Migne Patrologia Latina Tomus 19
Epitaphia heroum (Ausonius Burdigalensis), J. P. Migne
EPITAPHIA HEROUM QUI BELLO TROICO INTERFUERUNT.
(0861B)
I. Agamemnoni.
Rex regum, Atrides, fraternae conjugis ultor,
Oppetii manibus conjugis ipse meae.
Quid prodest Helenes raptum punisse dolentem,
Vindicem adulterii cum Clytemnestra necet?
II. Menelao.
Felix o Menelae, deum cui debita sedes,
Decretumque piis Manibus Elysium.
Tyndareo dilecte gener, dilecte Tonanti:
Conjugii vindex, ultor adulterii:
Aeterno pollens aevo, aeternaque juventa,
Nec leti passus tempora, nec senii.
III. Ajaci.
(0861C)
Ajacis tumulo pariter tegor obruta Virtus,
Illacrymans bustis funeris ipsa mei:
Incomptas lacerata comas, quod pravus Atrides
Cedere me structis compulit insidiis.
Jam dabo purpureum claro de sanguine florem,
Testantem gemitu crimina judicii.
IV. Achilli.
Non una Aeacidem tellus habet, ossa teguntur
Littore Sigeo, crinem Larissa cremavit.
Pars tumuli. . . . . . . . . . . . .
Orbe sed in toto. . . . . Homer. . . .
V. Ulixi.
Conditur hoc tumulo Laerta natus Ulixes.
(0861D)Perlege Odyssean, omnia nosse volens.
VI. Diomedi.
Conditur hic genitore bono melior Diomedes:
Crimen ob uxoris pulsus dotalibus agris.
Argyripam, clarosque viris qui condidit Arpos:
Clarior urbe nova, patriae quam sede vetusta.
VII. Antilocho.
Consiliis, belloque bonus, quae copula rara est,
Charus et Atridis, charus et Aeacidis:
Praemia virtutis simul et pietatis adeptus,
Servato Antilochus Nestore patre, obii.
Non hic ordo fuit: sed justius ille superstes,
Troja capi sine quo perfida non poterat.
VIII. Nestori.
(0862B)
Hoc tegor in tumulo quarti jam prodigus aevi
Nestor, consilio clarus, et eloquio,
Objecti sese cujus pro morte peremptus
Filius, et nati vulnere vivo pater.
Eheu! cur fatis disponere sic placet aevum,
Tam longum ut nobis: tam breve ut Antilocho?
IX. Pyrrho.
Orbe tegor medio, major virtute paterna,
Quod puer, et regis Pyrrhus opima tuli.
Impius ante aras quem fraude peremit Orestes.
Quid mirum? caesa jam genitrice furens.
X. Euryalo.
Nec me non dignum titulo Pleuronia credit:
Cui communis erat cum Diomede domus,
(0862C)Euryalo, et Sthenelo. Nam tertius hoc ego regnum
Possedi: de quo nunc satis est tumulus.
XI. Guneo.
Gunea pontus habet, tumulus sine corpore nomen.
Fama homines inter; coelum animus repetit.
Cuncta elementa duci tanto commune sepulcrum.
Quae? coelum, et tellus, et mare, et ora virum.
XII. Protesilao.
Fatale ascriptum nomen mihi Protesilao.
Nam primus Danaum bello obii Phrygio,
Audaci ingressus Sigeia littora saltu,
Captus pellacis Laertiadae insidiis.
Qui ne Trojanae premeret pede littora terrae,
Ipse super proprium desiliit clypeum.
Quid queror? hoc letum jam tum mea fata canebant,
(0862D)Tale mihi nomen cum pater imposuit.
XIII. Deiphobo.
Proditus ad poenam, sceleratae fraude Lacaenae,
Et deformato corpore Deiphobus,
Non habeo tumulum, nisi quem mihi voce vocantis
Et pius Aeneas, et Maro composuit.
XIV. Hectori.
Hectoris hic tumulus: cum quo sua Troja sepulta est.
Conduntur pariter qui periere simul
XV. Astyanacti.
Flos Asiae, tanta unus de gente superstes,
Parvulus, Argivis sed jam de patre timendus,
Hic jaceo Astyanax, Scaeis dejectus ab altis.
(0863A)Proh dolor! Iliaci Neptunia moenia muri
Viderunt aliquid crudelius Hectore tracto.
XVI. Sarpedoni.
Sarpedon Lycius, genitus Jove, numine patris
Sperabam coelum; sed tegor hoc tumulo,
Sanguineis fletus lacrymis. Proh ferrea fata!
Et patitur luctum, qui prohibere potest?
XVII. Nasti et Amphimacho.
Nastes, Amphimachusque, Nomionis inclyta proles,
Ductores quondam, pulvis et umbra sumus.
XVIII. Troilo.
Hectore prostrato, nec dis, nec viribus aequis
Congressus saevo Troilus Aeacidae,
Raptatus bigis fratris conjungor honori:
(0863B)Cujus ob exemplum nec mihi poena gravis.
XIX. Polydoro.
Cede procul, myrtumque istam fuge nescius, hospes,
Telorum seges est sanguine adulta meo.
Confixus jaculis, et ab ipsa caede sepultus,
Condor in hoc tumulo bis Polydorus ego.
Scit pius Aeneas, et tu, rex impie, quod me
Thracia poena premit, Troia cura tegit.
XX. Euphemo.
Euphemum Ciconum ductorem Troia tellus
Condidit hastati Martis ad effigiem.
Nec satis est titulum saxo incidisse sepulcri:
Insuper et frontem mole onerant statuae.
Ocyus ista ruunt, quae sic cumulata locantur.
(0863C)Major ubi est cultus, magna ruina subest.
XXI. Hippothoo, et Pylaeo, in horto sepultis.
Hippothoum, Pyleumque tenet gremio infima tellus.
Caulibus et malvis terga superna virent.
Nec vexat cineres horti cultura quietos:
Dum parcente manu molle olus excolitur.
XXII. Ennomo, et Chromio.
Ennomus hic, Chromiusque jacent, queis Mysia regnum,
Queis pater Alcinus, Oceanusque atavus.
Nobilitas quid tanta juvat? quo clarius istis
Est genus, hoc mortis conditio gravior.
XXIII. Priamo.
(0863D)Hic Priami non est tumulus, nec condor in ista
Sede: caput Danai diripuere meum.
Ast ego cum lacerum sine nomine funus haberem,
Confugi ad cineres Hectoreos genitor.
Illic et natos, Trojamque, Asiamque sepultam
Inveni, et nostrum quidquid ubique jacet.
XXIV. Item Priamo.
Qui tumulum Priami quaerit, legat Hectoris ante.
Ille meus, nato quem prius ipse dedi.
Hectoris, et patris simul est commune sepulcrum,
Amborum quoniam juncta ruina fuit.
XXV. Hecubae.
Quae regina fui, quae claro nata Dymante,
(0864A)Quae Priami conjunx, Hectora quae genui,
Hic Hecuba injectis perii superobruta saxis.
Sed rabie linguae me tamen ulta prius.
Fidite ne regnis, et prole, et stirpe parentum:
Quicumque hoc nostrum σῆμα κυνὸς legitis.
XXVI. Polyxenae.
Troas Achilleo conjuncta Polyxena busto
Malueram nullo cespite functa tegi.
Non bene discordes tumulos miscetis, Achivi:
Hoc violare magis, quam sepelire fuit.
ALIQUOT ALIORUM EPITAPHIA.
XXVII. Niobae, in Sipylo monte juxta fontem sepultae.
Thebarum regina fui, Sipyleia cautes
Quae modo sum: laesi numina Latoidum.
(0864B)Bis septem natis genitrix laeta atque superba,
Tot duxi mater funera, quot genui.
Nec satis hoc divis. Duro circumdata saxo
Amisi humani corporis effigiem.
Sed dolor, obstructis quamquam vitalibus, haeret:
Perpetuasque rigat fonte pio lacrymas.
Proh facinus! tantaene animis coelestibus irae?
Durat adhuc luctus, matris imago perit.
XXVIII. Eidem.
Vivebam. Sum facta silex, quae deinde polita
Praxitelis manibus, vivo iterum Niobe.
Reddidit artificis manus omnia, sed sine sensu.
Hunc ego, cum laesi numina, non habui.
XXIX. Eidem.
(0864C)Habet sepulcrum non id intus mortuum.
Habet nec ipse mortuus bustum super.
Sibi sed est ipse hic sepulcrum, et mortuus.
XXX. Didoni.
Infelix Dido, nulli bene nupta marito:
Hoc pereunte fugis, hoc fugiente peris.
XXXI. Diogeni Cynico, in cujus sepulcro, pro titulo, canis signum est.
Dic, canis, hic cujus tumulus? Canis. At canis hic quis?
Diogenes. Obiit? Non obiit, sed abiit.
Diogenes, cui pera penus, cui dolia sedes,
Ad manes abiit? Cerberus ire vetat.
Quonam igitur? Clari flagrat qua stella Leonis,
Additus est justae nunc canis Erigonae.
XXXII. In tumulum sedecennis matronae.
(0864D)
Omnia quae longo vitae cupiuntur in aevo,
Ante quater plenum consumpsit Anicia lustrum.
Infans lactavit, pubes et virgo adolevit.
Nupsit, concepit, peperit. Jam mater obivit.
Quis mortem accuset? quis non accuset in isto
Aetatis? meritis anus est, aetate puella.
XXXIII. Glauciae, immatura morte praevento.
Laeta bis octono tibi jam sub consule pubes
Cingebat teneras, Glaucia adulte, genas.
Et jam desieras puer, anne puella, videri:
Cum properata dies abstulit omne decus.
Sed neque functorum socius miscebere vulgo
(0865A)Nec metues Stygios flebilis umbra lacus.
Verum aut Persephonae Cinyreius ibis Adonis:
Aut Jovis Elysii tu catamitus eris.
XXXIV. Callicrateae.
Viginti atque novem genitrici Callicrateae
Nullius sexus mors mihi visa fuit.
Sed centum et quinque explevi bene messibus annos,
Intremulam baculo non subeunte manum.
XXXV. Equo admirabili, jussu Augusti.
Phosphore, clamosi spatiosa per aequora Circi
Septenas solitus victor obire vias:
Improperanter agens primos a carcere cursus,
Fortis praegressis ut potereris equis.
Promptum et veloces erat anticipare quadrigas:
(0865B)Victores etiam vincere, laus potior.
Hunc titulum vani solatia sume sepulcri,
Et gradere Elysios praepes ad alipedes.
Pegasus hinc dexter currat tibi; laevus Arion
Funis eat; quartum det tibi Castor equum.
XXXVI. In tumulo hominis felicis.
(0866A)
Sparge mero cineres, bene olenti et unguine nardi,
Hospes, et adde rosis balsama puniceis.
Perpetuum mihi ver agit illacrymabilis urna.
Et commutavi saecula, non obii.
Nulla mihi veteris perierunt gaudia vitae:
Seu meminisse putes omnia, sive nihil.
XXXVII. Sepulcrum Cari vacuum.
Me sibi, et uxori, et natis commune sepulcrum
Constituit seras Carus ad exsequias.
Jamque diu monumenta vacant, sitque ista querela
Longior: et veniat ordine quisque suo,
Nascendi qui lege datus: placidumque per aevum
Condatur, natu qui prior, ille prior.
XXXVIII. Ex sepulcro Latinae viae.
(0866B)
Non nomen, non quo genitus, non unde, quid egi.
Mutus in aeternum sum, cinis, ossa, nihil.
Non sum, nec fueram: genitus tamen e nihilo sum,
Mitte, nec exprobres singula, talis eris.