Migne Patrologia Latina Tomus 137
JoaXv.EpEtPr14 137 Joannes XV Parisiis J. P. Migne 1853 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
I. PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO COELI AUREI TICINENSI. Fragmentum.--(Anno 986.)
Omnes ejus loci possessiones confirmat, petente Petro abbate, eique concedit usum dalmaticae, sandaliorum, pedulum et chirothecarum, ac facultatem in itinere deferendi tintinnabulum in capella, et quidem ad honorem sancti Petri, necnon « sanctissimi Augustini, cujus sacratissimum corpus in illa ecclesia reconditum est. Datum VIII Kal. Februarii per manus Joannis episcopi Nepesini, Joannis papae XV anno primo, indictione XIV. »
[Apud Mabill. Annal. Bened. tom. IV, pag. 35.]
II. PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO S. MAXIMINI. (Anno 987.)[Apud Hontheim, Hist. Trevir. diplom., pag. 326.]
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, venerabili abbati amabili nobis in Christo filio OGONI benedictionem apostolicam.
Convenit apostolico moderamini pia religione pollentibus benevola compassione subvenire, et religioso voto assensum impartiri; a summo enim opifice nos ex hoc praemium accepturos speramus, si ecclesias ad ejus cultum praeparatas nostra industria in melius statuere laboramus. Igitur tuae religioni assensum praebentes, auctoritate apostolici praecepti decernimus, ut congregatio Deo sanctoque Maximino deserviens, sicuti a charissimo filio nostro rege Ottone, caeterisque regibus, vel imperatoribus Francorum, tuo coenobio concessum est, liberam deinceps habeant potestatem creandi inter se, quem secundum Deum sibi elegerint, abbatem, nec aliqua quaelibet dignitatis persona infra monasterium, nisi a te vel a successore tuo invitatur, quidquam pro suo libitu ordinare vel exercere praesumat. Interdicimus etiam apostolico praecepto, ne cui unquam ecclesiae vel sedi, concambio vel aliquo ingenio subdatur, sed tali libertate, et immunitate, sicut Prumiense monasterium caeteraque regalia loca, inoffense et perpetualiter fruatur; ipse vero locus monasterii perenniter sub mundiburdio regum et imperatorum, filiorum sanctae Romanae ecclesiae, apostolico praecepto jubemus ut maneat; nulli unquam personae beneficiarius, aut invadendus pateat, sed ad usus et tranquillitatem monachorum ibidem absque ullius contradictione liber permaneat. Ad cumulum quoque vel augmentum monasticae tranquillitatis adjicimus, ne quis cujuslibet dignitatis persona, vel aliquis successorum tuorum spiritu maligno seductus, quiddam vel minimum alienare praesumat, tam ex his quae modo monasterio tuo collata sunt, quam ex his quae caeteri fideles in dies collaturi sunt. Si quis autem, quod absit, nefario ausu praesumpserit ea quae ad utilitatem jam dicti venerabilis monasterii statuta sunt, infringere aut in quoquam violare, sciat se auctoritate omnipotentis Dei, per interventionem beati Petri apostolorum principis, cujus vice fungimur, et nostrae auctoritatis apostolicae constitutionem, et suffraganeorum episcoporum, anathematis vinculo inextricabiliter innodatum.
Scriptum per manus Theophili Latini notarii, et regionarii, atque scriniarii S. R. E. in mense Januario, indictione XV. Bene valete. Datum VI Idus Januarii, per manum Joannis episcopi et bibliothecarii sanctae apostolicae sedis, anno, Deo propitio, pontificatus domini Joannis summi pontificis et universalis episcopi XV, in sacrario ecclesiae sancti Petri apostolorum principis, anno Domini nostri Jesu Chricti 987.
III. PRIVILEGIUM JOANNIS PAPAE XV PRO ECCLESIA NOVIOMENSI. (Anno 788.)[Colliette, Mémoires du Vermandois, tom. I. pag. 577.] JOANNES episcopus, servus servorum Dei, omni Ecclesiae Gallicanae.
Noverit omnium fidelium industria quod venit ante nostram praesentiam reverentissimus confrater noster Lyndulphus, venerabilis videlicet episcopus Noviomorum, Tornacensium, et Flandrensium, cui intimanti nobis sedentibus in sede sanctae Jerusalem necessaria sui episcopii, visum fuit nobis apostolico moderamine, ac benevola compassione succurrere, alacrique devotione impertiri assensum. Tunc enim lucrum et potissimum praemium apud conditorem omnium reponitur Dominum, quando loca venerabilia opportune et ordinate ad meliorem fuerint sine dubio statum perducta. Igitur dilectio supradicti episcopi Lyndulphi humiliter et rationabiliter postulavit a nobis, quatenus res et leges sui episcopii per privilegii cautionem sanciremus et confirmaremus, veluti quidem statuta sunt antiquitus a regibus et principibus, nostrisque antecessoribus. Cujus dignae petitioni assensum praebentes, auctoritate beati apostolorum principis, et nostri privilegii assertione sancimus et confirmamus ut nullus comes, aut extranea persona habeat potestatem comprehendendi, vel distringendi latronem infra procinctum Noviomi, vel in villis illius loci episcopo subjectis in procinctu antiquitus deputatis. Decrevimusque ut in Tornaco civitate, nullus comes, vel extraneus judex, se intermittat de districto, aut moneta, vel derivatico unius partis, nec de teloneo; sed sicut statutum est a piae memoriae principibus sic fixum et inconvulsum permaneat. Similiter jubemus ut nullus homo faciat eidem episcopo, vel successoribus ejus, molestiam de Hileimo cum matre Ecclesia, et cum capella quae est in Mulius. Et in Flandris, de ecclesia sancti Salvatoris de Gechbecca, Aldenburgi, Latfinga, Gestella, Fleskengem. Abbatiam vero sancti Eligii, antiquo jure, viris religiosis regulae beati Benedicti insudantibus praeordinatam, sed postea instinctu diabolico in canonicorum ordinem redactam, iterumque a Rodulpho venerabili episcopo in anteriorem regulam reductam; at eo mortuo, a canonicis male invasam; nunc a Lyndulpho, confratre nostro, monastico ordini, ut fuerat redditam, in hoc ordine praecipimus permanere. Ita duntaxat ut ea bona quae Lyndulphus praesul in eadem abbatia invenit, et quae postea ipse adjunxit: nam invenit ibi Ragemberticurtem cum Ecclesia, Carisiolam, Magnulficurtem, Verlegium cum Ecclesia, Mahericurtem, Bathbodium, terras in Appiliaco, terras in Bagdinicurte, terras in Andan, terras in Diva, vineam in monte, terras in circuitu ecclesiae quae ad ipsam pertinent, et in plurimis locis minutas terras; abbatiam sancti Stephani, et molendinos, et Sichericurtem: adauxit vero ipse Bucedrium, Colneium cum ecclesia, Gafrimum, Wasemium sine molendinis, salinas, Novemvillam, sed tamen solum cessura in vita Widonis, et sicut supra diximus: ita duntaxat ut omnia bona, et quae Dominus in futurum dederit usibus monachorum omni tempore deserviant. Confirmamus etiam per petitionem Lyndulphi illud donum quod dedit Hadulphus, episcopus antecessor ipsius canonicis ipsius ecclesiae sanctae Mariae, et sancti Medardi infra murum; ecclesiam videlicet nomine Arceium, ut teneat absque contradictione illam in perpetuam. Decrevimus etiam per apostolatus nostri decretum manere fixum, et stabile illud donum Lyndulphi quod concessit pro remedio animae suae ipsis similiter canonicis extra murum: videlicet Betoniscurtem cum atramentaria, et abbatiam sanctae Godebertae virginis, quae est in honore beatorum apostolorum Petri et Pauli; eo scilicet tenore, ut quatuor canonici ex ipsis sexaginta, serviant quotidie corpori ejusdem beatae virginis, in quocunque loco illius civitatis jacuerit, et teloneum ipsius urbis passim cum omni integritate, et quidquid deinceps ipsis canonicis contulerit. Statuimus ergo in sede sanctae Jerusalem, sub divini judicii obtestatione, et anathematis validissimis interdictionibus, ut nullus unquam regum, nullus dux, aut marchio, aut comes, neque archiepiscopus, vel ullus episcopus, nullusque hominum in quolibet ordine et ministerio constitutus, audeat molestiam ingerere rebus ejus episcopii, sive de praedictis monasteriis vel de omnibus quae supra posita sunt, quoquo modo auferre aut alienare praesumat; sed semper, ut dictum est, firma stabilitate, haec omnia permanendo, decrevimus atque promulgamus. Si quis vero praesumptor aut temerarius homo inventus fuerit, sive clericus, aut laicus, qui haec omnia evellere tentaverit, aut disrumpere voluerit, sciat se Dei omnipotentis odio, et domni nostri apostolorum principis Petri, et omnium sanctorum anathematis vinculo innodatum, et cum diabolo, et cum Juda traditore Domini nostri Jesu Christi, aeterni incendii supplicio concremandum; nec unquam praefato anathemate absolvendum, nisi resipuerit, et ad satisfactionem venerit. Fiat: fiat: fiat. Si quis vero custos et observator fuerit hujus nostri apostolici privilegii constitutionis, benedictionis gratiam, vitamque aeternam a misericordissimo Domino Deo nostro consequi mereatur in saecula saeculorum.
Scriptum per manus Stephani, scriniarii sancti palatii, in mense Maio, et indictione prima.
IV. PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO S. GREGORII. (Anno 989.) A Gebehardo II Constantiensi episcopo locum hunc conditum sub apostolica tuitione excipit variisque donat. [Mansi, Concil. tom. XIX, col. 85.]
JOANNES episcopus, servus servorum Dei. In nomine sanctae et individuae Trinitatis, Patris videlicet, et Filii, et Spiritus sancti.
Notum esse volumus omnibus Christi fidelibus qualiter Gebehardus II amabilis episcopus sanctae Constantiensis Ecclesiae, dilectissimus confrater noster, orationis causa Romam veniens, ad limina apostolorum principum Petri et Pauli, et ante nostram praesentiam, retulitque nobis quatenus ipse, Dei nutu compulsus, ecclesiam coenobitarum construxisset super ripam fluminis quod dicitur Rhenus, ad honorem beati Gregorii confessoris Christi, in quo loco regulam S. Benedicti abbatis et monachorum fratrum luculentissimo ordinaret; ubi devotissime de suis propriis praediis, quae a suis parentibus illi evenerunt, et partem de rebus sanctae suae ecclesiae obtulit ad sustentationem et stipendium illorum videlicet monachorum, qui in ipso sancto monasterio saeculo [renuntiantes] Christi laudes persolvere diu noctuque non cessant: de quibus nostrae humilitatis supplicans clementiam, ut praedictus locus ipse sub tuitione et defensione S. Petri nostraque nostrorumque successorum pontificum in perpetuum maneat. Ita tamen ut nullus rex, aut dux, neque marchio, nec etiam episcopus, qui per tempora in ipso episcopio fuerit, aut ulla persona audeat de omnibus quae ibidem ab ipso jam dicto Gebehardo episcopo concessa sunt alienare, aut quoquo modo de ipso sancto monasterio extrahere, sed tuta et stabilita atque firma usque in futura tempora concedimus permanenda. Sed et hoc apostolica praeceptione, rogante supradicto confratre nostro, interdicimus in nomine Domini nostri Jesu Christi, ne aliquis eidem monasterio praeficiatur, nisi quem communi consensu fratres, ibidem Christo sedulo servientes elegerint, electumque episcopus benedictionis titulo confirmare procuret. Et hoc ipsum de advocati electione decerni placuit. Si vero, quod absit, aliquando contigerit ut episcopus ejusdem sanctae Ecclesiae haereticus vel schismaticus existat, fratres supradicti monasterii ex auctoritate sedis apostolicae habeant potestatem ecclesiasticos ordines requirendi, ubicunque catholicum noverint esse episcopum, ne ille iniquus de hoc aliquam eis injuriam inferre praesumat. Nam si quis aliquis homo, cujuscunque sit ordinis vel potestatis, quod non credimus, in aliquo disrumpere tentaverit ea quae ab ipso jam dicto confratre nostro in praedicto monasterio concessa sunt, et a jure et ditione ipsius monasterii auferre voluerit, nisi resipiscat, excommunicatus a corpore et sanguine Domini nostri Jesu Christi consistat, et anathematizatus a SS. Patribus omnibus et a nobis, nec in exitu vitae communicet, sed etiam mortuo nomen ejus inter missarum solemnia nullo modo recitetur. Qui vero pio intuitu custos et procurator hujus nostri praecepti exstiterit, benedictionis gratiam vitamque ab ipso Domino Deo et Salvatore Jesu Christo mereatur in saecula saeculorum Amen.
Scriptum per manum Joannis notarii, et regionarii, et scriniarii sacri Lateranensis palatii, in mense Aprili et indictione secunda. Datum vero septimo Kalendas Maias per manus Gregorii episcopi sacrae Portuensis Ecclesiae, et bibliothecarii sedis apostolicae, anno pontificatus domini nostri Joannis sanctissimi papae quarto.
V. EPISTOLA JOANNIS PAPAE XV AD OMNES FIDELES. (Anno 989.)
Corbeiensibus monachis jura quaedam nova tribuuntur, asseruntur vetera.
Convenit episcopali auctoritate, maximeque summi praesulis, pie solliciteque semper cogitare quatenus ita ecclesiarum sollicitudines habeant, ut sacris locis, in quibus jugi famulantium sedulitate Deus placatur, opportuna conferre suffragia non detrectent. Unde ego servus servorum Dei Joannes sacrosanctae apostolicae sedis praesul omnibus sanctae Dei Ecclesiae fidelibus suggero quod venerabilis abbas Thetmarus, monasterii quod vocatur Nova Corbeia, per interventum Hildibrandi Mutinensis episcopi nostram efflagitavit clementiam ut omnia praecepta gloriosissimorum imperatorum, seu regum, sive quorumlibet principum chirographa, nec non etiam quae a nostris praedecessoribus, Adriano atque Stephano collata vel conscripta sunt, nostra quoque auctoritate confirmaremus et roboraremus, et his quae ab apostolica sede decreta sunt, nostrae subscriptionis chartulam adjungeremus. Nos itaque, considerantes religiosam ejus petitionem, pastoralisque esse officii servorum Dei jugiter utilitati commodisque prospicere, decrevimus ut duo monasteria, Corbeiense videlicet monachorum, atque Herifordense sanctimonialium, de omnibus rebus, quae vel in communi principum charta, vel praeceptis confirmata esse agnoscuntur, nihilominus talem ex apostolica sanctione obtineant firmitatem, ut nihil habeant unde se tueri possint, quicunque sibi promittunt haec aliquando se posse immutare, vel infringere. Habeant ergo praefata monasteria rerum suarum liberam in omnibus disponendi regulariter potestatem; et ut plenius prosequamur quod sanctos apostolicos jam dictos intendisse sentimus, atque ante eos B. Gregorium, ac reverendae memoriae Nicolaum sanxisse de statibus monasteriorum invenimus, nos humiliter tantis auctoritatibus, subscribendo confirmamus, ut nullus episcopus Patherbrunnensis aliquam ex eis vel accipiat vel exposcat portionem, neque vel in his qui regiminis locum tenent, vel in ipsis congregationibus, aut ipsis coenobiis potestatem obtineat; neque ipsorum dominatione potiatur ulla, neque in clericis, neque in famulis, aut in omnibus quaecunque ad monasteria ipsa videntur habere possessionis respectum, sicut ab omnibus eis hactenus servatum et concessum est episcopis, in quorum parochiis res eorumdem monasteriorum conjacere videntur. Nam ipsius praefati monasterii abbati suisque successoribus licentiam damus, juxta altare sedendi, populoque infra suum monasterium vel cellas, secundum Deum praedicandi ac docendi, ita ut nullus episcopus per se ad ipsa monasteria, vel cellas eorumdem, vel oeconomus ejus, vel archipresbyter, aut archidiaconus illius, seu quaelibet ex ejus agentibus persona potestatem habeat accedendi, nisi forte necessitatis causa, vel dilectionis gratia vocatus advenerit; ne importunitate sui, ministrorumque suorum inquietudine sacris locis fiat molestia. Neque in ecclesiis praefatis monasteriis subjectis, vel in presbyteris eisdem ecclesiis ordinatis aliquam tentet facere perturbationem, novam constituendo, antiquam constitutionem violando; sed sicut regulariter ac canonice disposuerint, ex longo jam tempore manentis ita futuris temporibus maneant inconcusse. Ordinationes, quae necessariae fuerint ipsis monasteriis, agere non differat; altaris quoque, et basilicarum benedictiones, sive consecrationes, prout necessitas postulaverit, vel in ipsis monasteriis, vel in agris eorum libenter concedat; chrisma quoque oleumque consecratum per singulos annos praebere non differat, et pro his omnibus nullum munus exigat, ne Spiritus sancti gratiam vendere conatus, inde, quod absit, damnationem incurrat. Hoc constitutum non solum Patherbrunnensem, verum etiam omnium locorum episcopos, ubicunque praefata monasteria, vel ecclesias, vel agros, vel familias habere noscuntur, observare sine cunctatione, seu contradictione oportet, ut nullus potestatis jure rebus eorumdem monasteriorum abutatur, sed maneant omnia in potestate praelatorum eis, et regulari dispositione, quaecunque, ut diximus, vel in agris, vel in familiis, vel in decimis eis constant esse collata. Sicut et apostolica et imperialia praecepta, partim simul, partim singulatim eis confirmavimus. Abbatem vero, et abbatissam in his locis semper eligendi habeant potestatem, ut eam eligant personam quae propositum conversationis in utrolibet monasterio, et moribus et habitu profiteatur, non canonicum aut laicum, neque alterius monasterii monachum, in quo specialiter nos audire dignetur regia dominatio, ut nullam eisdem monasteriis proponat personam, quae non ab ipsis congregationibus fuerit regulariter electa. Qua de re noverit clementia, vel nunc existentium, vel successionis jure omnium futurorum principum a sede apostolica sancitum, nostraque subscriptione roboratum, nec non antecedentium regum praeceptis cautum, ut praedictis monasteriis nullam praeficiant personam de quocunque ordine, nisi quae per electionem probabilem sumatur. Quoniam vero multae quaeruntur ab importunis hominibus malignitatis occasiones, ac necesse semper adversa tela clypeo protectionis repellere, quod apostolica decrevit auctoritas, nos quoque approbamus, ut qui ordinati fuerint ad regimen saepedictorum monasteriorum, nulla potestate praevalente dejiciantur, nisi criminis causa fuerint deprehensi, cujus merito rectores non debeant administrare officium. Infamiae vero maculis sive criminis alicujus denotatione si fuerint appetiti, non praeter canonicam aut regularem deponantur examinationem. Si quis ergo apostolicae sedis decretum contempserit, procul dubio damnationis censuram suscipiet, quam credimus divino Spiritu per apostolicam linguam probatam. Nos igitur nostram subscriptionem annuli nostri impressione signantes, obsecramus coepiscopos nostros omnes, in quorum manus ista devenerint, ut sua etiam auctoritate et subscriptione haec confirmare velint, ut quicunque haec temerare praesumpserit generalitatis nostrae sententiis ita anathematis vinculo obligetur, ut neminem habeat, de cujus favore blandiatur, aut se tueri putet a sententia damnationis. Ab imperatoribus etiam aut regibus sive ducibus, aut a quacunque potestate, quae pro tempore tunc ordinata fuerit componere cogantur mille libras auri optimi, medietatem praedictis monasteriis, ac medietatem camerae eorum principum. Cunctis autem ista servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis recipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae quietis inveniant.
Scriptum per manus Stephani primi scrinei Sanctae Romanae ecclesiae in mense Junio et indictione secunda. Datum Kalend. Julii per manus Joannis episcopi sanctae Ephesiens. Ecclesiae et bibliothecarii sanctae sedis apostolicae. Anno pontificatus domini Joannis sanctissimi, quinti decimi papae IV, indictione secunda.
JOANNIS PAPAE XV PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO S. NAZARII LAURESHAMENSI. (Anno 989.)[Mansi, Conc. tom. XIX, pag. 419.]
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, dilectissimo in Domino filio N. religioso abbati venerabilis monasterii ubi S. Nazarii pretiosi martyris corpus requiescit, in loco qui dicitur N. qui dedicatus est in honore apostolorum Petri et Pauli, et S. Nazarii martyris similiter consecratus, successoribus tuis in perpetuum.
Convenit apostolico moderamini pia religione pollentibus benevola charitate succurrere, et promptum cum alacri devotione impertire assensum. Ex hoc enim lucri potissimum praemium eo conditore omnium reponitur Deo, quando venerabilia loca opportune ordinata, ad meliorem fuerint sine dubio statum nostra apostolica auctoritate perducta. Et quia excellentiae vestrae laudabilis mansuetudo postulavit a vobis, quatenus pro amore dilecti filii nostri domini Ottonis III imperatoris, et dilectae matris suae Theophaniae, et dominae nostrae aviae suae, spiritualium filiarum nostrarum, praedictum monasterium confirmaremus, concedimus et confirmamus vobis vestrisque posteris praefatum monasterium cum omnibus rebus mobilibus et immobilibus illuc pertinentibus, quae dici vel nominari possunt, a praesenti III indictione ad ipsum sacratissimum monasterium permanendum statuimus, et statuendo confirmamus, ita ut cuncta loca urbana vel rustica, id est in fundis et casalibus, casis et villis, vinetis et terminis, seu castellis, campis, pratis, pascuis, silvis, saltibus, arboribus, pomiferis, fructiferis et infructiferis diversi generis, puteis, fontibus et rivis, aquis, molendinis, piscationibus, praedia culta et inculta, una cum colonis et familiis suis, cum decimis, et solitis dationibus et universis rebus, quae aliquo modo ad ipsum locum pertinent vel pertinere debent amodo et usque in finem saeculi, sicuti ab antecessore nostro domino N. sanctissimo papa, per praecepti paginam vobis concessum est, ita et nos omnia in integrum per hoc nostrum privilegium, et auctoritate beati Petri apostoli cum omni securitate et tranquillitate vobis et posteris vestris concedimus et confirmamus donandum perpetualiter. Post obitum vero abbatis nemo ibidem abbatem constituat, nisi quem consensus et communis voluntas fratrum ex ipsa congregatione elegerit. Statuimus etiam apostolica censura sub divini judicii obtestatione et anathematis interdictu, ut nullus dux, nullus comes, nullus archiepiscopus vel episcopus, vel etiam quaelibet hominum magna parvave persona praesumat eidem venerabili monasterio damnum sive molestiam inferre, sive de rebus ipsius auferre vel alienare, sed sicut supra a nobis confirmatum est, ita perennibus atque perpetuis temporibus sine aliqua diminutione liceat finetenus permanere. Si quis autem, quod non optamus, temerario ausu exstiterit, qui contra hoc nostrum apostolicum confirmationis privilegium venire, aut in quoquam dirumpere praesumpserit, et sicut superius a nobis confirmatum est, ita permanere non dimiserit, sciat se, nisi resipiscat, auctoritate Dei omnipotentis et beati Petri apostolorum principis, atque nostra qui ejus fungimur vice, anathematis vinculo esse innodandum, et a regno Dei alienum, atque cum Juda traditore D. N. J. C. et cum omnibus impiis in aeterno incendio concremandum. Qui vero pio intuitu custos et observator exstiterit hujus nostri apostolici confirmationis privilegii, benedictionis gratiam a justo judice Domino nostro Deo consequi mereatur in saecula saeculorum. Amen.
Scriptum per manum Stephani scriniarii sacri palatii in mense Octobri, et indictione III. Data XIII Kalendas Novemb. per manum Joannis episcopi Nepaesinae Ecclesiae, et bibliothecarii sanctae sedis apost. Anno pontificatus domini nostri Joannis papae V, in mense Octobri, et indict. supra scripta, imperante D. N. Ottone III imperatore.
VII. JOANNIS PAPAE XV PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO ANIANENSI. (Anno 989.)[Apud D. Bouquet., Recueil, IX, 252.]
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, dilectissimo filio RAYNALDO abbati venerabilis monasterii Anianensis, quod est fundatum atque sacratum in honore sancti Salvatoris Domini nostri Jesu Christi, ac perpetuae Dei genitricis semper virginis Mariae, sanctique archangeli Michaelis, necnon et gloriosi Petri apostolorum principis, seu aliorum sanctorum, ejusque successoribus salutem et apostolicam benedictionem.
Convenit apostolico moderamini pia religione pollentibus benevola charitate succurrere, et poscentium votis pium impertire assensum, quia apud conditorem omnium nobis potissimum reponitur praemium, si venerabilia loca religiosorum virorum devotione constructa apostolica fuerint auctoritate corroborata, atque ad meliorem statum perducta. Igitur quia tua dilectio nostram suppliciter expostulat clementiam, quatenus apostolico privilegio concedamus et corroboremus tibi tuisque successoribus monasterium Anianense secundum tenorem atque astipulationem regalis privilegii, quod eidem loco clementer dignoscitur fuisse indultum a piae memoriae Carolo Francorum rege Romanorumque patricio, a Ludovico etiam illius filio; tuae fraternitati ex animo faventes, quidquid regalis munificentia in possessionibus, terrarumque redditibus, silvis pascuis, terris cultis et incultis, aquis aquarumve decursibus marinis, stagnis, fluviorumque piscationibus, ecclesiarum cum suis adjacentiis delegationibus, ingenuorum, servorum, seu colonorum propagatione atque incolatu, Anianensi coenobio contulit; et quod pia fidelium devotio obtulit vel collatura est, omne illud quod in praesenti vel in posterum ad praefatum Anianense monasterium pertinere vel possideri a te tibique commissis dignoscitur; ut absque inquietudine cujuscunque potestatis vel conditionis intacta retinere, distribuere, ordinare, aut commutare pro loci utilitate valeas concedimus, et nostra auctoritate corroboramus. Et quia ineffrenata cupiditas, haeresisque Simoniaca, apud vestrates omnino temperantiae discretionisque modum ignorat, ut liberius quae speculativae sunt congrua exercere valeatis, subrogationem abbatis sana congregationis decisione secundum beati Benedicti normam concedimus, et ut idem subrogandus ab episcopo, quem religiosioris vitae meritum commendaverit, benedicatur, fratresque sibi commissi ad sacros ordines promoveantur; et sic ipse abbas, si religionis tramitem digne et laudabiliter tenere visus fuerit, licentiam donandi poenitentiam, undecunque ad se humiliter concurrentibus, excommunicandique perversos potestatem habeat, et solvendi satisfacientes auctoritate apostolica indulgemus. Quod si forte, populi iniquitate et malitia exigente, necesse fuerit provinciam excommunicationis vel anathematis gladio feriri, paterna indulgemus pietate, et apostolica confirmamus auctoritate ut idem locus Anianensis immunis valeat ab omni vinculo excommunicationis, ut fratres inibi degentes pro nostra totiusque sanctae Romanae Ecclesiae salute et prosperitate libenter omnipotenti Deo preces persolvere valeant, poenitentesque, qui devote ad diem factam consecrationis praedicti loci confluxerint, ipsa tantummodo de absolutione nostra releventur, ut uberius devotionis suae vota propitiatoria et . . . . omnium exsolvant. Quicunque vero laudabili fama vel exemplo praedicti loci Anianensis provocatus, tumulari se in praedicto loco petierit, possessionis seu substantiae suae qualemcunque quantitatem jam dicto coenobio erogandam delegaverit, nullo pacto vel occasione prohibeatur ab episcopo, cujus dioecesis ipsa persona fuerit, excepto si pro paucis meritis excommunicationi proprii episcopi publice subjacuerit. Et ne parvam quamlibet occasionem praedicti loci congregatio adinveniat minus exsequendi quae sancta sunt et justa, et sanctae regulae congrua, sub divini nominis attestatione prohibemus ne aliqua mundialis potestas, comes videlicet aut comitissa, archiepiscopus aut episcopus, seu quaelibet saecularis persona praesumat eidem praefato monasterio re vel ingenio, aut maligna occasione vim inferre, vel molestus esse, seu quidpiam de rebus vel possessionibus ipsius monasterii auferre, aut alienare, aut aliquem cujuscunque servitii censum contra fas, vel monastico ordini in aliquo contrarium exigere: sed quicunque eidem praedicto loco et congregationi devoti exstiterint, et aliquod suffragium verbo, aut opere, aut substantiae suae erogatione contulerint, a pio remuneratore omnium Domino supernae benedictionis et nostrae humilitatis gratiam percipiant. Si quis autem hujus nostri privilegii sanctionem et corroborationem in aliquo refragare vel infregere tentaverit, ab omnipotente Deo, Patre et Filio et Spiritu sancto, perpetua maledictione damnatus, et a sanctae Ecclesiae gremio expulsus, cum impiis et homicidis tradatur diabolo perennibus gehennae incendiis concremandus. Bene valete.
Rescriptum per manum Stephani sacri scriniarii sanctae Romanae Ecclesiae in mense Julio, in mense quinto [ leg. videtur in mense I, indictione V].
VIII. JOANNIS PAPAE XV PRIVILEGIUM PRO ECCLESIA HAMBURGENSI. (Anno 989).[Apud Lappenberg, Hamb. Urk. I, 58.]
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, dilecto confratri nostro LIAUIZONI, venerabili archiepiscopo Hamburgensis Ecclesiae, suis [ leg. suisque] successoribus in perpetuum.
Convenit apostolico moderamini pia religione pollentibus benivola compassione succurrere et poscentium animis alacri devotione impertire assensum. Ex hoc enim lucri potissimum praemium apud conditorem omnium Dominum procul dubio promeremur, dum venerabilia loca ad meliorem fuerint sine dubio statum perducta. Igitur quia postulastis a nobis, quatenus archiepiscopatum Hammaburgensis Ecclesiae totum integrum vobis confirmaremus, sicuti a praedecessoribus nostris, videlicet Nicolao et Agapito, hujus apostolicae sedis episcopis, decretum est, inclinati precibus vestris apostolica auctoritate concedimus et confirmamus, cum omnibus generaliter atque specialiter ad eumdem praefatum vestrum archiepiscopatum pertinentibus, scilicet omnia quae vestri antecessores suis laboribus adquisierunt, vel etiam amore aeternae patriae ibi a Christicolarum fidelibus nunc collata vel deinceps sunt conferenda. Cum illis etiam, qui nunc temporis ad Christi conversi sunt fidem, videlicet episcopis in omnibus gentibus Sueonum sive Danorum, necnon etiam in illis partibus Sclavorum, quae sunt a flumine Pene usque ad fluvium Egidre, ita ut sub vestro vestrorumque successorum, Hammaburgensis Ecclesiae archiepiscoporum, maneant potestate, vel quidquid vestri laboris certamine, divina favente gratia, ab errore perfidiae, sive hominum sive locorum, ad religionem Christianam adquirere potestis, vobis vestrisque successoribus perpetualiter tenendum, inviolabiliter tenere censemus. Et insuper decrevimus et sancimus, nullum archiepiscoporum, vel Coloniensem vel alium quemlibet, in vestra dioecesi ullam sibi vindicare decernimus potestatem; quinimo et ipsis et omnibus omnino suademus cultoribus verae religionis, ut adjutorium et solatia vobis in omnibus administrent, quatenus pro gratia hujus beneficii plenam recipere mercedem a Domino mereantur, quoniam omnia quae proficua Ecclesiae probantur existere et divinis non impugnant praeceptionibus, efficienda et praebenda omnipotentis Dei auctoritate et beatorum apostolorum Petri et Pauli esse non dubitamus. Et hoc nostro decreto decernimus secundum praenominati bonae memoriae Nicolai et Agapiti papae sanctionem ipsas dioceses, Hammaburgensem. . . . Apostolica itaque auctoritate, Halverstadensis Ecclesiae et Hildoneshemensis et Pathrobrunnensis et Mindensis Ecclesiarum episcopis insuper jubemus atque monemus, ut vos in omnibus adjuvent, quatenus sacerdotale ministerium explere et animarum lucra Domino Jesu Christo facilius adquirere valeatis, vobis adminiculum praebeant in omnibus. Sic tamen, ut eos, quos adquiratis et quos habeatis per gratiam Christi adquisitos, vestro vestrorumque successorum archiepiscopatui subjectos permanere decernimus, a Christo tantum recepturi praemium remunerationis, quemadmodum Christiana ac vera docet religio: Ite, docete omnes gentes (Matth. XXVIII, 19). Itaque quamvis ad praedicandum gentibus in supradictis locis episcopi sint consecrati atque plures in illis partibus consecrandi, tamen formidandum est in tam novella Christianitatis plantatione, per barbarorum saevitiam ut intantum numerus ex eis decrescat, quod illorum auxilio nequaquam episcoporum possit fieri consecratio. Ideoque praedicta statuta, si necesse sit, auctoritate apostolica decernimus esse servanda. Decernimus autem, charissime frater Liavizo, ut potestatem habeatis ordinandi episcopos infra vestram parochiam et dioecesim in omnibus supradictis gentibus. Et si quis contra hujus nostrae auctoritatis privilegium ire tentaverit, aut in quoquo modo in parte vel in toto frangere nisus fuerit, sit excommunicatus a corpore et vivifico sanguine Domini nostri Jesu Christi, et a sanctae Dei Ecclesiae aditu separatus. Observator autem hujus nostrae admonitionis et jussionis habeat benedictionem omnipotentis Dei, et beatorum apostolorum Petri et Pauli, et nostram, qui eorum fungimur vicariatione. Dato igitur vobis, frater charissime Liavizo, nostrae auctoritatis privilegio, simul concedimus vobis et pallio uti ubique locorum in utraque Albiae fluminis ripa, statutis diebus, sicut antecessoribus vestris moris erat Insuper addimus pro voto vestrae dignissimae petitionis, in natalitiis beatorum martyrum Laurentii, Mauritii sociorumque eorumdem, et in singulis festivitatibus vobis commissae ecclesiae pallio vos indui. Sancta Trinitas fraternitatem vestram diu conservare dignetur incolumem, atque post hujus saeculi amaritudinem ad perpetuam perducat beatitudinem.
Scriptum per manum Stephani notarii, regionarii atque scriniarii sacri palatii, in mense Novembrio et indictione III.
Data VI idus Novembris, per manus Gregorii, episcopi sanctae Portuensis Ecclesiae, anno pontificatus domini Joannis, sanctissimi papae V; anno ab incarnatione Domini nostri Jesu Christi 988, in mense Novembrio et indictione III.
Pallium vobis mittimus, et insuper concedimus isto vel alio cujuscunque generis nitidi candoris vobis placuerit vos indui. Amen.
IX. JOANNIS XV PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO S. PETRI RODENSI. (Anno 990?)[Apud Cocquelines, bullar. privileg. Rom. pont. ampl. Collect. I, 286.] JOANNES episcopus servus servorum Dei HILDESINDO religioso episcopo atque abbati venerabilis monasterii sancti Petri apostoli, fundato in comitatu Petrolatensi, in monte qui dicitur Rodas, subtus castrum Virdaria, et per te in eodem venerabili monasterio, tuisque successoribus abbatibus in perpetuum.
Quoniam concedenda sunt quae rationabilibus desideriis pertingere noscuntur, nostri apostolatus auctoritas ad roborandam piam fidelium devotionem in praestandis privilegiis debet minime abnegari. Igitur excellentiae tuae laudabilis mansuetudo postulavit a nobis quatenus apostolica auctoritate per hoc privilegium concederemus et confirmaremus tibi, tuisque successoribus, in perpetuum supradictum monasterium cum omnibus suis adjacentiis, et pertinentiis, cum finibus terminisque suis. Et ideo tuis piis desideriis faventes, nostra apostolica auctoritate decernimus ipsum praefatum coenobium sancti Petri apostoli cum omnibus suis, a modo et usque in finem saeculi, sub patrocinio et defensione sanctae Romanae et apostolicae matris Ecclesiae perpetim permanendum, ut sub tuitione sanctae nostrae cui Deo auctore deservimus Ecclesiae constitutum, nullius alterius juri et ditioni submittatur, nisi sub tua tuorumque successorum in perpetuum.
Confirmamus namque tibi, et successoribus tuis praedictum monasterium cum his terminis, et adjacentiis, et cum omnibus quae inferius continentur, id est, ab ipsa petra quae dicitur Meda, quae est infra portum Fraxani, et ipso raso usque locum quem dicunt Tres Fratres, a parte videlicet Orientis usque in medium mare, atque inde vadit ad ipsum locum quem vocant molinum de Balasco, indeque pervenit ad ipsam Tamariz, et inde pergit usque ad ipsam Petram fictam, et pervenit ad ipsam matellam de Gomesindo, atque inde ascendit per ipsam terram usque in ipso fitorio de monte Pininello, et vadit ascendendo usque in summitatem ipsius montis Pininelli, atque descendendo pergit per ipsam viam usque in locum quem vocant Sorborello, et descendendo pervenit in ipsa clusa, et ad ipsum casale de Friulani. Inde vero ascendit per jam dictam viam ad ipsum casalem de Salvatore et ad ipsum collum, et redit de Vinea vitula et pervenit usque in summitatem montis, qui ibidem est, qui vocatur Casralio. Inde vero vadit per ipsam Servam usque in collum de Ermenardo, et pervenit ad fontem sive ad collum de Filmera, et inde ad collum sancti Genesii. Sicque ascendendo, et descendendo vadit per summitatem de ipsa Serra quem vocant Calmi, et pervenit subtus ipsum castrum, quem vocant Pinna nigra, usque in ipsas vineas, quae sunt de Palatio, et vadit subtus ipsam silvam quae est ad meridiem subtus castrum Viridaria, et usque subtus ipsam rocham quam dicunt Fitorio, et ascendit ad vallem de Fulcimannia, atque pervenit subtus fontes de Devolas in valle de Frujone. Inde vero vadit per ipsas rochas usque in montem de Inserto, et descendit a parte Occidentis per ipsam viam publicam usque in Rocham Ventosam, et in ipsum usque locum qui vocatur collum de valle Budica; inde ascendit in summitatem de ipsa cruce; sicque descendit usque in viam de jamdicta cruce per ipsam vallem usque in rivum de Budica. Inde ascendit usque ad collum de Terrario, et pervenit in summitatem montis, quem dicunt Rocha Morena. Deinde a parte circi descendendo, et ascendendo pervenit in summitatem de ipsa Uvardia Maurescha, et pergit per summam Serram usque in Parada de Durando, et pervenit per ipsam Serram usque in Reiderictz de sancto Genesio, et ascendit per summam Serram in ipso pojo, qui est supra ipsum Rovescalium, et descendit per ipsam Serram in jamdictam medam quae est intus in mare. Item infra hos terminos confirmamus tibi tuisque successoribus ecclesiam sanctae Crucis cum decimis et primitiis, et sancti Joannis cum decimis et primitiis, et oblationibus atque alodibus, et omnibus rebus ad ipsas ecclesias pertinentibus, et ecclesiam sancti Baudilii in valle Tabellaria, et ecclesiam sancti Stephani, quae est in valle Subiradellos, et ecclesiam sancti Fructuosi, et ecclesiam sancti Vincentii, quae est in villa Lanciano cum decimis et primitiis, et cum omnibus rebus ad eamdem ecclesiam pertinentibus, et ecclesiam sancti Genesii, et ecclesiam sancti Petri cum ipso castro Miralias, et ipsum castrum Virdaria cum ipso castellare, et cum ipso Pitorio, et cum Pinna nigra, cum omnibus rochis et terris, et silvis, quae infra hos terminos sunt, excepta ipsa silva de sancto Romano, sicut resonat in charta, quam fecerunt Gauzfredus comes, et filius suus Suniarius quondam episcopus ad jamdictum coenobium. Item confirmamus in perpetuum ad ipsum coenobium stagnum de Castilione cum ipso gradu de mari, et cum ipsis insulis, sicut resonat in praecepto Ludovici regis, sive in charta, quam fecerunt Gauzfredus comes memoratus, et Suniarius quondam episcopus ad monasterium praedictum, et quantum habet ipsum monasterium in villa Castilione, vel infra ejus terminos, et in villa Palacioli quem vocant Fortianum, et in villam Fortianum superiorem. et Furtianellum minorem, vel infra eorum terminos, quantum ibidem habet, et Domino propitiante acquisiturus est, et ipsum farum totum ab integro cum finibus et terminis suis; qui affrontat de parte Orientis in termino de villa, quae dicitur de Saccaro, sive in termino de villa quae dicitur Furtiano; et de meridie in termino de jam dicta villa Furtiano situm in ipsa valle; et de occiduo in termino de villa quae dicitur villare Hildesindi, sive in rivo quem dicunt Manivolo situm in alode sancti Pauli, qui est subtus sancti Martini Sambucae; de parte vero circi in medio rivolo Manivolo, sive in termino de villa, quem dicunt Timim, et in villarem Hildesindi, vel infra ejus terminos, quantum ibidem habet vel habere debet, et Domino annuente acquisiturus est cum ipsis stagnis et piscatoriis, et in villa Saccari, et villae novae vel infra earum terminos. Similiter, et villarem Stagnejolum cum ipsis stagnis, et suis villaruneulis, et quantum habet in villa Petralta, et in villa Oleastri, et in villa sancti Clementis, et in villa Dudulim, et in villa Noves, et in villa Spedolia, et in villare quem vocant Solartila, et in villa Judaica, et in villa Pavo, et in villa Palatio, et in valle de Rodas, vel infra eorum terminos. Similiter et in comitatu Impuritano in villa Militiano, quem vocant sanctum Petrum; et in villa Armentaria cum ipsa sortione de ecclesia sancti Martini; et in villa Chaniano, cum ipsa ecclesia sancti Martini, et cum ipso stagno; et in villa Suvrana, et in villa Dalmalia, vel infra eorum terminos, quantum modo ibidem habet, et Domino auxiliante acquisiturus est. Et in comitatu Bisuldinensi quantum habet in villa Lertio, vel in villa Molendinos, vel in Tapiolas quas vocant Figarias, infra eorum terminos, et ipsum alodem, quem vocant hortos, cum ipsa ecclesia sancti Christophori, cum decimis et primitiis suis atque alodibus, et omnibus rebus ad ipsam ecclesiam pertinentibus. Et in comitatu Gerundensi ipsum mansum qui est infra muros ejusdem civitatis, et ipsum alodem Cumpinum de Burello, qui est infra terminos de villa . . . . . , alodem de Securunio, et alodem de Burdulis. Et in comitatu Barchinonensi, et in Valensi, et in monte Signio, et in valle Tordaria, et in villa Laurona, et in Agello, et in termino de Olerdula, et in Penedes alodem, quae fuit de Guidisclo. Et in comitatu Ausona quantum habet in villa Berga, cum ipsa ecclesia sanctae Ceciliae, et villam Nidummalum, et juxta castrum Bolciarenno, et ecclesiam sanctae Ceciliae cum suo alode. Et in comitatu Paliarensi juxta civitatem Liminiana ecclesiam sancti Andreae, et omnia quae habet in eodem comitatu. Et in comitatu Cerdaniae quantum habet in villa Exi, et in caeteris villis. Et in valle confluenti villam Villellam cum terminis suis. Et in comitatu Funiliotensi ecclesiam sancti Andreae in valle Pidiliano cum alode qui ibidem est. Et juxta muros civitatis Narbonae mansos duos. Et in comitatu Rossilionensi ecclesiam sancti Salvatoris cum alode qui ibidem est, vel in villare Emiliani, et in villa Apiani, vel infra eorum terminos, et ecclesiam sanctae Columbae cum decimis et primitiis, et villam conjunctam cum suis molendinis, et villam Pollestres cum ecclesia sancti Martini, et decimis, et primitiis et oblationibus, atque alodibus. Et in villa Torrilias ecclesiam sancti Petri cum alode qui ibidem est. Et in villa Bigaranas, ecclesiam sancti Andreae cum decimis et primitiis, et alodem qui ibidem est. Et in comitatu valle Asperi alodem de Campellis, et de valle Orosa; et villam quae dicitur Rivo de Hugarios, cum finibus et terminis suis, et cum ipsa ecclesia sancti Michaelis cum decimis et primitiis suis. Decimas, et primitias, et oblationes de jam dictis ecclesiis ad monasterium suprascriptum, et loca et alodia cum omnibus finibus, terminis, limitibus et adjacentiis eorumque pertinentiis, quantum hodie ipsum monasterium infra hos comitatus superius scriptos habet, et auxiliante Deo acquisiturus est, juris sanctae Romanae, cui Deo auctore deservimus, Ecclesiae, a praesenti tertia indictione ipsum monasterium, villas et alodes, et ecclesias cum omnibus eorum pertinentiis, ut supra legitur, in perpetuum per hujus privilegii seriem stabilimus tibi tuisque successoribus detinendum, et de eo cum timore regendum et dispensandum, ita ut nullus unquam regum, nullus episcoporum, nullusque hominum in quolibet ordine et ministerio constitutus audeat moleste causas ejusdem monasterii incumbere, sed haec omnia, ut supra jussimus, ita in perpetuum persistant. Statuentes apostolica censura sub divini judicii obtestatione, et anathematis interdictione, ut nullus unquam nostrorum successorum pontificum praesumat aliquam vim aut invasionem in rebus ipsius monasterii facere. Post vero obitum abbatis, nemo ibidem abbatem constituat nisi quem consensus et communis voluntas fratrum ex ipsa congregatione elegerit secundum Deum et sancti Benedicti regulam: nullumque praemium, sive donum pro consecratione illius aliquis accipere contendat, et si eum episcopus ordinare noluerit, ad cujus dioecesim ipse pertinet locus, vel a nostra Romana matre Ecclesia, vel a quocunque voluerit episcopo per nostram auctoritatem libere ordinetur. Si quis autem, quod non optamus, nefario ausu praesumpserit haec, quae a nobis pro stabilitate jam dicti monasterii statuta sunt transgredi, sciat se anathematis vinculo innodatum, et cum diabolo et omnibus impiis aeterni incendii atrocissimo supplicio deputatum. At vero qui pio intuitu custos et observator horum exstiterit, omnimodam benedictionis gratiam omniumque suorum peccatorum absolutionem, et coelestis vitae beatitudinem cum sanctis et electis, a misericordissimo Domino Deo nostro consequi mereatur in saecula saeculorum. Amen.
Scriptum per manum Stephani notarii et regionarii, et scriniarii nostrae apostolicae sedis in mense Februario, et indictione 3. Bene valete.
X. EPISTOLA JOANNIS PAPAE XV AD OMNES FIDELES. (Anno 991.) De pace concilianda inter Ethelredum regem Angliae et Richardum ducem Nortmanniae, quem marchionem vocat.
JOANNES quintusdecimus sanctae Romanae Ecclesiae papa omnibus fidelibus salutem.
Noverint omnes sanctae matris Ecclesiae fideles, et nostri utriusque ordinis per climata saeculi dilatati, qualiter nobis relatum est a compluribus de inimicitia Ethelredi Saxonum occidentalium regis, nec non et Richardi marchionis. Unde nimium tristis effectus, utpote de filiis nostris spiritualibus, tandem initio salubri consilio, accersivi quemdam apocrisiarium nostrum Leonem, viceepiscopum S. Treverensis Ecclesiae, et misi eum illuc cum litteris nostris exhortatoriis ut resipiscerent ab hac superstitione. Qui transiens vestras intercapedines terrarum, tandem marinos transmeavit fines, et in die nativitatis Domini pervenit ante conspectum regis praefati, moxque ex parte nostra salutato obtulit litteras, quas illi miseramus. Qui, accersitis cunctis sui regni fidelibus utriusque ordinis sapientioribus, ob amorem et timorem Dei omnipotentis, nec non et S. Petri apostolorum principis, et per nostram admonitionem paternam, firmissimam concessit pacem cum omnibus filiis et filiabus suis, praesentibus et futuris, et cum omnibus fidelibus suis sine dolo. Qua de re misit Edelsinum sanctae Schireburnensis Ecclesiae praesulem, nec non Leofstanum filium Alfwoldi, et Wulstani filium Ederelnothum, qui transierunt marinos fines, et pervenerunt usque ad Richardum praefatum marchionem. Qui et monita nostra pacifice suscipiens, simulque audiens decretum suprafati regis, libenti animo pacem firmavit eamdem cum filiis suis et filiabus praesentibus et futuris, et cum omnibus fidelibus suis; eo rationis tenore, ut si aliquis eorum, vel ipsi, injuste aliquid contra alium perpetraverint, digna emendatione purgetur. Paxque maneat perpetualiter et inconvulsa, sacramentorum utriusque partis stigmate stipulata. Ex parte scilicet regis Ethelredi, Edelsinus, praesul sanctae Schireburnensis Ecclesiae, et Leofstanus Alfwoldi filius, et Ederelnothus Wlstani filius. Ex parte Richardi Rogerius episcopus, Rodulphus Hugonis filius, Truteno filius Thurgis. Actum Rothomagi Kalendis Martii, anno ab incarnatione Domini nongentesimo nonagesimo primo, indictione quarta. Et de hominibus regis, vel de inimicis suis nullum Richardus recipiat, nec rex de suis, sine sigillo eorum.
XI. PRIVILEGIUM GREGORIO EPISCOPO PORTUENSI CONCESSUM. (Anno 992.)[Apud Ughelli, Italia sacra, tom. I, pag. 114.]
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, reverendissimo et sanctissimo GREGORIO fratri, et coepiscopo S. Portuensis Ecclesiae, et per te in eodem venerabili episcopio, tuisque successoribus in perpetuum possidendae.
Quoniam semper sunt concedenda quae rationabilibus congruunt desideriis, oportet ut devotioni, in nobis pectoris humiliter acquisitae, in privilegiis concedendis minime denegetur nostra clementia, et ideo petitionem nos vobis per hanc praesentem nostri privilegii paginam concedimus, atque offerimus, simulque et confirmamus in suprascripto venerabili episcopio pro omnipotentis Dei amore, nostraeque animae redemptione, ac nostrorum omnium venia delictorum, videlicet terram nostri sacri Lateranensis palatii ad fossatum faciendum, sicut incipit per longitudinem a flumine juxta murum Portuensis civitatis ante ejusdem portam, quae dicitur Major, et exinde pergente usque in lacum Trajanum, et ab ipso Trajano remeante per aliud fossatum usque in supradictum flumen. Itemque licentiam a nostra apostolica majestate vobis concedimus tollendi aquam ex ipso fluvio, et per littus ejus mittendi in eodem fossato quantum vobis vestrisque successoribus placuerit, et opus fuerit omni tempore ad utilitatem jam dicti lacus, qui dicitur Trajani, ad pisces congregandum, et exinde decurrente aqua ipsa per fossatum usque in praedicto flumine; et quidquid in ipso fossato, sive aqua, facere volueritis, licentiam et potestatem vobis concedimus faciendi, posito territorio Portuensi juris S. Romanae, cui Deo auctore deservimus Ecclesiae; vestrisque successoribus ad tenendum emissa praeceptione concedere et confirmare deberemus inclinati precibus tuis, per hujus praecepti seriem supradictam terram ad fossatum faciendum, et aquam in praedicto fluvio omni tempore per ipsum fossatum decidentem in Trajanum, et exinde ducentem per fossatum, seu aquam pertinentibus, ut superius legitur a praesenti quinta indictione vobis, vestrisque successoribus ad jus et potestatem ipsius S. Matris Portuensis ecclesiae concedimus, et in perpetuum confirmamus detinendum, ita sane, ut a vobis vestrisque successoribus singulis quibus annis pensione nomine nostrae ecclesiae denarios numero sex recipiamus, statuentes apostolica censura sub divini judicii obtestatione et anathematis interdicto, ut nulli unquam nostrorum successorum pontificum, aut quibuslibet intervenientibus potestatibus, vel judicibus, aut comitibus, sive castaldis, qui in ipsa civitate Portuense pro tempore dominatum tenuerit, de quocunque fuerint ordine, vel aliae quaelibet magnae, parvaeque personae praedictum fossatum, sive aquam fluminis exinde currentem, a jure, et ditione supradicti episcopii auferre, vel alienare liceat, sed potius in usu et utilitate jam dicti episcopii supradicta permaneant. Si quis autem, quod non credimus, tam impius et iniquus temerario ausu in quoquam, vel in parte contra hoc nostrum apostolicum privilegium venire tentaverit, et in omnibus non observaverit, et custodierit, sciat se anathematis vinculo esse innodatum, et a regno Dei alienum, atque cum Juda traditore Domini nostri Jesu Christi, et cum omnibus impiis aeterno incendio deputatum, et insuper ad poenam vitae praesentis legalem compositurum auri purissimi lib. 10 ad episcopum, qui in eodem venerabili episcopio per tempora fuerit. Porro qui custos et observator in omnibus fuerit hujusmodi nostri apostolici privilegii benedictionis gratiam, vitamque aeternam, a misericordiosissimo Domino nostro consequi mereatur.
Scriptum per manus Stephani scriniarii sacri palatii in mense Junio, et indict. suprascripta. Bene valete. Dat. VII Kal. Julii per manus Joannis episcopi Nepesinae Ecclesiae, et bibliothecarii sanctae sedis apostolicae, anno pontificatus domini nostri Joan. sanct. XV papae VII, et ind. suprascripta v. Decernimus ergo, etc. Si qua igitur, etc. Cunctis autem, etc. Amen.
XII. CONCILIUM ROMANUM PRO CANONIZATIONE S. UDALRICI AUGUSTANI EPISCOPI Celebratum anno Domini 993.[Apud Mansi, Conc. tom. XIX, pag. 169.]
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, omnibus archiepiscopis, episcopis, et abbatibus, in Gallia et Germania commorantibus, salutem in Domino ac apostolicam benedictionem.
Cum conventus esset factus in palatio Lateranensi pridie Kalendas Februarii, residente Joanne sanctissimo papa cum episcopis et presbyteris, astantibus diaconibus et cuncto clero, surgens reverendissimus Luitolphus Augustae episcopus inquit: Domine sanctissime praesul, si vobis placet et omnibus episcopis et presbyteris hic residentibus, libellus quem prae manibus habeo, coram vobis legatur, de Vita et miraculis venerabilis Udalrici, sanctae Augustanae Ecclesiae dudum episcopi, et quid libitum vobis fuerit, decernatur. Quia Spiritus sancti testatur praesentia et congregatio sacerdotum, certum esse quod legimus, quia nec potest veritas nostra mentiri, cujus in Evangelio ista est sententia: Ubi duo vel tres congregati fuerint in nomine meo, ibi et ego sum in medio eorum (Matth. XVIII). Quod cum ita sit, nec huic tam brevi numero Spiritus sanctus deest, quanto magis eum nunc interesse credamus, quando in unum convenit turba sanctorum, sanctum namque est pro debita veneratione collegium.
Cumque perlecta esset Vita praedicti sanctissimi episcopi, ventum est ad miracula quae sive in corpore, sive extra corpus gesta sunt: videlicet caecos illuminasse, daemones ab obsessis corporibus effugasse, paralyticos curasse, et quamplurima alia signa gessisse, quae nequaquam calamo et atramento illustrata sunt.
Quae omnia lepida satis urbanitate expolita recepimus, et communi consilio decrevimus, memoriam illius, id est sancti Udalrici episcopi, affectu piissimo, devotione fidelissima venerandam: quoniam sic adoramus et colimus reliquias martyrum et confessorum, ut eum cujus martyres et confessores sunt adoremus, honoramus servos, ut honor redundet in Dominum, qui dixit: Qui vos recipit, me recipit (Matth. X); ac proinde nos qui fiduciam nostrae justitiae non habemus, illorum precibus et meritis apud clementissimum Deum jugiter adjuvemur, quia divina saluberrima praecepta, et sanctorum canonum ac venerabilium Patrum instabant efficaciter documenta omnium ecclesiarum pio considerationis intuitu, imo apostolici moderaminis annisu, utilitatum commoditatem, atque firmitatis perficere integritatem, quatenus memoria Udalrici jam praefati venerabilis episcopi divino cultui dicata existat, et in laudibus Dei devotissime persolvendis semper valeat proficere. Si quis interea, quod non credimus, temerario ausu contra ea quae hac nostra auctoritate pie ac firmiter per hoc privilegium constituta sunt, contraire tentaverit, vel haec quae a nobis in laudem Dei, et pro reverentia jam dicti episcopi statuta sunt refragari, aut in quoquam transgredi, sciat se auctoritate B. Petri principis apostolorum, cujus vel immeriti vices agimus, anathematis vinculo innodatum. At vero qui pio intuitu observator exstiterit, benedictionis gratiam a misericordissimo Domino Deo nostro multipliciter consequatur, et aeternae vitae particeps efficiatur. Scriptum est per manum Stephani notarii regionarii et scriniarii sanctae Romanae Ecclesiae, in mense Februario, indictione VI, anno nongentesimo nonagesimo tertio.
SUBSCRIPTIONES.
Ego Joannes sanctae Romanae catholicae et apostolicae Ecclesiae episcopus huic decreto a nobis promulgato consensi et subscripsi.
Joannes episcopus S. Anagninae Eccl. consensi.
Benedictus episc. S. Pipernensis Eccl. consensi.
Dominicus episc. S. Ferentinae Ecclesiae consensi.
Crescentius episcopus sanctae Silvae-Candidae Ecclesiae consensi.
Anniso episcopus S. Cerensis Ecclesiae consensi.
Bonizo archipresbyter et cardinalis S. Luciae consensi.
Benedictus presbyter et cardinalis S. Stephani consensi.
Leo presbyter et cardinalis S. Nerei consensi.
Joannes presbyt. et cardin. S. Damasi consensi.
Leo presbyter et cardinalis S. Sixti consensi.
Joannes presbyter et cardinalis SS. Apostolorum consensi.
Joannes presbyter et cardinalis SS. Quatuor Coronatorum consensi.
Joannes presb. et card. S. Clementis consensi.
Crescentius presb. et card. S. Calisti consensi.
Benedictus archidiaconus.
Joannes diaconus et oblationarius.
Benedictus diaconus.
Joannes diaconus.
Hi omnes consenserunt et subscripserunt.
Data tertio Kalendas [nonas] Februarii per manum Joannis episcopi sanctae Nepesinae Ecclesiae, et bibliothecarii sanctae sedis apostolicae, anno pontificatus domini nostri Joannis sanctissimi papae XV octavo, et indictione sexta.
XIII. JOANNIS PAPAE XV PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO BREWNOWIENSI. (Anno 993.)[Apud Bocsek, Codex diplomaticus Moraviae, tom. I, pag. 104.]
JOANNES episcopus servus servorum Dei, dilectis filiis ANASTASIO abbati et conventui venerabilis monasterii sanctorum Christi, Benedicti, Bonifacii et Alexii in Brewnow, sito, charitatem et fidem pacemque perpetuam.
Solet sedes apostolica piis desideriis clementer annuere et honestis petentium precibus favorem benevolum impertiri. Cum igitur monasterium vestrum in ducatu Bohemiae primum et novella sit plantatio, sicut venerabili fratre nostro Adalberto, Pragensi episcopo, fundatore ejusdem referente, intelleximus, et dignum existat, ut idem monasterium, quod in temporalibus et in spiritualibus per Dei misericordem providentiam jam ex parte florere dicitur, per sedem apostolicam honoretur; ipsius dilecti fratris nostri Adalberti Pragensis episcopi precibus inclinati vobis, ut tu, fili abbas et alii, qui pro tempore eidem monasterio praefuerint, mitra, chirothecis, sandaliis, mapilla, baltheoque uti possitis auctoritate praesentium indulgemus. Et ut Ecclesia vestra dignior seu major aliis monasteriis habeatur, decernimus ipsam caput esse et magistram in correctione ac reformatione regularis disciplinae super omnia claustra ordinis sancti Benedicti posthac in Bohemia construenda, primumque locum post Pragensem episcopum tibi Anastasio abbati, tuisque successoribus canonice succedentibus super omnes et in omnibus concedimus habere. Ad haec monasterium vestrum sub beati Petri et nostra protectione ponentes omnes ecclesias vestras, villas, agros, silvas, casas, servos et ancillas, decimas quoque provinciarum Lutomiricensis, Belinensis, Bechinensis, et omnium hominum ejusdem monasterii a memorato fratre nostro Adalberto, episcopo Pragensi, cujus amore haec scribimus, monasterio vestro rationabiliter collatas, tam in veteribus cultus, quam in novalibus in posterum excolendis, vobis et his, qui vobis successerint, auctoritate apostolica confirmamus. Praeterea volumus et pro divino amore firmiter praecipimus, ut dux, quisquis fuerit, ipsum sanctum monasterium patremque monasterii cum omnibus ad illud pertinentibus et libertates a nobili duce Boleslao, viro catholico, eidem liberaliter indultas, ita custodiat, diligat, manu teneat, ut praesentis vitae prosperitatem desideret, et in futuro velit a benignissimo Conditore nostro aeternae beatitudinis bravium accipere. Post obitum vero abbatis nemo ibidem abbatem instituat, nisi quem ipsa congregatio communiter et concordi assensu elegerit. Et tunc Pragensi episcopo, si catholicus fuerit, liceat auctoritate nostra ipsum electum charitatis officio consecrare, simoniae scrupulo quolibet hinc inde penitus excluso. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae concessionis, seu confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum, atque cum Juda qui suspensus medius crepuit, et cum omnibus reprobis aeternae damnationi perpetuo subjacere.
Qui vero custodierint et observare voluerint, quae praemissa et conscripta in praesenti sunt privilegio, vitam consequi mereantur aeternam. Bene valete.
Scriptum per manum Stephani scriniarii sanctae Romanae Ecclesiae.
Datum Reati per manum Dominici episcopi Sabinensis, II Kal. Junii, indictione VIII, Incarnationis Dominicae anno 993, pontificatus nostri, Deo propitio, anno 8, mense 8.
XIV. EPISTOLA AD GRIMOALDUM ARCHIEPISCOPUM SALERNITANUM. (Anno 994.) Illum pallio donat et Paestani Acherontini, Nolani, Bisinianensis, Maluttanensis, Consentini episcopatuum metropolitam sancit. [Apud Ughelli, Italia sacra, tom. VII, col. 378.] JOANNES episcopus, servus servorum Dei, dilectissimo nobis fratri, meritoque honorabili GRIMOALDO, Salernitanae sedis archiepiscopo.
Quia vestri accepti beneficii memores esse debemus, et reverentiam fraternitatis vestrae erga nos, et S. Romanam et apostolicam Ecclesiam, praecipue exuberasse cognovimus, ideoque merito ac juste recompensationem charitatis vestrae respondere vobis statuimus, quatenus liqueat omnibus Christi fidelibus immenso honore honorandum fore, qui vicarium B. Petri apostolorum principis diligenter honoraverit. Consensu ac voluntate nostrorum fratrum concedimus, et confirmamus te Grimoaldum confratrem nostrum in ordine archiepiscopatus, sicuti quondam Amato, cui primitus vestrae sedis archiepiscopatus Salernitanus a nostra sede nostrorum pontificum donatus fuit; ita vos nostra auctoritate quiete veleatis possidere ac vigilantius custodire. Tali namque ordine, ut fati sumus, id fieri decrevimus, ut tu, et successores tui in perpetuum habeatis licentiam, et potestatem ordinandi episcopos, et consecrandi in his subjectis vobis locis, hoc est Pestanensi episc. cum parochiis et adjacentiis suis, necnon episc. Acheruntinum, simul etiam et episc. Nolanum, et episc. Bisinianensem, et episcopatum Maluttanensem, atque episcopatum Cusentiae cum omnibus parochiis et adjacentiis eorum, sicuti in vestro anteriori usu pallii continetur, et ut in ecclesia S. Dei genitricis Mariae, et B. Matthaei apostoli et evangelistae, cujus sacratissimum corpus possidetis, atque vobis vestrisque succesoribus concessum est. Post discessum siquidem tuum successores tui perveniant ad apostolicam sedem, et usum pallii consecrationemque decretaliter suscipiant, et si successores nostri consecrare noluerint, licentia sit vestrae sanctae ecclesiae ab episcopis nostris suffraganeis consecrari, et non habeant potestatem successores nostri in cunctis vestris episcopatibus, quos vobis subjecerunt, deinceps in perpetuum aliquem episcopum consecrare, quod jam vobis concessum est. Quicunque autem hanc nostrae concessionem praeceptionis violare praesumpserit, perpetuo anathematis vinculo religetur, et haec nostra concessio stabilis et firma in perpetuum maneat. Scripta per manus Benedicti notarii et scriniarii sanctae Romanae Ecclesiae, mense Martii, ind. VII. Bene valete.
Datum octavo Kal. April. per manum Gregorii episcopi S. Portuensis Ecclesiae, et bibliothecarii S. sedis apostolicae, anno, Deo propitio, pontificatus D. Joannis XV papae 8, mense Martio, ind. VII.
XV. JOANNIS PAPAE XV PRIVILEGIUM PRO MONASTERIO FULDENSI. (Anno 995.)[Dronke, Cod. diplom. Fuld., pag. 339.]
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, charissimo nobis in Christo filio ATTONI, coenobii sacri Fuldensis religiosissimo et a nobis consecrato abbati et per vos cunctis abbatibus successoribusque vestris in laude et Dei servitio ibidem permanentibus in perpetuum.
Desiderium quod ad propositum sanctae religionis sanctorumque locorum stabilitatem pertinere monstratur, sine aliqua contradictione est Deo auctore perficiendum, ut ex hoc vigor religionis sanctae roboretur, et eisdem sanctis locis salus et indemnitas solidetur, nobis quoque lucrum potissimum a conditore omnium Deo in regnis coelestibus ascribatur. Igitur quia per interventum domni Ottonis excellentissimi regis nostrique spiritualis filii et futuri Dei gratia imperatoris et sanctae Romanae Ecclesiae defensoris piissimi votumque piissimae aviae suae Adalheidae imperatricis Augustae solvendum Hatto abbas a nobis postulavit, quatenus, jam dictum venerabile monasterium quod olim a sanctae memoriae Bonifacio archiepiscopo ad honorem Dei et domni nostri ac Salvatoris in loco qui vocatur Boconia erga ripam fluminis quod dicitur Fulda constructum est, privilegii summae sedis apostolicae infulis decoretur; et sicut per sanctissimi papae Zachariae constitutionem aliorumque venerabilium praedecessorum nostrorum pontificum praecepta ditioni sanctae nostrae, cui Deo auctore deservimus, Ecclesiae suppositum est, ita perpetuis temporibus perseveret et nullius unquam alterius Ecclesiae jurisdictionibus summittatur. Quapropter piis desideriis faventes hac nostra auctoritate id quod exposcitur digno effectui mancipamus, ideoque omnem cujuslibet Ecclesiae sacerdotem in praefato monasterio ditionem quamlibet habere vel auctoritatem praeter sedem apostolicam prohibemus, ita ut nisi ab abbate monasterii jam nominati fuerit invitatus neque missarum solemnia aliquis celebrare praesumat omnimodo, ut profecto juxta id quod subjectum apostolicae sedi firmitate privilegii consistit inconcusse omni tempore dotatum permaneat, locis et rebus universaliter tam eis quae a primordiis sibi vindicare debet vel quae moderno tempore tenet et possidet quam et eis quae futuris temporibus in jus ipsius sacri monasterii divina providentia augere ex donis et oblationibus decimisque quorumlibet Christi fidelium voluerit, absque ullius personae contradictione firmitate perpetua perfruatur: et isdem Fuldensis abbas ante alios abbates Galliae seu Germaniae primatum sedendi in omni loco conventuque nostra apostolica auctoritate obtineat: adjicientes pro amore praedicti regis Ottonis spiritualis filii nostri jam dicto Hattoni abbati, ut in missarum solemniis dalmatica et sandaliis cum nostrae apostolicae auctoritatis licentia utatur. Constituimus per hujus nostri decreti paginam ut quicunque cujuslibet Ecclesiae praesul vel quacunque dignitate praedita persona hunc nostri privilegii tenorem quem auctoritate beatissimorum apostolorum principis cujus vice fruimur confirmamus et corroboramus, violare et transgredi tentaverit, anathema sit et iram omnipotentis Dei incurrens a consortio omnium sanctorum alienus existat et nihilominus praefati monasterii dignitas inviolata permaneat apostolica auctoritate subnixa.
Scriptum per manum Georgii scriniarii et notarii sanctae Romanae Ecclesiae, in mense Octobrio, VIII Idus. Bene valete.
Datum II Kal. Novembres per manum Joannis episcopi sanctae Albanensis Ecclesiae et bibliothecarii sanctae sedis apostolicae mense Octobrio die 31, indictione VIII.
XVI. JOANNIS XV PAPAE EPISTOLA AD ARNULFUM COMITEM ET ALIOS. (Anno 991-96.) Ut monasterio sancti Richarii quae abstulerunt restituant.
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, ARNULFO comiti, BALDUINO comiti cum matre sua, GOSBERTO vicecomiti, atque ILIARDAE, dilectissimis filiis nostris spiritualibus, omnimodam salutem, et apostolicam benedictionem.
Monemus vos a pravis operibus recedere, et bonis operibus adhaerere, quatenus Dei omnipotentis misericordiam consequi mereamini, et vitam perpetuam acquirere valeatis. Quapropter, charissimi, mandamus vobis ut omnem haereditatem, quam abstulistis ex monasterio S. Richarii confessoris, pro Dei omnipotentis amore reddere procuretis. Nam si reddideritis, habebitis benedictionem sancti Petri et nostram; si autem monitionibus nostris non obaudieritis, ex auctoritate Dei omnipotentis et nostra, sciatis vos esse excommunicatos et maledictos, et ab Ecclesia Dei et a communione omnium Christianorum separatos, nisi ad satisfactionem perveneritis.
XVII. JOANNIS PAPAE XV EPISTOLA AD EPISCOPOS ALIQUOT. (Anno 991-96.) Ut restitui curent quae sancti Richarii monasterio sunt ablata.
JOANNES episcopus, servus servorum Dei, GUIDONI [Suessionensi] venerabili episcopo, FULCONI Ambianensis civitatis venerabili episcopo, BALDUINO Terganensis civitatis episcopo, dilectissimis filiis nostris spiritualibus, charissimam salutem, et apostolicam benedictionem.
Si sospitatis copiam alacritatisque abundantiam erga vos fore noverimus, haud aliter quam de nobis ipsis laetamur. Caeterum mandamus vobis quatenus pro Dei omnipotentis amore, sanctique Petri veneratione et nostra interveniente, huic nomine Ingilardo succurratis, ut monasterium sancti Richarii confessoris per nostrum et per vestrum auxilium relevetur. Illis quoque militibus qui haereditatem monasterii abstulerunt, vestras excommunicatorias litteras unicuique mittere non praetermittatis, ut omnia quae de praedicto monasterio abstulerunt, reddere procurent. In hoc apparebit quod sanctam Romanam Ecclesiam diligitis, cum nostra deprecatio apud vos venerit, si eam adimpleveritis.