Migne Patrologia Latina Tomus 126
De miraculis S. Germani
De miraculis S. Germani (Aimoinus Sangermanensis), J. P. Migne 126.1049A
INCIPIT EPISTOLA AIMOINI MONACHI. 126.1027|
126.1027B| Studiosis in Christo piisque lectoribus salus et pax perennis ab Jesu omnium dominatore dominantium.
Quoniam non saturatur oculus visu, nec auris auditu, siquidem pertransibunt plurimi, et multiplex erit scientia; hunc libellum miraculorum domni nostri Germani, elucentibus promicantem insignibus, per aliquorum manus minime dubito revolvendum. Haec priscorum temporibus Danorum, Ragenarii scilicet ejusque sociorum, meritis ipsius sancti pontificis superno favore mundo concessa, ad aures usque serenissimi regis Caroli digna passim relatione pervulgata fluxerunt. Quibus ille gavisus, veluti eorum pretiositate se regnante munificentior redderetur orbis, mandavit ea solerti diligentia notari, atque ecclesiastico jure catholicis paginis aggregari. Tunc 126.1027C| namque memorati sancti Praesulis Coenobio praeerat domnus et abbas vir venerabilis Ebroinus, Pictavensis ecclesiae sedis episcopus. Hic regali censura injunctum sibi negotium quomodo perficeretur incumbens, duobus hoc delegavit agendum ejusdem 126.1028B| nostrae congregationis fratribus, maturitate pariter ac scientia provectis: qui pro sui quisque sensus ubertate seorsum scribentes, ediderunt exinde singuli singula opuscula. Quod utrumque a praefato domno antistite Ebroino aliisque recitantibus approbati placuit [ f. non placuit], sed alterum alteri utcunque praeferri. Idcirco mansit amborum inusitatus labor usque ad tempus domni Gozlini ejusdem loci praecipui Patris. Quod cum sibi jam aliquorum quidem post tempus annorum ita compertum fuisset, praecipit mihi non ut sapientiori, sed ut manuali potius fratri, quatenus unum e duobus coadunarem corpusculum. Tantum ut si qua prorsus invenirem superflua, reciderem: quaeve minus compta, florentioris styli venustate, nihil extra veritatem faciens, polirem. 126.1028C| Quod ego fateor non viribus, nisi coelitus datis, aut ingenio tumens arripui; sed magis obedientia tanto primati debita fidens suscepi: merebarque mihi noxam criminis, si jubentis domini jussa prosequi negligerem.
INCIPIT PROLOGUS AIMOINI MONACHI. 126.1027|
126.1027C| Sicut laude dignos credimus eos, qui gesta vel miracula sanctorum, quae divina virtus per eos operari dignatur, ad aedificationem fidelium scribere satagunt: ita absque dubio scimus culpari illos, qui 126.1027D| prae desidia ac torpore mentis ea litteris tradere ad profectum negligunt futurorum. Jam veluti a somno quotidie ad amorem Dei studiumque bene vivendi excitantur plurimi, legentes in libris facta sanctorum Patrum, eorumque ac si praesentia sacra cernentes 126.1028C| miracula. Proinde unusquisque talenti donum habens timeat, ne forte audiat quod ille malus servus, qui acceptam pecuniam ac male humo defossam, ad Dominum sine usurae lucris reportare non formidavit. 126.1028D| Hoc non solum sponte agendum, verum etiam et cum injungitur, summopere injungentis est imperio parendum. Plura quidem ac stupenda dignaque relatu omnipotens Deus per eumdem beatum Antistitem praeteritis nostrisque dignatus est patrare temporibus, 126.1029A| quae ob inertiam silentio sunt pressa, atque per incuriam scriptorum omissa. Tunc vero ea quae noviter cunctarum rerum Conditori gratia ejusdem sanctissimi viri placuit operari, auxiliante Domino et ipsius sancti juvantibus meritis, jubente domno rege Ebroino antistiti ejusque monasterii rectori, 126.1030A| licet incompto atque inerudito, veraci tamen ac fideli sermone laeti conamur perstringere, et ut veraciter sunt gesta, atque etiam in populo Nortmannorum jam vulgata tam praesentibus quam futuris legenda relinquere.
INCIPIT LIBER PRIMUS.
CAPUT PRIMUM. 126.1029|
Anno incarnationis Domini Jesu Christi octingentesimo quadragesimo sexto, regis autem praecellentissimi Caroli sexto, cum regnum Francorum post obitum domni Ludovici imperatoris varias divisum esset in partes, et peccata populi crescerent, sanguisque sanguinem tangeret; Deo permittente, flagitiis quidem exigentibus actum est nostris, ut exterae nationes e propriis egrederentur sedibus, videlicet 126.1029B| gens Danorum, qui vulgo Nortmanni, id est Septentrionales homines appellantur: et superbo tumentique corde cum valido navium apparatu Christianorum fines intrarent, qui huc illucque furentes, atque cum magna superbia cuncta gyrantes, coeperunt vastando per diversas insulas maris, donec nemine sibi resistente fluvium Sequanae ingressi, Rotomaco [ Rouen ] sorte incredibili applicarent. Cumque in eadem civitate aliquantisper demorantes, regionis principes (quod absque ingenti contritione cordis effari nequivimus) ad bellandum pigros timidosque adverterent; exeuntes a navibus, longe lateque diffusi, coeperunt utriusque sexus multitudinem trucidare, captivare, villas, monasteria, ecclesiasque depopulando cremare, totamque suae libidinis 126.1029C| immensitatem cum omni crudelitate in populum Dei debacchando exercere: quousque ad locum, qui vocatur Caroli-venna, ventis velisque suae malignitati justo Dei judicio secundantibus, ultra spem securi navigando venirent. Tunc gloriosus princeps rex Carolus, quia propter subitaneum eorum ascensum ex toto non poterat, convocata aliqua sui exercitus parte, venit primum ad monasterium Macharii Dionysii, ut ejus orationibus fultus, securius contra Dei suosque pergeret inimicos. Deinde ut erat, uti adolescens, animo armisque strenuus, ad supra dictum locum pugnaturus accessit; paratus non solum dimicare, sed etiam pro fide, proque defensione sanctae Dei Ecclesiae laudabiliter mori. Cujus 126.1030A| adversarii cognoscentes adventum, deverterunt ad alteram praedicti fluminis ripam, ubi quaedam parva tantum pars populi erat: quibus confestim in fugam versis, in insula quadam ejusdem fluvii ad opprobrium Christianorum plus minus undecim captivos sudibus suspenderunt, multosque alios per domos et arbores confixerunt, atque nonnullos per villas camposque miserabili insecutione trucidantes peremerunt: ipsoque sacratissimo Paschali festivitatis sabbato 126.1030B| Parisiis pervenientes, vacuam penitus ipsam urbem quondam populosam, et omnia in circuitu illius monasteria a suis habitatoribus deserta repererunt. Timor siquidem et metus universos invaserat, utputa merito iniquitatis divino enudatos auxilio atque ideo mundanae defensionis destitutos solatio. Quis, rogo, non doleret, antequam bellum committeretur, fugatum exercitum; antequam jaceretur sagitta, confossum; ante scuti collisionem, ignominiose subactum? Universorum namque ordo penitus in Ecclesia confusus atque a bonitatis studio permutatus, hoc ipsa privatione boni usque ad exitii fomitem digna satis ultione promeruerat. At pius Pater justus, delinquentium semper corrector, correctorumque clemens susceptor, non hoc intulit ut 126.1030C| nos ob innumera delictorum nostrorum pondera crudelis damnaret, sed ut per immensam suae largitatis benignitatem afflictos emendaret. Tunc, proh dolor! sacratissimum beati Germani corpus de suo effossum sepulcro, in possessionem quamdam ejusdem Ecclesiae, quae Cumbis dicitur, delatum est. Sed quae facundia quive sermo exponere potest, qualis dum haec agerentur, quantusque in eadem Ecclesia exstitit luctus? Senes itaque ac juvenes, pueri flebant et infantes, utpote nemo sese a lacrymis temperare valens. Similiter et aliorum corpora sanctorum in eodem pago degentium extumulata, atque per diversa sunt loca deportata, exceptis duntaxat membris Macharii Dionysii sociorumque ejus martyrum: quae licet a 126.1031A| suis fuerint abstracta sepulcris, propter tamen regis praesentiam, non sunt tunc ad alia loca transire compulsa. Statuerat quippe rex populo videlicet a se labente, ut vel jam dicti sancti martyris monasterium defenderet, eo quod divae memoriae genitor illius eum, cum esset parvulus, eidem sancto speciali traditione commendasset.
CAPUT II.
Hoc interea juxta narrationis ordinem inseratur, quod dum sanctum ejus moveretur corpus, cunctipotens Dominus dignatus est ostendere. Nam dum in effossione ipsius, et quomodo portari deberetur unanimes intenti essemus, cereis pro reverentia accensis, casu accidit ut unus, quem puer incaute 126.1031B| tenebat, e manibus ipsius labens rueret, totoque privatus exstingueretur lumine: quem cum a solo idem puer cum omni velocitate levasset, lumen amissum ab altero mutuare cupiens, meritis tanti patroni actum est, ut statim in manibus ejus cereus illuminaretur exstinctus. Quod quidem mirum, nec ab re tamen ducimus, si ibidem ignis divinus resplenduit, ubi, quamvis lugubre, filius venerabatur lucis. Unde qui aderant universi gratias Deo referentes atque praeclara pontificis merita collaudantes, coeperunt magis magisque in psalmodiis Deique laudibus esse devoti, quousque opus, licet triste, consummaretur honeste.
CAPUT III.
Num visio illa quae aliquibus ipsius monasterii fratribus 126.1031C| eadem nocte, qua beatissimum ejus corpus effossum est, antequam aurora subsequentis appareret diei, ostensa est, ut non dicatur omitti debet? Cum ergo ad fluvium Sequanae sua quaeque ad naves ferentes, prima ipsius noctis vigilia quidam perrexissent fratres, indeque ad monasterium jam remearent, apparuit eis secumque etiam comitantibus famulis tam immensus claritatis splendor super eam ecclesiae partem, qua ejusdem sanctissimi viri corpus positum erat, ut claritati aequaretur diei, eademque ecclesia veluti igne supposito videretur cremari. Qui cum intra se nimium mirarentur, et eorum corda hujuscemodi consideratione stupefacta haererent, visio paulatim deficiens disparuit. Pervenientesque ad monasterium sciscitati sunt, si aliquis 126.1031D| Fratrum ea hora cum lumine super ipsam fuisset ecclesiam. Nemine tamen qui fuerit reperto, cognoverunt visionem angelicam divina virtute meritis sancti patratam, qui sua migratura ossa piosque cineres talis sibi claritatis concessa gratia invisere curavisset.
CAPUT IV.
Illud quoque insigne miraculum, quod ante biennium quo haec acciderunt, cuidam monacho ipsius monasterii aetate moribusque grandaevo ostensum 126.1032A| est, minime oportet silere: cujus exempla actusque eximii si sequantur, plurimum prodesse poterunt ad salutem. Vidit isdem quadam nocte positus in sopore, beatum Germanum quasi suo egredientem de sepulcro, expeditum atque ad iter agendum praeparatum. Qui veluti sciens eumdem esse beatissimum Dei famulum, interrogavit humili voce, quo tali processu abire disposuerit. At ille migraturum se ex eodem loco respondit. Quem rursus animo quidem timenti interrogans ait: Domine, et si tunc abieris, nos tantilli tui servuli quid postea faciemus? Cui quasi tristi vultu et cum magno moerore, ut eidem fratri videbatur, ait: Et vos ex isto migrabitis loco, attamen vere cognoscetis quoniam et ego revertar, vosque miseratione divina simul cum 126.1032B| tempore disposito remeabitis. Quam visionem verissimam fuisse, ea quae consequenti fine sunt completa declararunt.
Nec illud quod cuidam in eadem ecclesia revelante Christo patefactum est, et silentio praeterire debemus: quoniam dum praedicamus talia, excitantur audientium corda ad melliflua sanctorum deposcenda suffragia. Quidam vero religiosus ejusdem monasterii frater, cum alii completorio peracto festinarent ad requiem, quo fessa post diei laborem corpora lectulis reclinarent, sese ille ante sepulcrum beati Germani peculiaris orationis causa projecit. Cumque diu coelorum ac totius mundi Dominum pro suis exorans delictis, opem beati Germani caeterorumque sanctorum 126.1032C| intento corde fidelibus cunctis deposceret (jam enim frequens paganorum rumor ad nostras certissime percrebuerat aures), ante quindecim fere dies adventus illorum haec mirabilis sibi ostensa est visio. Nam ab oratione qui jacuerat surgens, apertis vidit oculis, ut olim totum mundum Pater Benedictus, sepulcrum beatissimi Germani veluti patefactum, ipsumque sanctissimum corpus indisruptis vestibus indutum, atque ministerio ut fuerat divino in ipso sarcophago ordinate compositum, quemadmodum ipse post paululum omnesque qui simul adfuimus, dolendum inspeximus. Sic Dominus suo dilecto sanctusque Germanus ostendere voluit, quod in brevi peccatis facientibus nostris erat implendum. Nec 126.1032D| visio prius quam visionis sequentia omnibus panditur.
CAPUT VI.
In memorato denique Caroli-vennae loco ipsi Nortmannorum populi se victores seque superiores esse conspicientes, dum adhuc morarentur, exeuntes a navibus Cellam nostram, quae contra vel secus eumdem locum posita est, cursu propero festinantes intraverunt. Unde miraculum quod illic tunc factum comperimus, optimum si narretur putamus. Namque in eadem Cella ecclesiis apostoli Petri almique 126.1033A| Germani ignem terque quaterque supponere nitentes cum defecissent, eas incendere amborum meritis non valentes, claustra ejusdem Cellae tandem egressi, horreum quod ibi erat juxta positum cremaverunt: ex quo tantus flammarum globus aeris alta petens ascendit, qui quasdam arbores ultra etiam jam dictam Cellam virentes incenderet, ipsas vero ecclesias intactas integras ut erant relinqueret. Cum insuper ventus australis validissime flaret, totumque fere incendium eamdem in partem projiceret, illico septentrionalis e regione spirans intumuit: atque in alterius partis latus australem mira conversione reflectens, omnem vim pariter retorsit. Ita mirabilis Deus, qui famulos suos secum fulgentes in coelis semper mira communi pietatis gratia operatur in 126.1033B| terris.
CAPUT VII.
Cum igitur sabbato paschali diffusa navium classis Parisius, ut supra relatum est, pervenisset, in crastinum cum suos jam sol lucifluos emitteret radios propria totum illustrans lampade mundum, e navibus prorumpentes, ipsam civitatem, ut praemisimus, vicinaque suburbana absque habitatoribus repererunt: ingressique monasterium beatissimi Germani, Dei fanum residuumque ecclesiae, quod securitatis damno remanserat apparatum, contaminare, pollutisque manibus coeperunt destruere. Sed quia Domino miserante nec ibi virtus defuit ejusdem sanctissimi Patris, minime debent 126.1033C| reticeri, quae tunc illic totius mundi Creator ad laudem sui nominis gratia ipsius pontificis ostendere dignatus est miracula. Quae quia nemo nostrum interfuit, penitus ignorabamus: postea tamen a fidelibus missis Ludovici Bejuvariorum regis, Kobbone videlicet aliisque quos ad principem Nortmannorum Horich nomine legationis causa direxerat, ea cognovimus: qui nobis illa fideliter narraverunt, quemadmodum ipsi (ut testati sunt) coram Horich praesentes ex parte viderunt, atque ex parte ab ipsis qui tunc in ipsa ecclesia, quando haec gesta sunt, simul aderant Christianis audierunt. Nam cum trabes ecclesiae miserrimus ille populus, quia erant abiegnae, et idcirco habiles navigio, incidere tentavissent; tres ex maligno eorum numero ante altaris 126.1033D| crepidinem beati Stephani, invalidi totius virtutis robore ruentes ceciderunt, atque confracti incredulas Deoque odibiles animas aliis timore perculsis exhalantes, perpetuas descenderunt ad umbras, ubi edax vermis eorum non morietur, et nimius eorum ignis non exstinguetur.
CAPUT VIII.
Cumque illud Dei templum a trabibus ita cessatum totumque simul depopularentur monasterium, accidit ut unus eorum etiam apud eos nefandissimus ad confessionem domni Germani strictum gladium polluta gestans manu (mira quidem dicentur) deveniret, columnamque marmoream, quae ibidem 126.1034A| orantibus ad dexteram sita erat, tredecies totiusque corporis adnisu veluti capulans hostem percuteret. Cui continuo ita manus dexterae, qua columnam ipsam inciderat, virilitas evanuit, ut post illum diem (quemadmodum idem Kobbo vidit, qui et eas incisiones nobis ignorantibus praesens ostendit) usque ad infelicem ejus ex hac vita discessum semper immobilis aridaque et ut fuerat extensa permaneret: manubrium vero ferri ita manu compaginatum inhaeserat, ut nunquam ab ea aliquo ingenio vel arte nisi cum cutis parte avelli potuerit. Qui tamdiu nimia vexatione compatientis corporis cruciatus est, donec miserrimam finiret vitam, plenus indignationis et irae, manibus daemoniorum devectus ad tartareas sedes cocyti foetidumque lacum averni.
CAPUT IX. 126.1034B|
Operae pretium fore credimus, si et illud magnum narretur miraculum. Igitur dum ipsum sanctissimum oratorium a crudelissima impie violaretur turba, tanta subito nebulae est densitate repletum, ejusdemque obsceni violatores ita divini judicii caecitate perculsi, quatenus illud metu ac tremore nimio pavefacti linquere cupientes, vix ostia vel fores per quas intraverant invenire valerent. Sicque in oberrando diutius fatigati, tandem erumpentes quantocius effugerunt, tali ab illo die tantoque pervasi terrore, quo non ausi ulterius essent quacunque foeditate ipsam contaminare ecclesiam. Insuper et ita dysenteriae morbo exinde (ut est vulgatum) sunt 126.1034C| afflicti, ut dum quotidie morerentur, nullus ex tanta multitudine se putaret evadere.
CAPUT X.
Interea simulato languore, legationis causa dirigunt ad praecellentissimum regem Carolum, ut eos cum pace fideles suscipiens, ad propriam dato regni tributo redire permitteret patriam. His ita placitis, rege quidem nolente, principibus tamen quibusdam (ut fatebatur) muneribus laesis, Ragenarius dux eorum, cunctique principes ad regem, qui tunc in monastertio Macharii Dionysii residebat, adducuntur: per deos, perque ea quibus maxime se protegi ac salvari putabant testantes numina vel arma, quatenus nequaquam ulterius vel fines sui regni nisi 126.1034D| fortasse auxiliatores intrarent aut contingerent. Qui ita dimissi atque pro sui evasione quam minime speraverant gavisi, pariter quo venerant accepta auri argentique imposita summa laeti redierunt: sed revertentes, morbo quo in praedicta ecclesia perculsi fuerant quotidie deficientes cruciabantur, cruciatique nequissimas miserabiliter animas exspirabant, nemine quos secum habebant Christianorum hujusmodi plagam sentiente. In quibus omnibus Dei est consideranda potentia, ejusque pietas amplectenda, qui tam misericorditer salvat innocuos, tamque terribiliter sanctos suos mirificando punit profanos.
CAPUT XI.
Quid in eadem ecclesia, postquam major pars 126.1035A| fratrum ab exsulatu reversa fuit, gestum est, silentio premere non debemus. Necdum enim sacratissima beati viri ossa ad proprium fuerant reportata sepulcrum. Una namque noctium, custodibus ejusdem ecclesiae dormientibus, antequam fratres ad referendas Deo laudes more solito excitarentur, auditur ab eisdem coram altari sancti Stephani strepitus daemoniorum ingens, veluti hominum multitudo ad aliquid putaretur discurrens. Qui confestim surgentes, et cum lumine totam ecclesiam circumeuntes cum neminem reperissent, intellexerunt fraudem fallaciamque daemonum fuisse; qui nimirum dolebant se expelli a sanctis sedibus templi, in quod, dum a perfidis permissum fuerat pollui, haud dubium quin aliquantulum juxta illud: Et pilosi saltabunt 126.1035B| ibi (Isa. XIII, 21), intrandi licitum habuerint. Postquam autem sacri ejus cineres relati atque suo loco Christo favente sunt restituti, nihil tale in eadem basilica ipsius sanctitate promerente auditum est.
CAPUT XII.
Siquidem Ragenarius dux auctorque totius memorati mali, ante profanum Horich Nortmannorum principem cum ingenti superbia veniens, ostendit ei quod secum hinc asportaverat aurum argentumque multum: dixitque quod opinatissimam Parisius civitatem captam haberet; quodque mansionem Germani senis, quae in eadem terra decentissima haberetur, intrasset; insuper et quod omne Caroli regnum sibi ratione tributi subjugatum haberet. Horich autem 126.1035C| dum talia non crederet, jussit jam dictus Ragenarius partem incisae trabis monasterii domni Germani, seramque portae Parisiacae urbis ante eum in testimonium adduci. Praeterea retulit ei quam bonam quamque fertilem uti omnibus repletam copiis invenisse terram: populum vero eam incolentem, ad dimicandum pavidum ac trementem: referebatque dicens quod majorem ibi mortui quam viventes haberent virtutem, nullumque invenerit sibi resistentem, praeter Germanum senem mortuum. Haec cum diceret, tremens illico ac pavens corruit in terram, atque terrifica coepit voce clamare, Germanum coram assistere, eumque se baculo quem manu gestabat graviter flagellare. Quod videntes Horich scilicet universique sibi assistentes, ipseque Kobbo 126.1035D| Luduwici regis illuc directus legatus, ex hoc quod acciderat stupore nimio permoti admirati sunt. Isdem vero Ragenarius sic humiliatus ac repente contritus, aliorum manibus cito sublatus recessit. Qui maximis per triduum tormentis ignominiose afflictus, praecepit tandem unam auream suae similitudinis statuam fieri, atque per eumdem Kobbonem Germano seni deferri, spondens se, si evaderet, Christianum deinceps futurum, Deumque Christianorum indubitanter crediturum; sed quia non erat ex ovibus Christi, idcirco quod petebat obtinere non meruit. Ita prorsus inflatus, quemadmodum nobis idem Kobbo manifestum fecit, ac totus turgidus exstitit, ut nec auditus, nec visus, nec odoratus, vel 126.1036A| gustus in ejus corpore discerni potuerit. Sicque diffusis ad postremum visceribus medius crepuit, vitamque miserrimus mane finivit. Statua vero sacris oblationibus indigna, a quibus delegata fuerat retenta, veluti immundissima a mundissimo cordium inspectore refutata remansit.
CAPUT XIII.
Sed adhuc qualiter qui residui fuerant ex hac defecerint vita, prosequendo narremus. Ab eo sane die, quo monasterium almi praesulis Germani ingressi sunt, donec poenaliter cuncti interirent, ita, ut diximus, turgenti sunt (Kobbone teste) viscerum inflatione perculsi; quatenus omnis eorum coetus etiam in patria quotidie moriens periret, praeter quos Horich 126.1036B| postea jussit occidi. Timens etenim ipse ejusque optimates et populus pariter universus hujuscemodi morte pessima damnari, praecepit omnes qui residui erant, exceptis paucis fuga lapsis, quos nec mortis credimus evasisse exitium, decollari: eorumque capita veluti satisfaciens morbo, Christiano qui captivus illic erat populo tradi. Nam ita clades ingrassata Deo permittente saeviebat in plures, ut pene quicunque morbidum tangeret, exemplo eodem adtactus morbo et ipse deficeret. Insuper jussit cunctos captivos qui Christianitatis vocabulo censerentur, in regno suo perquiri, eosque cum libertate et honore absque alicujus contradictione in suam patriam reverti. Qui etiam haec et alia ultra quam sint inserta dicebant. Nos tamen ea quae a videntibus 126.1036C| percepimus, solummodo ponere disposuimus; magnum satis habentes, quod victoriam quam populi multitudo, communi obstante crimine, ex inimicis habere non potuit, beatus Germanus inclytus meritis, gloriosus miraculis, apud Deum tali donatus triumpho obtinere promeruit.
CAPUT XIV.
Quia vero duce Christo hucusque signorum dulcedinem sequentes processimus, nunc ordinem quo ipsius beatissimi corpus relatum sit dicere aggrediamur, his praemissis quae in villa Cumbis accedentibus infirmis, ejus patrociniis donata cognovimus: quae quo magis narrantur, eo amplius juvat a piae narrationis tramite non discedere. Igitur cum quidam 126.1036D| puer Dagenus nomine, ex familia ejusdem monasterii, surdus et mutus, omniumque membrorum officio destitutus, ad praefatam villam auxilio parentum deportatus fuisset, ita est subito meritis ipsius gloriosi pontificis pristinae redditus sanitati, ut et loqueretur pariter et audiret: et qui paralyticus manibus devectus venerat alienis, ovans ac laetabundus tribus in se miris ostensis, propriis jam coepit ire vestigiis. Namque a terra post paululum incolumis surgens, cum magna cordis alacritate illis qui aderant aiebat: Ecce, ecce adest beatus Germanus, per quem me totum Deo gratias agnosco curatum.
CAPUT XV.
Nec illud omitti debet, quod Christus ad laudem et 126.1037A| gloriam famuli sui largiri dignatus est, quod etiam audientibus proficere credimus. Fuerunt itaque in eadem villa duae puellae, longo tempore sic febribus valde vexatae, ut vix jam pedibus incedere valerent, quibus nec ulla medicinae ars eatenus potuerit subvenire. Quae cum fiducia magna ad eamdem ecclesiam in qua sanctissima ejus membra posita erant pergentes, petierunt a custodibus ut saltem sub tanti pontificis venerabile corpus eis transitus praeberetur. At illi fidem illarum plenam considerantes, promiserunt eas sicut humili petebant prece transire. Nec fides praemium distulit. Ita sane ipsius sancti corporis transito feretro ab eadem infirmitate mox curatae sunt, ut nullam exinde molestiam per idem tempus ulterius paterentur. Ergo mirabilis Deus in 126.1037B| sanctis suis, qui non solum eos in praesenti gratiarum donis mirificat, verum et post mortem tantis beneficiorum muneribus eorum meritis largientibus praestitis miraculorum glorificat signis.
CAPUT XVI.
Post haec vero cum ejus sacratissimum corpus a supradicta villa Cumbis ad monasterium reportaretur; quod tunc in via actum est manifestare placet in populis. Tanti denique praesulis beatissima membra monachis cum laudibus et hymnis ad proprium referentibus locum, contigit ut cereus qui praeferebatur ardens, validissimo flante vento, etiam in laterna in qua positus erat, exstingueretur. Dumque cum equo ad villam quis propter ignem qui rursus 126.1037C| debuisset accendi ire voluisset, coelitus effulsit, ut omnibus qui aderant, tanquam exstinctus non fuisset, in eadem laterna rutilans appareret. Unde ad hujus rei testimonium in eodem loco a fidelibus crux lignea ponitur: ut quod ibi tunc gestum est, quodque priusquam ad monasterium perveniretur geminatum miraculum, a transeuntibus futurisque non ignoretur generationibus.
CAPUT XVII.
Ventum est autem non paucis sanatis infirmis cum magnificentia et honoris obsequio ad Theodasium ejusdem sancti villam: unde sequenti die comitantibus rursum virtutum prodigiis gratanter egressi, venerunt psallentes rectoque itinere gradientes usque ad fluvium qui vulgo dicitur Biber. 126.1037D| Quo transmisso venerabilis praesul et abbas ipsius monasterii domnus Ebroinus obviam venit, multique utriusque sexus, diversi gradus et ordinis cum crucibus et cereis, reliquoque sanctissimo apparatu cum eo: plebs quoque civitatis villarumque circumquaque non modica, cum omni alacritate ac devotione cordis universi currentes. Nam clerici magna cum voce Deum laudantes, singultu interdum quatiente psallebant: populi autem nunc prae immenso gaudio lacrymas fundentes, nunc vero prae cordis 126.1038A| jubilo exsultantes, innumeras Deo gratias referebant. Nec uberior moestitiae fletus in transmigratione, quam laetitiae exstitit in reversione. Praefatus itaque antistes, aliique ad hoc delecti sacerdotes nobilesque viri, sacratissimum ejus corpus propriis humeris vicissim gestantes, reliquis omnibus ante et post feretrum cum laudibus et hymnis tripudiantibus bajulantiumque vestes attingere festinantibus, ad propriam deportaverunt ecclesiam. Cumque ad primam monasterii portam pervenissent, coeperunt hymnum Te Deum laudamus, te Dominum confitemur, coelo resonante ante ipsum decantare, ponentes eum super altare sancti Stephani in eadem ecclesia principali. Ubi tandiu mansit, donec translationis ejus festus dies, quae octavo Kalendas Augustas celebratur, 126.1038B| adveniret. Tunc accedens memoratus abbas domnus Ebroinus episcopus, tulit illum, et collocavit in suo sarcophago cum metu et nimia diligentia, benedicentibus universis qui aderant ac laudantibus Deum.
CAPUT XVIII.
Denique postquam ejus sacratissimum corpus in suo est collocatum sepulcro, illam visionem silendo praeterire non debemus, quae cuidam fratri nostro in eodem coenobio quadam nocte revelata est. Videbantur enim illi in sopore posito omnes fratres ipsius monasterii stantes in choro vestibus induti solemnibus, loquentes ad invicem quasi de his quae acciderant malis: respicientesque contra orientalem ejusdem ecclesiae partem, viderunt beatissimum 126.1038C| Germanum veluti in habitu militari ante altare sancti Stephani galeatum atque mirifice loricatum stantem, et uti ex campo certaminis armigeratum fessumque venientem: aspiciensque cunctos, interrogavit usitato gentis nomine, ubi essent vel quo abiissent Nortmanni ipsius templi violatores, patriae dissipatores, qui sua aliorumque sanctorum membra effodi compulissent. Cui humili satis (ut decebat) responso dixerunt, quia recessissent. Tunc venerabilis Pater, Bene, inquit, et Deo gratias respondit. Deinde in sedili quod ante memoratum altare paratum erat, ut eidem videtur fratri, residens, vocavit eos, jussitque ut sese ad deponendum ea quae portabat arma militaria juvarent. Interea quod aspiciebatur defecit. Nos vero tali habitu talique visione praefiguratum animadvertimus, 126.1038D| quod jam veraciter factum esse cognoscimus, ultionem dumtaxat a sancto viro ex inimicis coelitus reportatam: cujus interrogatio eorum perditionis declaratio fuit. In armorum quoque deponendorum adjuvatione colligimus, quod eum, immo nosmetipsos bene juvando adjuvare debeamus, ne talia nobis aut illi pro nobis ultra proveniant.
CAPUT XIX.
Nunc igitur paulisper considerare libet, quam metuenda 126.1039A| tuenda sint omnipotentis Dei judicia; quanta sit longanimitas atque justitia piissimi Creatoris nostri, vere terribilis in consiliis suis, patiens et aequissimus in universis operibus suis: qui si iratus servis suis negligentibus fuerit, cito illis poenitentibus placatus reconciliabitur, atque visibilibus sive invisibilibus prostratis hostibus, pacem contritis corde cum victoria dabit. Sic de populo Israelitico saepe legimus; sic nostris temporibus frequenter audivimus; sicque in nobis ipsis ejus pietatis gratia experti sumus. Ipse est enim Deus repellens et destruens, irascens et miserans, commotorumque contritiones sanans. Attendendum etiam beatissimus Germanus quantum sit glorificandus, quantumque venerandus, qui sic misericorditer juvat ad se cum fiducia confugientes, 126.1039B| sicque terribiliter justis, quod est fatendum, meritis percutit adversantes. Et quia longum ac difficile est per singula ejus virtutes retexere, maxime cum et antequam nasceretur ita dilectus gratusque Deo ut Joannes in utero matris exsultans inventus sit, cui virtus miraculi famulatrix exstiterit, placet in ejus laude hoc in loco paucis ludere versibus, sitque prioris libelli finis.
126.1040A| Hic est Germanus, voluit quem mater in alvo
Perdere, praesumptis haustibus atriferis.
Sed quia vitali fuerat respersus olivo,
Non potuit sanctum commaculare malum.
Nam fuit egregia genitus de stirpe parentum,
Qui quondam terris, nunc super astra nitet.
Optat enim fragili si quis dum carne manebat
Nosse fuit qualis, hic sua gesta legat.
Et coelos postquam conscendit, quanta per ipsum
Gesserit Omnipotens, promere lingua nequit.
Linquitur hoc illi bibulas qui solus arenas,
Ac pelagi guttas dinumerare valet.
Hortor enim cunctos, maculat quos actio vitae,
Hujus opem precibus poscere saepe piis.
Debilis ad cujus venit si turba sepulcrum,
126.1040B| Inde means rediit sana favente Deo. Cui nunc et semper gratias agamus, qui nos meritis hujus fidelissimi sui praesulis de tot tantisque malis eripuit, quique nobis quotidie innumerabilium donorum beneficia ejus suffragiis praestat, faciens magna et mirabilia sine numero: cui sit honor et potestas, decus et imperium per infinita saecula saeculorum, Amen.
INCIPIT PRAEFATIO LIBRI SECUNDI. 126.1059|
126.1039C| Quia prioris libelli metas, optatum propinquantes portum, Christo sermonis vela regente, attigimus; acceptum ducimus ea modo miraculorum subnectere signa, quae postea Dominus per ejusdem pontificis merita gloriosa dignatus est pandere. Illa quoque quae rursus in ipsius sancti nostraque peregrinatione sunt facta, non incongrue addenda censerentur, nisi forte pudoris esse viderentur. Scilicet qui castigationis divinae posthabitis eruditionibus, tempus emendationis 126.1040C| necnon et fructum correctionis parvipendentes, ad hoc iterum prolapsi sumus, ut longiorem demum exsulationem dignissima expulsione pateremur. Sed absit ut vel nostra tacendo inaccusata pallietur iniquitas; aut coelestis qua sanaremur, nobis clementer adhibita quo non praeconetur, reticeatur benignitas; vel etiam tanti pontificis humanae saluti largita virtutum gratia immemorata transiliatur.
INCIPIT LIBER SECUNDUS. CAPUT PRIMUM. 126.1039C|
Sancti vero corpus dum revectum, atque ordine supra digesto suo est in loco restitutum, accessit ex pago Oximensi [d' Hyesme ] quaedam paupercula 126.1039D| mulier, nomine Hirmintrudis. Haec per novem annorum curricula contractionis calamitate oppressa, de loco ad locum, nisi aliorum manibus delata, nequaquam incedere valebat. Cumque eam Dominus per gloriosum antistitem Germanum curare voluisset, nocte quadam superveniente, vidit duas sanctimoniales virgines praeclaris vultibus coram se assistere, deferentes sibi panem et lac, signum futurae sanitatis, hortantesque ut comederet: molestia namque infirmitatis fatigata obdormierat. Cumque comedisset ex his quae attulerant, dixerunt illi: Surge et quomodocunque potes, Parisius ad sepulcrum beati Germani ire festina: cujus munere noscas te ex propria corporis debilitate curandam. Quae longo 126.1040C| aegritudinis vinculo de sua desperata salute, putavit se vano somni phantasmate deludi. Idipsum et parentes, quibus haec retulerat, dicebant. Sed alia iterum 126.1040D| nocte praedictae virgines eidem apparentes, cum quadam indignatione, blando quidem sermone eam allocutae dixerunt: Gaude, in proximo est enim ut cureris. Et quare quo tibi praecepimus non isti? vade igitur saltem nunc, nec moram feceris. Porro expergefacta mulier, auxilio tandem fratris asello levatur, sicque ante tumulum tanti patroni delata exponitur. Permissa itaque est in atrio ejusdem ecclesiae ipsa nocte requiescere. Sed priusquam mediae noctis spatium transmitteretur, evigilans, quasi quodam medicamine delibuta, per seipsam aggreditur ecclesiam, fratribus jam ex more vigiliarum solemnia celebrantibus. Interea membra sibi male cohaerentia coeperunt resolvi, atque in antiquum mox officium reverti: quae pro anxietate cordis corporisque relaxatione 126.1041A| magnas institit voces emittere, ut omnes qui aderamus audivimus: factoque mane, illi Domino beati Germani precibus miserante propriis concessum est ambulare vestigiis: sicque per iter quo venerat rediens, omnibus bonum sibi largitum narrabat.
CAPUT II.
Nec illud praeterire debemus quod simili modo factum contigit miraculum. Nam inter caeteros ex diverso properantes, venit quidam juvenis ex pago Bajocasino [ de Bayeux ] vocabulo Hildemodus, qui ita renibus contractus tribus continuo exstiterat annis, ut eo ipso dolore genuum ac tibiarum seu pedum privaretur officio: isque multa venerabilium sanctorum circumiens loca, quo pristinam illorum 126.1041B| suffragiis recuperaret sospitatem, a nullo prorsus destinatus est sanari. Supra dicta autem sanctissimi pontificis imminente celebritate, a quodam venerabili viro per soporem est admonitus, ut monasterium ejusdem sanandus adiret. Qui nihil de visione dubitans, eo die qui eamdem praecedit solemnitatem, nono Kal. Augustas, cum ascellaribus venit ante sancti Patris sepulcrum, jaciens se pronus in terram. Cumque diutius pro sui recuperatione Deum beatissimumque praesulem intentissime exoraret, subito coepit coram oculis omnium illic adstantium membra prolixa aegritudine torpentia gemens extendere. Nec mora. Statim namque surrexit benedicens Deum, sanctumque glorificans Germanum: et non solum ipse, verum et qui praesentes eramus, omnisque frequentia populi qui convenerat, pariter benediximus 126.1041C| Domino, qui talia meritis sui confessoris dignabatur concedere.
CAPUT III.
Illud quoque quod divina bonitas eodem vespere ad famam nominis tanti viri ostendere voluit, reticeri non debet quin inter caetera narretur miraculorum insignia. Fuit quidam puer (ut putabatur) duodennis, de pago Aurelianensi et familia beati Patris Benedicti, qui de matris vulva in lucem renibus contractus ac genibus proruperat; nec aliter se ullo modo movere poterat, nisi manibus nitens semivalidum promoveret corpusculum, insuper et ita ab ineunte aetate, officio loquendi privatus adoleverat, ut more ipsius lingua potius strepitum, quam verborum 126.1041D| exprimeret sensum. Qui cum ad beati Caronis [ S. Chéron ] Martyris sepulcrum, qui juxta oppidum situm est Karnotinum [ Chartres ], a quolibet gratia pietatis deportatus fuisset, interventu ipsius sancti Caronis pedes ejus, contractione genuum perseverante, a posterioribus solummodo sunt disjuncti. Inde vero ad patrocinia almi patroni nostri quandoque perductus, obtentu misericordiae permissus est ad sancti pontificis confessionem manere. Cumque jaceret fratribus jam in ecclesia vespere psallentibus, 126.1042A| coeperunt mox nervi atque nodi a nativitate contracti corporis resolvi, necnon et ad usum ambulandi divina miseratione per beati viri suffragium aptari: qui cum fide venienti impetrare potuit quod natura vitiata negaverat.
CAPUT IV.
Non enim debent esse (quod longe a fidelibus sit) oneri, quae Christus suis sanctis amicis dignatur largiri. Nam qui gesta virtutesque eorum qui jam cum Domino in coelesti regnant Hierusalem audire renuit, ipse procul dubio sibi testis exsistit, quia nondum ad illorum perfecte suspirat consortium. Contra vero qui recolit, legit vel audit; ille utique, licet in terris adhuc positus, concivem illorum se evidenter esse demonstrat in excelsis. Igitur ex quadam possessione 126.1042B| ipsius beati viri, quae in pago Pinciacensi sita Prunidus dicitur, fuit quidam homo nomine Adoardus, ita oculorum privatus lumine, ut illi continua nox esset, nec quidquam lucis haurire posset. Hic ad sancti pontificis festivitatem manibus, utpote caecus, aliorum deductus, ad sacra missarum solemnia inter reliquos qui convenerant devotus adstabat: et ecce subito antequam Evangelium legi inchoaretur, coepit ab ejus oculis magnus quasi lacrymarum fluxus mirum in modum manare. Cumque diu hoc ageretur, et ipse rivulorum fontem de suis maxillis crebra manus adhibitione extergeret, superno mox respectus intuitu, incipit paululum splendoris inspicere. Deinde gratias agens toto devotionis affectu, solo prostratus obnixe precabatur, ut sibi jam partim 126.1042C| reseratum lumen plenius redderetur. Nec ejus sunt preces apud Altissimum cordis inspectorem sanctumque frustratae virum. Statim namque exauditus, pristinum recepit visum: missarumque peracta solemnitate, venit jam clare videns ante poliandrum [ id est sepulcrum] beatissimi confessoris glorificans Deum, qui sibi ejus precibus, per tot annorum curricula luminis ademptam reddiderit dignitatem.
Ut igitur castigantis nos inaestimabilis divinae bonitatis miseratio evidentius praedicetur, illa quae rursus in ejusdem sancti ac nostra peregrinatione, ut meminimus, facta sunt miracula persequamur, etsi non sermone verborum copia phalerato, virtutum 126.1042D| tamen speciositate colendo. Non post multos denique annos, iteratis saepius malis, suscitavit nobis Deus saevissimam earumdem gentium persecutionem qua nos merito affligeret, afflictosque ut pietatis pater emendationem compelleret. Nam quemadmodum prospera a recto tramite per mentis elationem aliquando deviant, ita et adversa per contriti cordis humilitatem ad nostri nos custodiam revocant. Sola enim vexatio intellectum dabit auditui. Hujus itaque persecutionis orto flagello, sanctorum circumquaque 126.1043A| jacentium corpora non solum a sepulcris instaurato dolore effossa, verum etiam et ad proprias possessiones sunt hac illacque devecta. Cumque paratum fuisset quo sanctissimi corpus Germani ad superius dictam villam Cumbis iterum ferri deberet, illud nos quod tunc ibidem gestum est miraculum dicere juvat. Quidam autem nostrum, nomine Adalarius, monachus et sacerdos, sic per tempus continua renum fatigatione debilis factus exstiterat, quo nullo modo per se vel ad modicum, nisi uno et praesertim duobus sustentatus baculis, incedere valeret. Quibus adductus venit ad ecclesiam inter reliquos gemens: accedensque ad sancti praesulis corpus jam ad efferendum feretro aptatum, studuit unus nec tardior quidem esse portantium. Et hoc divino suffragante auxilio 126.1043B| precibus sancti sublevatus, relicto, imo, ut ipse post aiebat, oblito baculorum officio, vicissim peregit, usquedum ad praefatam Cumbis villam vinculo infirmitatis solutus pertingeret. Quo in loco beati corporis gleba super altare venerandum exposita, ipse gratias agens ad omne quidquid voluit sanus evasit.
CAPUT VI.
Deinde contigit post aliquod evolutum temporis spatium, ut illuc quispiam daemonio plenus adduceretur, quem quatuor ferme viri tenere vix possent. Maligna quippe vigebat virtute, eratque ex ipsius sancti familiae colonibus, atque de villa supra memorata Prunido. Advenit ergo manibus violentorum impulsus, tergiversatione reluctante hostis, Justi 126.1043C| praesentiam nimium formidantis. Itaque multas illi adjurationes juxta consuetudinem exorcismi quidam nostri fecerunt, dantes insuper et haustum aquae benedictae. Sed ut in eo potius apostolici viri meritum praefulgens panderetur, universis ab eo tandem quiescentibus accessit ultima ejusdem exorabilis medicina. Qua depulsa callidi pervasoris morbida foeditate, omnis in eo incolumitas sensus vigore restituto informatur. Iniquissimo siquidem habitatore projecto, liber exivit captivus ab angue: remansitque non solum quatuor, sed uno minus homine valens.
CAPUT VII.
Adducitur et quaedam femina utramque manum gestans aridam. Haec olim pro qualibet sibi adhaesibili infirmitate ad sanctae Mariae [ Notre Dame de 126.1043D| Moussy ] basilicam, quae ibi prope sita est, annuale votum juxta suae paupertatis modulum ex dimidii denarii quantitate constituerat. Sed adveniente Dominicae Resurrectionis die, emit inde, blanda diei subripiente occasione, edulium carnis, atque comedit, parvipendens melius non vovere, quam post votum vota non reddere: statimque ut sole clauso gratia soporis cubilis sui secreta petivit, ita manibus voti violatricibus ea in nocte contrahitur, quemadmodum emortuo in eis operandi officio, palmarum 126.1044A| intima ungues producti penetrare viderentur. Quae mane facto veniens, dum ante altare in quo sanctum quiescebat corpus statuta fuisset, sic post modicum emendato delicto, ut fuerat prius, sana regreditur: nec gloriosa domina gloriosum dedignata est Germanum consortem seu reparatorem sui habere miraculi.
CAPUT VIII.
Ut autem taceamus de reliquis ea tempestate per eumdem sanctum in eodem loco patratis miraculis, dicatur nunc illud de quodam caeco mirabiliter curato, qui dum alieni gressus solatio fuisset attractus, suam illic per dies exorando praestolabatur salutem. Nam et solitus erat alia nescio quadam intercurrente infirmitate, multas crebrius quam subitas 126.1044B| cum gemitu doloris effundere voces. Unde aliquando quasi importunus, et qui ecclesiae silentiis esset inquietus, a quibusdam correptus, nimis moerens aliorsum ire disponens recessit; destinavitque animo, ut ad quamdam ecclesiam in villa Ruoilo in ipsius sancti honore dicatam, quia prope erat, diverteret; ibique dum tempus sui veniret miserendi maneret. Quod cum praevio se ducente fecisset, antequam ejusdem basilicae januam intraret, lumen oculorum recepit: moxque tanta coelitus sibi data visitatione jocundus, ad eumdem sanctum videns laudesque vociferans Cumbis revertitur. Fuit itaque gaudium fratribus universisque inibi conversantibus, atque per omnes circumquaque non modica admirationis laetitia. Hi ergo a quibus exasperatus recesserat, 126.1044C| poenitentes aiebant, se et alios tali facto commonitos, ad pauperum debiliumque importunitates patientes esse debere.
CAPUT IX.
Hinc Helagiam, generosi sanguinis feminam, inter reliquos illuc venisse sanandam, simulque sanatam rediisse videamus. Haec ita suffocationis molestia per prolixi temporis cursum elanguerat, ut nec saltem divinis aliquando interesse cupiens officiis, dum solius tantum legeretur Evangelii lectio, durare pedibus stando valeret. Neque hanc Dominus piis sancti carere voluit beneficiis. Quae diebus plurimis alieno portatu subvecta, eam in qua ipsius erat corpus frequentans ecclesiam, cum cereis necnon et aliis oblationibus piissimum ex animo venerabatur patronum. 126.1044D| Cumque terminus quo ejus devotionis labor remunerari deberet, divinitus jam praefixus incumberet, statim coelesti perfusa medicamine, tanta corporis valentia ante ejusdem sancti praesentiam donatur, quatenus Deo ipsique beatissimo gratias agens reparata saluti exsultans rediret.
CAPUT X.
Dignum ducimus quod in sequentibus rythmo continetur recolendum interserere miraculum. Nortmanni vero apud eumdem locum qui dicitur Oscellus, in 126.1045A| quadam Sequanae insula residentes, Parisius saepe, dum prorsus placebat, navali excursu veniebant. Redimebantur ergo omnia in circuitu vicina monasteria, ne illorum saevitia impositis ignibus cremarentur; studebantque praeterea vicissim equis, quatenus aliquos nobilium gratia pecuniae capere possent. Unde veluti ex mitissimi veri domni Luduwici abbatis redemptione, non modicum et incomparabile acquirebant lucri negotium. Et quotiescunque tale quid agere disposuissent, dissimulabant se multis diebus ante, nullatenus quoquam ire, ne cui illorum furtivus innotesceret adventus. Proinde decreverant mutua silentique consideratione Parisius sive ad nostrum aliquando percurrere locum; omnesque ibidem sub malefida securitate commorantes insperate decipere. 126.1045B| Restiterant siquidem in eodem monasterio qui ipsum custodirent fratres fere viginti. Quibus matutinale orto jam crepusculo Paschalis sacrosanctae festivitatis officium celebrantibus, adsunt Nortmanni, qui Parasceve die equis ascensis iter arripuerant veniendi. Quos quidam nostrorum equites paulisper pervenientes, eorum eis quamvis sero malignum nuntiaverunt adventum. Illis autem non credentibus, sed magis laudibus divinis insistentibus, pagani sine mora insequentes venerunt, cunctosque ut erant in ecclesia circumcinxere psallentes. Tunc, quod magnum fuit declinandi subsidium, clausis in eorum oculis ecclesiae portis, omnes sese in quaeque latibula vel puteos immergentes absconderunt; quo non ex omnibus nisi unum equo fidentem, tanti praesulis 126.1045C| suffragantibus meritis, interficerent. Itaque fugientes, ante conspectum ipsorum ibant. Nec aliter inquam verissime, nisi ut quidam illorum ante enudatos etiam gladios, cum esset dies, illaesi transierunt. Quibus ita angelica administratione salvatis, interfectis praenuntiis atque aliis in circuitu et in medio monasterii ex familia plurimis, omnia veluti spurcissimi invasores quaeque in ecclesia vel extra invenerant diripientes; cum proventus exsultatione, cellario fratrum igne supposito, reversi sunt. Tunc universi de qualibuscunque quibus se abdiderant egressi latebris, concurrente etiam hinc inde populo civitatis, subverterunt tantum Spiritus sancti gratia ignis ardorem, jam ad cuncta consumenda, spatia altiora petentem. Neque, quod postea nostris iterato 126.1045D| contigit delictis, locus tunc penitus crematus disperiit.
CAPUT XI.
Caeterum ut sit memoria Justi cum laudibus, ad ea quae in Novigento villa nostra super Maternam fluvium sita dum ibi moraretur, dumque inde reverteretur 126.1046A| facta didicimus, sed non ad cuncta vertamus sermonem. Nam si eamus per singula, exuberans erit modus in pagina. Contigerat ergo terrore paganorum ultra Parisius jam et castelli Milidonis [ Melun ] terminos excurrentium, sanctissimum corpus ab Acmanto [ Esmant ] quo nuper delatum abierat, illuc transferri. Homo igitur ex eadem villa ita infirmus per annos ut vix incedere posset, totoque corpore nulla sibi subveniente medicina debilitatus adveniens, candelam secum detulit, munus fidei, pretium sanitatis. Sed antequam illam accendere conatus quod coeperat peregisset, quaesitum, videntibus qui aderant universis, e coelo respectus donum percepit. Ergo si regni coelorum inaestimabilis magnitudo cujuslibet quantitate pretii emi potest, multo magis 126.1046B| vera fide sanitas corporis. Tantum enim Christianus accipit, quantum credit. Confestim siquidem oblato munere sanatur, atque domus suae limina gaudens revisit.
CAPUT XII.
Erat ibidem sane concursus infirmorum hinc inde confluentium plurimus: quorum causas ut sic breviter colligam, caeci gaudebant videntes, claudi ambulantes, curati diversi febricitantes, atque plurimi variis corporum contagiis liberati gratias agebant laetantes: singulisque largiebatur remedii gratia, prout digni inveniebantur medicantis clementia. Ita quoque dumtaxat ut qui vespere debilis adveniret, mane facto saepissime incolumis exiret. Inter quos puerulus de pago Stampensi [ d' Etampes ] insanus 126.1046C| defertur: habebat enim contractione nervorum membra damnata. Qui a matre deportatus, deprecatur ipsa obnixe, ut se cum puero ea nocte in eadem basilica, in qua sancti praesulis corpus venerabatur, remanere liceret. Deinde hora ejusdem noctis adveniente, ut putabatur, jam media, puer, matre nesciente, solus adsurgens, per eamdem ecclesiam pedum cohaesione utcunque soluta ambulare tentabat. Evigilat mulier, gaudetque de nati visa salute: sicque ipsa atque sequenti nocte eodem in loco transacta, totus post biduum sospes affectus, genitrice jocunda recessit.
CAPUT XIII.
In eadem denique Novigento villa quae et quanta 126.1046D| fuerint (ut paulo supra retulimus) sanitatum charismata ejus bonitatis munere advenientibus exhibita, sine crimine fatemur nos ignorare. Quam vero fuerint innumera, ille qui dedit cooperator piissimus, solus novit Jesus. Ideo ad id quod ardet animus transeuntes, ejus reversionem mente hilari exponere festinemus. Fratres igitur qui illic aderant 126.1047A| sanctissima ejus corporis membra custodientes, una cum ipso loci ruinas saltem invisere festinantes egressi; Nortmannis jam amico pacis foedere regno eductis, iter reversionis laeti suscipiunt: fuitque eis in revertendo navalis congruus apparatus. Unde Maternae fluvium pariterque Sequanam enavigantes, venerunt citra Biberis ac Sequanae confluentia portum facientes: eductumque sacratissimum corpus a navi, excepimus illud multi utriusque sexus et ordinis ibidem congregati, ut miraretur vix clericos ad eum tollendum accedere posse. Nam ex sui quondam episcopii domo, canonici primi uti pontifici adsistentes exceptionis peregere ministerium, hujus antiphonae congruam jubilantes melodiam: O quam venerandus es, egregie Germane confessor, qui terrena 126.1047B| contempsisti, et coeli januam exsultans petisti! Modo victor fulges in virtute coelesti, ideoque supplices te exoramus, ut intercedas pro nobis ad Dominum Deum nostrum. Factaque geniculatione, ac oratione Dominica et missa pro universis solemniter dicta, ex monasterio sancti Petri necnon et beatae Genovefae virginis religiose accedentes clerici, eumdem sequentes ordinem coeperunt sancto humeris suscepto corpore hanc psallere antiphonam dicentes: Iste est Germanus pontifex maximus, qui per supernam gratiam divina dans miracula, promissa sumens munera, vivit perenni gloria. Deinde nos uti decebat servulos corruentes, salutationis novum habentes hymnum, verenter adfuimus: surgentesque a solo quo dignissima ejus reverentia prostrati jacueramus, post orationem 126.1047C| et collectam, jam cuidam contractae feminae ac caecis duobus collato sanitatis beneficio, quo unaquaeque videlicet exceptio proprio decoraretur miraculo, ita concrepantes intulimus:
Ave, praesul benedicte, ave nunc piissime,
O Germane venerande, Pater et eximie,
Plebis temet cum fideli comitantis agmine,
Veni jam, veni benigne, redi pastor optime,
Oves proprias require, ac paci restitue,
Nec tristari ultra sine de sublato pignore.
Deplorabat te cessisse dominum Lutecia,
Se plangebat et lugebat caruisse gloria,
Quam adplaudet recepisse jam tua praesentia.
Heu quam flebant et gemebant servi tui monachi,
Et caterva populorum cuncta nimis propria,
126.1047D| Cum fuisses exsul loco a tuo, sanctissime!
Quis illorum sermo valet planctus fari cordium,
Atque simul expedire fletus amarissimos,
Quod sacerdos pietatis pulsus esset impie.
Qui si cessit feritati paganorum rigidae,
Necnon loco vel ultrici flammae; tamen adfuit
Votis dignis famulorum praesens in periculis.
Unde juvat nos adire illud dictu nobile,
Quod stupendum et mirandum inferat miraculum,
Pro quo dignae confessori referantur gratiae.
Itaque dum illucessit Paschae dies splendida,
Dumque laudes celebrarent matutinas Monachi,
126.1048A| Circumdantes se paganos miro ludunt ordine.
Nam ut cunctos gloriantur se cepisse miseri,
Utque gyro mox vallarunt omnes fere proximo,
Te precante liberantur prope capti servuli.
Dumque nullus sese putat habere superstitem,
Gladiatam evasisset qui Danorum aciem;
Omnes se de locis mergunt abditis incolumes.
Cerneres tunc lacrymantes non loquentes invicem,
Dum de necis quasi fauce se viderent surgere.
Vota solum cordis dabant tacita dignissime.
Unus tantum praepeditur caecae mortis obice,
Atque telo perforatur hostis velocissime,
Ne tanto summus careret pontifex libamine.
Salve clemens, hinc precamur, salve praesul agie,
Omnem clerum te colentem cum devoto populo
126.1048B| In praesenti ut mereamur uti prece commoda,
Hincque celsi paradisi regnum nobis obtine,
Quo simul tecum psallamus Patri laudes Domino,
Atque toti Trinitati consonantes angelis,
Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dominus Deus exercituum.
Coeli tuae pleni manent atque terra gloria.
Osanna qui benedictus in excelsis venerat.
Gloria sit Deo Patri atque laus Altissimo,
Honor, virtus et potestas Jesu Christo Domino,
Dignitas et unus apex sit quoque Paraclito, Amen.
Quo ad finem usque ita completo, fuimus jam licet ex adverso proximi partim adustae, necnon et permultum dissipatae civitati, cujus demolita facies nos omnes in dolorem adducens, competenter exegit 126.1048C| psallere: Aspice, Domine, quia facta est desolata civitas plena divitiis, sedet in tristitia domina gentium, non est qui consoletur eam, nisi tu Deus noster. Multi namque canentes, plures vero cernebantur plorantes: sicque processimus in pratum usque, quod sub ipso est monasterio. Eramus vero moerentes, quod postea quam propriam intraveramus tellurem, nullas ut antea ostensas noveramus virtutes, sed ecce subito ex tanta populi multitudine, unus procurrens accessit. Habebat enim causa poenitentiae ferri circulum in brachio, ut solet fieri, arctissime obvolutum. Jamque tempus increverat, ex quo illi casu propriam occidenti matrem, hujusmodi poena accesserat. Qui vociferans et tanti viri pietatem sibi adjutricem expostulans, ut manum ad feretrum, quo 126.1048D| sancti sacrum bajulabatur corpus, pallium saltem desuper contingere cupiens protendit, illico ferrum de brachio exsiliens mirandum crepuit, ita ut in aera sursum evolans videretur a multis. Quae res nos universos hilariores efficiens, nonnullos etiam in lacrymas prae gaudio movit. Sed et caro armillae hujusmodi asperitate in profundum exesa, quod gestum erat pretiosum pandebat miraculum.
CAPUT XIV.
Advenerat et quaedam mulier adjumentis fidei comitata, quae a cunabulis ita nuncupata, dicebatur 126.1049A| Electa. Haec prorsus, ut nobis quasi eadem adhuc infirmitate dolens aiebat, ita per decem annorum curricula manus dexterae ariditate contabuerat, quo nullo modo vel ad os eam porrigendi posse habuerit. Accedens itaque coepit magnae humilitatis precibus supplicare, quemadmodum sibimet tantum sub ejusdem sancti corporis feretro, ut eramus in ambulando, transitus concederetur. At ubi vix intromissa (erat enim compressio populi multa) transisset, sic illius aridae manus debilitas extemplo curatur, quatenus omni recepto vigore, solitum propriae actionis exerceret officium. Hanc namque vidimus incolumem, et Meroldum qui venerat caecus necnon et Aldegundem videntes.
CAPUT XV.
126.1049B| Pervenimus ergo psallentes nimia lassitudine ac solis ardore fatigati hora quasi sexta ad monasterii januam. Annus autem circuli resurgentis Christi octingentesimus sexagesimus tertius; dies vero mensis quarto decimo Kalendas computabatur Augustas. Tunc hymno Te Deum laudamus incoepto, intravimus ecclesiam, deponentes idem sacro-sanctum corpus 126.1050A| super ipsum in quo prius jacuerat sepulcrum. Deinde concinentes antiphonam: Laudem dicite Deo nostro omnes sancti ejus, et qui timetis eum pusilli et magni, quoniam regnabit Dominus Deus noster omnipotens, gaudeamus et exsultemus et demus gloriam ei, facta oratione ac pro omni qui convenerat coetu peracta missarum celebritate, intulimus illud in sancti Symphoriani cryptam, ubi primum migrans quieverat, atque post ejusdem sancti martyris altare in praeparato sibi tumulo venerandum posuimus. Unde evolutis temporum spatiis, atque monasterio jam ex parte reaedificato, adveniens gloriosus semperque pius rex Carolus ejusque regni consors Richildis regina, simulque pater et pastor noster domnus Gauzlinus abbas et Ingelvinus episcopus, aliique 126.1050B| praesules sive regni sui principes, retulerunt eadem sanctissima membra cum laudibus et hymnis ad proprii locum sepulcri. Ubi auxiliante Deo et Domino nostro Jesu Christo, socia Spiritus sancti gratia, multi usque hodie venientes ejusdem sancti Pontificis meritis sanantur infirmi ad gloriam et laudem sanctae et individuae Trinitatis in saecula saeculorum, Amen.