Migne Patrologia Latina Tomus 98
Epistolae (Rudolfus I), J. P. Migne
LIBER PRIMUS.
EPISTOLA PRIMA. Rudolphus electus in regem Romanorum ad stabilienda imperii sui auspicia petit a religiosorum congregatione orationum suffragia .( An. Dom. 1273, cod. Caes. LIII, cod. Rud. I.) (0701D) ARGUMENTUM.--Rudolphus rex Romanorum electus, (0702D)de imperiali diademate assequendo sollicitus, territusque horrido Imperii ob diuturnam vacationem aspectu, coenobitas Cistercienses, sui amoris ac munificentiae admonitos, regiique patrocinii spe illectos, precatur ut sibi orationibus divinam opem implorent.
Assumpti divinitus ad Romani imperii dirigenda (0703A)molimina, dum in eminentis speculae celsitudine, cui nos manus Domini virtuose praefecit, ad deorsum subjacentis abyssi faciem oculos retorquemus, dum incultum hactenus agrum ejusdem imperii circumquaque prospicimus, tempestatum insurgentium densitate quotidie sylvescentem, quodam nimirum timore pariter et tremore [ horrore] demittimur 304 ex praemissis incerta formidine merito trepidantes. Verum rejectis interdum ad primitivae nostrae sublimationis auspicia nostrae considerationis obtutibus, attendentes quod manus Altissimi de tam humilis locis tugurio ad tam celsa, tam [celsata et] fastigiosa palatia nos provexit in eo cujus admiranda potentia dat per gratiam esse stabilia quae sunt fragilia per naturam, nostrae fiduciae spem locamus, praesumentes fiducialiter, quod opus, quod omnipotentiae suae dignoscitur ineffabili dispensatione contextum, felici praesagio consummabit. Porro cum ad hoc justorum preces assiduas nobis summopere (0703B)necessarias aestimemus, devotionem vestram attentius exhortamur, quatenus debita gratitudine diligentius advertentes, quod in vestris agendis regia vobis celsitudo libenter aspirat, piarum orationum vestrarum suffragiis nos divinae clementiae commendetis.
305 EPISTOLA II. Fr. Joannes sancti Cisterciensis ordinis abbas generalis respondet ad superiores Rudolphi litteras ordinem suum ipsi commendans. ( An. Dom. 1273, cod. Rud. II.) (0704A) ARGUMENTUM.--Frater Joannes abbas Cistercii reponit regiis litteris, lectas easdem esse in capitulo generali, auditumque ab omnibus laetanti animo, spem vetusti amoris et patrocinii confirmari. Missarum sacrificia, statasque preces pro cuncta domo regia indictas esse ordini Cisterciensium universo, cujus privilegia et indulta regio patrocinio commendat.
Serenissimo Rudolpho Romanorum regi electo frater Joannes in illo feliciter agere, qui regibus dat salutem. Sublimitatis regiae vestrae litteras susceptas cum reverentia debita legi feci coram fatribus de diversis mundi partibus congregatis: et quia caedem (0704B)quasi duplici fungentes officio nostrorum fratrum vestrae excellentiae devotorum exhiberi vobis devotarum orationum suffragia postulabant, et vos eorumdem singularem dominum, dilectorem 306 praecipuum, et provisorem munificum testabantur, (0705A)non solum auditae fuerunt libentius et gratius intellectae, verum etiam ipsarum petitio efficaciter et hilariter meruit exaudiri. Noverit igitur vestra serenitas, quod pro vestrae conservatione salutis pariter et [in] augmento, pro illustrissima domina Anna vestrae magnificentiae participe et consorte, nec non pro praeclarissima vestra prole universis et singulis fratribus totius ordinis nostri missae, et aliarum orationum suffragia sunt imposita et injuncta, ab eisdem eo libentius 307 et celerius divinae clementiae offerenda, quo vos patrem recognoscunt benevolum, et ipsorum fervidum zelatorem, quos licet ex abundanti vestrae excellentiae propius recommendo, pro indultis eisdem gratiis et favoribus, ad gratiarum vobis multiplices actiones assurgens, paratus nihilominus ea promptiori animo juxta modum facultatis propriae effectu prosequente complere, quae accepta novero vestrae beneplacito voluntatis.
EPISTOLA III. Rudolphus itidem petit a sanctimonialibus virginibus pro se et consorte sua orationum suffragia. ( An. Dom. 1273, cod. Rud. III.) (0705B) ARGUMENTUM.--Binis sequentibus litteris eadem de causa et ad eumdem finem scriptis ad moniales diversi ordinis, Rudolphus petit earum ferventes orationes, quas efficaces futuras putat, utpote quae a sanctimonialibus sanctissimae Virgini acceptissimis ad ejus Filium Jesum Christum dirigentur.
Ad speculam dignitatis regiae ordinatione divina (0706A)provecti, dum importabilia onera nostris humeris incumbentia diligenter attendimus, dum in trutina continuae meditationis appendimus propriarum imbecillitatem et insufficientiam virium, et suscepti laboris inspicimus gravitatem, quodam [quod jam] nimirum timore et tremore stupere compellimur, et gradus praeeminentiam, et perspectam deorsum abyssi faciem formidantes, ne loci forsitan terribilis altitudo plerumque nos terreat, ex fiducia tamen divinae clementiae relevamur sperantes, quod hujus spatiosi et procellosi maris illaesi transire possimus angustias, si salutis et gratiae nobis impetretis auxilium, quae coelesti sponso in conscientiae vestrae deliciis lectum floridum praeparastis. Quid enim vobis a pietate divina 308 negabitur, quae [quanquam] semper illam meremini habere propitiam virtutum candore et fragrantia operum beatorum [Beatorum?]. Quid apud reginam praefulgidam matrem Dei vestra non poterunt obtinere praeconia, quarum [quorum] meritis fulget Ecclesia, viget mundus exemplis, et (0706B)proficit religio Christiana? Quid illa clarissima civium acies supernorum vestris votivis non impetrabit affectibus, quae vobis propitia redditur pro laudis divinae praeconiis et pro vitae meritis innocentis? Ecce igitur qui cum Martha multiplicis perturbationis inquietamur incommodis, opportunum auxiliationis solatium exspectantes ab acquiescentibus cum Maria, universitatem vestram, quam regis aeterni gratiam et coelestis curiae favorem claris habere argumentis praesumimus, votis supplicibus duximus requirendam, quatenus nobis ac inclytae Annae Romanorum reginae consorti nostrae charissimae divinae (0707A)omnipotentiae gratiam vestris piis interventionibus acquiratis, ut ejus admiranda potentia faciat per gratiam esse fortissima, quae sunt fragilia per naturam; debilitatem nostram robore fulciat, et virtute corroboret; detque nobis ab alto prosequi quod commisit et tradidit, quatenus in gloriae suae convalescat augmentum, et Christianus populus una nobiscum in pulchritudine pacis et requie opulenta consideat tandem claritatis perpetuae radiis illustrandus.
309 EPISTOLA IV. Ejusdem cum superiore argumenti, et iisdem pene verbis conscripta. ( An. Dom. 1273, cod. Rud. IV.) In praecelsae dignitatis honore, quo nos praetulit exaltator humilium, quasi onus importabile nostris est humeris alligatum, cujus dum magnitudinem venerandam ac stupendam attendimus, non immerito formidamus. Verum sicut ex fragilitatis nostrae consideratione (0707B)mergimur, sic ex fiducia divinae clementiae quodammodo relevamur, sperantes quod hujus procellosi maris prospere transire possimus insidias, si nobis impetretis salutis auxilium, qui coelesti sponso in vestrae conscientiae deliciis lectum floridum praeparastis. Quid enim vobis a Dei pietate denegabitur illam merentibus habere propitiam candore virtutum? Quid apud reginam praefulgidam matrem Dei angelorum dominam gloriosam vestra conversatio non obtinebit, quorum meritis splendet Ecclesia, exemplis viget et proficit religio Christiana? Quid illa beatorum acies vestris votivis non impetrabit affectibus, quae vobis propitia redditur, et pro laudis divinae praeconiis, et vitae meritis innocentis? Ecce regis aeterni gratiam et coelestis curiae vos habere favorem claris argumentis praesumitur, et signis perspicuis comprobatur. Digne itaque vestram universitatem per Dei misericordiam obsecramus, quatenus pia meditatione pensantes quantum ex eo possit imminere stuporis, quod qui pulveris et cineris essentiam (0707C)gerimus, regentis in saecula per temporalem gladium vicarii facti sumus, piis orationum vestrarum (0708A)praesidiis nobis gratiae divinae suffragia impetretis, humili supplicatione postulantes, ut ejus admiranda potentia det per gratiam esse fortissima quae sunt fragilia per naturam, debilitatem nostram et robore fulciat, et virtute perfundat, 310 detque sic nobis prosequi quod impotentiae nostrae tradidit, et humilitati commisit, quatenus in gloriae suae augmentum transeat, et populus Christianus per nos pace et tranquillitate proficiat, et tandem illis ac nobis aeternae claritatis radius illucescat.
EPISTOLA V. Rudolpus electus in regem Romanorum scribit ad universos imperii status de pace reformanda, et ut sibi debitam exhibeant obedientiam .( An. Dom. 1273, cod. Rud. V.) ARGUMENTUM.--Divina ope per religiosos viros ac sacras virgines implorata, serio cogitans de restituendis imperii Romani rebus accisis, encyclica hac epistola universos ejusdem imperii principes (0708B)tam ecclesiasticos quam laicos, ad praestandum homagium et fidelitatis sacramentum invitat.
Ad Romani regni gubernacula vocati illius vocatione, qui superborum fastigiorum superbiam elidens, devotam humilitatem humilium collocat in sublimi, mente disponimus et pervigili meditatione pervolvimus, qualiter in excelso per excelsum et sublimem regem regum majestatis solio constituti in reformatione pacis jamdudum disperditae reipublicae consulamus, oppressorumque hactenus, et subjectis tyrannorum tyrannidi dispendiosis periculis cautius caveamus: sperantes ex hoc, et in talis agone certaminis, qui mentem affligit interius et quietem sensibus exterioribus non concedit, supernum nobis provenire subsidium et humani favoris incremento proficere nos debere. Hinc est quod cum in suprema dignitatis specula simus ad hoc positi, quod universa sacro Romano imperio, et ad nos per devota servitia fidem gerentia membra claris obtutibus, et sinceris (0708C)affectibus nostram serenitatem 311 deceat contemplari, universos vos, et singulos omni benignitate, (0709A)quae serenitatem decet regiam, complectimur animo gratioso credentes, et absque omnis ambiguitatis scrupulo praesumentes, quod affectus noster, quem ex impendenda vobis nostrae serenitatis gratia poteritis experiri, per devotum vestrae fidelitatis obsequium opportunam suis vicibus per vos recipere debeat omnimodam recompensam.
EPISTOLA VI. Civitas quaedam gratulatur Rudolpho de electione, gratiasque agit de offensa remissa, eidem se commendans. ( An. Dom. 1273, cod. Rud. VI.) ARGUMENTUM.--Basileensis civitas Rudolphi armis nuper obsessa, mox accepto electionis nuntio liberata, et litteris benevolentiae et spei beneficiorum plenis provocata rescribens, ingentem laetitiam, gratiarum actionem, oblivionem praeteritorum, ac debitum obsequium, atque obedientiam testatur. Postremo illum orat ut jura et bonas consuetudines (0709B)sibi confirmet.
Laetetur et gratuletur totis visceribus laetabunda et laudans invicta Germania, quam post calamitates varias et aerumnas rex coelestis de excelso respiciens coelorum habitaculo, dignatus est electionem Romani principis in veritate divina potius quam humana misericorditer visitare. Cujus quidem principis generis ac morum ingenuitas, animi virtus praeclara, et indefessa magnanimitas per famam in remotis mundi partibus habitantium est auribus inculcata. Porro quoniam ex abundanti regiae majestatis gratia, 312 nobis immeritis dignati estis dirigere scripta vestra, inter dulcia regalis eloquia clementiae continentia manifeste, quod videlicet quidquid rancoris ad nostram civitatem erga vos exstitit, relegato prorsus totius futurae quaestionis scrupulo, benignitate regia remisistis. Quapropter serenitatis vestrae excellentiae assurgimus humiliter inclinantes cum (0709C)omni quo valemus genere gratiarum, omnem penitus offensam, quam nobis universis universaliter et singulis singulariter, antequam ad culmen imperialis (0710A)fastigii Dominus vos evocaret, pro qualitate temporum intulistis, remittentes integre et in toto, oblivionis scilicet perpetuae rubigine superinducta, ad memoriam id poeticum revocantes: Laedere qui potuit, aliquando prodesse valebit. Unde dominationis vestrae magnificentiae totis viribus, et affectibus supplicamus, quatenus munificentiae vestrae benignitate largiflua in conservandis nostrae civitatis juribus, et bona consuetudine, quae est apta legum interpres, sicut transmissae nobis nuper a vestra serenitate litterae pollicentur, nos velitis prosequi, ut speramus, favore gratiae specialis, cum et nos parati simus, et esse inviolabiliter intendamus, ad vestrae majestatis imperia et mandata, prout justum fuerit et consonum aequitati, pro qualitate nostrarum virium fideliter exsequenda.
313 EPISTOLA VII. Alia item civitas Rudolpho gratulatur de electione ejusdem in regem Romanorum, eidem se submisse commendans. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. VII.) (0710B) ARGUMENTUM.--Cum Rudolphus, Germanici regni corona Aquisgrani suscepta, per provincias imperio Rom. subditas nuntios misisset, homagium excepturos a civitatibus totius Germaniae, ex iis una, eo dilato, legationem ad Rudolphum adornat, quae munere illo magnificentius fungatur. In eximias laudes coronati regis effunditur; omnipotenti Deo gratias agit, quod se ab invasorum tyrannide liberaverit, suamque subjectionem ecclesiastico principi per pacta conventa firmatam, moderandam suppliciter petit.
Benedictio, claritas, sapientia et gratiarum actio, honor, virtus, et fortitudo sedenti in throno, viventi in saecula saeculorum. Qui vergente mundi vespere in diebus nostris Romani monarchiam imperii jam veluti pedibus fictilibus titubantem, aureo capite decoravit, (0710C)rege honore et gloria coronato. Quem rex regum dives in omnes, qui eum unxit prae omnibus (0711A)consortibus, argentei pectoris prudentia Salomonis, atque divitiis, ferro victorioso militiae gladio, ac aere omnium virtutum praeconio in omnem terram, et in fines orbis terrae in sibi praedestinato imperio stabilem faciat, et per saecula gloriosum. Huic imperiali vestrae excellentissimae majestati, noster singularis et totius orbis universalis domine, cum fiducia ad thronum gratiae accedentes, civitatem, omnem substantiam, et personas nostras confidenter offerimus, certi quod gratiam inveniemus in auxilio opportuno, qui dudum ab alienis possessi dominis, quibus vagum jus est, in misera fuimus servitute. Firmetur quapropter clementia thronus regis, et dum ab alienis ad proprium de multis ad dominum unum convertimur, cum modo nostra temporalis salus in manu vestra sit, Domine, oculi pietatis vestrae nos respiciant, ut regi nostro laetissime serviamus. Sane quod hanc professionem debitae servitutis, atque fidelitatis a nuntiis 314 vestrae majestatis requisiti non fecimus, non aliud fuit dilationis occasio, nisi quod affectavimus (0711B)nos personaliter conspectui vestrae magnificentiae praesentare per latores praesentium, quos propter suam honestatem ex omnibus nobis elegimus, nostrae legationis ministerium in vestra imperiali curia prosequendum. Ad hoc quamplurimum indigemus, ut pro nobis recitata fide solliciti, dum in nobis jurisdictionem imperialem vendicatis, commissionem et pactum illud, quo rex Romanorum N. tunc moderator imperii, nos venerabili domino N. subjecit, sic concorditer cum ipso disponere dignemini, ut ex hoc praedictus princeps nullam contra nos habeat actionem, quin imo pro vestri culminis excellentia adjutor noster sit in necessitatibus opportunis.
EPISTOLA VIII. Quidam Rudolpho scribit, et pontificis maximi opera et mirabili sui sublimatione Ecclesiae et imperii statum hactenus collapsum reformatum iri ( An. Dom. 1274, cod. Rud. VIII.) (0711C)ARGUMENTUM.--Diuturno interregno post Fridericum (0712A)II allegorice descripto, dum tyranni, facinore si, irreligiosi omnia jura divina et humana pervertebant, Dei miseratione ait constitutum in Petri sede Gregorium X, virtute et sanctitate conspicuum, quasi solem et Rudolphum lunae instar fluctuanti imperio esse tributum: communem omnium spem esse, utroque ex luminari serenitatem pristinam restitutum iri.
Superni consilii sapientia, quae secretum utique coeli gyrum sola circuit increata, primi parentis in posteros sentiens derivari discrimina, et ex sui plasmatis exorbitatione, quod naturalem quodammodo normam transgressionis amplectitur, irritata, plerumque humani generis patitur imbecillitatem, nunc peste, nunc clade, nunc involvi fluctibus bellicae tempestatis. Luna quidem diu quasi sublata de coelo, condensata tenebrarum umbrosa caligine, facta 315 fuit nox gravis, et plena periculis, in qua transierunt sylvae bestiae catervatim, leonum catuli rugientes, ut raperent innocentes. In medio autem (0712B)Aegypti, spiritu mixto vertiginis, in oblivionem veritas venerat, claves Petri quodammodo lapsae fuerant in contemptum, libertates Ecclesiae contorpuerant furibunda tyrannide conculcatae. Sed Dei et hominum mediator Altissimus, qui in ira continere misericordiam non consuevit, post multiplices dirae persecutionis angustias, quibus orbis attritus emarcuit, quibus Christianae compagis est soluta junctura, scissurae dispendiis agitata, sic afflictorum miserandae miseriae misertus, jam visus est fidelium lacrymas dextera gratiosae consolationis abstergere, et singultuosorum lamenta lugubria cohibere. Disposuit enim in apostolica sede virum secundum cor suum, veluti splendidissimum solare sidus, praecellentia virtutis, sanctitatis operibus, et justitiae radiis praefulgentem. In vestra etiam sublimatione mirabili arbitrari quilibet fidus, et aequus interpres potest, quod nutu divino lunaris globi lumine reparato, fluctivagi hactenus imperii status nebula nubilosa detersa, (0712C)universali exspectationi fidelium utriusque luminaris (0713A)jucunda serenitas amodo clarius et irradiantius illucescat, 316 ut restituatur Jerusalem sicut fuerat in diebus antiquis, et ponantur ipsius deserta quasi deliciae, et solitudinis invia quasi hortus.
EPISTOLA IX. Princeps quidam scribit pontifici maximo de electione Rudolphi, ipsum eidem commendans. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. IX.) ARGUMENTUM.--Princeps N. ejusdem interregni calamitates exaggerans, ac Rudolphum divinitus electum esse regem Romanorum ad poena improbos, bonos autem praemio afficiendos intelligens; Gregorium X impense orat, ut eidem regi sit praesens, pro instauranda pace, pravitate haeretica exterminanda, ac dilatanda orthodoxa fide in Syria.
Humanae cognitionis dignitas suae primitivae originis non immemor, quia omnes ab initio liberi nascebantur, nec praesidentis eminentiam cognoverunt, (0713B)visa est servitutis jugum excutere, et dominii praecellentiam refutare. Verum impunita delinquentium licentia incentivum malevolis tribuens delinquendi, tot malitiae semina in areola matris Ecclesiae sparserat, quod urticae et aliarum nocentium herbarum venenositas visae sunt triticum Dominicum suffocare. Prospiciens itaque de Coelo justitia ad praemiandum justorum merita, et reprimendam malitiam perversorum, animatam praefecit in terris legem de sui profunditate consilii dominum Rudolphum serenissimum Romanorum regem cunctis mortalibus, 317 quoad temporalia reverendum, a quo, veluti ratio juris praecipit, feuda una cum meis filiis, nec non Orientalium partium principibus recepi solemnitate, qua decuit, manifesta. Supplicando piissimae paternitati vestrae, quatenus dicto domino meo favoris plenitudine, et affectu benignitatis solitae tam paterne tamque pie ad bonum statum Christiani populi dignemini assistere, ut pax deperdita refloreat, pravitas haeretica exsultet, et orthodoxae fidei (0713C)plantatio contra crucis Christi aemulos ad Christi gloriam se dilatet.
EPISTOLA X. Civitas quaedam laetatur de promotione Rudolphi, eidem se totam devovens. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. X.) (0714A) ARGUMENTUM.--Una ex tam multis imperii provinciarum civitatibus a tyrannide invasoris se emersuram confidens Rudolpho obsequium debitum praestat; imperatoriam dignitatem pro illius aevi opinione, et imperatoris officium pro virili commendat
Non est mirum, si de promotione vestra damus incessanter Domino gloriam et honorem, cum ipse de talento suo nobis contulit margaritam, nec sine ratione cedit hoc nobis ad plenitudinem gaudiorum, cum Dominus nobis misericorditer providens nostris desideriis annuendo, excussa rubigine, de argento nobis contulit vas purissimum, nostrae captivitatis fiduciam et nostri exterminii redemptorem. Nam (0714B)priusquam montes fierent, aut formaretur 318 terra et orbis, a saeculo primitivo praedestinatum fuit, quod deberetis in throno imperialis celsitudinis residere, ante cujus tribunal naturalia et civilia jura tremiscunt, libenter audita conscientia revelatur, imperitia detegitur, justitia roboratur et iniquitas effugatur. Unde omnes qui Christiano nomine gloriantur, debent, et possunt ad vestrae imperatoriae majestatis clementiam recurrere, cum fiducia pleniori. Nam vobis Dominus contulit potestatem gladii temporalis, ut serenitati vestrae sit proprium orbem terrae freno juris et justitiae constringere, ac etiam aequitatis. Fecit namque vos Dominus imperatorem in terris, quem proprium recognoscimus Dominum, et cui nostra subjacet civitas, ut vos sitis contra hostes fidei clypeus, juris defensor, amator aequitatis, exstirpator malitiae, sedator scandali, et refugium impotentium. Nam potestas Caeraris sperantes in justitia non relinquit, oppressos relevat, relevatos sustentat, viduas protegit, orphanos protuetur, (0714C)imbecilles defensat, refovet debiles, prostratos erigit, et erectos corroborat in virtute.
EPISTOLA XI. Gratam habet gratulationem sibi factam. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. XI.) (0715A) ARGUMENTUM.--N. episcopo gratulatorias litteras per legatum acceptas multa prosequitur laude. Earum sententiam, et legati suo munere provide fungentis interpretationem se ex memoria nunquam depositurum; ipsique et Ecclesiae illi commissae semper fauturum pollicetur.
Placida nobis tuae applausivae congratulationis affamina super nostrae sublimationis prosperis auspiciis cum cujusdam voluntariae gratitudinis, et devotionis exhibitione gratuita, nostro nuper culmini 319 venusto suavitatis eloquio praesentata, ex suae mellifluosae natura dulcedinis nostra praecordia delectationis immensae fragrantia refecerunt. Infuit equidem themati laudando verborum tam pulcher lepos in corrice, et sententiarum egregiae (0715B)venustati accessit tam amabilis condimenti saporositas in radice, ut si (quod absit) ulterioris etiam consequentiae nullus deinceps unquam fructus erumpat ex flosculis, spei tamen rivus manere non desinit ex praemissis. Sane nuntium tuum legationis suae verba discrete ac provide proponentem benigne suscepimus, et tenaciori memoriae duximus commendanda tam ea, quae nuntius ipse proposuit, quam quae litterae continebant, integritatem fidei tuae ac animi puritatem, quam ad regales titulos provehendos te indesinenter habere perpendimus, prosequentes uberius actionibus gratiarum; et nihilominus in tui et Ecclesiae tuae agendis, et in opportunitatibus tuis nos experieris ultraneos et devotos.
320 EPISTOLA XII. Rudolphus Gregorio X pontifici maximo gratias agit quod cancellarium ablegatum suum benigne audierit, promittens se semper in omnibus Ecclesiae Romanae obsequentissimum filium futurum. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. XII.) (0715C) ARGUMENTUM.--Rudolphus Gregorio X quod in consistorio (0716A)Lugdunensi Ottonem legatum suum benigne audierit, uberrimas gratias agit; filialem in omnibus obedientiam promittit; Terrae sanctae, ubi paterni cineres quiescunt, valido praesidio se subventurum pollicetur. Cum eo colloqui se vehementer cupere de pace inter Christianos componenda. Suam controversiam cum Sabaudiae comite, interprete utrinque misso, arbitrio pontificis delegatum iri. Principes omnes, barones, et caeteros per Alemanniam sibi morem gerere; ac se mandatis pontificiis omnino pariturum esse significat.
Pater patrum amantissime, a cunctis filiis hominum super omnia qui sub nostrae mortalitatis vivunt habitu reverende, in vestrae assurgentes laudis praeconium, non quas tenemur, sed quas possumus actiones referimus uberes gratiarum pro eo quod sincerae nostrae devotionis propositum, seu promptitudinem per virum utique commendabilem N. (0716B)(Ottonem praepositum) in vestrae sanctitatis fratrumque vestrorum praesentia expositam, et oblatam audistis clementius, et propositis benignius intendistis solitae gratia pietatis. Propter quod nos in solidati [insolidati] persistentes propositi corde, pura [corde puro], non ficta conscientia, ad honorem Dei et exaltationem Romanae Ecclesiae semper ultronei volumus totis conatibus inveniri, omnes ecclesias et personas ecclesiasticas favoris continuatione confovere, in exhibenda justitia ipsis fore faciles, et in conferenda gratia, prout honorem decet imperii, liberales, ad universalem orbis pacem omni nisu oriturae radicem discordiae medullitus evellere, in cavendaque 321 dissensionis materia sedis apostolicae placitis et mandatis filialiter obedire. Gerentes ferventi spiritu in mentis desiderio, illi Terrae sanctae vestrae bonitatis consilio nobis, seu auxilio suffragante, quam unigenitus Dei Filius multiplici beneficio omnibus mundi partibus praetulit, ipsamque consecrando, aspersione (0716C)sui sanctissimi sanguinis rubricavit, tam potenter quam patenter [patienter] succurrere, quod [quo] Dei populus per multa tempora ab hostibus crucis Christi afflictus pariter et constrictus ad Christi gloriam (0717A)sepulcrum Domini intrepide valeat visitare. Ad quod ardor desiderii in nobis eo vehementius accenditur, quo naturalis genitoris nostri ossa, ob crucifixi gloriam, extra natale solum peregre inibi quiescentia, sollicitius quotidie in nostris cordibus revolvuntur: et quis prohibere poterit filium ex intimis cordis concupiscere in paterno tumulo exsulem pro eo fieri, qui exsilio et miseriae se tradidit delitiis affluens paradisi? Inter caetera vero desiderantius concupita desiderium est indefessum una vobiscum habere colloquium, et tractatum, qualiter pax jamdiu disperdita inter Christicolas reformetur. Super omnibus tractatibus per vestrae mellifluae pietatis dulcedinem cum nostro cancellario habitis, offerentes animam, corpus, honores, res et omnia nostra ad vestrae beneplacita sanctitatis. Et ut verbo consonet operis gratitudo, beatitudinis vestrae pedes devotis osculis, cum vobis placuerit, volumus contingere, ac facie ad faciem personae vestrae sanctissimae perfrui visione. Ad haec super controversia, quae inter nos (0717B)ex parte una, et clarissimum comitem Sabaudiae fidelem vestrum ex altera vertitur, amicabiliter, vel justitia mediante, sine strepitu sopienda, taliter 322 ambo convenimus, quod nos unum, et ipse comes alterum viros idoneos ad vestram curiam transmittemus, qui nos concordandi adinvicem habebunt plenariam potestatem. Ipsis vero non valentibus in unam concordare sententiam, ambo promittimus bona fide verbo arbitrii vestri stare, certam habentes in Domino fiduciam, quod ex quo post Deum, ad nullum alium quam ad vos et sacrosanctam Romanam Ecclesiam habere volumus refugium seu respectum, quod omnia nostra negotia tanquam dilectissimi filii semper habeatis paternaliter commendata. Et ut prosperorum successuum nostrorum auspicia vos nunc non lateant, vobis praesentibus notum fiat, quod principes, barones, civitates, castra, (0718A)et alia bona sacri imperii per Alemanniam nostrae obediunt unanimiter ditioni. Supplicamus itaque vestrae sanctissimae pietati, quatenus dictis N. credentes ministerio vivae vocis nobis dignemini patefacere vestrae beneplacita voluntatis .
323 EPISTOLA XIII. Rudolphus cuidam cardinali gratias agit quod partes suas in curia Romana unice foverit. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. XIII.) ARGUMENTUM.--N. S. R. E. cardinali, quem noverat, suis legatis referentibus, in consistorio Lugdunensi firmiter constanterque opinatum esse, ut Alphonso posthabito, sua electio rata haberetur, gratias agit; oratque, ut posito fundamento excelsum culmen perfici curet, imperatoriam videlicet majestatem a summo pontifice sibi deferri.
Provenit nobis ad immensae jucunditatis tripudium, quod ubi nulla nostrorum meritorum causa praecesserat, (0718B)nulla praevenerat vestrae familiaritatis notitia, solo, ut firmiter credimus, divinae benignitatis instinctu ad nostros sic assurrexistis amplexus, ut sicut fideli narratione accepimus, fida manu primarium jactaveritis lapidem, gradumque primordialiter posueritis, cui nostrae promotionis scala innititur, et ad ardua conscendendi solidiora visa sunt jam surgere fundamenta. Quocirca, pater egregie, laudibus praetermissis, quarum diffuso praeconio multipliciter meruit vestra perfectio commendari, ad grates, quas possumus, vobis ex intimis inclinantes, paternitatem vestram suppliciter exoramus, quatenus laudabilia circa nos inchoata principia medio laudabiliori et fine peroptimo ex innata praestantia bonitatis concludere satagatis. De nobis enim potestis secure fiduciae 324 plenitudinem obtinere, quod ad omnia, quae sacrosanctae Romanae Ecclesiae piissimae matri nostrae (0719A)accepta noverimus, juxta prudentiae vestrae consilium specialiter habilitati disponimus, et in vestris beneplacitis fervere continue reverentia filiali.
EPISTOLA XIV. Offert abbati primarias preces pro ecclesiastico beneficio cuidam conferendo. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. XIV.) ARGUMENTUM.--Quatuor sequentibus epistolis antiquam obtendens consuetudinem abbati, capitulo, episcopo offert primarias preces pro beneficio aut canonicatu vacante, seu quamprimum vacaturo. Renuentem abbatem regia auctoritate hortatur. Pari modo episcopum sancta sede inconsulta id fieri posse negantem iteratis precibus, atque amoris et gratiae spe proposita aggreditur.
Dum in nostrae sublimationis exordio quaelibet ecclesia in Romano imperio constituta super provisione unius personae primitias precum nostrarum ex (0719B)antiqua et approbata consuetudine sacri imperii admittere teneatur, primarias tibi offerimus preces nostras, devotionem tuam attentius exorantes, ac regia tibi nihilominus auctoritate mandantes, quatenus latori praesentium, ad cujus honores augendos et commoda provehenda non solum, suae probitatis merita, sed etiam acceptae paternae, nec non avitae strenuitatis obsequia nos efficaciter provocarunt. Nobis etiam de sufficienti 325 scientia commendato, de ecclesiastico beneficio ad tuam collationem spectante, si quod vacat ad praesens, vel quamprimum obtulerit se facultas, cures liberaliter providere ob nostram et sacri imperii reverentiam specialem, ita quod te exinde et tuam ecclesiam condignis teneamur honoribus ampliare.
EPISTOLA XV. Secundario, sed cum minis interpellat abbatem de ecclesiastico beneficio eidem, pro quo antea intercesserat, conferendo. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. XV.) (0719C) Licet alias pro N. direxerimus primarias preces nostras, ut ipsi secundum antiquam et approbatam consuetudinem de ecclesiastico beneficio ad vestram collationem spectante studeretis liberaliter providere, vos hujusmodi nostris mandatis et precibus parvipensis, non attendentes quod eaedem regiae preces in se contineant speciem mandatorum, easdem, ut nobis innotuit, admittere noluisti. Quapropter denuo devotionem vestram exhortandam affectuose duximus, et monendam, regia nihilominus vobis auctoritate mandantes, quatenus facientes de necessitate virtutem, eidem de dicto beneficio, si quod vacat ad praesens, vel quamprimum ad id obtulerit se facultas, curetis liberaliter providere. Jus nostrum in hac parte taliter servaturi, quod jura vestra et monasterii vestri versa vice recognoscere eo favorabilius inducamur, (0720A)nec oporteat nos super hoc contra vos stimulum quaerere impellentem.
326 EPISTOLA XVI. Ejusdem cum duabus superioribus argumenti. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. XVI.) Regiae majestatis splendescens serenitas sic aliorum jura et consuetudines protegit et tuetur, quod unicuique suum esse tribuitur et servatur. Quanto magis ipsa regia magnificentia propria jura tenetur defendere, quae aliorum nititur conservare? Cum igitur antiqua et approbata jus nostris antecessoribus divis imperatoribus et regibus contulerit consuetudo, quod singulae personae in singulis cathedralibus et aliis collegiatis ecclesiis ad primarias preces regias recipi debeant in canonicos et in fratres, praebendam, cum se facultas obtulerit, adepturi. Nos eorumdem praedecessorum nostrorum vestigiis inhaerentes, per N. primarias vobis dirigimus preces nostras, rogantes (0720B)cum omni instantia et affectu, regia nihilominus auctoritate mandantes, quatenus considerata idoneitate personae, eumdem nostri amore in vestrum collegium canonicatus honore recipere non negetis, praebendam, si qua nunc vacat, vel quamprimum ad id obtulerit se facultas, sibi, cessante occasione qualibet, collaturi. Taliter facientes, ut dum jura regia non minuitis, regalem libeat clementiam libertatem vestrae ecclesiae non minuere, sed augere, nec oporteat super promotione praedicti N. iterato vobis dirigere scripta nostra.
EPISTOLA XVII. Commendat episcopo quemdam primariis precibus in canonicum. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. XVII.) Si diligenter inspexeris decus et decorem Romani imperii, quod in omnium principum oculis, velut in speculo meruit collocari, utpote a quo ipsi principes (0720C)principatus insignia contrahunt, largis ab eo largitionum amplificati beneficiis, et honorum 327 praerogativa dotati; si demum in tuae trutina considerationis appenderis, quantum locum discretus vir N. in curia nostra tibi et ecclesiae tuae tenuerit hactenus, et adhuc tenere poterit in futurum, profecto non ambiges, nec vacillabis ut dubius, quin ad promotionem ipsius ex pluribus rationibus tenearis. Nullum etenim angulum latet imperii, quin ex antiqua et approbata imperii consuetudine, nobis nostrisque praedecessoribus divis Romanorum imperatoribus et regibus a quibuslibet praelatis ecclesiasticis unius personae provisio debeatur. Propter quod necessarium esse non credimus, quod ad receptionem et provisionem ipsius N. in tua ecclesia auctoritas apostolica requiratur, eo quod N. ecclesia ab ecclesiis aliis regni nostri, quae illis, pro quibus primarias preces nostras obtulimus, congrua promptitudine (0721A)providerunt et provident incessanter, in conditionum disparitate non discrepet, nec exemptionis alicujus privilegio fulciatur. Et hinc est, quod fraternitatem tuam affectu plenario duximus exhortandam, quatenus juri nostro, et imperii consonum praestiturus applausum, praedictum N. per litteras regias recipi facias in canonicum et in fratrem, praebendam secundum receptionis suae ordinem obtenturum. Hoc enim non praejudicabit ecclesiae, nec receptis officiet, sed conservabit apud nos, et tibi, et ei favoris et gratiae cumulum, et fecundioris benevolentiae copiam vendicabit. Quid autem super hoc finaliter tuae voluntatis et intentionis exstiterit, per latorem praesentium lucide nobis pandere non omittas.
328 EPISTOLA XVIII. Remittit servitia vacante imperio non praestita. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. XVIII.) (0721B)ARGUMENTUM.--Praestationes seu tributa imperio debita ratione feudorum, aliaque bona imperii, causa ingruentium bellorum absumpta, toto interregni tempore, fidelibus principibus, seu baronibus P. et H. condonat.
Dignum judicat nostra serenitas et decernit, quod sicut personarum est distinctio et locorum, sic et meritorum quorumlibet dispar respectus, et dissimilis retributionis qualitas habeatur, tantumque unicuique augeatur gratiae et favoris, quantum sua obsequiosa fidelitas caeteris noscitur praepollere. Cum itaque vos P. et H. tam devotos, tamque fideles sacro Romano imperio sciamus, quod de similibus vobis sit non modica certitudo, nos perinde vobis cupientes impendere munus et munificentiam gratiae specialis, omnia servitia, quae tempore vacantis imperii usque (0722A)ad nostram creationem, cuique imperatori, vel regi debuistis impendere, quidquid etiam de bonis imperii medio tempore occasione bellorum vos opprimentium recepistis, haec omnia de benignitate regia vobis misericorditer ac liberaliter indulgemus, nullam vobis pro culpa poenam, vel poenae comminationem aliquatenus inferendo, sed vos potius in omni favore et gratia consolationis uberrimae et protectionis beneficio consolando.
329 EPISTOLA XIX. Grates agit pro gratulatione sibi facta. ( An. Dom. 1274, cod. Rua. XIX.) ARGUMENTUM.--principi, baroni, aliive Germaniae optimati se adfuturum pollicenti ad solemnitatem coronationis reponit, se vicissim quae ad illius honoris incrementa conducent curaturum.
(0722B)Audivit nuper nostra serenitas, unde nobis novum accumulatum est gaudium, unde materia renovatae jucunditatis accrevit, quod vos videlicet, quem virtus nativis etiam potentiis una cum generosi sanguinis claritudine, fortunatioris auspicii beatitudine quasi quibusdam amplexibus individuis counivit, sublimationis nostrae auspiciis et fastigiis applausivo congratulantes affectu, ad ea vos promptos impenditis et benevolos exhibetis, quae titulos nostri honoris, et profectus amplificent apertiores [ Fors. aptiores]. Quamobrem vice reciproca provocati ad omnia revera, quae similiter vestris adjicere poterunt incrementis, ad cuncta quae vestrum demulcent animum, nos exponimus vobis ultroneos, et offerimus nos conformes. Datae.
330 EPISTOLA XX. Pisani invitant Rudolphum ad sedandos Thusciae motus. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. XX.) (0723A) ARGUMENTUM.--Legati Pisanae civitatis allocutio, qua regem Romanorum universae civitatis nomine etiam atque etiam orat, ut intestinas civium discordias sedaturus in Italiam quamprimum veniat. Pergratum id fore non paucis nobilibus ex patria pulsis, ac praecipue Romano pontifici.
Leges asserunt, usus approbat, antiquitas protestatur, quod Romano principi, ut de caeteris taceam, Thuscorum regio serviat sub tributo. Hac igitur consideratione fretus, unus pro multis, solus pro pluribus, vobis loquor, qui ad faciem principis credor [ Fors. mittor] pro omnibus intercessor. Ecce provincia Thusciae, quae sui propinquitate ad Romani imperii piam sedem, tanquam principale membrum (0723B)suo deberet capiti familiarius respondere, jacet in numerositate schismatum lacerata bellis, et plusquam civilibus laceratur. Collidunt in utero gemini, et tandem in Jerusalem malitia praevalet Is maelis dum hostis amicum, alienus domesticum, Guelfus persequitur Gibellinum, filii fiunt exsules, et in exsilium sede digni exsilio exsulantur. Luget Pisana civitas inimicorum hostili gladio summi pontificis ac regii culminis vulnerata. Ad cujus protectionem tanto teneri creditur regia celsitudo, et ad repulsionem ejus gravaminis ardentius anhelare, 331 quanto a suis progenitoribus ipsi celsitudini inhaesit puritate fidei firmioris, et amplioris est ipsa gratiae privilegio sublimata. Ad celeritatem igitur adventus altitudo regia excitetur, imitanda [ Fors. invitanda] favoribus gentilium non paucorum, et brachiis apostolici numinis amplectenda, ne ob adventus tarditatem nos ulterius irrideant inimici.
EPISTOLA XXI. Rudolphus Caesar respondet Pisanis. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXI.) (0723C) ARGUMENTUM.--Rudolphus reponit, se misisse ad pontificem legatum suum una cum Pisanae reipublicae (0724A)legato, ut eodem non dissentiente illorum votis obsecundet.
Industrium virum N. ambassatorem vestrum, ad majestatis nostrae praesentiam nuper destinatum a vobis, benigne recepimus, et libenter audivimus verba vestra in ore suo posita et commissa, diserti sermonis eloquio diligenter et legaliter proponentem. Sane quia nostro facile applicatur ingenio quidquid in vestrae generalitatis et specialitatis augmentum et commodum poterit redundare, petitioni vestrae, per eum nostro culmini porrectae, libenter et liberaliter aures benevolas inclinantes, nuntium nostrum una cum nuntio vestro ad curiam domini papae dirigimus, ut de suo beneplacito et consensu finalibus desideriis vestris plene satisfieri valeat super his quae vestra petitio continebat. Parati 332 enim sumus, et experiemur a vobis ultronei ad quaecunque, quae juxta favoris apostolici gratiam vobis honoris et commodi cedere valeant incremento. Datae.
EPISTOLA XXII. Rudolphus mittit legatum ad summum pontificem. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXII.) (0724B) ARGUMENTUM.--Mortuo Ottone praeposito Spirensi et cancellario Rudolphi, ejusque oratore apud pontificem, alium mittit, qui praecipue de coronatione imperiali, aliisque negotiis tam imperii quam suis propriis apud Gregorium agat.
Plurima, beatissime pater, interpretis Scripturae mysteria, quibus paternis aspectibus filialis est repraesentata devotio, de nostri pectoris calamo hactenus effluxerunt, internae mentis affectum, quem ad sacrosanctam Romanam Ecclesiam matrem nostram invariabiliter gerimus, imperfectius indicantia et insufficienter exprimentia votum nostrum. Quia igitur aliunde absentium desideria plenius et planius vivae (0724C)vocis explicantur oraculo, quam annotatione tacita litterarum; ecce quod honorabilem virum N. multa virtuositate conspicuum, moribus et scientia praeditum, nobis suae probitatis meritis acceptum, vobis etiam et Ecclesiae Romanae devotum ad beatitudinis vestrae pedes fiducialiter destinamus, vestram sanctitatem (0725A)rogantes, quatenus ipsum, quem verum praedecessoris sui jam credimus per laudabilis actionis insignia sectatorem, et etiam successorem, habere dignemini propitiatione, 333 qua convenit, recommissum, eidem super principali nostro et imperii negotio, nec non super aliis petitionibus aeque justis, quas vestrae sanctitati porrexerit, gratiosae auditionis et favorabilis exauditionis effectum benignius impensuri. Datae.
EPISTOLA XXIII. Rudolphus petit a summo pontifice Romano ut ultra prius mutuum det sibi tria millia marcar. mutuo ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXIII.) ARGUMENTUM.--Rudolphus acceptis a Gregorio duodecim marcharum millibus gratuito pro apparatu expeditionis in Syriam; alia tria millia sibi confici petit mutuo cum debita cautione. Praeterea (0725B)ducem se elegisse strenuum scribit, quem propediem mittet cum copiis in Etruriam, quod petierat pontifex.
Si salva vestrae paternae benevolentiae reverentia loquimur, nullo in vestris piis praecordiis displicentiae spiritu excitato, de illa quodecim millium marcarum subventione gratuita, in qua nobis tam liberaliter providistis, et pro qua vobis ad grates uberrimas 334 filialis devotio se ferventer inclinat, videtur nobis ex verisimilibus conjecturis, quod ponderata negotii quod agitur magnitudine, ac inspecta temporis (0726A)brevitate, tam grandi, tam celebri apparatui ipsa subventio aliquantulum insufficiens reputetur. Petimus itaque vultu verecundia et rubore resperso, quatenus ne praedicto negotio, quod post Deum potissime apostolica dextera dirigit, aliqua possit objici difficultas, praedictis duodecim millibus adhuc tria dignemini affluenter adjicere nomine mutui, prius tamen idonea cautione suscepta. Nos enim de capitaneo, seu rectore magnanimo, et circumspectione probato jam vobis providere curavimus, qui militiam congregans opportunam, ut praesit et prosit in Thuscia, consopitis vetustae calamitatis horroribus, ad eamdem provinciam diriget e vestigio gressus suos, etc.
EPISTOLA XXIV. Mittit in Italiam gubernatorem comitem de Furstemberg. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXIV.) (0726B)ARGUMENTUM.--Rudolphus putans Exarchatum et Pentapolim, quae suo tempore audiebant Romandiola et Maritima, esse juris imperii, eas provincias committit duci Furstembergio, quem istuc venientem civitatibus commendat.
Rudolphus, etc. Egregiis et prudentibus viris marchionibus, comitibus, nobilibus, capitaneis civitatum, potestatibus, ancianis, et populis universis per Romaniolam et Maritimam 335 constitutis, suam salutem et benevolam voluntatem. Speciali (0727A)quadam inter tot et tantos negotiorum ingruentium fluctus, quibus assidue pectori nostro materia cogitationis infunditur, meditatione perangimur, et anxietate pervigili meditamur, qualiter illa nobilis Romaniola et Maritima regio, utpote gloriosum imperii pomoerium, in quo regiae majestati, ex sui placidi cultus amoenitate, non infima delectatione complacuit, rediviva quiete refloreat, et post dirae longaeque fatigationis hostiles angustias, et eximios bellicae turbines tempestatis in portu votivae tranquillitatis, et pacis pulchritudine conquiescat. In hac siquidem regione suos imperium recognoscit alumnos. Hic est enim hortus imperii delicatus, in quo gratae subjectionis vernantes et floridos flores colligit, et devotae dulcedinis poma gratiosa decerpit. Nimirum ergo circa cultum et munimen ipsius regiae celsitudinis curiosa versatur intentio, et propensioris vigilantiae studium adhibetur, ut et illa per devotionem sincerum puritatis respiret odorem, et per fidelitatem (0727B)integram expectatum constantiae fructum reddat. Verum quia tunc utiliter regio regitur, dum directi ducatu rectoris dirigitur, et vigilis praesidentis industria gubernatur, nos cupientes, quod ipsa provincia duce gaudeat 336 circumspecto, illustrem H. comitem de Furstemberg consanguineum nostrum, quem ex parte circumspectionis et fidei merita nobis reddunt amabilem, et probata strenuitas efficit clariorem, vobis et toti provinciae praenotatae praeficimus in rectorem ejusdem provinciae, regnum vice nostri nominis exsequendum sibi plenarie committentes, ut ejus studioso ducatu praeservetur a noxiis, et in salutarium solio solidetur. Vos itaque, quaesumus, purae fidei, et sincerae devotionis alumni praesentibus nostrae serenitatis [ Fors. litteris] armati, nostram in sua praesentiam figurantes, cum comes idem sit ex ossibus nostris, et caro de carne transumptus, eumdem quasi familiaris dilectionis et gratiae pignus (0728A)eximium hilares et devoti suscipite, ac in omnibus quae ad creditum sibi spectant officium reverenter ei parete, ac humiliter promptis affectibus obedire curetis, ut devotionis vestrae constantiam liberalitatis augustae provisio, quae servitia remunerare novit fidelium, digna proinde vicissitudine prosequatur, pro firmo scituri, quod obedientiae signa, quae sibi vestra devotio monstraverit, aequo favore benevolentiae complectemur, ac si monstrari contigerit specialiter nobis ipsis.
337 EPISTOLA XXV. Ejusdem cum superiori argumenti. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXV.) ARGUMENTUM.--Magistratui, civibusque, ut videtur, Ravennae eumdem ducem singulariter commendat, tanquam in ea civitate suam sedem habiturum, indeque omnem regionem moderaturum.
Egregiis et prudentibus viris ancianis, consulibus, (0728B)et civibus universis N. etc. gratiam suam, ac benevolam voluntatem. Dum conscientiae nostrae volumina volvimus, dum subjectas imperio civitates, nostro culmini purae devotionis exempla praestantes in speculationis regiae speculo speculamur, ad vestram specialiter civitatem aciem mentis nostrae convertimus nobis fidei illibatae primitias offerentem. Sane quam placide, quamque gratanter accepimus, quam sit acceptabile, quamque generativum fecundi tripudii quod nativae bonitatis accensi fragantia, quae in vestris praecordiis clariori fidei rutilat scintilla, vos nostris ad vocem tantum jussionis unius devoventes obsequiis nuntios nostros, quos ad vos transmisimus, tam solemniter, et tam honorifice suscepistis, affectum nostrum profecto super hoc perfecte nequivimus exprimere per effectum. Haec sunt enim praeclara laudandae virtutis indicia, haec sunt, inquam, (0729A)certa experimenta constantiae, et infallibilia probitatis eximiae argumenta, in quibus Deo quae Dei, Caesari quae ipsius sunt, hactenus congrue reddidistis. His ergo veluti 338 multae suavitatis oblectamento deliciose refecti, super tam grati et tam ultronei exhibitione servitii, quo vos generositatis avitae nequaquam immemores regio beneplacito coaptatis, ad grates vobis uberrimas inclinamus, invariabili animo disponentes, vos et civitatem praedictam (quam indelebiliter unione tenacitatis in nostros familiares amplexus assumpsimus) amplis propter hoc magnificare favoribus, et honorum ac beneficentiae titulis ampliare, ut in adventu Caesarei potentatus, qui terribilis inquietis rebellibus, vobisque mansuetus adveniet, pulsis e medio bellicae tempestatis horroribus, cujus longa calamitas faciem fatigavit imperii, sedatis in pulchritudine pacis ac requie opulenta, nostrique jugo dominii nil suavius, vel jucundius merito sentiatis. Porro ut vestrae tenebras regionis Romani (0729B)jam sceptri fulgor illuminet, eademque regio incrementa suscipiat florida novitatis, universitatis vestrae prudentiam ampliori qua possumus precum instantia duximus exhortandam, quod nobilem virum H. comitem de Furstemberg consanguineum nostrum charissimum, quem vobis totique circumpositae regioni praefecimus in rectorem pro nostra et imperii reverentia, congruis praevenire curetis honorum insigniis; et eidem in his quae nostrum et reipublicae bonum generale ac speciale respiciant, cum in eo qui mittitur, mittens honorari consueverit, gratiosis astare consiliis et auxiliis opportunis.
339 EPISTOLA XXVI. Ad quemdam Italiae principem de eodem. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXVI.) ARGUMENTUM.--Cuidam Italiae principi (Neapolioni (0730A)forsan Turriano) qui Mediolani dominabatur, gratias agit de singulari in se regem Romanorum electum obsequio; sinceram fidem laudat; erga illum suosque regiam liberalitatem se demonstraturum promittit; ac ducem de Furstemberg consilio ejus ab se in Italiam missum etiam atque etiam ei commendat.
Ex parte praeclaruit fidei tuae strenuitas qua Romanum imperium incessanter amplecteris, et ad decus et decorem ipsius magnificis titulis ampliandum intrepide militas inter alios ejus indefessos athletas et imperterritos pugiles gloriose coruscans. Hoc equidem inter caetera tua magnalia regiae Majestati gratissima valde nobis gratanter apparuit, valde votis nostris applausit, quod legatorum nostrorum adventu praecognito, mox de hostibus, quos obsidio circulata potenter ambierat, signa retraxisti victricia, parcens eis ob nostri reverentiam nominis et honoris, quos tuo de facili potuisset imperio triumphaliter subdidisse. (0730B)Super quo denique tibi ad grates uberrimas inclinantes, et fidei tuae praestantiam digno laudum praeconio commendantes, invariabili mente concepimus 340 te et tuos largifluis beneficentiae nostrae donis attollere et honoribus congruis ampliare. Porro quia de tui fidelitate consilii, sub fide tuae promissionis tuique favoris illustrem H. comitem de Furstemberg consanguineum nostrum charissimum regioni Romaniolae et Maritimae praefecimus in rectorem. Sinceritatem tuam affectu plenissimo duximus deprecandam, quatenus ei ferventer assistere studeas fructuosis consiliis et auxiliis opportunis. Haec siquidem erga te ac tuos perpetuo volumus grata largaque vicissitudine promereri.
EPISTOLA XXVII. Religiosum quemdam legatum mittit. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXVII.) (0731A) ARGUMENTUM.--Patentes litterae ad omnes magistratus civitatum Italiae juris Romani imperii, quibus religioso N. plena facultas regia conceditur omnia de eorumdem consilio disponendi pro regis Romanorum decore et utilitate imperii.
Rudolphus, etc. Strenuis, etc. Egregiis viris, marchionibus, comitibus, nobilibus, capitaneis, potestatibus, et communibus universis per Romanum imperium constitutis, ad quos litterae istae pervenerint, gratiam suam et benevolam voluntatem. Tenore praesentium universitatis vestrae notitiae declaramus quod nos de circumspectione ac fide religiosi et honorabilis N. fiduciae plenitudinem obtinentes, eumdem ad transalpinas imperii partes duximus destinandum, dantes sibi speciale mandatum et potestatem (0731B)plenariam 341 statuendi, ordinandi, et omnia procurandi de vestro consilio, quae honori Caesareo et utilitati imperii viderit opportuna. Hinc est quod universitatis vestrae prudentiam votivis affectibus exhortamur, quatenus super his ei pro nostra, et imperii reverentia favorabiliter aspirantes consiliis et auxiliis gratiosis de aliis viae hujus necessariis sibi, et tam libenter quam liberaliter providere curetis. Ut propter hoc apud nos vestra devotio debeat merito commendari.
EPISTOLA XXVIII. Ad papam promittit se venturum Mediolanum ad coronationem. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XXVIII.) ARGUMENTUM.--Romano pontifici scriptis his litteris dat fidem, se in Paschali solemnitate adfuturum Mediolani, atque inde profecturum Romam ad imperialia insignia de illius manu suscipienda.
(0731C)Sanctissimo, etc. Ut de nostro felici processu ad suscipiendum de sacrosanctis apostolicis manibus vestris imperii diadema, absterso cujuslibet ambiguitatis involucro, fides audiendorum habeatur: 342 ecce quod bona fide promittimus, et ad hoc (0732A)nos tenore praesentium obligamus, quod nos ab omnibus aliis quibuscunque difficultatibus taliter explicare disponimus, quod in proximo nunc instanti festo resurrectionis dominicae in Mediolano praesentes, hinc juxta beatitudinis beneplacitum e vestigio ad coronam imperii procedemus, transmittentes vobis has litteras nostras patentes in testimonium super eo.
EPISTOLA XXIX. Rudolphus gratias agit Gregorio X pontifici Romano pro confirmatione suae electionis. ( An Dom. 1275, cod. Caes. CXXX, cod. Rud. XXIX.) ARGUMENTUM.--Rudolphus, ubi cognovit ad universos Germaniae principes datas esse litteras a Gregorio hortatorias, ut regem Romanorum honorifice comitarentur ad imperialia insignia suscipienda venientem, gaudio exsultans, de tanta benignitate gratias agit, priora omnia beneficia commemorans, atque insigni legationi aliquandiu dilatae (0732B)ob instantia comitia praemittit nuntium, seu legatum Probum cognomine.
Immensae serenitatis amoenitas apostolicae tubae flatu, jam undique cunctis fidei orthodoxae circumfundenda cultoribus, nunc de novo, veluti nova lux coelitus novis aucta fulgoribus, pulsa omni obumbratione caliginis, nobis ex eo praesertim apparuit, et claruit evidenter, quod vestrae beatitudinis zelus, qui justas dirigit causas et detestatur injustas, non sinens ultra nos impeti calumniosis insultibus aemulorum, paterni favoris affectum, quem ad nos pii et generosi praeconii clarificavit in organo et in aequitate justitiae applausivis immixta dulcoribus, opus Altissimi, quod in vestra 343 persona mirifice dextera sua contexuit, manifeste deduxit in publicam notionem super expressione favoris hujusmodi, principibus nostris et subditis apostolicae gratiae litteras omnis benevolentiae plenitudine floridas dirigendo. Pro quibus utique beneficentiae vestrae copiosis (0732C)muneribus nobis inexplicabili gaudio fecundatis ad redhibendam condebitam gratitudinem gratiarum, non sufficit lingua carnis, cum non sit humanae potentiae super hoc affectum in mente conceptum perfecte posse exprimere per effectum. O mira paternae clementia pietatis, quae non est dedignata (0733A)nobis a primis nostrae creationis nascentibus exordiis compassionis exhibere mamillam, ubera lacteis irrorata liquoribus porrigere, redolentia [reddentia] grave pignus amoris! O ineffabilis gratitudo favoris, stupenda dilectionis affectio, quae nos pridem in regno tenellos in ulnis educationis deliciose suscipiens, fovit inter impuberes [puberes], et adultos! Licet igitur pervigil ad hoc nostra suspiret intentio, licet in hoc nostrum fervens desiderium immobiliter perseveret, quod super tam gratis et placidis sic per vos, et almam Romanam Ecclesiam matrem nostram piissimam nostro progressui praelibatis auspiciis correspondeat in condignae decentiae repensiva devotio filialis; quia tamen ad hoc ut humiliter recognoscimus, possibilitas nobis data non sufficit, divinum cogimur implorare praesidium, ut ex suae superabundantia bonitatis, quod nobis deficit, in virtute perficiat, quae in vestris sint oculis placita persequendi. Porro quoniam solemnes nuntios nostros, quos propter hoc et alia, quae nobis incumbunt, (0733B)negotia ad vestrae beatitudinis pedes destinare concepimus, ob vicinam instantiam curiae nostrae solemnis, jam 344 in proximo celebrandae, ad iter adhuc distulimus expedire, ut principum nostrorum, qui ibi convenient, communicato consilio, committenda legatio celebrius et festivius adornetur. Ecce quod N. cognomento Probum, virum, cujus actio virtuosis pollens operibus ab effectu cognominis non discordat, ad sanctitatis vestrae praesentiam fiducialiter duximus destinandum, seu etiam praemittendum, humillima precum instantia deposcentes, quatenus super his, quae vestris auribus duxerit inculcanda, libenter eadem audire dignemini, et exauditione gratuita favorabiliter praevenire. Datae.
EPISTOLA XXX. Petit a civitate quadam pro celebrandis comitiis imperialibus pecuniarium subsidium. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXX.) (0733C) ARGUMENTUM.--Cum diuturnum interregnum, aliis (0734A)alia invadentibus, atque omnium nemine servitia debita solvente, aerarium imperiale in maximas angustias redegerit, Rudolphus comitia habiturus opem quaerit ab imperii civitatibus.
Fluctivagi jamdudum status imperii gravem lapsum, et miserabilis populi Christiani pressuras et gemitus amarissimo miserantes affectu, ut nostro felici tempore reipublicae reformata floriditas salutari pacatae quietis proficiat incremento . . . . . . . Quapropter tali 345 die apud N. solemnem curiam duximus edicendam. Cujus utique celebrationi magnificae decenter providere regium condecet apparatum. Verum cum tanti negotii magnitudini, et ad tam grandis sarcinae supportanda molimina, et tam sumptuosae festivitatis agenda solemnia, per nos ipsos sufficere non possimus, oportet nos a vobis et aliis nostris fidelibus opportunum interpellare suffragium, et comportationis hujusmodi participio vos et ipsos fiducialiter onerare. Hinc est quod vestram (0734B)prudentiam, qua possumus, exhortationis instantia duximus attentissime requirendam, quatenus tam evidenti necessitate perplexis, de tot marcis, ultroneis et hilaribus animis providere et subvenire curetis, in termino vobis a dilecto fideli nostro N. finaliter exprimendo, cujus etiam verbis, quae vobis nostro nomine pronuntianda decreverit fidem adhibere credulam vos petimus, sicut nostris. Exsurgat igitur grata semper et operose probata fidelium promptitudo, quae super hoc regalibus beneplacitis prompta et consueta benevolentia se coaptet. In aliis enim incommutabilis animi dispositione concepimus, sic allevationis antidoto, ut recompensationis vicissitudine, vestros animos complicare, quod revera gaudebitis, vos tam gratiosum obsequium gratis Domini usibus impendisse. Porro vestra prudentia non ignorat, quod regiae dignitati indecentia maculam, nec non vobis cederet nocumento, si, quod absit, necessariarum rerum cogente defectu, pro nostris (0734C)debitis vos et alios nostros fideles contingeret pignorationis incommodo molestari. Datae.
346 EPISTOLA XXXI. Culaam principi, qui ab ipso defecit .( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXXI.) (0735A) ARGUMENTUM. Rudolphus pluribus epistolis periclitatus animum Henrici Bavariae ducis et electoris palatini, qui suae electioni consenserat, deinde aversans electum, feuda petere neglexerat, contumaxque esse perseverabat; ei minitatur, se a coelectoribus petiturum consilium et justitiam in re non diutius toleranda.
Qualiter una cum aliis tuis comprincipibus in personam nostram concordi voto consenseris, nos in regem Romanorum solemniter eligendo, qualiter etiam postmodum mutabilitate consilii te a nostra devotione retraxeris, tergum vertens regiae majestati, et a nobis regalia feuda tua requirere negligens, imo, ut verisimili conjectura perpenditur, in superbia et abusione contemnens, crebro per litteras requisitus, (0735B)licet nonnunquam ad nostram propter hoc accedendi praesentiam libera tibi suffuerit [ Fors. defuerit], et secura facultas a tua conscientia excidisse non credimus, cum transierit ad remotos. Quia igitur absque nostri et imperii nota dedecoris tuam contumaciam ultra dissimulare non possumus, nec debemus, sinceritatis tuae notitiam volumus non latere, quod ad eosdem tuos comprincipes indilate recurrimus, petituri ab eis instantius vocibus querulosis, ut super hujus casus articulo nobis adjudicent quod dictaverit ordo juris. Datae.
347 EPISTOLA XXXII Rudolphus cuidam principi qui regi Boemiae adhaesit .( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXXII.) ARGUMENTUM.--Eidem in eamdem fere sententiam iterum scribens, pervicaciam exprobrat, quippe quem nec litterae, neque iterati nuntii potuerant flectere, ut feudorum investituram peteret ab se (0736A)suo domino; tantam pertinaciam significaturum se ait caeteris principibus, ut ipsi judicent de tanto flagitio.
In zelo fervidae charitatis, qua universos et singulos sacri imperii principes, velut membra nobilia suo capiti cohaerentes, sincere prosequimur, ad id hactenus nullis parcendo stipendiis, studiosa opera et opportuna convertimus, ut per gratae devotionis applausum nos regem tuum, in quem utique voto consono consensisse dignosceris, tanquam imperii possessorem agnosceres, et a nobis de feudis tuis te peteres investiri. Super quo diversis temporibus plures idoneos mediatores et nuntios tibi nos transmisisse meminimus, et te nobis. Recolimus enim, quod primo per N., secundo per C. familiares nostros dilectos ex parte regiae majestatis ad tuam praesentiam destinatos et postmodum tuo nomine e converso per M. et N. a te diversis similiter vicibus ad nos missos praedictum negotium variis est tractatibus (0736B)agitatum. Ex indita siquidem nobis desuper mansuetudine fuimus praestolati, quod blandae faciei praesentata placiditas, et fucatae propositionis oblatio, quem in grata suavitate spoponderant, parturirent eventum. Sed longe, proh pudor! sumus a nostra intentione sepositi frustra complacuit nobis in principe a nostrorum semita mandatorum se irreverentius obliquante. Porro cum in exspectatione pollicitationis hujus usque adeo regia fuerit inclinata majestas ut tolerantia nostra quodammodo 348 vere patientiae nomen amiserit et effectum, postquam ejusdem patientiae theriaca non profuit, arbitrantes ad potioris medelae remedia recurrendum, dissimulare non possumus, nec debemus, quia tuae duritiae, ne dixerimus pertinaciae, morbum tuis comprincipibus, ad quod nos invitos revera compellit extrema necessitas, loco et tempore detegamus, pro tanti excessus injuriae qualitate judicium et justitiam petituri.
EPISTOLA XXXIII. Promittit pontifici se ejus reformationem contra exorbitantes Germaniae episcopos exsecuturum. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXXIII.) (0737A) ARGUMENTUM.--Rudolphus Gregorio X pollicetur se omnem operam viresque omnes adhibiturum, ut ejus decretum adversus Germaniae episcoporum depravatam disciplinam, nulla personarum acceptione, exsecutioni mandetur.
Crescentibus semper augmento fervidae charitatis igniculis, quos paterna praecordia erga filium singularem, quasi de camino jam copiose flagranti educunt, certa relatione menti nostrae sic est infusa diffusius, et interioribus nostris expressius est impressa vestri favoris benevola plenitudo, quibus nos vestra benignitas prosequitur incessanter, quod ex hoc ad laudis divinae canticum gratulabundi exsurgentes, ad redhibitionem gratuitam aetrno Patri, Ecclesiae suae (0737B)sanctae, nec non etiam vobis, beatissime pater, vehementer accendimur, et ex hominis utriusque potestate [potentatu] desiderabiliter 349 excitamur totum id quod sumus et possumus vestris specialissime nutibus exponentes. Porro in vestro praedicabili zelo justitiae, velut in aromatum exquisita fragrantia delectati, pro eo videlicet quod exorbitantes hucusque pontifices et in devium obliquatos animadversionis debitae gladio perculistis, paternae providentiae pollicemur, quod si contingat ex eis fortassis quempiam, quantumlibet etiam nobis consanguinitate vel affinitate conjunctum, qui fuerint reprobati a Deo, et per os Ecclesiae suae sanctae, contra mandata vestra calcaneum indevotionis erigere, ad illius superbiam edomandam, dummodo sanctitati vestrae placuerit, res exponere volumus cum persona. Datae.
EPISTOLA XXXIV. Rudolphus cuidam principi pro litteris missis gratias refert, et significat se cum pontifice familiare Lausanae colloquium celebrasse. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXXIV.) (0737C) ARGUMENTUM.--Rudolphus principi amico, quicum commercium litterarum habuerat, scribit laetitiae plenus de colloquio habito Lausanae cum summo Pontifice Gregorio X, et de condicta die ed susciptenda in urbe de ejusdem pontificis manu insignia imperialia.
Litteras vestras quas nostro misistis culmini consuetae (0738A)benignitatis alacritate suscepimus, et in eis vestrae sinceritatis dulcorem profecto recollegimus intellectu. Sane quia earum accepta nobis et grata placiditas nostri cordis intrinseca copioso congaudio fecundavit, super his vobis ad grates maximas inclinantes, vestra volumus desideria non latere, quod nuntios nostros solemnes ad vestram sumus in proximo missuri praesentiam, nostri propositi fideles interpretes, qui super communium nostrorum conformitate votorum vos condecenter expedient, et de omnibus opportunis, et congruis plenius et planius informabunt. Porro ut status nostri 350 continuata felicitas vestra praecordia quadam delectabili refectione laetificet, harum vos volumus sapore percipere, nos cum patre nostro sanctissimo domino summo pontifice, nuper in tali loco familiare celebrasse colloquium, a quo quidem in cunctis agendis imperii ineffabili pietate suscepti, auditi, et plenius exauditi in proximo nunc instanti festo N. suscipiemus (0738B)in urbe de sacrosanctis ejus manibus gloriosum imperii diadema. Datae.
EPISTOLA XXXV. Ejusdem argumenti ad quamdam civitatem. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXXV.) ARGUMENTUM.--Pari alacritate civitatem imperialem colloquii ejusdem admonet; coronationem brevi futuram Romae; quo ab ea legatos mittendos esse significat, ut tanta solemnitas rite fiat.
Ut vestrae devotionis auditum de fortunatis nostrae felicitatis eventibus nova gratiosa laetificent, et fortunatioris auspicii gaudia praefulgeant, ecce hoc liquido vobis stylo describimus, quod a patre nostro sanctissimo domino N. papa nuper affectione paterna suscepti, auditi benigne in agendis imperii, imo benignius exauditi, in proximo recepturi sumus in urbe de sacrosanctis ejus manibus sacrum imperii (0738C)diadema. Verum cum ad agenda tantae festivitatis solemnia nuntiorum vestrorum ibidem praesentiam 351 omnino necessariam arbitremur, fidelitatem vestram hortamur et monemus, quatenus juxta requisitionem honorabilis viri N. nuntios vestros industrios et auctoritate praesignes, ad dictae coronationis nostrae celebria dirigatis, ut super omnibus ibidem pro bono statu reipublicae et fidei Christianae salubriter ordinandis, possitis eorum relatione commodius et perfectius edoceri. Datae.
EPISTOLA XXXVI. Cuidam principi gratias agit quod ad coronam imperii suscipiendam ipsum praecedat in Italiam. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXXVI.) (0739A) ARGUMENTUM.--Uni ex Germaniae principibus, qui magnifico apparatu iter in Italiam susceperat, coronationi adfuturus, gratias agit, opportune se relaturum promittens. A legato quem mittit pontifici auditurum sui adventus certum diem, ut non progrediatur, reliquum itineris secum prosecuturus, hortatur.
Quantum nobis in tuae devotionis exhibitione complacuit, quam nunc de tuae, quae non mutat [ Fors. mutatur], aut deviat, fidei puritate praesumimus, non est facile verbis, aut litteris explicare. Quod (0739B)enim pro nostri honoris et sacri imperii reverentia tuis famosis et commodis laribus derelictis in igne discriminis, ad proficiscendum nobiscum ad coronam imperii te ad partes Italiae apparatu magnifico transtulisti, pro grato valde recepimus, tibi propter hoc ad grates uberrimas inclinantes, et erga te ac tuos pro loco et tempore procul dubio disponentes affluere tot beneficiis gratiarum, quod nullatenus poenitere te debeat, pro provectu nostri nominis 352 attollendo, laborum aut sumptuum onera pertulisse. Quocirca sinceritatem tuam affectione qua possumus, attentissime requirimus et hortamur, quatenus vias nostrorum progressuum ad imperii diadema perutiles diligenter excogitans et exquirens, nostram non taedeat te praesentiam praestolari, omnes tuos aliosque quos poteris ad obsequia nostra allectitiis [ Fors. allectivis] inductionibus excitando, sciturum certissime, quod in termino, quem N. quem ad pedes domini papae transmittimus, nostro nomine (0739C)tibi pandet expressius, nostra te aliosque fideles nostros desiderata praesentia debeat consolari. Datae.
EPISTOLA XXXVII. Conatur eumdem principem cum fratre suo conciliare. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXXVII.) (0740A) ARGUMENTUM.--Henricum palatinum Bavariae ducem multa subiratus edocet, eum foedere juncto cum rege Bohemiae, imperii hoste jampridem denuntiato, in terris Ludovici fratris sui hostilia nequidquam agere; Alphonsum Castellae regem cujus ope nitebantur hostes imperii, titulum regis Romanorum, spemque omnem imperatoriae majestatis assequendae omnino deposuisse; fraternam reconciliationem ab se tandiu inutiliter quaesitam opportunam illi fore; ac demum Boemiae regis cum Ladislao concordiam ab eo nullatenus tractandam esse, ne videatur et ipse hostis imperii.
Quod solitae tibi salutationis forma ex regiae prodiens (0740B)affabulationis benevolentia non dirigitur, si in tui armario pectoris inditae tibi discretionis thesauros aequa lance justique pensamine judicii 353 librare volueris, ratio minime naturalis fluctuat. . . . . tuis remurmurans actibus, quam ob causam quod aliis scribitur, tibi digne subtrahitur, nullatenus admiratur. Ecce enim, princeps inclyte, quod ob tui conservationem status boni, ad reformanda inter te et fratrem tuum Ludovicum solidae pacis foedera jampridem non sine magnis expensis partes nostras interposuimus fide bona, tu autem quorumdam non tua, sed sua potius quaerentium consiliis acquiescens in tui fratris exterminium, et si bene deliberaveris in tui ipsius tuorumque (ne ullum dicamus) non magnum profectum, dicti fratris tui territoria demoliri niteris associato tibi hoste sacri imperii H., et aliis suis complicibus, incendiis, et rapinis, et quod plus est non solum princeps imperii fidelis violenter invaditur, verum etiam ipsum imperium in suis propriis districtibus hostiliter impugnatur. Attende itaque, (0740C)illustris dux, et considera, volve et revolve in te ipso, diligens sis scrutator in habitaculo cordis tui, qualiter imperium tibi, et tu imperio sitis invicem (0741A)colligati, et te umbra transiens non afliciat. . . . . . non illaqueet, ut momentaneum non delectet. Ut autem evidenter possis intelligere, qualiter quidam in tui diminutionem status circumvenire te hactenus sunt conati, baculum regis Castellae ad te sustentandum tibi harundineum praetendentes, nolumus amplius te latere, quod dictus rex omni juri, actioni, et quaestioni, quam sibi in imperio competere asserebat, in manibus summi pontificis simpliciter renuntiavit, et ex toto imperiali dignitati, quam hucusque sibi illicite ascribebat, nomine ac re cessit, nobis tanquam vero Romanorum 354 regi, quidquid hucusque sibi juris in imperio vindicavit, liberaliter resignando. Unde tibi regali clementia consulimus, quatenus motus tuos temperans et refraenans, sic regiis te beneplacitis habilites, et coaptes, sic in agendis omnibus finem prospicias, quod sacrum imperium in te suum principem semper habere delectet membrum nobile, et tu ipsius imperii columna nobilis realiter, non verbaliter, celsitudinis imperatoriae videaris solium solide (0741B)sustentare. Et licet alias incassum nostras ingesserimus operas, ut cum fratre tuo praedicto reduci posses ad fraternae concordiam unionis, non piget tamen adhuc, dummodo tempestive acquiescere volueris, ad concordandum vos omnem adhibere sollicitudinem et laborem. Caeterum cum rex Bohemorum manifestus sit hostis imperii, et in proscriptione regia perseveret, tibi firmiter et imperialis gratiae praecipimus sub obtentu, quatenus ad concordandum N. cum ipso N. te nullatenus intromittas, quia hujusmodi concordia videtur in conspirationem (0742A)contra nos et sacrum imperium manifestius aspirare. Alioquin si contra inhibitionem nostram concordare dictos reges aliqualiter attentares, hostibus et inimicis nostris favere luce clarius videreris, nosque amodo te tanquam fidelem principem sacri imperii promovere et diligere non possemus. Datae.
EPISTOLA XXXVIII. 355 Saltzburgensis promittit se venturum ad coronationem. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XXXVIII.) ARGUMENTUM.--Acceptis Rudolphi litteris, queis ad coronationem invitabatur, reponit se maxime exsultare quod periclitanti Syriae sacerdotium et regnum unanimi voto constituent ferendam opem. Se coronationi adfuturum, si per Ottocarum aliquantulum respirare licuerit: alias per suos legatos tantae solemnitati interventurum.
Serenissimo domino, etc. Saltzburgensis, etc. (0742B)Perseverantem devotionis et fidei famulatum regalibus litteris, quarum tenor nova nobis plena felici dulcedine nuntiavit, proximo consolati [consolatis] clare nobis innotuit, laeteque collegimus ex eisdem, diem solemnem, diem festum, diem illum desideratum Romae fore, a sanctissimo in Christo patre nostro et domino summo pontifice constitutum, in quo sancta mater Ecclesia filium suum charissimum principem et patronum imperiali diademate coronabit, in quo larga reipublicae latitudo privatis abusibus hactenus angustata laetabitur, (0743A)et videbit se juxta formam potentiae suae pristinae sub vestro felici nomine iterum dilatari. In quo denique regnum et sacerdotium sub aequali mentium puritate pariter considebunt, ut tractent et ordinent, quando et qualiter digne et ordinabiliter Terrae sanctae necessitatibus jam, proh dolor, neci proximis succurratur: terrae 356 quidem, in qua unigenitus Dei filius humanatus mortalitatis humanae miserias induit, ut nos suae divinitatis factos participes efficeret etiam misericorditer immortales. His itaque sacris solemniis, in quibus coeli rorem salvificum distillabunt in terras, prout nostra interest, toto nisu disponimus interesse, et ibidem communibus populi Christiani gaudiis congaudere sperantes, dummodo frequens et frequenter accrescens in nobis aemuli vestri intolerabilis impetus attrahere spiritum et paululum respirare concedat. Quod si forte peccatis hominum aggravantibus onus nostrum festivitatis vestrae praedictae (0743B)coelitus ordinata solemnia nequiverimus honorare nostra praesentia corporali, quod absit, solemnibus tamen nuntiis exsolvemus ibidem nostrae devotionis munia, ut diem illum celebrem, quem secundum nostri nominis, et honoris officium decorare non possumus, humilibus saltem obsequiis frequentemus. Datae.
EPISTOLA XXXIX. 357 Ultima Gregorii X aegroti Aretii in Thuscia ad Rodulphum epistola.( An. Dom. 1276, cod. Rud. XXXIX.) ARGUMENTUM.--Gregorius extremo morbo laborans, praescius futurae mortis officiosis Rudolphi (0744A)litteris respondet. Monita saluberrima optimo principi conducentia ei praebet, ac praemissis sui erga illum amoris certis argumentis, vicem amoris repetit erga Ecclesiam Dei quam illi etiam atque etiam commendat.
Quod imperialis culminis altitudo laetis gaudet ubique successibus, gratum nobis est non modicum et acceptum, utpote qui honorem imperii tuaeque felicitatis augmentum ita semper amavimus et amamus, ut tuae magnificentiae commodum, nostrum specialiter reputemus. In his itaque tanquam charissimo in Christo filio paternis affectibus congaudentes sublimitatem qua praeemines admonemus, ut quantumcunque successus humanae prosperitatis arrideat, nullatenus excellentiam considerationis internae a superni conditoris amore deflectat pariter et timore, quia sine dubio vana delectatione deducimur, si quantolibet fastigio mundanae sublimitatis elati transitoriae felicitatis eventibus oblectemur. (0744B)Serenitati tamen tuae gratiarum referimus actiones, quod de nostra infirmitate sollicitus gratum nobis solatium per imperiales litteras obtulisti, 358 nec immerito quidem, quia sicut nobis conscientia nostra respondet, nullus potest in articulo hujus temporis infirmari, vel infirmitate succumbere, qui felicitatem et gloriam tuam sincerius et fidelius noscatur hactenus dilexisse. Ipsa enim aegritudo quam patimur, in eo loco et tempore nos invasit, quo pro honore tuo, quem sincera semper affectione dileximus, patrio solo relicto, ad remotas accessimus regiones. Unde magnificentiam tuam in hujus modi dilectionis recordatione propensius adhortamur, quatenus haec omnia suis oculis mentis pia (0745A)meditatione proponens, et bonam nobis vicissitudinem rependens, sive nos Deus de labore hujus infirmitatis eripiat, sive de ergastulo corporalis fragilitatis educat, Ecclesiam ejus semper diligas et honores; eique sicut princeps piissimus et Christianissimus imperator pacem conferre satagas, et quietem, ut sive vivimus, sive morimur, in ejus praesentia, de tuis bonis operibus gloriemur, cui etiam in praesenti vita pro debito nostrae servitutis assistimus, et ad quem de sua misericordia praesumentes, si nos evocare voluerit, cum fiducia procedemus. Datae.
359 EPISTOLA XL. Scribit cuidam in Romana curia, et se a sinistra suspicione purgat. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XL.) ARGUMENTUM.--Rudolphus Lausanae semper habitus liberaliter a magistro Bernardo (ni fallor, thesaurario (0745B)sanctae sedis), de ejus frontis nubecula semel deprehensa sollicitus delegato viro religioso, additisque officiosissimis litteris, se excusat, ne cogitatione quidem eum laesisse sibi conscius.
Rudolphus, etc. Honorabili et prudenti viro magistro Bernardo. Blandae faciei vestrae serena placiditas mysticum cordis repraesentans indicium agendorum regalium hactenus non ignara, non pavida procuratrix, et fotrix sic erga nos instinctibus virtuosis incaluit, sic valuit praepollenter, quod patre nostro sanctissimo papa domino duntaxat excepto, non immerito principaliter vobis ascribimus quidquid honoris, et gloriae nostrae sublimationis progressui dextera apostolicae consolationis adjecit. Vobis enim fidentissime quaelibet mentis nostrae interiora deteximus, vobis [ Fors. vestris] humeris pondus curae totius, et sollicitudinis sarcinam imprimentes, ex quo utique processit peroptata utilitas et provectus prodiit exoptatus. Verum de novo, quod (0745C)gravi corde referimus, visum est nobis quibusdam notabilibus conjecturis, quod erga nos 360 verisimiliter immutata sit illa laudabilis vultus vestri serenitas, et exasperata sit lenitas vestrae mentis, super quo merito vehemens admirationis aculeus intima perculit, ex inopinabili hujus rei novitate perplexa. Testis enim est incontaminata conscientiae (0746A)veritas quavis testium depositione solemnior, quod per nos nihil unquam verbo vel opere exstitit attentatum, seu etiam cogitatione praesumptum, quod vobis debuerit displicentiae spiritum peperisse, imo semper in votis habuimus, et adhuc in animo gerimus incessanter vobis, et vestris, cum ad hoc opportuni temporis aptitudo se offeret, gratiosis et amplis adesse favoribus, et beneficentiae nostrae profusionibus affluentibus abundantius aspirare. Haec autem (qualicunque fundetur initio motus noster) arbitrio vestro secure subjicimus, juxta quod vestrae provide circumspectioni libuerit, libere decidenda. Hinc est quod vestram attente deposcimus honestatem, quatenus excusationem nostram velitis mansueto animo suscipere, ac a mentis vestrae sacrario quidquid nebulae vel rancoris sinistrae suspicionis impressio suaserat, scopa rectae opinionis abstergere, hospite veritatis charitativius introducto. Et ecce quod honorabilem et religiosum virum propter hoc specialiter duximus ad vos destinandum attente (0746B)petentes ut ei, velut innocentiae nostrae veridico prolatori, super his fidem non dubiam adhibere curetis. Datae.
361 EPISTOLA XLI. Responsiva ad praecedentem epistolam. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XLI.) ARGUMENTUM.--Bernardus contra: si forte suspicioni occasionem praebuerat, quod eum ipse per se non visitaverat Lausanae, multitudine negotiorum regio comitatui non ignota, qua diu post utriusque curiae recessum ibi remanere debuit, fuisse impeditum. In reliquis se potius laudem quam de suo ingenio suspicionem mereri; se, obloquentium ingratiis, immutabilem esse et fore. De pontificis morte nihil se addere, successoris electionem nuntiaturum.
In litteris, quas mihi novissime vestra excellentia (0746C)destinavit, querelam de mei erga vos mutatione formatam oculus abhorruit, et animus non absque gravi stupore miratus discussit attentius, diligentius scrutabatur, quid querelae hujus potuit formare principium, quid mutationis, quam veritas profecto non novit inordinatae forsan fantasiae cujusque vel levia indicia praestitit, quid qualemcunque praebuit conjecturam. (0747A)In his procul dubio scrutantis defecit scrutinium, discussionis sententia nihil invenit: quomodo enim invenire poterat quod non erat? Nam si ad ea quae Lausanae acta fuerant querelae ipsius referatur intentio, id nequaquam exacti labores in expediendis vestris negotiis patiuntur, nisi forsan ex eo quaevis insurgat conquestionis occasio, quod ad vestram praesentiam in vestrae tunc habitationis hospitio personaliter non accessi, quod novit Altissimus eorumdem negotiorum occupatio, quae me ibidem prout vestri noverunt post discessum curiae utriusque detinuit, non permisit. Si vero ad ea quae venerabili 362 patri N. commissa fuerunt, et quae postmodum per mercatores de speciali mandato fel. rec. domini Gregorii per meas litteras aliquibus vestris familiaribus reseravi, eadem quomodo dirigantur, ipsa facti sui qualitas, quae meriti praeconium potius exspectabat, quam mutabilitatis aliquam imposturam, innocentiam tueatur. Caeterum, princeps (0747B)inclyte, non est opus excusationibus immorari, ubi teste illo, qui est testis in coelo fidelis, nullus etiam coniti [conjici] potest accusationis instinctus, quem forsan detractoris alicujus nocere intendentis et vobis, et mihi tertia lingua formavit. Circa hoc ergo regalis celsitudinis sollicitudo quiescat, quia mea, ut sine jactantiae nota sit sermo, per Dei gratiam nota constantia, et de varietate qualibet usque adhuc expers infamiae, hactenus immota perstitit, et dum vitalis spiritus artus aluerit, Deo auspice immutata, solida illibataque persistet. Sane super aliis vos contingentibus cum N. habita est plene collatio, et ipse sicut simul condiximus, ut aestimo plenius vobis scribit. De vocatione vero memorati patris praesens litterula consulto subticuit, quia cum sit (0748A)dolor meminisse dolorem, de repetitione subtractionis ipsius non putavi vestrum exulcerandum animum, sed de substituti sanctitate ac justitia dulcorandum. Datae.
363 EPISTOLA XLII Ad cardinales, post mortem Gregorii X, ut bonum eligant pontificem. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XLII.) ARGUMENTUM.--Rudolphus accepto infausto nuntio dum proficiscebatur ad imperiale diadema suscipiendum, substitit, scripsitque sacro cardinalium collegio, multa et vera laude mortuum pontificem efferens, cujus funus universi orbis ac suis praecipue lacrymis prosequendum ait, a quo super omnes reges exaltatus et paterno amore dilectus fuerat. Sperans successorem electum iri, qui coeptum opus perficiat, eos precatur ut optimum successorem ocissime eligant, qui statuta eorum (0748B)consilio solemni die imperialia insignia sibi largiatur. Se iter non prosecuturum sine eorum aut futuri pontificis deliberatione.
Ex horto militantis Ecclesiae hortulano praesigni translato ad coelicas mansiones, felicis videlicet recordationis domino Gregorio summo pontifice, cujus praesentia mundus utique videbatur indignus, ad requiem evocato, licet in excelsis exsultet jam angelica turba coelorum, licet illa beata supernorum civium agmina pro tam gloriosi concivis accessu placidas Deo concinant conciones, plangit tamen in terris fidelium turba terrestrium pro decessu. Lugeat itaque Graecia suo conversore propitio desolata, nam drachma quae longo tempore fuerat (0749A)perdita, suo est munere [numero] reinventa, et ovis quae diu per desertum indevotionis erraverat, gregi sociata Dominico, per eumdem nunc salutaribus pascuis satiatur. Educant Latini singultuosa suspiria de profundis, quorum 364 mores idem pater virtutis direxit in semitam et salutis. Plangant et ululent super se insuper omnes tribus terrae de patris subtractione fidelis, sed illi potissime qui assumpto vivificae crucis victorioso signaculo sub ejusdem patris securo ducatu contra blasphemos nominis Christiani hostes potenter insurgere gestiebant. Prodeat ergo iste planctus communis in omnem terram, et in fines orbis hujus dolor lamenti perveniat, quia tanti Patris occasus multorum deposcit lacrymas, qui nonnullos exemplo beatitudinis affluentius irrigabat. Verumtamen inter omnes alios reges et principes omnis terrae praecipue compassionis affectu oculi nostri prae inopia languerunt, lacrymarum jam copia desiccati, eo quod idem pater sanctissimus (0749B)thronum nostrum super reges et regna constituens, nos dum viveret piis confovebat amplexibus, et paterno favore stipabat. Porro cum ad hujus reparanda dispendia opes et artes humanae deficiant, quae potius dispositionis supernae provisio nec non fati generalis aequalitas consolatur, doloris ejusdem remedium, cujus vix unquam de nostro (0750A)pectore cicatricis occiduae signa transibunt, ex animi fortitudine in hoc propinavimus nobis ipsis indubitatae fiduciae spe concepta, quod qui electo famulo suo Moysi non concessit educere populum, alium loco sui meritorum claritate non disparem subrogabit, consummaturum cuncta feliciter, per 365 praedictum sanctum patrem in zelo Dei salubriter ordinata. Ad hoc igitur quaesumus, pii patres universalis Ecclesiae cardines et columnae ferventes, exercete vigilias, et officiosas curas et operas applicate, ut relegato cujusque contentionis obstaculo, ocius mundo acephalo praesul necessarius erigatur, ubi divinus instinctus vos incitet et pondera subeant aequitatis. Caeterum licet, ut legitur et infallibilibus est notorium argumentis, generatio pereat, generatione altera subsequente, quia tamen terra stat stabilis in aeternum, Ecclesia scilicet Dei vivi in suis agendis, et ordinationibus agendorum matura deliberatione decoctis [de eo et is] immobilis (0750B)perseverat, antequam de morte praefati patris sanctissimi ad nos rumor infestus et nubilus pervaserat, nos et nostros decenter accinxeramus ad iter, ut juxta quod vestro mediante consilio fuerat ordinatum, si fata favissent, suscepissemus de suis manibus sacrosanctis imperii diadema. Sed licet visum sit aliter in Excelsis apud omnium conditorem, qui (0751A)disponet in apostolica sede virum secundum cor nostrum, ut credimus; adhuc tamen in ipso procedendi proposito parati pariter et accincti perseverantes immobiles, et de matris Ecclesiae invariabilitate 366 sperantes, ipsum iter duntaxat suspendimus, et relaxamus in tempus, donec per vos aut futurum (0752A)summum pontificem, quorum beneplacitis semper in omnibus promptitudine spiritus obedire disponimus, nos perfectius informari contigerit, quid nunc ulterius devoto Ecclesiae filio sit agendum. Datae.
367 LIBER SECUNDUS. (0751) EPISTOLA PRIMA. Rudolphus gratulatur Innocentio V papae de ejus electione in Romanum pontificem. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. I). (0751B) ARGUMENTUM.--Rudolphus in eamdem sententiam, iisdemque fere verbis quae in praecedenti epistola ad sacrum cardinalium collegium adhibuit, gratulatur novo pontifici electo Innocentio V. Eximiis eum laudibus effert, se uti filium singularem ei subjicit, aitque se juxta Gregorii determinationem imperiale diadema ejus manibus, Deo sic disponente, accepturum. Henricum Basileensem episcopum suum oratorem mittit tam de coronatione quam de aliis negotiis apud eum acturum.
Laetentur coeli et terra in voce festivae jucunditatis exsultet; adsunt enim catholicae fidei festa celebria; adsunt sacrosanctae matris Ecclesiae nova congaudia post lamenta; nam Dominus, qui a sponsa (0751C)sua quandoque serenitatem avertit, ut iterum se convertat ad eam in claritate laetitiae potioris, suam ab ipsa misericordiam non abscidit, Ecclesiae faciem, quam in obitu fel. rec. domini Gregorii X summi pontificis beatissimi et gratiosissimi patris nostri, nubilo luctuosi moeroris obduxerat, radio successivae consolationis illustrans, et ei quam novo semper foetu multiplicat, novum patrem suscitans (0752B)pro defuncto, meritorum candore conspicuum, et virtutum praestantia luminosum, per cujus jucundiferae substitutionis effectum quidquid profluvii lugubris in maxillam illius eruperat pro repente sublato, speratur indubitanter abstergi. Et licet pro tanti patris occasu prae inopia oculi nostri languerunt lacrymarum jam copia desiccati, eo quod, praeter alia plurima gloriosa et praedicabilia, quae pro bono statu catholicae fidei orthodoxae concepit et statuit, thronum nostrum super reges et regna constituens nos, dum viveret, piis confovebat amplexibus et paternis favoribus ampliabat; ex eo tamen moestitiae nostrae, cujus vix unquam de nostro pectore cicatricis occiduae signa transibunt, jam propinavimus nobis ipsis remedium, quod qui electo famulo suo 368 Moysi non concessit educere populum, virum secundum cor nostrum in apostolica sede disposuit, qui praedecessoris sui sanctissimi inhaerendo vestigiis, cuncta debeat consummare feliciter per eumdem (0752C)praedecessorem salubriter ordinata. Porro cum generatio quaeque praetereat, generatione altera denuo subsequente, terra tamen stat stabilis in aeternum, Ecclesia scilicet Dei vivi in suis agendis, et ordinationibus agendorum matura deliberatione decoctis, immobilis, prout operum docuit evidentia, perseverat. Propter quod, beatissime pater, de cujus creatione divinitus ordinata revixit omnino spiritus noster (0753A)tripudio ineffabili fecundatus, in sinum gratiae vestrae colligite quaesumus filium singularem vestris et matris Ecclesiae beneplacitis semper in omni spiritus promptitudine pariturum, opus Dei benigne perficientes in nobis ex tradita vobis desuper potestate. Verisimiliter quippe non arbitrari non possumus, 369 quod tam arduae rei consummatio vestrae sit coelitus gloriae reservata, ut in dextera vestra perficiat, cujus gratiosi praesidii a sublimationis nostrae principio se non sensit expertem. Ecce ergo venerab. fratrem Henricum Basiliensem episcopum, etc., vobis et Ecclesiae Romanae devotum ad beatitudinis vestrae pedes fiducialissime duximus destinandum supplici devotione petentes, ut ei, in quem transfudimus intima cordis nostri, auditum praebere benevolum, et in omnibus nostris agendis fidem credulam adhibere dignemini, sicut nobis, exauditione [ex auditione] gratuita subsequente.
EPISTOLA II. Rudolphus scribit cardinali post mortem Gregorii X pont. max., et eidem commendat legatum suum. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. II.) (0753B) ARGUMENTUM.--Eadem occasione sacrum cardinalium collegium admonet, se ad novum pontificem, et una simul ad eos oratorem mittere; destinasse Basiliensem episcopum, qui suis negotiis vacaret, eumque omnibus commendat.
Mutato, Domino ut placuit, sacrosanctae matris Ecclesiae statu inopinabiliter his diebus, in cujus mutatione tam subita noster stabiliri non potuit, quin cum eo mutationis incommoda sustineret. 370 Ecce quod vener. N. cui nostra cordis arcana communicata sunt omnia, velut imaginarium nostrae praesentiae ad beatitudinis apostolicae pedes, et ad vos fiducialiter duximus destinandum, rogantes attentius, et hortantes, quatenus super universis et (0754A)singulis vobis ipsius eloquio proponendis, eidem fidem credulam adhibere curetis, nobis ad expeditionem eorum, gratuitam opem et operam, prout de vestra benignitate confidimus, efficaciter applicando.
EPISTOLA III. Gaudet de novo electo pontifice, et procuratorem in Romana curia constituit. ( An. Dom. 1277, cod. Rud. III.) ARGUMENTUM.--Per hoc regium diploma constituit novum procuratorem, seu legatum suum apud sanctam sedem cum necessariis facultatibus. De rebus gerendis eum instruit, praemia pro iisdem bene gestis pollicetur.
Exaltator humilium Deus vota nostra ab excelso prospiciendo desideratum, imo virum desideriorum Ecclesiae suae sanctae sponsum praevidit idoneum, et si quid, si audemus dicere, in suis antecessoribus (0754B)exstitit imperfecti, quasi per formam completam in sanctissimo nunc patre nostro domino papa perficere misericorditer est dignatus. Sane in ipso noster requiescit animus, in ipso ponimus anchoram spei nostrae, ut ipse nobiscum regnum regat, in imperio imperet, ordinet, et disponat, quae utriusque hominis sunt 371 salutis. Praeterea credimus, imo certum gerimus, quod apud ipsum noster esse debeas [debeat] oculus non dormitans, auris patens, dextera manus facta nostra dirigens et gubernans; sic ut nostra directio et in sacro Romano imperio provectio tibi tuisque a progenie in progenies ad exaltationem cedere debeat nominis et honoris. Porro apud ipsum sanctissimum patrem nostrum, te nostrum procuratorem constituimus ad consulendum, et allectivis persuasionibus impetrandum omnia sacro Romano imperio profutura, sanctissimi votis non contraria, sed per omnia sibi consentanea suum namque velle, suum nolle a nostra non discrepabit ullo tempore (0755A)voluntate. Pro nobis vigila, ministerium tuum imple, opus fidelis viri perfice, de reliquo a nobis coronam [curam] justitiae praestolare.
372 EPISTOLA IV. Innocentius pontifex commendat Rudolpho imperatori Coloniensem Ecclesiam et archiepiscopum. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. IV.) ARGUMENTUM.--Innocentius V Siffridi Coloniensis archiepiscopi necnon Ecclesiae suae angustias atque injurias iniquissimo animo ferens, utrumque etiam atque etiam regi Romanorum commendat.
Innocentius etc. Charissimo in Christo filio Rudolpho. Ecclesias et personas ecclesiasticas eo tibi fiducialius commendamus quo erga ipsas zelum te habere novimus promptiorem, et per quem gratum obsequium Deo praestas, et hominibus te reddis merito gratiosum [gratiosissimum]. Sane, sicut accepimus, nobilis G. comes Juliacensis non contentus, quod jamdudum ecclesiam Coloniensem gravibus (0755B)affecit injuriis et pressuris, adhuc Ecclesiam ipsam et vener. fratrem nostrum Coloniensem episcopum innumeris angustiis et variis persecutionibus affligere non veretur. Quia vero confidimus, quod per tui favoris auxilium eadem Ecclesia quam paterno zelamur affectu a suis debeat angustiis respirare, celsitudinem tuam affectuose rogamus et hortamur attente, quatenus archiepiscopum et ecclesiam praedictos habens pro divina et nostra reverentia propensius commendatos, ipsis in suis juribus assistas, et tradita tibi divinitus potestate defendas eosdem; ita quod propitiationem 373 divinam exinde uberius merearis, et nos devotionem tuam possimus merito commendare .
EPISTOLA V. Gratulatur pontifici novo de pontificia dignitate, eidem se submisse commendans. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. V.) (0756A) ARGUMENTUM.--Rudolphus castra moturus in Austriam adversus Ottocarum Bohemiae regem, festinanter rescribit, et gratulatur novo pontifici Joanni XXI ad quem opportunius se missurum promittit nuntios idoneos, et solemnes. Interim se, suosque omnes pontificiae voluntati submittit: ac demum de expeditione continuo suscipienda contra Ottocarum illum admonet.
Sanctissime, etc. Laudabilis et gloriosus in aeterna saecula Dei filius, benedictus, et benedicens omnibus in ipso confidentibus, aeternorum, ac transitoriorum ordinator inscrutabilis, sanctam matrem Ecclesiam uberrimae consolationis uberibus consolatus, oleo laetitiae ipsam perungere, perunctam in tuta statione reponere est dignatus. Quippe ad supremae dignitatis apicem summum et sanctissimum apostolatus gradum vobis, ad reformationem quidem imperii et salutem Terrae sanctae pretioso Christi (0756B)sanguine rubricatae divinitus elevatis, eadem sancta Mater Ecclesia redivivae jucunditatis gaudiis renovata, votivae fecunditatis exsultationibus gratulatur. Nec mirum; Deus enim pacis et dilectionis, immensae bonitatis in ipsa signa posuit, cum vos sibi patrem disposuit, suo gregi 374 pastorem misericorditer praeelegit. Hujus immensae jucunditatis materia, etsi cunctos movere debeat, qui se membra capiti adhaerentia recognoscunt, nos primo et principaliter exaltationi vestrae tanto jucundius congaudemus, quanto limpidius cognoscimus ad optatae salutis bravium per infinitae vestrae bonitatis, et subventionis consilium et auxilium nos vocatos. Hoc illius testimonio, qui scrutator cordium est et renum, non tam litteris, aut nuntiis possumus explicare, quam in corde gerimus et in mente. Ex tanta igitur, quam de vestra sanctitate concepimus, clementia (0757A)sine ullo deliberationis, aut consultationis ambiguo nostram ipsius personam, conjugem, liberos filios et filias, res et honores habita et habenda vestrae sanctitatis manibus tradimus et mandatis, humilitatis nostrae caput in sinu vestrae misericordiae reclinantes, ut vere possimus dicere cum sapiente: In omnibus requiem quaesivi, et in haereditate Domini morabor; secure morabimur, qui omnem sollicitudinem nostram in vos projicimus, quia scimus quod vobis cura est de nobis. Quomodo igitur a semitis vestris declinabimus? et a via mandatorum vestrorum aliquatenus recedemus? qui omnia vobis subjicimus, cuncta vestris manibus tradimus, vobis vivere et in regno vos rectorem habere volumus sic, ut inter nos sit identitas mentium, et inseparabilis unio voluntatum. His paucis, pater sanctissime, mentis nostrae gaudium per secretum et familiarem nuntium sub quadam festinantia duximus exprimendum, continuis post 375 hunc idoneis et solemnibus nuntiis vestrae sanctitatis praesentiam visitando (0757B). Porro sanctitatem vestram nosse cupimus, quod divina nobis favente clementia, totius nostri Romani regni principes pro recuperatione rerum, jurium, et bonorum imperii favorabiliter nobis astant, ipsorumque consilio, viribus, et auxilio fortiter accingimur ad debellandum inclytum virum regem Bohemiae, nostrum et sacri Romani imperii unicum contemptorem injuriosum, multorum principatuum detentorem, sperantes in illius misericordia, qui est resistens superbis, humilibus autem dat gratiam, quod intentum nostrum de ipso laudabiliter perficere debeamus.
EPISTOLA VI. Rudolphus rescribit Ungariae regi, et se excusat quod preces ejus non admiserit. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. VI.) ARGUMENTUM.--Ladislao Ungariae regi petenti pro camerario suo quosdam districtus in terris juris (0757C)imperii ab Ottocaro occupatis, reponit, incerto adhuc jure terrarum, minus opportunum fore quidquam in iisdem concedere: et regium animum demerendi causa, eidem exhibet quidquid sine juris laesione concedi valeat.
Regalibus vestris litteris nuper culmini nostro (0758A)directis affectione benigna receptis, et ut decuit eis lectis et plenius intellectis, super earum serie celsitudini vestrae taliter duximus respondendum. 376 Quod licet ad omnia esse velimus ultronei, quae vestrum demulcere possunt animum et affectum, et licet spectabilem virum N. camerarium vestrum, suis claris et virtuosis exigentibus meritis gratiosae benevolentiae ulnis patentibus amplexemur, quia tamen nos ipsi, et dilecti principes nostri N. et N. in quibusdam terris, quas inclytus rex Bohemiae occupare dignoscitur, nos contendimus jus habere, non minus reprehensibile videtur, si sic repente, sic praecipitanter ad collationem aliquorum districtuum ad easdem terras spectantium, hujusmodi declaratione, seu discretione neglecta, cui videlicet, quibusve de jure competerent, nos contingeret prosilire ; ideo vestra nobis porrecta petitio pro dicto N. ad praesens est effectu frustrata, quae utique mentem regiam displicentiae spiritu non perturbet, cum sint, ut nostis, agendorum processus hujusmodi (0758B)aequis trutinandi judiciis, et maturis examinandi consiliis, et exactis, ne possit mutabilitatis et inconstantiae argui praesidentia principalis. Verumtamen ad vestrae gloriae titulos attollendos tam fervide gerimus inconcussae sinceritatis affectum, ut quod libuerit vobis et nobis super hoc, in benevolentiae singularis uberi affluentia quantum sine juris possumus injuria libenter et liberaliter aspirare .
377 EPISTOLA VII. Rudolphus promittit se de perpetrato quodam facinore ultionem sumpturum. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. VII.) ARGUMENTUM.--Principem sibi adhaerentem a fide Ottocari defecturum scripto seu diffidatione, ut tunc moris erat, admonet, ut illum maneat denuntiari hostem imperii; hostilia cujusdam Ottocaro adhaerentis nuntiat; flagitium in presbytero (0758C)admissum detestatur.
Rem horribilem et perniciosam exemplo, quae nuper ad aures nostras de cujusdam presbyteri vasis seminariis amputatis, te annuntiante pervenit, amaro commiserantes affectu, parati sumus ad libitum emendationi patrati facinoris inhiare. Super diffidatione (0759A)regis Bohemiae, ut scripsisti, consultius existimantes, ut magis congrui temporis opportunitate captata, quando videlicet contra eum fuerit difinitum [ Fors. diffinita] prolata sententia, ut processus omnino calumnia careat, ipsa diffidatio celebretur. Porro ut rumores, quos nuper accepimus, te profecto non lateant, tuae sinceritati describimus, quod N. in favorem N. de novo compluribus curribus et equitibus quamdam civitatem N. violenter intravit, exterminans eam incendiis et rapinis.
378 EPISTOLA VIII. Archiepiscopus Saltzburgensis, apud Rudolphum Caesarem episcopum Secoviensem suffraganeum suum accusat. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. VIII.) ARGUMENTUM.--Fridericus archiep. Salisburgensis, qui cum Conrado Frisingensi in Styriam et Carinthiam excurrens, a suffraganeo suo Bernardo Seccoviensi (0759B)traductus, tanquam populos Ottocaro subditos ad defectionem suscitaret, fuga sibi consulere compulsus fuerat; illum accusat legationis ad Augustana comitia, jactantiae adversus imperium et sanctam sedem, ac subversionis cleri et populi. Eumque orat ut in unius proterviam ad aliorum exemplum animadvertat.
Domine, sciatis, quod episcopus Secoviensis [Seccoviensis] suffraganeus noster, prohibentibus nobis et invitis, assumit legationes Deo et vobis contrarias, spreta devotione Romanae Ecclesiae, qua vobis et nobis tenetur. Dum nuper nos idem episcopus pertransiret, ipsum super hoc fraterne corripuimus et occulte; ipse vero nostra correctione temere vilipensa, adversum nos, et ven. fratrem nostrum Conradum prorumpens in stultiloquium, multis magnis viris astantibus publice proclamavit et dixit nos ambos ad terras sui domini regis non ob aliud descendisse, quam ut ipsarum statum in vestrum favorem (0759C)proditorie turbaremus; tantumque factionis suae (0760A)contra nos fautores et complices provocavit, quod per vias devias nos fugiendo a terris illis cum magno nominis nostri vituperio recedere oportebat. Idem episcopus de quibusdam verbis fatuis in angusta [ Fors. Augusta] gloriando se jactitans non solum laicos a devotione vestra 379 retrahit et avertit, verum etiam clericis et religiosis viris inflat et suggerit non tantum imperio, sed et sedi apostolicae rebellare. Consilium itaque nostrum, quod precibus immiscemus, est istud, ut toto conamine cogitetis, qualiter episcopo dicto, qui solus se inter suffraganeos aliosque praelatos erigit, et protervit, et aliis est occasio delinquendi, per effectum poenalis operis ostendatis quam sit temerarium tam atrociter et proterve Romanam laedere majestatem. Scimus enim, quod si oris ejus temerarii maxillas froeno constringitis, requiescent et manus et labia caeterorum stulte surgentium ex adverso.
380 EPISTOLA IX. Saltzburgensis archiepiscopi gravissima querela de Ottocaro rege Bohemiae post mortem Gregorii X pont. max. ( An dom. 1276, cod. Rud. IX.) (0760B) ARGUMENTUM.--Ottocarus post mortem Gregorii X, laxatis habenis irae suae adversus adhaerentes Rudolpho, in tantas angustias archiep. Salisburgensem conjecit, ut regium praesidium implorare coactus fuerit. Quamobrem mittit nuntium, qui oretenus mala omnia narret; praeterea de novi pontificis creatione, et de futura ejus coronatione Rudolphum sciscitatur, seque in fide erga illum constanter in quibusvis periculis permansurum promittit.
Serenissimo domino suo Saltzburgensis promptissimam cum devotis orationibus ad quaevis beneplacita voluntatem. Qui adversus sanctam Romanam Ecclesiam, sacrumque Romanum imperium se jamdudum (0760C)vibratis suae rebellionis cornibus, contumaciter (0761A)erexerunt, post decessum beatissimi patris et domini nostri papae Gregorii exsultantes in rebus pessimis insolescunt sic atrociter et audaciter, acsi utraque dignitas et potestas, quas Deo propitio credimus immortales, per mortem unius hominis sint deletae. Hoc in nobis et ecclesia nostra facile, sed miserabiliter [mirabiliter] est videre, qui pro eo solo persecutionem patimur, sustinemus opprobria, nostrumque exterminium exspectamus, quod tam sedi apostolicae quam Romano imperio debitam et devotam libenter impendimus servitutem; quibus ad fidelitatis obsequia recognoscimus nos teneri, prout lator praesentium, qui angustias nostras innumerabiles bene novit, plene sublimitati regiae recitabit. Quem etiam specialiter misimus ad regalis gloriae aspectum, ut nobis de creatione summi pontificis, vestroque processu quem feliciorem nostro statu cupimus, qui 381 non stamus, sed labimur, investiget sagaciter et solerter, necnon conditionem nostram miserabilem (0761B)eidem commisimus majestati regiae exponendam, utque nobis gratiae vestrae consilium referat, cujus praesidio inter angustias nostras, quarum pondus et numerus de die in diem gravius augmentantur, hoc periculoso tempore dirigantur. In hoc enim deliberationis nostrae propositum constantia stabili inviolabiliter est firmatum, ut nullius adversitatis pondere, nulliusque periculi tempestate pereat, sed appareat magis et luceat circa vos et Romanum imperium fides nostra. Placeat igitur gloriae vestrae, princeps et domine gloriose, sano vestrae informationis consilio consolari nostram miseriam, cujus finem et numerum non videmus, secundum ea quae lator praesentium vestris auribus explicabit.
EPISTOLA X. Item Salisburgensis episcopi ad Rudolphum gravior querela de Ottocaro rege Bohemiae, a cujus tyrannide se, et suos petit liberari. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. X.) (0761C)ARGUMENTUM.--Saevitia hostium invalescente, iterum archiep. auxilium efflagitat: constantiam suam nequidquam tentatam scribit; se suosque populos mori malle quam deficere ab imperio; multa passum, ut nonnullos deficientes a miserabili servitute abduceret; Rudolphum rogat ut quantocius adveniat, redempturus eas provincias atque in iis dominaturus.
Serenissimo domino suo, etc. Salisburgensis cum orationibus sedulam devotionem fidei indefessae. Hactenus eum qui salvum me 382 faceret inter angustias positus, morti expositus, et quotidie pro justitia moriens exspectavi vos, dominum salvatorem, impulsus et versus frequenter ut caderem; sollicitatus multotiens, ut efficerer adversus vos apostata fidei et transfuga veritatis, immobilis perstiti, fide grandis effectus cum Moyse, negavi peccatum regis Aegyptii, negavi et nego me filium filiae Pharaonis. Ego quidem ferocibus furiis hominum, sine delicti (0761D)proprii crimine conculcatus, et ab omnibus fere meis (0762A)charissimis derelictus, et habitus in derisum, te dominum non negavi; a notis et proximis meis propter te sustinui opprobrium, passus sum contumelias et terrores, igne et gladio perdidi me et meos, ut lucrifacerem et salvarem alios, qui a devotione imperii discedentes, se ipsos in miserabilem servitutem pretio sui [pretiosi] sanguinis vendiderunt. Vivat igitur anima tua, domine, vivat et valeat, veniat et non tardet, ut non videamus mortem; ejus [cujus] timor est proximus, mihi quidem et illis viris corde et fide fortissimis, qui pro zelo justitiae, pro imperii legibus elegerunt, velut alteri Machabaei, aut glorioso certamine triumphare vobiscum, aut pro vobis, si oportuerit, honorabili morte quiescere potius in sepulcris, quam vivendo calamitates innumeras exspectare quotidie, et demum sordida et ignobili morte mori. Attraxi quidem eos quos potui, consolabar debiles, pusillanimes confortavi, et in fide sustinui plurimos usque modo, adeo quod non restat vobis aliud quam (0762B)venire, regnum accipere et reverti. Quid dicam amplius? Quidquid eveniat, quacunque facie fortuna, quae casus hominum variat, nunc serena, nunc turbida se ostendat, nunquam tamen circa vos et Romanum imperium deficiet fides mea. Aut enim in meam provinciam vos afflicti populi redemptorem cum jubilo introducam, aut fugiam non visurus amodo faciem persequentis. Nuntios nobis remittite laetis rumoribus expeditos.
383 EPISTOLA XI Idem Salisburgensis mittit notarium suum ad Rudolphum Caesarem, eumque ut ad sui suorumque liberationem quamprimum accingatur, etiam atque etiam hortatur .( An. Dom. 1276, cod. Rud. XI.) ARGUMENTUM.--Tertio effusiores preces fundens, notarium suum quo usus erat pertrahendis ad ejus obsequium populis, mittit omnia luculenter enarraturum. (0762C)In celeritate rei summam consistere, ne afflictio continuata desperationem, desperatio defectionem afferat. Ad victoriam omnia parata esse; Rudolphi nomen aversantibus formidolosum, triumphos portendere. Illum monet ut vitae suae curam habeat, caveatque sibi a novorum amicorum insidiis.
Domine charissime, quidquid hactenus apud illos homines super vestris et eorum negotiis ordinavi, hoc fere totum per istius hominis notarii mei ministerium exsequebar. Cujus diligentiam, quanta fuerit, commendant et probant opera veritatis. Hunc nunc ad vos mitto, ut ex suis sermonibus, et aliis certis indiciis, quae vobis ostendet, et mei laboris frequentiam, et propositum illorum hominum colligatis, vobisque magis quam ipsis [ipsi] curetis prospicere, attendentes sub quanto vitae suae periculo vestrae gratiae se submittunt. Inter spem et metum fluctuant, et utinam desperatio, quam mora vestra posset inducere, illorum pauperum afflictorum fiduciam non (0762D)submergat. Quidquid neglectum fuerit hac aestate, (0763A)vix de caetero convalescet. Ecce quia propter te relinquunt omnia, et se ipsos exinaniunt, quid ergo erit eis? Esto eis turris fortitudinis a facie inimici. Hoc teneo tanquam certum et verum, quod omnes et singuli qui ad te venient et venerunt, laetanter intrabunt tecum, et pro te mortis periculum subibunt, nec si eos tecum mori oportuerit, te negabunt; ad hoc ut carnis et spiritus cruciatus, quibus in seipsis et servis charissimis quotidie moriuntur, una finiant [finiat] agonia; credo rem esse de caetero facilem, et vincendi, si libet vincere, bene dispositam facultatem. 384 Adversantium tibi vultus et animos sic tremulos et dejectos formidine, sic video viribus destitutos, ut qui nondum te cognitum metuunt, nondum te visum vident, a facie arcus fugiunt, et abhorrent nominis tui vocem. Quid facient, et qualiter a voce tonitrui formidabunt, cum venerint aquilae super eos in similitudinem fulguris coruscantis? Lator praesentium bene meruit, et adhuc (0763B)merebitur amplius, ut in petitionibus suis piis et justis in oculis vestris inveniat gratiam et favorem. Sis cautus custos, et provisor diligens vitae tuae. Caveris tibi ab illorum insidiis, qui circumstant aliquotiens latus tuum. Multi qui persequuntur et tribulant me, sed prius vita quam fides mihi deficiet, nec a testimoniis tuis, in quibus legem et finem [fidem] posui, declinabo.
385 EPISTOLA XII. Rudolphus respondet episcopo Salisburgensi, gratias ipsi agens pro singulari ejus circa ipsum cura ac vigilantia. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XII.) ARGUMENTUM.--Rudolphus trinis archiep. Salisburg. litteris praecedentibus respondet ex castris post comitia Campiduni habita, gratias illi agens plurimas de loquendi agendique sinceritate et constantia. (0763C)De Ottocari calliditate aliquid innuit, caetera (0764A)litterarum latori oretenus edicenda se ait commisisse.
Super tam pura et integra vestrae amicitiae incontaminata ferventia, quam ad nos promptissima mentis alacritate portenditis, aliena verborum argumenta non quaerimus, ubi effectus operis dicto praeponderans, certa nobis experimenta dilucidat, et conscientia nostra testis quantalibet testium depositione solemnior interpellat. Scimus etenim, imo indice facto probavimus, quod in vestris praecordiis erga nos concepta non algeant, sed quo plus labuntur in tempora, eo gratiosius adolescant. Patet hoc utique clarius omni claro per ea quae missae nobis vestrae litterae continebant. Ex quarum tenore probabili conjectura perpendimus, circa latera nostra vigilantis vos vigilis officium exercere, et regalium excubiarum negotium tam salubriter quam fideliter adimplere, cum nihil possit nobis occurrere tam tempestuosum, tam turbidum, tamque luci impervium (0764B)et opacum, quin vestrae luminosae prudentiae jubare serenetur. Super his igitur salutaribus vestris monitis et reformatione gratuita, quibus nos utiliter instruxistis, paternitati vestrae grates et gratias exsolventes, et propter haec et alia dulcifluae vestrae bonitatis et voluntatis indicia, nos et nostra quibuslibet vestris nutibus exponentes, de nostrae prosperitatis eventibus, quos audire libenter vos credimus, vestris desideriis 386 duximus haec pandenda. Quod curiam nostram solemnem in tali loco, et tali die, copiosa nobis principum assidente caterva, et praeelectae stipati militiae comitiva, cui temporibus nostris vix est visa consimilis, celebravimus condecenter in regio potentatu, constitutionibus congruis pluribus editis, cingulo militari multis tyronibus decoratis, et omnibus aliis quae sedentem in throno regem magnificant et regalem exornant curiam rite actis, et de contingentibus nil omissis, licet sedentis ab aquilone regis Bohemiae calliditas visa (0764C)fuerit in occulto, cum nequiret in publico nostris (0765A)tam celebribus obviare progressibus, tamque proficuis et festivis solemniis intentatione [in tentatione] nefaria contraire; quae [qui] tamen dextera Domini faciente virtutem, in sua defecit astutia, non profecit. Caetera vero dilectus familiaris [famulus] noster N. praesentium exhibitor explicabit lucidius oraculo vivae vocis.
387 EPISTOLA XIII. Idem Salisburgensis Rudolpho imperatori conqueritur contra comitem quemdam de violenter occupato monasterio sancti Pauli in Carinthia. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. XIII.) ARGUMENTUM.--Idem archiepiscopus narrat, sibi provinciam suam obeunti, dum Pataviae esset, relatum fuisse sacrilegium a comite N. in monasterio sancti Pauli in Carinthia perpetratum. Electum scilicet N. suffraganeum suum inde extractum, ad castrum N. ad eum spectans deductum fuisse, idque (0765B)per vim et metum comiti transcribi ab eodem captivo extortum esse. Hujusmodi sacrilegium emendandum esse ab eodem comite, ne terrae illae diutius subjaceant interdicto, et ne praelati omnes, tanto scelere impunito, hujusmodi flagitiis sint obnoxii: quod omnium nomine etiam atque etiam exposcit.
Serenissimo domino suo etc. Salisburgensis constans et fidele propositum serviendi. Nuper nobis apud Patavium in vestra provincia constitutis, tristis in Carinthia casus occurrit, quem cum gravi querimonia et dolore referimus regiae majestati; comes N. de P. post praestitum et transmissum vobis et imperio sacramentum, spiculatores suos misit in vener. monasterium sancti Pauli in Carinthia, qui cum armorum strepitu et impulsu, idem intrantes monasterium, dominum N. captivatum extra ipsum monasterium cruentis manibus extrahere praesumpserunt, vinctumque duxerunt ad quoddam castrum N., (0765C)quod idem electus in sua tenuit potestate, et dum requisitus ab ipsis castrum nostrum eis tradere moraretur, (0766A)prostraverunt ipsum ad terram, gladiisque nudis tribus vicibus ejus collo appositis, aliisque injuriis corporalibus et atrocibus irrogatis, eidem metu mortis instantis ipsi comiti tradidit nostrum castrum, ablatis in ipso castro per eumdem multis victualibus et pluribus rebus aliis pretiosis. Licet autem persecutionis tempore 388 Salisburgensis provincia in clero suo multis molestiis sit turbata, tam atrocem tamen injuriam nunquam sustinuit, in cujus gravi turpitudine universi et singuli partium nostrarum incolae merito obstupescunt et metuunt cum stupore. Quae nisi recens hujus et cruenta temeritas a regali potentia vindicetur, insurgent multi alii, qui ad instar comitis supradicti, statum clericorum et ecclesiarum pedibus conculcabunt. Supplicamus ergo regiae majestati vestrae nomine omnium nostrae provinciae praelatorum, quatenus dictum comitem, qui sacrilegio duplici sancta Domini in loco sacro et persona sacrata, praesumptione diabolica violavit; quique debitae nobis fidelitatis homagium non attendens, castrum (0766B)nostrum tam dolosis insidiis quam apertis injuriis occupavit, pro excessu hujus faciatis per dominum N. comitem tempore commissi criminis, et adhuc in illis partibus constitutum taliter emendari, ut et nostrae et totius ordinis clericalis injuriae satisfiat, et alii clerici et praelati eventus similes exspectantes, de vestro praesidio non desperent, dum in nostra et vener. episcopi Chimensis personis (cujus idem comes frater carnalis existit) qui sic perseveranter vobis adhaesimus, et fuimus primi aliorum, hujus maleficium impune viderint perpetratum. Debet etiam vestra pietas tanto commisso sceleri obviare, ne terrae, quae ex statuto provincialis nostri concilii dudum habiti, interdicto ecclesiastico sunt subjectae, diu divinis careant, 389 et ne populus, qui adhuc vacillat in dubio, in erroris et scandali devium, quod ex facili fieri poterit, abducatur. Sed vae homini illi per quem scandalum istud venit. Interdictum etiam propter formam statuti, (0766C)quod ob metum domini regis Bohemiae jampridem fecimus, sicut N. et N. episcopi plene noscunt, nec (0767A)audemus, nec possumus relaxare, nisi prius injuria retractetur, quam comes M., si voluerit, poterit plene reformare. Sumus etiam ad praesens in itinere constituti, quo intramus Carinthiam et Styriam pro vestri honoris augmento, et abinde ad partes Austriae descendemus.
EPISTOLA XIV. Patriarcha Aquilegensis scribit Rudolpho imperatori de multis, praesertim de rege Bohemiae domando. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XIV.) ARGUMENTUM.--Raymundus Turrianus patriarcha Aquileiensis Rudolphi litteris rescribit, se gaudere, quod Turrianorum fide et consiliis inhaereat, inferatque bellum Bohemiae regi Ottocaro. Adversus eum, sibi et Ecclesiae suae infestum, auxilia promittit. Nihil sibi dissensionis esse cum (0767B)N. futurum tamen, ni destruat castrum nuper erectum contra jura et privilegia ecclesiae suae. Se ad ecclesiam suam continuo rediturum, ut inde ad ejus obsequia promptior paratiorque sit.
Serenissimo, etc. Aquilegensis. Regios apices, qui purae fidei promptaeque devotionis exempla exigunt et signa requirunt, suscepi honorificentia promptiori, quibus affectuosissimo perlectis 390 affectu, concepi laetitiam tam ingentem, quod spiritus, mens, imo sensus singuli sunt prae gaudio renovati. Est mihi siquidem jucunditatis et exsultationis materia praecipua et votiva, quod celsitudo regia de mea meorumque fida fide confidens, juxta nostrum consilium quasi salubrius sibi oblatum dirigi processus Caesareos eligit, atque regi. Est etiam et mihi specialiter superaffluens cumulus gaudiorum, quod vestra serenitas imperialis solii decus virtuosis operibus, quae tanti domini gloriam condecent, decorare procurans, contemptores vestros, qui tanquam (0767C)columnae ac bases imperii cum omni promptitudine in via vestrorum deberent currere mandatorum, sub (0768A)potentiae vestrae dextera humiliare intendit, et rebellionis exigente protervia, depressionis merito malleo conculcare: ut qui modo tranquillus in praeceptis suis despicitur, iratus in vindicta postmodum sentiatur, quemque fideles universi et singuli, qui excellentiae vestrae fidelitatis debitae debitum repraesentant, dulcem et pium dominum noverunt, in confusionem propriam sentiant aemuli correctorem. Quanto enim puniendae temeritates magis augentur excessibus, tanto major est delinquentibus adhibenda correctio, ut et ipsi facinus suum poena saltem vindicante cognoscant, et alios ab illicitis poenae timor coerceat et vindictae. Porro cum scribentis animus adeo sit in exaltationis vestrae promotione defixus, ut desideriorum meorum summa principalius cupiat honoris et nominis vestri decus sermone et opere procurare, magnificentiam vestram scire cupio, quod viris et viribus congeram posse meum, ut quam cito de processu vestro felici contra regem Bohemiae (0768B)(qui contra Deum et omnem justitiam meis et ecclesiae meae juribus existit injurius et honoribus inhonorus) mihi 391 constiterit, me reddam pro viribus ad excellentiae vestrae servitia praeparatum. Caeterum litterarum vestrarum favorabilis inductio habuit, ut cum N. ad compositionem me disponere procurarem. Super quo sic per praesentes explico velle meum, quod inter me ac ipsum non viget ad praesens alicujus dissensionis materia vel rancoris, nec ex me circa ipsum discordiae scrupulus orietur; quin inter nos amicitiae ac dilectionis integritas vigeat et virescat. Verumtamen est, quod ipse me in vestris servitiis existente, in praejudicium ecclesiae meae, ac contra ipsius privilegia et jura publica erigi fecit castrum quoddam, quod nisi forsan ipse viam aequitatis et juris eligens ab injuria hujusmodi tam indebita et violenta destiterit, malevolentiae inductivum esse poterit, et plusquam expediat, nutritivum. Caeterum licet in partibus istis pro dirigendis vestigiis vestris, vestrisque parandis processibus, moram (0768C)nunc usque duxerim protrahendam, ecce in terram meam in instanti redire festino, ut ad obsequia (0769A)vestra paratiorem et promptiorem me reddere valeam juxta fervens desiderium cordis mei.
392 EPISTOLA XV. De capitaneo Styriae, qui nomine Ottocari regis Bohemiae omnia bona Ecclesiae Salisburgensis devastavit; idem Salisburgensis Rudolpho scribit, petens ab eo festinum auxilium. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XV.) ARGUMENTUM.--Archiep. Salisburgensis Rudolpho nuntiat, in Austria, Carinthia, Styria, hostilia omnia esse persequente Ottocaro quoscunque regi Romanorum fideles; ac demum copias in Salisburgensis ecclesiae jura immisisse, quae rapinis et caedibus fere omnia pessumdederunt; nullo alio pacto mitigari velle hostem, quam ecclesiae et imperii fidem deserendo. Celerem opem ab eo petit, ne modicum quod remanserat corrumpatur.
Indignatio, quam concepit indigne adversus Salisburgensem (0769B)[Salzburgensem] ecclesiam dominus rex Bohemiae, sicut experimento didicimus, non quiescet donec nostrum et ecclesiae nostrae vestigium deleatur a terra. Postquam enim omnes et singuli perierunt in Austria, Styria et Carinthia qui colebant justitiam, et Romani 393 imperii legibus paruerunt, postquam fidelis nostra devotio removeri non potuit vel mutari, multis tentata terroribus, variis illecta promissis, et a rege praedicto sollicitata quam pluribus blandimentis. Ecce quod tali die capitaneus Styriae nomine regis praedicti omnia ecclesiae Salisburgensis praedia, fora, castra et oppida exercitu congregato invasit hostiliter, captis hominibus, et plerisque occisis, deductis rebus mobilibus, immobilibus vero per ignem et gladium tam crudeliter devastatis, quod jam de omnibus suis rebus superesse nihil cernitur ecclesiae memoratae, quod non sit ab (0770A)hostibus conculcatum. Quamvis autem cum devota humilitate prostrati pacis gratiam, vel saltem treugarum inducias petiverimus ab eodem rege, nulla tamen certa haec conditione perficere quivimus, nisi adversus Romanam Ecclesiam, sacrumque Romanum imperium temerato fidei nostrae debito voluissemus effici infideles. Nos igitur in angustiis pro Augusti reverentia constituti, imploramus auxilium, et subsidium exspectamus vestrae felicissimae majestatis, cum dolore et gemitu postulantes, quatenus saltem reliquiis dictae ecclesiae miserabiliter derelictis, ne id ipsum tenue et modicum facultatis, quod ab unguibus depraedantium cecidit, absorbeatur iterum ab eisdem, festino suffragio succurratis, antequam nos contingat totaliter consummari
394 EPISTOLA XVI. Rudolphus ad proceres regni Hungariae scribit se brevi ultionem sumpturum de ipsorum hoste rege Bohemiae. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XVI.) (0770B) ARGUMENTUM.--Rudolphus Hungariae proceres de fide et sollicitudine in adolescentes Ladislaum regem ducemque Andream, ab se adoptatos in filios, collaudat; factisque comprobaturus dicta eos allicit ad petendos honores in regno Romano, sive in aula, sibi esse cordi affirmans, pristinam ejus regni gloriam instaurare, aemulique Ottocari audaciam, Deo auspice, infringere.
Quod illibatae fidei vestrae virorem et decus potentiae naturalis illuminant, quod invariabilis animi vestri robore rutilantior puritatis scintilla resplenduit, lucidis operum argumentis apparuit et realibus claruit documentis, dum inclytos Ludovicum regem Hungariae et Andream ducem Sclavoniae filios nostros charissimos sorte fatalitatis humanae paternis (0771A)orbatos solatiis (quos ut carnem ex carne nostra, et os velut ex ossibus nostris amplexu sinuque paterno fovendos assumpsimus) gratis non desinitis praevenire servitiis, et eisdem in suis et regni agendis officiosis et indesinentibus non cessatis amplexibus inhaerere. Super quibus utique laudabilibus actibus vestris, in quibus nimirum nobis, velut in delectabili quadam refectione complacuit, redibitionibus gratiarum amplissimis studia vestra prosequimur et commendatione laudabili collaudamus. Volentes igitur erga vos propter hoc realiter potius quam vocaliter affluentius abundare, pro munere petimus speciali, quatenus si quae in regno Romano vel apud nos hujusmodi praerogativae refulgeant, quod ex his vester animus oblectetur, a nobis eas cum obtinendi fiducia requiratis. Sic enim procul dubio nobis est cordi et curae illud magnificum 395 et famosum Hungariae regnum in antiquae gloriae fascibus rediviva reformatione dirigere, sicque ipso illaeso persecutoris (0771B)illius illidere feritatem, quod nulla prorsus personarum aut rerum dispendia evitare proponimus, quin ad edomandam ejusdem fastuosi superbiam sub victricibus aquilis, duce Domino exercituum, intendamus: ut discat amodo, posito supercilio per seipsum, quam sit durum quamque difficile contra stimulum calcitrare.
EPISTOLA XVII. Rudolphus imperator commendat filium suum primogenitum, quem in Austriam cum copiis militaribus praemittit, cuidam principi, ut ipsum in omnibus adjuvet. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XVII.) ARGUMENTUM.--Castra moturus versus Egram, praemissoque Alberto primogenito in Austriam cum valido exercitu, eidem ab N. iter dari petit per suos fines, promittens gravem haud futurum locis (0772A)aut hominibus, rogatque ut populos sibi subditos jubeat praesidio esse eidem Alberto, jugum scilicet excussuros, quod illis jampridem Ottocarus imposuerat.
Rudolphus etc., Turbatur non immerito nostrae serenitatis animus, et ad iram concitamur vehementius, ac tanto justius quanto te et caeteros sacri imperii principes et fideles propter fidei puritatem quam ad Romanum geris imperium, gravius per illustris regis Bohemiae rabiosam tyrannidem perpendimus tribulari. Sane multiformis dilectionis animum et affectum, quem ad 396 te nostra gerit serenitas, curantes ferventibus atque irremissis desideriis, tibi caeterisque nostris principibus inique tribulatis, similiter et oppressis, operoso ac festino succursu et subventione potenti ostendere disponimus, et in voto gerimus versus Aegram una cum filio L., rege regum dirigente feliciter gressus nostros, festinis progressibus nos conferre, primogenito nostro versus (0772B)partes Austriae cum armatorum multitudine et armatorum militum copiositate apparatu decentissimo destinato. Qui cum necesse habeat tuos transire terminos absque alicujus hominum laesione, dispendio, vel jactura, petimus ut eidem nostro primogenito viam et introitum, juxta quam de tua fidelitate et discretione inconcussam fiduciam gerimus, studeas praeparare; faciens et disponens quod fideles tui de suis munitionibus eidem, imo sibi ipsis subveniant, atque ipsorum negotium in subventione nostri primogeniti tam ardenter et tam strenue prosequantur, quod abjecto servitutis jugo per praedictum regem ipsis dudum imposito, in amoenitate tranquilla pacis valeant respirare. Dictum nostrum filium tuae fidei puritati examinatae discretionis consilio in totum committimus, et quasi pro filio tibi tradimus instruendum, gubernandum, et ad omnia, quae liberationem patriae respiciunt, dirigendum.
397 EPISTOLA XVIII. Rudolphus imperator duci cuidam significat se moturum contra Bohemum, et ut castra viciniora occupet.( An. Dom. 1276, cod. Rud. XVIII.) (0773A) ARGUMENTUM.--Iter sibi tutius comparaturus adversus Bohemiae regem, hortatur N. ut occupet castra hostis suae ditioni finitima quaecunque poterit. Praemium promittit laudem atque honores.
Quam versutae calliditatis insidiis, quam calumniosae intentationis insultibus, temerarius hostis imperii N. in exhaereditationem ejusdem imperii machinetur, satis, ut credimus, tibi in vicino est cognitum quod jam transiit ad remotos. Sane cum ad recuperandum possessiones praeclaras imperii per eumdem hactenus occupatas, imperialia potentiae signa movere in proximo, duce altissimo exercituum Domino, disponamus, sinceritatem (0773B)tuam, de qua non modicam obtinemus fiduciam, amplissima qua possumus precum instantia duximus exhortandam, quatenus ad occupationem castrorum praedicti regis, quae tuae sunt viciniora potentiae, [ Fors. provinciae], omnes animi tui curas et studia opportuna convertere non omittas, ut ad invasionem ipsius per eadem loca liberior nobis transitus pateat, et ingressus habilior in perpetuum suae desolationis exterminium nobis et nostris valeat praeparari. Per hoc enim procul dubio tu et tui condignis a nostra magnificentia praeconiis praeveniri poteritis et praecelsis honoribus exaltari.
398 EPISTOLA XIX. Rudolphus Caesar excusat se apud pontificem Romanum, quod ad constitutum tempus non venerit pro corona imperii suscipienda. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XIX.) ARGUMENTUM.--Rudolphus protestatur Gregorio X se post Lausanense colloquium nil habuisse antiquius (0773C)quam magnificum apparatum pro Italico itinere suscipiendo ad imperialem coronationem (0774A)die sancto Pentecostes, ut constitutum fuerat; sed aliquandiu impeditum fuisse gravibus negotiis, quae suus legatus enarrabit.
Is, beatissime pater, zelus circa paterni beneplaciti peragenda mysteria incessanter exuberat; is revera in pectore filialis devotionis effectus effervet assidue, circa matris Ecclesiae ministerium cultu honorifico prosequendum, quod amodo cum ab amabili vestra nos contigit abiisse praesentia, nullis omnino pepercimus sumptuosis laboribus, quin regio apparatu decenter accingeremur ad iter, quo sperabamus incedere ad suscipiendum in termino nobis a vestra benignitate praefixo, de sacrosanctis manibus vestris imperii diadema. Sed votis hujusmodi successiva processuum aptitudo non abfuit [ Fors. adfuit]. Imo et casuum inopinabilium postmodum ingruentium intricata congeries promptum spiritum a tam grati operis exsecutione gratuita aliquantulum sequestravit. Quae quidem negotiosa (0774B)obstacula vestrae sanctitati potius fidi interpretis eloquio duximus disserenda 399 quam scripto. Propter quod religiosum et honorabilem N. virum utique fide ac devotione conspicuum, coelibis vitae candore nitentem, nobisque praelucidis meritis suae probitatis acceptum, in cujus os super praemissis et aliis verba nostra perfecte transfudimus, ad beatitudinis vestrae pedes, ut casus hujusmodi referat, fiducialissime destinamus, humillime supplicantes, ut ei super his, veluti nobis ipsis, dignemini fidem credulam adhibere.
EPISTOLA XX. Excitat Ladislaum regem Hungariae, et Andream ducem Sclavoniae, contra regem Bohemiae. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XX.) ARGUMENTUM.--Rudolphus Ladislao Ungariae regi, fratrique ejus Andreae duci Sclavoniae, tanquam (0774C)adoptatis in filios, ac foedere secum junctis, nuntiat se eos, regnumque eorum a tyrannide Ottocari liberaturum; excelso magnoque animo eos (0775A)esse jubet: etenim cum aequo ac fortunato principe sunt pugnaturi.
Placidae parentelae conjunctio, quae identitatis alternae nos unit amplexibus, sic est nostris infixa praecordiis, sic revera convaluit radicata tenaciter, et memoriae nostrae plantariis insita jugiter coalescit, quod inter caetera, quorum crebra sollicitudo nos afficit, illud inhaeret potissime votis nostris, qualiter vos et inclytum N. quos ut carnem ex carne nostra, et velut os ex ossibus nostris amplexu, sinuque paterno fovendos sumpsimus, a tyrannide 400 furibunda persecutoris iniqui possimus eripere, ac avitae haereditatis vestrae funiculos congruis finibus ampliare. Sic enim proculdubio nobis est cordi et curae illud magnificum et famosum Hungariae regnum in antiquae gloriae fascibus rediviva reformatione dirigere, sicque ipso illaeso persecutoris illius illidere feritatem, quod nulla prorsus personarum aut rerum dispendia evitare proponimus, quin ad edomandum (0775B)ejusdem fastuosi superbiam sub victricibus aquilis, duce Domino exercituum, intendamus. Ut discat amodo, posito supercilio per se ipsum, quam sit durum quamque difficile contra stimulum calcitrare. Eia ergo princeps, in quem proavorum generosa strenuitas vires et animos derivatione gratuita propagavit, virum induite virtuosum, vos robore fortitudinis accingentes. Confidimus autem in divina clementia, quod non deerit vobis prosper eventus ad omnia, dum in causa facili et aequa militabitis, et sub principe zelatore justitiae fortunato.
401 EPISTOLA XXI. Rudolphus ducem exercitus ad militiam invitat .( An. Dom. 1276, cod. Rud. XXI.) ARGUMENTUM.--Ducem cum parte copiarum in provincias imperio recuperandas praemissum, ob res praeclare gestas eximiis effert laudibus; eique nuntiat se propediem profecturum in Austriam (0775C)cum magnifico apparatu, regiaque illum munificentia prosecuturum.
(0776A)Satis est regiae celsitudini patens et cognitum, quanta in te virtus eniteat, satis claris et placidis elucescit indiciis et notoriis claruit argumentis, quanta strenuitatis et fidei rutilas puritate, dum nostrae gloriae sitibundus et avidus, personarum et rerum dispendia non evitans, ad exaltationem imperii prosilire non cessas intrepidus, creditae tibi nostrae militiae agmina gloriose ac strenue dirigendo. Super quo utique tuae constantiae, quae in operis exhibitione complacuit, commendamus effectum. Sane tua volumus desideria non latere, quod in proximo, Deo duce, ad partes Austriae in regio potentatu et apparatu magnifico nos conferre disponimus, digna pro meritis te beneficentia liberaliter praeventuri, et juxta industriae tuae consilium fine salutari negotio provisuri.
402 EPISTOLA XXII. Fridericus archiepiscopus Salisburgensis absolvit suos dioecesanos a juramento praestito cuidam principi. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XXII.) (0776B) ARGUMENTUM.--Archiepiscopus Salisburgensis provinciales suos a juramento fidelitatis absolvit, quo regi Bohemorum astringebantur; ac de suffraganeorum consilio se anathemate percussurum minatur quemcunque juramenti ejus obtentu non adhaerentem Rudolpho.
Fridericus Dei gratia, etc., omnis boni plenitudinem cum salute. Ex quo jurisjurandi sancta religio non est iniquitatis vinculum, sed confirmatio potius veritatis, viri prudentes et providi, de quorum vos numero aestimamus, illud plene intelligunt et faciliter apprehendunt, quod illustri principi N. per vos et alios praestita sacramenta adversus sacrum imperium, dominumque vestrum serenissimum, nec tenent, nec ligant vos, quod contra ducem et justitiam statumque reipublicae indebite sunt extorta; et (0776C)quoniam eadem juramenta observari non possunt sine praejudicio vestrae salutis et mortali periculo (0777A)animarum vestrarum, nos auctoritate Dei omnipotentis ipsa vobis remittimus et absolvimus, imo non esse ligatos denuntiamus ad observantias eorumdem. Nos etiam de consilio venerab. fratrum suffraganeorum nostrorum per excommunicationis sententiam adversus omnes et singulos procedemus, qui praetextu juramentorum taliter praestitorum in erroris concepti devio vagari magis elegerint, quam reduci ad semitam veritatis apertae, quam [ Fors., qua] Romanum imperium Deo jam praeduce nos praecedit .
403 EPISTOLA XXIII. Rudolphus scribit regi Ungariae pro auxilio contra Bohemum .( An. Dom. 1278, cod. Rud. XXIII.) ARGUMENTUM.--Rudolphus Viennae consistens jam inde a recessu Ottocari, et undique auxilia contrahens contra eumdem rebellantem, seque ad ultimum (0777B)conflictum parantem, regem Ungarorum orat, ut sibi praesidio sit in ducatibus Austriae et Styriae, quo si hostis se vertat, eum insequi a tergo se constituisse, regem admonet.
Cum inter reges orbis, et principes affinitatis interdum et amicitiae foedera contrahuntur, tanto majoris inter eosdem affectionis unio debet merito suboriri, quanto majores aliis in celsioribus positi speculis dignitatum, virtutum inferioribus debent exempla disserere quantoque per unanimes voluntates ipsorum pax firmior crescit in populis, ampliantur honores alterutrum, et suorum roborantur in posterum jura regnorum. Sane contracta feliciter inter nos jampridem alternae connexitatis identitas sic revera inexstinguibiliter est in nostris radicata praecordiis, sic in intimis nostri cordis affectibus est firmata tenaciter, quod delectat nos exsequi per effectum quidquid regalem vestrum demulceat animum, quidquid vestrae majestatis honoribus arbitraturi (0777C)fuerimus adauctivum, incommutabili animo disponentes, confibulationis hujus vinculum indissociabiliter (0778A)observare. Hinc est, quod sic contractae inter nos inviolabilis amicitiae debitum vice reciproca repetentes a vobis, juxta quod vester procurator et nuntius spopondisse dignoscitur, et ad hoc vos solemniter obligasse, serenitatem regiam ampliori 404 qua possumus precum affectione deposcimus, et hortamur quatenus mutuo nobis in nostris necessitatibus subveniatis auxilio, et fidelibus ac fautoribus nostris in Austriae et Styriae ducatibus efficax opportuni patrocinii praetendatis umbraculum et solatiosi consilii et auxilii fulcimentum, prout dilecti fideles nostri N. N. celsitudinem regiam duxerint informandam. Nos enim in civitate nostra Viennensi, ut pote regi Bohemiae satis contermina, moram utilem ista vice contrahimus, ut si rex praedictus temerarios impetus sui gressus in attritionem ipsorum nostrorum fidelium forte direxerit, ipsum a tergo viriliter insequentes, eumdem regem, praedictis fidelibus nostris illaesis, allidere valeamus. Vos itaque (0778B)quaesumus nobis cum festinatione rescribite, quid super praemissis in vestro proposito geritur et in beneplacito continetur.
EPISTOLA XXIV. Rudolphus recipit cujusdam excusationem, ita tamen ut nolit ipsum esse inter se et regem Bohemiae pacis mediatorem. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XXIV.) ARGUMENTUM.--Bernardi episcopi Seccoviensis deprecationi optimus princeps liberalissime respondet. Pacis arbitrum inter se et Ottocarum negat se illum accepturum, nisi prius Ottocarus immensa damna episcopis illata resarserit: tum vero praebiturum aures rebus rationi congruis.
Litteras vestras nobis postremo transmissas affectione benigna suscepimus, ut pote quae fermenti, quod litterarum vestrarum 405 prioritas discriminarat (0778C)et sparserat, vos reddentes innoxios, velleris verecundi velamina revelarunt. Sane nunquam (0779A)hactenus regia celsitudo de vestrae rectitudinis inobliquabilitate decredidit, sed in vobis quidquid in puri pectoris hominem ministeriosae naturae potuerit artificium infudisse, semper existimavit divinitus inditum esse vobis. Ex his igitur, quae sincera praecordia rubiginosae non susceptibilia cicatricis, jam verisimiliter produxerunt in lucem celebris opinionis vestrae praestantiam, et constantiae firmitatem condigno laudum praeconio commendantes, excusationem vestram libenter admittimus, et nitentis innocentiae titulos approbamus. Viderint tamen illi, qui vobis insciis veritatis vacuos dictavere libellos, quid honoris et gloriae ex commentis hujusmodi consequantur. Porro super his quae inter caetera celsitudini nostrae scripsistis vos velle libenter ad bonum concordiae inter nos et regem Bohemiae per mediatoris solliciti modum interponere partes vestras, sic vobis duximus respondendum. 406 Quod cum idem rex ad principes nostros archiepiscopos et episcopos, (0779B)veluti ad pupillam oculorum nostrorum utramque manum hostilis invasionis extenderit, in eorum continuum exterminium graviter debacchando, penitus incongruum arbitramur et indecens, eo sic proterviente ferociter, in eventuum tractandorum et dubiorum involucro nos involvi. Verum si manum retraheret ab offensis, et male facta corrigeret restitutionibus ablatorum, ad ea quae forent congrua rationi possemus facilius inclinari.
EPISTOLA XXV. Rudolphus cognatum hortatur, ut secum contra regem Bohemiae proficiscatur. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XXV.) ARGUMENTUM.--Principem aut comitem consanguineum hortatur, ut sibi opem ferat adversus Bohemiae regem Ottocarum, magnis eum praemiis suaque (0780A)beneficentia ipsum, ejusque familiam se prosecuturum esse pro meritis promittens.
De generosi sanguinis unione qua nobis astringeris, te degenerare nullatenus arbitrantes, sinceritatem tuam, de qua non dubia fide confidimus, ampliori qua possumus precum instantia duximus exhortandam, quatenus tractus naturalis funiculo parentelae qua jungimur, digne pensans quod regiae sublimitatis auspicia nobis attributa divinitus tua sint, tuaeque posteritatis egregiae 407 incrementa perpetua et magnifica fulcimenta, nobis nostrisque fautoribus studeas in instantis casus articulo, contra grassatoris iniqui potentiam, tam viriliter quam constanter assistere, et nos impugnantes fideliter expugnare. In hac etenim causa tua res agitur procul dubio sicut res nostra. Quare si prompto aggressus fueris animo quae petuntur, condignis te ac tuos regia celsitudo magnificabit honoribus, et fecundis beneficentiae suae revera favoribus ampliabit.
EPISTOLA XXVI. Rudolphus defert cuidam principi officium in imperio, eumque invitat ad societatem belli, et per illum alios. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XXVI.) (0780B) ARGUMENTUM.--Consanguineo alteri principi in provincia Ottocari faucibus exposita confert officium imperii a principibus ratihabendum, cum ad imperialem aulam accedet. Interim ei constantiam in fide commendat, eumque impense orat, ut avunculos suos ad eadem, spe praemiorum alliciat
Duplex tibi suppetere non ambigimus incentivum, quod nobis et Romano imperio adeo ministeriosus, ut apis argumentosa, deservis: quorum alterum sanguinis (0781A)efficit claritudo qua jungimur, alterum vero fidei debitum naturalis, quo te imperio cognoscis astringi, quodque rupturae non patitur cicatricem. Virilis igitur viri, quem nec blanda subvertunt, nec terrent adversa, constantiam digno laudum praeconio commendantes, et incommutabili animo disponentes, te, velut insigne signaculum positum in cor nostrum, condignis magnificare honoribus, et honoribus congruis exaltare, fidelitati tuae describimus quod officium N. tibi committimus usque ad nostrae beneplacitum voluntatis. Nos enim jurejurando firmavimus, quod imperialia bona sine consilio principum prorsus alienare non possumus, sed ob tuae meritum probitatis, cujus praestantia pollet semper et viguit fides tua, cum ad praesentiam 408 nostram veneris, ipsos principes ad hoc facile credimus inclinare, quod non solum in istis, sed etiam in fecundioribus beneficentiae nostrae solatiis debeas merito honorari. Porro cum nobilis N. sic a (0781B)praesentia nostra recesserit, quod ipse una cum aliis suis contra hostes imperii Romani potenter exsurgere debeat, et patenter votivum tibi patrocinium impensurus, prout ab ipso et coadjutoribus suis, si nuntios tuos ad eos transmiseris, plenius poteris edoceri, sinceritatem tuam attente requirimus et hortamur, quatenus animum tuum alicujus impressione formidinis non dimittens, et ab insidiantium laqueis tuta te providentia cautum reddens, in inchoato proposito strenuitate concepta viriliter perseveres. Avunculos tuos, erga quos uberi affluentia praemiorum similiter volumus redundare, ad assistendum nobis, etc., in ipso negotio quibus possis inductionibus efficaciter allecturus; nos enim tam erga te quam erga ipsos beneficentiae nostrae dulcoribus sic exuberare concepimus, quod laborum efficienter immemores, copiosa superveniente dulcedine praemiorum.
409 EPISTOLA XXVII. Rudolphus cuidam principi gratulatur de concordia inita, eumdemque incitat contra Bohemum. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XXVII.) (0782A) ARGUMENTUM.--Rudolphus Henrico Bavariae duci, qui optimo publico reconciliatus erat cum Ludovico fratre comite palatino, gratulatur, eumque orat, ut nuntios de nuptiis celebrandis cum Ottone ejusdem filio et regia filia remittat; Ottocarum ab suo latere invadat, quem ipse aggredietur ab altero, ut medius inter duo incendia non possit effugere.
Grandem cordi nostro materiam exsultationis induxit, quod quiescente jam intumescentiae spiritu quem inter vos et inclytum filiae nostrae sponsum fragor horridae tempestatis invexerat, ejus disponente clementia qui post nubilum dat serenum, eidem sic estis votivae reconciliationis in osculo et fraterna dulcedine couniti, quod utique sicut vobis ad gloriam, sic subjectis fidelibus cedet ad exoptatae quietis augmentum. Verum ex eo admirationis (0782B)causa praecordiis nostris infunditur, quod nuntii nostri ad vestram jamdudum transmissi praesentiam, super matimonio consummando, tam longam et diuturnam moram in vestra curia contraxerunt, quos quidem finaliter petimus expediri. Et quia nostri fideles in Austria diris adversantis aemuli quatiuntur insultibus, et amaris persecutionum intentationibus impetuntur, serenitatem vestram, de qua stabili fide confidimus, ampliori qua possumus precum instantia deposcimus, quatenus invasores eorum ab illo latere tam 410 viriliter quam potenter invadere satagatis. Nos enim in digito Dei confisi, qui causae nostrae justitiam comitatur et dirigit, eos ab isto latere taliter impugnare ac expugnare conabimur, in virtute Germanici potentatus, quod invasores praedicti inter malleum et incudem sera ducentur poenitudine patratorum. Sic autem non solum ademptos vobis avitos recuperare poteritis terminos, sed ad ampliora funiculos extendetis. (0782C)Unde si placet, mox visis praesentibus, nobis insinuetis expressius quid super his in vestro proposito geritur et in beneplacito continetur.
EPISTOLA XXVIII. Rudolphus scribit cuidam de defectione Carinthiorum ab Ottocaro Bohemiae rege. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XXVIII.) (0783A) ARGUMENTUM.--Meinhardo, ut videtur, Carinthiae populos ad sui obsequium pertrahere nitenti nuntiat, ad se accessisse ex ejus provinciae finibus N. et N., veniaque petita statim recessisse indicturos bellum Ottocaro, locaque in iisdem finibus invasuros. Id cum suis fidelibus communicandum censet, ut alacriores fiant.
Accedentibus nuper ad majestatis nostrae praesentiam N. N. et cum eisdem habito diligenti tractatu sub forma hujus informativi, simpliciter abierunt a nobis, quod statim rege Bohemiae diffidato, circa fines Carinthiae manus invasionis extendent in eum, et strenue bellicos attentabunt insultus N. et N. (0783B)nostris obsequiis in eodem confinio corde et animo, ac opere, prout verisimiliter creditur, applicandis. Haec igitur dic et manda fidelibus, quos de fortunatis nostris auspiciis arbitraveris gavisuros, ut sicut honorum nostrorum sunt avidi, sic et gloriae participio gratulentur, et longe pulsa formidine, augustali brachio confidant se tutari, contra calumniantium impetus et insidias aemulorum.
411 EPISTOLA XXIX. Archiepiscopus Salisburgensis ac ejusdem suffraganei summo pontifici Romano laeti nuntiant per Rudolphum imperatorem , cujus virtutes ac laudes mirifice depraedicant, liberatam ab Ottocari Bohemi tyrannide Austriam. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XXIX.) ARGUMENTUM.--Salisburgensis archiepiscopus et (0783C)suffraganei post primam Rudolphi victoriam de rege Bohemiae Ottocaro, Joanni XXI novo pontifici de ejus electione gratulantes, ejusdem regis tyrannidem et audaciam in se aliosque omnes episcopos reduces a concilio Lugdunensi exaggerant, quam videlicet exercuerat, inhibendo decimas pro subsidio Terrae sanctae, obtemperationem sanctae sedis mandatis, et obsequium regi Romanorum apostolica auctoritate confirmato: nec non illicita extorquendo juramenta, subvertendo ecclesias incendiis et rapinis, atque jungendo foedere cum Tartaris tyrannis. Subinde faustissimis Rudolphi progressibus uberrime enarratis pro liberatione (0784A)Austriae, tantum regem, tamque de republica et de ecclesiis bene meritum ei commendant grati animi ergo.
Sanctissimo, etc., tales episcopi, etc. Elevatis in coelum manibus redemptori nostro Dei Filio Jesu Christo laeti laudes exsolvimus, et ipsius eximiae pietati ad grates quas valemus humiliter inclinamus, qui Ecclesiae suae sanctae precibus exoratus paternitatem vestram sanctissimam collocavit in speculam eminentem, ut ab alto luceat, et relucens ad instar fulgidae margaritae mentes illuminet populi Christiani. Hoc eodem felici tempore, quo divina gratia revelante, beati Petri apostolorum principis, pater apostolice, meruistis ascendere principatum, Dei Filius benedictus in saecula visitavit in partibus Alemaniae plebem suam et erexit cornu salutis nobis. Cornua quidem justi Dominus exaltavit hoc tempore, et confregit cornua peccatorum, quae adversus corpus totius Ecclesiae corrumpendum et (0784B)in necem nostram specialiter ferebantur elata. Et licet multi, ut credimus, hujus rei apud vestram clementiam fuerunt 412 relatores, nos tamen paternitati vestrae rei gestae seriem et ordinem veritatis praesentibus revelamus. Nuper nobis ad propria redeuntibus a concilio Lugdunensi, et volentibus ea prosequi quae in ipso concilio fuerant salubriter ordinata, illustris Ottocarus rex Bohemiae ad sui praesentiam nos vocavit, vocatis expresse prohibuit, ne decimam deputatam in Terrae sanctae subsidium in suis territoriis colligi faceremus, neve aliquis nostrum salutiferae crucis gloriam praedicaret. Postulavit etiam ut jurejurando et aliis diversis cautionibus caveremus eidem, quod nec ad mandatum sedis apostolicae, nec praetextu sententiae vel praecepti a quocunque hominum proferendi, aliquid faceremus, quod a suo distaret proposito; quo sanctae sedi apostolicae et Romano imperio proterve resistere disponebat, non solum a nobis, verum etiam ab inferioribus (0784C)quibuscunque praelatis nostrarum partium exigens metu terribili illicita juramenta. Nobis autem nolentibus inquinari hoc scelere, servitutis asperae jugum imposuit, et defixa mente tandem disposuit innocentiam nostram perdere, exquisitis tortoribus et tormentis, ecclesiarum nostrarum civitates et castra, villas et oppida a fundamentis subverti constituit per incendia et rapinas. Et quamvis tantorum malorum cumulus ad nostrum exterminium suffecisset, ex hoc tamen formidine fecit nos prorsus exanimes rex praedictus, quod cum tyrannis et regibus Tartarorum foedo societatis foedere se conjunxit. Has nostras miserias et Christi injurias (0785A)413 Christianus princeps, et dominus noster charissimus Rudolphus serenissimus Romanorum rex audiens, et frequenter auditas exaudiens preces nostras, congregata fortitudine militaris exercitus, ab ultimis Alemaniae finibus castra movit, longa terrarum spatia et diversas pertransiens nationes, circa festum sanctorum omnium intravit districtus terrae Austriae, non formidans praerupta cacumina montium, non abhorrens temporis intemperiem hiemalis, nec deserens [defectus] altis nivibus gelidae regionis. Postquam principatus Austriae, Styriae, etc., triumphali gloria triumphavit, civitatem Viennensem inter alias partium nostrarum optimam, quam adhuc rex Bohemiae in sua tenuit potestate, copioso cinxit exercitu, navibus nihilominus apparatu bellico mirifice ordinatis, quibus latum flumen Danubii transire disposuit, ut praedictum regem Bohemiae jam de fugae praesidio cogitantem in corde Bohemiae, velut profugum occuparet. Dictus vero Bohemiae rex (0785B)sano quidem, sed tardo fretus consilio, paucorum dierum treugas [trewgas] petiit, petitas obtinuit, infra quos [quas] ad praedicti nostri Domini [Rudolphi] venit exercitum, et ibidem nobis praesentibus, fracto quidem animo et genibus incurvatis, devote petitam veniam obtinuit, resignatis prius obsidibus, civitatibus, castris, et oppidis universis, quae dictis principatibus attinebant. De terris vero Bohemiae et Moraviae praestito fidelitatis homagio meruit investiri. Hunc itaque principem gloriosum vestrae committimus sanctitati, pater piissime, 414 supplicantes humiliter et [non tam humiliter quam] devote, quatenus propter Deum principaliter vobis habere dignemini recommissum praedictum dominum nostrum, in cujus manibus his diebus prout signis apparuit evidentibus divina justitia laudabiliter triumphavit.
EPISTOLA XXX. Rudolphus regem Ungariae laudat de suscepto secum bello contra regem Bohemiae ( An. Dom. 1278, cod. Rud. XXX.) (0785C) ARGUMENTUM.--Cum Ladislaus rex Ungariae se opportune laturum auxilia rescripsisset, Rudolphus laetitia exsultans, in laudes eximias, uberrimas gratias, promissionesque amplissimas effunditur. (0786A)Insignem ei legationem adornat, similem ab eo recepturus, si libuerit.
Illustri et magnifico principi domino domino L., etc., affectum paternae dulcedinis cum salute. O quam celebre, quam insigne praesagium affuturae laetitiae! O quam grandis, quam eximiae virtuositatis indicium nostris inditum est praecordiis de filio tam praeclaro, tam 415 excelso prae regibus terrae, qui gradatim ad culmina probitatis ascendens, in annis teneris praematuris nititur adornari morum annosorum insigniis, et adulti viri uxore vestiri. Sane quam immensae, quam inexplicabilis cordi nostro materiam exsultationis infuderit, quod ad ulciscendas nostras et vestras injurias, quae quibusdam individuis nexibus uniuntur, contra communem hostem imperii Romani et regni Ungariae, vestram potentiam tam potenter et magnanimiter excitastis, non sufficit lingua depromere, vel scribentis calamus dignis condecentiis exarare. Propter quod in divinae (0786B)laudis praeconium organi nostri jubilum attollentes, ad uberiores quas possumus regiae celsitudini grates et gratias inclinamus, magnopere pollicendo, quod nunquam ullius hostilitatis adversitas pacta vobis indissociabilia foedera poterit aliqualiter incurvare, quin causam vestram in omnibus proprie propriam reputemus. Ecce igitur nuntios nostros solemnes ad praesentiam vestram de latere nostro transmittimus, ut vobiscum provide tractent et ordinent, qualiter nobis et vobis ultra sit magnificentius et consultius procedendum; quod tamen omnino dispositioni vestrae relinquimus, cujus nutui nostra desideria coaptamus, et si fortassis vestrae regali prudentiae videatur expediens, quod cum ipsis nuntiis nostris ad nos discretos nuntios vestros de vestro latere destinetis, id valde gratum habebimus, eos qua decebit benevolentia recepturi et ad vos cum expeditione gratuita remissuri.
416 EPISTOLA XXXI. Rudolphus cuidam significat conditiones foederis inter ipsum et Ungariae regem initas. ( An. Dom. 1277, cod. Rud. XXXI.) (0786C) ARGUMENTUM.--Rudolphus enuntiat quemadmodum ab se tandem foedus est initum cum Ladislao rege Ungarorum, quod pridem fieri coeptum per legatos ultro citroque missos, deinde ratum habitum (0787A)litteris publicis, ac demum utriusque contrahentis juncta dextra, sacramenti loco, absolutum fuerat. Ejusdemque praecipue initi adversus Bohemorum regem conditiones enarrat
Ordinator boni consilii et rectarum dispositor voluntatum nos cum magnifico principe domino L. sic uniformiter concordavit, quod alter nostrum in alterius damnis et lucris, commodis et incommodis factum proprium versari aestimet et suum speciale reputet interesse. Nuper quidem nobis convenientibus, et laeta spectantibus visione N. universas et singulas promissiones seu ordinationes hinc inde per nostros consiliarios diversis temporibus inchoatas, et tandem utriusque nostrum patentibus litteris approbatas nos ambo reges pariter constituti ratas et gratas habere, et perpetuo conservare promisimus, fide data alter alteri manualiter, quam vice et loco praestitimus sacramenti. Hoc etiam de communi adjecimus voluntate, quod in litibus et quaestionibus (0787B)super damnis datis et injuriis irrogatis, vel aliis quibuscunque quas habemus adversus 417 illustrem regem Bohemiae, unus alterum tam fideliter quam viriliter adjuvabit, nec unquam sine alterius beneplacito et consensu cum praedicto rege treugas, pacem vel concordiam celebrabit; nec de ipsis tractatum habebit, ad quod nos astrinximus sub ejusdem fidei sponsione. Caeterum de terminis terrarum nostrarum legaliter distinguendis et distinctis in pace et concordia observandis, taliter duximus ordinandum, etc.
EPISTOLA XXXII. Rudolphus quemdam principem certiorem facit de obtenta insigni a rege Bohemiae victoria. ( An. Dom. 1278, cod. Rud. XXXII.) (0788A) ARGUMENTUM.--Nuntiat amico principi insignem de Ottocaro victoriam ab se ac foederato rege Hungarorum reportatam, cum Ottocari plurimaeque Bohemorum nobilitatis caede. Tantum de potentissimo hoste triumphum uni Deo acceptum referri, cujus clementia in extremo periculo morti ereptus fuerat. Ipsi et beatae Mariae virgini gratias referendas.
Quantis opprobriis et probrosis injuriis indesinens reipublicae disturbator quondam Ottocarus rex Bohemiae illustris nos impulerit, ut ad ejus conatus nefarios refrenandos manum nostrae potentiae levaremus, nemo te novit melius, nemo vidit apertius quam tu, princeps charissime, qui conspirationes quas idem rex adversus nostram salutem fecerat, insidiarum jacula quae tetenderat, laqueos quos absconderat, non ignoras. Et quoniam de torrente tanti discriminis (0788B)aliquando nobiscum laqueos amaritudinis, haustus felleos accepisti, dignum credimus ut et nunc laetificatus 418 ex nostra triumphali victoria feliciter satieris, postquam rei gestae perceperis ex his nostris litteris qualitatem. Scias itaque quod nos feria quinta proxima post festum beati Bartholomaei apostoli eo loco locavimus castra nostra, quo a tentoriis dicti regis Bohemiae vix ad spatium dimidii milliaris Teutonici distabamus. Mane vero sextae feriae subsequentis, una cum dilecto filio nostro rege Hungariae procedentes, cuneos acierum nostrarum adjunximus hostium stationi, sicque hora diei quasi sexta inter nos gravis pugna committitur, in qua dictus rex Bohemiae, more strenui pugilis viriliter se defendens, tandem victus occubuit, non a (0789A)nostra virtute prostratus, sed Deo potius impugnantes rempublicam subito expugnante collisus. In quo etiam bello nobiles regni Bohemiae potiores aut mortui gladio ceciderunt, aut victi certamine, dum se ad praesidium fugae converterent, ab insequentibus sunt detenti. Verum cum ex veris et certis indiciis nobis constet quod non nostra sed summi Dei vitam nostram in tanto discrimine misericorditer protegentis potentia triumphavit, praesentem praeclaram victoriam illius titulis et honori ascribimus, qui ad nostrae humilitatis angustias finiendas, immensae clementiae suae misericordes oculos tunc misericorditer inclinavit, dum extremae necessitatis periculum imminebat,. Tu igitur, princeps charissime, grates Altissimo 419 referas, et ad laudes gloriosae Mariae virginis cor revolvas, quorum praesidiis vita nostra morti proxima salva substitit, et honor Romani imperii miserabiliter incurvatus virtute mirabili respiravit.
EPISTOLA XXXIII. Idem Rudolphus eamdem victoriam summo pontifici Romano significat. ( An Dom. 1278, cod. Rud. XXXIII.) (0789B) ARGUMENTUM.--Nicolao III summo pontifici insignem eamdem victoriam enuntians, de Bohemorum regis perjurio, ac de pugnae hujus extremae causis certis, certoque principio diligenter disserit.
Intimandum fore credimus apostolicae sanctitati, quis eventus finiverit litem illam, qua quondam illustris rex Bohemiae infatigabilis reipublicae fatigator, nostraeque salutis et vitae notorius persecutor (0790A)se adversus nos, et Romanum imperium improvide elevavit, post praestita nobis et ab ipso male contempta fidelitatis et homagii sacramenta. Dictus siquidem rex in festo Pentecostes proxime praeterito, contra terras imperii castra movens, ipsasque 420 rapinarum et incendiorum vastitati subjiciens castra quaedam et oppida hostiliter expugnavit. Tot et tantis damnosis injuriis, et probrosis contumeliis, et contemptibus nos impellens, quod ad statum reipublicae defendendum, cujus idem rex pene suffoderat fundamenta, oportuerit saltem sero gladii nobis a Deo commissi educere potestatem. Sic itaque in crastino beati Bartholomaei (festo) nos et filius noster Ludovicus rex Hungariae eo loco locavimus castra nostra, ubi ab exercitu regis Bohemiae vix ad milliare Teutonicum distabamus. Mane vero sextae feriae subsequentis aeterni Dei auxilio invocato processimus, signisque belligeris elevatis eo pervenimus, ubi rex Bohemiae dispositis aciebus finem (0790B)praelii exspectabat. Illic milites utriusque, dum signa hinc inde prospiciunt, fero impetu glomerantur in unum, illic de virium paritate inter nos strictis ensibus disputatur. Tantus quoque inerat parti utrilibet triumphandi affectus, ut morte victoriam comparare et vivere moriendo rem dignam et debitam quilibet aestimaret. Illic milites strenui equorum ungulis substernuntur, illic tanto sanguine humano terra perfunditur, ut nedum pugnantibus, sed et pugnae duritiam intuentibus vitae taedium esse posset. Tandem vero militia nostra non sua, sed omnipotentis Dei virtute praevalens, milites regis Bohemiae in vicinum amnem impulit, ubi fere omnes aut gladio interempti, aut flumine suffocati, aut capti, ab hostibus defecerunt. Sicque fugae praesidium paucis profuit, (0791A)nam fere omnes apud nos [aut] capti, aut mortui remanserunt. Licet autem rex praedictus 421 militum suorum agmina dissipata videret, seque fere ab omnibus derelictum, adhuc tamen victricibus signis nostris cedere noluit, sed more et animo giganteo virtute mirabili se defendit, donec quidam ex nostris militibus ipsum mortaliter vulneratum una cum dextrario dejecerunt. Tunc demum ille rex magnificus cum victoria vitam perdidit, quem non nostrae potentiae fortitudo, sed Dei excelsi dextera causam nostram misericorditer judicans interemit. Nos igitur haec et alia beneficia ab eo qui eadem nobis contulit humiliter cognoscentes, et ad laudem et gloriam sui sanctissimi nominis referentes, ad omne illud quod gratum altissimo regi Dei filio Jesu Christo esse sciverimus, devotiori promptitudine nostram sollicitudinem convertemus.
EPISTOLA XXXIV. Rudolphus victor indulget Ottocari victi liberis. ( An. Dom. 1278, cod. Rud. XXXIV.) (0791B) ARGUMENTUM.--Pars diplomatis, quo Rudolphus clementiam suam, optimorum principum exemplo, in pupillos Bohemiae regis liberos demonstrat, suamque iis gratiam et dilectionem elargitur.
Rudolphus, etc. [Dei gratia Romanorum rex semper Augustus], omnibus in perpetuum. Divi principes, qui divino nutu terrenum imperium tam armis quam legibus direxerunt, illam sibi virtutem, quasi proprie propriam attraxerunt, 422 ut non minus victis parcere et prostratis pie compati quam rebelles vincere et superbos reprimere cogitarent. Sicque reipublicae victricem potentiam misericordia temperabant, sic quoque terribiles hostibus et devotis amabiles se fecerunt. Horum principum et majorum nostrorum vestigiis inhaerere volentes, ad pupillos quondam Ottocari [Ottogari] illustris regis Bohemiae oculos nostrae mansuetudinis clementi (0791C)intuitu convertentes, ipsis pueris gratiae nostrae gremium, plenique favoris securum refugium aperimus, etc.
EPISTOLA XXXV. Privilegium civitatis Brunensis in Moravia. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. XXXV.) ARGUMENTUM.--Libertates, consuetudines, jura, (0792A)privilegia, ab Ottocaro approbata Brunensi civitati Moraviae, rata habet, nonnullis eorum ampliatis. Rerum et personarum immunitatem perpetua sanctione roborat. Judaeos civium oneribus fore obnoxios juxta consuetudinem decernit.
Romani vires imperii pietate potius quam tyrannide dilatare volentes illis venas clementis veniae liberaliter aperimus, qui ad portum nostri refugii veniunt gratiam petituri. Hinc est quod nos dilectos fideles nostros cives Brunenses, qui seipsos et ipsam civitatem nostro potentatui humiliter subjecerunt, ad plenitudinem nostri favoris et gratiae gratiosa colligimus voluntate, eisdem civibus tenore praesentium hujus dimissi [ Fors., hinc dimissis] confirmantes omnes et singulas 423 libertates, jura, privilegia et consuetudines, quae, vel quas ex indulto quondam Ottocari illustris regis Bohemiae sine contradictione cujuslibet tenuerunt. Ex quibus aliquas gratias ipsis factas praesentibus ampliamus. In primis (0792B)volumus, ut telonium quod ad usus civitatis ejusdem dictus rex octo annis continuis, ut dicitur, deputavit, duodecim annis continuis ad usum civitatis petineat, ad gratiam dicti regis annos quatuor apponentes. Hoc etiam statuimus, ne praedicti cives per diversas civitates et loca imperii pro suis necessitatibus transeuntes, praetextu damnorum vel promissionum a rege Bohemiae cuicunque factorum per aliquem pignorentur in facultatibus vel personis. Illam etiam gratiam qua per terras Bohemiae et Moraviae sine solutione telonii hactenus transierunt, ratam perpetuo robore volumus permanere. Caeterum si praedicti cives probaverint legitimis documentis, quod duae villae Curin et Streletz ipsis per regem Bohemiae pro marcis trecentis et quinquaginta pignori fuerint obligatae, nos eidem obligationi centum quinquaginta marcas apponimus, et sic pro quingentis marcis nexu pignoris tenebuntur. Insuper areae quae ad usum civitatis antiquitus pertinebant (0792C)ad ejusdem civitatis commodum revertantur sine praejudicio alieno. Ad haec perpetua sanctione statuimus, ut nullus baronum seu nobilium terrae infra muros civitatis in rebus aut personis civium aliquam violentiam perpetrare praesumat. Cordi quidem nobis est, ut quaecunque immunitas vel libertas eisdem civibus a munificentia regum Bohemiae est collata et integra adhuc observata, jure perpetuo roborata (0793A)subsistat, nec cujusquam ausu temerario ad injuriam nostri culminis temeretur. De Judaeis quoque taliter judicamus, ut in civitatis oneribus una cum civibus sustinendis servatas hactenus consuetudines non offendant .
424 EPISTOLA XXXVI. Rudolphus regem Hungariae certiorem facit de statu Bohemiae et Moraviae. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. XXXVI.) ARGUMENTUM.--Ladislao Hungariae regi, quem merita effert laude ob validum auxilium in extremo conflictu cum Ottocaro, omni asseveratione affirmat, nec foedus, nec amicitiam, quoad vixerit, defecturam. Episcopum Olomucensem et proceres Moraviae sibi et imperio homagium fecisse coram religiosis, qui de statu etiam Bohemiae illum instruent. Hinc suos obsides ei restitutum iri commutatione nobilium Bohemorum existentium apud (0793B)Hungaros. Joannem et fratres utrique olim infensos se noluisse in suam gratiam et patrocinium recipere, neque id facturum deinceps, nisi eisdem, miseratus ipse, indulserit: imo secum ulturum injurias, si id maluerit.
Magnifico principi, etc. Rudolphus, etc. Luminosa sunt opera probitatis quibus vestra regia celsitudo tempore quo oportuit nobis contulit experiri certae societatis vestrae plenam constantiam et immaculatae fidei infallibilem veritatem, nec non ut amodo discernamus ab aliis [ Fors., discurramus apud alios], quid de vobis praesumere debeamus, cum vestrae fidei certitudo apud nos fidis operibus sit probata. Meruit quoque juvenilis animi vestri valida fortitudo, ut dum de nostris fautoribus et amicis nobiscum late conferimus, vos aliis omnibus praeferendum prae caeteris diligamus. Et licet dilectus nobis quondam N. illustris filiae nostrae sponsus, ut dicitur, cursu, proh dolor! nimis praepeti metam transiverit brevis vitae, nostrae tamen societatis et (0793C)amicitiae vobiscum initae fundamentum immobile dum vixerimus permanebit. De quo, fili et amice charissime, certa vobis sit et indubitabilis certitudo. Sane viri religiosi, viri utique vestri honoris fervidi zelatores, de processu nostro in regno Bohemiae habito clare vos instruent, in quorum praesentia vener. Olomucensis episcopus, et quidam barones Moraviae nobis et Romano imperio 425 fidelitatis homagia praestiterunt. Quamvis autem facile nobis esset tam regnum quam pueros extremae subjicere vastitati, multis tamen salubrius et Deo gratius videbatur, (0794A)ut ad vestrum et nostrum propositum consequendum, sine tot hominum et maxime puerorum perpetuo exterminio veniremus. Nec dubitet regia celsitudo, quod sive fiat, sive deficiat vobis dicta assignatio puerorum, vestrum in hac parte negotium fideli constantia sicut nostrum proprium prosequemur ; et quia quidam Bohemi nobiles a vestris baronibus detinentur per quos posset rerum vestrarum restitutio de facili promoveri, serenitati vestrae consulimus et ex animo supplicamus, quatenus pro liberatione quatuor personarum dignemini laborare; quarum absolutio vestrae et nostrae ut diximus voluntati. . . . . Caeterum Joannes comes nos multum solicitat, ut sibi factam nobis injuriam ex animo remittentes, ipsum volentem ad nos divertere sub protectionis gratia colligamus: cui aliud non curavimus respondere, quam quod regis et regni Hungariae indevotos ad servitia nostra colligere dedignamur. Quod si forte dicti Joannis et fratrum suorum excessibus (0794B)dignatio vestra regia dignum duxerit misereri, attente petimus ut damnorum nostrorum innumerabilium per ipsos nobis hostiliter illatorum mentio habeatur. Certos quoque vos reddimus, quod eosdem sine vestro expresso beneplacito nullatenus colligemus, sed si de vindicta communis injuriae cogitare curabitis, utilitatem nostri fidelis et potentis auxilii in his et in omnibus aliis sentietis.
426 EPISTOLA XXXVII. Summo pontifici Romano Rudolphus scribit, et Ecclesiae Romanae quaecunque hactenus ab ipso postulavit, liberalissime concedit. ( An. Dom. 1277, cod. Rud. XXXVII.) ARGUMENTUM.--Nicolai III hauddum consecrati epistolae, praedecessorum suorum repetita per Nuntios et apostolicas litteras singillatim renovanti, reponit, se quantocius obsecuturum filiali obedientia. Se et imperium sanctae sedi submittit. Orat ut legatos (0794C)suos de coronatione, societate cum Carolo Siciliae rege, caeterisque negotiis acturos benigne audiat et dirigat. Ac denique clerum, quem nuper liberalissimum expertus fuerat, ejusque causas omnes ei prorsus vehementer etiam atque etiam commendat.
Sanctissimo, etc. Rudolphus, etc. Sincerae devotionis integritas et affectus congrui promptitudo, quae circa sacrosanctam Romanam Ecclesiam matrem nostram piissimam pridem in pectore nostro tenaciter radicata coaluit, nunc novissime his diebus, quibus (0795A)nobis et Christiano populo providentia summi patris de apostolico patre providit ad votum, sic pullulat et excrescit uberius, sic in omnem justitiae semitam nostrae mentis interiora convertit, quod non solum in nobis mali suspicio, qua nos eadem mater Ecclesia poterat habuisse notabiles, jam perfecte rescinditur, sed et omnis mali species, quae in re gesta oculata conjecturatione perpendi potuerat, ut intentio filialis, quae nunquam revera declinavit 427 in devium, claro clarius elucescat, in patris aspectibus penitus amputatur. Ecce igitur universa et singula quae a nobis hactenus alma mater Ecclesia postulasse dignoscitur tam per nuntios quam per litteras speciales, applausu benevolo et assensu gratuito liberaliter approbantes, in his et omnibus (0796A)aliis concepimus apostolicis beneplacitis aequanimiter conformare, supplicantes humiliter vestrae clementissimae sanctitati, quatenus nos, et creditum coelitus nobis imperium ad honorem Altissimi et salutem populi Christiani dignemini provida dispensatione dirigere, nec non apostolicae gratiae beneficio confovere. Porro industrios et prudentes viros N. et N. ad beatitudinis vestrae pedes fiducialissime destinamus, ut super principali negotio, super amicitia inter nos et inclytum N. juxta providentiae vestrae consilium, si hoc voto nostro consideat, solidanda, et super omnibus aliis reipublicae Christianae negotiis, quae per vestrae pietatis industriam promoveri desiderant, nutus vestri fotamine dirigantur. Idcirco petitiones nostras et etiam specialiter 428 (0797A)clericorum nostrorum, qui gratis et fructuosis obsequiis nobis valde se placitos exhibent ac acceptos, seu quae ministerio nuntiorum ipsorum eosdem vestrae (0798A)sanctitati proponi contigerit, exoptatae propitiationis vestrae dulcedine petimus efficaciter exaudiri.
429 LIBER TERTIUS. (0797) EPISTOLA PRIMA. Sacri Romani imperii electores confirmant donationem Annae imperatrici primae uxori factam a Rudolpho imperatore. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. I.) (0797B) ARGUMENTUM.--Sacri Rom. imp. electores ratam habent donationem mille marcarum annui reditus a Rudolpho rege Romanorum factam Annae reginae (0797C)uxori suae ex castris, terris et possessionibus suo arbitratu deputandis, modo earum custodes jurejurando promittant, regina obeunte eos reditus ad jus imperii restitutum iri.
Virtutum candor eximius et laudanda praesentia bonitatis, quibus inclyta domina nostra Anna regina praedicabiliter adornatur, ex suae nos delectamento fragrantiae taliter recreando gratificant, et gratificando delectant, quod ad ipsius honorem et commodum ampliandum libenter assurgimus, et ad cuncta, quae sibi in salutem proficiant, liberaliter invitamur. Hinc est quod nosse vos volumus universos, quod nos una cum aliis nostris coelectoribus in hoc (0798B)motu voluntario consentimus, et plenum ac liberum impertimur assensum, quod serenissimus dominus noster Rudolphus inclytus consors thori sui eidem dominae nostrae in bonis, castris, terris, et possessionibus aliis usque ad mille marcas auri redditus in locis sibi opportunioribus, ubi et expedientius viderit, valeat assignare, ab ipsa domina nostra ad tempora vitae suae pacifice possidenda; 430 ita tamen, quod custodes castrorum, terrarum, possessionum hujus (0798C)modi, ad hoc jurejurando se obligent, quod mox ipsa domina nostra Anna regina inclyta sublata de medio, eadem bona ad proprietatem et jus imperii fideliter restituant et reducant.
EPISTOLA II. Civitas quaedam Rudolpho gratulatur de prosperis successibus. ( An. Dom. 1277, cod. Rud. II.) ARGUMENTUM.--Cum ad remotas imperii provincias fama pervenisset, Rudolphum suam in potestatem redegisse Austriam et caeteras provincias, civitas quaedam fidelis subdita regi gratulatur de prospero (0799A)eventu, felicioremque ominans, demisse orat, ut scriptis ad se litteris rei veritatem significare non dedignetur.
Excellentissimo, etc. N. Civitas promptissimum devotae fidelitatis obsequium. Quantas possumus omnipotenti Deo gratias agimus, quod ad regiae respiciens causae justitiam donare voluit, prout audivimus, ut serenitatis vestrae consiliis atque actuum processibus prospera cuncta succedant. De quo devotionis et fidei nostrae credulitas ad hoc, quod desiderat, facile applicata, conceptis gaudiis in laetitia reflorescit, ardenter appetens fructum notitiae certissimae 431 veritatis. Quapropter vestrae dominii majestatis devotione reverendissima supplicamus, quatenus de processibus et successibus vestris quos utinam providentiae divinae justitia bene promovendo, custodiat et perducat ad melius, velitis avidam nostrae devotionis fidem scripti veritate regii declarare, ut gaudium quod in auditu concepit prona devotorum credulitas, (0799B)in portum certitudinis optatae perducat infallibilis vestrae veritas majestatis, cujus est de nobis praecipere ac vetare, atque statuere sicut libet, quibus promptum est, et erit omnia jussa capere, atque pro posse perficere, quaecunque metuendae majestatis mandatum injunxerit, nullatenus negligendum.
EPISTOLA III. Ejusdem cum superiori epistola argumenti. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. III.) ARGUMENTUM.--Alia civitas audita insigni victoria de rege Bohemorum rebellare auso adversus Rudolphum justissimum principem, eidem se gaudio exsultare significat ob recentem triumphum, summaque cum devotione illum orat, ut sibi de tantae ejus gloriae certissimo nuntio sollicitae, regias litteras mittere dignetur.
Serenissimo, etc. N. Civitas ad cuncta obsequia se paratos. Necesse habet, inconcussum esse (0799C)veritatis divinae promissum, et omnis potentia ad nihilitatem conteritur, quae contra nutum summi principis communitur. Scriptum est enim, quidquam maligni non posse adversari justo regi cum sederit super sedem, et est Spiritus Dei qui loquitur, adversus quem frustra se attollere omnis arrogantia congrassatur. Audivimus, justissime rex, quosdam in rebellionis audacia contra majestatem regiam praesumpsisse, et conatos fuisse sedi justitiae adversari; quos excellentia vestra triumphaliter superando subegit, ad planum sedavit obicis asperum, fecit dura mollescere, ac inimicas elationes cornua stabilia non habere. Super quibus corda nostra conceptis gaudiis adimplentur, et 432 non desinunt in felicitate regia reflorere, tripudiorum recentibus ornamentis. Hic est namque praecipuus nostrae mentis ardor, haec intimorum votiva, ut sublimitas vestra cunctis septa prosperis incrementis assiduis condensetur. Verum quia efficacius declarata plus (0799D)valent, et laetius principis assertio gloriosa subintrat, sacrae regiae majestati devotissime supplicamus, (0800A)quatenus de processibus, quibus providentia divina suppeditat, velitis aliquid iutimare, per quod avida vestrarum exaltationum nostra devotio inter adeptos laetae tranquillitatis modos tutissime foveatur.
EPISTOLA IV Committit cuidam defensionem monasterii devastati. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. IV.) ARGUMENTUM.--Rudolphus abbatis N. precibus motus, qui plures monasterio suo illatas esse injurias querebatur a perversis hominibus, monasterium istud, fratres, res, et personas ad idem spectantes committit N. juxta abbatis desiderium, regia auctoritate illi mandans, ut nulli deinceps molestiae obnoxium esse permittat.
Imperatoriae dignitatis diademate ac dextera fortitudinis manus sceptrigerae insigniis renitentes, dum rimamur mentis nostrae secretarium, revolventes, quid unctio, quid sceptrum, quid corona regia (0800B)significet divinitus nobis data, in sacrae delibutionis oleo, quo armi regii sunt peruncti, clementiam, seu misericordiam in afflictos et attritos exercendam, in corona praeeminentiam, in sceptro potestatem defendendi oppressos per fortitudinis dexteram intelligimus, colligimus et perpendimus evidenter. Quapropter cordi nobis est omnes Romano imperio subditos, praesertim autem ecclesias et ecclesiasticas personas ab insultibus maleficorum quorumlibet protegere, et ad reprimendam perversorum astutiam consurgere toto posse. Sane honorabilis vir N. abbas monasterii N. ad nostram venit praesentiam, nobis lamentabiliter conquerendo, 433 quod quidam, maligni spiritus seducti impulsibus, Deum non timentes, nec homines reverentes, ejus monasterium in suis hominibus et possessionibus per rapinas et spolia multis injuriis affecerunt. Timens igitur idem pater venerabilis, et praeteritorum eventibus conjecturam pessimam futurorum, (0800C)nostrae majestati humiliter supplicavit, ut praedictum monasterium tuae devotioni committeremus cum omnibus suis defendendum ab incursibus malignorum. Nos itaque ipsius precibus inclinati tuae fidei puritatem praesentibus duximus requirendam, regia nihilominus tibi auctoritate mandantes et concedentes, quatenus praedictum monasterium fratrumque conventum, homines, ipsorum possessiones, bona mobilia et immobilia, nec non omnia ad ipsum monasterium pertinentia vice nostri manuteneas, protegas, defendas, nec permittas ex nunc et in antea ab aliquo indebite molestari.
EPISTOLA V. Rudolphus regi Franciae de contracta cum ipso affinitate congratulatur ( An. Dom. 1279, cod. Rud. V.) ARGUMENTUM.--Cum per nuptias a Nicolao III conciliatas Clementiae filiae suae cum Carolo Martello (0800D)Caroli regis Siciliae nepote, affinitatem optatam contraxisset cum inclyta domo Franciae, laetabundus (0801A)Philippo III regi officiosissimis litteris rem significat, suam benevolentiam opportune utilem fore promittens.
Inter caetera quaelibet augustalium titulorum insignia nobis attributa divinitus, inter multa votivae felicitatis auspicia, quibus dextera Domini latera nostra circumdedit, incessanter id animo nostro revera suavitatis arrisit in osculo, id immensae laetitiae poculo nostra praecordia fecundavit, quod inter nos et vos, in quem utique proavita strenuitas vires et animos propagavit, affinitatis amicae connubia sunt contracta. Quae quidem eo indissociabilius, 434 eo indisjunctius semper servare non solum, sed et corroborare disponimus, quo cum inclyta domo Franciae couniri nos desiderabilius delectat. De nobis igitur quaesumus regia celsitudo fiduciae plenioris ex litterarum nostrarum affatibus argumenta suscipiat, quod in opportunitatibus vobis nostra sollicitudo non deerit, sed ad cuncta (0801B)quae vobis honoris et gloriae incremento cessura noverimus, se officiose benevolam et ultroneam exhibebit.
EPISTOLA VI. Rudolphus scribit civitati cuidam fidelitatem ejus laudans. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. VI.) ARGUMENTUM.--Civitati Tusciae, quae suam fidem testata erat erga Romanum imperium, respondet, se eam magnopere commendaturum Romano pontifici, mittitque ad eam legatum, qui suo nomine nonnulla proponet in exsecutionem mittenda.
Rudolphus, etc. Litteras vestras quas regio culmini direxistis affectione benigna suscepimus, vestrae devotionis et fidei quam ad sacrum imperium geritis expressivas. Sane memorabilem probitatis vestrae constantiam, quae vos in agendis imperii decoravit pro sua commendatione prosequimur circa (0801C)ea quae vestrae quietis vestrique provectus augmenta respiciunt, vigilanter intendere disponentes, apud sanctissimum patrem nostrum dominum summum pontificem, ut paternae benevolentiae vobis praetendat umbraculum, curas nostras et operas, quantum (0802A)poterimus impensuri. Porro universitatis vestrae prudentiam exhortamur 435 attentius et rogamus, quatenus N. familiari dilecto super his quae vobis nostro nomine proposuerit, fidem adhibere non dubiam et effectus congrui beneficium impertiri velitis, ut propter hoc vobis ad cuncta quae vobis profutura noverimus semper specialiter astringamur
EPISTOLA VII. Rudolphus dolet quemdam terram suam transiisse incognitum. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. VII.) ARGUMENTUM.--Principi amicissimo suaviter succenset, quod per Austriae provincias currendo pertransiens, mutuo utrumque solatio collocutionis orbaverit. Legatum mittit mutuae excusationis interpretem.
Rudolphus, etc. Quod transitus vester per terrae (0802B)nostrae districtus tam clandestinus exstitit et festinus, ut nobis vestrae visionis et allocutionis amabili recreari solatio non liceret, id non levem nobis materiam conturbationis intrinsecae generavit, ut pote cum quo unum cor et eamdem fore animam placide nos delectat. Eo etenim vehementius dolemus super eo, quo amplius et vos affectasse confidimus, nostra potiori praesentia frui versa vice. Ut igitur hinc et inde super his excusationis amicae remedicabile beneficium intercedat, ecce quod N. credentialis, etc.
436 EPISTOLA VIII. Rudolphus contrahit cum cardinale quodam amicitiam. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. VIII.) ARGUMENTUM.--S. R. E. cardinalem, cujus nomen in Germania ore omnium celebrabatur, tanquam consilio, et auctoritate apud sanctam sedem plurimum valentis, et quicum rarum habuerat commercium litterarum, ut frequentius deinceps habeat, (0802C)ad suam necessitudinem adjungere optat, seque illum brevi coram allocuturum sperat.
Venerabili, etc. Rudolphus, etc. Tot et tanta de virtuosis actibus vestris apud nos rumorum invaluere (0803A)praeconia, tot et tantis alma mater Ecclesia vestrae praedicabilis famae, vestri ministeriosi consilii decoratur insigniis, et auctoritatis eximiae titulis adornatur, quod plurimum nos delectat familiaritatis alternae vobiscum inire solatia et affectuum mutuorum conformi dulcedine. . . . . Licet igitur hactenus vobis locorum inhabilitate distantibus, rara nostrae salutationis epistola nostrae mentis interiora suggesserit, licet non crebra litterarum vestrarum allocutione fuerimus recreati, spei tamen conceptae de vestra benevolentia rivulus manare non desinit, sed augmento continuo fecundatur. Nos enim deinceps, opportunitate captata, non solum vos litteris visitare disponimus, verum in proximo, duce Altissimo, vobis praesentialiter offerre nos, ut gratae dilectionis affectio successivis concreta profectibus in profusos et proficuos gratiosi germinis palmites adolescat. Ecce igitur honorabilem, etc.
437 EPISTOLA IX. Rudolphus scribit cardinali se ipsi commendans et negotia imperii. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. IX.) (0803B) ARGUMENTUM.--Oratorem, sive procuratorem suum apud sanctam sedem ab omnibus legatis Roma redeuntibus multa laude affectum, spe praemiorum allicit, ac regiae gratiae et benevolentiae lenocinio alacritatem addit, ut ad sua et imperii negotia laudabiliter pergat.
Rudolphus, etc. Honorabili, et prudenti viro N., etc. Nuntiorum nostrorum pro diversitate temporum de Romana curia redeuntium increbrescens et fida relatio laudes fidei vestrae purissimae, quam ad nos et imperium animo geritis indefesso, in comitatu regio tam profuso praeconio texuit et diffudit, quod vestrae gratae devotionis obsequia mente sedula recensentes, ad ea ferventer allicimur, quae honoris (0803C)vestri pariter et vestrorum accessura noverimus incremento. Vestram igitur honestatem affectu plenissimo duximus exhortandam, quatenus de benevolentiae nostrae privilegio gratioso securi, laudabilis vestri propositi curas et operas circa nos et nostra negotia laudabilioris continuationis officio prosequi non cessetis .
438 EPISTOLA X. Cives Leodienses conqueruntur de quibusdam clericis. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. X.) (0804A) ARGUMENTUM.--Cives Leodienses conturbati ob privilegium clero civitatis antiquitus concessum, et a Rudolpho renovatum ac declaratum, quod nuper publicatum ab eodem fuerat: eo siquidem civitatis et provinciae totius leges ab ejusdem Rudolphi praedecessoribus conditae subvertebantur; ad eum confugiunt queribundi circumventionis obtentu, ut quoniam conditor legis ipse est ejusdem interpres et castigator, paci publicae civitatis et provinciae consulat, privilegium illud abrogando.
Serenissimo domino suo cives Leodienses, etc. Quia Dei, a quo omnis potestas egreditur, ordinatione summa reipublicae potentia vestrae dignoscitur clementiae attributa, ut per vestrae magnitudinis vigorem conservetur justitia, et injuriae exstirpentur, (0804B)fidelium debilitas relevetur, et fortium rebellio comprimatur, omnia justo legum libramine in Salvatoris servitio dirigendo, ad majestatis vestrae clementiam de penultimis Romani imperii finibus recurrentes, sub vestrae gratiae confidentia speciali celsitudini regiae duximus non absque dolore et perturbatione cordium intimandum, quod honorabiles viri clerus civitatis N., licet ipsum omni qua possumus veneratione colamus, civitatis tamen et totius patriae nostrae quietis et pacis impatiens, cum de illis nihil suspicaremur adversi, quoddam privilegium hactenus inauditum a vestra magnificentia sibi, ut asserunt, innovatum, confirmatum, seu etiam declaratum nuper apud nos fecit in multorum praesentia publicari. Quod perceptum et in publicationem deductum, quamvis tanquam improvisi tonitrui ictibus et fulminis terrore attonitam turbam turbaverit universam, ipsum tamen propter vestri venerationem felicis nominis audivimus reverenter, ipsiusque recepta copia, et deliberatione (0804C)super hoc matura praehabita, quia per idem si dici debet privilegium, tota lex civitatis et nostrae patriae pene 439 penitus absorbentur, et decoloratur status nostrae patriae generalis ab antiquis temporibus a vestris divis praedecessoribus ordinatus, post diversa consilia habita cum sapientibus et colloquia in communi, nostra deliberatio tandem in hoc (0805A)resedit, quod quia ejus est legem interpretari, vel emendare, cujus est condere, ad vestrae majestatis audientiam, quam in hac parte calliditate impetrantium credimus circumventam, sub certa forma duximus communiter et solemniter proclamandum. Sperantes, et in Altissimo confidentes, quod cum vobis patuerit inconvenientia et pericula ex tali privilegio proventura, vestra provida et benevola sapientia remediis fidelium subjectorum invigilans, a tantis nos turbationibus et totius patriae gravaminibus relevabit, et ad statum pacificum et antiquum, amputatis noxiis novitatibus, salubriter omnia reformabit.
EPISTOLA XI. Rudolphus cives Maguntinos hortatur ad concordiam. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XI.) ARGUMENTUM.--A legato Moguntinorum admonitus simultatum inter cives et ministeriales, qui rem (0805B)armis decidere constituerant: simulque rogatus, ut regia objecta auctoritate imminenti conflagrationi occurrat, respondet prudentia et moderatione utendum, ut stricti enses ab aemulis deponantur. Eadem fini se deputasse G. comitem, ut consiliis cum eo communicatis incendium exstinguant.
Rudolphus, etc., civibus Maguntinis. Exortae discordiae odiosa turbatio, quae in finibus vestris seminaria suscipit simultatum, 440 per industrium virum N. regiae celsitudini nuper exposita, tanto duriori nos pungit compassionis aculeo, quanto graviora sentimus ex ea totius terrae discrimina suboriri, volentes ad exstinctionem ipsius incendii studia nostra libenter et liberaliter applicare. Sane visum est nobis expediens, et consulimus bona fide, quod tantae ruinae dispendia praecaventes, qui estis animalia oculata, in hujus casus articulo per modestiae semitam incedatis. Jusjurandum, quod cum ministerialibus inivistis, ea rectitudinis linea (0805C)directuri, quod juramenti forma super communi pace praehabita, prorsus aliqua laesionis injuria non tangatur, sed ministeriales eosdem ad pacis et concordiae unionem ferventer inducere satagatis. Sic enim salvis vobis et domibus vestris, poterit ignis vicinus parietibus applicari. Quia domus in conflagrationis medio constituta, etsi non consumatur incendio, infirmatur tamen, exhaustis compaginum viribus ad ruinam. Rogamus igitur et attentius exhortamur, quatenus mox prosilientes in medias exterminii partes, tantae scissurae discrimina studeatis innatae prudentiae moderamine reparare. Et ecce infra triduum post recessum nuntii vestri de nostra praesentia, nobilem (0806A)virum G. comitem propter hoc ad vestram praesentiam destinare proponimus ut ipsius cooperante consilio per vos stricti enses de altercantium manibus rapiantur.
441 EPISTOLA XII. Rudolphus de eadem concordia clero Moguntino scribit. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XII.) ARGUMENTUM.--Cleri Moguntini futura damna praevidentis precibus exoratus in eadem causa reponit, quod lubens efficacem navabit operam incendio illi praefocando, ut exitus brevi palam faciet.
Rudolphus, etc., decano et capitulo Maguntino. Tribulationum et calamitatum crudeles angustias, quibus bellicus impetus fines vestros invadere formidatur, tanto compassiviori nimirum commiseramur affectu, quanto ex his perniciosiora sentimus discrimina pullulare. Propter quod ferventibus vestris (0806B)allectionibus excitati ad stabile bonum concordiae, et ad exstirpanda totaliter germina simultatum libenter intendimus, efficaces et sedulas interponere partes nostras, prout auctore Domino, operis evidentia vos docebit.
EPISTOLA XIII Rudolphus providet cuidam domui regulari de ordine Poenitentium. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XIII.) ARGUMENTUM.--Aegre ferens domum religiosam mulierum poenitentium in spiritualibus et temporalibus male admodum administrari, S. R. E. cardinalem enixe orat, ut provisores removeri obtineat a summo pontifice, eamque domum provinciali fratrum Minorum committi cum facultate ingrediendi claustrum pro Ecclesiae sacramentis administrandis.
(0806C)Quia in civitate nostra N. quaedam est domus regularis de ordine Poenitentium, quae pati dicitur tam in spiritualium quam in temporalium provisione defectum, nos ipsi domui eo compatientes instantius, quo illius sexus infirmitas propior est ad casum, 442 paternitatem vestram affectione qua possumus amplissima deposcimus et hortamur, quatenus cum personae praefatae domus ex provisorum suorum, qui sibi [ibi] nunc praesunt, incuria, gravia possent suae famae suaeque salutis incurrere nocumenta, apud dilectissimum patrem nostrum dominum summum pontificem cum effectu dignemini procurare, quod ipsa domus ex provisorum hujusmodi inutilium (0807A)vinculis absoluta, de caetero provisioni provincialis fratrum Minorum, ut circa eamdem dexterae fiat Excelsi mutatio committatur. Ita quod ipsis personis in ordine pristino permanentibus Poenitentium, provincialis praedictus per se, vel fratres ordinis sui idoneos, visitationis, et correctionis officium in easdem valeat exercere, et liceat ipsis fratribus ad id provide deputandis ipsarum Poenitentium claustrum intrare ad ministrandum ecclesiastica sacramenta, cum fuerit opportunum.
EPISTOLA XIV. Quidam ex curia Romana commendat quemdam Rudolpho imperatori .( An. Dom. 1280, cod. Rud. XIV.) ARGUMENTUM.--Procurator regis Romanorum in urbe illi commendat N. optime de eo meritum in negotio coronationis, ut praemio atque honoribus ab eodem affectus exemplo aliis sit, quod cum (0807B)alacritate animi sequantur.
Serenissimo, etc. Ad incrementum vestrae gloriae pertinere dignoscitur, si apud vestram celsitudinem benemeriti commendati 443 recipiant suae praemia probitatis, quo exemplo caeteri de bono in melius animentur. Unde quia vir discretus N. nobis in exaltationis vestrae negotio fideliter astitit, et commendabilem se ostendit, honorem vestrum pro suis viribus promovendo, eumdem vestrae excellentiae quamplurimum recommendo, vestrae magnificentiae pro eodem supplicans studiose, quatenus ipsum, cum ad vos venerit, de regia clementia benigne recipere, et in omnibus gratiose dignemini pertractare, tam debitae justitiae quam gratiae vestrae effectum eidem liberaliter impendentes, ut tam ipse quam reliqui exemplo simili provocati ad magnitudinis vestrae servitium studeant festinare.
EPISTOLA XV. Episcopus quidam gravamina sui episcopatus Rudolpho exponit. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XV.) (0807C) ARGUMENTUM.--Episcopus multis a Rudolpho beneficiis affectus, adeoque maxime ei devinctus, aegre admodum ferens non posse eum prosequi ad solemnitatem coronationis, quod sua sedes alieno aere gravis ac finitimorum insidiis obnoxia erat, praeterea ipse privatis personae incommodis detinebatur; se excusat obsequio non defuturum post ejus reditum promittens.
Serenissimo domino N. episcopus salutem cum obedientia, omni reverentia et honore. De regalis (0808A)abundantia largitatis confiteor me quam plures gratias et concessiones datas liberaliter recepisse, quae me adeo sui efficacia convicerunt, ut quanquam ex debito subjectionis de fidelitate majestati regiae astrictus tenear, in hoc tamen dilatata voluntas debitum superat, et ejusdem respectu debitum ipsum, licet in se grande sit, pene nullius est momenti. Propter quod me, et mea, ac quidquid sum excellentiae vestrae 444 totaliter offero; non desperans apud Deum reperire gratiam, apud quem largitionum atque gratiarum abyssus altissima sibi sedem aptissimam collocavit. Postulo igitur humiliter, ut patienter attendens regia serenitas quae hic styli officio designantur, ex his me excusatum habeat, mihi parcat et deferat, suam mihi nihilhominus gratiam conservando. Sane cum ad creditum mihi episcopatum de novo personaliter advenissem, in novo adventu novum debitorum ingressus labyrinthum, a furore creditorum adeo undequaque sum oppressus, importune lacessitus, ut vix sufficiant tempora consiliis, (0808B)vix reditus suppetant, quibus fauces inhiantium compescere valeam, quibus possem clamores pestiferos reprimere creditorum. Hisque accedit infortuniis, quod nobiles circumvicini episcopatus mei violenter jura certatim occupant, jurisdictionem meam non solum impediunt, sed quantum in ipsis est, ipsam enervare funditus moliuntur. Qui mihi et Romano imperio quotidie multam possent generare molestiam, si non esset qui conatibus resisteret eorumdem. Quibus etiam cedit in mei adjutorium nocumenti, quod, etc. Propter quae et alia sic pecunia exhaustus sum, sic facultatibus denudatus, ut ad praesens reddar immobilis ad prosequenda promissa, caeteris insolubilibus alligatus, infirmitate corporis, quae mihi licet odiosa, indefessa tamen comes efficitur, his importunitatibus scrupulosis perturbationis et molestiae cumulum adjungente. Propter quae regia majestas in his mihi compatiens a via pro coronatione sua agenda, me misericorditer eximat, et meae (0808C)discat impotentiae misereri. Quoniam in felici regressu, cum assumpta triumphali corona redierit, vos visitabo personaliter, et grati impensa servitii, praeteriti temporis profecto non omittam redimere tarditatem.
445 EPISTOLA XVI. Commendat comitibus et baronibus, etc., noviter electum episcopum. ( An Dom. 1275, cod. Rud. XVI.) ARGUMENTUM.--Siffridum Coloniensem archiepiscopum Lugduno a Gregorio X sibi remissum commendatumque, (0809A)ut ad ecclesiam et dioecesim m maxime turbulentas id temporis, et in archiepiscopos suos injuriosas, non sine regia protectione transire permittat, comitibus caeterisque ita commendat, ut illum laedere perinde esse sciant, ac regiam majestatem offendere: obsequium fidelitatis tam sibi quam illi praestent, priscisque simultatibus in oblivionem amandatis tranquillam pacem deinceps colant.
Rudolphus, etc., universis comitibus, baronibus, etc. Infinitae misericordiae Deus tribulatam jam diutius civitatem et dioecesim H. compassionis et misericordiae contuens oculis, exclusis ac amotis bellorum ac aliarum adversitatum periculis, de pastore sciente, volente et valente memoratas civitatem et dioecesim depressas hactenus non absque culpis hominum, ut credimus, proinde relevare, et de honesto viro N. dignatus est misericorditer providere. Hic siquidem sanctissimo patri domino nostro notissimus, et quanto (0809B)notior tanto inde gratior, multae commendationis ad nos beneficia reportavit. Porro nos praedicti sanctissimi patris nostri 446 instructi monitis et mandatis, memoratum N. et ipsius ecclesiam cum omnibus sibi commissis, tum suae probitatis merito, tum pro charissimi patris nostri gratiosissimo interventu, specialis gratiae et favoris affectu prosequi cupientes, omnes injurias, si quas ipsum ex nunc sustinere contingeret, nobis volentes ascribere, ac dignantes ipsas prosequi tanquam nostras, quapropter vobis mandamus sub obtentu gratiae nostrae firmiter et districte, quatenus eidem N. electo principi nostro charissimo, membro sacri Romani imperii, tanquam vestro episcopo, intendatis in omnibus fideliter et devote, sicque vestrae fidelitatis obsequium tam apud nostram majestatem quam apud ipsius paternam providentiam mereatur meritum reportare. Vosque cum (0810A)ipso patre vestro in amoenitate pacis et tranquillitate mentis, nova succrescente gaudiorum materia abstersis lacrymis consistere valeatis.
EPISTOLA XVII. Privilegium civitatis Hallensis. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XVII.) ARGUMENTUM.--Rudolphus Hallensem Sueviae civitatem ob constans sibi et imperio praestitum obsequium regia munificentia libertate donat, ita ut cives utriusque sexus causas suas persequi, aut in judicium vocari extra civitatem Hallensem non possint.
Ad hoc ad supremae dignitatis apicem a supremo et primo regnorum omnium conditore cognoscimus nos vocatos, 447 quod cum cunctis sub tutela nostri regiminis constitutis in jure, sive exhibitione juris faciles debemus existere, et in gratia liberales, illis ampliorem gratiam et majoris gratiae plenitudinem (0810B)dignum ducimus impertiri, qui a nostris et imperii servitiis nullis adversitatum turbinibus avelluntur. Cum itaque dilecti filii N. civitatis Hallensis tam devota fidelitatis servitia nobis impenderunt et impendant, quod ipsorum preces apud nostram majestatem exauditionis gratiam et effectum ejus quem desiderant mereantur, nos ipsorum humilibus precibus inclinati, volumus, et pro speciali gratia hanc ipsis libertatem tradimus, traditam, et concessam auctoritatis regiae praesentis decreti munimine confirmamus, quod nemo civium civitatis Hallensis utriusque sexus extra civitatem Hallensem stare judicio compellatur, sive realis, sive personalis, seu alia contra ipsum quaecunque actio attemptetur. Imo si quis contra quemquam civium praedictorum quidquam habuerit actionis, illam coram judice civitatis ejusdem juris ordine prosequatur, etc. Nulli ergo, etc.
EPISTOLA XVIII. Rudolphus commendat Coloniensem electum pontifici Romano. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XVIII.) (0811A) ARGUMENTUM.--Siffridum canonice electum Coloniensem archiepiscopum multis effert laudibus apud pontificem Lugduni commorantem, oratque ut consecratum et sacro pallio de more ornatum ad suam sedem ingentibus obnoxiam calamitatibus quantocius mittat, nisi forte sublimiori loco exaltandum deliberaverit.
Inter caetera quorum nos pervigil cura sollicitat, quorum desiderabilis expeditio mentem nostram exagitat incessanter, illud revera tranquillo sanctae matris Ecclesiae statui, reformationi 448 divulsionis imperii, ac subsidio Terrae sanctae potissimum credimus expedire, quod ecclesiae regni Alemaniae destitutae pastoribus nova novorum sponsorum substitutione (0811B)refloreant, et provisionis optatae solatio recreentur. Inter quas utique quanto praesignius cunctis veneranda Coloniensis ecclesia renitet, quanto etiam graviorum persecutionum procellis impetitur, et immaniorum perturbationum calamitatibus impulsatur, tanto celerioribus indiget vestrae paternae provisionis auxiliis sublevari. Et quia N. laudabili perhibente testimonio plurimorum, a juventutis suae primitiis semper fuit caterva virtutum stipatus, honestaeque conversationis et vitae praeconio insignis; pro eo beatitudini vestrae piissime supplicamus affectu quo possumus ampliori, quatenus cum ipsa ecclesia scienter expostulet suo salutari regimine dirigi, et amabili sua praesentia confoveri, eumdem electum ad ipsam ecclesiam gubernandam quantocius destinare (0812A)dignemini ex innata paternae clementiae compassione celeriter expeditum, nisi forsitan ipsum sublimioris loci regimini, ad quod procul dubio reputatur idoneus, vestra pia circumspectio, suae multimodae probitatis obtentu decreverit deputandum. Speratur quippe certissime, quod per eum, velut per columnam immobilem fulcietur imperium, et in domo Domini idem electus nihilominus ut oliva fructifera germinabit.
449 EPISTOLA XIX. Rudolphus commendat Philippo regi Francorum monasterium Aureae vallis Cisterciensis ordinis .( An. Dom. 1276, cod. Rud. XIX.) ARGUMENTUM.--Rudolphus a Cisterciensibus coenobii Aureae vallis dioecesis Trevirensis rogatus, ut quoniam in imperii ultimis finibus constituti graves patiebantur molestias ab iniquis hominibus, sub regis Franciae patronicio eos poneret, eidem (0812B)regi petitiones monachorum exponit, eorumque votis plenissime obsecundat.
In regum thronis sublimibus, et quibuslibet aliarum tribunalibus potestatum, quae catholicae fidei fulgor illuminat, ubi praesertim locorum habilitate contigua vicinantur, ea praecipue debet votorum vigere conformitas, ea convalescere debet indissociabilitas animorum, ut alterutrius imminente dispendio, effectivo compassionis alternae solatio recreentur. Quod utique, quia vestrae serenitati libenter offerimus vobis, et vestris [in] opportunitatibus profuturum, idipsum a vobis sub firmae spei fiducia non immerito vice reciproca praestolamur. Sane porrecta nobis religiosorum virorum N. et N. abbatis, et conventus Aureae vallis Cirsterciensis ordinis petitio (0813A)continebat, ut cum ipsis a Romani imperii 450 corde valde sepositis, et in extremis finibus ejusdem imperii constitutis sub imperialis protectionis umbraculo respirare non liceat, malignorum in eos protervia saeviente, apud vos eisdem dignaremur assistere, quod eorum quieti et paci velletis intendere cum effectu [affectu]. Quia igitur de regali vestra benignitate confidimus quod [in] indito coelitus vestris praecordiis a clarorum vestrorum progenitorum propagatione sincerae devotionis ardore, super hoc pio negotio curas vestras et operas nostris desideriis applicetis; celsitudinem vestram attente duximus exorandam, quatenus divinae pietatis intuitu, ordinisque reverentia, et pro vestra salute, praedictis abbati et conventui, juxta continentiam privilegii quod ipsis concessisse dignoscimur, in omnibus possessionibus, hominibus et personis, juribus atque rebus quibuslibet universis, quocunque nomine censeantur, et ubicunque locorum in imperio consistant, (0813B)nec non super omnibus libertatibus sibi per quoscunque concessis, contra quoscunque praedicti imperii, cujuscunque conditionis existant, qui adversus eosdem violenter aut injuriose proterviant vestrae gratiosae defensionis et opportunae protectionis auxilium, patrocinium, et levamen ex regia benignitate dignemini tam libenter quam liberaliter perpetuo impertiri. Hoc enim proculdubio vobis cedet ad meriti cumulum apud Deum, et apud homines ad magnifici nominis incrementum, si dictum monasterium et personas in jure suo manutenueritis, eorumdem injuriatores, 451 malefactores [eorumdem adjuratores, male fautores], violentos praedones, et oppressores ubique locorum in imperio, tanquam vestros subditos poena plectentes condigna.
EPISTOLA XX. Rudolphus revocat et irrita facit omnia contraria superiori epistolae privilegia concessa et concedenda. ( An. Dom. 1277, cod. Rud. XX) (0813C) ARGUMENTUM.--Cum subreptitia et obreptitia quaedam privilegia ostentarentur contraria praedictae subjectioni, Rudolphus tam prius concessa quam deinceps concedenda, quae cum eadem pugnent, irrita esse declarat nulliusque roboris.
Quia meminimus nos illustrem et magnificum principem dominum Philippum Francorum regem interpellasse per litteras speciales nostra regali auctoritate munitas, ut religiosis viris abbati et conventui monasterii Aureae vallis Cisterciensis ordinis contra quorumlibet invasorum proterviam congruum (0814A)patrocinium et levamen exhibeat et impendat, nos ipsos abbatem et conventum magnopere cupientes ejusdem regis defensione perpetuo communiri, praesentibus duximus statuendum, quod quidquid per falsi suggestionem et veri suppressionem a nobis contra hanc nostram gratiam per quoscunque jam impetratum existit, vel impetrari contigerit in futurum, omnino careat robore firmitatis, nos enim illud in irritum revocamus, etc.
452 EPISTOLA XXI. Rudolphus ut concordia inter principem et cives fiat mittit legatum .( An. Dom. 1279, cod. Rud. XXI.) ARGUMENTUM.--Metuens Rudolphus ne discordia principis N. cum suis civibus graviora damna parturiat, ei legatum mittit pacis interpretem, cui tanquam sibi faciles aures accommodet: obsequium isto majus atque acceptius sibi ab eo praestari (0814B)nullum posse significat, ut lenocinio verborum iras ejus frangat.
De tua quiete statuque pacifico crebra meditatione revera solliciti, tanto amplius circa stabile bonum concordiae inter te ac cives nostros in interioribus nostris praecordiis anxiamur assidue, quanto major promittitur ex ipsius votiva consolidatione securitas, quantoque gravioris jacturae discrimina ex discordiae praeparari dissidio praevidemus. Sane quia inter alia votis nostris accommoda salutarem concordiae unionem desiderabilius affectamus, ecce quod N. fervidum tui honoris proculdubio zelatorem ad tuam praesentiam propter hoc velut imaginarium nostrae praesentiae, fiducialissime destinamus, affectuosissime te rogantes, quatenus suis, quae tibi nomine nostro proponet, exhortationibus acquiescens pro nostra et imperii reverentia, imo etiam proprio tuae commoditatis instinctu ad pacem omnimodam tuum animum studeas efficaciter et finaliter inclinare vel applicare, (0814C)sciturus certissime quod in nullo casu, in nullo prorsus eventu tam gratum, tam placidum nobis obsequium poteris exhibere. Idcirco verbis ejusdem super omnibus fidem plenissimam adhibere te petimus, sicut nostris.
453 EPISTOLA XXII. Rudolphus commendat quemdam canonicum Leodiensi Ecclesiae , et ut ipsum quamprimum in curiam remittant. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. XXII.) ARGUMENTUM.--Ecclesiam Leodiensem praeclara (0815A)laude prosequitur, seque ad illam protegendam et honestandam paratum exhibet. Deinde A. suum aulicum in ejus canonicorum collegium cooptatum, quem mittit ad possessionem ineundam, ad se quantocius remitti orat, negotiis ecclesiae utilius adfuturum in regia curia quam in choro Leodiensi.
Insigne speculum regni Germaniae nobilis illa ecclesia, quae in oculis nostrae benevolae gratiae et benevolentiae gratiosae continue collocatur, sic animum nostrum suo praeclaro candore gratificat, sic splendoris sui lumine intima nostrae mentis illustrat, quod nimirum in suae suavitatis fragrantia, velut in agri pleni odore, cui Dominus benedixit, potissime delectamur. Idcirco non immerito promptum in nobis est, commoditatibus suis libenter intendere, ac honoribus ampliandis in omni promptitudine spiritus aspirare. Sane licet honestus vir A. qui, praeclaris suis exigentibus meritis, in conspectu regio valde gratiosus assurgit, de nostra licentia ad praesentiam (0815B)vestram accedat, ad primae suae residentiae ministerium in ecclesia vestra, devotione qua convenit offerendum, quia tamen conditionis et status ejusdem ecclesiae circumstantiis provide trutinatis, et nobis utilius et ecclesiae vestrae longe consultius arbitramur, quod adhuc eidem ecclesiae vestrae in curia nostra deserviat quam in choro; prudentiam vestram rogamus affectu quo possumus ampliori, quatenus super eadem residentia pro nostra reverentia et utilitate propria, congrua ipsum gratia prosequentes, eumdem ad curiam nostram quantocius studeatis remittere, vestris et ecclesiae praenotatis servitiis, inibi fructuosius institurum, 454 scituri certissime, quod propter commodorum augmenta, quae vobis exinde provenient, nos in vestris agendis quibuslibet semper experiemini promptiores.
EPISTOLA XXIII. Rudolphus confirmat episcopi Leodiensis sententiam de terminis duellorum praefigendis. ( An. Dom. 1279, cod. Rud. XXIII.) ARGUMENTUM.--Decretum Leodiensis episcopi de proroganda die ad singulare certamen praestituta, arbitrio principis imperii coram quo est confligendum, ratum habet in tota Leodiensi provincia, ac regia auctoritate mandat ab omnibus observari.
Rudolphus, etc., egregiis viris nobilibus, ministris, (0816A)vasallis, et hominibus universis Leodiensi episcopatui subditis. Praesidentibus nobis nuper in civitate nostra N. pro tribunali solemniter die sabbati, etc., et procuratore venerabilis Leodiensis episcopi, principis nostri charissimi, inibi comparente, ad requisitionem et justitiam personae ejusdem, omnium circumstantium applaudente caterva et etiam approbante, sententialiter exstitit judicatum, quod quilibet princeps imperii jurisdictionem obtinens temporalem, cujuscunque conditionis existat, coram quo committi consueverunt certamina duellorum, si die praefixo, sive statuto pugilibus ad conflictum ex causis necessariis et honestis, duelli hujus pugnae non valeat personaliter interesse, opportuna et utili mutabilitate 455 consilii, sine ulla injuria partium, idem princeps alium tacite possit diem pro sua commoditate praefigere pugnaturis, ipsiusque duelli conflictum usque in tempus habilius prorogare. Hinc est quod nos auctoritate regia dictam sententiam, utpote (0816B)rite latam, solemniter approbantes, universitati vestrae edicto districtius duximus injungendum, quatenus super hujusmodi prorogatione conflictuum duellorum, quam per venerabilem A. praenotatum episcopum hactenus fieri contigerit aut contingeret in posterum, ei pareatis humiliter et devotione qua convenit intendatis.
EPISTOLA XXIV. Rudolphus iterum regi Francorum commendat monasterium Aureae vallis. ( An. Dom. 1277, cod. Rud. XXIV.) ARGUMENTUM.--Coenobium Cisterciensium Aureae vallis Luxemburgensis Philippo III Francorum regi iterum commendat, juxta formam priorum litterarum: nondum enim patrocinium illorum suscepisse eum audierat.
Licet religiosi viri abbas, et conventus monasterii Aureae vallis sub imperatoriae potestatis umbraculo (0816C)debeant respirare, quia tamen plerumque nobis in remoto agentibus, perversorum infesta tyrannide quatiuntur, quorum calumniosos insultus poteritis [poterimus] facile refrenare, serenitatem vestram attentius duximus deprecandam, quatenus juxta nostrarum patentium continentiam litterarum, quas regiae celsitudini alias super eorum tuitione direximus, 456 eis libenter et benigne dignemini vestrae protectionis vestrique praesidii beneficium et solatium (0817A)impertiri, ut gratiam apud Deum et homines vobis exinde comparetis uberius, et nos in vestris agendis si se locus ingesserit experiamini merito promptiores.
EPISTOLA XXV. Rudolphus Hospitalarios domus Teutonicae in suam specialem protectionem accipit .( An. Dom. 1285, cod. Rud. XXV.) ARGUMENTUM.--Equites Hospitalarios, seu domum sanctae Mariae Theutonicorum a Rom. pontifice in spiritualibus, et in temporalibus ab imperatoribus excultam magnisque auctam incrementis, horum vestigiis insistens sub speciali protectione accipit, ejusque privilegia omnia, libertates atque immunitates confirmat, et renovat, diplomati suum sigillum apponens.
Multifariam variisque modis Christianus populus diversarum virtutum jubare radians, et praeclarus (0817B)sacrum ac felix Romanum imperium cunctis mundi praeferri principatibus, et quibuslibet barbaricis praepollere nationibus fecit in praeterito, et disponente omnium Domino efficiet in futuro. Nempe publicae rei tuitio de stirpe gemina pullulans, vimque suam exinde muniens, coelibi videlicet militia et terrestri regnum Juda Leviticae tribui confoederat, et utroque gladio se juvante, sacerdotium imperium, et vicissim regalis auctoritas dignitatem sacerdotii solidat et confirmat, sicque alterutrum utriusque eminentia extollitur, et perversorum malitia extra mundi terminos profligatur. Ea propter non tantum in nostris armis, et armatis militibus, seu bellorum 457 ducibus, quam in religiosorum assidue Deo militantium (0818A)devotis intercessionibus, ac aliis piis operibus nostrae spei anchora figitur, et coruscantis nostrae gloriae solium sublimius et solidius in speculam elevatur. Religiosam itaque vitam ducentibus serenitatem nostram convenit prospicere ipsorum commodis, et incommoda instantia propellere, futura pericula praecavere. Inter caeteros autem illi praecipue nostri gratiam beneficii et benevolentiam promerentur, quibus hospitalitatis piissimae et defensionis reipublicae, nec non alia pietatis opera suffragantur, qui, abjectis rebus suis, propriis voluntatibus abdicatis, spretoque suorum corporum cruciatu, ascendentes ex adverso, pro Romano imperio et pro domo Israel se murum non formidant exponere, et in proprio sanguine pro fide catholica et paternis legibus animarum suarum pallia rubricare. Veluti venerabiles ac in Christo charissimi magister et fratres Hospitales sanctae Mariae domus Teutonicae in Jerusalem, quorum sancta religio ab imperialibus beneficiis circa (0818B)promerendam specialem gratiam, et impetratam multarum libertatum, ac privilegiorum indulgentiam, apostolicae sedis in spiritualibus sumpsit initium, ac imperialis aulae hortus floridus, imperatorum plantula et structura a nullo principum tantum, quantum ab imperatoribus in rebus temporalibus habuit incrementum, quippe 458 qui praeter Romanum regem, nullum alium habent advocatum, seu defensorem. Divinae itaque recordationis N. imperatoris, aliorum praedecessorum ejusdem vestigiis inhaerentes dictam domum tam in capite quam in membris, fratres et confratres ipsius domus, nec non subditos eorum negotia gerentes, cum omnibus bonis mobilibus et immobilibus, quae per universum (0819A)Romanum imperium rationabiliter possident in praesenti, et justo titulo in posterum poterunt adipisci, seu sint civitates, etc., sub nostra speciali protectione suscipimus, et omnia privilegia, libertates, et immunitates, et scripta quaelibet, quae a dictis imperatoribus et regibus juste et rationabiliter sunt concessa et indulta, approbantes et confirmantes praesentibus innovamus, pendentis sigilli nostrae majestatis typario praesentem paginam roborantes.
459 EPISTOLA XXVI. Rudolphus fratres Hospitalis sancti Joannis in Jerusalem recipit in tutelam et eorum privilegia confirmat. ( An. Dom. 1285, cod. Rud. XXVI.) ARGUMENTUM.--Equites sancti Joannis Jerosolymitani pro Christianae religionis fideique catholicae defensione contra Saracenos intrepide dimicantes, exoratus sub speciali protectione suscipit una cum bonis (0819B)eorum omnibus tam acquisitis quam deinceps acquirendis, confirmatque et instaurat privilegia, donationes, et jura omnia, quae a Friderico II et praedecessoribus obtinuerant.
Etsi de regalis procedat benevolentiae largitate, universos [universas] regularis observantiae professores [professiones] sollicitae protectionis et gratiae patrocinio communire, honorabiles tamen fratres sacri ordinis hospitalis sancti Joannis in Jerusalem, qui, spreta saeculari militia, contra paganicae pestilentiae agmina producentes intrepide vexilla victoriae Christianae, suaeque signa militiae rubricante in sanguine gloriosi martyrii, strenue dimicando cum barbaris nationibus pretiosae morti se tradere non formidant, a regiae celsitudinis brachio tanto debent attentius confoveri in omnibus, tantoque sublimius honorari, quanto ferventius pro defensione catholicae fidei dignoscuntur in castris Dominicis militare. Noverit, etc. Quia igitur praelibatum ordinem fratrum (0819C)Hospitalis sancti Joannis Jerosolymitani, cujus utique sanctitatis odor ut odor agri pleni, cui Dominus benedixit, suavitatis oblectamento praecordialiter nos refecit, praerogativa favoris amplectimur singularis, et quia ordo dignoscitur titulis ab antiquo florere conspicuis, ac honorum et libertatum eximiis dotibus insigniri, nos intimo desiderio cupientes, quod sui famosi nominis nequeat obnubilari serenitas, (0820A)nec status sui prosperitas laceretur in aliquo, vel dispendiose tangatur, devotis N. supplicationibus 460 inclinati, praedicti ordinis fratres et omnes possessiones eorum et bona quae in praesentia [praesenti] nunc rationabiliter possident, aut in posterum justitia mediante poterunt adipisci, sub nostra speciali protectione ad imitationem divorum imperatorum praedecessorum nostrorum, et regum Romanorum praedicta privilegia, prout superius sunt notata, et universos et singulos suos articulos, omnes insuper donationes, indulgentias, gratias, libertates, et jura praefati ordinis fratribus a praeclarae memoriae Friderico ultimo Romanorum imperatore praedecessore nostro ante latam in eum depositionis sententiam, et a suis antecessoribus imperatoribus, et regibus Romanorum rite ac provide tradita et concessa, ac si praedicta omnia de verbo ad verbum praesentibus inseri [ingeri] contigisset, expresse de benignitate regia liberaliter innovantes, (0820B)et auctoritate regalis culminis, et praesentis scripti patrocinio confirmantes. Nulli ergo, etc.
461 EPISTOLA XXVII. Patriarcha Jerosolymitanus Rudolphum hortatur ad passagium, expositis periculis Terrae sanctae. ( An. Dom. 1285, cod. Rud. XXVII.) ARGUMENTUM.--Patriarcha Jerosolymitanus, et officiales Terrae sanctae praepropero indigentes auxilio adversus sultanum Babyloniae cum immenso exercitu usque ad ejus provinciae fines pervadentem, terrore omnia implentem, machinasque innumeras pro expugnatione urbium parantem, ad Rudolphi potentiam supplices se vertunt, pericula imminentia exponunt, ac futuri discriminis metu auxilia petunt opportuna ante generale passagium.
Excellentissimo, etc. Frater Thomas etc., cum devota Terrae sanctae recommendatione se ipsos, et salutem in eo qui pro salute humani generis dignatus est Jerosolymis misericorditer crucifigi. (0820C)Quanto divina potentia sublimavit vestram gloriosius majestatem, quantoque donis gratiarum uberius vos inter alios orbis terrae principes regis aeterni Filii omnipotentia edotavit, tanto in his, quae tangunt crucifixi negotium, recurritur fiduciosius ad vestrae serenitatis confugium, tantoque promptius opportuna subsidia vestri culminis, pro conservandis hujus modicae Christianitatis reliquiis imploratur. (0821A)Et quoniam, prout omnium tenet firmiter indubitata credulitas, de dirigendo negotio terrae hujus feliciter cogitatis, et anhelatis propterea de statu ejus frequentius informari, praesentia quaedam tantum, et breviter, quae terrae hujus indigenas continua quadam fluctuatione concutiunt, praeteritis retentis silentio, ne forte narrationis prolixitas regium offendat auditum, magnificentiae vestrae praesenti chirographo nuntiamus. Noverit 462 igitur regia celsitudo, quod hostis Aegyptius cum ingenti exercitu suo exiit novissime de Babyloniae finibus, et usque ad loca vicina nobis progrediens, ac sua solita calliditate nunc versus Armeniam, nunc versus Tripolim, sed et [sedet] nunc circa Tyrum, et Acon, et alia nostrorum loca discurrens, graves nobis et toti provinciae machinatur insidias, et virium suarum experientiam celerem nobis pro paucitate nostrorum timentibus merito, comminatur apparatus necessarios ad expugnationem urbium, et alia quae sui exercitus (0821B)infinitati conveniunt, studiosius praeparando. Sed quid futura dies parturiat, in quos arcum suae pravitatis intendat, quisve futurus sit rerum praemissarum exitus ignorantes, sub irruentium periculorum angustiis anxiamur, et quasi sub gladio positi hostili [soli], furoris impetum timore continuo formidamus. In dexterae tamen potentis vestrae auxilio respirantes, pro qua totus populus cismarinus continuas fundit orationes ad Dominum, praeeminentiam vestram unanimiter exoramus, quatenus de magnificentia regia terrae praedictae calcatae Christi pedibus et suo sanctissimo sanguine rubricatae negotium assumentes, dignemini pro ejus custodia interim, donec per generale passagium eruatur de faucibus hostis Christi, de competenti et opportuno sibi tot fluctuanti periculis subsidio providere. Vivat et valeat vestra majestas regia per tempora longiora, cui nos et terrae praedictae negotium devotissime commendamus.
463 EPISTOLA XXVIII. Rudolphus scribit Tridentino episcopo de amicabili compositione cum comite Tyrolensi facienda. ( An. Dom. 1276, cod. Rud. XXVIII.) (0822A) ARGUMENTUM.--Cum Rudolphus componendam recepisset controversiam inter Tridentinum episcopum et Meinhardum Tirolis et Goritiae comitem super quibusdam castris et reditibus, Laudumque emisisset, cui episcopus non steterat gravatum se dictitans, atque interim obsequio uterque defuerat, cum maxime necessarium erat, nunc tandem illam omnino compositurus incommoda Ecclesiae suae illi exaggerat, occasionemque valde utilem proponit, se ab aequo et recto non discessurum spondens.
Rudolphus, etc., venerabili Tridentino episcopo, etc. Si attentis nostris laboribus, quos ad (0822B)tuas et viri spectabilis Tyrolensis comitis quaestiones gessimus, amicabiliter concordandas fructus gratior respondisset, et si uterque vestrum serenius aspexisset, quod non nostris profectibus, sed vestris utilitatibus in eisdem tractatibus vacabamus, Romanum imperium hoc suae necessitatis tempore nec vestris obsequiis caruisset, nec sincera nostra intentio, quae vestris utilitatibus serviebat, sinistrae vocis interpretes passa esset. Et quamvis mentis nostrae judicium discussionibus sedulis examinatum nil aliud nobis dicat, quam quod in omni parte, quantum per nos fieri potuit, cavimus et prospeximus juri tuo, tu tamen, ut dicitur, te a nobis gravatum conquereris, causaris offensum, innocentiae nostrae non deferens, qui te aliquoties loco 464 nostri defensionis nostrae clypeum posuisti. Sane si te rei experientia et eventus difficiles docuerunt, quod ad tuum commodum et profectum nostra consilia te trahebant, adhuc nostro consilio acquiesce, et (0822C)sustine cum profectu, ut ecclesia tua gravibus sauciata (0823A)periculis, nobis intervenientibus restauretur, si tamen tui arbitrii liberam potestatem voluntatibus alienis minime subjecisti. Adest quidem per Dei gratiam plena possibilitas et voluntas, ut utrique vestrum discordandi materiam amputemus, dummodo vobis placeat pari proposito acquiescere illi quam semper sequi proponimus veritati, nec ex eo segnius vestrae quieti et commodo intendemus quod ad aliqualem injuriam nostram vestra contentio replicata resedit.
EPISTOLA XXIX Rudolphus scribit reginae Franciae de homagio renovando. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. XXIX.) ARGUMENTUM.--Cum Berengarius comes provinciae decessisset absque prole mascula, nec licuisset interregni tempore comitatus provinciae et Forkalquerii fiduciario jure a rege Romanorum obtinere, (0823B)tanquam juris imperii, Margaritha Berengarii filia natu maxima per suum oratorem Rudolpho homagium praestiterat, se ejusdem oratori illud renovaturam pollicita, quem Rudolphus mittit cum plenipotentia homagium pactasque alias conditiones exigendi regio nomine.
Rudolphus, etc. Illustri reginae Franciae, etc. Licet industrio viro N. quem pridem ad nostram praesentiam pro recipiendis vestro, et procuratorio (0824A)nomine tunc vacantibus nobis, et Romano 465 imperio comitatibus N. et N. principatibus cum solemnitate qua decuit destinatis, principatus eosdem nomine vestro duxerimus concedendos, recepto ab ipso eodem nomine vestro homagii et fidelitatis debitae juramento. Quia tamen concessionem et receptionem principatuum eorumdem pactiones hujusmodi praevenerunt, quod idem fidelitatis et homagii juramentum, quamprimum super hoc nostro nomine vos requiri contingeret, nuntio nostro solemni teneremini personaliter innovare. Ecce quod honorabilem N. ad celsitudinis vestrae praesentiam destinamus in fidei debito, quod nobis et imperio vos astringit, vos praesentium serie requirentes, quatenus ei vice nostra nostroque nomine debitum nobis super praemissis fidelitatis et homagii juramentum solemniter innovetis. Conditiones alias etiam dicto N. tunc temporis interjectas 466 nobis et eidem imperio Romano similiter in (0824B)persona praedicti N. liberaliter adimplendum juxta quod idem praepositus eas duxerit exigendas. Nos enim in ipsum super praemissis omnibus, et spectantibus ad praemissa transfundimus plenitudinem potestatis, ratum habere per omnia pollicentes et gratum quidquid per saepe dictum praepositum in praemissis universis, et singulis fuerit ordinatum, seu etiam procuratum, ac si personae nostrae propriae id contingeret exhiberi.
EPISTOLA XXX Rudolphus scribit ad archiepiscopum, ut juste judicet. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XXX). (0825A) ARGUMENTUM.--Archiepiscopum N. cui tanquam sublimi imperii principi una cum caeteris privilegiis jus vitae et necis in toto ejus principatu confirmaverat, admonet ut supremi aeterni regis exemplo sine ulla personarum acceptione judicet, pro certo habens regalem potentiam atque auctoritatem, si opus fuerit, justis ejus sententiis non defuturam.
Rudolphus, etc. N. archiepiscopo, etc. Ex concessione tuorum regalium, quibus te nostra serenitas jamdudum apud N. locum investivit, plenam et liberam potestatem in tuis districtibus et territoriis judicandi, more majorum nostrorum principum in causis civilibus et criminalibus accepisti. Cum enim te esse ex sublimibus principibus Romani imperii (0825B)cognoscamus, dubitari a nemine volumus quin merum imperium tuo principatui sit annexum, 467 per quod habes jus advertendi in facinorosos homines et gladii potestatem, per alium tamen, prout ordini et honori tuo congruit, exercendam. Caeterum cum juxta legitimas sanctiones delictum omnem emunitatem auferat et privilegium omne tollat, volumus et mandamus, quatenus omni privilegio, nobilitate, seu dignitate cessantibus justo etenim judicio judices, et judicari facias pro qualitate criminum criminosos tam in facultatibus quam personis [puniendo]. Tu igitur formam boni praesidis induens, ad cujus sollicitudinem maxime pertinet, ut provincia sibi commissa malis hominibus expurgetur, ad judicandum sine delectu et differentia personarum viriliter accingaris, aeterni regis intuens imperium, qui praecepit dicens: Ita judicabitis magnum et parvum, nec dubites quin propter tuas justas sententias quas protuleris exsequendas regalem potentiam, si opus fuerit, adducamus. Illud (0825C)enim nostro proposito et Romanis legibus est adversum, ut pro cujuslibet criminosi crimine puniendo, regalis auctoritas specialiter requiratur, cum juxta statuta divorum principum Romanorum non crimina, sed vindictae criminum sint regiis auribus inferendae.
EPISTOLA XXXI. Rudolphus cuidam concedit montes quosdam excolendos. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XXXI.) (0826A) ARGUMENTUM.--Alberto Lincke et sociis montes argenti fodinam habentes excolendos concedit cum onere solvendi aerario regio consueta jura.
Successu temporis ab humana recedit memoria quod non firmat auctoritas, et testimonia non roborant litterarum. Id attendens 468 nostra serenitas, ea quae de quibusdam argenti fodinis facienda decrevimus, praesentibus litteris dignum duximus annotanda. Noverint igitur tam praesentium aetatum homines quam successio futurorum, quod nos Alberto dicto Lincke et suis sociis montes, etc., concessimus excolendos, et eorum usibus servituros. Ita quod de iisdem montibus jura, quae et ab aliis similium montium cultoribus, nobis exsolvantur, etc. In cujus, etc.
EPISTOLA XXXII. Rudolphus episcopo cuidam quemdam abbatem commendat. ( An. Dom. 1274, cod. Rud. XXXII.) (0826B) ARGUMENTUM.--Vacante abbatia, cujus abbas erat princeps imperii, duobusque ad illam assequendam nitentibus, quae res mortui principis desiderium et ecclesiae illius discrimen Rudolpho suggerebat, idem rex Romanorum episcopo Constantiensi etiam atque etiam commendat illum qui in ecclesiae possessione erat, tanquam virum providum et probum atque ecclesiae eidem solatio futurum.
Ut mea vos sicut et nos argutae mentis oculata fide possetis agnoscere, quot et quantis aerumnarum pressuris sacrum Romanum concutitur imperium, concussis columnis quibus idem imperium vires recipere (0826C)debuit subsistendi; hae pressurae in abbatia N. duabus personis in contrarium laborantibus pro eadem, in tantum se sensibus ingerunt singulorum, quod non solum nos defectum 469 tanti principis sustinemus, verum etiam ipsa ecclesia, si veloci subventione careat, recuperandae salutis spe sit perpetuo caritura. Id ex compassione loquimur, et extrema (0827A)veritatis conscientia dicimus, quod N. in possessione ipsius ecclesiae nunc existens, ipsi praeesse et prodesse scit et potest, ac per ipsius sollicitudinem memorata ecclesia ad statum felicitatis pristinae pervenire. Vos itaque, pater reverende, amicorum sincerissime, inspecta causa justitiae supradicti N. ipsum nostri causa, quantum cum Deo et honestate poteritis, promovere precum nostrarum intuitu studeatis, sic quod praedicta ecclesia tam provido, tamque probo, sicut ipsum esse credimus, et ex certis signis cognoscimus, pastore gaudeat, et abjectis moeroribus, taudem consolationis beneficia per eumdem et nos recipere mereatur.
EPISTOLA XXXIII. Rudolphus cuidam compatitur, et eumdem consolatur. ( An. Dom. 1277, cod. Rud. XXXIII.) ARGUMENTUM.--Principem, aut comitem in angustiis positum ab aemulis imperii excusat, quod sibi (0827B)auxilium ferre non possit exercitum comparanti, eumque solatur spe levamenti possibilis.
Exposuit nobis honorabilis vir N. dilectus notus noster fervidus tui zelator honoris, pressuras immensas et varias persecutionum angustias, quibus utique his diebus tempestuosi temporis procellosus te turbo turbavit. Super quibus internae revera compassionis 470 incommoda non sentire nequivimus, utpote pacem tuam, et tranquillitatem votivis affectibus exspectantes. Ex his igitur quadam verisimili conjectura perpendimus, quod non potes, ut cupis, hac vice te nostris habilitare servitiis et necessitatibus commodare. Sciat itaque tua sinceritas pro constanti, quod tuo disponimus aspirare levamini et inquietudini tuae, prout poterimus, bono modo deferre.
EPISTOLA XXXIV. Rudolphus concedit cuidam principi facultatem cudendi monetam. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XXXIV.) (0827C) ARGUMENTUM.--Diploma de facta potestate episcopo N. imperii principi cudendi monetam; quo eam admitti per totum imperium praecipitur, dummodo legalis fuerit.
Etsi ad omnes Romani imperii fideles munificentiae (0828A)nostrae dexteram debeamus extendere debitricem, principes tamen veluti bases egregias, quibus imperii celsitudo potenter innititur, speciali praerogativa nos decet attollere, et condignis beneficentiae nostrae favoribus ampliare. Ea propter nosse volumus universos tam posteros quam praesentes, quod nos accepta et placida gratae devotionis obsequia, quae per N. nobis impensa sunt hactenus et adhuc impendi poterunt, nobis et sacro imperio gratiora, benignius intuentes, et propter hoc magnopere cupientes, ut ipse ac episcopatus ipsius votivis congaudeant commodis, et augmentis continuis prosperentur, quod idem N. in civitate N. monetam legalis numismatis cudi libere faciat, sibi ex liberalitate regia liberaliter et libenter annuimus, et praesentium sicut duximus concedendum, universis et singulis sub districtu Romani imperii constitutis, dantes hoc edicto regali districtius in mandatis, ut ipsam monetam, quatenus legalis exstiterit, omni (0828B)contradictione postposita, reverenter admittere non omittant.
471 EPISTOLA XXXV. Rudolphus mandat ut moneta cujus cudendae facultatem cuidam nobili concesserat, sine impedimento aliquo recipiatur. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XXXV.) ARGUMENTUM.--Cuidam nobili facultatem facit cudendi monetam, quam admitti jubet, dummodo sit legalis, in omnibus civitatibus et locis ejusdem in jurisdictione existentibus.
Augustae magnificentiae potentatus augendi honoris imperii sitibundus illorum augmentis et commodis se libenter habilitat et inclinat, qui generositate spectabiles erga sacrum imperium fidei rutilant lumine clarioris. Sane cum nobilis N. suis praeclaris obtinuerit meritis apud regiam majestatem, quod sibi perpetuo cudere liceat infra terrae (0828C)suae districtum monetam legalis numismatis de licentia nostra et regalis plenitudine potestatis, universitati vestrae auctoritate regali districte committimus et mandamus, quatenus ipsam monetam legali impressione formatam, quam cudi fecerit idem nobilis, ut superius est expressum, in locis vestris et civitatibus reverenter admittere studeatis, (0829A)alterna commercia permittentes, et ea quovis impedimento cessante liberius exerceri.
472 EPISTOLA XXXVI. Rudolphus confirmat cujusdam monasterii privilegium. ( An. Dom. 1281, cod. Rud. XXXVI.) ARGUMENTUM.--Rudolphus concedit monasterio Zweytalensi liberam deductionem duorum talentorum salis per Danubium: quod privilegium jampridem concessum eidem fuerat a Friderico Austriae duce.
Imperialis thronus extollitur et Augustalis honoris titulus decoratur, cum ad loca religiosa consideratio benigna porrigitur, et eorum status et commoditas liberali munificentia promoventur. Ea propter notum fieri volumus fidelibus nostris tam modernis quam posteris universis, quod nobis Viennae praesentibus, promovente Domino feliciter nostri culminis incrementum, (0829B)et ducatibus Austriae et Styriae dominio nostro prospera sorte subactis, abbas 473 et conventus N. privilegium ab A. dicto monasterio clementer indultum nostrae celsitudini praesentarunt, suppliciter postulantes, ut ipsum privilegium de verbo ad verbum transcriptum innovare, et quae continentur in eo confirmare de nostra gratia dignaremur. Cujus tenor, etc. Nos igitur, qui ad ampliandum ecclesiarum statum et locorum religiosorum commoditates augendas pio favore tenemur intendere, privilegium (0830A)ipsum de verbo ad verbum praesenti privilegio inseri jussimus, singula quae in eo continentur de imperiali gratia confirmantes, statuimus et in periali sancimus edicto, ut nulla persona alta vel humilis, ecclesiastico vel saecularis, praedictos abbatem et conventum monasterii nominati super praemissis contra praesentis privilegii nostri tenorem ausu temerario molestare praesumat, etc.
EPISTOLA XXXVII. Rudolphus infamem restituit in pristinum gradum. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XXXVII.) ARGUMENTUM.--Cuidam ob grave delictum proscriptionis sententia damnato non modo flagitii poenam remittit, sed ipsum flagitium delet. Quare illum omni ab infamiae nota liberum esse decernit restituitque in integrum, ac si nulli unquam crimini fuisset obnoxius.
Nobile opus sedentis in solio, clementia suadente, (0830B)prosequimur. Si per lubrica culpae deliramenta cadentibus, ad sublevandi 474 remedia cito se nostra manus habilitat, et indulgemus obnoxiis veniam post reatum, ut dum primi parentis in posteros derivata discrimina in naturalem transgressionis normam fluxisse cognoscimus, reparationis gratiosae suffragia libenter supplicibus largiamur. Ea propter nosse volumus universos, quod cum N. fuisset ob noxae cujusdam infamiam proscriptionis sententia, dictante justitia, condemnatus, nos ex innatae nobis humanitatis (0831A)praerogativa pensantes, quod si culpa non esset, locum venia non haberet, et cupientes misericordiae condimento justitiae temperare rigorem, praesertim cum post injuriam fuerit satisfactum, praedictum N. de regalis mansuetudinis beneficio plene ac integre restituimus pristino ordini suo, mandantes tenore praesentium universis, ut sicut prius ad omnes actus civiles et publicos admittatur.
475 EPISTOLA XXXVIII. Rudolphus mortuo procuratore alium substituit in Romana curia. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XXXVIII.) ARGUMENTUM.--Deplorat mortem magistri Pauli de Interamna oratoris, seu procuratoris sui apud sanctam sedem, atque officiosissimis verbis cardinalem amicum, illi substitutum maturo consilio, demeretur, eique sua negotia promovenda committit.
(0831B)Propinatum nobis nuper ex lugubri obitu piae record. N. dirae nimis amaritudinis calicem lacrymosis singultibus haurientes, dum consideramus in intimis, nos ex amissione ipsius irrecuperabile damnum passos, ad unicum recurrimus sedula meditatione consilium, quod ex quo manus Altissimi tam gravi punctura nos pupugit, et tam vigili promotore privavit, in vos fiducialiter omnium agendorum nostrorum congeriem congeramus, utpote qui et nostis et vultis necessitatibus amicorum sincere consulere, ac remediabiliter subvenire. In vobis igitur anchoram spei nostrae post Deum praecipue collocantes, paternitati vestrae piissimae supplicamus, quatenus nostris (0832A)promovendis et expediendis negotiis, salutaribus velitis adesse consiliis et auxiliis opportunis.
476 EPISTOLA XXXIX. Rudolpho scribit Cypri rex, ut sibi de suis successibus scribat. ( An. Dom. 1275 cod. Rud. XXXIX.) ARGUMENTUM.--Rex Cypri magnopere optans Rudolphi felicitatem nosse, solatio futuram infelici statui Terrae sanctae, sibi ab eodem nuntiari cupit, quomodo procedat negotium subsidii pro Terra sancta. Seque, dum scribit, esse sospitem nuntians, idem de eo audire desiderat. Innovationes aliquot factas in Syria, pariterque alia nonnulla arcana a legato, quem mittit, auditurum dicit.
Excellentissimo, etc. Cypri rex, etc. Quoniam continuis desideriis affectamus audire votivos successus magnifici status vestri, cujus prosperitas ad magnam (0832B)indubitanter consolationem cederet lacrymabilium eventuum Terrae sanctae, imperialem excellentiam vestram, affectu quo possumus, imploramus, quatenus prosperos rerum quae circa nos aguntur eventus, quos indesinentibus optamus proficere incrementis, nobis saepius per dominabiles vestras litteras significare velitis, vestra beneplacita et mandata fiducialiter injungentes. Scientes quod in confectione praesentium plena vigebamus per Dei gratiam cordis sospitate, hoc idem affectuose de vestra magnificentia desiderantes audire, et affectuosius, si possibile foret, cordialibus oculis intueri. Statum vero Terrae sanctae praefatae, et ea quae nunc sunt innovata, per N. majestatis vestrae imperialis magnificentia (0833A)scire et intelligere poterit, et quaedam quae sibi injunximus proponenda.
477 EPISTOLA XL. Rudolpho patriarcha Jerosolymitanus pro subsidio Terrae sanctae. ( An. Dom. 1275, cod. Rud. XL.) ARGUMENTUM.--Patriarcha Jerosolymitanus et officia Terrae sanctae iterum auxilia petunt a Rudolpho, quem utpote Syriae rerum non inscium impensius rogant, ut necessitatis atque egestatis nobilium et plebis misereatur. Tyranni Babylonici immanitatem in Christianos Armeniae enarrant, in Antiochena regione castra metatum pavorem late effundere aiunt, ita ut, infirmioribus locis relictis, ad munitiora omnes confugiant, quae pro viribus ad furorem hostium repellendum aptabantur. Se non posse nisi lacrymis alienas angustias sublevare; (0833B)multa munitionum genera sibi deesse ad resistendum hosti validissimo, perituros nisi opportuna veniant auxilia. Legatum mittunt, equitem diutissime versatum in Syria, eumque Rudolpho etiam atque etiam commendant.
Excellentissimo et potentissimo principi, etc. Frater Thomas humilis peregrinus in Jerusalem Ballianus, comestabulus regni Jerosolvmitarum. et vicarius (0834A)regnorum Jerusalem et Cypri, etc. cum Terrae sanctae supplici recommendatione se ipsos. Magnitudinem regiam latere non credimus, quantis oporteat cismarinae Christianitatis residuum cautelis adversus hostiles insidias munitionibus 478 contra inenarrabilem tyranni potentiam remediis atque praesidiis contra draconis virus, quo regio tota confunditur, praemuniri. Latere etiam vos non credimus quanta et patriarcha Jerosolymitanus humilis et religiosae domus, et caeteri tam nobiles quam plebeii, cujus conditionis et gradus propter praeterita guerrarum discrimina, malitiam temporum, locorum excidia, et casus varios populorum paupertatis mole premuntur, quantisque afficiuntur miseriis et egestatis extremae articulo, nulla eis data requie, nulloque illis in tantorum periculorum constitutis discrimine suffragante subsidio conteruntur. Latere postremo vos non cupimus, in quantam hostis Aegyptius ex insufficientia virium nostrae partis est elatus superbiam, (0834B)quam immaniter idem manibus madescens, et gladio in sanguine Christi fidelium, miserabiliter regni Armeniae per dierum viginti spatium, circa stragem viventium, incendia villarum et urbium, et finalem depopulationem omnium, quae potuit impetuose attingere, debacchatur; ibidem immisericorditer rabiem ab olim concepti furoris explevit, et regno dissipato hujus et totaliter desolato, in regionem Antiochenam pervenit, ibique, (0835A)479 ut fertur, cum toto potenti suo exercitu immoratur, sed omnino ignoratur ab omnibus quo ejus efferatur intentio, vel in quod ejus effrena voluntas inebriata triumphis praeteritis et spoliis fidelium humefacta frequentius impellatur. Ex his igitur et aliis infinitis periculis et timoribus per diversas litteras, et speciales nuntios intimatis fideliter tanto regi, quibus usque ad cordium viscera et fundamenta concutimur, loca nostra, quae sui situ et bellatorum auxilio furori hostis resistere posse confidimus, muniuntur, juxta munientium facultates, et ab expugnabilibus eorum incolae non absque gravibus detrimentis rerum et corporum angustiis, cum filiis, rebus, et familiaribus suis ad loca tutiora confugiunt, laribus propriis derelictis. Caeterum cum illorum miseriis et aerumnis, a quibus et super quibus diversimode, et frequenter, importune ac importune requirimur, necessariis nequimus subvenire remediis, doloris acerbitate confodimur, et in defectum (0835B)virium, compassionis vel affectuum exsolvimus et lacrymas charitatis. Novit equidem excellentia vestra vires habitatorum Syriae, ac statum flebilem provinciae cismarinae, novit insuper Aegyptiorum potentiam, novit praeterea extremas patriarchae Jerosolymitani praedicti, ac religiosorum omnium paupertates, novit ad haec quantis munitionibus murorum, machinarum, garridarum, galearum, ac bellicorum instrumentorum copia sanctae Terrae nostrae muniendae indigeant, novit finaliter nos carere sufficientia defensorum, et ex nobis vel aliunde potentium pro stipendiis non habere, unde et nobis et locis (0836A)debilibus possimus de munitionibus praedictis defensorum opportunitate, ac competenti subsidio providere. Provideat ergo quaesumus tanti 480 regis clementia circa exposita filiorum pericula, succurrat dextera vestrae potentiae festino remedio nobis lupi rapacis insidiis circumceptis, palpet beata manus regia plagas nostras et vulnera, unguenta salutifera illis misericordiae, priusquam illorum sanies medullis inhaereat, infundendo. Dominum Eliam de Insat militem latorem praesentium et in terra diutius conversatum magnitudini vestrae propensius commendamus. Vivat et valeat majestas regia per tempora longiora, cui nos et Terram sanctam devotissime commendamus.
EPISTOLA XLI. Rudolphus recipit in tutelam pupillum quinquennem. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XLI.) (0836B)ARGUMENTUM.--Rudolphus pupillum, qui annum aetatis quintum nondum exegit, regia sub protectione accipit; ejusque bona omnia tam mobilia quam immobilia se regio patrocinio tuenda suscepisse hoc diplomate per totum imperium denuntiat .
Ad hoc nostris humeris regiae dignitatis est impositus principatus, armique nostri sacrae delibutionis oleo sunt peruncti, ut manu fortitudinis, brachioque extento simus omnium sub Romano imperio degentium defensores. Sed etsi teneamur ad hoc omnibus (0837A)481 ex cura suscepti regiminis obligati, illos tamen praecipue volumus, et debemus protegere, quos divinum oraculum nostrae protectioni commisit specialius, cum praecepto clamans: Pupillo et orphano tu eris adjutor. Sane dilectus noster N. paterno solatio destitutus non tantum propter pupillarem statum, verum etiam propter infantiae teneritatem, cum nondum sit quinquennis, se ipsum non potest defendere vel juvare. Ea propter eumdem nostram recipimus in tutelam, omnia bona sua mobilia et immobilia sub nostri muniminis, praesidii, et protectionis clypeo asserentes. Quapropter omnibus Romani imperii fidelibus praecipimus nostrae gratiae sub obtentu, ne quis dictum infantem, seu bona sua audeat invadere, seu aliqualiter perturbare. Si quis autem hoc praesumpserit, sciat se taliter puniendum, quod ipsius poena erit caeteris in terrorem.
482 EPISTOLA XLII. Rudolphus expostulat cum quodam. ( An. Dom. 1277, cod. Rud. XLII.) (0837B) ARGUMENTUM.--Rudolphus acceptis litteris N. rebellis perfidiae culpam ab se amoventis inani obtentu suspicionis et convicia in eum inferentis, rescribit se alias gravioribus injuriis ab eodem affectum ista cum patientia tolerare: at quoniam (0838A)legatione nihil profecit, alio modo cum illo agendum deliberasse.
Si vestra littera de pectoris integri puteo processisset, super odibili negotio perfidiae, manus non arguisset innocuas, nec necasset pungitivae suspicionis aculeo cor fidele. Sed quia frequenter fit, quod tamen in vobis locum habere non arbitror, ut quod quis se sentit, de alio suspicetur, contra tam hostilis injectionis insultus patientiae scuto me protego, temperantiae armatura praecinctus ac munitus. Revera non credebam, haec pati de aemulo, nec convicia tam enormia praestolabar ab hoste, praesertim cum multo graviores injurias, si recolitis, ante haec tempora tolerarim a vobis. Ut autem irreprehensibilis innocentiae meae in publicum prodeat integritas, per N. vobis credidi satisfactum. Quod utique cum effectu careat optato, vobis aliter fieri demandavi.
483 EPISTOLA XLIII. Rudolphus scribit contra indebite exigentes telonium. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XLIII.) (0838B) ARGUMENTUM.--Telonearios ac tributorum exactores ab advenis telonium indebite exigentes, illosque inique angariantes, desistere jubet ab illicitis, ne pax ubique stabilita turbetur.
Exsurgit adversum vos terra clamoribus, et ad aures regiae celsitudinis pauperum gemitus introivit, et ex eo quod generalis pacis observationi rebellionis (0839A)calcaneo renitentes pro vestrae libitu voluntatis a transeuntibus praesumitis extorquere telonium, et indebitis non cessatis eos angariis onerare. Quocirca prudentiam vestram affectuose requirimus et hortamur, regia vobis nihilominus auctoritate mandantes, quatenus manus illicito cohibeatis ab opere, et ad licita reflectatis. Alioquin scire vos volumus pro constanti, quod ad hujusmodi pacis pulchritudinem, ut pristino decore refloreat, omnes vires, curas et animos acuemus.
484 EPISTOLA XLIV. Rudolphus commendat quemdam pro beneficio quodam ecclesiastico. ( An. Dom. 1280, cod. Rud. XLIV.) ARGUMENTUM.--Ob praebendam N. notario suo, imo sibi promissam ultro, gratias agit episcopo forsan Leodiensi; remque sibi gratissimam factum iri profitetur, qua collator sibi et ecclesiae suae (0839B)regium patrocinium demereatur, si spontanea promissa fecerit. Annuitque, ut praebendam assecutus, aut residendo in ecclesia, eidem laudabiliter serviat, aut jussu collatoris in regia curia permanendo illius et ecclesiae negotia procuret.
In tuae devotionis exhibitione gratuita plurimum delectati, pro eo quod nos et Romanum imperium purae fidei stabilitate reveritus, provido viro N. dilecto notario nostro, imo potius nobis in ecclesia tua provisionis suae tam laudabiliter spem dedisti, tanto fecundius tibi ad grates assurgimus, quanto per amplius et perfectius te in nostri cultura dominii per hoc excitari perpendimus, quantoque votivius ad ipsius profectum, in cujus utique fructuosis obsequiis nobis bene complacuit, anhelamus. Et certe sic gratum, sic placidum per promotionem ipsius serenitati nostrae servitium exhibebis, quod tibi et eidem ecclesiae tuae in cunctis opportunitatibus incessanter adesse concepimus, et favorabilibus desideriis aspirare. (0839C)Ut igitur quae circa promissa tua laudabilis praeconcepit intentio, animo studii promptioris adimpleas et habiliori benevolentia prosequaris, sinceritati tuae libenter annuimus, quod cum dictus N. praebendam divina favente clementia fuerit assecutus, in ecclesiae praenotatae plantario, velut fructifera plantula residentiae fructum faciat exoptatum, nisi fortassis quoque contingat eumdem pro tuis (0840A)et ecclesiae tuae negotiis procurandis in nostra curia te jubente utilius occupari.
485 EPISTOLA XLV. Rudolphus scribit de rebellione cujusdam. ( An. Dom. 776, cod. Rud. XLV.) ARGUMENTUM.--Meinhardo, ut videtur, comiti Tyrolensi scribit super veteri discordia, quae illi cum episcopo Tridentino intercedebat, cui amice componendae se ait deputasse pacis interpretem; at postmodum mutasse consilium, ubi accepit discordiam invalescere. Eumdem orat ut statum quaestionis, et consilium suum pandat, ut opportunum remedium valeat afferri.
In discessu N. a nostra praesentia inter te ac ipsum taliter ordinasse credidimus, quod vix poterat unquam in cor nostrum ascendere, quod rebellionis contra te calcaneum esset aliqualiter erecturus. Sed ex quo, sicut vehementius admirantes, imo (0840B)stupentes audivimus, in contrarium res est versa, super exorta turbationis inopinatae discordia non potuimus non turbari, concipientes in animo N. propter hoc ad partes illas in continenti dirigere, qui scissurae dispendio reparato, in amicabili foedere te ac ipsum N. indissociabiliter colligaret. Verum quidam rumor infestus auribus nostris insonuit, per quem dicti N. fuit emissio retardata. Quocirca exhibitorem praesentium tibi remittimus, postulantes affectu quo possumus ampliori, quatenus statum et conditiones negotii statim nobis annunties, et consilium tuum pandas, qualiter suscitati rancoris ineptiam valeamus opportuno remedio penitus consopire .
486 EPISTOLA XLVI. Rudolphus commendat quemdam litteratum. ( An. Dom. 1283, cod. Rud. XLVI.) ARGUMENTUM.--Aulicum suum litteris moribusque (0840C)praestantem honorare pro meritis cupiens, ideoque de promotione ejus ad episcopalem sedem sollicitus; quia plurimis negotiis impeditus, per se non potest, in suae sollicitudinis partem vocat N. remque ei committit integram.
Regalis munificentiae consueta benignitas merita personarum sic provida dispensatione discernit, ut eos, qui litterarum scientia, morum et conversationis (0841A)splendidiori nitore refulgent, favoris gratia efferat amplioris, et uberioribus studeat beneficiis honorare. Sane licet vir providus et honestus N. in domo regia amabiliter ambulans cum consensu, circa nos et nostros suae diffuso thesauro peritiae, tam eximie exercuerit, et adhuc indesinenter exerceat opera probitatis, quod ipsum teneamur beneficentia gratiae specialis attollere, et honoribus congruis exaltare; quia tamen influentium agendorum, quae latera nostra plerumque circumsilit, frequens et negotiosa congeries de promotione sua nos cogitare non patitur, 487 juxta desideria mentis nostrae, dum temporis ad hoc se habilitat aptitudo, nos de prudentia tua fiduciam obtinentes, quod per te redimi valeat negligentiae jam commissae defectus, discretioni tuae committimus, etc.
EPISTOLA XLVII. Rudolphus capitula quaedam contra haereses edita a Friderico imperatore approbat .( Ann. Dom. 1280, cod. Rud. XLVII.) (0841B) ARGUMENTUM.--Regia auctoritate confirmat constitutionem (0842A)adversus haereses a Friderico II editam die coronationis suae, hortante et approbante Honorio III summo pontifice; et ad ejus observantiam se, omnesque in Romano imperio constitutos obligat.
Rudolphus Dei gratia Romanorum rex semper Augustus. Universis Christi fidelibus praesentem paginam inspecturis salutem cum notitia subscriptorum. Quoniam pestilentes haereticae calliditatis 488 argutias Deo abominabiles et hominibus odiosas, quae sua contagione commaculant oves gregis Dominici, tanquam amaritudinis felle bajulas detestandas indesinenter prosequimur, et propter hoc ad exstirpationem earum omnimodam libet extendere crediti nobis divinitus gladii potestatem, quaedam capitula constitutionum per dominum Fridericum quondam Romanorum imperatorem, praedecessorem nostrum contra haereticos editarum, quae integra, non cancellata, non abolita, nec in aliqua sui parte (0842B)vitiata, sigillo suo vidimus consignata, praesentibus duximus annotanda, statuentes ea ab omnibus, qui Christiana professione censentur, fideliter observari. Est autem constitutionum hujusmodi tenor talis: (0843A)Incipiunt, etc.. Nos itaque, qui pro tuitione fidei catholicae 489 principaliter, teste Altissimo, regiae dignitatis honorem et onus assumpsimus, praemissa universa et singula in eradicationem hujusmodi sectae nefariae, et corroborationem fidei Christianae pie ac provide instituta solemniter approbamus, et (0844A)ad observantias eorumdem nos testificatione praesentium obligamus, volentes pariter et mandantes haec eadem ab omnibus, ad quos Romanae ditionis imperium se extendit, firmiter et inviolabiliter observari. In quorum testimonium, etc.
(no apparatus)