Migne Patrologia Latina Tomus 48
NeMaMe.Episto40 48 Nestorius; Marius Mercator Parisiis J. P. Migne 1846 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
IN TRES EPISTOLAS SEQUENTES ADMONITIO.
Duo mihi quaerenda videntur de tribus istis epistolis: alterum, an certum habeant auctorem; alterum, a quo interprete versae sint in Latinum sermonem.
Jure nemo dubitare potest quin omnes a Nestorio scriptae sint reipsa, quamvis nullius habeatur textus Graecus; earum enim meminerunt Coelestinus, Cyrillus, Cassianus et Marius Mercator, quorum auctoritas certam facit fidem.
Coelestinus ad clerum populumque Constantinopolitanum (I p. conc. Ephes. cap. 19): Nestorius de virgineo partu et de divinitate Christi Dei et Salvatoris nostri, velut ejus reverentiae et communis omnium salutis oblitus, nefanda praedicat, vitanda persuadet, sicut et ejus scripta ad nos ab ipso, cum propria subscriptione, transmissa, sicut etiam relatio sancti fratris et coepiscopi mei Cyrilli per filium Possidonium diaconum, ad me missa patefecit. Et ad Joannem Antiochenum (Ibid., cap 20): Haec ad nos, ingerente dolore fidelium, pervenerunt. Haec libris, quos ipse miserat, publicata sunt. Et quod majoris probationis est, haec ad nos missis epistolis, ipsa auctoris subscriptione munitis, ita insinuata sunt, ut dubitare ultra non liceat. Et ad ipsam Nestorium (Ibid., cap. 18): Dudum sumpsimus epistolas tuas, quibus in angusto nihil potuimus dare responsi. Erant enim in Latinum sermonem vertendae: quod cum, licet sero, facimus, etc. Et paulo post: Nunc considerantes, et querelam de te praedicti fratris, et interpretatas tandem epistolas tuas, apertam blasphemiam continentes.
Cyrillus ad Joannem Anticchenum de Nestorio loquens (Ibid., cap. 21): Consulueram ipsi per litteras, ut abstineret a pravis illis periersisque quaestionibus, et Patrum fidem sequeretur: verum ratus haec me ex odio scripsisse, tantum abfuit ut ullam omnino rationem habuerit illius qui haec ad ejus pietatem ex charitate praescripserat, ut ita sentiens, et ita dicens, in Romanorum quoque aures insinuare se posse, easdemque praeoccupare speravent . . . Etenim prolixa epistola absurda quaedam dogmata complevus, eaque ad dominum meum Coelestinum piissimum Ecclesiae Romanae episcopum missa, inter caetera adversus illos qui ab ipso dissentiunt haec quoque adjecit, « Citra horrorem sacram Virginem Dei genitricem appellant (Epist. 1 part. IV). » Misit praeter haec, et quosdam quoque suarum exegeseon quaterniones, etc. Et paulo post: Lectis in concilio epistolis, iisque maxime in quibus non potest esse locus sycophantiae; continent enim ejus subscriptionem. Et ad Juvenalem (Ibid., cap. 24): Arbitratus autem se posse Romanam Ecclesiam in suam sententiam attrahere, scripsit ad dominum meum Coelestinum, hisque litteris suorum dogmatum perversitatem inseruit; misit quoque multas exegeses, etc.
Cassianus (Lib. I de Incarn. cap. 3): Hinc enim illud est quod intercessionibus suis Pelagianistarum querelas fovet, et scriptis suis causas illorum adjuvat. Et alio in loco (Lib. II cap. 2): Dicis itaque quisquis es ille, haeretice, qui Deum ex virgine natum negas, Mariam matrem Domini nostri Jesu Christi Θεοτόκον, id est, matrem Dei appellari non posse, sed Χριστοτόκον id est, Christi tantum matrem, non Dei. « Nemo enim, inquis, antiquiorem se parit (Epist. 1 part. 5). » Et alio iterum loco (Lib. VII cap. 7): Secunda autem perversitatis tuae, vel calumnia blasphematrix, vel blasphemia calumniatrix est, quia ais, « ὁμούσιος Parienti debet esse nativitas, » non dissimilis superiori. Verbis enim magis quam re et genere diversa est: cum enim de nativitate Dei agatur, idem dicis, « potentiorem ex Maria non potuisse nasci, » quod superius (Epist. 1 part. IV), « anteriorem non potuisse generari » .
Certum est tertiam epistolam a Mario Mercatore Latinitate donatam; quaestio ad solas priores duas pertinere potest, an Cassianum interpretem habuerint, an Dionysium Exiguum, an alium quemcumque.
Pro Mario facit magna similitudo Latinitatis inter has epistolas duas et tertiam: facit etiam, quod ea sententia, Deitatem Unigeniti commortificant carni, etc., reperiatur iisdem verbis in litteris Cyrilli ad clericos Constantinopoli existentes, quas Marius interpretatus est; facit denique quod in iis usurpentur voces alioquin Mario familiares, praedicatio, praedicatissimus, etc.
At pro Cassiano est quod easdem epistolas a S. Leone tunc archidiacono missas legerit; et eo quidem tempore, quo S Coelestinus scribit interpretatas; quod item ex eis referat fragmenta, non aliis expressa verbis quam quae nunc leguntur.
Esset fortasse qui Dionysio Exiguo hanc versionem tribueret, fretus, ut sibi videretur, testimonio tum Cassiodori, tum ipsiusmet Dionysii. Ille enim a Dionysio concilium Ephesinum Latinitate donatum scripsit; hic insinuat Cyrilli fidem et Nestorii impietatem ad sua usque tempora Latinis ignoratam fuisse, eaque de causa se suscepisse interpretandam Cyrilli synodicam.
Verum Latinitate donatae sunt ejusmodi epistolae, ann. 430, immo 429, quandoquidem et summus pontifex versas scribit ante suam responsionem ad litteras Nestorii, et sententiae integrae leguntur in opere Cassiani, quod his temporibus elaboratum est, Dionysius tamen uno toto saeculo posterior est, vixit enim ann. 533. Deinde Cassiodorus, quemadmodum et Isidorus Mercator, nomine concilii Ephesini solam intellexit epistolam synodicam Cyrilli, cum duodecim anathematismis. Denique Dionysius, cum floruerit post ipsam quoque quintam synodum, quo tempore jam dudum Ephesina Latina facta erat, aut per incogitantiam verbo lapsus est, cum superiora scriberet, aut ad reviviscentem suis temporibus Nestorii impietatem respexit.
Hac igitur opinione praetermissa, inclinarem libens in partes Cassiani, nisi humilitas dictionis, quae in his epistolis Latinis reperitur, videretur non satis convenire cum excelsitate et granditate sermonis, quae elucet in libris septem de Incarnatione, atque etiam in fragmentis illis quae ex sermonibus Nestorii Cassianus Latina fecit; neque vero quae in contrarium allatae sunt sententiae duae satis probant rem qua de agitur, nam ex Graeco verbatim redditae sunt, quomodo ab omnibus par est iisdem vocibus exprimi.
Neque etiam a Mercatore versas puto, siquidem tunc cum verterentur. Constantinopoli versabatur, ubi Commonitorium obtulit imperatori ann. 429, sub finem. Restat igitur ut ab alio ignoto Latinae factae dicantur: neque tamen id obsistit quominus in hunc locum referendae fuerint; nam etsi duae priores in mss. codicibus nostris non inveniantur, tertiae nihilominus adjungendas ratus sum, propter cognationem argumenti; et edendas emendatiores quam prius, ut possint a lectoribus intelligi; et in commune volumen Operum Nestorii reponendas, ut nonnulli eruditorum commoditati serviatur.
EPISTOLA I NESTORII AD COELESTINUM PAPAM URBIS ROMAE. 1. Fraternas nobis invicem debemus collocutiones, velut (vera inter nos, secundum Scripturas, obtinente concordia) pugnaturi in diabolum pacis inimicum. Quorsum hoc antiloquium? Julianus quidam, et Florus, et Orontius, et Fabius dicentes se Occidentalium partium episcopos, saepe et piissimum et praedicatissimum imperatorem adierunt, ac suas causas defleverunt, tamquam orthodoxi orthodoxis temporibus persecutionem passi. Saepe eadem et apud nos lamentantes, ac saepe rejecti, eadem facere non desierunt, sed insistunt per dies singulos, implentes aures omnium vocibus lacrymosis. 2. His quidem ad eos sermonibus quibus oportuit asi sumus, cum negotii eorum veram fidem nesciremus; sed quoniam apertiore nobis de causis eorum notitia opus est, ne piissimus et christianissimus imperator noster molestiam saepe ab his sustineat, ne nos, ignorantes eorum causas, circa negotii defensionem dividamur, dignare nobis de his notitiam largiri; ne vel quidam, ignorando justitiam veritatis, importuna commiseratione conturbentur, vel canonicam indignationem beatitudinis tuae, quae contra eos pro sectis religionis forte probata est, aliud quiddam quam hoc aestiment. Nam sectarum novitas nullam meretur defensionem a veris pastoribus. 3. Unde et nos non modicam corruptionem orthodoxiae apud quosdam hic reperientes, et ira et lenitate circa aegros quotidie utimur. Est enim aegritudo non parva, sed affinis putredinis Apollinaris et Arii. Dominicam enim in homine unionem ad cujusdam contemperationis confusionem passim commiscent: adeo ut et quidam apud nos clerici, quorum alii ex imperitia, alii ex haeretica fraude in se olim celata (qualia plurima et apostolorum temporibus contigerunt) tamquam haeretici aegrotent, et aperte blasphement, Deum Verbum Patri ὁμούσιον, tamquam originis initium de Χριστοτόκῳ Virgine sumpsisset, cum templo suo aedificatum esse, et carni consepultum; eamdem carnem dicunt post resurrectionem non mansisse, sed in naturam transiisse Deitatis. Ut in compendio dicam, Deitatem Unigeniti, et ad originem conjunctae carnis referunt, et commortificant carni; carnem vero conjunctam Deitati ad Deitatem transiisse blasphemant, usi ipso verbo Deificationis, quod nihil est aliud nisi utrumque corrumpere. 4. Sed et Virginem Κριστοτόκον ausi sunt modo quidam dicere; hanc vero Θεοτόκον vocantes non perhorrescunt, quando sancti illi et supra omnem praedicationem Patres per Nicaeam nihil amplius de sancta Virgine dixisse leguntur, nisi quia Dominus noster Jesus Christus incarnatus est ex Spiritu sancto et Maria virgine: et taceo Scripturas, quae ubique Virginem matrem Christi, non Dei Verbi, et per angelos, et per apostolos praedicarunt. 5. Propter quae quanta certamina sustinuerimus, aestimo famam praecedentem docuisse beatitudinem tuam, hoc quoque attendentem quod non frustra certaverimus, sed emendati sint gratia Domini multi ex his qui perversi erant, discentes a nobis quia debet esse parienti ὁμούσιος nativitas; quia Dei Verbi commixtura nulla est cum homine, sed unio creaturae et humanitatis Dominicae Deo conjunctae ex Virgine per Spiritum. 6. Si quis autem hoc nomen Θεοτοκον, propter natam humanitatem conjunctam Deo Verbo, non propter parientem proponat, dicimus quidem hoc vocabulum in eam quae peperit non esse conveniens. Oportet enim veram matrem de eadem esse essentia qua est ex se natum; ferri tamen posse propter ipsam considerationem, et quod solum nominetur de Virgine hoc verbum propter inseparabile templum Dei Verbi ex ipsa, non quia ipsa sit mater Dei Verbi; nemo enim antiquiorem se parit. 7. Haec quidem existimo praecedentem famam significasse; exponimus vero etiam nos quae contigerunt, et rebus ostendimus quia fraterno animo negotium eorum quos praediximus nosse cupimus, non desiderio curiositatis importunae, cum et nostra narremus, tamquam fratres fratribus, novitatem sectarum nobis invicem publicantes, ut sit mihi principium litterarum verissimum: dixi enim, cum has litteras inciperem, quia fraternas invicem debemus collocutiones. Omnem quae tecum est in Christo fraternitatem ego et qui mecum sunt salutamus.
EPISTOLA II NESTORII AD COELESTINUM PAPAM. 1. Saepe scripsi beatitudini tuae propter Julianum, Orontium, et caeteros, qui sibi usurpant episcopalem dignitatem, et creberrimam aditionem apud piissimum et praedicatissimum imperatorem faciunt, nosque concidunt frequentibus lamentationibus, tamquam temporibus orthodoxis de Occidente projecti. At huc usque scripta de his a tua veneratione non suscepimus: quae si haberem, possem eis respondere, daremque compendiosum responsum vocibus eorum. Nunc enim ab incertis dictis eorum, non habet quis ad quod se convertat: aliis haereticos eos vocantibus, et ideo de Occidentalibus partibus projectos esse dicentibus: ipsis vero jurantibus, calumniam se sustinuisse, et periculum pro orthodoxa fide ex subreptione perpessos. Quorum utrum certum sit, nobis gravis est ignorantia: nam condolere eis, si vere haeretici sunt, crimen est; et iterum non condolere, si calumniam sustinent, durum et impium est. 2. Dignetur igitur amantissima Dei anima tua informare nos, qui ad utrumque momentum huc usque dividimur, id est, et ad odium et ad miserationem eorum; doceri autem volumus, quam de his sententiam teneamus. Differimus enim eosdem viros per dies singulos dissimulantes, spe et exspectatione beatitudinis tuae. 3. Non est enim, o venerandissime, sicut nosti res vilis discussio piae sectae: nec parva est probatio eorum, qui hoc agunt. Multus enim etiam nobis labor hic celebratur, dum elaboramus eruere sordidissimam impietatem pessimae opinionis Apollinaris et Arii de Ecclesia Dei: nescio enim quemadmodum quidam de ecclesiasticis, quamdam contemperationis imaginem ex deitate et humanitate Unigeniti concipientes, aegrotent aegritudine praedictorum haereticorum: dum et corporis passiones audent superfundere deitati Unigeniti, et immutabilitatem deitatis ad naturam corporis transiisse confingunt, et utramque naturam (quae per conjunctionem summam et inconfusam in una persona Unigeniti adoratur) contemperationis mutabilitate confundunt. 4. Caeci, qui nec sanctorum illorum Patrum expositionem meminerunt, nec vident aperte adversus eos reclamantes: Credimus in unum Dominum Jesum Christum filium Dei incarnatum ex Spiritu sancto et Maria virgine. Haec enim vox, in Dominum, significat utramque naturam; etenim Christus est deitati Patris ὁμούσιος: humanitas vero posterioribus temporibus nata ex sancta Virgine, propter conjunctionem deitatis ab angelis et hominibus simul colitur. 5. Eum ergo, qui hic propter sectarum pravitatem tot laboribus fatigatur, considera, quid iterum pati necesse est, si negotium praedictorum virorum nesciat, timeatque nimis, ne additamentum haereticorum per ignorantiam hic positus faciat. Unde rogo, ut undique studiosum sit sanctae animae tuae, donare notitiam praedictorum virorum: maxime cum litterarum sequester fidelissimus Valerius cubicularius possit beatitudini tuae per se exponere molestias eorum. Omnem in Christo fraternitatem, quae tecum est, ego et qui mecum sunt, plurimum salutamus.
EPISTOLA III NESTORII AD COELESTIUM RESCRIBENTIS. Honorabili et religiosissimo presbytero COELESTIO NESTORIUS in Domino salutem. 1. Noli aegre ferre, venerabilis, perferens ab his qui ea quae inferuntur facere debent, et praesertim asserentibus veritatem, et refugientibus pollutorum vel contaminatorum communionem: quia et sanctis, qui ante nostram aetatem exstiterunt, gratae fuerunt aerumnae; et ipsae quidem temporales erant, veritas autem aeterna. Sic Joannes Baptista de peccato arguens Herodem, et quidem regem existentem, capite condemnatus est; sed non formidavit, Christum enim habebat caput quod non posset abscindi. Sic Paulus hoc modo quoque et Petrus sunt interfecti. Et quid amplius dici opus est? Ita actum est semper, per diversas tentationes pietate currente.
2. Noli igitur a veritate deficiens eam prodere (siquidem epistolae missae episcopis a concilio Occidentis, et ab Alexandrino, multis rescriptis manifestam nobis nostram fecere sententiam), prudentibus scilicet ejusdem orthodoxae professionis: forsitan enim utile aliquid Ecclesiis rectae fidei proveniet, Domino cooperante. Omnem fraternitatem salutamus.
Et alia manu: Incolumis et forti animo, et plurimum orans pro nobis, doneris nobis, religiosissime frater.