae eorum panibus saturetur. Et caetera.
753 II. Item de lectione S. Evangelii, vel de capitulo ubi Dominus ait, Joan. VII, 28: Qui sitit veniat ad me, et bibat; qui credit in me, flumina de ventre ejus fluent aquae vivae. Merito ad eum dicebat sanctissimus propheta David, quem videbat in spiritu, religiosa siti suspensus, et nimio ardore succensus: Sicut cervus desiderat ad fontes aquarum, ita desiderat anima mea ad te, Deus (Psal. XLI). Tali ardore flagrabat et illa beata soror Marthae Maria, quam sacris Dominus sermonibus nutriebat. . . . . . . . . . . nullo modo recedebat . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . bona ista femina sine dubio gerebat partem quae ei nunquam posset auferri. Non enim poterat aliquando perdere quod ei beneficio suo Dominus concesserat possidere, quia sitientibus ipse tribuit spiritalem aquam, qui hodie dicebat: Qui sitit veniat ad me, et bibat (Joan. VII). Haec igitur Maria, cujus fecimus mentionem, ut mihi videtur, personam ostendit fidelis Ecclesiae, quae mavult Domino adhaerere, quam alloquio suo Dominus semper aedificat, quae de fontibus Christi frequenti inundatione perfunditur, quam assidentem sibi Dominus, et suis vestigiis adhaerentem non aspernatur, sed potius consolatur; qui et pedes discipulorum lavare dignatus est: ut quod ei Abraham aliquando fecerat, hoc ipse filiis Abrahae exhibere curaret. Nonne tibi videtur, rogo, hanc Mariam vestigiis Domini assidentem . . . .. . dicimus personam perdere. . . . . . . In Psalmis sermo divinus alloquitur: Audi, filia; inclina aurem tuam, et obliviscere populum tuum, et domum patris tui; et concupiscet rex speciem tuam, quoniam ipse est Dominus Deus tuus, et adorabis eum (Psal. XLIV). Ergo de fontibus Christi, ut dictum est, irrigatur Ecclesia. Diligit enim et dilexit Dominus Christus Ecclesiam, probante Apostolo et dicente: Christus dilexit Ecclesiam, et semetipsum tradidit pro ea, ut eam sanctificaret, mundans eam lavacro aquae in verbo vitae (Ephes. V), etc. Ergo qui sitit veniat ad me et bibat. Bibamus, obsecro vos, fratres, aquas illas coelestes de Christi fontibus venientes, et cantemus eidem Domino nostro canticum novum. Innovatus enim Ecclesiae populus novum cantet et canticum. Incedamus psallentes via regali, ut perveniamus ad Patrem Domini. Dicis mihi: quae est ista via regalis? Audi ipsum Salvatorem dicentem: Ego sum via, et veritas, et vita; nemo venit ad Patrem, nisi per me (Joan. XIV). Via regalis dicitur, quia ipse est rex noster; et propheta ait: 754 Deus, judicium tuum regi da, et justitiam tuam filio regis (Psal. LXXI). Ista est via regalis, iste est fons vitae de quo, dum vivimus, anima satietatem omnium bonorum accipit. Ex ipsius persona Domini loquebatur iterum propheta dicens: Venite, filii; audite me, timorem Domini docebo vos (Psal. XXXIII). Venite, filii. Filii ait, quia quotquot receperunt eum dedit eis potestatem filios Dei fieri (Joan. I). Ergo venite, filii, audite me; venite ad me viam, ut ab erroribus et anfractibus saeculi liberati, tecto itinere pergatis ad Patrem. Ego sum, inquit, via, in qua nulli sunt scelerum tortuosi flexus, nulla perversitatis malitia, non petrosa, non spinosa loca; sed totum limpidum, totum suave, totum innocens atque securum, ubi vestigia fidelis animae non laedantur. Non est aliquid, fratres, apud Dominum asperum, non est quod horreat apud Christum, ubi totum suave paterna clementia praeparavit. Ergo ex hujus persona evangelista (Matth. IX) docet melius esse cum uno oculo, et una manu, et uno pede introire in regnum Dei, quam habentes duos oculos, et duas manus, et duos pedes mitti in gehennam ignis, ubi vermis eorum non morietur, et ignis non exstinguetur. Hoc qui audit, sine dubio conteretur, et utinam vehementius terreatur; quia timendo praecepta divina liberatur a peccato; timor enim Dei, sicut dicit Scriptura, expellit peccatum (Eccli. I). Nam qui sine timore est non poterit justificari; ergo si oculus tuus scandalizat te, erue illum et projice abs te (Matth. V); melius est enim plagam corporis sustinere quam pati naufragium castitatis, ubi anima pariter cum corpore interibit. Sed ne te, quisque ille es, fragilis sensus sollicitet ista praecisio, ut putes membra tui corporis, et maxime necessaria amputare debere; non membra plane, sed vitia Dominus praecepit resecanda, et motus omnes frangendos, atque impetus peccatorum: ut ibi ad praecipitium damnationis mentem incutit inimicus, ibidem, resistente sibi maceria castitatis, pereant ejus machinamenta peccati. Si oculus tuus dexter scandalizat te, hoc est, si intentione illicita delectaris videre quod possit occidere, et gladios tibi curiosis luminibus praeparare; cum magis debeas laudabili pudore digitis ipsis oculos custodire, decoreque velamine castitatis coopertos, nullis lascivientibus vitiis relaxare, sed rapere ipsos, ut dictum est, visus tuos divinique vigoris frenis subjicere; ne miles Christi fluxis vincatur cogitationum illecebris, neve casta femina ludentibus oculis serpentinis nexibus teneatur. Cavenda sunt ista, carissimi. Ego sum, ait Dominus, lux mundi; qui me secutus fuerit, non manebit in tenebris, 755 sed habebit lumen vitae (Joan. VIII). Eligamus igitur, carissimi, candidam lucem, quam tenebrarum errorem, ut in luce manentes, ut lucis auxilio, communi bonae conscientiae gaudio repleamur, semper gratias agentes Domino, qui est benedictus in saecula. Amen.
III. Item recitatum est in sancto Evangelio, Marc IV, 14: Qui loquitur, verbum seminat. Hinc, carissimi, de Domini sermone, ipso Domino adjuvante, loquamur: Qui loquitur, verbum seminat. Certissimum est quia qui loquitur, verbum seminat; spargit quidem verba ut semina, sed Deus incrementum praestat. Nam accipe comparationem: semen cum tenetur in manu, ipsum solum manet; si vero jactatum fuerit, et seminatum coelesti imbre perfusum, divina Provindentia radicatur et crescit. Ita et nos dum verbum tenemus in ore, ipsum solum manet: si vero jactatum fuerit, et quodammodo seminatum, per Dei gratiam radicatur in cordibus singulorum, et crescit, atque multiplicatur in fructibus. Ergo merito dictum est: Qui loquitur, verbum seminat, et quos fructus afferat semen Dei, verbum spiritale, audi: Fructus autem spiritus, inquit, spes, caritas, gaudium, pax (Galat. V), et caetera. Affert fructus terra cordis, quae suscipit semen dominicum et in corpore laetos, et in spiritu. Unde et apostolus Paulus auditoribus dicebat: Nos vobis spiritualia seminavimus; magnum est, si vestra carnalia metamus (I Cor. IX)? Ergo fecundetur ager pectoris nostri, ut suscipiat semen dominicum, et fertili fruge locupletet; non sint in terra cordis nostri spinae et tribuli malevolentiae saecularis, ne bonum semen necet noxium germen: non sint vobis petrosa loca, et lapidum infecunda pernicies. Nam talem viam exhorret Dominus, qui dicit, inhabitabo in eis, et inter eos ambulabo (II Cor. VI); sed sit terra, ut dixi, cordis nostri bona, quae affert fructus tricesimos, et sexagesimos, et centesimos; hoc est, multiplicetur in omnibus bonis, habeat in se fructus frumenti, vini, et olei. Fructus vini, hoc est fides et confessio passionis et resurrectionis Domini nostri Jesu Christi, qui lavit in vino stolam suam, et in sanguine uvae opertorium suum (Genes. XLIX), et torcular vindemiae salutari fervore perfudit: cujus calicis sacramento viventes, ita inebriantur ejus spiritali fervore, ut non sentiant saeculi tempestates, non injurias, non persequentium poenas; ut declamant et dicunt: Et calix tuus inebrians 756 quam praeclarus est (Psal. XXII). Ergo fructus frumenti, vini et olei. Olei fructus sunt laetitia, pax, dulcedo, mentis serenitas, quae, ut oleum, superfertur et supereminet; unde et caput ungi mandatur, ut caput cordis nostri fidei fulgore resplendeat. Istis ergo mens nostra bonis spiritualibus semper abundet, ut Patri per Filium semper gratias agamus. Amen.
IV. Item de lectione sancti Evangelii Marc. VI, 31. Recitatum est, postquam occisus est Joannes Baptista ab impio Herode, allocutum esse Dominum discipulis suis, ut transirent in desertum locum, et requiescerent pusillum. Occisus Joannes ab Herode, sanctus ab iniquo, benignus ab impio; sed non gaudeat inimicus, quia justus quacunque morte praeoccupatus fuerit, erit in refrigerio (Sap. IV). Merito dicebat propheta, quanta malignatus est inimicus in sanctis suis (Psal. LXXIII). In convivio autem jubetur occidi. Quid non mortalia pectora cogunt luxuriosa convivia? Quid non temerarios animos facere compellunt tumulenta ludibria? O scelus! Inter effusionem vini sanguinis justi effusio flagitatur. Parum fuit nefandae libidini quod luxuria tanta in convivio gerebatur: occiditur homo sanctus. Lasciva puella saltando illexit Herodis impii mentem. Didicerat impudicitiam ab impia matre sectari. Placuit talis Herodi, cui magis possit luxuria quam adultero complacere. Invenit artem diabolus qua hominem Dei occideret, ut accusantem luxuriam ab ipsa luxuria trucidaret. Sed nescit infelix quia pretiosa est in conspectu Domini mors sanctorum ejus (Psal. CXV). In tantum pretiosa est, ut vitam aeternam moriendo possideat. Audiens vero Dominus de Joanne, abiit in desertum locum cum discipulis. Collegit ad se gregem suum, ne lupi feritatibus vexarentur; ne justitiae persecutor Herodes iterum quos perderet inveniret. Transit ad desertum, ut impiorum societatem abnueret, et virtutum suarum mirabilia demonstraret. Desertum namque Ecclesiam indicat, quae nondum habebat culturas apostolorum nec fruges verbi divini, sed inculta adhuc vitiorum, et ignorantiae sentibus squallebat. De qua dictum est: Laetare, eremus sitiens, et multi filii desertae magis quam ejus quae habet virum (Isai. LIV; Gal. IV). Venit ibi Dominus Jesus, multiplicat quinque panes, ut Ecclesia Dei multiplicibus divinae gratiae muneribus abundaret. Quinque illos panes, qui multiplicantur, possumus quinque 757 sensus corporeos intelligere, qui multiplicantur in spiritualibus sensibus. Duos pisces Novum et Vetus Testamentum, per quod nutriuntur homines, sed cum pane, id est cum Christo, qui est panis vitae. Benedixit ergo, et fregit panes, et dedit discipulis suis ut ponerent ante eos, et duos pisces divisit omnibus (Marc. IV); et panis incrementa succedunt, piscesque pariter multiplicantur, dulcedine munerum Christi saturantur quinque millia virorum. Et colligunt adhuc fragmentorum duodecim cophinos plenos; sed isti duodecim cophini duodecim discipulorum candidam plenitudinem monstrant; quemadmodum et in alio loco septem sportae plenae sublatae, septiformes, Ecclesiae imaginem ostendebant. Sunt enim septem dona Spiritus sancti, quibus Ecclesia munitur et instauratur. Numerantur ab Apostolo (I Cor. XII). Hoc donum, hanc haereditatem Christus populo suo donavit, ut semper qui eum sequitur bonis coelestibus de ejus copiis saturetur. Amen.
V. Item de lectione evangelica Matth. IX, 18 Ubi venit quidam princeps, et adoravit Dominum dicens: Domine, filia mea modo defuncta est; sed veni, impone manum tuam super eam, et vivet. Et surgens Dominus sequebatur eum, et caetera . . . . .. . . . . . . . . . . . . . principis, fratres. Dicebat enim intra se: Misit Deus Filium suum, et omnia dedit in manu ejus; ideoque dicebat: Veni, impone manum tuam super eam, et vivet. Vita Christus mortuos vivificat, infirmos sanat, leprosos mundat, daemones fugat, paralyticos firmat, claudis gressum donat, caecos illuminat, et multa mirabilia gerit. Defuncta fuerat puella, et ad infernas sedes jam jamque migraverat. Videns vero pius puellae pater artus exsangues, contra mortis perniciem et rapinam, defensionem Domini Christi rogabat. At vero clementissimus Dominus postulantis suggestionem libenter audivit. Et surgens, sequebatur eum. Surgens ait; ergo paulo ante sedebat exspectans si quis veniret beneficia postulare. Surgens, sequebatur eum. Festinabat pater pro una filia; festinabat et Dominus pro una ancilla, plus curam gerens pro omnibus quam unusquisque pro suis. Ecce autem in turba mulier quaedam quam molesta infirmitas saepius convexabat, et profluvius sanguinis vehementissime macerabat, et jam neque corporis firmitatem haberet; fidem tantum, lassata omni humana substantia, in corde retinebat, 758 quam adventus Domini puto ejus repente sensibus intimaverat. Accessit, intra se dicens: Si tetigero fimbriam vestimenti ejus, salva ero (Matth. XX). Intra se hoc dicebat, ut intra se citius sanaretur. Adfuit Christus cogitanti, et statim in ipso fimbriae tactu sanatur. Tetigit fimbriam, et consecuta est medicinam, et modicae vestis solatio magnam reperit sanitatem. Sic Dominus Christus remunerator fidelium de parvis magna concedit. Venit igitur et ad domum principis, dicit plangentibus: Non est puella mortua, sed dormit. O Domine Jesu, quomodo non est puella mortua, sed dormit, in qua non est spiritus vitae? Mihi, inquit, Dominus dormit, qui suscitabo eam; apprehensaque ejus manu, levavit eam, et splendoris sui luce restituens viventem piis parentibus in conspectu omnium commendavit. Ipse est qui omnium pariter resurrectionem facturus est: ipsi gloria in saecula. Amen.
VI. Item de lectione sancti Evangelii ubi mulier a profluvio sanguinis curatur, Matth. IX, 20. Ait Dominus et Salvator noster Christus, cujus hodie mirabilia opera audivimus in sancto Evangelio: Ego sum via, et veritas, et vita; nemo venit ad Patrem, nisi per me (Joan. XIV). Accedamus ergo ad eum, fratres, ut per eum tam beato itinere ambulantes, pervenire possimus ad Patrem. Accedamus ad eum, sicut ista mulier hodie accessit fideliter, et fide tangamus. Et licet semper in turbis sit positus Dominus Jesus, et omnes circa eum non solum apostoli et prophetae, sed et martyres, et justi omnes, angelorum quoque omniumque coelestium virtutum turba consistat; tamen si fimbriam vestimenti ejus tangamus, et per ipsum indumentum, id est per velamen corporis. . . . . . est propitiatorium . . .. . . . . majestatis auxilium invocemus, atque supernis ejus muneribus adjuti operemur; statim etiam, et ex nostra infirmitate salvabimur, nec nos ultra sanguinis unda, id est carnalium vitiorum periculosa tempestas occidet. Fecit hoc mulier ista fidelis, de qua paulo ante retulit sanctum Evangelium: et consideremus quid designet hujus persona mulieris. Haec mulier, ut mihi videtur, totius fragilitatis humanae figuram in semetipsa monstrabat, quae ante in carnis vexatione posita, id est in vitiis peccatorum constituta, non aliter curari poterat, nisi a Christo remedia percepisset. Vel iterum Synagogae in se imaginem monstrabat, quae in sanguine 759 membrorum suorum, id est filiorum circumcisione multo tempore laborabat. Erogaverat quidem plura quasi in medicis, hoc est in scribis et Pharisaeis, quorum falsa et inania doctrinae eloquia expetebat, et plus magis inde infirmabatur. Posteaquam Christum vidit Salvatorem gentibus advenisse, elegit meliorem partem, et transivit ad fidem, et coepit intra se cogitare, dicens: Si tetigero fimbriam vestimenti ejus, salva ero. Et statim credens Deum in corpore accepit, fidei viribus cucurrit ad Christum, et tangens fimbriam vestimenti ejus, plenissimum de divinis fontibus remedium salutis accepit. Et ideo ad eam Dominus ait: Constans esto, filia, fides tua te salvam fecit: vade in pace: id est ambula secura in pace; respue bella vitiorum, quae dilacerabant animam tuam, et tene semper pacem fidei et timoris Dei, et esto sana a plaga tua. Plagam in se habebat peccatorum omnis homo, non solum ex Judaeis, sed et ex gentibus; ad Christum veniens ab ipso salvatur; per fidem et ejus benedictionis auxilio communitur: ipsi gloria et imperium in saecula. Amen.
VII. Item de sancto Evangelio Luc. XI, 27. Cum diceret Dominus ad turbas, et verba pietatis atque salutis cunctorum pectoribus seminaret, quaedam mulier de turba exclamavit ad eum et dixit: Beatus venter qui te portavit, et ubera quae suxisti. Cui Dominus ait: Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt.
Beatus, inquit, venter qui te portavit, et ubera quae suxisti. Haec mulier, fratres, pio sensu commota, laudavit uterum matris, laudavit ubera genitricis; vere Spiritu sancto perfusa merito laudem Domini contulit matri, quae talem ediderat partum, talemque lactaverat prolem. Cui matri ipse Dominus praecipuam beatitudinem in hoc profecto contulerat, quod uterum ejus majestati suae, quasi domum quamdam regalem elegerat, in qua ipse Rex coelestis descenderet. Beata satis et multum, beataque mater Domini esse meruit, et ex ancilla assumpta maternum nomen accepit. Ergo beatus, inquit, venter qui te portavit, et ubera quae suxisti. Beatus venter qui artificem mundi portavit, beata ubera quae mundi Dominum lactaverunt. 760 Et Dominus: Beati, ait, qui audiunt verbum Dei, et custodiunt. Qui verbum Dei audiunt, id est Christum Dei Verbum; et custodiunt, hoc est praeceptum ejus custodiunt. Verbum Dei Christus est Dominus, qui in principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum (Joan. I). Ergo beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt, id est vel praeceptum Dei, et cauta observatione custodiunt. Summa atque perfecta beatitudo in hoc praecipue ponitur, si quod dicitur impleatur. Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt; quia audientibus auribus toto corde verba divina conservant, gestorumque operibus a se impletum esse manifestant, quod praedicatio divina saepe mandaverat. Beati qui audiunt verbum Dei, et custodiunt: ubi dicitur: Non occides, non furaberis, non adulterium facies, et non concupisces, non falsum testimonium dices, non pejerabis; honora patrem tuum et matrem, et quod tibi non vis, alteri ne feceris; et quae vultis ut faciant vobis homines, bona eadem et vos facite eis. Beati, inquit, qui audiunt verbum Dei, et custodiunt, ut custodiendo et faciendo praemium consequantur. Post haec refertur, dicente Domino: Generatio ista nequam signum quaerit, et signum non dabitur illi, nisi signum Jonae prophetae (Luc. XI). Jonas iste propheta sanctissimus figuram passionis et resurrectionis Domini in semetipso gestabat. Istum praecipitem aliquando nautae cum in mari jactarent, susceptus a ceto, et limosis faucibus raptus, portam ferini ventris intravit, tribusque diebus itidemque noctibus carnei carceris tenebris occupatus, tandemque redditus luci, dominici, ut diximus, mysterii futura sacramenta monstravit. Hoc ipsum Dominus commemorans, de sua passione et resurrectione signavit. . . . . . . . . . . . . . Et de regina Austri, quae venit audire sapientiam Salomonis (Ibid.), erubescant Judaei et confundantur; femina requirit sapientiam hominis, et scribae et Pharisaei contemnunt Dei sapientiam. Illa peregrinatur ut discat Salomonem filium David; isti praesentem contemnunt et Dominum Salomonis et ipsius David, ipso David dicente: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis (Psal. CIX). Deinde et de Ninivitis qui egerunt poenitentiam in praedicatione Jonae: Et ecce plus quam Jonas hic: poenitentiam egerunt Ninivitae, praedicante servo, et Judaei, Domino praedicante, 761 contemnunt, nec volunt agere poenitentiam, quia nec salvari merentur. Vere sunt aspides surdae et obturantes aures suas (Psal. LVII), quae non exaudiunt vocem incantantium, et medicamenti quod medicatur a sapiente; quos ipsa Sapientia Patris Dominus Christus frequentius edocens, et per Moysen vel caeteros prophetas, nequaquam ad rectum vitae tramitem revocavit; quia ipse liberum quod homini dedit arbitrium, noluit iterum abrumpere, ne a se nuper concessam, ut diximus, animi libertatem infringeret. Ergo dimisit in uniuscujusque judicio, pro quibus examen futurum sibimet reservavit, ut puniatur qui fuerit reus, et salvetur qui crimen noluit ne puniretur admittere. Et ideo, fratres, in praecepto divini sermonis, eloquia omni mentis intentione scrutemur: Deoque Patri omnipotenti semper per Christum Dominum nostrum laudes et gratias referamus, cui est gloria in saecula. Amen.
VIII. Item de lectione evangelica Luc. XVIII, 10. Lectum est de pharisaeo et publicano, quorum duorum dum merita, preces, personasque considero, satis admiror bonitatem Dei justumque judicium Christi. Confusa superbia, meruit justificari humilitas; lacrymae invenerunt misericordiam, jactantia reprobatur. Erubuit pharisaeus, qui gaudebat; gavisus est publicanus, qui plangebat, et audit justitiam; quia omnis, inquit Dominus, qui se exaltat humiliabitur, qui autem se humiliaverit exaltabitur (Luc. XVIII); et qui seminant in lacrymis, in gaudio metent (Psal. CXXV); prope est semper Dominus iis qui tribulato sunt corde, et humiles spiritu salvabit (Psal. XXXIII). Consideremus, fratres, hujus lectionis textum. Ascenderunt, inquit, in templum ut orarent pharisaeus et publicanus. Bene dictum est ascenderunt. . . . . . . . . . . .tatione et tamen. . . . . . . . . . . qui erigit mentem suam ad Deum nonnisi in humilitate justificabitur. Ergo consideremus: ascenderunt viri illi in templum ut orarent, pharisaeus precabatur apud se, dicens: Deus, gratias tibi ago quia non sum sicut caeteri homines, raptores, injusti, adulteri, quomodo et publicanus iste, etc. Publicanus autem de longinquo stabat, et neque oculos volebat ad coelum levare; sed percutiebat pectus suum dicens: Deus, propitius esto mihi peccatori. Et descendit hic publicanus in domum suam justificatus, magis quam ille pharisaeus; quia omnis qui se exaltat humiliabitur. Primo in istis duobus duorum populorum intelligo designari personam, Judaeorum 762 et gentium. Ergo dicebat pharisaeus, Deus, gratias ago tibi quia non sum sicut caeteri homines, raptores, injusti, adulteri, sicut publicanus iste. Bene gratias ageres . . . . . . . . . . .. . . . . . minime accusas . . . . . .. . . . . . bene ageres si non superbis vocibus extulisses; cum enim alios accusas, te ipsum reprobas; quia ex aliorum culpis tibi laudem ascribis; noli altum sapere, sed time; Deus, gratias ago tibi quia non sum sicut caeteri homines, raptores, injusti, adulteri, quomodo et publicanus iste. Tu quis es, qui judicas servum alienum? Domino suo stat aut cadit. Potens est Deus statuere illum (Rom. XIV). Adhuc dicis: Jejuno bis in sabbato, decimas do omnium quae possideo; in propria laude odiosa jactatio. Jejuno bis in sabbato: Qui jejunat, manducantem non judicet, et qui manducat, jejunantem non spernat; quia et qui manducat, Domino manducat, et gratias agit Deo; et qui non manducat, Domino non manducat, et gratias agit Deo (Ibid.); et tamen, cui haec dicis? Non intelligis quia ad eum loqueris cui omnia nota sunt, et antequam fiant? Decimas do omnium quae possideo. Decimas das: sed plus accipis quam das: nimium possides; fruges tibi multae pluviis divinis accrescunt, et cui de multo des parvum, adhuc improperas. Publicanus autem de longinquo stabat; personam gentium, ut diximus, portans, quia gentes a Deo peccatis longius tenebantur. Ergo de longinquo stabat, et neque oculos volebat ad coelum levare. Vides, jam postulantis fit sibi judex conscientia; punit in semetipsa peccata, non audet proximius accedere, non audet oculos ad coelum levare, nec vult pollutis oculis videre candidam lucem, quia oculos in dolore positos lux serena perstringit et percutit; ideoque inclinatus ad terram percutiebat pectus suum dicens: Deus, propitius esto mihi peccatori Et Dominus ait: Amen dico vobis, descendit hic justificatus in domum suam, magis quam ille pharisaeus; quia omnis qui se exaltat humiliabitur, et omnis qui se humiliat exaltabitur. Ideoque et nos, fratres, humilitatem sectemur, et miti corde et humili prece Domino supplicemus, ut ejus misericordiae auxilium consequamur, cui est gloria in saecula. Amen.
IX. Item de lectione evangelica Matth. XXI, 1.
Destinavit Dominus Jesus discipulos ut adducerent ad se pullum asinae, in quo sederet; quique discipuli abierunt. Ut invenerunt pullum alligatum, solventes duxerunt ad Salvatorem, et sedebat super eum. 763 Audite, fratres; sancti Isaiae veridica vaticinatio in Domino nostro Jesu Christo completa est; sic enim ipse Isaias propheta plenus Spiritu sancto locutus est de Salvatore, dicens: Gaude valde, filia Sion: ecce Rex tuus venit tibi mitis et lenis sedens super pullum asinae (Isa. LXII; Zach. IX). Quid dicimus, fratres? Primo admiranda est Domini tanta humilitas; sciens superfluum esse ambitum mundi, non equis delectatus est superba cervice frementibus, neque altis passibus incedentibus, sed vilis pulli voluit dorso vectari, ostendens quia magis non elatos et extollentes se, sed mites diligit et quasi viles, qui velut stercora mundi habentur; quia, sicut dicit Apostolus: Ignobilia hujus mundi elegit Deus, ut confundat fortia, et abjecta elegit Deus quae non sunt, ut quae sunt destrueret (I Cor. I). Ergo adducunt discipuli pullum asinae, solventes eum. Est hic carissimi, grande mysterium. Pullus iste asinae gentium populus intelligitur, qui vilis et abjectus habebatur, et ligatus tenebatur vinculis peccatorum; solvitur a discipulis praecepto Domini ad salutem et libertatem gentium destinatis, et adducitur ad obsequium Salvatoris, id est ad fidei mysterium, ut portet in sese Dominum, atque in eo requiescat et habitet; facturus per suam dignitatem de vilissima plebe pretiosissimum populum, genus regale atque sacerdotale, ut segnes antea animos vigilanti praecepto componat, et honesto devotionis jugo submittat, ut sibi serviant, et in quibus sedeat Dominus, a caeteris honorentur, sicuti hodie videmus in honore Domini religiosos, et in se Christum gestantes, atque in moribus ejus disciplinam habentes a caeteris plebibus honorari. Deo gratias.
X. Item de lectione sancti Evangelii Matth. XIV, 20.
Recitata est lectio ubi Salvator de quinque panibus saturavit quinque millia hominum, et de duobus piscibus, et collecti sunt duodecim cophini pleni. Deinde quod iterum de septem panibus saturavit quatuor millia hominum, et collectae sunt septem sportae plenae fragmentorum. Curatur et homo mutus, et surdus: Exspuit Dominus, et tetigit linguam ejus, et misit digitos in auriculas ejus: et aspiciens in coelum ingemuit, et ait: Ephetha, quod est adaperire; et solutum est vinculum linguae ejus, et apertae sunt aures ejus, et loquebatur recte (Marc. VII). Curat et caecum impositis manibus, et caeteras virtutes efficit sanitatum. Ubique, fratres, Christus Dominus omnibus est sanitas, omnes pascit, 764 omnes curat, omnes vivificat, omnes subvenit, omnibus miseretur, utpote Deus omnis creaturae, qui a Patre missus imaginis suae dolores, varia morborum vexatione remota, curare dignatus est. Benedicit panes pariterque et pisces, ut ostenderet se esse terrae marisque opificem, qui omnia et in terris, et in aquis divina largitate concedit. Duodecim cophini, et septem plenae colliguntur sportae, ut et apostolorum numerus et Ecclesiarum largitate Christi exuberare noscatur. Curatur deinde homo mutus et surdus; duo membra debilia accipiunt medicinam. Exspuit Dominus, et tetigit linguam ejus, in auriculas ejus digitos misit, et ait: Ephetha, quod est adaperire; et apertae sunt continuo januae oris ejus et aures ejus. Invenit vox qua erumperet, invenerunt et aures qua sonum audirent. Impedimenta linguae fugata sunt, et aurium tegmina ceciderunt. Meruit per mirabilia Salvatoris ut et ore Domino gratias ageret, et verbum Dei a praedicante audiret; fidem ex auditu suscepit, corde credidit ad justitiam, et ore confessus est ad salutem. Quid et de caeco? Curatur et caecus, claritatem luminum per manus accipit Salvatoris: cedunt lumini tenebrae, et virtutibus Christi omnis caecitas effugatur; redditur desideranti lumen, et tam claro splendore percepto, laetatur caecus, erigitque oculos apertos ad coelum, et dulcem visum accipiens, gratias omnium referet Deo: in manibus Christi omnia beneficia manent. Impositis primo manibus, interrogabat caecum si aliquid videret. Ait: Video homines sicut arbores ambutantes (Marc. VIII). Adhuc nutabat visus, adhuc caligabat aspectus. Deinde iterum impositis manibus, remoto omni tenebrarum errore, lumen clarum suavi splendore suscepit. Huic Domino nostro Jesu Christo semper gratias referamus, cui imperium in saecula saeculorum. Amen.
XI. Item de lectione evangelica Marc. XII, 42.
Recitatum est hodie, quia cum Dominus sedisset in templo contra gazophylacium, vidit turbas jactantes in gazophylacio; et divites multa vidit mittere, et unam viduam pauperculam jactantem duo aera minuta. Et convocans discipulos suos ait illis: Amen dico vobis, quoniam vidua haec pauper plus omnibus misit. Omnes enim ex eo quod sibi abundavit miserunt; haec vero de pecunia sua omnem quem habuit victum misit. O amatorem misericordiae, qui non copias divitum, sed pauperum laudat angustias! Opus praecipue pauperculae 765 prae caeteris commendavit; et inter abundantium copias plus valere modicum; quoniam ab illo non multitudo pecuniae, sed mentis devotio comprobatur. O beatam et justam viduam, quae meruit ante judicii diem laudari! Misit in gazophylacio aera minuta duo, et tantillae eleemosynae munere, magnum mercedis praemium acquisivit; et, ut mihi videtur, duobus istis, velut quibusdam duabus alis clevata atque suspensa ad altiora pervenit. Invenit locum in coelo, quae angustias tolerabat in saeculo. In conspectu discipulorum et Dominus exhibuit testimonium, ut probaret etiam exiguam eleemosynam magnam apud Dominum se habere mercedem; quod dicit et beatus Apostolus quoniam qui large seminat, large et metet; et qui seminat in benedictione, in benedictione et metet (II Cor. VI). Hilarem enim datorem diligit Deus; qui enim miseretur, misericordiam consequetur, et qui communicat indigentibus, coelestibus praemiis cumulatur. Junior fui, inquit David, et senui, et non vidi justum derelictum, neque semen ejus quaerens panem. Tota die miseretur et commodat, et semen ejus in benedictione erit (Psal. XXXVI). Unde beatus Isaias propheta commonet universos, et hortatur ad misericordiae opera, dicens: Frange esurienti panem tuum, et egenos sine tecto induc in domum tuam. Si videris nudum, vesti, et domesticos seminis tui non despicies. Tunc erumpet temporaneum lumen tuum, et vestimenta tua cito orientur, et praeibit ante te justitia; claritas Dei circumdabit te (Isai. LVIII), et caetera. Ergo, fratres, de quo Dominus largiri dignatur, demus esurienti cibum, sitienti potum, nudo indumentum, peregrino hospitium, infirmo exhibeamus ministerium, afflicto solatium, in gazophylacio, prout valemus, saepius operemur; oculi enim Domini semper nos intuentur semperque adsunt, et in omni loco speculantur bonos et malos, reddituri unusquisque rationem secundum opera ejus: ipsi gloria in saecula. Amen.
XII. Item de lectione evangelica Joan. XI, 1.
Recitatum est nobis hodie in S. Evangelio quod suscitatus sit a Domino Lazarus quatriduanus, orante ipso Salvatore ad Patrem et dicente: Pater, gratias ago tibi quia audisti me; et ego sciebam quia semper me audis; sed propter populum qui circumstat 766 dixi, ut credant quia me misisti; et post lacrymavit: Lazare, veni foras; et statim prodiit qui fuerat mortuus, ligatus pedes et manus institis; et facies ejus sudario erat colligata; et jussit eum solvi et ire (Joan. XI). Audite, fratres: jacebat Lazari corpus mortuum, atque exanime in sepulcro, et languida membra, in quibus vita non fuerat per quatriduum, paulatim dissolvebantur in tumulo. Orat Christus ad Patrem, et mortuus recipit vires; supplicat Genitori, et ille firmatur. Clamat deinde: Lazare, veni foras, et expavescit mors, contremiscit infernus, statimque in voce Salvatoris animatum excutitur corpus, et obvoluta linteaminibus membra vitali motu fervescunt. Jubet eum Dominus solvi et abire, ne phantasma reputaretur. Solvi jubet, ut et ligamenta jam humida et corpus agnoscerent, atque recentia membra recenti pallore viderent. Ostendit Dominus in Lazaro futurae resurrectionis indicium, sicut et in filio viduae, et in filia archisynagogi. Poterant quippe, carissimi, ad unam vocem Salvatoris omnes pariter mortui suscitati exsurgere, nisi nominatim singulos convocasset; ideo singulis dicebat: Lazare, veni foras; Adolescens, tibi dico, surge. Tibi, inquit, dico tantummodo ad praesens tempus, tu, surge: Talitha cumi, quod est, puella, surge. Ergo singulos, ut dixi, nominatim. Et amavit ut quod in singulis videtur, in omnibus generaliter futurum intelligatur: ipse est Dominus noster, qui venturus est judicare vivos et mortuos, cujus vocem audituri sunt omnes; et resurgent qui bona gesserunt in resurrectionem vitae, qui autem mala in resurrectionem judicii (Joan. V). Ipsi gloria et imperium in saecula. Amen.
XIII. Item de sancto Evangelio Matth. XXVI, 7. Dictum est quia, discumbente Domino in convivio, venit quaedam mulier peccatrix, portans alabastrum unguenti, et stans ad vestigia Domini, lacrymis rigabat ejus pedes, et capillis tergebat, et osculabatur, et unguento ungebat. Non audebat se sanctissimis aspectibus impudenter ingerere; nec in tenebris constituta peccatorum, tantillum in his poterat radios sustinere, sed ad pedes stabat novissimam partem ejus corporis adorans, et velut sub umbraculo pedum refrigerium 767 peccatorum suorum ardoribus conquirebat; credens quoniam corpus propter remissionem peccatorum susceperat, pedes osculabatur, et lacrymis irrigabat, et tergebat capillis, quibus peragrabat diversa loca, et sese cunctis infirmitatibus lumen salutiferum offerebat. Ergo mulier ista peccatrix et oculis, et crinibus, et labiis, quibus maxime peccatorum vitia contraxerat, ipsis poenitebat, et indulgentiam conquirebat. Dominus vero, qui semper vult poenitentium medicare languores, ait ad eam: Dimittentur tibi peccata tua; et iterum: Dimittentur ei peccata multa, quia dilexit multum (Matth. XXVI). O pietas inaestimabilis! reddidit pro fletu laetitiam, et aegrotantem in malis suis curat medicus iste coelestis: ut ubi fuerat desperatio delictorum, fieret securitas gaudiorum. Ait adhuc: fides tua te salvam fecit; vade in pace, fuge vitiorum bella, ambula in pace pudicitiae, in humilitatis, sobrietatis, et caetera.
XIV. Item de lectione evangelica Matth. V, 14.
Ait Dominus: Vos estis lux hujus mundi. Non potest civitas abscondi super montem posita, neque accendunt lucernam, et ponunt eam sub modio, sed supra candelabrum, ut luceat omnibus qui in domo sunt, et caetera.
Ergo vos, inquit discipulis, estis lux hujus mundi: non potest civitas abscondi supra montem posita. Certum est quia civitas supra montem posita omnibus lucet, et omnibus clara est, et abscondi non potest. Hoc Dominus in figura discipulorum per parabolas loquebatur. Civitas namque supra montem posita anima intelligitur in Christo sociata, quae in ipso constat, et fide ejus erecta longius eminet. Civitas ideo dicitur anima, quia in ipsa conscriptae sunt leges et jura divina: Qui ostendunt, inquit, opus legis conscriptum in cordibus suis (Rom. II). Ergo non potest civitas abscondi supra montem posita. Mons Christus dictus est a sancto propheta Daniele. Venit, inquit, in terram, et factus est mons magnus, et implevit omnem terram (Daniel. II), crescens in credentium mentibus. Hic (Daniel. CXVII) et lapis dictus est angularis in capite anguli positus, qui duos populos, velut duos parietes e diverso venientes, ex circumcisione et praeputio, in una fide copulavit atque conjunxit. Et merito est in capite, quia ipse est caput Ecclesiae, qui et fundamentum dicitur. Sic enim ait Apostolus: Fundamentum aliud nemo potest ponere praeter id quod positum est, quod est Christus Jesus (I Cor. III). 768 Ergo et lapis in capite, et fundamentum deorsum. Cur deorsum? hoc quia Christus de superioribus est et de inferioribus; ipse est Deus et homo, Verbum et caro, vivus in aeternum, et ad tempus mortuus; aliud in Christo impassibile, aliud passibile, aliud ante tempora, aliud in tempore.
Ergo ipse mons dictus, lapis et fundamentum; ipse et petra erat, inquit, Christus (I Cor. X). Super hanc petram aedificat omnis sapiens domum suam, id est domum animae suae; et venientes venti, et descendens pluvia, et flumina impingunt in domum illam, et non cadit, fundamentum est supra petram. Ergo, ut dicere coeperamus, non potest civitas abscondi supra montem posita. Sequitur: neque accendunt lucernam et ponunt eam sub modio, sed super candelabrum, ut luceat omnibus qui in domo sunt. Lucerna super candelabrum posita, mens est in substantia corporis constituta, quae fulget et eminet, maxime si non illi desit oleum caritatis vel castitatis, sicut fuit ille beatus Joannes Baptista, de quo scriptum est: Erat lucerna ardens et lucens (Joan. V). Ardebat et lucebat: ardebat calore Spiritus sancti, lucebat lumine Christi. Audi istam lucernam clamantem de Christo et dicentem: Hic est Agnus Dei, hic est qui tollit peccata mundi (Joan. I); et iterum, ait: Homo qui post me venit, ante me factus est; cujus non sum dignus calceamenta portare (Ibid. XXVII). Ergo splendebat mens beati Joannis lumine Christi, quia de plenitudine ejus, sicut scriptum est (Joan. I), omnes sancti accipiunt gratiam pro gratia. De lumine ejus accipiunt omnes sancti, et non dividitur in partes, non minuitur majestas luminis Christi. Si enim lumen lucernae, accensis inde verbi gratia faculis mille, vel lucernis quamplurimis, non minuitur ille ignis, neque ex sese in partes dividitur; quanto magis majestas Christi plena est, et in omnibus plenitudo ejus abundat, et non dividitur, sed totus in totis est. Nam et sermo noster dum dicitur, ab omnibus auditur, et non dividitur in singulis, sed totus integer in omnibus est; et versiculum in pariete conscriptum si omnes legamus, non eum dividimus per partes, sed totus in uniuscujusque sensibus manet; et ideo, fratres, semper sancti de lumine, diximus, Christi fulgentes clamabant dicentes: An experimentum quaeritis ejus, qui in me loquitur, Christi (II Cor. XIII)? Et ideo lucent omnibus qui in domo sunt, hoc est in hujus mundi domo; quia in domo magna, sicut scriptum est (II Tim. II), non sunt vasa aurea tantum aut argentea, sed lignea et fictilia. 769 Ergo ad illuminationem hominum destinantur omnes sancti, et destinati sunt apostoli vel prophetae ut aedificium Ecclesiae per eos, donante Domino, construatur: ipsi Salvatori nostro et Domino Jesu Christo gloria et imperium in saecula. Amen.
XV. Item de sancto Evangelio Matth. XVII, 1.
Recitatum est in sancto Evangelio ita: Post dies, inquit, sex assumpsit Jesus Petrum, Jacobum et Joannem fratrem ejus, et duxit illos in montem excelsum seorsum, et transfiguratus est ante eos. Et resplenduit facies ejus sicut sol; vestimenta autem ejus facta sunt alba sicut nix. Et ecce apparuerunt illis Moyses et Elias cum eo loquentes. Respondens autem Petrus dixit: Magister, bonum est nos hic esse: faciamus hic tria tabernacula, tibi unum, Moysi unum, et Eliae unum, et caetera. Post dies, inquit, sex; post sex dies sabbatum esse intelligimus septimum diem. Primus dies dominica, secundus dies, secunda feria, et sic omnes dies. Post sex dies, ut dictum est, sabbatum numeratur. Hic dies requiem ostendit, quia et in die septimo requievit Deus ab operibus suis. Ergo in isto die sanctificato demonstravit Dominus omnes sanctos et in lege et in prophetis cum beatis apostolis secum in sua gloria adfuturos, et secum permansuros. Moyses legislator qui descripsit omnes sanctos ab origine mundi, cum ipso ergo omnes sancti resurgent. Elias numerum prophetarum ostendit, et cum ipso omnes prophetae in Moyse et Elia, qui mortui sunt et sepulti, vivi invenientur, et rapientur in nubibus obviam Domino in aera. Tres ergo apostoli, Petrus, Jacobus et Joannes credentes secum, omnes etiam qui sequuntur fidem Petri, Jacobi et Joannis. De istis scriptum est: Petrus, Jacobus, et Joannes, qui columnae esse videbantur (Galat. II); merito columnae dicti, qui sustentabant Ecclesiae aedificium, et erigebant de inferioribus ad superiorem, ut quae sursum sunt quaererent, ubi Christus est in dextera Dei sedens. Ergo duo, Moyses et Elias, et tres apostoli, ideo ut in duorum et trium testium staret omne verbum. Et ipse Dominus dicebat: Ubi fuerint duo vel tres congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum (Matth. XVIII). Ostendit et hic Dominus confundendos etiam eos qui non accipiunt legem et prophetas; quia ipse eos sibi adjunxit, et apostolorum numero sociavit. Moyses de Domino scripsit (Exod. XVII), et in typo Christi, in monte 770 contra Amalech levavit manus, sicut Christus in cruce ad expugnandum diabolum. Iterum Elias (III Reg. XVII) ut ipse suscitaret mortuum sese expandit, quod in cruce Dominus fecit, ut mortem fugaret et vitam redonaret. Videamus quid sequatur. Ait sanctus Petrus Domino: Bonum est hic nos esse: faciamus hic tria tabernacula, tibi unum, Moysi unum, et Eliae unum. Haec Petrus secundum affectum boni discipuli, qui diligebat ministros et amicos Domini, Moysem et Eliam. Et ecce venit nubes obumbrans eos, et vox de nube dicens: Hic est Filius meus dilectus, in quo complacui; prout diceret: non tribus velo fieri tabernacula; sed hic est Filius meus dilectissimus, cujus tabernaculum unum erit, hoc est una Ecclesia, toto terrarum orbe diffusa, ad similitudinem unius Hierusalem civitatis, quae in coelo est. In ista Ecclesia Moyses, et Elias, Petrus, Jacobus et Joannes aderunt, semper Domino testimonium perhibentes, cum omnibus patriarchis et prophetis, sanctisque apostolis; cum quibus et nos omnes credentes, semper exsultemus et gloriemur in Domino Jesu Christo Filio Dei, semperque Patri per ipsum gratias agentes: cui est gloria in saecula. Amen.
XVI. Item lectio evangelica Luc. XII, 50.
Ait Dominus: Ignem veni mittere in terram, et quid volo, nisi ut accendatur? Baptismo autem habeo baptizari, et quomodo coarctor usque dum perficiatur? et caetera. Ignem, inquit, veni mittere in terram, et quid volo, nisi ut accendatur? Ignem mittit Dominus in terram pectoris nostri ad excolendum agrum cordis nostri, ad exurendas spinas et tribulos peccatorum, ut frigus nequitiae nostrae pellatur, et calore Spiritus sancti omnia fecunda in nobis et prospera oriantur. Nam, accipe comparationem ex igne isto terreno; ait quidam auctor saecularium litterarum: Saepe etiam steriles incendere profuit agros, Atque levem stipulam crepitantibus urere flammis: Sive inde occultas vires, et pabala terrae Pinguia concipiunt, sive illis omne per ignem Excoquitur vitium, atque exsudat inutilis humor; Seu plures calor ille vias et caeca relaxat Spiramenta, novas veniat qua succus in herbas; Seu durat magis, et venas astringit hiantes. Si hoc praestat atque efficit ignis iste terrenus atque corporeus, quanto magis ignis ille coelestis et sanctus, qui ita penetrat animae recessus, ut vadens etiam per universam substantiam 771 corporis, totum hominem mundum reddat atque fructiferum; et tantos fructus efficit ignis iste in homine, quantos exponit Paulus apostolus dicens: Fructus Spiritus est, spiritus illius ignei caritas, gaudium, pax, patientia, bonitas, fides (Galat. V), etc. Caritas, inquit in capite, quia ignem caritatis nunquam exstinguit frigus iniquitatis; sic iterum dicit Scriptura divina: Aqua multa non exstinguit caritatem, et flumina non inundabunt eam (Cant. VIII), ut non eam petram et turrim excisam ( sic ). Ignem, ait, veni mittere in terram: et quid volo, nisi ut accendatur? Accenditur per bonam voluntatem, per bonum propositum mentis, quae in se quodammodo auget atque inflammat ignem illum divinum. Accenditur adhuc ignis iste in nobis per frequentem flatum divinarum Scripturarum; unde et Apostolus sanctus hoc sciens mandabat Timotheo suo discipulo dicens: Attende tibi et lectioni; permane in eis. Hoc enim faciens, et teipsum salvabis, et eos qui te audiunt (Tim. IV). Et te inquit, salvabit ignis salubritate fulgentem, et caeteros qui te audiunt illuminabis. Deinde secutus est Dominus dicens: Baptismo autem habeo baptizari, et quomodo coarctor usque dum perficiatur (Luc. XII)? Hoc Dominus de sua passione dicebat. Adhuc addidit dicens: Putatis quia pacem veni dare in terram? Non, dico vobis, sed separationem. Erunt enim ex hoc quinque in domo una divisi, tres in duos, et duo in tres dividentur: pater in filium, et filius in patrem suum; mater in filiam, et filia in matrem suam; socrus in nurum suam, et nurus in socrum suam (Ibid.). Ista divisio a fidelibus fit contra infideles. Cum enim alii consentiunt ad fidem Domini, alii dissentiunt, a fide separantur; et ista separatio credentes salvat, incredulos vero damnat. Justum est enim ut fidelis discedat, quia non potest societas esse luci cum tenebris, nec dulce amaro misceri, nec fidelis cum infideli. Ideoque, fratres, in fide Domini perseverantes demus operam, et ut incredulos ad fidem Domini perducamus, omnesque in Christo salvemur: cui est gloria et imperium in saecula. Amen.
XVII. Item de lectione evangelica Marc. II, 15.
Recitatum est ubi Dominus dicitur habuisse convivium apud Levi cum publicanis et peccatoribus. Non prohibebat Dominus publicanos et peccatores, ut vel occasione convivii docerentur. Non repellebat impios et injustos justus et pius, qui omnes ut sanaret advenerat, sicut ipse dixerat: 772 Non est sanis opus medico, sed male habentibus (Matth. IX). In multis desideriorum febribus constitutis, dulcia sermonum suorum refrigeria infundebat. Aderat abundantia ciborum et potus; sed Salvator, videns eos in ipsis intentos, jungebatur cum illis in terreno convivio, ut eos ad coelestia monuisset convivia festinare, ubi sunt illae non temporales, sed aeternae deliciae, quas nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, quae praeparavit Deus diligentibus se (Isa. LXIV, et I Cor. I). Non est, inquit, opus sanis medico, sed male habentibus. Qui aegrotas animo, quocunque vitiorum morbo detentus; qui febres habes aut superbiae, aut luxuriae, aut concupiscentiae malae, aut iracundiae, aut avaritiae, curre ad medicum Christum et rogans dic ad eum: Ego dixi, Domine, miserere mei; sana animam meam, quia peccavi tibi (Psal. XL); ut et ipse dicat . . . . . si audis verba mea. . . . . . . . . . . . . . . . . . diligis et nec . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . medicinam senties opem divini auxilii, si devotionem tuae mentis in divinis praeceptis tota observatione contuleris. Magnum et bonum est, fratres, parere coelesti mandato; et inde salus acquiritur, ubi obedientiae famulatur auditus. Ergo pareamus divinis praeceptis, ut bonorum substantiam consecuti, semper Patri per Filium gratias referamus: cui est gloria in saecula. Amen.
XVIII. Item de sancto Evangelio Luc. XV, 12. Audivimus hodie in sancto Evangelio recitatum de duobus filiis juniore et majore, quibus pater distribuerat substantiam; et quod junior peregrinatus a patre, luxuriose vivens in peccatis perdiderit omnia, et postea poenitentia ductus et multum afflictus redierit ad patrem; cui pater et stolam, et annulum, et calceamentum jussit dari, et vitulum in convivio occidi pro redemptione ejus . . . . . . . .. . . . . . veniente . . . . . . . . . eo consola . . . . Fili, tu semper mecum es, et omnia mea tua sunt. Epulari autem et gaudere oportet, quia frater tuus hic mortuus erat, et revixit; perierat, et inventus est. Isti duo fratres, ut exiguitati meae videtur, carissimi, duorum populorum significantiam gerunt. Senior potest intelligi antiquus populus patriarcharum vel prophetarum, qui cum Deo Patre perseverabat servieus ei; junior, populus gentium, qui 773 elongans se a Deo, velut peregre profectus, in multis erroribus vixit, quique postea veniens ad patrem poenitens et rogans accepit stolam primam, ornamentum scilicet redemptionis primum; quia scriptum est: Eritis gentes in caput (Deuter. XXIV). Annulus in manu, sponsalium signum; sponsa vero secundum Apostolum uni viro desponsata, tanquam virgo casta exhibetur; calceamenta in pedibus, et hoc ad signum est nuptiarum, quoniam sponsae Christi calceantur pedes in praeparationem Evangelii pacis. Vitulus etiam in convivio jubetur occidi. Saginatus vitulus ipse est Salvator noster, quem Pater voluit immolari pro redemptione generis humani. Quod autem dictum est, irasci fratrem majorem pro fratre minore, illic iracundia pro admiratione ponitur; quia antiquus justorum populus admiratus est susceptionem gentium. Et licet aliquanti ex his vere irati sint, id est populi Judaeorum; tamen divinis praeceptis admonentur debere gaudere, quia consilium indulgentis Dei benigne debet accipere humanae fragilitatis parva consideratio. Ergo gentium populus ad Dominum conversus jucundetur se Domini benignitate salvatum, semperque Deo Patri per Christum ejus gratias referat: cui est gloria in saecula. Amen.
XIX. Lectio Evangelii sancti Luc. XVI, 19.
Audivimus hodie in sancto Evangelio recitatum: Homo quidam erat dives, qui induebatur purpura et bysso, et epulabatur quotidie splendide; et erat quidam mendicus nomine Eleazarus, qui jacebat ad januam ejus ulceribus plenus, cupiens saturari de micis quae cadebant de mensa divitis. Sed et canes veniebant, et lingebant ulcera ejus. Factum est autem ut moreretur mendicus, et portaretur ab angelis in sinum Abrahae. Mortuus est autem et dives, et sepultus est in inferno. Elevans autem oculos suos cum esset in tormentis, vidit Abraham a longe, et Eleazarum in sinu ejus; et ipse clamans dixit: Pater Abraham, miserere mei, et mitte Eleazarum, ut intingat extremum digiti sui in aquam, et refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flamma. Et dixit illi Abraham: Fili, recordare quia recepisti bona in vita tua, et Eleazarus similiter mala: nunc autem hic consolatur, tu vero cruciaris. Et in his omnibus inter nos et vos chaos magnum firmatum est; ut hi qui volunt hinc transire ad vos non possint, nec inde huc transmeare.
Consideremus, fratres, quod dives ponitur et mendicus. Divitis nomen tacetur, 774 et sine nomine est, velut corpus sine capite: in capite nomen agnoscitur; ille merito sine nomine, quia sine capite fuit, qui Christi in se, qui caput est, nec fidem, nec misericordiam habuit. Deinde Eleazarus nominatur mendicus, tamen ejus nomen in libro Vitae continetur, quod et in Evangelio non tacetur. I. Mortuus est et ille dives qui induebatur purpura et bysso, et epulabatur quotidie splendide; et sepultus est in inferno. II. Eleazarus autem mendicus mortuus est et portatus ab angelis in sinu Abrahae ponebatur. III. Judicium Dei statim in utrisque ostensum est: sumpsit pauper post labores et dolores multos desiderata refrigeria; sumpsit et dives post elationem suam condigna tormenta; unde dives cum videret Eleazarum in sinu Abrahae quiescere, exclamans dixit: Pater Abraham, miserere mei, et mitte Eleazarum, ut intingat extremum digiti, ut refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flamma. Et dixit illi Abraham: Fili, recordare quia recepisti bona in vita tua, et Eleazarus similiter mala: nunc autem hic consolatur, tu vero cruciaris. Quaerebat se dives extremi digiti Eleazari rore contingi, et non ei permittebatur, quia scriptum est: In morte quis memor sit tui; in inferno autem quis confitebitur tibi (Psal. VI)? Et modo si volunt divites consulant pauperibus; habent et vident Eleazaros multos; cum eis fecerint misericordiam, in futuro sibi praeparant refrigeria, quia qui miseretur misericordiam consequetur. Neque enim mereri Dei misericordiam poterit qui misericors ipse non fuerit; humilientur magis in prosperis, elatio habet . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . saeculi praecipue non superbe sapere, neque sperare in incertum divitiarum, sed in Deum vivum, qui praestat nobis omnia. Unde ad fruendum in operibus bonis, largos esse, faciles tribuere, communicatores esse, thesaurizantes sibi thesaurum bonum in futurum docet Apostolus, ut apprehendant veram vitam (I Tim. VI). Sunt multi divites, et non culpabiles, qui non sibi solis, sed multis habere videntur quae possident, multis pie largiuntur, multis bene distribuunt. Ille est vere dives Dei qui dat pauperi suspiranti, et non histrioni saltanti. Sunt multi divites e episcopi, et presbyteri, et diacones; sed divitias suas qui bene dispensat, nec luxuriae culpam, nec criminis notam, nec damnationis poterit habere poenam. Utique ideo aliquantos Deus divites esse voluit, ut sint qui pauperibus tribuant; et ideo pauperes 775 fecit, ut a divitibus necessaria sumant. Consilium enim Dei in omnibus sanctum est, per omnia venerandum, semperque laudandum: ipsi Deo Patri semper gloria in saecula. Amen.
XX. Item de lectione sancti Evangelii Marc. VIII, 3.
Ecce, inquit, exiit seminans seminare, etc. Venit Dominus Jesus in mundum exiens a Patre ipso, dicens: Ego a Patre exivi, et veni in hunc mundum; iterum relinquo mundum, et vado ad Patrem (Joan. XVI). Ergo de se ait: Ecce exiit seminans seminare. Exiit itaque ut seminaret in mundo Evangelium, ut seminaret fidem, justitiam, veritatem, pacem, castitatem, humilitatem, caeterasque virtutes. Et diabolus econtrario seminare coepit sua, id est superbiam, iracundiam, concupiscentiam, homicidia, adulteria, furta, caeteraque vitia, quae in divinis litteris zizania nominantur. Cum enim dicerent discipuli ad Dominum Jesum: Nonne bonum semen seminasti in agro tuo? unde ergo habet zizania? Ait Salvator: inimicus homo hoc fecit (Matth. XIII); ipsum dicens inimicum hominis diabolum, qui inimicitias inter Deum et homines, id est peccata immittit, quibus separet homines a Deo. Ipse namque et primos illos homines, Adam et Evam, in paradiso constitutos, lubricis nexibus in serpentis forma mutatus, alloquiis quasi hominis circumvenit, et rudes animas incauta credulitate decepit. Ipse et nunc pravas cogitationes immittit, secum arsuras in judicio Christi. Et ideo consideremus, fratres, semina Domini Jesu Christi, et semina inimici diaboli. Cum enim viderit unusquisque in corde suo ascendere cogitationes et desideria pietatis, misericordiae, humilitatis, castitatis, patientiae, caeterorumque bonorum, sciat semina esse Christi. Si vero desiderium adulterii, fornicationis, furti, fraudis, caeterorumque malorum, intelligat semina esse diaboli Et ideo paret cor suum Deo, et non diabolo, sicut dicit propheta in Psalmis: Paratum cor meum, Deus, paratum cor meum; cantabo, et psallam tibi in gloria tua (Psal. LVI); prout suscepi semina justificationum tuarum, tibi offero laudis fructus et benedictionis. Ecce, inquit, exiit seminans seminare; et dum seminat, aliud cecidit juxta viam, aliud in petrosis, aliud in spinis, aliud in terram bonam. Illud quod juxta viam, veniunt volucres, et auferunt illud. Qui non ambulat in via, quae est Christus, ipse extra viam positus non poterit in se habere semen verbi Dei; sed rapitur a volucribus, id est ab erraticis 776 spiritibus. Qui vero petrosam habet mentem, id est duritiam, perfidia oneratam, radices in se non tenet verbi Dei; sed cito arescit, quia fructus stabiles de cordis intimo non producit. Qui autem in spinis, angustatur spinarum densitate, hoc est aculeis cogitationum saecularium, quae deprimunt verbum, et effici non potest fructiferum. At vero quod in terram bonam, exuberat fructibus, et crescit in copiam, ut afferat, sicut Dominus ait, fructus trigesimos, et sexagesimos, et centesimos; fructus spei, fidei, caritatis; fructus viduitatis, virginitatis, martyrii. Istis fructibus bene crescit Ecclesia, et suas messes digne coelestibus horreis parat, quemadmodum generaliter dicitur de omnibus prophetis, vel apostolis, vel diversis doctoribus. Unde bene ait Dominus: Qui loquitur, verbum seminat. Et ita est, quoniam qui loquitur verbum, spargit quidem verba ut semina, sed Deus incrementum praestat. Nam et apostolus Paulus dicebat: Nos vobis spiritualia seminavimus (I Cor. IX). Quoniam ergo qui loquitur, verbum seminat, et sicuti semen, dum jactatur in terra, coelesti imbre perfusum radicatur et crescit in cordibus singulorum; et inde efficiuntur fructus illi qui dicti sunt voluntatis bonae, et trigesimi, et sexagesimi, et centesimi.
XXI. Item de lectione evangelica. Marc. VII, 25.
Ingressus, inquit, Dominus Jesus in domum, neminem voluit scire, et non potuit latere, etc. Primo hoc consideremus quid est hoc, fratres: Ingressus, inquit, Dominus in domum, neminem voluit scire, et non potuit latere. Si enim neminem voluit scire, cur non potuit latere? Utique Dominus sic se non vult ostendere, ut tamen nolit se latere. Nunquid enim quia nunc non videtur oculis nostris divina substantia, ideo abest a nobis, aut non vult adesse nobis? Ipse enim lumen scientiae suae omnibus infundit, qui est lumen verum, illuminans omnem hominem venientem in hunc mundum. Ingressus est domum, sed nec in publico defuit; erat in corpore, sed non deerat coelo; videbatur. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . de quo loquitur in psalmo per prophetam David dicens: Qui extendit coelum ut pellem, qui tetigit in aquis superiora ejus; qui ponit nubes ascensum suum, qui ambulat super pennas ventorum, qui facit angelos suos spiritus, et 777 ministros suos ignem urentem (Psal. CIII). Ergo ipse est qui cum Patre condidit mundum. Venit, inquit, ad eum quaedam mulier Syrophoenissa, genere gentilis, et rogabat eum ut daemonium ejiceret a filia ejus (Marc. VII, 25). Haec mulier, ut secundum allegoriam dicamus, et error erat gentilis, et ignorantia antiqua, quae genuerat filiam daemoni obnoxiam, miseram et infirmam progeniem, quae non habebat virilem, id est fortem in fide sensum, sed in perfidia fluxum. Concurrens haec mulier ad Dominum cum rogaret eum, ait Salvator: Non est bonum tollere panem filiorum et dare canibus. At illa respondit, et dixit: Etiam, Domine; nam et catelli edunt de micis quae cadunt de mensa domini sui (Marc. VII). Similem se catellis ad mensam dominorum suspirantium comparavit. Non se tantum domino humiliavit, sed etiam ad servos et filios domini, sese catulis comparavit. Et Dominus ad eam: Vade, inquit, propter hunc sermonem exibit daemonium de filia tua. Vides ergo quia si quisque de gentilitatis errore venerit ad Christum, et eum agnoverit Dominum atque Salvatorem, et sibi proderit, et filiis suis salutem acquirit, ut de daemonum potestate exempti, liberationis praemium consequantur. Deinde recitatum est quod cuidam surdo et muto Dominus digitos in aures miserit, et sputo suo linguam ejus tetigerit, atque continuo locutus fuerit auditumque receperit. Nihil est impossibile Deo (Rom. X), quidquid tetigerit valet, quidquid aspexerit vivet; sensit lingua, senserunt aures beneficium Domini sui, caruerunt impedimentis, inertiae acceperunt usus .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . ephetha, hoc est adaperire, cum imperio Domini subsecuta sunt beneficia, vinculum linguae solutum est; de sputo suo tetigit linguam ejus: de substantia carnis suae largitus est sanitatem; de digitis iterum manuum suarum auribus infudit auditum. Per membra virtus operabatur Divinitatis. Ipse et nunc surdos facit audire, id est infideles credere; quia fides ex auditu; auditus autem per verbum Dei; mutos loqui: qui nesciebant loqui verbum veritatis efficit in Ecclesia doctores atque magistros, praedicatores veritatis, ut etiam doctrinae aliorum penetrent aures, et patefaciant transpungendo, linguas etiam auditorum faciant disertas, omnesque in unitate fidei roborati exsultent semper in ipso Domino Jesu Christo, cui est gloria et imperium in saecula. Amen.
778 XXII. Item de lectione Evangelii Marc. VIII, a vers. 1 ad 26.
Dictum est hodie, recitante sancto Evangelio, quod Dominus Jesus Christus de septem panibus populum saturaverit et de paucis piscibus, collectaeque sint plenae fragmentorum septem sportae. Rex coelestis Dominus noster Jesus Christus et de terra et de mari pascit populum suum. Septem panibus saturantur omnes. Quare putamus, iste scriptus sit numerus in panibus? Arbitror quod dono gratiae Christi septem sunt Ecclesiae constitutae, per quarum septiformem numerum omnes populi in Christo pascuntur; sed et septem sportae supersunt plenae, quia nunquam Ecclesiarum minuitur gratia, sed semper Spiritus sancti largitate cumulantur. Haec septiformis Ecclesia perfectum in se numerum tenet, sicuti et septem dies in mundi perfectione complentur, et septem annorum millia ad ipsius mundi consummationem posita perhibentur. Nam et in Apocalypsi (Cap. V) septem oculi Domini dicuntur, qui speculantes mundum, et septem stellae in manibus Dei. Ita enim septem sportae plenae superesse monstrantur, ut semper Ecclesiae plenae gratia Christi esse noscantur. Item de caeco illuminato in sequentibus dictum est, quod iterum Dominus Jesus Christus videns caecum a nativitate sua ita curaverit: Exspuit, inquit, in oculis ejus, et imposuit manum suam, et interrogavit eum si aliquid videret; et dixit ille: Video homines sicut arbores ambulantes. Et iterum imposuit manum, et vidit clare omnia. Caecus iste, cui nativitas sua non dederat lucem, sed naufragium visus in ipsa nativitate susceperat, nunc consequitur a Domino medicinam: lux vera Salvatoris nostri, qui ejus oculos tenebrasque illuminavit, captivitatem visus removit, liberae lucis donavit aspectum. Post longas tenebras luminis impetu radiatus, primo nutantibus oculis, videbat quasi arbores ambulantes; deinde iterata . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .
XXIII. Fragmentum super illa verba: Duodecim apostolorum nomina sunt haec: primus Simon, qui dicitur Petrus, et Andreas frater ejus, et reliqua, Matth. X, 3. . . . . . . . sicut primus . . . . . . . . acceperunt . . . . . . . . hic primus accepit . . . . . 779 Simon, qui vocatur Petrus; filio . . . . . . . . . et Israel nomina dinume . . . . . . Moyses non dixit primus haben. . . . . . plici sermone haben. . . . . . Simon . . . . . co omnes nunc autem magnam . . . . . entiam, et singularem honorem praebens beato Petro, Evangelista dicit: Primus Simeon, qui vocatur Petrus, et Petrus interpretatur superindutus super ea quae in lege est puritas gratiae, propter quod pastor Ecclesiae fuit, insuper et pastor gregis. Pasce enim, illi ait Jesus, oves meas (Joan. XXI). Discipulus igitur, et Ecclesiae fundamentum, et apostolus, insuper et martyr capite deorsum Romae est crucifixus; pro quibus his omnibus dupliciter coronatus est. Propterea ergo digne interpretatur Petrus superindutus. Andreas frater ejus interpretatur obstructus . . . .. custoribus dein. . . . . . . . . interpretatur circumventus . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . tans dolorem, in quo enim . . . . . mortem, et sprevit dolorem. Cum ab Herode caput ei amputatum fuit . . . . . . in hoc circumvenit ipsum. . . . . re iniquum diabolum, cum velociter ex hoc mundo in regna transiret coelestia, et Joannes frater ejus. Joannes enim interpretatur obediens Domino. Et quis sic obedivit Domino sicut ipse Joannes, qui sequi eum jussus est, et super pectus Domini recubuit? Hic et filius tonitrui cum Jacobo cognomi natus est, tanquam spiritali et coelesti virtute in novissimo in sancta Ecclesia tonaturus. Post hos autem Philippus, qui interpretatur confusus, sed tamen vivens; unde et Paulus dicit: Spectaculum facti sumus huic mundo; et tanquam purgamenta . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . Nunc et Bartholomaeus interpretatur filius carissimus. Ideoque enim eum ad apostolatum vocavit, et carissimum eum filium . . . . . nominaret. Utinam et nos omnes . . . . . filiorum adoptione conversemur, ut carissimi filii Dei connumeremur. Deinde Thomas, qui interpretatur abyssus, vel profundum, vel inscrutabilis, sicut vas Spiritus sancti, velut templum Paracleti, qui omnia scrutatur, qui omnia profunda requirit in his quae facta sunt et in angelis, et in hominibus. Et Matthaeus, qui interpretatur 780 donum vitae. Duplex enim donum vitae magnificentissimus Matthaeus huic mundo factus est; et ex eo quod apostolus, et ex eo quod evangelista Hebraeis singulariter Hebraice hoc Evangelium scripsit, et gentibus singulariter, per quod gentibus hoc enuntiatum est Evangelium. Sed Matthaeus, inquit publicanus . .. . . ex patris, vel ex avi, vel ex regio . . .. . natione nominas. Te ipsum vero de publicano, o beate Matthaee: ut quid accusas Matthaeum, o beate evangelista? Quare increpas evangelistam? O beate apostole, et verissime Domini discipule, ut quid tibi ipsi non parcis? Ego, inquit, Matthaeus nuncupor evangelista, et apostolus sum certissime. Non ergo Matthaeum incuso, sed multo magis magnifico, ut ipse ex publicano apostolus fieret; nec evangelistam increpo, sed magis quasi mirabilem veritatis praeconem laudo. Non tam igitur mirum ut quis inter bonos sit bonus, sed hoc est nimis praeclarum, ut quis inter malos bonus demonstretur. Publicanum me scilicet nomino, ut credant omnes quia verissima haec est scriptio mea, et sine adulatione praedicatio. . . . enim de me ipso non loquor . . . . . lio loquar. Si mihi ipsi in adulationem non dico, quomodo huic dicam in adulationem de quo hanc praedicationem facio, hoc est de Unigenito Deo? Matthaeus publicanus. Jacobus vero Alphaei, quod interpretatur circumveniens doctrinam, non solum hic, sed etiam omnes beati apostoli per spiritalem doctrinam circumvenerunt primo diabolum, deinde omnes sapientes hujus mundi. Sapientia enim hujus mundi stultitia est apud Deum. Thaddaeus in primordiis a parentibus vocatus est Lebbaeus, quod est cor, disciplina, mens, augmentum istius nominis accepit. Cum Thaddaeus a Domino esset vocatus, quod est laus vitae, quasi multis aeternam vitam collaudans, vel ipsum Dominum collaudans et evangelizans, qui est aeterna vita omnium. Deinde Simon Chananaeus, quod est obedientia, vel praeparatus, sicut fuit beatus Simon, et omnes apostoli, et obediens, et praeparatus. Ideo celeriter Domino obedivit, et parate post ipsum secutus est, sicut alii. Et nos debemus esse, carissimi fratres, obedientes, et parati . . . . . ne opus est sermonem bonum . . . . . vestigia beatissimorum apostolorum ambulantes requiem possimus obtinere in die occultationis. Sed et Judam non taceamus, quatenus beatus evangelista eum non praetermisit. Judas, inquit, Scariotha, qui et tradidit 781 eum, novissimus omnium, posterior omnium digne et decenter tanquam ipse sibi hoc praeparans, velut ipse sibi hoc providens; et non solum hoc est magnum, quod posterior nominatur, sed est infinita longanimitas, ut et ipse omnino hic vel nominetur. Judas, inquit, quod interpretatur ultro confessus, quid est confessus? quod tradidit sanguinem justum. Peccavi, inquit, quod tradiderim sanguinem justum (Matth. XXVII). Ipse confiteris, o Juda; sed tarde confiteris, sed male confiteris. Judas Scariotha, qui et tradidit illum, non solum scilicet ipse confunditur et dehonestatur propter suam malam audaciam, sed et provincia ejus, et regio ipsius in qua natus est, quae Scarioth vocatur, per hujus ergo occasionem nominatur, increpationem suffert et maledictionem portat, pro eo quod talem 782 produxit. Sicut ergo sanctorum provinciae et nationes magnifice ex his exaltantur et honorantur, ita scilicet et injustorum in generationes memorantur ad majorem increpationem his qui inde orti sunt. Hos nunc duodecim apostolos misit Jesus tenebrosa illuminare, tortuosa corrigere, perdita requirere, hunc mundum illuminare, et in via vitae omnes convertere. Hos duodecim misit Jesus religiositatem omnes docere, fide omnes illuminare, infecti Patris singularem principatum omnibus commendare, hujus missi Filii obedientiam omnibus demonstrare, Spiritus sancti Paracleti singularem illuminationem omnibus manifestare. Hos igitur duodecim misit Jesus, praecipiens eis, et dicens: In viam gentium ne introieritis, et in civitates Samaritanorum ne ambulaveritis (Matth. XIII).