AnaAnt.EpEtPr27 179 Anacletus antipapa1130-1138 Parisiis J. P. Migne 1855 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
I. Ad archiepiscopis, episcopos, abbates, praepositos et reliquos tam clericos quam laicos per Alamaniam et Saxoniam constitutos. (Anno 1130, Febr. 24.)[ECCARD, Corpus hist., II, p. 351, ex cod. Udalric., n. 339.]
ANACLETUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus archiepiscopis, episcopis, abbatibus, praepositis et reliquis tam clericis quam laicis per Alamanniam et Saxoniam constitutis, salutem et apostolicam benedictionem.
Ex auctoritate beati Pauli apostoli didicimus, et in nobis ipsis nuper experti sumus, quoniam vere inscrutabilia sunt judicia Dei et investigabiles viae ejus. Obeunte si quidem decessore meo papa Honorio, fratres nostri cardinales pastoris solatio destituti, mira et stupenda cleri et populi concordia ad summum nos apicem pontificatus elegerunt. Quanta tunc honorificentia, quanto populi concursu, quantaque cunctorum laetitia ad beati Petri apostolorum principis basilicam deducti atque in sacratissima ejus cathedra fuerimus positi, cogitare, quis poterit narrare? Vestram igitur universitatem litteris praesentibus jussitantes monemus in Domino et obsecramus, ut in ea quae semper mansistis, dilectione, ac fidei constantia persistatis ac pro consueta et debita Romanae Ecclesiae reverentia, quae ad nostrum et ejusdem Ecclesiae honorem pertinent, operari per Dei gratiam curetis, scientes proculdubio quoniam nos vestris bonae voluntatis effectibus ingratos minime invenietis. Si quid autem sinistri rumoris acceperitis, non multum miremini; solius enim Dei est unire vota, et omnium voluntates; falsum tamen, quidquid praeter id quod diximus delatum fuerit, habeatis; cum noveritis electionem nostram hoc ordine celebratam. Ignem sui amoris in cordibus vestris conservet Dominus omnipotens et aeternae beatitudinis vos faciat cohaeredes.
Datum Romae apud Sanctum Petrum, VI Kalendas Martii.
II. Ad Lotharium Romanorum regem et Richizam reginam. (Anno 1130, Febr. 24.)[ECCARD, Corp. hist., II, 351, ex cod. Udalric., n. 340.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Dei, dilectissimo in Christo filio LOTHARIO glorioso Romanorum regi, nec non speciali beati Petri filiae R[ICHINZAE] reginae, salutem et apostolicam benedictionem.
Postquam, disponente Deo, ad totius Ecclesiae regnum promoti sumus, sicut ex litteris, quas ad regni vestri episcopos misimus, cognoscetis, excellentiam vestram duximus litteris specialibus visitandam. Nos siquidem juxta decessoris nostri papae H[onorii] exemplum et vos et honorem vestrum singulari volumus affectu diligere, vestrosque amicos seu inimicos nostros pariter deputare. Rogamus ut, pro beati Petri reverentia et dilectione nostra, matrem vestram Romanam Ecclesiam diligere, atque secundum datam vobis a Domino potestatem honorare in omnibus procuretis. Caeterum quoniam serenitas vestra domino papae Honorio pro fratre nostro dilectissimo Coloniensi archiepiscopo supplicavit, nos fratrum nostrorum consilio preces vestras benigno intuitu audientes, interdictum decessoris nostri ob dilectionis vestrae gratiam relaxamus, et praedicto frati nostro officii sui plenitudinem restituimus. De Halvere Stadiensi episcopo breviter respondemus, quoniam videlicet ad partes illas de fratribus nostris aliquem mittere disposuimus, qui legati nostri archiepiscopi Moguntini consilio una vobiscum ea quae ad vestrum et regni honorem pertinent, praestante Domino, adimplebit. Per eumdem quoque fratrem quem miserimus fratri nostro A. Bremensi archiepiscopo, plenam justitiam fieri pro vestra et totius regni gratia disposuimus, et sua illi Ecclesiae privilegia confirmare.
Datum Romae apud S. Petrum, VI Kalendas Martii.
III. Simoni abbati Rastedensi mitrae, chirothecarum et sandaliorum usum concedit, rogante A[dalberone] archiepiscopo Hamburgensi. (Anno 1130, Febr. 24.)[LAPPENBERG, Hamburg. Urkund., I, 132.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio S., abbati Rastedensis monasterii, salutem et apostolicam benedictionem.
Commissi nobis officii ratio postulat ut fratribus nostris et filiis justa et honesta poscentibus benignum praebeamus assensum. Tuis igitur, charissime fili, Simon abbas, precibus inclinati et praecipue charissimi fratris nostri A. Bremensis Ecclesiae archiepiscopi, rogatu et amore devicti, ex liberalitate sedis apostolicae concedimus tam tibi quam Ecclesiae tuae mitram, chirothecas atque sandalia, ut videlicet in conciliis atque in praecipuis monasterii tui et Bremensis Ecclesiae festis inter missarum solemnia tibi, ex auctoritate nostra, liceat insignia ipsa gestare.
Datum Romae apud Sanctum Petrum, VI Kalend. Martii.
IV. Privilegium pro monasterio S. Pauli de Urbe. (Anno 1130, Mart. 27.)[MARGARINI, Bullar. Casin., II, 139, ex archiv. sac. monasterii S. Pauli de Urbe, capsula T, n. 3.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Dei, reverendo in Christo filio ANASTASIO abbati Sancti Pauli apostoli, et fratribus regulariter ibidem Domino servientibus, et servituris, in perpetuum.
Ex apostolicae sedis administratione compellimur et officii nostri debito incitamur, ut venerandum beati Pauli apostoli monasterium, sacratissimo ejus corpore gloriosum, specialius honoremus, eique, et quibus per ipsius Apostoli meritum possumus, nostra impertiri suffragia satagamus; praesertim cum, non sibi nostra conferre, sed quae sua sunt, videamur potius confirmare. Tuis igitur, dilecte in Christo fili, Anastasi abbas, et fratrum tuorum petitionibus annuentes, commisso tibi ejusdem Apostoli monasterio concedimus, et confirmamus omnes oblationes, quaecunque a fidelibus Christianis, super ipsius altare majus, in quo gloriosum corpus apostolicum requiescit, seu in confessione, atque in reliquiis Ecclesiae ipsius altaribus oblatae fuerint; quemadmodum praedecessor noster Alexander papa, et alii ante eum Romani pontifices, jam dicto monasterio concesserunt. Item concedimus, et confirmamus tibi, tuisque successoribus possessiones has, in Albano ad idem monasterium pertinentes, videlicet cellam Sancti Nicolai, cellam Sanctae Mariae in palatio, quae dicitur minor, ecclesiam Sancti Stephani, ecclesiam Sanctae Trinitatis, ecclesiam Sancti Leonardi, casale Anseranum in integrum cum omnibus ad jam dictas ecclesias pertinentibus. In lacu praeterea ejusdem civitatis majori, piscariam unam; in minori vero lacu, qui Lurni dicitur, quartam partem; et quaecunque alia in eadem civitate habere dignoscitur. Itemque casas, terras, vineas, hortos, culta et inculta, et quidquid in Antra habere cognoscimus. Pari modo gualdum, quod dicitur Lapigium, cum ecclesia Sancti Proculi, sive quibus aliis nuncupatur vocabulis, culta et inculta eidem gualdo pertinentia. Civitatem vero Ardeatinam, cum omnibus ad eam generaliter pertinentibus, eidem venerabili monasterio concedimus et confirmamus. Castrum Patricam, Decimum, Trifusam, Fundum qui vocatur draconis, massam Florianam, sive quibus aliis nuncupatur vocabulis, cum terris, silvis, campis, pratis, pascuis, et cum omnibus ad eum generaliter pertinentibus. Simili modo concedimus, et confirmamus eidem venerabili monasterio S. Pauli apostoli ecclesiam Sancti Anastasii de Fundo, Aquas Salvias, cum ecclesia Sancti Nicolai, et aliis ecclesiis, quae sunt in massa, quae dicitur Nemus; necnon et eamdem massam, cum terris, vineis, hortis, canapinis, aquaemolis, piscariis, et cum omnibus ad eam generaliter pertinentibus; simulque castella ad eamdem Sancti Anastasii ecclesiam pertinentia. Et concedimus et confirmamus praeterea fundum Paterni situm foris portam Sancti Laurentii, cum terris, pantanis, hortis, aquae molis, cultis et incultis, et omnibus sibi pertinentibus; curtem Sanctae Caeciliae de Mega, sita foris portam Sancti Laurentii, his finibus terminatam, ab uno latere flumen Tyberis, ab alio rivus Megae, et juxta eumdem rivum ascendit, usque ad terras Sanctae Luciae de Renatis, indeque usque ad publicam viam, et subinde descendit usque in puteum publicum, et exinde ascendit per formellas, usque ad flumen Tyberis. Duo etiam castella juxta posita, id est Longetia et castellum de Palea, cum omnibus eorum pertinentiis. Insuper et castrum Osae, massam Sancti Juliani, et curtem ejus, cum pantanis, silvis, terris cultis et incultis, sicut antiquitus limitata fuerunt, cum medietate loci Borrani, his finibus terminata; a primo latere flumen Tyberis, a secundo rivus Osae, usque ad pontem Sanctae Dignae et Meritae; a tertio latere, ab eodem ponte, et per eamdem aliam, usque ad pilum fractum, et per eamdem silicem in rivum Spineti, quartum vero latus terminatur eodem rivo Spineti, usque in Silicinum rivum, et per eumdem rivum usque ad flumen; castellum praeterea Passarani, cum Rocca, et cum omnibus suis pertinentiis; castrum Corcuruli, castrum Sancti Victorini, cum omnibus suis pertinentiis; ecclesiam Sancti Petri de Massa positam in territorio Praenestino; castellum insuper Formelli cum omnibus pertinentiis suis; cellam Sancti Stephani cum castello suo, in territorio Sutrino, cum vineis, terris, silvis, hortis, molendinis, cum casalibus, et coloniis ad eam pertinentibus; castrum Sanctae Severae, cum ecclesiis, terris, vineis, silvis, hortis, canapinis, cum portu et piscariis in mare, et cum omnibus ad eam generaliter pertinentibus; cum castello praeterea Campaniani, casas, terras, vineas, et fundum unum in territorio Nepesino, et unam massam in Juliano; pariterque civitellam de colonis, et medietatem civitatis Stertilianae; Flagianum, Leprinianum, Morlupum, castrum Vaccaritiae et castrum Regianum, cum omnibus pertinentiis eorum; casale quod vocatur Quintum, quod et Lubra nuncupatur, cum omnibus suis pertinentiis. Pariterque in campo Rotundo villam unam; et Massa quae vocatur Ulmetium; nec non monasterium Sancti Leonis situm sub clivo Scauri, in septem viis, cum omnibus pertinentiis suis; et ecclesiam Sancti Sergii et Bacchi positam in Suburra, cum omnibus suis pertinentiis; et ecclesiam Sancti Nicolai juxta formas cum bonis suis.
Ab omni praeterea jugo et ditione cujuscunque personae praelibatum monasterium liberum et solutum, nisi nostra, et apostolicae sedis istius auctoritate privilegii volumus permanere, ut videlicet nulli personae, nulli ecclesiae, excepto nostrae tantum apostolicae sedi, quolibet modo in aliquibus subjacere cernatur. Et ideo omnem cujuslibet ecclesiae sacerdotem in praenominato monasterio, et in cunctis ecclesiis sibi pertinentibus, qualibet auctoritate, ditionem habere, praeter nostrae sedis apostolicae omnimodo prohibemus. Interdicimus etiam, ut nisi a rectore ejusdem monasterii quispiam fuerit invitatus, missarum solemnia ibidem nullomodo celebrare praesumat. Et ubicunque vel a quocunque episcopo, ejusdem loci fratres ordinari voluerint, altaria benedici, chrisma suscipere, liberam habeant facultatem. Decernimus etiam ut nullus episcopus quemquam monachorum vel clericorum, per diversa loca ejusdem coenobii constitutorum, audeat excommunicare, vel ad synodum vocare, praeter tuam tuorumque successorum licentiam; seu ecclesias ad idem monasterium pertinentes interdicere. Obeunte te nunc ejusdem coenobii abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris, secundum Dei timorem, et beati Benedicti regulam elegerint.
Praesentis itaque privilegii auctoritate concedimus et confirmamus saepe dicto venerabili monasterio quaecunque a beato papa Gregorio et ab aliis post eum praedecessoribus nostris sanctae recordationis Romanis pontificibus, Sylvestro, Marino, Lèone, Stephano, Alexandro concessa noscuntur, quaecunque etiam hodie donatione regum, liberalitate principum, sive quorumlibet aliorum fidelium virorum oblationibus, praenominatum monasterium possidet; quaecunque etiam in futurum, Domino largiente, poterit adipisci, tam tibi, quam tuis inposterum successoribus concedimus et confirmamus.
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat idem monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Si quis autem, quod non optamus, temerario ausu hoc nostrae apostolicae sedis statutum in quoquam temerare, vel infringere praesumpserit et contradictor illius exstiterit in aliquo, auctoritate sanctae et individuae Trinitatis, et apostolorum principum Petri et Pauli, quorum licet indigni, dignatione tamen divina, vicibus fungimur, vinculo anathematis mancipatus, a regno Dei segregatus, diabolo et angelis ejus, nisi resipiscens satisfaciat, indissolubiliter aggregetur. Qui vero pro respectu observator ac defensor hujus confirmationis et concessionis exstiterit, potestate beatorum principum apostolorum Petri et Pauli, coelestis regni introitum et gratiam et gloriam a justo judice Domino Deo nostro, vitamque aeternam percipere mereatur, in saecula saeculorum. Amen, amen, amen. Ego Anacletus Catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Gregorius presbyter cardinalis tit. S. Balbinae Ego Petrus Portuensis episcopus ss. Ego Gregorius presbyter cardinalis tituli Apostolorum ss. Ego Desiderius presbyter cardinalis tituli Praxedis ss. Ego Petrus presbyter cardinalis S. martyris Susannae ss. Ego Petrus presbyt. cardinalis tituli Sancti Marcelli ss. Ego Comes presbyter cardinalis tit. Sanctae Sabinae ss. Ego Lictefredus presbyter cardinalis tituli S. Vitalis ss. ss. Ego Jonathas presbyter cardinalis tit. Calixti ss. Ego Joannes presbyter cardinalis tit. Pastoris ss. Ego Sylvius diaconus cardinalis tit. S. Luciae ss. Ego Hermannus diaconus cardinalis S. Angeli ss. Ego Gregorius diaconus cardinalis S. Mariae in Aquiro ss.
Datum Laterani per manum Saxonis sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, sexto Kal. Aprilis, indict. octava, Incarnationis Dominicae anno 1130, pontificatus autem domni Anacleti secundi papae anno primo.
V. D[idacum] archiepiscopum Compostellanum hortatur ut in studio fideque erga B. Petrum perseveret, nuntiosque ad sese mittat. Memorat veterem ejus amicitiam cum beatae memoriae patre suo, Petro Leonis, gestam. (Anno 1130, April. 16.)[FLOREZ, España sagrada, XX, 512.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri D. Compostellano archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.
Communem matrem sanctam Romanam Ecclesiam praecipuis semper studiis adjuvisti et praedecessoribus nostris in supremis semper necessitatibus subvenire attentius procurasti. Unde dominus et nutritor noster sanctae recordationis papa Paschalis, et alii post eum Romani pontifices fraternitatem tuam prae caeteris dilexerunt, et praeclaris gratiarum actionibus adornarunt. Nos igitur et meritorum tuorum memores et veteris amicitiae, quam cum genitore meo bonae memoriae Petro Leonis specialiter habuisti, attentius recordantes, post apostolorum Petri et Pauli Ecclesiam personam tuam et commissam tibi B. Jacobi apostoli ecclesiam principalius diligere, et praestante Domino cupimus honorare. Tua itaque strenua sollicitudo more solito et nunc ad B. Petri servitium accingatur, et in praeterita dilectione ac fidei constantia perseverans Romanam Ecclesiam amplius pro nobis diligere studeat, et propensius adjuvare. Porro ad fraternitatem tuam litteras misimus, actionem ordinis nostri et perpetrati a falsis fratribus scandali continentes. Rogamus ergo, ut coram omnibus qui in partibus tuis sunt publice legi facias, et ad partes alias dirigas transcribendas. Nuntios praeterea tuae fraternitatis usque ad nos dirigere nullatenus differas.
Datum Romae apud S. Petrum IV Idus April.
VI. Cluniacensibus scribit de studio erga monasterium eorum suo, ubi sese memorat vestem monachicam sumpsisse. Significat se, mortuo Honorio, in ecclesia B. Marci electum esse, et in aede S. Petri consecratum. (Anno 1130, Maii 1.)[BARON., Annal. ad an. 1130, n. XXXV.] Conversionis meae primordia reducens ad animum, multum me Cluniacensi monasterio invenio debitorem, propterea quod in eo et monasticum habitum, et conversandi sumpsi, divinae potentiae gratia protegente, principium. Cui licet in omnibus quae mihi pleno charitatis ubere pia devotione impendit, aequa redhibitione nequeam respondere, me ipsum tamen ei, quod possum, fidelissima servitute substerno. Et ideo de statu nostro, seu de his quae penes nos, Dei nos respiciente clementia, prospere acta sunt vel aguntur, sanctae dilectioni vestrae dignum duximus, missis ad vos litteris, intimare. Decedente siquidem de hac vita domino praedecessore nostro piae memoriae papa Honorio, cardinales Ecclesiae Romanae presbyteri, et diacones, et subdiacones, primicerius cum omni schola et ordinibus palatii, judices et scriniarii, et clerus omnis Romanus, expetente omni populo, cum honoratorum devotissimorum assensu, in titulo B. Marci me, licet indignum, in papam Anacletum unanimiter elegerunt, et electum in ecclesia B. Petri patroni nostri venerabilis frater noster Petrus Portuensis episcopus cum diversarum regionum episcopis celeberrime consecravit.
Verum quidam falsi fratres, filii Belial, filii pestilentiae, filii Agar, sapientiam quae de terra est, exquirentes (Baruch. III), inebriati calice irae Dei omnipotentis, Dei dispositioni et constitutioni ecclesiasticae ausu improbo visi sunt contraire. Quorum caput est Aimericus quondam cancellarius, avaritiae servus, histrionum et scurrarum delirus incentor, ecclesiarum exspoliator [ al. expilator], servorum Dei improbus exactor, alter Giezi, qui simoniis publicis et privatis lepram Naaman (IV Reg. V), et maledictionem Dei haereditario est jure sortitus. Huic Joannes de Crema, homo miserabilis et vere Nicolaita, et inter biothanatos aliquando per papam Honorium et cardinales damnatus, promissionibus vanis inductus, alludit. De Petro cardinali Sanctae Anastasiae, quod thesauri Cluniacensis assuetis tergiversationibus insatiabilis exstitit praedo, et Gozelmo Sanctae Caeciliae, silere dignius diximus, quam de eis et de eorum turpissima servitute vobis scribere. Il Aimerici quadra vivebant, et sicut celebre est apud nos, juramento astricti, iniquitatis suae caput per omnia sequuntur. De quibusdam pseudoepiscopis, quos factionis suae complices praedictus induxit, nullus nobis sermo, nulla nobis cura est, cum nihil ad eos de Romani pontificis electione pertineat. Porro, quia per Dei gratiam omnia nobis prospera sunt, nos in aliquo laedere non valent, maledicta congeminant. Latrant in nos canes impudentissimi, et ore vipereo detrahunt, et fetentem crapulam eructantes, in Dei Ecclesia de sua pessima conscientia multa ore foetidissimo evomunt. Posuerunt quippe juxta impiorum testimonium mendacium spem suam, obtenebratos habentes oculos, nescientes quod iniquitatem in excelso loquantur, et ponant in coelum os suum, ut lingua eorum transeat super terram. Nec mirum si ab eis cum Dei Ecclesia blasphememur, cum patrem familias Dominum Beelzebub vocarunt patres eorum (Matth. X).
Quocirca, fratres in Christo charissimi, paterno vos alloquio salutantes, dilectionem vestram in Domino commonemus ut eorum praestigia, si forte vobis arriserint, devitantes, Romanae Ecclesiae unitatem constantissime teneatis. Hinc fratres illi, de quibus scripsimus, quod Dei Ecclesiam scindere, et altare anathematis vel maledictionis titulum sunt fabricare moliti, sancti Spiritus et proprio sunt judicio condemnati. Convenientibus namque fratribus nostris cum omni clero Romano, cum terque quaterque vocati, aut rationem ponere, aut satisfacere contempsissent, ab Ecclesiae gremio digno sunt anathemate resecati. Tradidimus eos Satanae, ut discant non blasphemare. Illorum versutias et praestigiosa figmenta quia longum est scribere, latori praesentium Gregorio, sedis nostrae diacono cardinali, commisimus indaganda. Rogamus itaque sanctitatem vestram ut illam quam circa me dilectionem in minoris ordinis administratione visi estis exhibere, nunc in apostolicae sedis regimine constituto subtrahere non debeatis. Considerans siquidem infirmitatem meam ad apostolicae sedis culmen non posse sufficere, onus hoc declinare malueram, ne in pastorali regimine imparis administrationis actione succumberem. Sed quia contraire non est disponentis Dei arbitrio, obedienter secutus sum quod misericors de me Omnipotentis manus voluerit operari. Domini et principes nostri Petrus et Paulus, quibus in loco sancto assidue deservitis, vobis pro nobis orantibus gaudia aeternae felicitatis obtineant.
Datum Romae apud S. Petrum Kal. Maii.
VII. [ Girardo episcopo Engolismensi] apostolicae sedi legationem in Aquitaniae partibus concedit. Gregorium cardinalem commendat. Negotium ei dat ut concilium convocet. (Anno 1130, Maii 1.)[BARON., Annal. ad an. 1130, n. XLII.] Pro tua probitate, quam sancta mater Romana Ecclesia longo jam tempore expertam habuit, et tanquam charissimum suum praecipuum filium dilexit, et specialius honoravit, dominus quidem et nutritor noster papa Paschalis, et alii post eum Romani pontifices ob insignia virtutum tuarum suas tibi commiserunt vices in Aquitaniae partibus peragendas. Nos igitur dilectionis praeteritae ac sollicitudinis memores, quibus semper matrem tuam Romanam Ecclesiam dilexisti, et propensius audivisti, legationem apostolicae sedis liberalitate a praedecessoribus nostris, tibi concessam, nos quoque concedimus: et sicut illorum habuisse cognosceris, ita et nostras habere te vices deinceps volumus, et gratis, plenoque charitatis intuitu confirmamus. Ad hujus autem nostrae concessionis firmamentum dilectum filium nostrum Gregorium diaconem cardinalem misimus, quem in partibus illis aliquantisper volumus conversari. Tuae itaque fraternitati mandamus, ut cum eodem filio nostro concilium studeat convocare, in quo, charitate media confidentes, communicato fratrum consilio sanctique Spiritus gratia cooperante, corrigenda corrigat, et quae confirmatione digna sunt confirmet. Per ipsum etiam de promotione nostra seu de scandalo quod in Romana Ecclesia factum audisti, te reddimus certiorem; quatenus dilectio tua et mendacium omne respuere, et veritatis testimonio indubitanter valeat adhaerere.
Datum Romae apud Sanctum Petrum Kal. Maii.
VIII. Episcopis quibusdam commendat Gregorium diaconum cardinalem, in partes Aquitaniae a sese missum. Hortatur ut Girardo Engolismensi praestent reverentiam, cui se scribit de celebrando concilio mandasse. (Anno 1130, Maii 1.)[BARON., ibid., n. XLI.] Diuturna praedecessorum nostrorum consuetudo, et negotia nuper emergentia nos compellunt ut legatum ex latere nostro ad vos dirigere debeamus, dilectumque filium nostrum Gregorium cardinalem diaconum in partes Aquitaniae mittentes, ut solita eum pietate pro beati Petri, et nostra reverentia benigne suscipiatis, eique quo ordine nos Dominus apostolicae sedi praeesse voluit, ac de scandalo, quod a paucissimis in Romana Ecclesia factum audistis, aures vestras sine haesitatione praebeatis. Ejusdem nimirum fidem sacrosancta Romana Ecclesia probatam habet, neque aliud vobis enarrabit, praeter id quod veritas docet. Praeterea universitati vestrae significamus quod pro morum honestate, prudentiaeque efficacia, sicut beatae recordationis papa Paschalis nutritor noster, et post eum alii antecessores nostri Romani pontifices fecerunt, venerabilem fratrem nostrum Gerardum Engolismensem episcopum per vestras provincias ei cooperante apostolicae sedis liberalitate in partem sollicitudinis vestrae vocavimus. Per praesentia igitur vobis scripta mandamus, ut eidem fratri nostro, tanquam apostolicae sedis legato debitam curetis reverentiam exhibere. Nos enim ei et dilecto filio nostro dedimus in mandatis, ut convocato fratrum collegio, sanctique Spiritus gratia invocata corrigenda corrigant, et quae digna fuerint confirmatione corroborent.
Datum Romae apud Sanctum Petrum, Kal. Maii.
IX. « Nobilem prudentiam » cujusdam ad memoriam excitat amicitiae cum beatae memoriae patre suo gestae. Exponit de pontificatu ad sese delato, etc. (Anno 1130, Maii 1.)[BARON., ibid. n. XIII.] Veteris amiticiae memores, et ejus praecipue quae inter te et bonae mem. patrem meum longo tempore stabili firmitate duravit, dignum duximus nobilem prudentiam tuam sedis apostolicae litteris visitare, et mutuae affectionis foedera dignis allegationibus innovare. Quamobrem quanto te arctius charitatis brachiis cupimus amplexari, tanto diligentius de statu Romanae Ecclesiae, seu de his quae penes nos sunt acta, litterarum nostrarum serie dilectioni tuae intimare curavimus. Obeunte siquidem piae memoriae papa Honorio, fratres nostri cardinales presbyteri et diacones cum omni clero Romano, expetente populo, et indefessis vocibus insistente, consentientibus, etiam, juxta tenorem canonum, honoratis devotis animis et affectione unanimi invitum me et viribus imparem concorditer elegerunt, electumque postea frater noster Petrus Portuensis, convenientibus diversarum regionum episcopis, ad altare beati Petri, sub oculis omnium, in Romanum pontificem celeberrime consecravit.
Verum quidam de fratribus loco et tempore novitii et paucissimi numero, quorumdam perfidorum blandis astutiis suffocati, altare aliud erigere, et anathema Hierico in sanctuarium Dei introducere, et simulacrum Phegor de inauribus mulierum insipientium sunt in tenebris fabricare conati. Sed Deus omnipotens, qui consilium Achitophel infatuavit, eorum prava consilia modo destruxit mirabili. De domo namque Leonis Fraiapani [ al. Frangipanis, et sic alibi ], cujus potissimum viribus videbantur inniti, nocturno tempore fugientes, se trans Tiberim contulerunt, et ibi quasi quodam carcere latitantes, praesumptionis suae ignominiam crebris doloribus flebiliter experiuntur.
Sane clerus omnis Romanus individua nobis charitate cohaeret. Praefectus Urbis Leo Fraiapanis cum filio et Cencio Fraiapane, et nobiles omnes, et plebs omnis Romana consuetam nobis fidelitatem fecerunt. Nos quoque quae officii nostri sunt, in Urbe, intus et extra libere exercemus: ordinationes cardinalium fecimus, et episcopos, largiente Deo, consecravimus. Rogamus itaque nobilitatem tuam, ut sicut de te spem firmissimam possidemus, pro Romana Ecclesia consueta debeas instantia laborare, et dilectionis tuae insignia manifestis nos facias effectibus experiri. Haec enim agens et Romanam Ecclesiam semper obnoxiam, et nos tibi de caetero facies debitores. Nec te, charissime, Haimerici quondam cancellarii, praedonis improbi, simoniae servi, seu Joannis de Crema, hominis turpissimi et incircumcisi, et vere Nicolaitae, monstruosa mendacia moveant; nec fidei tuae murum eorum vaniloquia, aut venenosa mendacia penetrent, qui velut Cain a facie Domini (Gen. IV) fugientes maledicti a terra, fratricidii signum meretricia coguntur fronte gestare.
Datum Romae apud S. Petrum Kal. Maii.
X. [ Ludovico Francorum regi] legatum suum, Ottonem episcopum Tudertinum commendat. (Anno 1130, Maii 1.)[BARON., ibid., n. XXVII.] Jamdudum voluntatis nostrae ac desiderii fuit, ut desiderabilem nobis personam tuam, et totam Gallicanam Ecclesiam tali visitaremus legato, qui Dei et Ecclesiae honorem atque salutem tuam nosset et posset strenue ac fideliter operari. Caeterum nobis erga plurima occupatis, desiderium nostrum hucusque dilatum est. Sane opportunitate habita, quod pro tempore intermisisse conspicimus, ipso jam debito compellente perficere non moramur. Multam enim de tua nobili et experta dilectionis constantia fiduciam possidemus, qua personam nostram a puero dilexisti, et dulcedinis tuae affectione benevola educasti, ut more solito et communem matrem Romanam Ecclesiam honore debito venereris, et nos ipsos personaliter die lectionis tuae affluentia prosequaris. Eapropter charissimum fratrem nostrum Ottonem Tudertinum episcopum, unum videlicet ex praecipuis Ecclesiae membris, virum utique honestum et religiosum, et domini praedecessoris nostri sanctae memoriae Paschalis papae plantarium ad tuam usque praesentiam a nostro latere delegamus, qui te de statu nostro faciat certiorem, et in diversis regni tui partibus, quae correctione seu confirmatione digna fuerint, vice nostra corrigat et confirmet.
Praesentibus igitur litteris nobilitatem tuam rogamus, ut eum et reverenter suscipere, et tanquam nostras praeferentem vices studeas honorare. Nobis enim, quidquid obedientiae, quidquid ei honoris exhibueris, ascribemus. Nos profecto plenius te benevolentiae nostrae brachiis amplexamur, et tuum tuique filii gloriosi regis Philippi honorem, praestante Domino, cupimus efficaciter exaltare. Porro de promotione, per fratres nostros cardinales et episcopos suffraganeos Romanae Ecclesiae celebrata, de cleri et populi nobiscum unanimitate, seu etiam scandalo, a paucis pseudofratribus celebrato, eidem legato nostro injunximus, tibi et regno tuo plenius intimare. Rogamus ergo ut pro Ecclesia Dei murum te validissimum opponas, et aures tuas ab illorum mendaciis seu detractionibus omnino avertas, quatenus inter reliquos Christianae gentis principes, praecipuum te Catholicae fidei defensorem, sicut semper, ita et nunc tota nobiscum Ecclesia recognoscat. Charissimam filiam B. Petri, dominam reginam, benedictione apostolica salutamus. Omnipotens Dominus apostolorum suorum Petri et Pauli meritis personam potestatemque vestram custodiat, et per temporalem administrationem aeterni vobis regni participium largiatur.
Datum Romae apud S. Petrum Kal. Maii.
XI. [ Philippo Ludovici Francorum regis filio] Ottonem legatum suum commendat. Rogat ne inimicorum suorum mendaciis aures praebeat. (Anno 1130.)[BARON., ibid., n. XXIX.] Nobilium factorum tuorum memoria, et antiquarum amicitiarum gratia invitamur, ut desiderabilem nobis personae tuae praesentiam inviseremus legato, qui Dei et Ecclesiae honorem, atque salutem tuam noverit strenue et fideliter operari. Proinde charissimum fratrem nostrum Ottonem Tudertinum episcopum ex nostro ad te latere delegamus, unum videlicet ex praecipuis Romanae Ecclesiae membris, virum utique sapientem et religiosum, domini et praedecessoris nostri sanctae memoriae Paschalis papae plantarium, qui te ipsum, et fratres nostros et filios visitet, et quo ordine nos Dominus ad honoris hujus officium promoveri voluerit (quae nobis etiam per Dei gratiam prospere successerunt), viva voce vobis valeat nuntiare; praeterea si qua in partibus illis corrigenda vel confirmanda fuerint, sancto cooperante Spiritu, vice nostra corrigat et confirmet. Praesentibus igitur litteris nobilitatem tuam rogamus, ut eum reverenter suscipere, et tanquam nostras, imo beati Petri vices praeferentem studeas honorare. Caeterum quorumdam pseudofratrum maliloquia et mendosa figmenta dilectionis tuae constantiam non dimoveant: nam detecta eorum mendacia per legatum nostrum tibi et regno tuo amplius nota fient. Ad haec plurima liberalitatis obsequia, et praedecessoribus nostris exhibita, et nobis ipsis personaliter impensa e memoria nostra non possunt, nec debent excidere: pro quibus praestante Deo, cupimus aequa tibi et honori tuo vicissitudine respondere. Rogamus itaque ut sicut semper, ita et nunc in B. Petri servitio et amore nostro attentius perseveres, quatenus juxta laudabilem benevolentiae tuae morem te inter reliquos reges et principes praecipuum adjutorem nos et nobiscum tota Ecclesia, sentiamus.
Datum Romae apud S. Petrum.
XII. Episcopis quibusdam commendat Ottonem legatum suum. (Anno 1130, Maii 1.)[BARON., ibid., n. XXX.] Dudum desiderii nostri fuerat, idoneum ad vos a latere nostro nuntium destinare; caeterum nobis ergo plurima occupatis, desiderium nostrum hucusque dilatum est. Sane opportunitate habita, unum ex praecipuis Romanae Ecclesiae membris, charissimum videlicet et venerabilem fratrem nostrum Ottonem, Tudertinum episcopum, ad partes vestras duximus delegandum, qui vos ex parte nostra plenius visitet, et de statu nostro faciat certiores; si quae etiam inter vos fuerint pertractanda negotia, sancto cooperante Spiritu, una nobiscum vice nostra pertractet. Praesentibus igitur litteris universitatem vestram rogamus, ut eum reverenter suscipere, eique tanquam vicario nostro studeatis assistere et obedire. Hortamur etiam, ne laudabilem fidei vestrae constantiam quorumdam maliloquia et praestigiosa figmenta perturbent, qui utique post concupiscentias suas euntes, altare aliud in Ecclesia Dei erigere, atque in occultis tenebris idolum cruentis manibus fabricare praesumpserunt. Quod enim, disponente Deo, circa promotionem nostram factum audistis, non in angulo, vel latibulo, sed in luce et in manifesto, ab universo Urbis clero et populo, ex deliberato fratrum consilio, ex communi assensu, et unanimi desiderio celebratum esse noveritis. Nos per Dei gratiam in tota Urbe intus et extra, quae nostri officii sunt, libertate plenaria operamur. Quae minus litteris continentur, eidem legato nostro injunximus verbo et scripto plenius referenda. Omnipotens Dominus sua vos benedictione circumtegat, et suo faciat amore ferventes.
Datum Romae apud S. Petrum Kal. Maii.
XIII. Episcopis quibusdam Ottonem, episcopum Tudertinum, legatum suum commendat. Ad fidem hortatur. (Anno 1130, Maii 1.)[BARON., ibid., n. XLII. Et apostolicae sedis auctoritas, et emergentium causarum necessitas nos compellunt, ut fratres nostros circumquaque positos et litteris crebrioribus, et missis a latere nostro nuntiis visitemus: praecipue vero Gallicanam Ecclesiam nostra duximus visitatione dignissimam, quae inter reliquas Christianitatis Ecclesias nullis unquam cessit erroribus, nulla prorsus potuit schismaticae pravitatis infamia maculari: semper in plena Dei constantia perseverans, Romanae Ecclesiae pacem unitatemque tenere, eamque semper studuit magnis obsequiorum exhibitionibus exaltare. Eapropter unum ex praecipuis Romanae Ecclesiae membris, charissimum videlicet fratrem Ottonem, Tudertinum episcopum in partem nostrae sollicitudinis assistentes [ f. asciscentes], ad vos duximus delegandum, virum utique sapientem. . . . . et religiosum, atque ab ineunte aetate in Romana Ecclesia eruditum: qui Ecclesiam vestram et vos ipsos ex parte nostra visitet, clerum et populum benedicat vosque plenius de his, quae nobis per Dei gratiam prospere successerunt, faciat certiores. Cui etiam dedimus in mandatis ut in partibus vestris concilia celebrare, ac si qua emerserint negotia, una vobiscum debeat, justitia mediante, terminare. Rogamus itaque fraternitatem vestram, ut eum reverenter suscipere, et tanquam vicario nostro studeatis assistere et obedire. Nec fidei vestrae constantiam quorumdam maliloquia vel praestigiosa figmenta perturbent, qui post concupiscentias suas euntes, altare aliud in Ecclesia Dei erigere, et in tenebris idolum fabricare cruentis manibus praesumpserunt. Quod enim circa nos, Domino disponente, factum audistis, non in angulo, vel in latibulo, sed in luce et in manifesto, ex deliberato fratrum consilio, ab universo Urbis clero et in populo celebratum esse noveritis. Nos per Dei gratiam quae nostri officii sunt, in tota Urbe, intus et extra, libertate plenaria operamur. Quae minus litteris continentur, idem legatus noster dilectioni vestrae plenius enarrabit. Omnipotens Deus sua vos benedictione circumtegat, suoque semper faciat amore ferventes.
Datum apud Sanctum Petrum Kal. Maii.
XIV. Episcopo cuidam commendat Ottonem, legatum suum. (Anno 1130, Maii 1.)[BARON., ibid., n. XXXI.] Quantam de probitatis tuae solertia fiduciam habemus, quantum te amplioribus benevolentiae nostrae brachiis amplexemur, ipse nosti. Promotionis nostrae ordinem jam te credimus accepisse; atque nunc poteris quae nobis prospera largitus sit Dominus, indagare.
Legatum siquidem nostrum, venerabilem fratrem Ottonem, Tudertinum episcopum, unum videlicet ex praecipuis Romanae Ecclesiae membris, ad Galliarum partes dirigimus, qui charissimum et gloriosum filium nostrum regem, et te ipsum, atque alios fratres nostros et filios visitet; et de statu nostro faciat certiores. Si quae etiam in partibus istis corrigenda vel confirmanda fuerint, sancto cooperante Spiritu, vice nostra corriget et confirmet. Ipsum igitur tuae dilectioni committimus, tuae potissimum experientiae commendamus, rogantes ut eum pro beati Petri reverentia, et dilectione nostra, in omnibus quae oportere cognoveris, adjuves et sustentes. Nec solum ei officiose assistas, sed et causae nostrae curam ipse suscipiens, laboriosum pro nobis sollicitudinis onus collo tuo imponere non graveris, sciens quia nos tuae charitatis obsequiis nunquam experieris ingratos. Obtemperantem monitis nostris fraternitatem tuam Dominus conservare dignetur incolumem.
Data apud Beatum Petrum Kal. Maii.
XV. Ad episcopum quemdam.--Excusat se quod tardius ad eum litteras mittat. (Anno 1130, Maii 1.)[BARON., ibid., n. XXXIV.] Quod tibi de statu nostro et Romanae Ecclesiae tardius scripsimus, frater charissime, ne mireris, quoniam et nos gravis de suscepti inopinata cura regiminis molestia occupavit. In tanta bestiarum frementium silva diversis fluctibus pressi, asperis sumus ventorum turbinibus agitati. Tanta quippe cogitationum me onera deprimunt, tantum causarum flagris illidor, tantis tumultuosae vitae tempestatibus affligor, ut mens mea nullatenus ad superna se erigat, et ego recte clamare compellar: « Veni in altitudinem maris, et tempestas demersit me (Psal. LXVIII). » Considero namque qui sum, et infirmitatem meam plane considerans, ad apostolicae sedis culmen propriis meritis non posse pertingere: onus hoc malui declinare, ne in pastorali regimine imparis administrationis actionibus succumberem. Sed quia Dei disponentis arbitrio contraire non est, obedienter secutus sum, quod misericors de me Omnipotentis manus voluerit operari. Cum ergo Ecclesiae consuetudo posceret, et beatitudinis tuae dilectio nos incitaret, curavimus non solum scriptis fraternitati tuae charitatis et amicitiae vota persolvere, sed etiam de promotione nostra, quod desiderabile tibi fuisse credimus, per latorem praesentium venerabilem fratrem nostrum Ottonem Tudertinum episcopum, a domino sancto praedecessore nostro Paschali papa ordinatum, indicare. Ipse quidem et de his quae apud nos acta sunt, seu de statu Urbis et Ecclesiae, quanto plenius novit, tanto experientiae tuae poterit verius enarrare. Sane de electione nostra, quae a fratribus nostris cardinalibus, presbyteris, diaconibus et subdiaconibus quoque, et primicerio, et omni schola palatii ac cuncto clero Romano, expetente omni populo, consentientibus juxta tenorem canonum honoratis, est unanimi voto et concordi moderatione peracta, ad notitiam tuam multorum relationibus pervenisse jam credimus. Qualiter autem consecratio nostra per venerabilem fratrem Petrum Portuensem episcopum cum diversarum regionum episcopis ad altare beati Petri sit solemniter celebrata; quomodo etiam per viam sacram, phrygio capiti nostro, praedecessorum nostrorum more, imposito, ad Lateranense palatium venerimus, forsitan non ignoras. Quocirca de suavissimae beatitudinis tuae fide et constantia impensius praesumentes, te impensius exoramus, ut piis precum tuarum suffragiis apud omnipotentem Deum nobis concurrere, et pro Romana debeas Ecclesia consueta instantia vigilare. Qualiter autem debeamus de fraternitatis tuae charitate praesumere, ex mentis nostrae, quam circa te habemus, qualitate colligimus. Nec te aliter personam nostram, et apostolicam sedem diligere, quam ipsi vos diligimus, arbitramur.
Datum Romae apud S. Petrum Kal. Maii.
XVI. [ Principem quemdam Gallicanum] ad suam causam perducere studet. (Anno 1130, Maii 1.)[BARON., ibid., n. XXXIII.] Nobilis memoriae antecessores tui, sicut viri sapientes, et consilio providi, S. R. E. honorare, et pro collata a Domino potestate propensius exaltare curarunt, et sicut nos ipsi vidimus et testamur, praedecessoribus nostris nobili devotione servierunt. Inde est quod sedes apostolica inter reliquos Galliarum principes ampliori est eos gratia amplexata. Et ideo dilectionem tuam paternis alloquiis visitantes, prudentiam tuam litterarum praesentium serie attentius adhortamur, ut nobilium praedecessorum nobilis successor Romanae Ecclesiae individua semper charitate cohaereas, nec ab ejus unquam unitate declines. Cui profecto si indefessa fueris devotione prudenter innixus, tuta poteris, praestante Deo, stabilitate regnare. Nos quidem de nobilitate et fidei tuae [fidei tuae immobilitate et] constantia plurimum praesumentes, personam tuam dignis titulis honorare, et honorem tuum paternae dilectionis affectu omnimodis decrevimus ampliare. De promotione vero nostra, seu de his quae apud nos acta sunt, venerabilis frater noster praesentium lator Otto Tudertinus episcopus, legatus noster, quem ad partes vestras pro variis negotiis delegamus, dilectionem tuam faciet certiorem. Ipsum igitur egregiae probitati tuae attentius commendantes, rogamus, ut pro amore beati Petri et nostri solita ei liberalitate concurrere, et tuis eum debeas solatiis confovere: quatenus et injunctum sibi mandatum, cooperante Deo, per industriae tuae solitum efficaciter exsequi valeat, et tuam nos in eo valeamus diligentiam experiri.
Datum Romae apud S. Petrum Kal. Maii.
XVII. Episcopo Drivastino se pontificem creatum nuntiat. Ad Constantinopolitanum imperatorem legatum a se missum significat. (Anno 1130, Maii 1.)[BARON., ibid., n. XLVII.] Suscepti officii ratio nos hortatur ut ordinationis nostrae primordia et his qui prope et his qui longe sunt fratribus intimemus. Noverit itaque fraternitas tua quoniam, defuncto antecessore nostro papa Honorio, fratres nostri cardinales S. R. E. presbyteri et diacones cum universo Urbis clero et populo, communi voto et desiderio ad summum nos pontificatus apicem elegerunt, et electum fratres nostri episcopi Romanae Ecclesiae suffraganei ad sanctissimum B. apostoli Petri corpus celeberrime consecrarunt. Caeterum labores tui et persecutiones, quae tibi a barbaris inferuntur, quemadmodum graves sunt, utpote qui et communi charitatis debito, et apostolicae sedis administratione compellimur, ut fratrum omnium passionibus compati, et eorum afflictionibus attentius subvenire debeamus. Dolemus autem, quia haec quae pateris, nobis ante hos dies cognita non fecisti, sicut [ f. nam si] ea maturius audissemus, per legatum nostrum, quem ad charissimum filium nostrum imperatorem direximus, pro quiete et subventione libentius scripsissemus. Hortamur autem dilectionem tuam, ut patienter omnia sufferas, in patientia tua illatas tibi oppressiones aequanimiter toleres, quatenus beatitudinem illam percipere merearis, quam patientibus persecutionem propter justitiam Dominus pollicetur. Nec unquam persecutio quaelibet vel oppressio adeo te perturbet, ut sponsam tuam, Drivestinam videlicet Ecclesiam deseras, aut ab antiqua Patrum lege ac traditione aliquo modo recedas. Nos autem fraternitati tuae non deerimus, quando debita et opportuna tibi tuaeque Ecclesiae subsidia impendamus.
Datum Romae apud Sanctum Petrum Kal. Maii,
XVIII. [ Lotharium regem] dolet ad suas litteras per [Adelbertum] archiepiscopum Bremensem missas non respondisse nec nuntios misisse. (Anno 1130, Maii 15.)[BARON., ibid., n. XIX.] In ipso nostrae promotionis exordio per venerabilem fratrem nostrum Bremensem archiepiscopum serenitati tuae litteras misimus, tam de statu Romanae Ecclesiae, quam de his quae circa nos acta fuerant, expressius continentes. Sed nos adhuc nulla clementiae tuae rescripta meruimus, nec inter multiplices curas, quibus in sedis apostolicae moderatione constituti comprimimur, nuntioram tuorum solatio allevari. Nos quidem personam tuam, in minoris ordinis administratione constituti, pro mira tuarum opinione virtutum ample dileximus, et suscepti regni genium pro nostro tunc posse confovimus. Unde procul dubio experientia vestra cognoscat, voti nostri esse, ut quanto magis sedes apostolica regni pietate fulcitur, tanto amplius honorem tuum et regnum strictis debeamus brachiis amplexari. Vicissim enim sibi et regalis potestas, et sacra Romana auctoritas mutua debent inter se diligentia respondere. Sane tunc tuta erit conditio subjectorum, si regnum et Ecclesia, diebus tuis, alterutro titulo compassionis arriserint, et ad culmen imperii regni tui moderatio latius extendetur, si ea de re Dei gratiam pia fueris devotione sortitus.
Porro ut votis tuis satisfacere videamur, quae circa nos sunt, tuae volumus industriae fieri notiora. Nos Dei gratia et apostolorum suorum Petri et Pauli meritis bene et prospere sumus, quae officii nostri sunt, intus et extra plana libertate disposuimus in pace sunt omnia quae possidemus. Fratres nostri cardinales et episcopi, et clerus omnis Romanus individua nobis charitate cohaerent. Viri illustres, Leo Fraiapanis, Hugo praefectus Urbis, et frater ejus filius Leonis Fraiapanis, et Cencius frater ejus, Stephanus de Petro, Stephanus de Thebaldo, filii Henrici de S. Eustachio, nobiles omnes, et plebs omnis Romana, capitanei et comites qui extra sunt, fidelitatem nobis debitam juraverunt, basilicam Beati Petri, Lateranense palatium, et reliquas munitiones Urbis quiete et pacifice detinemus: Conradum regni invasorem, licet ejus nomen nobis pro minimo fuerit, in Coena Domini, Laterani in basilica Salvatoris, sub oculis Ecclesiae, quae frequens ea die de diversis partibus mundi convenerat, in conspectu etiam omnium terrae suae, solemniter excommunicavimus.
Rogamus itaque nobilem prudentiam vestram, et in Domino commonemus, ut sicut de te spem bonam et firmam possidemus, nostris debeat successibus congaudere, et tam pro nobis, quam pro omni Ecclesia Romana regalem ac piam sollicitudinem gerere, et efficacem nobis diligentiam exhibere. Nec vos quorumdam venenatorum vaniloquia prava conturbent, qui totam Dei Ecclesiam venenare cupientes, dum taxationes pristinas et consueta mercimonia in sanctuario Domini exercere statuebant, testaceum idolum cruentis in manibus plasmare conati sunt; quod lapis ille angularis de Domini monte descendens (Ephes. II), dura impressione comminuit. Incolumem te et nostri memorem pia Dei dextera a malis omnibus tueatur.
Datum Romae apud S. Petrum in diebus [Idibus] Maii.
XIX. Ad Richinzam reginam.--Ejus virtutem extollit laudibus eamque hortatur ut Lotharii regis in Ecclesiam Romanam studium confirmet. (Anno 1130, Maii 15.)[BARON., ibid., n. XXII.] Auditum habemus, charissima in Domino filia, quod vere Christiana sanctitate refulgeas, quod ecclesias diligas, quod servos Dei piis ubique solatiis foveas: nec minoribus es profecto praeconiis attollenda, quod totius regni regimen censura justitiae de tua potissimum dicitur moderatione pendere. Quae de beatitudine tua, illustrissima filia, audivimus, incunctanter et credimus; et haec et alia plura de te nobis bona saepius nuntiata laetificant, et omnipotentem Deum assiduis precibus exoramus, ut incoepta sanctitatis opera, apostolorum Petri et Pauli meritis, pio et meliori te faciat fine concludere. Hortamur itaque nobilem prudentiam tuam, et in Domino commonemus, ut inter regni curas, et saecularium negotiorum sollicitudines, et saeculi glorias cor tuum semper ad Dominum habeas, et te quandoque cogites morituram: non de piis operibus mundi laudes affectes, ne dum hominibus foris placere delectat, Dei intus oculis possis displicere. Virum tuum charissimum filium nostrum Lotharium Christianissimum regem sedulis suggestionibus adhortare, ut sic terreno regno humana potestate praesideat, quatenus ipsum qui supra nos est, per quem reges regnant, et principes justa decernunt (Prov. VIII), qui transfert regna cum vult, qui facit reges inglorios, et accingit fune renes eorum, caute semper et diligenter attendat. Et licet ipse Romanam Ecclesiam, ut certum habemus, plenis brachiis amplexetur, dilectionem tamen ejus et affectum circa sedem apostolicam, et nos, qui eam ex longo tempore dileximus, per tuam potius optamus industriam propagari. Porro nos personam ejus propensiori charitate diligimus, et honorem suum, largiente Domino, cupimus conservare, et diligentius et efficaciter ampliare. Quia igitur peccatis meis exigentibus Ecclesiae regimen sum subire coactus, apostolatus onus cogor in amaritudine animae meae portare, sanctorum virorum solatiis egeo, ut orationum suarum instantia mihi semper Deum propitium faciant, et gratiam ejus in omnibus ubique opportunitatibus augeant. Et ideo te plurimum deprecamur, ut et Deum debeas pro nobis obnixius exorare, et auxiliis et piis consiliis tuis nos crebrius allevare. Vitam et annos tuos omnipotens Dominus apostolorum suorum Petri et Pauli meritis in bonis operibus augeat, et post vitae hujus cursum vitam tibi largiatur aeternam.
Datum Romae apud S. Petrum in diebus [Idibus] Maii.
XIX bis. Ad quemdam episcopum.--Significat se hominium a Romanis excepisse, ac de abbate Farfensi tanquam de adversario queritur. (Anno 1130, Maii 15.)[MARTENE, Ampl. Collect., I, 698, ex cod. Casin.] In promotionis nostrae principiis universitati vestrae litteras misimus, in quibus super his quae tunc de nobis Romana Ecclesia fecerat, plenius vobis intimare curavimus; sed post consecrationem nostram, quae per Dei gratiam ad altare beati Petri est solemniter celebrata, multa nobis prospera, multa commoda successere, dignum duximus iteratis vos litteris visitare, et de his quae circa nos sunt fraternitatem tuam reddere certiorem. Nos siquidem, largiente Domino, sani et prosperi sumus, et Catholicae Ecclesiae hostibus dignis redargutionibus confutatis, quae ad nostrum videntur officium pertinere, ubique in Urbe, intus et extra, efficaciter operamur. Fratres nostri cardinales et clerus Romanus individua sunt nobis charitate conjuncti. Leo Frajapane cum filio et Centius frater ejus viri clarissimi, praefectus et omnes nobiles, et cuncta plebs hominium nobis fidelitatemque fecerunt. Proinde si quae ad vos schismaticorum deliramenta pervenerint, si eorum aniles fabulae et mendacia fraudulenta quorumlibet assertione illuserint, instanti solertia confutate, non respicientes in vanitates et insanias falsas, et nolite communicare juxta Apostolum operibus infructuosis, magis autem redarguite. Quae enim in occulto aguntur, turpe est et dicere. Hi sunt, qui, sicut propheta testatur, in mercede aliena quasi divinabant, et nostri miserint in haec ora eorum, quippiam sanctificant super eos bellum. Sane altare contra altare in Dei Ecclesia canonica sunt rhomphaea desecati. Hoc idem et de abbate Farfensi noveritis factum, qui post mortem beatae memoriae papae Honorii, contempto juramento quod Romanae Ecclesiae fecerat, beati Petri regalia impudenti temeritate invasit, et nunc Dei Ecclesiam persequi, et in quibus potest juvatus furia infestare non cessat. Retrusus tamen, et Ecclesiae funda percussus, et excommunicationis sententia condemnatus, iniquitatis suae complices jam habere non potest. Mandamus itaque fraternitati vestrae, et in Domino commonemus, ut in beati Petri fidelitate et nostra constantissime persistentes, praedictum Farfensem abbatem Antichristi plantam, ut cruentam bestiam omnimodis insequi sollicitius procuretis, et cornua quibus Romanam Ecclesiam ventilat, in bipenni et ascia succidatis.
Datum Romae apud Sanctum Petrum Idibus Maii.
XX. Norberto archiepiscopo Magdeburgensi praecipit ut quae archidiacono injuste abstulerit, restituat et « proximis B. Martini octavis » (18 Nov.) ad sese accedat. (Anno 1130, Maii 18.)[BARON., Annal. ad an. 1131, n. VI.] Lator praesentium Atticus, Ecclesiae tuae archidiaconus, ad apostolorum limina veniens, a fraternitate tua se vehementius praegravatum in nostra et fratrum praesentia intimavit. Retulit siquidem te de proditione ipsum coram fratribus impetisse, seque negasse; et tibi canonice satisfactum in capitulo respondisse. Cum igitur statuta die ad agendum pro eadem causa in tuam et capituli praesentiam devenisset teque accusatorem simul et judicem (quod omnino rationi et justitiae adversatur) apertius intelligeret, sedem apostolicam appellavit, et terminum, quo sibi coram pontifice Romano justitiam faceret, nominavit. Post hanc autem appellationem, sicut ipse asserit, accepta occasione de obitu praedecessoris nostri bonae memoriae papae Honorii, eum ad nos, sicut obtulerat, venientem, beneficiis suis ecclesiasticis et aliis rebus exspoliasti. Perpendat ergo fraternitatis tuae prudentia, quam grave quamque inconveniens sit, ut illud sedi apostolicae privilegium coneris auferre, quod ex divino munere atque antiqua sanctorum Patrum traditione usque nunc per Dei gratiam meruit obtinere, et per apostolorum principis merita B. Petri pro quo ne ejus deficiat fides, ipse Christus oravit, usque ad finem inviolabiliter obtinebit. Eapropter fraternitati tuae mandamus, et apostolicae sedis auctoritate praecipimus, ut eidem archidiacono quae abstulisti cum integritate restituas, et quiete deinceps omnia tenere permittas: proximis autem B. Martini octavis nostro te conspectui repraesentes, plenam de eo justitiam in nostra et fratrum praesentia recepturus. Per praesentia etiam tibi scripta mandamus (quemadmodum antecessor noster beatae recordationis tibi mandavit) ut filios nostros ecclesiae Magdeburgensis canonicos ad nos venire volentes prohibere ulterius non praesumas, si B. Petri gratiam et dilectionem volueris. Nos enim tibi aut honori tuo nihil detrahimus: sed si in te non remanserit, pleno totius charitatis affectu, tam te quam Ecclesiam tibi commissam diligere, ac praestante Domino, cupimus honorare.
Datum Romae apud S. Petrum XV Kal. Junii.
XXI. Ad quosdam amicos.--De sua promotione. (Anno 1130.[MARTENE, Ampl. Collect., I, 699, ex ms. Casin.] Ab ipso promotionis nostrae principio ex debito Romani pontificatus officio litteras nostras ad vos tanquam ad spiritales fratres et beati Petri filios mittere disposuimus. Caeterum nobis erga plurima occupatis, vos apostolicae benedictionis litteris visitare disposuimus. Sane opportunitate habita per harum litterarum portitorem, dilectionis nostrae litteras ad vos dirigere curavimus, in quibus promotionem nostram et Romanae Ecclesiae statum plenius cognoscere valeatis. Obeunte siquidem papa Honorio bonae memoriae praedecessore nostro, Romanae Ecclesiae fratres nostri cardinales presbyteri et diaconi, suffraganei episcopi cum primicerio et omnibus palatii ordinibus, cum abbatibus, archipresbyteris, et cuncto Urbis clero et populo, sub totius Ecclesiae obedientia, ad altare beati Petri gravissimum summi sacerdotii onus, mihi, licet indigno, imposuerunt. Omnipotenti autem Deo gratias agimus, quia extunc ubique intus et extra Urbem Ecclesiae servitium plena exsequimur libertate.
XXII. Affirmat se Hierosolymam urbem exaltare et honorare decrevisse. (Fragmentum.--Anno 1130.)[BARON. ad an. 1130, n. XLVIII.] Ex quo civitas sancta Hierusalem, et gloriosissimus Dominicae sepulturae locus, Dei nutu, Christianis est redditus, ad ejus defensionis tutelam Romana Ecclesia omnimodis laborare non destitit. Quocirca nos, qui in apostolicae sedis specula divina sumus dispositione promoti, praedecessorum nostrorum Romanorum pontificum vestigia subsequentes, famosam illam civitatem Hierusalem, et loca illa ubi steterunt pedes ejus, debita reverentia venerantes, quibus modis per Dei omnipotentis gratiam possumus exaltare, ac nimium honorare decrevimus, etc..
XXIII. Ad quemdam amicum.--Miratur quod nec litteras nec nuntium ei miserit, hortaturque ut se per litteras visitet. (Anno 1130.)[MARTENE, Ampl. Collect., I, 699, ex cod. Casin.] Ab ipsis fere pueritiae nostrae primordiis dilectionem tuam, qua nos impensius dilexisti, id quod sumus evidenter experti, et nos, si bene memineris, non pigra sumus te charitate complexi. Quapropter non parum miramur, quod nos, post promotionem nostram a fraternitate tua nec litteris nec nuntiis meruimus visitari. Quidquid autem illud fuerit, nos tamen de affectione tua spem firmissimam possidemus, et ideo fraternitatem tuam litteris praesentibus visitantes, rogamus ut amoris tui fervorem mutuis nos facias epistolis experiri. Muta enim charitas repraesentat charitatem non amantis, et odiorum simulacrum est non aperire quod diligas. Sapienti credimus ista sufficere.
XXIV. Ad episcopum quemdam. (Anno 1130.)[LUPUS, Ad Ephesinum concilium variorum Patrum epistolae, tom I, p. 514.] Omnis nobis, venerabilis frater, qua ad fraternitatem tuam scribimus, est occasio gratiosa. Quia et perfecta dilectio fastidium nescit, nec panem otiosa manducat.
XXV. Ad principem quemdam. (Anno 1130.--LUPUS, ibid. ) De nobili providentia tua bona nobis plurima nuntiantur, et legalitatis tuae praeconia fama celebri praedicantur.
XXVI. Ad quemdam. (Anno 1130.--LUPUS, ibid. ) Scimus te ante susceptum apostolicae sedis regimen nos propensius dilexisse, et nequaquam ambigimus, quod nunc pleniori nos debeas affectione diligere.
XXVII. Ad principem quemdam. (Anno 1130.--LUPUS, ibid. ) Nobilitatis tuae, fili charissime, audita nos fama praeclara laetificat, et facie ignotum laudis tuae praeconia nobis te notissimum reddant, etc.
XXVIII. Ad quemdam affinem.--Conqueritur quod ad se non accesserit et de sua promotione alios pavere fecerit. (Anno 1130.)[MARTENE, Ampl. Collect., I, 700, ex cod. Casin.] De dilectione tua, fili charissime, longe aliter quam nobis evenerit, sperabamus, cum in te evidenter appareat quod pro frumento oriatur nobis tribulus, pro hordeo spinae. Cum enim de promotione nostra, quam tibi gratissimam sperabamus fore, certis assertionibus comperisses, tum pro affinitate nostra, tum pro communi ecclesiae debito, tuam nobis festinanter deberes praesentiam exhibere, non solum ipse ad nos non venisti, verum etiam dissuasionibus tuis aliorum fecisti corda pavere. Mandamus itaque dilectioni tuae, quia te videre optamus, ut ad nos quantocius venire festines.
XXIX. Ad quemdam episcopum sibi adhaerentem.--Gratas habet ejus litteras et magna de eo sperat. (Anno 1130.)[MARTENE, ibid. ] Dilectionis tuae litteras, frater in Christo charissime, pleno charitatis affectu suscepimus, in quibus devotionem quam erga matrem tuam Romanam Ecclesiam et honorem nostrum hactenus habuisse cognosceris, ferventius atque familiarius redundare in praesenti conspicimus. Nos siquidem in minoris officii administratione positi, personam tuam speciali semper affectione ab ineunte aetate dileximus: nunc autem in apostolicae sedis regimine, divina disponente clementia, licet indigni, totius cleri et populi Romani voto ac desiderio constituti, tanto magis te charitatis brachiis cupimus amplexari, quanto de consilio et auxilio tuo Romanam Ecclesiam plurimum indigere cognoscimus.
XXX. Ad episcopos quosdam. (Anno 1130.)[LUPUS, Ad Ephes. concil. variorum epist., p. 515.] Omnipotenti Deo, et apostolis ejus Petro et Paulo, gratias agimus, quia quod de fidei vestrae constantia, fratres in Christo charissimi, sperabamus, ipsa operum vestrorum circa vos exsecutio plenius manifestat, etc.
XXXI. Ad episcopum Aquielegiensem.--Gratulatur ei de Aquilegiensis Ecclesia cura ipsi commissa, magnosque ei promitit honores. (Anno 1130.)[MARTENE, Ampl. Collect., I, 701, ex cod. Casin.] Quod tuae providentiae et tutelae Aquilegiensis Ecclesia commissa est, nos multum gaudemus, certi siquidem quod tuo studio et labore, nec in his quae foris sunt damnum, nec in his quae intra sunt detrimentum patiatur. Eapropter dilectionem tuam per praesentia scripta monemus, ut Ecclesiae libertati et honori prudentissime, quantum in te est, consulere non differas. Praeterea ad B. Petri servitium, et nostrum te praecipue invitamus. Inter caeteros enim principes Ecclesiae Romanae fideles et filios te honorare volumus.
Datum Romae apud S. Petrum.
XXXII. Ad quemdam episcopum.--Commendat ei Marcualdum presbyterum, cui permisit missam celebrare. (Anno 1130.)[MARTENE, ibid., ex eodem cod.] Veniens ad nos presbyter Marcualdus de illata sibi et Ecclesiae vestrae injuria, vultu magis quam voce querelam exposuit, et ut ei missam celebrare de nostra auctoritate liceret humiliter deprecatus est. Nos igitur de illato sibi opprobrio condolentes, et Nicaeni concilii auctoritatem sequentes, missarum solemnia celebrare fratrum nostrorum episcoporum et cardinalium consilio canonica censura praecipimus. Et quia pro eo vestra rogavit fraternitas, vobis eumdem commendamus in Domino.
Datum Romae apud S. Petrum.
XXXIII. Clericis [Justinopolitanis] praecipit ut ob gravissima episcopi delicta ad sese veniant. (Anno 1130.)[BARON., Annal. ad an. 1130, n. LIV.] Gravissima de vestro episcopo nobis relata sunt, quae, si vera sunt, cum nostra salute inulta dimittere non valemus. Multos enim laicos et clericos truncatos, multos ejus studio interfectos accepimus. Eapropter praesentibus litteris vos monemus, ut ante festum Omnium Sanctorum ad nostram praesentiam veniatis, quatenus vestro auxilio et consilio Justinopolitanae Ecclesiae in hoc et in aliis providere possimus.
Datum Romae apud Sanctum Petrum.
XXXIV. Ecclesiae S. Laurentii Romanae, VIII Kal. Jul., a sese consecratae, possessiones confirmat. (Anno 1130.)[BARON., Annal. ad an. 1130, n. L.] Si pastoralis officii debitum, quod, Deo disponente, suscepimus, mentis velimus integritate pensare, omnibus per universum orbem, sed hujus specialis almae Romae ecclesiis nostrae liberalitatis munificentiam largius impartire debemus. Sed patenter agnoscimus tanto nos Urbis ecclesiis et filiis nostris clericis Romanis debitores existere, quanto per unanime votum et dilectionis eorum integritatem, divina cooperante gratia, summi sacerdotii celsitudinem obtinemus. Vestris igitur petitionibus, dilectissimi filii, clementer annuentes, apostolicae sedis soli largitate donamus, concedimus et remittimus vobis, ac per vos ecclesiae Beati Laurentii, cujus venerabile altare nostris per Dei gratiam, tanquam beati Petri manibus octavo Kal. Junii solemniter consecratum est, omnes redditus possessionum, quas usque hodie habetis in massa de Vestrano, seu silva Proba, sita in eadem massa, videlicet terris, villa, vineis, pratis, silvis et scrupetis. Rustici quoque qui in eisdem possessionibus habitant, in dominio semper ac ditione vestra permaneant, salvo censu duorum marabotinorum, quos ad hujus nostrae donationis indicium in anniversario consecrationis praefatae, singulis annis Lateranensi palatio persolvetis. Praeterea confirmamus vobis ecclesiam S. Luciae, et S. Hippolyti, quam aedificare debetis in iisdem possessionibus supradictae massae, salvo in omnibus jure episcopali. Statuimus igitur ut nulla ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam infringere praesumat. Quod si praesumpserit, potestatis honorisque sui dignitate careat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Qui vero conservator exstiterit, omnipotentis Dei et apostolorum ejus Petri et Pauli meritis benedictionem et gratiam consequatur.
Datum apud S. Petrum.
XXXV. Ad amicum--Ut sibi adhaerere perseveret. (Anno 1130.)[MARTENE, Ampl. Collect. I. 701, ex cod. Casin.] Perantiqua religionis tuae memoria, et officiosa probitatis tuae solertia nos faciunt de te valde confidere, ut schismati corum et oblatrantium vaniloquia non attendas, sed in beati Petri servitio et amore nostro solita fidei constantia perseveres.
XXXVI. Ad quemdam episcopum.--Laudat eum quod suum impugnaverit adversarium, suamque ei promittit protectionem. (Anno 1130.)[MARTENE, ibid., ex eodem cod.] Ab ipso nostrae ordinationis primordio fraternitatem tuam comperimus circa nos devotam existere, et oblatrantium vaniloquas falsitates solerti prudentia consectare. Propter quod tanto nunc liberiores grates rependimus, quanto efficacius in B. servitio et amore nostro persistis, et hostis nostri superbiam viriliter jam impugnare coepisti, tantaque cupimus deinceps te benevolentia confovere, ut sive pacem sive aliud pro temporis ingruentia faciamus, tuis et Ecclesiae commodis tanquam nostris et Romanae Ecclesiae profectibus intendamus.
XXXVII. Ad quemdam episcopum.--Sacerdotes ab uxoribus juxta canones abstinere debere. (Anno 1130.)[MARTENE, ibid., col. 702, ex eodem cod.] Sacerdotali sollicitudini tuae, venerabilis frater, plurimum congaudemus, quia sicut in litteris quas beatae recordationis papae Honorii praedecessoris nostri per latores praesentium transmisisti, manifesta relatione cognovimus, de populo tibi commisso et sacerdotum ministerio, quam videris vigilantiam curamque gestare. Quaesisti enim una cum dilectissimo filio nostro duce Ubaldo, quid tibi super parochiae tuae presbyteris esset agendum, qui libere uxorum legibus servientes, sanctis volunt altaribus deservire. Atque ut tibi breviter respondisse noscamur, si sacrorum volumus regulis Patrum consentire, uxorem simul et sacra in hujusmodi sacerdotibus ministeria esse non possunt. Si enim juxta beati Gregorii institutum nullus est subdiaconus ordinandus, nisi qui se caste vivere canonica assertione promiserit, quanto id amplius est in Dei sacerdotibus attendendum, qui sacrum Christi corpus proprio ore conficiunt, et ejus sacras carnes fidelium populis propriis manibus partiuntur. Et si laicis juxta praecipuum Ecclesiae magistrum beatum Paulum, ad tempus abstinendum est ab uxore ut vacent orationi, quid putas Christi est sacerdotibus faciendum, quibus juxta divinae legis oraculum mandatum est esse semper sanctos, et semper pro Dei populo exorare paratos. In Heli mortuo vetus sacerdotium legitur immutatum, et in Samuele divina transmutatione innovatum. Nos tamen, Domino largiente, ad vos virum providum et honestum legatum pro his et aliis Ecclesiae negotiis decrevimus destinare.
XXXVIII. Monasterii S. Bertini Sithiensis privilegia, petente Joanne abbate, confirmat. (Anno 1130.) [Hujus privilegii mentio exstat in Chartulario Sithiensi, Collection de Cartul. t. III, 302.]
XXXIX. Ad Rogerium Siciliae ducem.--Titulum regium impertitur. (Anno 1130, Sept. 27.)[BARON, Annal. ad an. 1130, n. LII.] . . . . . . Ecclesiam, praedecessorum nostrorum Urbani et Paschalis venerandae memoriae Romanorum pontificum, et innumeris deservivit obsequiis; felicis etiam recordationis mater tua, viri sui nobiliter vestigia subsequens, pro datis sibi a Domino facultatibus eamdem Dei Ecclesiam larga liberalitatis manu officiosissime honorare et sustentare curavit. Tu quoque, cujus divina providentia inter reliquos Italiae principes amplior sapientiae et potestatis praerogativa excessit [quia] praedecessores nostros magnificentius honorare et abundantius deservire studuisti, personam tuam et haeredum tuorum perpetuis gratiae et honoris titulis adornare et exaltare decrevit [ f. decrevimus]. Concedimus igitur, et donamus, et auctorizamus tibi, et filio tuo Rogerio, et aliis filiis tuis, secundum tuam ordinationem in regnum substituendis, et haeredibus suis coronam regni Siciliae et Calabriae, et Apuliae, et universae terrae, quarum tam nos, quam et praedecessores nostri praedecessoribus tuis ducibus Apuliae nominatis, Roberto Guiscardo. Roberto ejus filio, dedimus et concessimus, et ipsum regnum habendum, et universam regiam dignitatem, et jura regalia, jure perpetuo habendum in perpetuum et dominandum. Et Siciliam caput regni constituimus. Porro auctorizamus et concedimus, ut per manus archiepiscoporum terrae tuae, quos volueris, juxta tuam voluntatem, assistentibus aliis episcopis, quos volueris tu et tui haeredes, in reges ungamini, et in statutis temporibus coronemini. Item omnes concessiones, donationes et consensus, quos praedeces sores nostri praedecessoribus tuis Roberto Guiscardo, Roberto filio ejus, Willelmo ducibus Apuliae, et tibi concesserunt, donaverunt, et consenserunt, donamus, concedimus, et consentimus tibi et filiis tuis, et haeredibus tuis habendum et possidendum in perpetuum. Donamus etiam et auctorizamus tibi et tuis haeredibus principatum Capuanum cum omnibus tenimentis suis, quemadmodum princeps [ al. principes] Capuanorum tam in praesenti, quam in praeterito tenuerunt: honorem quoque Neapolis, ejusque pertinentiarum, et auxilium hominum Beneventi contra hostes tuos largimur, et confirmamus. Tuis porrectis petitionibus annuentes concedimus Panormitano archiepiscopo, ejusque successoribus, et Panormitanae ecclesiae, consecrationes trium episcoporum Siciliae, videlicet Syracusani, Agrigentini, et Mazariensis, vel Cataniensis, ea ratione, ne supradictae ecclesiae in dioecesibus, vel possessionibus suis a Panormitano archiepiscopo, vel ab ipsa Panormitana Ecclesia diminutionem aliquam patiantur. De reliquis vero duobus pleniori nostro consilio reservamus. Haec omnia supradicta [per] has nostras concessiones 0sic concedimus, tradimus, et auctorizamus tibi et tuis filiis habenda, et possidenda jure perpetuo, dum nobis, nostrisque successoribus homagium et fidelitatem, competenti nobis et vobis, securoque loco facies, vel facient, juraveris, vel juraverint, si in nobis vel nostris successoribus non remanserit, non ideo honoris seu dignitatis, vel terrae suae patiantur diminutionem. Tu autem censum. . . . et haeredes tui videlicet sexcentos schifatos, quos annis singulis Romanae Ecclesiae persolvere debes, si requisitus fueris: quod si requisitus non fueris, facta requisitione persolvas, nulla de non solutis habita occasione. . . . si qua sane in posterum ecclesiastica saecularisve persona huic nostrae concessioni, vel donationi obviare tentaverit, nisi satisfactione congrua resipuerit, anathematis gladio feriatur. Omnibus vero, has nostras conditiones, concessiones, et consensus servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi. Amen. Ego Anacletus Catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Matthaeus presbyter Eudoxiae. Signum manus Petri Leonis Romanorum consulis, et signum manus Rogerii fratris ejus, et signum manus Petri Uguiccionis filii, et signum manus Cencii. . . . . . Guidonis, et signum manus Petri Leonis de Fundis, et signum manus Abucii, et signum manus Joannis Abdiricii, et signum manus Milonis.
Datum Beneventi per manum Saxonis S. R. E. presbyteri cardinalis, V Kalend. Octobris, indictione nona, anno Dominicae Incarnationis millesimo centesimo tricesimo, pontificatus domini Anacleti secundi papae anno primo.
XL. [ Praepositum quemdam] consolatur de injuriis in eum ejusque Ecclesiam illatis « ab idiota Remensi. » (Anno 1130.)[BARON., Annal. ad an. 1131, n. V.] Dilectionis tuae fervorem, quem penes nos et Romanam Ecclesiam gestare videris, etsi litterarum tuarum series minime testarentur, in corde tamen nostro legimus, quid debeamus de devotione sentire. Proinde quod idiota Rhemensis, truncus inutilis, in te et Ecclesiam tuam nequiter et impudenter egisse dignoscitur, nequaquam te moeror aliquis seu dolor afficiat, praesertim cum in nos, et in Romanam Ecclesiam, cui se juramento astrinxit, quasi ebrius et vino aestuas, histrionum more, multa insolenter vomuerit, ponens quidem in coelum os suum, ut lingua ejus transeat super terram. Tanquam alter Dioscorus sedem nisus est apostolicam judicare, dum iniquitatis zelo quod [ f. zelique] plantarium in Dei Ecclesia fovere molitur, et statuam in campo Dura velut alter Babylonius (Dan. III), furiosorum more, quibusque simplicibus suggerit adorare. Cum eadem, cui se prostravit, statua a lapide de monte succiso, praestante Domino, velociter conferetur. Porro nos latratus ejus et ineptias ceu canum latratus, et energumenorum furias judicamus. Fundamentum siquidem Dei immobile perseverat, et cathedra Petri, locusque Pauli nullus praestigiis inumbrari, nullis possunt irrisionibus concuti. Ecclesiae namque omnis Romanae sicut ab initio promotionis nostrae, individua nobis charitate cohaeret, et sacris per omnia concordans canonibus, unum Dei est ovile, et ei unus est pastor, licet quoque Esau per agrestia et abrupta vagatur (Gen. XXVII). ut simplicium mentes mendaciis consuetis evertat. Jacob tamen simpliciter domi habitat, et interveniente matre simplex simplices praeparat patri cibos. Ut tibi omnia breviter perstringamus, gloriosus filius noster Rogerius dux [ rex ] Apuliae ad pedes nostros humiliter veniens, nos papam Catholicum et legitimum dominum suum, praedecessorum suorum more, recognovit. Archiepiscopi, abbates omnes Apuliae, Calabriae, sicut omnis etiam Orientalis Ecclesia, Hierosolymitana, Antiochena, et Constantinopolitana nobiscum sunt, et nos visitant et frequentant. Noveritis etiam nos, soluto concilio, quod apud Barum quinto Idus Novembris, praestante Domino, celebraturi sumus, Mediolanum properanter ascensuros. Tu itaque fili mi in Christo charissime, confortare in domino, et officium tuum viriliter age, et virulenta verba seu minas Rhemensis nullatenus formides.
XLI. Epistolae fragmentum. (Anno 1130.)[MARTENE, Ampl. Collect., I, 702.] Mandata coelestia efficacius gerimus si nostra cum fratribus onera partiamur, et sic dilectio nobis spiritualium aderit filiorum. Proinde omnibus necessitatem patientibus pro commisso nobis officio benignitatis nostrae manum large impertiri debemus, ut et ipsi large remedia sperata suscipiant, et nos in eis quod officii nostri est plenius valeamus exsequi . . .
XLII. Franconi abbati monasterii S. Sophiae Beneventani licentiam dat construendae molae. (Anno 1130, Nov. 10.)[ Anecdota Ughelliana, 499.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Domini, dilecto filio FRANCONI monasterii Sanctae Sophiae quod intra Beneventanam urbem situm est, abbati, salutem et apostolicam benedictionem.
Pro amore et dilectione quam in monasterium Sanctae Sophiae virginis habemus, et pro servitio quod Romanae Ecclesiae propensius exhibuisti, concedimus tibi tuisque successoribus, ut in eadem domo ad Ponticellum, in qua duo molendina in praesentia habetis, liceat vobis tertium, sine nostra et curiae nostrae, vel alicujus contradictione quando vultis construere, atque amovere valeatis. Ego Anacletus episcopus. Ego Petrus Pisanus cardinalis. Ego Matthaeus cardinalis et presb.
Datum Capuae per manum Saxonis S. R. E. presbyteri cardinalis et cancellarii, IV Id. Novemb., indict. XVIII, anno Incarnat. Domini nostri Jesu Christi 1139, pontificatus autem dom. Anacleti papae II anno primo.
XLIII. Monasterio S. Sophiae Beneventano hortum Ponticellensem dono dat. (Anno 1130.)[ Anecdota Ughelliana, p. 498.] ANACLETUS, servus servorum Domini, dilectissimo in Domino filio FRANCONI abbati monasterii S. Sophiae quod intra Beneventanam civitatem, intra sacrum nostrum palatium situm est, ejusque successoribus regulariter promovendis in perpetuum.
Ex commisso nobis incumbit officio ut religiosa loca quae praedecessores nostri fovere et exaltare summa cum attentione studuerunt, nos quoque eorum sequentes vestigia honorare, et suis necessitatibus succurrere propensius debeamus. Quamobrem, dilecte in Christo fili Franco abbas, monasterii Sanctae Sophiae quod in Beneventana civitate juxta sacrum palatium situm est, tuis petitionibus clementer annuentes, concedimus atque damus tibi, et per te monasterio Sanctae Sophiae, cui auctore Domino praeesse dignosceris, et fratribus illic Domino servientibus, et servituris in perpetuum; unum videlicet hortum quem curia nostra habere dignoscitur in loco qui nominatur ad Ponticellum; affines cujus sunt: ab uno latere praedictus Ponticellus, a secundo latere fossatum molendini ejusdem monasterii, ab alio latere sive via. Hunc supradictum hortum una cum omnibus pertinentiis suis concedimus, atque donamus suprascripto monasterio in perpetuum, ut ab hac hora in antea potestatem habeatis intrandi, possidendi, utendi, vel quidquid exinde vobis facere placuerit. Si quando in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae concessionis et donationis paginam sciens, contra eamdem temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpretata iniquitate cognoscat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat: cunctis autem eidem monasterio justa servantibus sit pax et tranquillitas Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae perpetuaeque pacis inveniant atque accipiant. Amen, amen, amen.Ego Crescentius cardinalis presbyter et ad Sanctum Ego Anacletus Catholicae religionis episcopus. Ego Petrus cardinalis presbyter, ad Sanctam Mariam et Susannam virginem. Marcellum provisor. Ego Matthaeus cardinalis et presbyter. Ego Sylvius diaconus cardinalis. Ego Romanus cardinalis et diaconus.
Datum Beneventi per manum Saxonis S. R. E. presbyteri et cardinalis, Nonis Decemb., ind. IX. Amen.
XLIV. Privilegium pro ecclesia Juvenatiensi. (Anno 1130.)[UGHELLI, Italia sacra, VII, 723.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri URSO Juvenacensi episcopo, ejusque successoribus canonice promovendis in perpetuum.
Ex apostolicae sedis officio nobis injuncto compellimur fratribus nostris episcopis et ecclesiis a Deo sibi commissis tuitionis et protectionis nostrae manum extendere, et suam omnibus largiente Domino, justitiam conservare. Eapropter, charissime frater Urse episcope, tuis rationabilibus clementer postulationibus annuentes, Juvenacensem B. Mariae semper Virginis ecclesiam, cui, Deo auctore, praesidere videris, beati Petri patrocinio, et praesentis scripti pagina duximus roborandam. Quaecunque igitur bona possessiones, quae praefata ecclesia inpraesentiarum juste et legitime possidet, firma tibi, tuisque successoribus et illibata permaneant, in quibus haec propriis nominibus exprimuntur. In civitate Juvenacensi, monasterium S. Mariae, ecclesiam S. Salvatoris extra civitatem, ecclesiam S. Leonis, ecclesiam S. Sylvestri, ecclesiam S. Eugeniae, ecclesiam SS. martyrum Joannis et Pauli cum pertinentiis earum. Apud Castrum Terlitium, ecclesiam S. Angeli, ecclesiam S. Mariae, ecclesiam S. Nicolai, ecclesiam S. Luciae, ecclesiam S. Juliani cum pertinentiis eaerum, casale Vrassanum cum ecclesiis suis, casale S. Leutii et ecclesias suas, casale Circitanum cum ecclesiis suis. Quaecunque praeterea in futurum, largiente Deo, justis modis poteritis adipisci, firma tibi tuisque successoribus et integra conserventur. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat eamdem ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, tam tibi quam clericorum, et pauperum usibus omnimodis profutura. Si qua igitur in posterum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis et honoris sui careat dignitate, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi Redemptoris aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat; cunctis autem eidem Ecclesiae justitiam servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant.
Locus signi, in quo exstant infrascripta verba, videlicet, DOMINUS FORTITUDO PLEBIS SUAE, in circulo, intus vero, SANCTUS PETRUS, SANCTUS PAULUS, ANACLETUS PAPA II.
Ego Anacletus Catholicae Ecclesiae episcopus.
Locus alterius signi.
Datum Beneventi per manus Saxonis S. R. E. presbyteri cardinalis et cancellarii, Incarnationis Dominicae 1130, indictionis octavae, pontificatus autem Domini Anacleti II papae anno primo.
XLV. Monasterium Cephaloediense sedem episcopalem, archiepiscopi Messanensis suffraganeam, constituit. (Anno 1131, Sept. 14.)[PIRRI, Sicilia sacra, tom. I, p. 588.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis in Christo sub regula canonica in Cephaludensi Ecclesia Domino servientibus in perpetuum.
In apostolicae sedis administrationem ad hoc nos dispositio divina promovit, ut locorum venerabilium honori, et exaltationi providere attentius debeamus. Quocirca sanctam Cephaludensem Ecclesiam, in quibus per Dei gratiam, possumus, cupimus exaltare; siquidem fratrum et filiorum nostrorum cardinalium et episcoporum consilio, jam praefatam Ecclesiam sedem episcopalem fore deinceps, Domino praestante, decernimus, in qua cardinalem episcopum volumus de caetero permanere, qui per manus Messanensis archiepiscopi mysteria consecrationis accipiat. Et tam ipse quam successores ejus, debitam Messanensi Ecclesiae tanquam suae metropoli obedientiam studeat exhibere. Cui videlicet sedi Cephaludensi ecclesiam Balneariae cum suis omnibus pertinentiis subjectam esse praecipimus. Decernimus igitur ut quidquid praenominata Cephaludiensis Ecclesia praesenti IX indict. legitime possideat, et quae in futurum tam gloriosi filii nostri Rogerii regis donationibus, quam concessione pontificum, oblatione fidelium canonice poterit adipisci, firma semper illibataque permaneant. Et nulli unquam, neque Messanensi archiepiscopo, nec alicui ecclesiasticae ac saecularis personae sit licitum praefatam Cephaludensem ecclesiam quomodolibet imminuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia ei, sicut jam diximus, firma et illibata perpetuo conserventur, salvis in omnibus privilegiis, atque concessionibus glorioso filio nostro regi Rogerio et filiis suis a Romana Ecclesia traditis. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem haec justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen. Anacletus Catholicae Ecclesia episcopus. Ego Crescentius presbyt. card. SS. Marcelli et Petri subscripsi. Ego Joannes presbyt. cardin. tit. S. Pastoris ss. Ego Amatus presbyt. cardin. tit. S. Eusebii ss. Ego Gregorius diac. card. S. Eustachii ss. Ego Sylvius diac. card. S. Luciae ss. Ego Raynaldus diac. card. S. Laur. ss.
Datum Priverni per manus Saxonis sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. et cancellarii, XVIII Kal. Octobris, ind. IX, Incarn. Domin. anno 1131; pontificatus autem domni Anacleti II papae anno II.
XLVI. Monasterium Liparense constituit sedem episcopalem, Messanensis archiepiscopi suffraganeam. (Anno 1131, Sept. 14.)[UGHELLI, Italia sacra, I, 777. ANACLETUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Domino filiis in Liparitano coenobio regulariter Domino servientibus, et servituris in perpetuum.
Sedis apostolicae moderatio, quam licet indigni Deo disponente suscipimus, nos invitat quatenus pro varietate temporum diversitas res metiri debemus. Liparitanum siquidem monasterium unum fuisse hactenus ex majoribus Siciliae monasteriis, et ad Romanae Ecclesiae jus pertinere dignoscitur: crescente igitur gloriosi filii nostri regis Rogerii gloria, quam sibi suisque filiis sedis apostolicae liberalitas tradidit; dignum satis ac justum est, ut ejusdem regimen ecclesiae nostris quoque temporibus augmentetur. Decernimus igitur de fratrum nostrorum episcoporum, et cardinalium consilio, et hoc praesenti decreto statuimus ut jam dictum Liparitanum coenobium episcopalem deinceps obtineat dignitatem, et proprium veneretur antistitem, qui per manus ven. fratris nostri Messanensis archiepiscopi munera consecrationis accipiat, et Messanensi ecclesiae tam ipse, quam successores illius, tanquam suae metropoli debeat perpetuo subjacere, solius tamen in omnibus concessionibus, et privilegiis glorioso filio nostro Rogerio, suisque haeredibus a Romana Ecclesia traditis. Si qua igitur ecclesiastica, etc. Cunctis autem haec ista, etc. Amen. Anacletus Catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Crescentius presb. card. tit. SS. Petri et Marcellini subscripsi. Ego Joannes presb. card. tit. Pastoris subsc. Ego Amatus presb. card. tit. S. Eusebii subsc. Ego Gregorius card. diac. S. Eustachii subsc. Ego Silvius card. diac. S. Luciae subsc. Ego Raynaldus diac. card. S. Laurentii subsc.
Datum Priverni per manus Saxonis S. R. E. presb. card. et cancell., XVIII Kal. Octob., ind. XI, Incarn. Domini 1131, pontificatus autem D. Anacleti II papae an. II.
XLVII. Ad Didacum archiepiscopum Compostellanum. (Anno 1134, April. 22.)[FLOREZ, Espana sagrada, XX, 550.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri DIDACO B. Jacobi archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.
Propter nimiam charitatis dilectionem, qua personam tuam diligimus et ab ea vicissim diligi nihilominus credimus, sedis apostolicae litteras tibi jam frequentius destinavimus, fiduciam de te talem habentes, quod et tuis nos saepius epistolis et nuntiis visitare deberes. Verum, tu frater in Christo charissime, nescimus quo torpore detentus nulla a te aliquando suscipere rescripta meruimus. Proinde nos, licet in his plurimum admirantes aliquantulum doleamus, non tamen desistimus quin et iterato te nostris litteris visitemus, et de his quae penes nos acta sunt vel aguntur, certiorem reddamus. Siquidem post discessum Lotharii quem, sicut jam te credimus accepisse, divina nobis virtute cooperante non sine multa strage suorum ignominiose satis ac turpiter redire coegimus, haeresiarcha G., quem intra perjurorum nostrorum domos in primo factionis suae nido intrusit, clero in eum et populo reclamante quoniam in Urbe manere non potuit, navigio Pisas de nocte confugit, ibi vivens utcunque miserrime latitat; nos per Dei gratiam cum fratribus et filiis nostris episcopis, presbyteris ac diaconibus cardinalibus, clero Urbis universo et populo, qui nobis, sicut ab initio fecit, individua charitate cohaeret, sant et prosperi sumus, solemnitates paschales antiqua praedecessorum nostrorum consuetudine, in Lateranensi palatio, cum omnibus civitatis nostrae patriciis cum aliis anni festivitatibus quiete ac pacifice, honorifice ac devote peregimus; basilicas S. Joannis et S. Pauli apostoli cum quibusdam munitiunculis aliis quas in adventu Lotharii inimici nostri invaserant, et de quibus multum gloriabantur, nuper recepimus, et in potestate nostra tenemus; illos perjuros nostros Leofraiapane et unum fratrem ejusdem (qui tertius promptiose ad omne flagitium audacissimus, cum viris bellicosis fere numero sexaginta sub ruina cujusdam ecclesiae campanarii, quod de nocte suffoderant, obrutus est et exstinctus) fidelium nostrorum praecipue charissimi filii nostri R. Siciliae regis auxilio de medio Ecclesiae per Dei gratiam funditus exstirpare disponimus; nam ita eos inclusos viriliter obsidemus, qui aut se de proximo nostris manibus reddet, aut sicut jam diximus, radicitus interibunt. In his igitur omnibus, dilectissime frater, largitori bonorum omnium Domino nobiscum pariter grates dignas exsolvens, et inimicorum mendacia pro data tibi sapientia respuens, Deum omnipotentem exores, ut imperfectum nostrum videant oculi nostri, et statum tuum et bonam, quam erga nos voluntatem et animum geris, tuis ad nos missis, e per latorem praesentium frequentes epistolis, et per alios nuntios dirigas, ne, juxta dictum Apostoli, magis diligere quam diligi videamur.
Datum Laterani X Kal. Maii.
XLVIII. Monasterium S. Sophiae Beneventanum tuendum suscipit ac bona ejus confirmat. (Anno 1130-1136.)[ Anecdota Ughelliana, 500.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Domini, dilecto in Domino filio FRANCONI abbati monasterii Sanctae Sophiae intra Beneventanam civitatem, ejusque successoribus regulariter promovendis in omnem perpetuitatem.
Omnium quidem fidelium nostrorum, verumtamen eorum, specialius admittere preces, necnon et petitiones debemus, qui sedis apost., cujus curam et rationem, Domino disponente atque favente, suscepimus, familiarius, et tanquam jure proprio subjecti esse noscuntur, necnon et sunt. Quamobrem, dilectissime atque amantissime in Christo fili Franco abbas, petitionibus tuis haud immerito annuendum censuimus atque duximus, ut venerabile Sanctae Sophiae coenobium, cui, auctore Domino, praesides juxta ac vices agis, ad speculum seu ad exemplar nostrorum praedecessorum sanctae recordationis pontificumque Romanorum, Leonis IX papae, Urbani, Paschalis et Calixti, in B. Petri apostolorum principis tutelam nostramque defensionem susciperemus, ac auctoritatis nostrae robore muniremus: per praesentem nostri privilegii paginam apostolica auctoritate sancimus, et confirmamus, ut idem coenobium soli Romanae Ecclesiae subditum, ab omnium ecclesiarum aut personarum jugo liberum habeatur, et quae praedecessoris nostri eidem templo tribuerunt, nos quoque praesenti decreto nostro tribuimus. Ut autem orationum quae illic assidue Domino Deo offeruntur, esse participes nos mereamur, mitram ac chirothecas tam tibi, dilectissime fili Franco abbas, quam successoribus tuis in eodem monasterio Domino Deo nostro servientibus in perpetuum habere, ac possidere concedimus; dalmaticae quoque usum, ac semicincti his diebus, tantum qui inferius praenominantur, tibi tuisque successoribus in perpetuum apostolicae sedis liberalitate concedimus ac tribuimus, id est Natali Domini, sanctissimique Stephani protomartyris, Epiphania, S. Benedicti, itemque in Ramis palmarum, Coena Domini, in Paschate, et proxima secunda feria, S. Angeli, sanctissimaeque Crucis, Ascensione, Pentecoste, S. Joan. Baptistae, Sancti Petri, in omnibus festivitatibus sanctae Mariae, Sancti Mercurii, in festivitate Omnium Sanctorum, duodecim millium martyrum, Dedicatione Ecclesiae, Commemoratione sanctorum omnium. Cellas praeterea et villas, vel ecclesias, quae praedecessorum tuorum studio, sive tuo, juste vel canonice jam dicto monasterio sunt acquisita, possidendas vobis perpetuo confirmamus; hoc est, ecclesiam S. Benedicti quae nominatur Xenodochium S. Joannis, Sanctae Euphemiae, S. Petri quae nominatur Rasari, Sanctae Mariae Rotundae intra ipsam civitatem Beneventanam, ecclesiam Sanctae Mariae, S. Petri, S. Nicolai, Sancti Erasmi, et Marciani, Sanctae Sophiae virginis, S. Angeli foras eamdem civitatem Beneventanam, in Pantano ecclesiam S. Benedicti Patris ac confessoris; S. Vitalis, S. quoque Mercurii apud Olivolam; S. Angeli; Sanctae Mariae de Scolcaturo una cum pertinentiis suis omnibus, in Vado Azanim S. Benedicti, in Faffone S. Valentiniani, apud Votum ecclesiam S. Felicis una cum terris suis omnibus in Corneto, S. Silvestri, in duobus rivis S. Mariae in Paritulo, S. Marciani in Veteteno, S. Martini in Cocciano, S. Petri apostolorum principis in Pazano, S. Nicolai episcopi, item in civitate Beneventana Sanctum Stephanum protomartyrem in Palearia, Sanctae Mariae de Lucenaria, et duas curtes Sanctae Mariae in Becellaria, Sanctae Mariae in Templana, in civitate quae nominatur Ariana, S. Angeli cum cellis suis, S. Stephani in Fromaria, S. Gregorii in Esde, S. Angeli in Pesclo Nalibergo; ecclesias Sanctae Mariae, S. Joannis in Calisi, Sanctae Mariae in territorio Tamari, S. Marcelli, apud Regnum Sanctae Mariae in Tusculano, S. Mauri, S. Joannis in Asculo, S. Petri, S. Desiderii; S. Archangeli in Eliceto, sanctum Effrem in Morteto, S. Petri apud Trojam, S. Mercurii apud Bivinum, S. Martini Episcopi, in Biferno monasterium S. Angeli una cum cellis suis omnibus, in Petra S. Angeli, S. Trinitatis in Petra Findi S. Agnelli, S. Constantini, S. Elisabethae, sanctae Annae, S. Joannis, S. Petri in balneo in valle Luparia, Sanctae Crucis in Limosana, S. Martini in Mutale, S. Marciani in Testonis, S. Archangeli, S. quoque Onuphrii una cum omnibus suis pertinentiis, in Materia S. Agnetae, in Alifis S. Mercurii, S. Angeli, S. Mariae, S. Marci, Sanctae Annae, S. quoque Silvestri, S. Mariae Garoini, Abbatis, apud S. Agatham, S. Adjutoris apud montem Virgineum, sancti quoque Adjutoris in Trevento, S. Laurentii apud Micerium, S. Stephani apud Matulonam, Sancti Martini in Palumbe, S. Abundini in galo Stedine, S. Mercurii, Sanctae Reparatae, S. Stephani in galo Noceto, S. Magni, Sanctae Helenae, S. Stephani, sanctae Crucis, S. Martini, S. Simeonis, S. Pollucis in galo, Sanctae Joannae in finibus Caniensibus, Sanctae Mariae in Galo Alfe, S. Joannis, S. Michaelis Archangeli in Olicino, Sanctae Mariae in Melanica, Sanctae Mariae in civitate Dragonarica, S. Benedicti apud Cannas, S. Juliani in Avellino, S. Juliani, S. Germani, S. Henrici, S. Theodori, S. Hermanni, S. Lutgeri, S. Arostarii, S. Constantini, S. Roberti, S. Bartholomaei, Sanctae Mariae in Bellula in Caudis, S. Angeli in Palumbaria, monasterium S. Angeli cum cellis suis, omnibusque pertinentibus, in civitate Neapolitana, Sanctae Crucis in Sessula, S. Michaelis Anchangeli in Toccula, S. Raphaelis Archangeli in monasterio Foliolanensi, Sanctae Bennae cum ecclesiis suis, omnibusque pertinentiis, in petra sturmini casas et silvas, vineas et territoria, curtemque de Lapillo et ecclesiam S. Bartholomaei in Collino, S. Bartholomaei et curtem de Noriano, sancti Petri Apostoli de luce magna, apud Roderium S. Martini in Alano, S. Mariae in Galdione, et in monte malo sancti Felicis, in Pertore S. Viti, ad Balbam apud montes sancti Marci in fossa caeca S. Stephani ad Furculas caudinas S. Fossi in Hierusalem, in territorio campilaeti ecclesiam S. Luciae Virginis, S. Marci, juxta civitatem Florentinam monasterium S. Salvatoris cum aliis ecclesiis ad idem monasterium pertinentibus, videlicet, S. Leonis inter praedictam civitatem et S. Petri de Vitiano et S. Stephani cum villa quae nominatur Francisca, monasterium S. Nicolai episcopi in monte Filine una cum aliis ecclesiis ad idem monasterium pertinentibus, in territorio Rodensi S. Barbarae virginis, in civitate Veteri Sepina monasterium S. Mariae una cum omnibus cellis suis, apud Vaccatarias monasterium Sancti Antonii cum cellis suis et omnibus pertinentiis fratrum et S. Benedicti, in Sambuceto sanctae Mariae, in casali Petrifiate S. Joannis, in Portula S. Viti, in Caretro S. Augustini, in Pontino S. Maximini, in Corteto S. Mauritii, in Luceto sancti Martini, in Causano S. Christofori, in Alif S. Petri apostoli in Certia, in Minori S. Angeli, in Luniperto S. Laurentii, in Luniparia S. Luciae, in Ferreria S. Hermanni in Panno S. Bartholomaei, item Castellum Fori, Catalupi Castellum vetus, Butticella, Fanetum, Obianum, Ripas longas, villam Leonis cubantis una cum Ecclesiis atque earum omnibus pertinentiis.
Auctoritate praeterea apostolicae sedis omnes in integrum oblationes vivorum simul ac defunctorum, quas hodie habet, vel in futurum idem monasterium concessione pontificum, liberalitate principum, oblatione fidelium legitime cum cellis suis sibi subjectis poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. Obeunte te nunc ejus loci abbate, vel etiam tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia aut etiam violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu vel pars fratrum consilii sanioris secundum Dei Dominique timorem, et B. Benedicti Regulam, providerit eligendum, a Romanorum semper pontifice consecrandum; chrisma, oleum sanctum, consecrationesque altarium sive basilicarum, ordinationes monachorum qui ad sacros sunt ordines promovendi, ab episcopis in quorum dioecesibus estis, accipiatis, si gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerint, et si ea gratis et absque gravitate aliqua impenderint; alias liceat vobis quem volueritis adire pontificem, et ab eo consecrationem et sacramenta accipere.
Decrevimus igitur ut nulli omnino hominum liceat idem monasterium perturbare temere, aut ei ullas etiam possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere vel temerariis vexationibus fatigare atque molestare, verumtamen omnia integra conserventur, eorum pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt, usibus omnimode profutura. Si quis autem in crastinum archiepiscopus, episcopus, imperator, rex, dux, marchio, princeps, comes, baro, vicecomes, stratigotus, judex, castaldio, aut ecclesiastica vel etiam saecularis persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam quoquomodo temere, ullo modo aut ratione temerare ausus fuerit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisve sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo sanguine et corpore Dei et Domini Salvatoris nostri Jesu Christi aliena abeat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat: cunctis autem haec juste servantibus sit pax et tranquillitas Domini nostri Jesu Christi quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et ibi apud districtum judicem praemium necnon mercedem aeternae pacis inveniant. Amen. Ego Anacletus Catholicae religionis episcopus. Ego Gregorius presbyter et cardinalis. Ego Aderiscius cardinalis. Ego Silvius cardinalis. Ego Matthaeus cardinalis et diaconus SS. Cosmae et Damiani infra templum Romuli. Ego Pandolphus cardinalis diaconus SS. Cosmae et Damiani martyrum.
Datum Beneventi per manum Saxonis, pontificatus anno Domini Anacleti secundi papae.
XLIX. Ad Roscimanum Beneventanum archiepiscopum. (Anno 1136, Oct. 21.)[UGHELLI, Italia sacra. VIII, 21.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri BENEVENTANO archiepiscopo, ejusque successoribus in PP.
Aequitatis ordo exigit, et justitiae ratio persuadet quatenus beati Petri fidelibus, qui in ejus assidue servitio commorantur, quorumque bona ipsius ejusdem esse noscuntur, consueta sedis apostolicae liberalitate (cui auctore Domino, licet indigni praesidemus) largioris beneficii manum extendere propensius debeamus. Quapropter, venerabilis frater Roscimanne Beneventane archiepiscope, preces tuas et fratrum nostrorum episcoporum et cardinalium pro tuo amore apud nos intervenientium clementius admittentes largimur, et concedimus tibi tuisque successoribus in perpetuum totum integrum paradisum et atrium quod est ante ipsum episcopium, ecclesiam videlicet S. Mariae, sicut ad nostrum publicum hactenus pertinuisse dignoscitur, ea videlicet ratione atque tenore ut tu et successores tui nihil ibi absque nostra vel successorum nostrorum data licentia facere seu statuere do novo debeatis, unde alia nostra regalia deteriorentur vel minuantur, et tinellam, de qua ob frequentiam et strepitum vendentium et ementium non modica injuria eidem S. matri Ecclesiae saepius inferebatur, ex eodem paradiso amovemus. Donamus quoque, et concedimus tibi, ac successoribus tuis in perpetuum Plateaticum quatuor apothecarum, quae sunt in domo Joannis de civitate, et redditus considentium ac vendentium olera, et poma in ipso paradiso, sicut ad nostrum sacrum Beneventanum palatium pertinet. Decernimus ergo, et praesenti auctoritate sancimus, ut nulli omnino ecclesiasticae vel saeculari personae hanc nostrae largitionis seu concessionis institutionem infringere aut immutare liceat, sed omnia sicut praefixum est, illibata ac firma permaneant. Haec igitur statuta servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi; non servantibus autem sit anathema, et ignis praeparetur aeternus. Ego Anacletus Cath. Eccl. episc. Ego Joannes episc. Portuen. Ego Petrus presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Crescentius presbyter cardinalis tit. SS. Apostolorum. Ego Amatus presb. card. tit. S. Eusebii Ego Matthaeus presb. card. tit. Equitii. Ego Romanus S. Adriani card. diac.
Datum Beneventi per manum Matthaei S. R. E. presb. cardinalis et cancellarii, XII Kal. Novemb., indictione XV, anno Dominicae Incarnationis 1136, pontificatus autem Domini nostri Anacleti II PP. septimo.
L. Privilegium pro monasterio S. Sophiae Beneventano. (Anno 1130-1137, Mart. 10.)[ Anecdota Ughelliana, 499.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Domini, charissimo in Christo filio abbati monasterii Sanctae Sophiae, salutem necnon apostolicam benedictionem.
Officii nostri nos hortatur auctoritas ad commiserationem Ecclesiarum ut ad eorum augmentum religiosorum virorum preces aduniamur, et quieti eorum, quantum auxiliante Domino possumus, providere. Proinde nos, dilecte in Domino fili Franco abbas venerab. monasterii Sanctae Sophiae virginis, tuas et congregationis commissae ejusdem sacri monasterii preces fratrum de filiorum nostrorum consilio libenter admittimus, et vos pro quibus in Domini gratia possumus, sustentare curamus. Quamobrem apothecarum illarum et tabularum quae juxta eas constituuntur in platea publica ad locum ubi tabulae pictae vocantur, octoginta scilicet denarios, quos Beneventanae curiae singulis annis persolvere debebatis, vobis atque Ecclesiae vestrae ad luminaria accendenda remittimus atque damus, et apothecas easdem ab omni datione liberas vobis voluimus integras ac inviolatas manere, ita ut nec nostris nec successorum nostrorum temporibus de iis quidquam curiae persolvatis, aut gravamen ullum ab eadem sustineatis. Ego Anacletus Catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Matthaeus presbyter ac card. Ego Adefisus cardinalis S. Agathae. Datum Beneventi VI Id. Mart.
LI. Ex confiscatis Potifridi, perfidi comitis, bonis oppignerata molendina duo monasterio S. Sophiae Beneventano restituit, acceptis Romanatis quadringentis, quos comes monasteriis crediderat. (Anno 1135-1137, Mart. 21.)[ Anecdota Ughelliana, 502.] ANACLETUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio FRANCONI abbati monasterii S. Sophiae, quod intra Beneventanam urbem situm est, ejusque successoribus regulariter promovendis in perpetuum.
Si perseveranti culpae debetur jure vindicta, ita fidelibus qui puro corde deserviunt, omni modo est adhibenda cautela. Constat siquidem Godefridum, quondam Rodfridi comitis Pizzica daemonis filium, per hujus nostrae Beneventanae civitatis proditorem adversus matrem suam sanctam Romanam Ecclesiam et personam nostram, cujus fidelitatem juraverat, et ligeum hominem fecerat, adeo nequiter et pessime deliquisse, quod judicio nostro filiique magnifici regis Romanorum quoque judicum nostrorum Jandolphi, Dauferii et Benedicti, aliorumque nostrorum fidelium plurimorum, ac totius curiae sententia de persona sua et omnibus rebus tam mobilibus quam immobilibus apostolicae sedi deciderit, et omnis actio, omnisque ratio, quae ei in aliquo competebat, legitima ad nos transactione devenerit: qui videlicet Godefridus quadringentos romanatos monasterio Sanctae virginis Sophiae accommodaverit, unde duo molendina ipsius monasterii quae sunt ad pontem qui nominatur Leprosus, et unam insulam quae est secus pontem majorem, et hortum foris prope portam Auream cum chartis ac munimentis earumdem haereditatem in pignore detinebat, quae utique molendina, insula et hortus una cum omnibus aliis pertinentiis praedicti Godefridi tam mobilibus quam immobilibus, propter perjuria et proditionem quam commiserat, juste et legitime ad manus nostras venerunt. Nos itaque haereditatem monasterii nequaquam alienari volentes, charissimos filios nostros Franconem abbatem et Azzonem praepositum et Jo. decanum caeterosque ejusdem coenobii fratres per personam nostram aliosque fideles, nostros benigne convenimus, quatenus quadringentos romanatos, quos eis Potiferia accommodaverat, nobis persolverent, et pignus suum, praedicta videlicet molendina, insulam et hortum, ad opus monasterii colligerent; quod cum illis grave ac difficile admodum videretur, et perficere studiosius omnibusque modis subterfugerent, in plena adversus eos curia clamavimus atque clamari praecepimus, et secundum terrae consuetudinem fecimus pignorari; ipsi tandem nequaquam rationi atque justitiae contraire valentes, tam in nostra quam et in judicum se obtulerunt praesentia, quod ratio jubet exsecutari: audita itaque petitione nostra, qua nos quadringentos romanatos ab eis qui vice Gofridi, sicut praelibatum est, una cum omnibus rebus et actionibus suis nobis deciderunt, legitime repetebamus et ipsi inficiari minime possent, concordantibus et consentientibus fere omnibus majoribus ac nobilioribus civitatis judicaverunt, judices, quod abbas et fratres molendina monasteriorum, insulam et hortum quae erant in pignore, recolligerent, et quadringentos romanatos absque aliqua notabili ambiguitate persolverent; quod utique judicium et monasterium a nobis effectui mancipatum est; nam illi jam dictam nobis pecuniam persolverunt, et nos eis molendina, insulam et hortum, quae obpignorata tenebantur, ex integro restituimus, nullam in eis nobis aut etiam successoribus nostris seu alicui personae querimoniam reservantes. Decernimus itaque ut nec Godefrido, nec illius haeredibus, vel alicui personae ab eis submissae vel aliquo modo substitutae, neque per ipsarum chartarum exhibitionem, neque per repraesentandos testes, neque alio quocunque modo pecuniam ipsam vel pignus ob eam datum repetere, vel aliquam inde monasterio litem vel infestationem inferre liceat. Sin vero quispiam contra hoc securitatis decretum a nobis emissum quidquam facere attentaverit, centum libras denariorum Papiensium bonae monetae componat, medietatem vero sacro palatio nostro, et medietatem ipsi monasterio; et hoc nostrum tutationis decretum firmum semper illibatum que permaneat. Ad haec vero apostolica auctoritate interdicimus, et perpetua sanctione firmamus, ut nullus omnino abbas, praepositus, sive decanus, vel aliqua ecclesiastica saecularisve persona haec quae reddimus molendina, vel illa quae idem monasterium habere in Ponticello seu apud aquam longam in pletum ponere vel oppignorare praesumat, et nullus princeps, nullus rector, nullus comes, seu vicecomes, civis seu etiam oppidanus seu rusticus, praedicta omnia molendina vel quae intra ea sunt, aliquo modo auferre aut pignorare audeat, nisi nos et successores nostri proprio ore jusserimus. Quicunque igitur praesentis mandati violator exstiterit, sit anathema, et ignis illi praeparatur in aeternum. Conservantibus autem sit pax et quies Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen. Ego Anacletus Catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Crescentius presbyter et cardinalis. Ego Benedictus, presbyter et cardinalis. Ego Amandus cardinalis necnon et presbyter sanctae ecclesiae Sabinae. Ego Silvius presbyter et cardinalis. Ego Hormannus cardinalis. Ego Rochus SS. Ariani et Marii cardinalis atque diaconus. Ego Pandulphus diaconus cardinalis SS. Martyrum Cosmae et Damiani. Ego Joannes judex Dauferius. Ego Quirinus Benedictus judex. Datum Beneventi, per manum Matthaei cardinalis ac presbyteri et cancellarii, XII Kal. April., pontificatus Domini nostri Anacleti secundi papae an . . . .