De libro Psalmorum/15

IN PSALMUM CXLI. Intellectus David, cum esset in spelunca, oratio.

ARGUMENTUM. Titulus manifestus est de David. Potest et ab Ezechia obsesso dictus accipi.

EXPLANATIO David, ob Saulis insidias, profugus, cum in spelunca lateret, oravit, quoniam Dominum Christum in corpore ante passionem suam significabat esse facturum. Nam (1095B)cum huic orationi intellectus praemittitur, significatur intellexisse David inter angustias, et fugae suae latebras, quid esset Dominus a Judaeis passurus, et quomodo Patrem rogaturus. Prima parte Dominus clamat ad Patrem, nefandos dolos judicii perfectionis exponens. Secunda liberari se de carcere inferni deprecatur, quoniam omnium sanctorum fides in ejus resurrectione pendebat.

IN PSALMUM CXLII. Psalmus David, quando persequebatur eum Absalom filius ejus.

ARGUMENTUM. Titulus apertus est a David contra Absalom agi. Potest et ab Ezechia contra Sennacherib dictum intelligi.

EXPLANATIO. Historia quidem haec regum lectione notissima est, David a filio persecutum; quae similitudo, ut quidam (1095C)volunt, ad omnem porrigitur Christianum qui peccatis saevientibus tanquam a filiis propriis in mundi istius acerbitate vexatur; sed contra haec poenitudo remedialis, quam hic psalmus continet, apponitur. Quamvis propheta multos poenitentiae psalmos scripserit, tamen quantum compunctione cordis afficitur, ut salubriter examinatus, divinis mundior appareret aspectibus. Prima itaque deprecatione rogat Dominum Christum, ne cum servo suo velit inire judicium, sed perturbationi suae misericordiam ipsius supplicat subvenire. Secunda velociter pervenire se petit ad veniam, ut deductus in viam veritatis, ab inimicorum liberetur insidiis.

IN PSALMUM CXLIII. Psalmus David, adversus Goliath. ARGUMENTUM. Hunc quoque psalmum ipse titulus exponit, nec minus etiam Ezechiae gratiarum actio praetenditur, (1095D)de obsidione et de infirmitate salvati. Aliter, vox Ecclesiae adversus diabolum et satellites ejus.

EXPLANATIO. Bellum istud Davidicum ad designandum certamen est Domini Christi permissum, ut sicut iste gloriam Goliath, qui revelatus, sive transmigrans, interpretatur, saxei teli dimicatione prostravit, ita per petram, quod est Dominus Christus, fortitudo diabolica vinceretur. Post interfectionem Goliath, in prima parte propheta Domino gratias agit peracti belli discrimine se liberatum, deprecans ut cito Domini declaretur adventus, per quem diabolus victus est, et spiritualis Israel liberatus. Secunda in novo et Veteri Testamenti propheta se Domino psallere promittit, liberatus a pessimis inimicis, qui beatitudinem suam in saeculi istius felicitate posuerunt, illos solum beatos esse definiens, quorum est Dominus Deus eorum. Notandum autem quod interfectione Goliath memorata, quasi quidam terminus mundanis est rebus appositus. Neque enim post hunc (1096A)aliquid aut de Ecclesiae laboribus, aut de amaritudine saeculi, aut de tribulatione poenitentium, aut de Antichristi abominationes narratur; sed reliqui septem, in magnum mysterium divinis praeconiis aptati, coelesti gaudio videntur esse plenissimi.

IN PSALMUM CXLIV. Laudatio ipsi David. ARGUMENTUM. Ex persona canitur populi de captivitate liberati, admirans Dei potentiam, et agentis gratias beneficiis ejus qui omnibus in tribulatione positis subvenire soleat. Aliter, vox Ecclesiae ad Christum.

EXPLANATIO Quaeri potest quare titulus hic singulariter contineat, Laudatio ipsi David, cum in omnibus psalmis ipsius David, hoc est Domini Christi, gloria praedicetur? Sed hic ideo districtior duriorque posita est, qui, completis (1096B)omnibus quibus humana ignorantia fuerat instruenda, nunc ad sola praecipitur Domini vocare praeconia, quae laudes, propter futuri saeculi Sabbatum (ut reor) septenario psalmorum numero sunt comprehensae. Beati enim, ait, qui habitant in domo tua, Domine, in saeculum saeculi laudabunt te. Et hic autem psalmus Hebraei alphabeti ordinem per versuum capita custodit, in quo tamen notandum, quia Nun littera in Hebraeis voluminibus non habetur: sed a Septuaginta interpretibus addita continet hunc versum, Fidelis Dominus in omnibus sermonibus suis, et sanctus in universis operibus suis. Laudatio Christi, quae a Propheta proposita est, tribus narrationibus explicatur. Prima est laudis ejus infinita promissio. Secunda dicit laudem Domini novem modis esse peragendam. Tertia parte quam in secunda de praeconio Christi breviter proposuit, paulo latius atque evidentius explanat, in finem commonens ab omni carne Dominum debere laudari. Prima ergo divisio continet praedicti alphabeti litteras tres, secunda quatuor, tertia quatuordecim

IN PSALMUM CXLV. Alleluia Aggaei et Zachariae. ARGUMENTUM. (1096C) Populus de Babylone salvatus, beneficia in se Dei ab initio commemorat. Aliter, vox Christi ad populum.

EXPLANATIO. Memoriam Dominicae laudis, quam praecedente titulo latine posuerat, nunc ad cumulum ejusdem laudis Hebraei alleluia voluit augmentare vocabulo, cupiens propheta laudes Domini ex toto corde decantari. Primo ingressu dicit in hominibus minime confitendum, ne aliquid ab eo peteretur tepide, si et alius crederetur posse praestare. Secundo pronuntiat totam spem in omnipotente Domino reponendam, et cum sit iste Dominus, ex factis suis pulcherrime definitur, ut gentilitas tam frequenti ratione convicta errores suos fideli (1096D)devotione relinquat.

IN PSALMUM CXLVI. Alleluia. ARGUMENTUM. Populus liberatus ad laudandum Deum hortatur. Aliter, vox Ecclesiae et apostolorum ad novellum populum.

EXPLANATIO. Verba tituli sui subsequens textus exponit, alleluia siquidem significat laudate Dominum. Denique quinta editio psalmi hujus initium ita posuit: Laudate jam, id est, Dominum, quia Ia unum ex decem nominibus Dei intelligitur, quae Hieronymus ad Marcellam scribens, ita commemorat: Primum nomen est Heli, id est, fortis. Deinde Heloim et Heloe, quod utrumque dicitur Deus. Unde geminatum frequenter invenitur, ut est: Deus, Deus meus, quare me dereliquisti; et, Deus, Deus, ad te de luce vigilo, et his similia. Quartum (1097A)Sabaoth, quod est exercituum. Quintum Ielon, quem nos excelsum dicimus. Sextum Eser Eiae, quod in Exodo legitur, qui est misit me. Septimum Adonai, quem nos Dominum generaliter appellamus. Octavum Ia, quod Deo tantum applicatur, et in alleluia extrema syllaba sonat. Nonum tetragrammum, quod ineffabile nuncupetur. Decimum Sadai, id est, robustum et sufficientem ad omnia perpetranda. Primo modo hortatur Propheta populum devotum laudare Dominum, qui humiles erigit, et superborum colla concidit. Secundo alacriter Domino dicit esse psallendum, qui supplicantibus beneficia profutura concedit; quoniam qui de suis viribus praesumunt, ei placere non possent.

IN PSALMUM CXLVII. Alleluia. ARGUMENTUM. A speciali gratiarum actione pro reditu ad generalem Dei laudem convertitur. Aliter, Christi vox ad Ecclesiam.

EXPLANATIO. (1097B) Ad consuetum quidem Alleluia revertimur, sed hoc nullatenus repetere fastidimus, cujus verbi tantus honor est, ut cum sit in Hebraea lingua reconditum, nullo tamen constat alieno sermone translatum: sed quidquid deditum Divinitati, dignitatem hujus nominis pia devotione veneratur. Primo capite propheta Jerusalem, id est, supernam alloquitur civitatem, ut secura jam reddita in civibus suis, Dominum jugi debeat exsultatione laudare. Secundo mysticis allocutionibus latius enumerat, quanta populo suo pius miserator indulserit. Psalmi isti laudationis David ita dispositi sunt, ut prius de praeceptis divini praeconii, post de mundi perversitate fugienda, tertio de congregatione Ecclesiae diceretur. Quarto, qui nunc finitus est, collectae Jerusalem praecepit laudes Domini celebrare, quae, de mundi, istius diversis periculis liberata, in aeterna requie noscitur constituta. Quapropter choro illi sanctissimo et de mundi partibus aggregato trina subnectet exsultatione (1097C)gaudendum, ut in opere sanctissimo Trinitatis gratia ubique fulgeret.

IN PSALMUM CXLVIII. Alleluia. ARGUMENTUM. Omnis mundi creatura ad laudandum Deum convocatur. Aliter vox apostolorum ad populum.

EXPLANATIO. Propheta per paucarum commemorationem omnes creaturas ad Domini laudes hortatur, rationales et intellectuales per se; intellectu autem vel sensu carentes per illas utique, quae opera Domini sapientissima consideratione collaudant. Prima parte coelestia hortatur ad laudes. Secunda allegoricis allusionibus terrena commonet ut Dominum devota mente concelebrent, unam causam probabilem utrisque subjungens, quia dignum est ut creatura suum laudet auctorem.

IN PSALMUM CXLIX. Alleluia. ARGUMENTUM. (1098A) Reversi de Babylone gratias agere jubentur, quia obsistentes sibi finitimas gentes, Deo adjuvante, devicerint. Aliter, vox Christi ad fideles de futuro et de resurrectione.

EXPLANATIO. Hoc nomen in usu habere in omnimodis commonemur, quando et Novum Veteri Testamento decenter aptatur, et Vetus Novo, ubi Aegypti miracula et maris Rubri beneficia describuntur; Novo in praesenti psalmo, quo canticum novum Domino cantare jubemur. Prima positione propter canticum novum Christo Domino diversis modis dicit esse cantandum, qui de toto orbe terrarum universalem sua pietate construxit. Secunda gaudia sanctorum, virtutesque describens, vindictam peccantium gloriam dicit esse justorum, in praecedente (1098B)psalmo ad praeconia Domini omnes hortatus est creaturas. Hic autem distinctius propriusque significavit Israel, novum canticum debere cantare, et de proprio Domino laetum fieri, qui eum fecit de gentium multitudine congregari. Commemoratur et potestas, quae sanctis est in illa judicatione tribuenda, ut virtus Domini in eorum gloria possit agnosci.

IN PSALMUM CL. Alleluia. ARGUMENTUM. Hortatur propheta tam posteros quam praesentes, ut psallendi insistant officiis. Aliter, Christi vox post saeculum devictum in regno suo laetantis. Amen.

EXPLANATIO. Admonetur civitas Dei, ut de mundi ambitu congregata Domino laudes, et ore cantet et animo. Psalmus iste levatus ad illam concordem sanctorum omnium (1098C)unitatem, divisionem habere non debuit; quia totius operis perduxit ad virtutem inseparabilis Trinitatis: in finem intentio vero ejus ipsa est, ut Dominus de sanctorum congregatione laudetur. Amen. Deo laudes.

ARGUMENTUM PSALMI. Hic psalmus proprie scriptus David extra numerum, quando pugnavit cum Goliath. Quinquagesimus est de poenitentia, centesimus de misericordia et judicio, centesimus quinquagesimus de Dei laude in sanctis ejus. Sic enim ad aeternam beatamque tendimus vitam; primitus nostra peccata damnando, deinde bene vivendo, ut post vitam condemnatam malam, et gestam bonam, mereamur aeternam. Vocati enim, renuntiamus diabolo per poenitentiam, ne sub jugo ejus remaneamus; justificati sanamur per misericordiam, ne judicium timeamus; glorificati transimus in vitam aeternam, ubi Dominum sine fine laudemus.