CleIi.EpEtPr17 142 Clemens II Parisiis J. P. Migne 1853 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
I.
BULLA CLEMENTIS PAPAE II, QUA ECCLESIAE FULDENSI DONAT MONASTERIUM S. ANDREAE SITUM ROMAE JUXTA ECCLESIAM S. MARIAE AD PRAESEPE. (Anno 1046.)[Mansi, Concil. tom. XIX, col. 624.]
CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, dilecto et spirituali filio nostro ROINGO pio et religioso abbati venerabilis monasterii Salvatoris Domini nostri Jesu Christi et S. Bonifacii, quod situm est in loco qui vocatur Bochonia, juxta ripam fluminis quod vocatur Fulda, et per te in eodem venerabili monasterio tuisque successoribus in perpetuum.
Convenit apostolico moderamini pia religione pollentibus benivola compassione succurrere, et poscentium animis alacri devotione impertire assensum. Ex hoc enim lucri potissimum praemium a Conditore omnium Deo procul dubio promeremur, dum venerabilia loca opportune ordinata ad meliorem fuerint sine dubio statum perducta. Igitur, quia postulatis a nobis quatenus nostra apostolica praeceptione concederemus ac reconfirmaremus perpetualiter vobis vestrisque successoribus supradictum monasterium Salvatoris Domini nostri Jesu Christi et sancti Bonifacii, situm in loco quod Bochonia, juxta ripam fluminis quod vocatur Fulda, cum omnibus rebus mobilibus et immobilibus suis pertinentibus, quas nunc habet, et in antea Deo adjuvante habebit, iterum concedimus; ac donamus vobis, charissime ac dilectissime fili, vestrisque successoribus abbatibus in perpetuum, pro magno amore et nimia dilectione quam circa vos habeo, et habere in antea debeo quousque vixero, monasterium in honorem S. Andreae et sancti qui vocatur Exajulo, quod situm est juxta ecclesiam sanctae Dei genitricis semperque virginis Mariae, quae vocatur ad Praesepe, cum omnibus mansionibus, caminatis, et cellis vinariis, et coquina et vineis et hortis et diversis arboribus pomorum, et curte atque puteo et introitu suo per partam majorem a via publica, et cum omnibus ad idem generaliter pertinentibus, seu quae extra urbem sive intra urbem erunt, quae et jure ac rationabiliter pertinere dinoscuntur. Ergo praesenti quinta decima indictione, perpetualiter et specialiter sub immunitate S. nostrae R. S. A. idipsum sacratissimum monasterium permanendum statuimus et statuendo confirmamus, ita ut cuncta loca ipsius monasterii amodo et usque in finem saeculi cum omni securitate et tranquillitate vos cum posteris vestris tenere et possidere valeatis, ut sub jure et ditione sanctae nostrae, cui Deo auctore deservimus, Ecclesiae constitutum nullius alterius Ecclesiae jurisdictionibus submittatur, pro qua re, piis desideriis faventes, hac nostra auctoritate, id quod exposcitis effectui mancipamus, et ideo omnem cujuslibet Ecclesiae sacerdotem in praefato monasterio ditionem quamlibet habere aut auctoritatem praeter sedem apostolicam prohibemus, ita ut, nisi ab abbate monasterii fuerit invitatus, nec ibidem missarum solemnitatem quisquam praesumat omnimodo celebrare: ut profecto, juxta id quod subjectum apostolicae sedi firmitate privilegii consistit, inconcusse dotatum permaneat; locis et rebus, tam his quas moderno tempore tenet vel possidet, quam quas futuris temporibus in jura ipsius monasterii divina pietas voluerit augere ex donis et oblationibus decimisque fidelium, absque ullius personae contradictione, firmitate perpetua servatis. Constituimus quoque per hujus decreti nostri paginam, ut quicunque cujuslibet Ecclesiae praesul, vel quacunque dignitate praedita persona, hanc nostri privilegii chartam, quam auctoritate principis apostolorum firmamus, temerare tentaverit, anathema sit, et iram Dei incurrat, et sanctorum omnium extorris existat, et nihilominus praefati monasterii dignitas a nobis indulta perpetualiter inviolata permaneat apostolica auctoritate subnixa.
Scriptum per manus Joannis, scriniarii et notarii nostri sacri Lateranensis palatii. Bene valete. Data III Kal. Jan., per manus Petri diaconi, bibliothecarii et cancellarii S. A. S. Anno D. N. J. C. 1046, domni Clementis secundi papae 1, indict. XV.
II. PRIVILEGIUM CLEMENTIS PAPAE II PRO MONASTERIO FULDENSI. (Anno 1046.)[Dronke, Cod. diplom. Fuld., p. 357.] CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, dilectissimo in Domino filio ROINGO, venerabili abbati, pontificii nostri perpetuam in Domino salutem.
Cura nos urget sanctarum omnium Dei Ecclesiarum utilitatibus favere, ac, secundum quod unaquaeque in proprio statu mansura sit, congruum eis impertire suffragium. Quocirca, dilectissime fili, omnia quae a praecessoribus nostris jure ac rationabiliter vestri postulasse visi sunt praecessores, tibi tuisque successoribus perpetuum confirmamus. Monasterium ergo Fuldense, quod sancti Bonifacii vocabulo viget, constitutum in loco qui dicitur Boconia, erga ripam fluminis quod dicitur Fulda, cum omnibus cellis, curtibus, districtionibus, seu omnibus ad se pertinentibus tibi, nostri privilegii praeceptione concedimus, largimur ac confirmamus, ea scilicet ratione ut nullus inde futurus abbas consecrationem unquam accipere praesumat nisi ab hac nostra apostolica sede. Inter omnia vero Germaniae totius coenobia primum honorem in sessione, sive in judiciali sententia, seu in omnibus conciliis ac ordinibus, tibi tuisque successoribus attribuimus habendum. Nulli etiam episcoporum, archiepiscoporum, patriarcharum, vel quoquomodo in clero constituto, temere aut proterve, nisi a vobis accepta licentia, super principale altare vestri monasterii missarum solemnia celebrare liceat. Nullius iterum persona principis neque totum neque partem vestri monasterii alicui mortalium ulla ratione subdere, vel sub beneficii nomine dare praesumat, sed omni tempore soli sanctae nostrae Romanae Ecclesiae libera securaque deserviat. Si, quod absit! aliquis in eodem monasterio constitutus abbas aliquo crimine infamis fuerit, constituimus ac apostolica auctoritate indissolubiliter manere sancimus ut pulsationis discrimen nullum sentiat, donec nostra apostolica sedes judicii censuram ei imponat. Liceat tibi tuisque successoribus in perpetuum, episcoporum more, nostro dono nostraque munificentia apostolicam sedem ad vestram defensionem appellare, ac contra omnes aemulos Romanae majestatis scuto vos defendere. Haec denique, universa inter totius orbis coenobia, vestram Fuldensem abbatiam specialissimo dilectionis affectu perpetuo habituram concedimus ac firmiter corroboramus. Usum autem sandaliarum, caligarum ac dalmaticarum, qui sacris canonibus tuo ordini interdicitur, apostolica auctoritate non solum tibi tuisque successoribus in perpetuum, verum etiam cunctis viventibus ac victuris omnium monasteriorum abbatibus in orbe terrarum consistentium abradendum omnino jubemus. Quamvis fuerint nonnulli in hac summa sede pontifices, qui, tyrannide pravorum coacti, hoc indigne vestrae ac caeteris diversis concesserunt Ecclesiis, quod sanctorum patrum sanctionibus constat esse diversum. Nos vero, quoniam prave novimus fuisse petitum, pessimeque per privilegii paginam esse concessum, non solum confirmare nolumus, verum etiam penitus abdicare gestimus. Si enim monasterium nostrum, quod sacratissimum beati apostoli Pauli corpus amplectitur, hunc supertitiosum morem a sancto Petro impetrare non meruit, aliqua orbis terrarum abbatia qualiter obtinebit? Totus pene mundus noverit quod specialissimas dignitates nostri episcopi ac cardinales presbyteri atque diacones habeant, quas caeterarum Ecclesiarum hujuscemodi gradibus habere non licet. Dalmaticas nostri cardinales presbyteri ferunt, naccis in processionibus solemniis utuntur; si dignum hoc nostris sanctissimis decessoribus videretur, abbatia sancti Pauli, quae universis proximior ac familiarior nostrae sedi fore constat, dalmaticis ac sandaliis liberaliter ac solemniter potiretur. Unde quod sanctus Paulus a sancto Petro non expetit, caeteri juniores sancti nostra inevitabili auctoritate obtinere desistant. Igitur quicunque hujus nostri privilegii observator exstiterit, omni benedictione repleatur. Qui autem quoquomodo hanc nostram praeceptionem violare praesumpserit, nisi resipiscat, individuae Trinitatis iram incurrat, sancti Petri apostolorum principis maledictione redundet, trecentorum decem et octo patrum sacrosancto concilio damnetur, atque in extrema die judicii, amaranatha anathemate perditus, lucis claritudinem nesciat, sed inter exteriores tenebras cum diabolo ac consentaneis ejus perpetualiter gemat. Scriptum hoc privilegium per manum Joannis, scriniarii ac notarii sacri palatii. + Bene valete.
Datum pridie Kal. Januarias, per manus Petri diaconi, bibliothecarii et cancellarii sanctae apostolicae sedis, anno Domini nostri Jesu Christi 1046, domni Clementis secundi papae 1, ind. XV.
III. RESCRIPTUM CLEMENTIS PAPAE II AD OMNES ECCLESIAE FILIOS. (Anno 1047.)[Ughelli, Italia sacra, II, p. 361.] Ravennatis et Mediolanensis archiepiscoporum et patriarchae Aquileiensis litem testatur primo die synodi « circa nonas januarias » celebratae eatenus decretam esse ut archiepiscopi Ravennates, nisi imperator adsit, ad dextram pontificis Romani sedeant. CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, omnibus sanctae Ecclesiae filiis perpetuam in Christo salutem.
Quod propulsis ab apostolica sede his qui in ovile sacratissimum apostolorum principi Petro a Christo Domino commendatum non ingressi fuere per ostium, sed aliunde surrepsere ut pote fures et latrones, prospicientes suis commodis potius quam gregis humilitati, non est nostris meritis ascribendum, sed divinae benignitati, quae elegit ea quae non sunt tanquam sint, ut ea quae sunt evacuentur. De multis autem quae in ipso nostri pontificatus primordio acta sunt in synodo, quam et pro communi utilitate maturavimus, et circa Nonas Januarias celebrantes unum propitiante Domino nobis concessum est illic determinare, quod multoties ventilatum a retro pontificibus praedecessoribus nostris, aut vix, aut nullo fine sopitum est; illud videlicet in synodo sedendi jurgium, quod emerserat inter Ravennatem et Mediolanensem archiepiscopos, unde et in ipsa nostra synodo Aquileiensis patriarcha mussitabat. Quisquis [quisque] enim sibi juxta nos dextri lateris locum vindicabat, et cui jure deberetur, nobis incertum erat. Contigit autem prima die synodi non interesse Mediolanensem archiepiscopum a primordio, sed jam die inclinato, cum patriarcha a dexteris nostris sederet, interposita tamen sella charissimi filii nostri imp. Henrici, qui jamjam advenire putabatur; quia eo loci erat electus quoque Raven. Ecclesiae a sinistris ut sederet. Quo Mediolanense archiepiscopo in medium veniente, dexterum quia locum petierat, hinc acclamatum est ab electo Raven. sibi deberi illum; simili modo a patriarcha Aquileiensi, et ita unius rei altercatio inter sese orta est. Placuit autem universae synodo trium partium dissensionem coram differri. Statimque prolatus quidam catalogus nominum eorum archiepiscoporum qui interfuerant synodo Symmachi papae, ubi praescriptus erat Mediolanensis archiepiscopus, quo contra ostensum est privilegium Ravennatis Ecclesiae continens, qualiter illa inscriptio nominum non aliquo jure, non aliqua plenitudine, sed potius gratia humilitatis evenerit, quod scilicet archiepiscopus Ravenn. permiserit praescribi sibi illo tantummodo casu archiepiscopum Mediolanensem, et ne propterea quivis error in posterum gigneretur, placuisse papae Joanni successori illius Symmachi ipsum privilegium fieri, hoc autem propterea ut quis videretur esse major, quamvis non dextra papae Romani semper jure deberetur archiepiscopo Ravennati; addendum tamen ei esse soli imperatori, si praesens adesset, et sic ad sinistram eum transmigrare debere. Quibus duorum altercatorum ostensis, caeteri quoque altercatoris, id est patriarchae, ostensum est privilegium a Joanne XIX papa actum similiter de sessione ad dexteram partem. His auditis, universa synodus interrogata est. Primo autem omnium Romani episcopi, clerusque Romanus, quibus auctoritas est major, et ipsa res nota erat; deinde retribuimus. Cumque ex ordine Joannes episcopus Portuensis, et Petrus diaconus, nostrae apostolicae sedis cancellarius, privilegium Ravennatis Ecclesiae, vice sua universae partes laudarent, Poppo quoque Brixiensis episcopus hoc idem fecit, ejusque vocem tota synodus est consecuta: quo igitur in unum placitum vox omnium conveniens, noster quoque assensus pari ratione accommodatus est. Ut vero quod actum est omnibus innotescat, placuit nostris apostolicis litteris adnotari, et tam praesentibus quam futuris intimari, ut tanto firmius valeat, quanto constat de nostro ore audiri. Verum ne posthac iterum vel archiepiscopo Mediolanensi, vel patriarchae Aquileiensi de sessione dextri lateris nostri liceat excitare quamlibet controversiam, interdicimus nostra apostolica auctoritate hoc eis de caetero licere. Quod si forte fuerit praesumptum, pro temeratione interdicti nostri, non modo bannum sancti Petri nostrae sedi persolvat, verum nostrae quoque excommunicationis et anathematis laqueos incurrat. Sedem etiam Ravenn. archiepiscopi jubemus semper esse a dextris nostris nostrorumque successorum, secundum antiquae constitutionis auctoritatem, nisi forte imperator adfuerit, et tunc etiam ipsum sinistrum locum tenere per hanc nostrae auctoritatis firmamentis firmitate ( sic ) huic nostrae narrationi subjectam.
Scripta per manum Joannis, scrinlarii et notarii sacri nostri palatii. Bene valete.
IV. PRIVILEGIUM CLEMENTIS PAPAE II PRO ECCLESIA HAMBURGENSI. (Anno 1047.)[Apud Lappenberg, Hamburgische Urkund, I, 72.] CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, dilecto confratri nostro ADALBERTO, venerabili archiepiscopo Ammaburgensis Ecclesiae suisque successoribus in perpetuum.
Convenit apostolico moderamini pia religione pollentibus benevola compassione successisse [succurrere] et poscentium animis alacri devotione praebere assensum. Ex hoc enim lucri potissimum praemium apud conditorem omnium Dominum procul dubio promeremur, dum venerabilia loca opportune ad meliorem fuerint sine dubio statum perducta. Igitur, quia postulastis a nobis, quatenus archiepiscopatum Ammaburgensis Ecclesiae totum in integrum vobis confirmemus, sicuti a praedecessoribus nostris Nicolao, et Agapito, et Benedicto, hujus apostolicae sedis episcopis decretum est, inclinati precibus vestris apostolica auctoritate concedimus et confirmamus, cum omnibus generaliter atque specialiter ad eumdem praefatum vestrum archiepiscopatum pertinentibus, scilicet omnia quae vestri antecessores suis laboribus acquisierunt, vel etiam amore aeternae patriae ibi a Christicolarum fidelibus largita sunt vel largiuntur; cum illis etiam qui nunc tempore ad Christi conversi sunt fidem, protegente Dei gratia, videlicet episcopos in omnibus gentibus Sueonum seu Danorum, nec non etiam in illis partibus quae sunt a meridionali Albia usque ad fluvium Pene et ad fluvium Egidore, ita ut sub vestra vestrorumque successorum, Ammaburgensis Ecclesiae archiepiscoporum vel alium quemlibet, in vestra dioecesi ullam sibi vindicare decernimus potestatem; quinimo et ipsis et omnibus omnino suademus cultoribus verae religionis, ut adjutorium et solatia vobis in omnibus administrent, quatenus pro gratia hujus beneficii plenam recipere mercedem a Domino mereantur, quoniam omnia quae proficua Ecclesiae probantur existere, et divinis non impugnant praeceptionibus, efficienda et praebenda omnipotentis Dei auctoritate et beatorum apostolorum Petri et Pauli esse non dubitamus. Et hoc nostro decreto decernimus secundum praenominati Nicolai papae et Agapiti papae et Benedicti papae sanctionem . . . et Mimindensis et Ferdensis Ecclesiarum episcopis . . . in illis partibus constituendi tamen . . . charissime frater Adalberte, ut potestatem . . . frater charissime Adalberte, nostrae auctoritatis . . . Insuper addimus pro voto vestrae dignissimae petitionis, in nativitate Domini et in octava Domini, in epiphania Domini, in purificatione sanctae Mariae, in Palmis, in coena Domini, in die sancto Paschae, in ascensione Domini, in Pentecoste, in festivitate sancti Joannis Baptistae et in Natalitiis omnium apostolorum, in assumptione et in nativitate sanctae Mariae, et in annuntiatione sanctae Mariae, in festivitate sancti Michaelis archangeli, in festivitate sancti Martini episcopi, in natantiis beatorum martyrum Laurentii, Mauricii sociorumque eorumdem, et in festivitate Omnium Sanctorum, et in illis festivitatibus illorum sanctorum quorum corpora requiescunt in ipso archiepiscopatu, et in consecratione episcoporum atque ecclesiarum, et in vestrae ordinationis die. Super haec autem, deprecatione Henrici imperatoris, nostri dilectissimi filii, super naccum equitandi licentiam damus, in solemnibus diebus, tantummodo in vestra sede. Et pallio utendi in ordinationibus ecclesiasticis, et crucem ante vos portandi, sicut antecessores vestri habuerunt, licentiam damus. Sancta Trinitas fraternitatem vestram diu conservare dignetur incolumem, atque post hujus saeculi amaritudinem ad perpetuam perducat beatitudinem. Bene valete.
Data VIII Kalendas Maii, per manus Petri diaconi, bibliothecarii et cancellarii sanctae apostolicae sedis, anno domini Clementis secundi papae secundo, indictione XV.
V. CLEMENTIS PAPAE II EPISTOLA AD GOFFREDUM ANDEGAVORUM COMITEM ET AGNETEM COMITISSAM CONJUGEM EJUS. (Anno 1047.) Monasterii S. Trinitatis Vindocinensis, a Goffredo conditi, tutelam suscipit et possessiones confirmat, ea lege ut duodecim solidi B. Petro quotannis praestentur. [Opera Ivonis II, 244.] CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, GOFFRIDO Andegavorum comiti, et AGNETI comitissae, conjugi ejus, salutem et apostolicam benedictionem.
Quoties filii sanctae Ecclesiae omnipotenti Deo aliqua offerunt, non debent esse dati quasi de munere, sed gaudere ex fideli redditione. Reddunt quidem Creatori suo partem rerum quas ab eo acceperunt, ut de suis eum rebus sibi faciant largissimum debitorem. Ab ipso namque omnes habemus esse, vivere, cunctaque habita possidere: et quod magis est . . . . . Quod vos, dilectissimi filii, non ignoranter, sed fideliter agnoscentes, studuistis propriis vestris rebus monasterium pro redemptione animarum vestrarum vestrorumque parentum, apud Castrum Vindocinum ad honorem Trinitatis deificae construere, ipsumque monasterium cum omnibus suis rebus B. apostolorum principi Petro, sancto Spiritu inspirante, offerre, ea videlicet consideratione quatenus sanctae Romanae Ecclesiae sic specialiter semper adhaereat ne inter Romanum pontificem et hunc venerabilem locum persona quaelibet media existat. Quod nos, divina fulti fiducia, ita confirmamus, ut inter primae et apostolicae sedis pontificem et venerabilis loci Vindocinensis abbatem, omnem cujuslibet dignitatis vel ordinis personam mediam esse apostolorum Petri et Pauli auctoritate prohibeamus; censum vero ad memoriam cognitionemque sempiternam XI solid. de moneta nostrae patriae B. Petro reddi per unumquemque annum volumus, etc. Statuimus etiam ut, defuncto abbate ipsius loci, successor ei eligatur de eadem congregatione, si tamen dignus praelatione inveniatur. Quod si apud eos inveniri non poterit, quod absit, a cluniaco, vel a Majori Monasterio, vel undecunque melius poterunt monachi ibi congregati, sibi eligant abbatem secundum Dei timorem et B. Benedicti regulam; tamen propter reverentiam loci, in eligendo sibi pastorem, trium abbatum consilio utantur, quos religiosiores de vicinis locis habere poterunt. Consecrationem vero ne statim Romam venire fatigetur electus, a quocunque praesule, sine tamen omni subjectione, suscipiat, si praesul idem sine pretio, et secundum canones episcopatum susceperit. Quod si episcopus pretio, vel contra canones electus, investitus, vel consecratus, sive erga praedictum B. Petri locum suspiciosus exstiterit, qui electus fuerit, ad nos vel ad nostros successores recurrat, et a sede B. Petri apostoli . . . . . cujus est juris, et baculum et consecrationem suscipiat. Ad concilium autem nullatenus veniat, quod ab ipso Romano pontifice non fuerit celebratum, etc. Hoc etiam addimus, ut, tam in Vindocinensi loco quam in praedicta juxta Andegaviae muros S. Salvatoris ecclesia, nulli personae nisi soli Romano pontifici liceat potestatem aliquam aut dominationem exercere, aut excommunicare seu interdicere; etiamsi Carnotensis aut Andegavensis pro culpis quibuslibet excommunicetur, excommunicati tamen a monachis non suscipiantur, etc.
Datum Kal. Julii per manum Petri diaconi, bibliothecarii et cancellarii S. apostolicae sedis, anno domni Clementis II papae I, indict. XV.
VI. PRIVILEGIUM CLEMENTIS PAPAE II PRO MONASTERIO THARISIENSI. (Anno 1047.)[Apud Usserman, Germania sacra, tom. III, preuves. ] CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, JACOBO venerabili abbati monasterii sanctissimorum martyrum protomartyris Stephani atque Viti, loco qui Tharisse vocatur positi, perpetuam in Christo salutem.
Apostolicae sedis fortissimus clypeus tantus est, ut contra omnes malefactorum impetus valeat, cunctisque sacrosanctis ecclesiis sufficiat. Ad hoc enim supra firmam petram, id est Christum, fundata est, ut non modo hominum saevitia, sed nec portae etiam inferi praevaleant adversus eam. Cui bene aptatur quod cantatur: Fortitudo mea et laudatio mea Dominus, quia quidquid laudis, ex Dei non ex sua fortitudine habet. Huic sedi sanctissimae quia divina dignatio humilitatem nostram praefecit gratia tantum sua non meritis nostris, monasterium tuum, charissime fili, justitiis ejus sic munire decrevimus, ut omnis ei adversantium vacuetur conatus. Denique ipsum monasterium nos ipsi auctore Deo ereximus, et bonis, quibus valuimus, locupletavimus ad salutem animae nostrae nostrique filii domini Henrici Romanorum imperatoris Augusti, cujus voluntate, cujus consensu locum ipsum aedificare coepimus et explevimus, cum sanctae Bambergensi Ecclesiae praeessemus, cui attinet ipse locus; specialiter autem ecclesiam in Tharissa et oratorium in Wenckheim cum decimis utriusque loci prius a fratre et coepiscopo nostro Brunone Wirceburgensis Ecclesiae rationabiliter vicaria possessione illi tradita commutantes huic monasterio contulimus. Quapropter ea auctoritate quae data est a Christo Domino apostolo Petro, magistro et seniori nostro, et per eum successoribus ejus usque ad nostram indignissimam paternitatem, ea nimirum in nomine ipsius Domini nostri Jesu Christi vallamus, tuemur, munimus ipsum monasterium sanctissimi protomartyris Stephani ejusque consocii martyris Viti, et omnia ejusdem monasterii bona mobilia et immobilia, quae nunc habet et in perpetuum habebit, contra omnium malignantium temeritates et impiorum rapacitates, per hoc scilicet inviolandum nostrae apostolicae praeceptionis munimen, ut nulli duci, nulli marchioni, nulli comiti, nulli vicecomiti, nulli praeterea patriarchae, archiepiscopo, episcopo et specialiter Bambergensi, nec etiam alicui magnae parvaeque personae liceat ipsum nostrum monasterium laedere, ejusque bona minuere, quae nunc habet et in perpetuum habebit. Quod quicunque eorum commiserit, per hanc apostolici vigoris sanctionem ex potestate apostoli Petri venientem maledicimus, excommunicamus et etiam anathematizamus illum, ut sit a regno Dei alienus et partem habeat cum diabolo impiorum capite, nisi forte resipuerit, et quod in eumdem sanctissimum locum peccavit, digna satisfactione emendet.
Hanc autem nostram praeceptionem inviolatam manere jubemus sigillo et subscriptione nostra corroboratam. Bene valete.
Scripta mense Septembri, indictione prima. Data Romae, Kalend. Oct., per manus Petri diaconi bibliothecarii sacrae apostolicae sedis, anno domni Clementis secundi papae primo, domni Henrici tertii imp. similiter primo.
VII. EPISTOLA SIVE DIPLOMA CLEMENTIS PAPAE II AD JOANNEM SALERNITANUM ARCHIEPISCOPUM. (Anno 1047.) Factam ejus translationem ex episcopatu Pestano in Salernitanum confirmat, eique pallium concedit. CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo fratri JOANNI amodo Salernitano archiepiscopo, perpetuam in Domino salutem.
Quoties ita contingit ut, exigente necessitate et maxima utilitate, transmutandus est quisquam episcopus de propria sede ad aliam, diligentissime perquirenda est persona, utrum necessario sit transmutanda, ut sic major utilitas oriatur, sicut major sedes assumitur. Te vero, frater charissime, quem unanimitas cleri et populi Salernitanae Ecclesiae, una cum gloriosissimo principe Guaimario de sede Pestana accepit, et in suum pontificem elegit, diligenter discussimus, ne tuae ambitionis causa, et non majoris utilitatis necessitate electus fuisses, aut forte per Simoniacam haeresim. Quod ita ab omnibus est abnegatum, ut nullius audiretur ore prolatum. Siquidem Salerni manentes, et hoc ab omnibus perquirentes, cum te audiremus ab omnibus laudari, et ab omnibus videremus amari, Dominum benediximus, qui tantam concordiam in tanta hominum diversitate super te potuit efficere, ut nullus videretur discrepare. Etenim circa te idem amor in omnibus, eadem intentio, commune omnibus desiderium. Quapropter annuentes petitioni votoque eorum omnium, et maxime praedicti gloriosi principis Guaimarii, te, frater, sicut et de sede propria ad suam transtulerunt, poscentibus tuorum meritis morum, non rapina tuae avaritiae id affectante, apostolica assensione per hoc nostrae auctoritatis privilegium incardinamus, et inthronizamus eidem Salernitanae sedi, in qua fungaris archiepiscopi decore et honore. Nam in te nobis complacuit quidquid de te fama dispergit, videlicet sanctitas, castitas, benignitas et omnia quae Deo placabilia sunt.
Unde in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti, archiepiscopali pallio nostra apostolica manu dilectionem vestram insignivimus, quo utaris toties in anno, quoties praedecessores tuos eo usos fuisse constat. In quo, quia de vellere ovis est, intellige te ovium pastorem. Et quia eo circumcingeris, et etiam circa humeros portas, cognoscas et undique circumspicias, ne aliqua erret, et in morsus incidat luporum. Quod si aliquando, quod absit, contigerit, eam habeas in humeros ad caulam reportare, et pristinae societati coadunare. Quod vero ante et retro crux Domini habetur, illud apostolicum semper docet ante oculos tuae mentis habere: Mihi mundus crucifixus est, et ego mundo (Galat. VI). Confirmamus etiam tibi ipsum ex integro archiepiscopatum Salernitanum cum omnibus adjacentibus parochiis suis. Et insuper licentiam damus et potestatem ordinandi et consecrandi episcopos in his subjectis vobis locis, hoc est, Pestanensem episcopatum cum parochiis et adjacentiis suis, et episcopatum Consanum, et episcopatum Nolanum, et episcopatum Maluitanum [ al., Malfitanum, et Amalfitanum], nec non et episcopatum Acerentinum [ pro Acheruntinum], simulque et episcopatum Bisiniacensem, atque episcopatum Cusentiae [ pro Consentiae], cum omnibus parochiis et adjacentiis eorum. Pro pallio vero, quod supra diximus, post discessum quidem tuum successores tui perveniant ad apostolicam sedem, et usum pallii consecrationemque decretaliter recipiant. Et non habeant potestatem successores nostri in cunctis praedictis episcopatibus, quo vobis apostolica auctoritate concessimus, deinceps episcopos consecrare, quemadmodum vobis concessum est. Si quis autem nefario ausu, quod non optamus, huic nostrae concessioni aliquo modo contraire voluerit, et omnia suprascripta a nobis firmata violare praesumpserit, perpetuo anathematis vinculo religetur. Et ut haec nostra concessio firma in perpetuum maneat, bulla nostra et sigillo eam signari praecipimus. At qui pio intuitu custos et observator hujus nostri privilegii exstiterit, benedictionis gratiam et coelestem retributionem a justo judice Domino Deo nostro consequi mereatur in saecula saeculorum. Amen.
Scriptum est per manus Joannis scriniarii et notarii sacri Lateranensis palatii, etc. Datum XII Kalendas Martii, per manus Petri diaconi et bibliothecarii et cancellarii sanctae apostolicae sedis, anno domni Clementis II papae primo, indictione decima quinta.
VIII. PRIVILEGIUM CLEMENTIS PAPAE II PRO ECCLESIA BAMBERGENSI. (Anno 1047.)[Apud Mansi Concil. tom. XIX, col. 621.] CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, sacratissimae nostrae Bambergensi Ecclesiae, in filiis et filiabus ejus, clero videlicet ac populo, perpetuam in Domino salutem.
Dispensatio saeculorum venit de Principe coelorum, qui antequam saecula efficerentur praescivit qualiter disponentur. Inde fit ut non possit non impleri quid ab aeterno illius oculo potuit provideri. Tanti numinis nutus te suam clarissimam filiam Babenberc nobis in sponsam legitimam desponsavit, et ante reges; quantum in nobis fuit, sua propitiatione donavit. Certe nulli marito circa uxorem purior fides et amor ardentior quam circa te nobis, nec unquam vel in mentem venit te destituere et alii adhaerere. Sed nescio quo divino consilio evenit, quo matri tuae omniumque ecclesiarum consociarer et aliquid non tamen omnino a te separer. Ecce igitur cum illud caput mundi, illa Romana sedes, haeretico morbo laboraret, et charissimi filii nostri domni H. imperatoris Augusti praesentia ad hoc invigilaret, ad hoc instaret, ut hujusmodi aegritudinem propulsaret, explosis tribus illis, quibus idem nomen papatus rapina dederat, inter tot agmina sanctorum, qui aderant, Patrum, dignatione coelestis gratiae nostram indignissimam mediocritatem, cunctis nisibus refragantem, voluit eligi, et altissimi apostolorum principis vice fungi. Et vulsum me tunc a tuo gratissimo latere, dulcissima sponsa, quis dolor apprehenderit, quis moeror confecerit, quo nescio pacto liceat exprimi, cum nobis omnem modum videtur transgredi plus honoris, plus decoris plusque virium matri quam filiae, utpote cui omne genu terrestrium flectitur; pro cujus arbitrio coeli janua aperitur et clauditur; adversus quam nec portae praevalent inferorum: non tamen tantae dominationis cupido ostio nostrae mentis irrepsit, cordisque cervicem libenter inflexit.
Satis nobis erat activam, bene, contemplativam quoquo modo ducebamus vitam, praesertim cum perfectus amor nec species alterius unquam, nec intueatur opulentia. Testem invocamus aciem divinam, non commentari nos apologiam. Illa enim secreta cordis rimatur, cui nulla nox obtenebratur. Pro teste quoque utimur ipsa conscientia, ubi tua est sollicitudo continua. Interiorem pupillam nunc tanta terrarum spatiositas, nunc tot retundunt opposita, quin amicam meam, sororem meam, sponsam meam, columbam meam, diligentiori cura circumspiciam, et undique munitam faciam. Concessum est nobis divinitus non ex nostris meritis, ut jam diximus, jus illud apostolicum, quod et coelis imperat et terris; unde dignum duximus et accommodum decrevimus ut de profectu nostro tu quoque proficias, et inde tibi amplius consulatur unde ipsa potestas nobis ampliatur. Piae recordationis domnus H. imperator Augustus te fundavit, te erexit, te et in altum culmen evexit: quo supplice, inexpugnabili muro et propugnaculis apostolici muniminis adversus omnes impias manus praevalentes bene circumvallata es per praedecessores nostros Joannem scilicet XIV papam, et Benedictum. Quod et idem nos facere cupientes ut triplici tuitione circumcincta per virtutem S. Trinitatis nihil unquam paveas laesionis, nihil unquam ab aliquo molestationis, secura semper et quieta maneas in filiis et filiabus tuis, semper Deo devote serviens, devote obediens, statuimus per hoc nostrum apostolicum privilegium, ut de bonis illis omnibus quae tibi, sponsa charissima, virgo castissima, Ecclesia speciosissima Babenberc, summa liberalitas ejusdem orthodoxi imperatoris de summa devotione procedens pio affectu contulit, et nomine tenus illa per concambium convenientissimum, et acceptissimum a Wirzeburgensi et Eigistetensi episcopis canonico et rationabili judicio permutavit, vel quorumcunque post eum fidelium religiosa pietas obtulit et oblatura est usque in perpetuum, sive sunt mobilia, sive immobilia, nullus imperator, nullus rex, dux, marchio, vicecomes, et praeterea non archiepiscopus, non episcopus, non abbas, nec ulla hominum persona audeat, tentet, praesumat, quidquam vel violentia, vel fraude, vel furto detrahere, minuere, mutilare. Quod si quis diabolico instinctu pulsatus crudeli temeritate admittere non perhorruerit, et admissum potius emendare neglexerit, hujusmodi hominem quicunque de communione sacrosancti sanguinis et corporis D. N. J. C. et a participio totius Christianitatis non solum excludimus, sed et propulsamus. Quin et apostolici anathematis acutissima lancea eum transverberamus, ut pro male factis male perditus mortem gemat aeternam, associatus in gehenna inferioris inferni daemonum principi mortis inventori, et Judae sacrilego et proditori, undique circumcinctum draconibus tartareis in ultionem saevientibus, nec in ultimo tremendi Dei judicio ad vitam resurgat, sed crudelissimum corpus resumens duplici contritione conteratur, infelicissimo et miserrimo vivendi genere mortem quaerens et non inveniens. Qui vero pio intuitu proprias manus ab hujusmodi temeritate subtraxerit, etsi ita res exegerit, adversum omnes insurgentes, et quidquam auferre conantes ea bona defenderit ad tuum tuorumque opus, sanctissima Babenberc, illa scilicet, ut praedictum est, quae tibi collata sunt vel de caetero in aeternum tibi conferenda sunt; talis ab illo benedicatur qui super cherubim sedet et gloriatur, pro eo quod hoc nostrae auctoritatis privilegium studuit observare illaesum, suoque robore solidatur; quod nimirum consilio et voluntate nec non alacri promptoque animo clarissimi filii nostri jam superius memorati domni H. imperatoris Augusti de nostra apostolica sede tibi transmisimus eidem gratulari. Etenim ut te plantavit conditor tuus ille primus H. Caesar Augustus, sic est hic secundus vestigia ejus sequens, ut pari nomine parique dignitate, sic pari devotione te rigavit, tibi incrementum dedit, et adhuc dum usque vixerit Deo miserante et inspirante dabit. In quo te, dulcissima sponsa, optamus in saecula saeculorum crescere, pollere, vigere, dicentes bene valete.