Migne Patrologia Latina Tomus 139a
Epistola ad Henricum Herbipolensem
Epistola ad Henricum Herbipolensem
Epistola ad Henricum Herbipolensem (Arnoldus Halberstatensis), J. P. Migne cc_id: cps_2.ArnHal.EpAdHeH, cc_idno: 9756
Epistola ad Henricum Herbipolensem
139.1493B| HEINRICO episcopo ARNOLDUS.
Diu et multum quaesitus, domine mi, patere tandem aliquando jam te inveniri. Nescio quo infortunio meo, quoties in ista terrarum venero quae longissima tu peragrabas, et semper dum in altera ripa fluminis te nuntiatum quaero, jam transisti in alteram, nequaquam ut saltem litteris te conveniam opportunitatem dans. Jacent adhuc in scriniis meis litterae torpentes jam dudum tibi directae, quas legatus meus postridie regressus, te non invento, frustra se accepisse testatus est. Haberem tamen, si auderem, plurima tibi suggerere et de ista commotione rerum tuarum, qua te ultra quam credi posset perturbatum sentio, ac de nostra etiam, quos tibi infirmas res nostras Deo donante miseratus. in 139.1493C| patrocinium vindicasti, defensione. Te autem salvo, res nostrae in portu navigabunt. Quocirca dimissis interim nostris, rebus tuis, quod modo magis premit, si aliquo modo mederi possit invigilandum est. Adjutorium nostrum a Domino, qui fecit coelum et terram. Quid est hoc, domine mi, quod tanto te moerore afficis? Quid contigit tibi unde torquere te habeas? Etiamsi pericli aliquid foret, esset tamen ferendum, quia levius fit patientia quidquid corrigere est nefas. Istud vero unde nunc te affligis, si 139.1494B| diligentius intueri vis, Deo propitio unde jure gaudeas non dehabebis. Tu autem, quasi aliquid insuperabile tibi evenerit, rem tuam tam enerviter tractas. In conventum fratrum tuorum venire recusas, cum quibus incommoda tua evincere debueras fugis, magnam tibi invidiam conflas; conspectum regis, quasi aliquid in se commiseris, devitas. Quid est hoc quod tibi importas? Ubi est sapientia illa quam in te dudum satis acute vigilasse conspeximus? Ista quae tu facis non videntur esse vigilantis, sed gravi quodam sopore depressi, non clare videntis, sed dure lippientis. Expergiscere, domine mi, aliquantulum, et capesse te ipsum. Nescio quibus fascinantibus extra te ductus es. Enitere quoad possis ut ad te ipsum revertaris. Loquitur vox divina: Surge qui dormis, et exsurge 139.1494C| a mortuis, et illuminabit te Christus (Ephes. V, 14). Tu primus aut inter primos, etiam antequam rex fieret, dominum illum tibi praeelegisti. Tu postea quantum poteras, sicut magnifice poteras, ut rex fieret institisti. Proinde tanta in invicem suavitate conjuncti, tanta charitate devincti, te nemo in liberaliter serviendo sibi devotior, se nemo in amicabiliter accipiendo paratior, prorsus glutine quodam et vinculo amicitiae quasi inseparabiliter colligati fuistis. Postremo ubicunque vel quandocunque aut necessitas 139.1495A| postulabat aut jucunditas, etiam in vitae periculo fideliter sibi suffragando non deeras. Cum haec beneficia omnia in illum praerogaris, et ex his penes se magnam tibi gratiam, amicitiam, charitatem jure conflaveris, quid est hoc quod modo tibi imponis? Cur, cum bona promeruisti, malis te remunerari permittis? Difficile est reum esse majestatis. Nec litteris, ut audio nec legatis, parcendo, promittendo, supplicando, te ad se accersire potest. Quomodo potes in regno ejus habere pontificium, si ad se venire refragaris? Quid dicturi sunt judices cum in judicio talia ventilabuntur? Vide ne sero pejus fiat quod prius melius fieri potuit, et ne rigor iste non fortitudo, sed duritia magis habenda sit. Aliud est autem durum esse, aliud fortem. Durus nec in bonam 139.1495B| partem flectitur. Cur ex grato ingratum, ex amico inimicum. ex munificentissimo tibi inliberalem facis? Quidquid tibi libuerat, prout plurimus visum est, apud illum obtinere potueras. Nonne tanta tibi potestas in his regionibus ab eo concessa est, ut ad nutum tuum omnia pareant? Cui nos, aut caeteros qui de te praesumunt, defendendos relinquis? Sit animus fortis, sed usque ad temperantiam. Quod modum supergreditur immoderatum, immoderatum intemperans, intemperantia vitium est. Amplius non progredior. Si non pro te, saltem pro ovibus tuis tibi timendum est. De periculo enim agitur rei publicae tuae. Si ita ut coepisti perstabis, evenire potest in tantum eam vexari vel etiam diripi, ut aut nunquam aut sero reparetur. Quapropter recordare, 139.1495C| domine mi, Ecclesiae sanctae cui praesides, recordare omnium qui tibi libenter serviunt. Loquere cum illis qui tibi non aliter ac sibi consultum volunt, cum domino meo venerabili archiepiscopo W. [Wiligiso] spirituali tuo et Patre et fratre, cum domino H. [Heriberto] fratre tuo uterino, item venerabili archiepiscopo, cum domino B. [Burchardo] Wangionum episcopo, aliisque fidelibus et amicis tuis. Consilium quod tibi dent non repudies. Quod enim de te agitur, illorum pariter est tecum. Si istorum consilio forte delinques, illis imputabitur. Habuit quoque fortuna saepe regressum. Quod modo imminet tibi, in proximo fortassis continget et alteri. Ideo non nimis formidandum est ut modo tibi imponant quod ipsi paulo post ferre refragentur.
¶
139.1495D| Sane plurimis fidelibus tuis in conventu fratrum tuorum, ubi ordinatio facta est, te in audientiam venire nolle displicuit, opinantibus, si omnino infirmare velles, te praesente magis infirmari potuisse. Sed quia te donante, quoquo modo dederis, parochia data est, et multis religiosis ac venerabilibus viris comprobantibus ordinatio facta est, quodque tantis auctoribus roboratum ac ratum factum est, difficile annullari et irritum fieri valet; cedat, quaeso, sanctitas tua illorum sanctitati qui huic ordinationi consentientes subscripserunt; roboretur ex te uno quod jam multorum religiosorum confirmavit collectio; 139.1496A| conscribe cum aliis coepiscopis et confratribus tuis; ne fiat intra sanctae ecclesiae parietes divisio schismatis, sed potius in omnibus regnet unitas charitatis. Sentio jamdudum te mihi contraire velle, et injustae suasionis notare elogio, hujusmodi verbis: « Sanctis et justis nimis injustum videri, terreni imperii potentiam magis formidare quam divinam, dilectione temporalis suavitatis provocare in se iram absque fine punientis. Sedem quoque episcopalem cui sedes, quam reperisti amplis honoribus auctam, per longa terrarum spatia dilatatam, non esse fas tuo arbitrio vel exhonorari vel arctari, te nolle subire supplicium causa perditionis rerum ecclesiasticarum. » Absit a me ut, nisi desipiam, hujusmodi tibi persuadeam! magis, si ullo modo sciam, in haec ipsa te 139.1496B| ducere velim. Procedat Apostolus; loquatur pro me ille vas dilectionis, doctor gentium. Ecce doctor noster. Non enim ex Judaeis sed ex gentibus nos. Quid ait Apostolus? Omnis anima, inquit, potestatibus sublimioribus subdita sit. Non est enim potestas nisi a Deo. Quae autem sunt, a Deo ordinata sunt. Itaque qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit. Qui autem resistunt, ipsi sibi damnationem acquirunt. (Rom. XIII, 1, 2) Ecce quid hortor, ecce in quae duco; imo non ego, sed Apostolus, imo non ille, sed per illum Deus; ut Dei ordinationi non resistitis [resistas], nec ipse tibi dominationem assumas. Fortassis hoc est dominationem sibi assumere, ea quae a sublimioribus injunguntur supersedere. Sed quia, dum tecum eras, nimis acutum te et clare videntem noveram, opinor, 139.1496C| hoc quod in canonibus legitur, honesta praecipienti obediendum esse, vivae adhuc memoriae reconderis; et hoc mihi superinducas, ideo te praecipienti nolle acquiescere quia inhonestum videatur Ecclesiam tuam dioecesi sua privare. Sanctis Patribus praedecessoribus vestris, ut audivimus, non inhonestum, sed valde honestum et utile visum est in locis sibi commissis, postquam in tantum crevit Ecclesia ut ipsi eam circuire et observare non valerent, alios sibi substituere sacerdotes et ex uno episcopatu duos aut tres facere; ut quod unus minus posset, a duobus aut tribus cumulatius suppleretur. Sed jam errorum plena sunt omnia. Illi totam operam suam pro animabus lucrandis insumebant; nos quomodo corpora foveamus praecipue satagimus. Illi pro coelo, 139.1496D| nos pro terra disceptamus. Non esset tamen necesse. Terra nobis satis erit. De coelo videamus, si velimus. In his omnibus temporale lucrum, quod homines magis tuentur, et in quo famae tuae detrahi formidas, non imminuetur tibi. Multo enim potiora, ut audio, atque utiliora jam reddidit, atque etiam redderet, et adhuc forsitan reddet, si tantum in audientiam venies, et secundum quod tui consortes tibi consulent ages. Liceat mihi pace tua hoc quod super eadem re mecum ipse sermocinatus es tibi in aurem susurrare. Nonne recordaris quod in priore anno ad eumdem locum B. [Bamberg] nobis equitantibus 139.1497A| me advocato ad te, hujuscemodi sermonem, quasi praescires, habere coepisti: « Si rex ibi facere vellet episcopatum, facile illum Ecclesiae tuae quod tibi utilius esset posse tribuere, te parvum inde fructum habere, totam illam terram pene silvam esse, Sclavos ibi habitare, te in illa longinqua vel nunquam vel raro venisse. » Nonne haec in hunc modum dicta esse recolis? Cur modo difficile videtur quod tunc facile visum est? Ecce jam, ut confido, cognoscere potes me tibi injusta non suggerere, nec hortari ut plus regem timeas quam Deum, sed ut illum propter hunc et diligas et formides, honestaque non praecipienti, sed supplicanti ac retribuere volenti concedas; leviusque tibi erit partito in alium onere; facilius quoque de paucioribus animabus procurandis 139.1497B| rationem Deo reddere poteris.
Quod si adhuc cedere non vis, et quia legitur Deum regnare facere hypocritam propter perversitatem populi (Job XXXIV, 30), resistendum putas nisi aliquo argumento subruatur, dicam inde quod sentio. Apostolus, organum Christi inflatum a Spiritu sancto, fallere nequaquam potest. Quidquid sonat, verum est, sed intelligentiam quaerit. Quoties exigente malitia nostra a potestate nequam premimur, quidquid nobis ab ea praecipitur quod a fide non abhorreat et religioni catholicae non adversetur, videtur mihi esse faciendum. Dura, difficilia, molesta grassentur in nobis, parendum est. Quae enim sunt, a Deo ordinata sunt. Ibi culpanda est pravitas nostra, non ferientis justitia. Non enim nisi perversitate nostra regnaret 139.1497C| hypocrita. Si quando vero hujusmodi aliquid a potestate illa nobis injungatur quod vel religionem vulneret, vel ad peccatum vergat, libere resistendum censeo; quamvis hoc non proprie, sed abusive, dicatur resistere, errata declinare, et recto itineris 139.1498A| gressu justitiae cursum peragere. Errata enim non recto ductu occurrunt, sed ex transverso et devio venientia, a recto tramite depellere volunt. Quippe errata non essent nisi a recto calle deviarent. Unde et in operibus justitiae praecipimur neque ad dexteram neque ad sinistram declinare. Hoc ita descripto, in his quae a rege postulantur nihil invenies, ut ego cognoscam, quod religionem laedat vel ad delictum inducat, verum omnia divini cultus pietatem tueantur. Hoc et ipse in synodo miserabili, attamen luculenta oratione perstrinxit, quia, si se Deus privaret fructu ventris sui et humana prole exhaeredaret, se Deum, si dignaretur, libenter sibi haeredem facturum; et ad hoc nimis humiliter omnium praesentium suffragia poscit. Si interfueris, ut propitium 139.1498B| te sentio, procul dubio miserereris. Igitur mitescat, oro te, animus tuus; laxa sinum pietatis tuae, parce tibi, miserere tuorum. Quod hypocritae regi facere debueras, fac huic religionem astruenti. Honesta postulat, eadem satis et super retribuere parat. Si quid Ecclesiae tuae corporalis spatii subtrahitur, hoc idem spirituali aedificatione suppletur; multoque honoratior erit fecunda in filia quam omnino absque liberis sterilis remaneret et infecunda. Aufer rubiginem a corde, hilarem te ad haec omnia deinceps ostende. Non veniet sero quem Deus adjuvare vult. Unde modo tristaris, decursa ista tentatione Deo propitio multum inde laetaberis. Tentatio est vita humana super terram. Non est homo qui non bibat de calice isto. Convertat Deus luctum 139.1498C| tuum in gaudium. Nimis angustor quod tam dudum est quod te nec audierim nec viderim. Ideo vellem aliquid audire tuorum, sive per litteras, sive per vivam vocem. Sed sit arbitratu tuo. Satis operosus es, non audeo magis te defatigare