CCXXXV. CISTERCIENSI, MORIMUNDENSI, ET DE CRISTA ABBATIBUS. Ut cum Metensi episcopo de haeresi suspectos examinent. (Laterani, V Id. Decembris.)
Ea est in fovendis virtutibus et vitiis exstirpandis a praelatis Ecclesiarum servanda discretio et circumspectio adhibenda, ne vel internascentium densitate spinarum enormiter frumenta laedantur, vel insuper seminatorum zizaniorum evulsione triticum [Col.0793D] evellatur. In abscidendis etiam et curandis corporibus infirmorum sic oculi diligentia praecedere debet manus officium et ferrum digitus praevenire, ne si cauterium adhibeatur incaute, non tam partes infirmas non sanet quam sanas infirmet: quod tanto diligentius in mentis languoribus est servandum, quanto animam novimus corpore digniorem et spiritualia carnalibus praeponenda. Hoc autem infra nos ipsos diligentius attendentes, cum olim venerabilis frater noster <-[H]Metensis episcopus per suas nobis litteras intimasset quod tam in dioecesi quam in urbe Metensi laicorum et mulierum non modica multitudo Gallicae cuidam translationi divinorum librorum intendens, secretis conventiculis [Col.0794A] etiam inter se invicem eructare praesumerent, aliorum aspernantes consortium et in faciem redarguentibus presbyteris resistentes, quorum simplicitatem fastidiunt, in suae translationis peritia confidentes, non protinus ad vindictam nos res accendit incognita, sed universis tam in urbe quam in Metensi dioecesi constitutis sub eo tenore litteras curavimus apostolicas destinare, qui vobis ex transcripti earum poterit inspectione patere. Eidem insuper episcopo et capitulo Meten. dedimus in mandatis ut inquirerent sollicite veritatem quis fuerit auctor translationis illius, quae intentio transferentis, quae fides utentium, quae causa docendi; si utentes ipsa venerarentur apostolicam sedem, et catholicam Ecclesiam honorarent; ut super his et aliis quae necessaria [Col.0794B] sunt ad indagandam plenius veritatem per eorum litteras sufficienter instructi, plenius intelligeremus et planius quid super his statui oporteret. Nuper autem idem episcopus per suas nobis litteras intimavit quod quidam eorum quos notabiles prioribus litteris denotarat mandatis recusant apostolicis obedire; quibusdam eorum clanculo, quibusdam vero jam publice obediendum esse dicentibus soli Deo; ab occultis etiam conventiculis non cessantes, officium praedicationis occulte, licet a nullo mittantur, prohibiti etiam, sibi non metuunt usurpare; aspernantes sibi dissimiles et translationi eidem usque adeo insistentes, ut se nec episcopo nec metropolitano suo nec nobis ipsis asserant parituros, si eam decreverimus abolendam. Licet autem tales in eo [Col.0794C] reprehendi merito videantur quod occulta conventicula celebrant, officium praedicationis usurpant, simplicitatem despiciunt sacerdotum et eorum consortia qui dictam translationem non recipiunt aspernantur; ne quid tamen subito facere videamur, discretioni vestrae, de qua plene confidimus, per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus ad civitatem Meten. pariter accedentes, cum eodem episcopo convocetis coram vobis talia sapientes, et adhaerentes translationi praedictae, et si fieri poterit, quae in eis reprehensibilia fuerint, auctoritate freti apostolica, sublato appellationis obstaculo corrigatis. Quod si correctionem vestram recipere forte noluerint, inquiratis super capitulis illis quae in litteris [Col.0794D] quas episcopo miseramus expressa fuisse superius vobis expressimus et aliis etiam diligentius veritatem, et quod inveneritis, per nuntium vestrum et litteras plenius intimetis; ut per vos certiores effecti, prout procedendum fuerit procedamus. Cum enim in hoc universalis Ecclesiae vertatur negotium et agatur causa fidei Christianae, ad exsequendum apostolicae sedis mandatum cum summa diligentia et cautela vos studiosos et promptos esse volumus et mandamus. Ad haec, M. Crispinum presbyterum et R. socium ejus, si super his quae dictus episcopus eis duxerit opponenda, inveneritis esse reos, ipsos appellatione remota, canonice puniatis. Alioquin, eum dem episcopum ad remittendam poenam, si quam [Col.0795A] eis forsan inflixit, cum nihil contra eum vel clerum in nostra proposuerint audientia, monitione praemissa, districtione qua convenit, remoto appellationis obstaculo, cogere non tardetis. Quod si non omnes [his exsequendis poteritis interesse], duo vestrum [ea nihilominus exsequantur].
Datum Laterani, V Idus Decembris.