Andreas Dandolo, Chronica per extensum descripta: Anno XIV Romani imperatoris, indicione III, iste dux cum Bono patriarcha, Petro episcopo Olivolensi, Iohane episcopo Torcelano et ceteris episcopis, clero ac populo Venecie, decretum ab Ursone duce condictum renovantes, sanxerunt, inhibentes comercium de mancipiis christianis et delationem epistolarum, que ab Ytalicis seu Alemanis micterentur Grecis vel eorum imperatori, infligentes contrafacientibus penas spirituales et temporales.
In nomine domini dei et salvatoris nostri Iesu Christi. Imperante domino Romano gloriosissimo imperatore, anno autem imperii eius quartodecimo (XXIV), mense Iunio, indictione tertia, Rivoalto, in curte palatii. Cum precedentibus temporibus in hac nostra provincia mancipiorum captivitas fieret a nostris, ob hoc peccatum multe tribulationes fierent et nobis evenirent, domnus Ursus, bonus dux, una cum Ioanne, filio suo, hanc malitiam diluerunt et statuerunt ita, ut nullus ex nobis mancipia venderet. Sed de gravitate maligni et invidi hostis ista constitutio corrupta est et transgressa. Tunc quodam die, residente nobis quidem Petro deo auxiliante Venetiæ duce, condam domino Petro duce Candiano, una cum domino Bono egregioque patriarcha et cum venerabilibus episcopis et primatibus nostris in publico palatio (placito), diffinivimus atque statuimus hanc optimam constitutionem, que a predictis nostris antecessoribus facta est, nunquam aliquando corrumpatur, sed firmiter et inviolabiliter observetur. Nam et nos supradictus Bonus divino munere patriarcha cum ceteris episcopis hoc in conventum nostrum sancte Gradensis ecclesie per sacrorum canonum auctoritatem reperimus, ut quicumque hominem aut in captivitatem duxerit aut venundederit, ipse in captivitate ire disponatur. Unde omnes pariter statuentes statuimus et firmiter confirmamus, ut nullus maior aut minor mancipia ad venundandum emere debeant, nec aliquis precium ad suos emptores dare debeat propter mancipia comparanda aut venundanda, quia gravissimum malum est. Scimus omnes, quia deus omnipotens misericordia plenus est, et, si emendaverimus, dimittet nobis peccata nostra. Itemque precipimus (promittimus), ut quicumque in navibus nostris nauclerium fuerit, nullatenus debeat in navi sua levare mancipia neque de Venetia, neque de Histria, neque de Dalmatia, neque de nullis aliis locis per nullum ingenium; nec etiam aliquis hominem (homo) negotiantem vel Iudeum in navi sua levare debeat. Itemque statuentes statuimus, ut nullus Veneticus suam pecuniam (precium suum) ad quemlibet Grecum hominem dare debeat, unde mancipia emant, et nullus Veneticus audeat ultra Polam mancipia transportare neque in terra Grecorum, neque in nullis locis ea donare; excepto si acciderit, ut de sua captivitate se redimere debeat, aut pro tali causa, unde damnum adcrescat in patria, aut pro causa palatii. Similiter autem statuentes statuimus, ut nullus Veneticus de quolibet Greco homine (ad quemlibet Crecum hominem) vel de terra Beneventi aut de aliis locis pretium tollere presumat propter mancipia inde illuc portanda.
Aliter (aliud) autem hoc malum et inusitate (etiam inusitatum) vitium in nostra excrevit patria, quia nostri homines accipiebant epistolas de homine de infra (ad hominibus) regno Italico et de Baiovaria similiter et de Saxonia et de aliis partibus, et eas ad Constantinopolim ad imperatorem deferebant. Unde magna vituperatio erat in nobis et in nostra patria et dishonorem in nostras cartulas, quas ad imperatorem pro salvatione nostre patrie consueveramus transmittere et ad magnam utilitatem erant recepte, et pro nihilo eas habebant. Nunc autem omnes pariter hoc malum emendare decrevimus et statuentes statuimus, ut nullus Veneticus epistolam de Longobardia, neque de Boiovaria, neque de Saxonia, neque de ullis aliis locis iam ultra Constantinopolim portare presumat, non ad imperatorem, nec ad ullum alium Grecum hominem; nisi tantum illas, que consuetudo est de nostro palatio.
Si quis autem hanc nostram constitutionem corrumpere voluerit, aut in talibus supradictis factis se implicare presumpserit, super quem culpa declarata fuerit, componat in palatio nostro auri obrizi libras quinque, et qui non habuerit que componat, amittat vitam aut membra, et omnia sua in publico redigantur. Et insuper nos Bonus patriarcha cum nostris confratribus et episcopis ita statuimus, quia homo ille, qui hoc fecerit aut consensum faciendi prebuerit, excepta palatii causa, erit anathemizatus et alienus a corpore et sanguine domini et ab ingressu ecclesie separatus, necnon et cum impiissimo Iuda traditore domini nostri Iesu Christi in eternum incendium concremetur et suam numquam sit meritus adimplere voluntatem.
- Ego Petrus dux manu mea scripsi.
- Ego Bonus immeritus sancte Gradensis ecclesie patriarcha.
- Ego Petrus indignus episcopus sancte Olivolensis ecclesie.
- Ego Iohannes Torcellensis ecclesie (Torcellanus) episcopus.
- Ego Petrus Eracliensis (Gradi) episcopus.
- Ego Dominicus presbiter et cancellarius ex iussione (mandato) domini Petri ducis, senioris nostri, complevi et roboravi.