Collectio canonum (PL096)

EPUB

MOBI

PDF

RTF

TXT

Angelramnus Metensis

Collectio canonum

Saeculo VI

editio: Migne
fons: Corpus Corporum

Migne Patrologia Latina Tomus 96

Angelramnus Metensis

Collectio canonum
Collectio canonum (Angelramnus Metensis), J. P. Migne
Ecclesiasticae regulae sanctorum Patrum, apostolorum, prolatae per Clementem Romanum pontificem, quae ex Graecis exemplaribus in primo ordine ponuntur.
(1033D)
I. Episcopus a duobus vel tribus ordinetur.
II. Presbyter et reliqui clerici ab uno episcopo ordinentur.
(1034D)
III. Ne mel et aliud in sacrificio offeratur, nisi quod Dominus statuit.
IV. Novas spicas, uvas, oleum et incensum ad altare licet offerri ad benedicendum.
V. Reliqua omnia ad domum episcopi et presbyteri.
(1035A)
VI. Ut presbyter uxorem suam a gubernatione sua non abjiciat, sed caste regat.
VII. Ordinati saecularibus curis dediti dejiciantur.
VIII. Ut Pascha ante aequinoctium vernale non celebretur.
IX. Ut ministri altaris facta oblatione communicent.
X. Ut et laici ecclesiam ingressi communicent.
XI. Si quis cum excommunicato saltem in domo oraverit, excommunicetur.
XII. Si quis cum damnato clerico veluti cum clerico oraverit, damnetur.
XIII. Ut nullus praeter commendatitias litteras suscipiatur.
XIV. Ne episcopi alienam parochiam invadant.
(1035B)
XIX. Ut duabus sororibus, vel filiae fratris corrup . . . . . ad clerum non admittatur.
XV. Ne clerici suam ecclesiam relinquant praeter episcopi licentiam.
XVI. Ut episcopus fugitivum alterius episcopi clericum retinens excommunicetur.
XVII. Ne bigamus, vel concubinam habens, ordinetur.
XVIII. Ne corruptarum mariti ordinentur.
(1035).
XX. Clericus fidejussor abjiciatur.
XXI. Per vim eunuchizatus possit fieri episcopus. Et qui eunuchizaverit, non ordinetur. Si clericus se eunuchizaverit, deponatur.
XXII. Laicus semetipsum abscindens tribus annis excommunicetur.
(1035C)
XXIX.
Ut presbyter qui contempto episcopo suo
XXIII. Episcopus, vel presbyter, vel diaconus in fornicatione, perjurio, vel furto capti, deponantur, non tamen excommunicentur.
XXIV. Similiter reliqui clerici judicentur.
XXV. Quod lectoribus tantum liceat matrimonium contrahere. Quod episcopus, presbyter, diaconus, peccantes fideles verberare non debeant.
XXVI. Ut damnati pristinum officium usurpantes de Ecclesia penitus abscindantur.
XXVII. Episcopus, presbyter, diaconus per pecuniam ordinatus, cum ordinatore suo deponatur, et excommunicetur ut Simon Magus a Petro.
XXVIII. Ut episcopus [per] saeculares potestates ecclesiam obtinens deponatur.
(1035D)
XXXIV.
Ut episcopus curam populi suscipere nolens,
seorsum conventus fecerit, deponatur.
XXX. Quod clerici ab episcopo suo damnati, ab aliis non debeant recipi.
XXXI. Episcopi, presbyteri, diaconi, peregrini per [ Leg. praeter. Hard. ] commendatitias litteras suscipiantur hospitio, non ad communionem.
XXXII. Ut episcopi sine primate suo, primas absque suis suffraganeis, nil disponant, nec in propriis [ Leg. nisi in propriis. Hard. ] parochiis.
XXXIII. Ut episcopus qui in aliena parochia clericos nesciente eorum episcopo ordinaverit, deponatur cum his quos ordinavit.
(1036A)
XXXVII.
Omnes res ecclesiae in potestate sint episcopi ad dispensationem pauperum. Episcopus, presbyter, diaconus aleator aut ebriosus, aut desinat,
excommunicetur. Item clerici, si populum non erudierunt, ut legitimo episcopo obediant, si ad illos venire noluerint; et bis in anno concilia episcoporum celebrentur.
XXXV. Ut episcopus omnes ecclesiasticas res dispenset, nec inde aliquid suis parentibus non pauperibus subministrari patiatur.
XXXVI. Ut presbyteri et diacones praeter episcopum nihil agant: sin autem abinvicem separatae res ecclesiasticae et res episcopi propriae, quas ille dare possit quibus voluerit, ne, eo moriente, propinqui ejus proscribantur sub obtentu ecclesiae.
(1036B)
XLIII.
Si laicus uxorem suam pellens, alteram vel
aut damnetur; delinquentes clerici, sive laici eadem facientes, excommunicentur.
XXXVIII. Episcopus, presbyter, diaconus, usurarii, aut desinant, aut damnentur
XXXIX. Episcopus, presbyter, diaconus, cum haereticis tantum orantes, excommunicentur.
XL. Si vero eos ad clericale officium hortati fuerint, damnentur.
XLI. Episcopus, presbyter, baptisma haereticorum non in nomine Trinitatis baptizantium suscipiens, damnentur.
XLII. Episcopus, presbyter, qui recte baptizatum rebaptizaverit, vel non recte baptizatum non baptizaverit, deponatur.
(1036C)
ab alio dimissam duxerit, excommunicetu
XLIV. Si quis episcopus vel presbyter non baptizaverit in nomine sanctae Trinitatis, abjiciatur.
XLV. Si quis episcopus vel presbyter non per trinam mersionem baptizaverit, deponatur
Regulae Ancyrani concilii numero XXIV priores quidem sunt Nicaenis: sed ideo Nicaenis istae postponuntur, propter sancti et magni concilii auctoritatem Nicaeae congregati.
I. Ut presbyteri qui immolaverunt inviti, et postea paganis reluctati sunt, deposito quidem officio, honorem propriae sedis retineant.
II. Item de diaconibus fiat, si similiter peccaverint, sic ut digne poenitentibus parcere possint.
(1036D)
III. Ut hi qui ad sacrificandum idolis violenter attracti sunt, a communione non separentur, qui in arbitrio tamen episcoporum ordinari possunt
IV. Ut hi qui paganorum ritus inviti fecerunt, tandiu se poeniteant, quandiu se paganizaverunt.
V. Ut hi qui non tormentis summis sacrificare coacti sunt, inter audientes usque ad magnum diem Coenae Domini suscipiantur, deinde sex annis poeniteant.
VI. Ut hi qui in locis idolorum proprios cibos manducaverunt, biennio poeniteant.
VII. Ut qui frequenter coacti sunt sacrificare, septennio poeniteant.
(1037A)
XV.
Ut masculorum et pecorum concubitores,
VIII. Ut qui et alios sacrificare compulerunt, decennio poeniteant.
IX. Ut diaconi incontinentes deponantur.
X. Ut sponsae a raptoribus, licet etiam corruptae, sponsis suis restituantur.
XI. Quod ordinandis non noceat quod ante baptismum sacrificaverunt.
XII. Ut correpti [chorepiscopi] presbyterum vel diaconum non ordinent, nec presbyter aliquid agat in parochia sine praecepto episcopi.
XIII. Ut clerici esum carnium abominantes deponantur.
XIV. Et ecclesiae restituatur quidquid presbyteri de rebus ecclesiasticis absque episcopo vendiderunt.
(1037B)
nondum vicennes, post XV annos in poenitentia exactos, orationum communionem recipiant. Deinde post quinquennium communionem altaris percipiant. Quibus etiam prolixius tempus ad agendam poenitentiam imponendum est, si tale scelus frequentaverint. Qui autem jam vicennarii et uxorati ita peccaverint, XXVI annis poenitentia exactis tandem in oratione communicent, deinde post quinquennium oblationis sacramenta percipiant. Qui vero quinquagenarii et uxorati ita peccaverunt, tandem ad exitum vitae communionem recipiant.
XVI. Ut masculorum vel pecorum concubitores, inter daemoniacos tantum orent.
XVII. Si episcopi ordinati, nec recepti, aliis episcopis vim seditionis inferant, abjiciantur.
(1037C)
XXIV.
Quidam sponsae suae sororem ingravidavit.
XVIII. Ut virginalis propositi praevaricatores inter bigamos computentur, et ne virgines habitent cum aliquibus quasi sorores.
XIX. Si cujus uxor adultera fuerit, vel si vir adulterium commiserit, septennio poeniteat.
XX. Ut feminae quae partus suos ex fornicatione necant, decennio poeniteant.
XXI. Ut spontanei homicidae post jugem poenitentiam in exitu vitae communionem recipiant.
XXII. Ut non spontaneum homicidium septennio vel quinquennio emendetur.
XXIII. Qui divinationes expetunt more gentilium, quinque annis poeniteant.
(1037D)
Deinde sponsa, ab eo in uxorem ducta, soror ejus corrupta, laqueo se suspendit. Hi qui fuerunt conscii, decennio poeniteant.
Et subscripserunt XVIII episcopi: Vitalis Antiochenus, Marcellus Ancyranus, Agricolaus Caesariensis, et reliqui XV episcopi.
Regulae in Neocaesariensi synodo prolatae Anciranis quidem vel Caesaraeensibus temporibus posteriores, sed Nicaenis anteriores.
III. Verum in exitu suscipiatur, si promiserit se
I. Presbyter si uxorem duxerit, deponatur; si vero in fornicatione vel adulterio peccaverit, ad aeriorem poenitentiam compellatur.
II. Ut mulier duobus fratribus nupta, usque ad mortem abjiciatur.
(1038A)
X.
Presbyter confessus se ante ordinem crimen perpetrasse, oblata non consecret, in reliquis manens
talem copulam non iteraturam si vita concedatur.
IV. Quod multinubi poenitere debeant
V. Ut gratiae divinae non imputetur, si desiderata libido non perficitur.
VI. Ut catechumenus expellatur, si post admonitionem peccans jussa praevaricatur.
VII. Ut gravida catechumena baptizetur.
VIII. Ne presbyteri nuptiis bigami intersint, quia bigamia eget poenitentia.
IX. Ut laicus cujus uxor adulterata est, non ordinetur. Et clericus cum adultera uxore vivens dejiciatur.
(1038B)
officiis. Non confessus autem, si convinci non poterit, suo judicio relinquatur.
XI. Diaconus simili modo lapsus deponatur.
XII. Presbyter ante XXX annos non ordinetur.
XIII. Ut in aegritudine baptizatus presbyter non fiat, nisi necessitate.
XIV. Ne presbyteri ruris in civitate coram episcopo vel presbyteris urbis offerant, nisi forte illis absentibus advocentur.
XV. Ut in civitate VII sint diaconi, sicut Actuum apostolorum liber praecipit.
Et subscripserunt, Vitalis Salaminius, Amphion, et reliqui, qui in Caesarea [ Leg., Neocaesarea] convenerunt XIX episcopi.
Viginti canones Gangrensis concilii, post Nicaenum concilium expositi.
(1038C)
I. Si quis conjugium pro crimine detestatur, anathema sit.
II. Si quis religiose carnes edentem exsecratur, anathema sit.
III. Si quis servum pro religione dominum suum contemnere docet, anathema sit.
IV. Si quis spernit presbyterum eo quod legitime conjugatus fuerit, anathema sit.
V. Si quis domum Dei contemptibilem docet, anathema sit.
VI. Si quis ecclesiastica ministeria extra ecclesiam temere usurpaverit, anathema sit.
(1038D)
VII. Ut nullus oblationes ecclesiae extra ecclesiam, praeter conscientiam episcopi vel vicarii ejus suscipiat.
VIII. Ut nullus accipiat vel distribuat oblationes pauperibus, praeter episcopum vel ejus vicarium
IX. Ut nullus pro virginitate exsecretur nuptias.
X. Ut nullus virginitatem custodiens adversus conjugatos superbiat.
XI. Ut nullus exercetur agapas, id est convivia pauperibus exhibita.
XII. Ut nullus virorum in signum continentiae pallio utatur, despiciens eos qui solitis vestibus utuntur.
XIII. Ut nulla femina virilem habitum sumat quasi pro continentia.
(1039A)Et subscripserunt, Aelianus, Eusebius, Basilius,
XIV. Ut nulla femina virum relinquat pro exsecratione nuptiarum.
XV. Ut nullus filios suos negligat per occasionem continentiae.
XVI. Ne filii parentes occasione Christianitatis despiciant.
XVII. Ne mulieres quasi pro divino cultu attondeantur.
XVIII. Ne quis in die Dominica quasi pro continentia jejunet.
XIX. Ut nullus ecclesiastica jejunia absque necessitate dissolvat.
XX. Ut nullus collectas exsecretur quae sunt in commemoratione martyrum.
(1039B)
Osius, Gregorius, et reliqui episcopi numero X.
Viginti quinque regulae apud Antiochiam in encaeniis expositae.
IV. Ut episcopus, presbyter, diaconus damnatus,
I. Quicunque cum Judaeis contra statuta Nicaeni concilii Pascha celebraverit excommunicetur. Et damnatus clericus omni quoque honore extrinsecus, quem sancta regula vel sacerdotium promeruit, privetur.
II. Ut quicunque se a sancta communione pro quadam intemperantia suspendit, vel qui excommunicato communicaverit, excommunicetur.
III. Ut clericus qui ad propriam parochiam redire contempserit, degradetur.
(1039C)
IX.
Ut metropolitanus, licet comprovincialibus episcopis praelatus, nil tamen praeter illos, nisi in
si pristinum officium usurpaverit, nunquam restituatur, et omnes ei post damnationem scienter communicantes, excommunicentur.
V. Si clericus proprium episcopum contemnens seorsim colligit, irrevocabiliter damnetur. Idem si ecclesiam turbare non desinit, per caeteras potestates opprimatur.
VI. Ut excommunicatus a suo episcopo non recipiatur.
VII. Ut peregrini sine commendatitiis litteris non suscipiantur ab alio.
VIII. Presbyteri agrorum non possunt dare canonicas epistolas, sed chorepiscopi.
(1039D)
XIV.
Si omnes provinciales episcopi in damnatione
propria parochia, dispenset.
X. Quod chorepiscopi ordines inferiores usque ad subdiaconatum dare non possunt. Et clericus, qui praeter litteras comprovincialium episcoporum, pro querimoniis adierit imperatorem, honore et communione privetur.
XI. Ut clerici damnati, si imperatorem adierint, nunquam restituantur.
XII. Ut irritum sit quidquid episcopus non rogatus in aliena parochia ordinaverit.
XIII. Si in damnatione episcopi provinciales episcopi dissenserint a metropolitano, vicinis episcopis advocatis, causa terminetur.
(1040A)
XXI.
Ut episcopus de sua parochia in alienam
unius consenserint, hunc apud alios judicare non oportebit.
XV. Desideratur:
XVI. Ut episcopus vacantis ecclesiae invasor abjiciatur.
XVII. Si quis susceptum episcopatum adire et gubernare contempserit, excommunicetur
XVIII. Si quis susceptum episcopatum non suo sed aliorum vitio devitaverit, honorem suum retinere debebit.
XIX. Ut metropolitanus non nisi cum pluribus episcopis ordinet episcopos.
XX. Ut in provincia episcoporum concilia bis in anno fiant.
(1040B)
nullo modo transmigret.
XXII. Quod irrita sit ordinatio quam episcopus in aliena parochia in alienis clericis usurpaverit
XXIII. Ut irritum sit, si episcopus sibi successorem elegerit.
XXIV. Ut res ecclesiae judicio episcopi dispensentur, separatae quidem ab ejus propriis rebus, quas ille dare possit quibus voluerit, ne, eo moriente, invadantur res ejus propriae cum rebus ecclesiae.
XXV. Quod episcopus ecclesiasticas res sibi et aliis dispensare possit, non tamen ad superfluitatem, sed ad indigentium necessitatem. Et subscripserunt XXX: Eusebius Palaestinensis, Theodotus Mesopotamiensis, Theodorus Isauriensis, et reliqui.
Sancta synodus quae apud Laodiceam Pacatiae [Pacatianae] Phrygiae convenit, regulas LIX exposuit subter annexas.
(1040C)
VII.
Ut Novatiani et Tessarescaedecatitae, et Sotiani
I. Si qui secundo legitime nupserunt, post [ Lege postque] qui parvo tempore transacto orationibus vacaverint, ad communionem recipiantur.
II. Ut perfecte poenitentibus communio concedatur.
III. Ut noviter baptizati non fiant clerici.
IV. Ne ordinationes fiant sub conspectu audientium, id est catechumenorum.
V. Ne clerici aliquo modo sint usurarii.
VI. Ne permanentes in haeresi permittantur intrare domum Dei.
(1040D)
[ Forte Photiniani] ad Ecclesiam redeuntes post abjurationem haeresis per unctionem chrismatis reconcilientur.
VIII. Ut ex haeresi Cataphrygarum conversi baptizentur.
IX. Ut catholici ad haereticorum coemeteria oratum euntes excommunicentur.
X. Ne catholici cum haereticis indifferenter conjugium ineant.
XI. Ut illae quae dicuntur presbyterae, praesidentes in ecclesiis non ordinentur.
XII. Ut episcopi cum judicio metropolitani et aliorum episcoporum provehantur.
XIII. Ne judicio multitudinis ordinationes fiant.
(1041A)
XIX.
Ut post praedicationem episcoporum, fiat oratio super catechumenos: quibus egressis, oratio fiat super poenitentes tunc ad manum sacerdotis accedentes. His discedentibus, consummantur tres orationes fidelium. Prima quidem sub silentio, secunda
XIV. Ne eulogiae, id est oblatae, ad alias parochias destinentur.
XV. Ut nullus praeter regulares cantores in pulpito cantet.
XVI. Ut in sabbato evangelia cum aliis Scripturis legantur.
XVII. Ne in ecclesia psalmi continuentur, sed per singulos psalmos lectiones recenseantur.
XVIII. Ut idipsum officium precum, et nona et vespera celebrentur.
(1041B)
vero et tertia per solitas exclamationes. Et pace data celebretur oblatio. Solis autem sacris ministris juxta altare liceat communicare.
XX. Ne diaconi coram presbytero sedeant, nisi eo jubente. Similiter diaconi ab inferioribus honorentur.
XXI. Ut subdiaconi remoti sint a diaconio, id est secretario, nec Dominica vasa contingant.
XXII. Ne subdiaconus orario utatur, nec ostia relinquat.
XXIII. Ne lectores vel cantores cum orariis legant vel psallant.
XXIV. Ne clerici, vel continentes, vel monachi comedant in tabernis.
(1041C)
XXV. Ne subdiaconi panem dent vel calicem benedicant.
XXVI. Quod nusquam exorcizare possint hi qui ab episcopo ad hoc non sunt ordinati.
XXVII. Ne clerici ad agapen vocati partes-ecclesiarum accipiant.
XXVIII. Quod non liceat in ecclesiis agapen fieri, vel manducari, vel accubitus sterni.
XXIX. Ut nullus in sabbato judaizando otietur.
XXX. Ut viri cum mulieribus non laventur.
XXXI. Ne catholici filios suos vel filias haereticis dent in conjugium, sed magis accipiant, si tamen illi se catholicos fieri promittant.
XXXII. Ne quis eulogias ab haereticis suscipiat, quae non benedictiones sunt sed maledictiones.
(1041D)
XXXIII. Ne quis cum haereticis vel schismaticis oret.
XXXIV. Quod anathema sint quicunque, ad haereticorum martyres accesserint.
XXXV. Ut anathema sit, quicunque relicta ecclesia, angelos colere, vel congregationes facere praesumpserit. Ut clerici incantationibus vel phylacteriis utentes excommunicentur.
XXXVI. Ne quis a Judaeis vel ab haereticis dona festivitatis eorum suscipiat.
XXXVII. Ne quis azyma suscipiat a Judaeis.
XXXVIII. Ne quis cum gentilibus festa celebret.
(1042A)
XXXIX. Ne episcopi vocati ad synodum venire contemnant.
XL. Ne quis clericus sine canonicis litteris, id est formatis proficiscatur.
XLI. Ne subdiaconi vel paululum januas ecclesiae deserant.
XLII. Ne clerici sine jussione episcopi proficiscantur.
XLIII. Ne feminae ingrediantur ad altare.
XLIV. Ut nullus post duas quadragesimae hebdomadas baptizetur.
XLV. Ut baptizandi symbolum discant, quod in quinta feria majoris septimanae episcopo vel presbytero reddant.
XLVI. Ut in aegritudine baptizati fidem postea addiscant.
(1042B)
LIII.
Ne clerici ludicris spectaculis intersint in coenis vel nuptiis, sed ante discedant quam thymelici
XLVII. Ut baptizati chrismate confirmentur.
XLVIII. Ut panis benedictionis in quadragesima non offeratur, nisi in sabbato vel Dominica.
XLIX. Ut nullus in Coena Domini jejunium quadragesimale solvat.
L. Ne natalia martyrum in quadragesima celebrentur, sed eorum commemoratio in sabbatis vel Dominicis fiat.
LI. Ne nuptiae vel hominum natalitia celebrentur in quadragesima.
LII. Ne Christiani nuptiis plaudant vel saltent, sed venerabiliter coenent.
(1042C)
veniant.
LIV. Ut nullus ex . . . vel comissationibus [collatis vel commissaliis, hoc est ex symbolis] convivia celebret.
LV. Ne presbyteri ante episcopum intrent sacrarium et sedeant, sed cum ipso.
LVI. Ut in villis vel in agris non episcopi, sed visitatores constituantur.
LVII. Ut in domibus oblatio non celebretur ab episcopo vel presbytero.
LVIII. Ne plebeii psalmi in ecclesia cantentur; nec alii libri, nisi Novi et Veteris Testamenti tantum in ecclesia legantur. Et subscripserunt XXII Patres.

Praefatio canonum Sardicensium [Ms., Serdicensium] sive Africanorum (1042D) Sunt etiam viginti regulae quae per Osium Cordubensem episcopum currunt, quae titulantur tanquam XL episcoporum apud Serdicam, quae tamen non apud Graecos, sed magis apud Latinos inveniuntur. Sciendum est autem hunc Osium inter CCCXVIII Patres Nicaeni concilii honorabilem fuisse, atque ab apostolica sede cum Victore et Vincentio presbyteris destinatum, qui et Hispanus usque ad tempus Constantii principis in corpore legitur permansisse. Hic tamen in extremis suis satis pueriliter desipuit, ut Severus Sulpicius in Chronicis suis testatur, asserens (1043A)quod Constantius imperator numerosissimum Ariminense concilium, ab eo contra catholicam fidem congregatum, Arianae haeresi subscribere compulisset. Unde etiam placuit ut, missa apostolica legatione, a praedicto Osio perquireretur an Nicaena synodus, cui ille interfuit, Filium Patri συνομούσιον, id est consubstantialem, quod catholicorum est, an συνόμιον, id est, consimilem tantum, quod Ariani dicunt, decrevissent confitendum. Sed ille, aut pro longa aetate desipiens, aut assentatione principis verum dissimulans, respondisse perhibetur, utramque partem recte confiteri, sive συνομούσιον, sive συνόμιον. Quod responsum tam a catholicis quam ab Arianis uno ore irrisum est atque refutatum. Denique post hoc responsum, in civitate sua Corduba, in (1043B)qua episcopus fuit, nomen inter catholicos episcopos minime recitatum est.

Sunt etiam ecclesiasticae regulae, quae in Africanis regionibus frequentissime synodali concilio conscriptae sunt. Sed in his omnibus illa sequi debemus quaecunque a Nicaeno concilio et a sancta atque apostolica Ecclesia Romana non discrepare videmus.

Hanc praefationem latius explicatam e ms. cod. Vaticano num. 1337 exhibent Ballerinii in dissert. praelim. ad tom. III Operum sancti Leonis Magni, pag. CLXXXVII, ex quibus hic datur. (MANSI.) Praeterea sunt aliae XI regulae quae per Osium episcopum Cordubensem currunt, quae titulantur tanquam XX episcoporum apud Sardicam, quae tamen non apud Graecos, (1043C)sed apud Latinos magis inveniuntur. Sed quoniam Osii praefati mentio facta est, necessarie omnibus catholicis intimandum est hunc eumdem apud Nicaeam Bithyniae inter sanctissimos CCCXVIII patres fuisse honorabilem, atque ab apostolica sede cum Vincentio et Victore presbyteris destinatum, quique in Hispaniis usque ad tempus Constantii principis in corpore mansit. Nam memoratus Constantius (sicut vir eruditissimus Sulpicius Severus in Chronicis suis refert, quique diligenti cura complectens nostrae memoriae dereliquit) apud Ariminum Italiae numerosam utriusque orbis synodum episcopalem collegit, et adversus fidem catholicam, vel CCCXVIII Patrum diffinitionem Arii cupiens venena revolvere, Ecclesiam (1043D)Dei tyrannica usurpatione turbavit. Denique coacti vel metu principis, vel Tauri praesentia, cui exsecutio taliter fuerat delegata, ut si major pars concilii in Arianorum perfidiam consentiret, ipse consulatus insignia mereretur, pene omnes qui ibidem fuerunt episcopi subscripserunt. Sed postea iterum, divino inspirante praesidio, quam plurimi agentes poenitentiam, datis quoque libellis ad sanctam Ecclesiam catholicam, de qua plus necessitate quam voluntate discesserant, redierunt. Unde et in aeternum ab omnibus catholicis Ariminensi concilio recte dicitur (1044A)anathema: quod si quis dicere neglexerit, catholicus non est. Hunc ergo Osium, sicut praedictus Sulpicius refert, in longa synodi disceptatione, quoniam, ut supra memoratum est, adhuc Constantii temporibus erat in corpore, placuit missa episcopali legatione debere perquiri, utrum in sancta et venerabili Nicaena congregatione, in qua praesens fuerat, omousion, sicut nos catholici recte confitemur, id est unius cum Patre substantiae Filium, an certe, sicut Ariani contendunt, omoeusion, quod est similis cum Patre substantiae Filium, quod omousion CCCXVIII patres nostri confiteri decrevissent. Qui, sive per longam aetatem desipiens, sive certe per assentationem principis hujusmodi responsum dedisse perhibetur, utramque partem recte intendere, sive (1044B)omousion, sive omoeusion. Cujus sententia quoniam stulte prolata est, ab omnibus catholicis, etiam ab Arianis, uno ore irrisa atque refutata est. Denique in civitate Corduba, in qua episcopatum tenuit, post hanc consultationem, sive responsum, nomen ejus inter catholicos episcopos antecessores, vel decessores ejus, minime recitatur.

Sunt haec regulae, quae per supradictum Osium et XX episcopos currunt, salva et incolumi fide catholica, quae apud eamdem Nicaenam Bithyniae a CCCXVIII Patribus exposita est, et post iterum in urbe Roma Silvester papa a Petro trigesimus quartus, congregatis cum consilio Constantini Augusti in urbe Roma 277 Patribus, post Nicaenam synodum damnavit item Arium et caeteros haereticos, et constitutiones plerasque (1044C)Ecclesiae necessarias ordinare studuit. Siricius, a Petro quadragesimus scripsit decretalia capitula 15 propter quasdam necessitates, Omerio Tarraconensi episcopo consulente. Innocensus, a Petro quadragesimus secundus, scripsit quasdam epistolas ad episcopos diversarum provinciarum, in quibus continentur capitula decretalia 56. Zozimus, a Petro quadragesimus tertius, scripsit epistolam decretalem ad Hesicium Salonitanum episcopum sub tribus capitulis praenotatam. Coelestinus, a Petro quadragesimus quintus, scripsit epistolam ad Venerium et caeteros Galliarum episcopos, in qua tenentur capitula 12. Leo, a Petro quadragesimus septimus, scripsit quasdam epistolas ad diversarum provinciarum episcopos, (1044D)in quibus continentur capitula 29. Hilarius, a Petro quadragesimus octavus, praesentibus episcopis et presbyteris 45, statuit capitula synodica 6. Felix, a Petro quinquagesimus, praesentibus episcopis, et presbyteris 81, capitula canonum constituit 27 pro rebaptizatis in Africa episcopis, presbyteris, et diaconibus. Gelasius, a Petro 15, capitula 27 de institutis ecclesiasticis. Anastasius, a Petro 52, capita decretalia 8 ad Anastasium Augustum pro diversis Ecclesiae causis. Symmachus, a Petro 53, una cum episcopis, presbyteris et diaconibus statuit capita (1045A)synodica quinque. Item ejusdem in decretali secundo capita synodica 7 Ecclesiae necessaria, quae cum episcopis, presbyteris et diaconibus 181 firmata sunt. Gregorius doctor, a Petro 66, scripsit capita synodica sex cum episcopis 24, temporibus Mauritii Augusti. Item ejusdem capitula undecim valde necessaria ad Augustinum in Britannia, ipso requirente, scripta. Martinus, a Petro 77, constituit synodum in urbe Roma cum Patribus 105 contra Cyrum et socios ejus haereticos, damnans eos qui naturam et unam operationem in Filio Dei asserebant, quam transcribens misit per orthodoxos viros in Orientem et Occidentem. Gregorius secundus, a Petro nonagesimus primus, scripsit capita septemdecim omni Ecclesiae servanda, cum Patribus triginta tribus, eaque sub anathematis (1045B)vinculo alligavit.

ANNOTATIO DE SYNODIS.

Annotatio libelli de synodis XXIV quae antea vel infra seu post sex synodus leguntur esse conscriptae.

Prima annotatio Ancyranae, quae ante Nycaenam fertur fuisse, sed propter auctoritatem majorem postponitur, in qua Patres XVIII statuerunt canones XXIV, quorum auctor maxime Vitalis Antiochenus episcopus exstitit.

Secunda, Neocaesariensis, quae post Ancyranam et ante Nycaenam legitur fuisse, in qua Patres XIII statuerunt canones XIV, quorum auctor maxime Vitalis Salaminus exstitit.

Tertia, Gangrensis, quae post Nicaenam legitur fuisse, in qua Patres XVI statuerunt canones XX propter quasdam necessitates ecclesiasticas, maxime contra Eustatium, qui dicebat quod nullus in conjugali gradu positus, nec ullus fidelis qui non omnibus (1045C)renuntiaret quae possideret, spem apud Deum haberet, et multa alia venenosa quae enumerare longum est.

Quarta, Sardicensis, in qua Patres LX statuerunt canones XXI, quorum auctor maxime Osius Cordubensis episcopus, et sanctae Romanae Ecclesiae legatarius exstiterunt.

Quinta, Antiochenae synodi, in qua Patres XXX statuerunt canones XXV, quorum auctor maxime Eusebius Palaestinensis episcopus exstitit.

Sexta, Laodicensis, in qua Patres XXII statuerunt canones LVIII, quorum auctor maxime Theodosius episcopus exstitit.

Septima, Carthaginensis, in qua Patres CCXVII statuerunt XXXIII, quorum auctor maxime Aurelius Carthaginensis episcopus exstitit, etiam sanctus Augustinus Hipponensis episcopus in eadem synodo legitur fuisse temporibus Honorii Augusti.

Octava, Africanae sub Theodosio minore Augusto, (1045D)in qua Patres CCXIV recitaverunt et firmaverunt canones CV qui per diversa concilia Africanae provinciae temporibus Aurelii Carthaginensis episcopi leguntur esse conscripti.

Nona, Arelatensis, in qua Patres DC statuerunt canones, quorum auctores maxime Silvester urbis Romae episcopus et sanctus Marinus Arelatensis episcopus exstiterunt, temporibus Constantini Augusti, sicut quidam asserunt.

Decima, Arelatensis, in qua Patres XIX statuerunt canones, quorum auctor maxime Caesarius Arelatensis episcopus exstitit.

Undecima, item Arelatensis, in qua Patres XVIII statuerunt canones.

Duodecima, item Arelatensis, in qua Patres XI statuerunt canones, quorum auctor maxime sanctus Caesarius Arelatensis episcopus exstitit.

(1046A)Tertiadecima, item Arelatensis, in qua Patres XIX statuerunt canones, quorum auctor maxime Sapapardus Arelatensis episcopus exstitit.

Quartadecima, Arausicensis, in qua Patres XVI statuerunt canones quorum auctor maxime Hilarius episcopus exstitit.

Quintadecima, Epaunensis, in qua Patres XXVII statuerunt canones XL, quorum auctor maxime Caesarius episcopus exstitit.

Sextadecima, Agathensis, in qua Patres XXXIV statuerunt canones, quorum auctor maxime Caesarius episcopus exstitit.

Septimadecima, Aurelianensis, in qua Patres LXXII statuerunt canones, quorum auctor maxime Aurelianus Arelatensis episcopus exstitit, temporibus Clodovei regis.

Octavadecima, item Aurelianensis, in qua Patres XXXI statuerunt canones, quorum auctor maxime Melanius Rodonensis episcopus exstitit.

(1046B)Nonadecima, item Aurelianensis, in qua Patres XXV statuerunt canones quorum auctor maxime sanctus Altinus Andegavensis episcopus exstitit.

Vigesima, Arvernensis, in qua Patres XV statuerunt canones, quorum auctor maxime Honoratus Brevitensis episcopus exstitit.

Vigesima prima, Matiscensis, in qua Patres XXI statuerunt canones, quorum auctor maxime Priscus Lugdunensis episcopus exstitit.

Vigesima secunda, item Matiscensis, in qua patres LXIV statuerunt canones, quorum auctor maxime item Priscus Lugdunensis episcopus exstitit.

Vigesima tertia, Lugdunensis, in qua Patres XIV statuerunt canones, quorum auctor maxime Philippus Viennensis episcopus exstitit.

Vigesima quarta, item Lugdunensis, in qua Patres XX statuerunt canones, quorum auctor maxime item Priscus Lugdunensis episcopus exstitit.

Placet his addere aliam persimilem annotationem, quam excepi ex ms. cod. Vaticano 1342, saeculi, ut ego tunc judicavi, noni. Sic autem incipit absque titulo. (1046C) Ancyritana XVIII Patrum, cujus auctor fuit Vitalis Antiochenus episcopus Neocaesariensis, XIV canones a Patribus XVII statuti sunt. Gangrensis contra Eustachium, qui dicebat neminem posse salvari, si non renuntiaret omnibus. Sardicensis, ubi fuit Osius Cordubensis episcopus LX Patrum. Antiochena, cujus auctor fuit Eusebius Palaestinus episcopus, XXX Patrum. Laodicensis XVII Patrum, cujus auctor fuit Theodosius episcopus. Carthaginensis CCXVIII Patrum, ubi fuit sanctus Augustinus. Africana CCXXXIV Patrum n. CV statuta Aurelii episcopi firmata sunt sub Theodosio minore Augusto. Aurelianensis I, cui praesedit, Deo mediante, Silvester papa temporibus Constantini.

Alia Arelatensis cujus auctor fuit Caesarius.

Arelatensis episcopus XVIII Patrum. Alia Arelatensis (1046D)XIX Patrum. Alia etiam Arelatensis XVIII Patrum, ubi Caesarius praedictus fuit. Arausicana XVII Patrum, cujus auctor fuit Hilarius. Alia Arelatensis XVII Patrum, cujus auctor fuit Sarpidus Arelatensis episcopus. Euphanensis XXVII patrum LX canonum, ubi praesens Caesarius fuit. Aurelianensis LXXII Patrum, cujus auctor fuit Aurelianus Arelatensis episcopus. Alia Arelatensis XXII Patrum, cujus auctor fuit Melanus episcopus Redonensis. Alia Aurelianensis, cujus auctor sanctus Altinus, Andegavensium episcopus fuit. Arvernensis XV Patrum, cujus auctor Honoratus Treverensis episcopus fuit. Maticensis LXXVIII Patrum, cujus auctor Priscus episcopus Lugdunensis. Lugdunensis XXVIII Patrum, cujus fuit auctor Philippus Viennensis. Alia Lugdunensis XX Patrum, cujus auctor idem Priscus.

Canones Sardicensis concilii, num. 21. (1047A) V. Ut in provincia ubi unus tantum episcopus remanserit, nec comprovincialem sibi episcopum ordinare voluerit, episcopi alterius provinciae a presbyteris vocati ordinent episcopum, etiamsi ille I. Ut episcopus laica communione privetur, si de sua civitate in aliam transmigraverit. II. Ut episcopus nec laicam communionem in fine recipiat, si sedem mutaverit per ambitionem. III. Ut inter discordes episcopos comprovinciales episcopi audiant. Quod si damnatus appellaverit Romanum pontificem, id observandum est quod ipse censuerit. IV. Ut nullus appellantis episcopi sedem usurpare praesumat. (1047B) solus qui remansit post admonitionem eis cooperari noluerit. VI. Ne episcopus ordinetur in vicis, vel in modicis civitatibus. VII. Quod provincialis synodus per vicarios Romani pontificis retractari possit, si ipse ita decreverit. VIII. Ut episcopi ad comitatum non vadant, nisi ab imperatore vocati, aut necessitatibus oppressorum subventuri. IX. Ut episcopi diaconos suos ad comitatum dirigant. X. Ut papa diaconos Romam ad comitatum venientes, sollicite discutiat, si justam causam veniendi habeant. (1047C) XIII. Ut ex laicis non fiant episcopi,. XI. Ut episcopi episcopos ad comitatum transeuntes sollicite discutiant, ne pro ambitione vadant. XII. Ut episcopi ab aliis instruantur, si nondum synodica statuta noverunt. (1047D)presbyteri, vel diaconi, utpote per inferiores. XIV. Ne episcopi ultra tres septimanas in aliena civitate morentur, quoniam laici tanto tempore conventum ecclesiae negligentes sunt excommunicandi. XV. Ne episcopus a sua ecclesia plus quam duas hebdomadas absit. XVI. Ut clericus a suo episcopo excommunicatus non recipiatur ab alio. (1047D) XVII. Ut clericum sive juste, sive injuste, ab episcopo suo excommunicatum finitimi episcopi audiant; si ante excommunicationem, nullo modo excommunicent tam diu morari. XVIII. Ut nullus episcopus alienum clericum in parochia sua ordinet. XIX. Ut ordinatio alieni clerici sine consensu proprii episcopi irrita sit. XX. Ut presbyteri extra suam parochiam non plus quam III septimanas demorentur. (1048A) XXI. Ut episcopi a sede sua expulsi non prohibeantur in aliena civitate. Omnis synodus dixit: Universa quae constituta sunt catholica Ecclesia in toto orbe custodiat. Et subscripserunt episcopi diversarum provinciarum numero LX. Osius a Spania, Cordubensis. Vincentius de Capua, legatus sanctae Romanae Ecclesiae. Januarius de Beneventano, legatus sanctae Romanae Ecclesiae. Calipodius Neapolitanus, legatus sanctae Romanae Ecclesiae. Athanasius de Alexandria. Marcellus a Macedonia, de Ancyra. (1048B) Protogenes ex Achaia, de Sardica. Gaudentius ex Dacia, de Naiso. Similiter et reliqui multi. Canones Carthaginensis concilii. Post consulatum Honorii et Theodosii Augustorum, VIII Kalendas Junias, Carthagine, in secretario basilicae Fausti, cum Aurelius papa una cum legatis Romanae Ecclesiae Faustino episcopo ecclesiae Potentinae provinciae Italiae Piceni, et Philippo et Asello presbyteris, nec non cum Augustinus Hipponensis episcopus, et reliqui CCXVII episcopi consedissent, primum recitato commonitorio quod Zosimus papa ad praedictos legatos direxit, deinde etiam XX capitulis Nicaeni concilii recitatis, ut superius descripta inveniuntur, communi decreto (1048C)statuerunt capita XXXVII quae subsequuntur.

I. Ut statuta Nicaeni concilii omnimodis conserventur. II. Ut sancta Trinitas populo Dei praedicetur. III. Ut altaris ministri se omnino contineant juxta apostolorum doctrinam. IV. Uti a propriis uxoribus se abstineant ministri altaris. V. Ut a clericis penitus avaritia vitetur, nec fenus de qualibet re accipiatur. VI. Ne chrismatis confectio, vel puellarum consecratio, vel publica poenitentium reconciliatio ullo modo fiat a praesbytero. VII. Quod in periculo positi a presbytero possint reconciliari, si tamen praeceperit episcopus. (1048D) XI. Ut episcopus absque synodi tempore in crimine detentus. VIII. Quod criminosi nequeant accusare episcopos, neque majores natu. IX. Ut episcopus, vel presbyter excommunicetur, si alterius episcopi excommunicatum in communionem recepit. X. Ut presbyter, si contra episcopum suum inflatus schisma fecerit, anathema sit. (1048D). XII. Ut episcopus non a paucioribus quam tribus ordinetur. (1049A)Ut annuatim concilium celebretur, ad quod . XV. Ut clerici apud ecclesiam incriminati ecclesiasticum judicium non abnuant. Et ut judicibus ecclesiasticis nil obsit, si eorum sententia solvatur, cum ab illis ad alios ecclesiasticos judices majoris auctoritatis provocatum fuerit, si tamen convinci non poterint, quod aliqua cupiditate depravati ita judicassent. Item ut a judicibus consensu partium electis non provocetur. Item ne filii sacerdotum exhibeant saecularia spectacula vel exspectent. XIII. Si quis contra professionem suam, vel subscriptionem venerit, ipse se honore episcopus audiatur. XIV. Ut apud Tripolim presbyter a quinque audiatur episcopis, et diaconus a tribus propter inopiam provinciae. (1049D), ut (1049B)ubi blasphemiae fiunt, non accedant. XVI. Ne clerici sint conductores vel procuratores, nec ullo turpi negotio victum quaerant. Item ut lectores aut cogantur ducere uxores, aut profiteantur continentiam. Item ut clericus commodans pecuniam tantum recipiat quantum dedit. Item ut ante vigesimum quintum annum nec diaconi ordinentur, nec virgines consecrentur. XVII. Ut unaquaeque provincia propter longinquitatem primatum [primatem] habeat proprium. XVIII. Ut clericis ab ordinatoribus suis canones inculcentur. (1049D)XIX. Ut mortuis nec eucharistia nec baptismus detur.(1049C) singularum provinciarum legati dirigantur. Ut nec accusatus episcopus, nec accusator ejus, a communione suspendatur, nisi ad causam suam dicendam electorum judicum die statuta occurrere noluerit. Ut episcopus non communicans nec in sua ecclesia communicet. Ut persona accusatoris, si culpabilis videtur, ad arguendum non admittatur, nisi proprias causas, non tamen ecclesiasticas, asserere voluerit. XX. Ut accusatus presbyter, vel diaconus, discutiantur ab episcopo, adjunctis septem in presbyteri nomine, et tribus in diaconi nomine, quos ipsi petierunt. Reliquorum clericorum causas solus episcopus loci cognoscat et finiat. (1049D) XXIV. Ut nihil in ecclesia legatur sub nomine divinarum Scripturarum testatum. XXI. Ut filii clericorum paganis, haereticis, vel schismaticis in matrimonio non jungantur. XXII. Ut clerici in eos qui catholici non sunt, nihil per donationes rerum suarum conferant. XXIII. Ut episcopi non transeant mare nisi consulto eorum primate. (1050D). XXV. Ut subdiaconi, diaconi, presbyteri, episcopi, ab uxoribus contineant: quod nisi fecerint, deponantur. Caeteros autem clericos ad hoc non cogi, nisi maturiori aetate. (1050A) XXVI. Si quis episcopus res ecclesiae suae sine consilio finitimorum episcoporum vendiderit, deponatur. XXVII. Ut presbyteri, vel diaconi in graviori culpa convicti, manus impositionem non suscipiant tanquam laici, ne rebaptizati clerici fiant XXVIII. Ut clerici qui ad transmarinos, non ad primates suos appellaverint, in communionem non recipiantur. XXIX. Si quis clericus excommunicatus ante audientiam communicare praesumpserit, ipse in se damnationem protulit. XXX. Ut accusatus vel accusator in loco unde est ille qui accusatus est, si metuit aliquam vim multitudinis, locum sibi eligat proximum. (1050B) XXXI. Ut clerici, si episcopis suis volentibus eos pro ecclesiarum necessitate ad majorem honorem promovere, non obedierint, nec ibi in gradu suo ministrent unde recedere noluerunt. XXXII. Ut clerici res ecclesiae, quas de rebus conquisierint (ecclesiasticis,) ecclesiae relinquant XXXIII. Ut presbyteri rem ecclesiae suae non vendant, nec episcopus rem tituli matricis ecclesiae usurpet. Et subscripserunt: Aurelius episcopus huic schedae a nobis relectae subscripsi. Faustinus episcopus ecclesiae Potentiae [Potentinae] provinciae Italiae Piceni, legatus Ecclesiae Romanae, huic schedae subscripsi. (1050C) Philippus et Asellus presbyteri Romanae Ecclesiae legati his gestis subscripsimus per nos relectis et directis. Augustus [Augustinus] episcopus Hipponis Regii legatus concilii Numidiae huic chartulae pro me et eodem concilio subscripsi. Et reliqui episcopi CCXIII diversarum provinciarum subscripserunt, qui in Carthaginensi concilio convenerunt. Canones diversorum conciliorum Africanae provinciae, numero CV. II. Ut clerici filios suos a sua potestate non dimittant, I. Quod nihil de Hipponensi concilio primo sit emendandum. (1050D) VI. Ut primae sedis episcopus non vocetur princeps nisi ea aetate qua ad ipsos propria peccata pertineant. III. Ut clerici non ordinentur priusquam omnes suos fecerint catholicos. IV. Ut nihil, nisi panis et vinum aqua mistum, in sacramentis offeratur. V. Ne clerici, vel continentes, aut viduas vel virgines accedant, nisi jussu vel permissu episcoporum: nec tunc soli, sed coram probatis personis accedant. (1051A) XII. Ut infirmi obmutescentes baptizentur, si testimonium sacerdotum, vel summus sacerdos, sed tantum primae sedis episcopus. VII. Ne clerici in tabernis edant vel bibant, nisi peregrinatio hoc cogat. VIII. Ut sacramenta altaris non nisi a jejunis celebrentur. IX. Ut clerici in ecclesia non conviventur nisi necessitate. X. Ut episcopus poenitentiam poenitentibus imponat juxta differentiam peccatorum, nec presbyter reconciliet poenitentes inconsulto episcopo, ut publice poenitentibus manus ante absidam imponat. XI. Ne episcopus vel presbyter virgines sacras passim vagari permittat. (1051B) suae voluntatis habuerint. Ut scenicis, et histrionibus, et aliis hujusmodi personis reconciliatio non negetur. XIII. Liceat legi passiones martyrum cum eorum anniversarii dies celebrantur. XIV. Ut ab apostolica sede inquiratur, si possint ordinari qui apud haereticos in infantia sunt baptizati. XV. Ne fiant rebaptizationes, reordinationes, et translationes episcoporum. Ut episcopus alieni episcopatus invasor judiciaria auctoritate excludatur, si sacerdotalia monita contempserit. XVI. Ut episcopus non a paucioribus quam tribus ordinetur. (1051C) XX. Ne quis episcopus alienum clericum sibi vendicet, XVII. Ut ordinandus episcopus, si ei contradicitur, non jam a tribus, sed a pluribus expurgatus ordinetur. XVIII. Ut de ecclesia Carthaginensi dies Paschae Africanis ecclesiis nuntietur episcopis et discutiatur. Interlocutio Honorati, et Urbani episcoporum sit . . . Mauritaniae le . . . XIX. Ut dioeceses propriis episcopis carentes episcopos non accipiant, nisi ex consensu episcopi qui illas eatenus non superbe retinuit. Nam si superbe retinuerit, et plebibus incubare affectans coepiscopos suos despexerit, non solum a retentis dioecesibus, sed a propria ecclesia auctoritate judiciaria propellendus est. (1051D) nisi concedente ejus episcopo. XXI. Quod Carthaginensi episcopo liceat ex qualibet ecclesia ordinare praepositos, presbyteros, vel episcopos ad alias ecclesias. XXII. Ut episcopus nullam dioecesim sibi vendicet, nisi ad quam ordinatus est. XXIII. Quod parvuli a Donatistis baptizati, in catholica ad clerum ordinari possint. XXIV. Ut idolorum reliquiae, vel templa destruantur. XXV. Petendum ab imperatore, ut statuatur, ne clerici de judicii sui cognatione [ Forte, cognitione] cogantur in publico testimonium dicere. (1052A) XXVI. Petendum ab imperatore ut paganorum comitia faciat auferri. XXVII. Petendum ab imperatore ut prohibeat spectacula theatrorum in diebus Dominicis et aliis sanctorum festis. XXVIII. Petendum ab imperatore ut interposita poena damni pecuniae statuat, ne quis damnatum clericum defendat. XXIX. Petendum ab imperatore ne permittat histriones post conversionem ad pristinum ludum ab aliquo compelli. XXX. Petendum ab imperatore ut manumissiones in ecclesia celebrentur. XXXI. Ut Equirius damnatus quomodocunque expelleretur, ne statum ecclesiae inquietaret. (1052B) XXXVIII. Ut infantes baptizentur, de quorum XXXV. Ut ad Donatistas causa componendae pacis legatio. XXXII. Ut cum Donatistis levius agatur, ut in mansuetudine correpti resipiscant a laqueis diaboli. XXXIII. Ut judices saeculares communem matrem sanctam Ecclesiam in hoc adjuvent, in quo episcopi auctoritas contemnitur. XXXIV. Ut clerici Donatistarum in catholicam recipiantur cum ordine pro tempore et necessitate. (1051). . . in continentes. XXXVI. Ut episcopi, presbyteri, diaconi deponantur, si vel cum uxoribus inveniantur XXXVII. Ne episcopus diu absit a sua principali cathedra. (1052C) baptismo dubitatur. XXXIX. Ut dies Paschae et concilii omnibus denuntietur. XL. Ne intercessor episcopus cathedram defuncti episcopi diu retineat, sed infra annum eidem cathedrae episcopum provideat. XLI. Ut defensores ecclesiarum ab imperatoribus postulentur. XLII. Ut episcopi ad concilium veniant, nisi aliqua gravi necessitate impediantur. XLIII. Ut episcopus invasor alieni episcopatus damnetur, si vocatus ad synodum venire contempserit, aliusque ordinetur. XLIV. Quod dissidentes populi impedire non debeant, quin episcopus eis . . . (1052D) XLVIII. Ut altaria ab episcopis evertantur, ubi XLV. Ut clericus, si post excommunicationem suam infra annum causam suam purgare contempserit, penitus deinceps non audiatur. XLVI. Si quis episcopus de alio monasterio susceptum suae ecclesiae praepositum, vel clericum ordinaverit, excommunicetur, nec ille clericus, vel praepositus perseveret. XLVII. Si quis episcopus haeredes haereticos vel paganos ecclesiae praetulerit, vel post mortem anathematizetur, nec nomen ejus inter Dei sacerdotes recitetur. (1053A) nullius sancti corpus, aut reliquiae conditae probantur. XLIX. Ut ab episcopo Carthaginensi, cum opus fuerit, omnium episcoporum nomina dictentur, subscribantur litteris in concilio dictatis. In manuscripto codice desunt numeri, a XLIX usque ad LX. LXIII. Ut episcopi qui ordinantur ab ordinatoribus suis, epistolas accipiant quae diem et consulem praeferant, LX. Ut episcopi qui posterius ordinati sunt, prioribus se non audeant anteferre. LXI. Ne accusato episcopo episcopatus adimatur, priusquam causa ejus definiatur. LXII. Ut deposito episcopo libere successor requiratur. (1053B) LXIX. Ut universale concilium non fiat nisi pro ne deinceps de posterioribus, vel anterioribus altercatio fiat. LXIV. Ut quicunque in ecclesia vel semel legerit, ab alia ecclesia ad clericatum non teneatur. LXV. Ut Donatistae in singulis civitatibus ab episcopis conveniantur utrinque. LXVI. Ne [ Forte, ut] quaestio quae Donatistas et catholicos ab invicem separavit pacifice tractetur. LXVII. Ut Donatistae, qui, pacifica praemonitione contempta, catholicos infestare non cessant, militari auxilio submoveantur, sicut et apostolus factiosorum conspirationem submovit. LXVIII. Ne episcopi ad transmarina facile proficiscantur, si accipiant . . . (1053C) LXXIV. Quod vocati ad synodum, si venire contempserint, necessitate communium causarum; ut causae, quae communes non sunt, in suis provinciis judicentur. LXX. Si provocatum fuerit, eligat qui provocatur contra eum qui provocat judices, a quibus deinceps provocare non licet. LXXI. Ut ab imperatore postuletur advocatorum defensio pro causis Ecclesiae. LXXII. Ut plebes quae episcopum nunquam habuerunt, non accipiant episcopum nisi destinatum ex plenario concilio provinciarum et primatis consensu episcopi ad cujus dioecesim pertinuit. LXXIII. Ut plebes a Donatistis conversae etiam inconsulto concilii episcopum erant [ Forte, creent]. (1053D) LXXIX. Si clericus excommunicatus in Africa damnari possint ut contumaces. LXXV. Placuit ut Romana et Alexandrina ecclesia invicem pacificentur. LXXVI. Ut desertores uxorum, vel desertrices maritorum aut ita permaneant, aut sibi reconcilientur juxta evangelicam et apostolicam doctrinam. LXXVII. Ut illae tantum preces, praefationes, commendationes, vel manus impositiones ab omnibus celebrentur, quas probaverit concilium. LXXVIII. Ut qui publicorum judiciorum cognitionem ab imperatore postulaverit, honore privetur. Nil autem obsit, si quis episcopale judicium ab imperatore petierit. (1054A) communicaverit apud transmarinos, a clero dejiciatur. LXXX. Ut pergentes ad comitatum, causam suam vel Carthaginensi vel Romano pontifici insinuent. LXXXI. Ut unus episcopus non sibi vindicet cognitionem ab Honorio et Theodosio imperatoribus contra Pelagium, Coelestium. Octo capita quae sequuntur in Carthaginensi concilio sub anathemate statuta sunt. LXXXIV. Quod gratia Dei non solum tribuit remissionem LXXXII. Quod Adam non necessitate naturae, sed pro peccati merito moreretur. LXXXIII. Quod parvuli in remissionem peccatorum baptizentur. (1054B) XC. Ut catholici et Donatistae in una dioecesi manentes, si adversus [ Forte, et ad diversas] cathedras peccatorum, sed etiam praestat adjutorium ne peccetur. LXXXV. Quod gratia Christi non solum scientiam tribuit quid agamus, sed etiam dilectionem nobis inspirat, ut quod scimus implere valeamus. LXXXVI. Quod sine gratia Dei nihil boni implere possimus. LXXXVII. Quod sancti cum sancto Joanne non solum pro humilitate, sed etiam pro veritate . . . LXXXVIII. Quod in oratione Dominica sancti pro se dicant, Dimitte nobis debita nostra. LXXXIX. Quod veraciter dicatur a sanctis, Dimitte nobis debita nostra. (1054C) XCVIII. Ut clerici non ad Africana concilia, sed ad transmarina provocantes ab Africanis in communionem XCIV. Si episcopus sex menses, post admonitionem memor. pertinentes post conversionem Donatistarum, ad illam cathedram simul pertineant, ad quam catholici jam ante pertinebant. XCI. Ut catholici episcopi et ex Donatistis conversi, dioeceses illas aequaliter dividant, in quibus tam Donatistae quam catholici jam ante commanserant. XCII. Ut nullus episcopus dioecesim repetat, quam alius episcopus ab haeresi liberans jam triennio absque lite possederat. XCIII. Ne episcopi plebes, quas ad se pertinere putant, inconsultis episcopis a quibus detinentur, irruant. (1053D)episcoporum, neglexerit catholicas (1054D)efficere plebes ad suam cathedram pertinentes, quamlibet eos obtineat, qui illas ab haeresi liberaverit. XCV. Ut episcopus a judicibus communiter electis provocasse detectus, contumaciter eis nolens obtemperare, excommunicetur a primate usque illis obtemperet. XCVI. Ut episcopus suam dioecesim ab haeresi liberare nolens et negligens, excommunicetur. XCVII. Ut episcopi Donastistas sibi communicasse mentiti deponantur. (1055A) CIII. Ut accusatores clericis plurima crimina objicientes, non recipiantur, (nisi) necessitas [ Forte, ad hoc] . . . coegerit. XCIX. Quod virgines etiam ante XXV annos velari possint, si . . . aliqua jam non admittant. C. Ut ex singulis provinciis terni judices seligantur, ne diutius in concilio omnes episcopi teneantur. CI. Quod excommunicati ad accusationem non sunt admittendi. CII. Ut nullus servus, vel libertus, vel infamis, vel haereticus, vel paganus, vel Judaeus, vel illi quos publicae leges non admittunt, ad accusationem admittantur: quibus tam omnibus iu propriis causis licentia accusandi non negatur (1055B) CV. Ut si episcopus aliquem sibi soli crimen confessum fuisse dixerit; ille. si hoc quod primum objecerint probare non valuerint, ad reliqua ut ad testimonium non admittantur. Qui nec accusare permittuntur vel illi quos accusator de domo sua produxerit. CIV. Nullus ad testimonium exhibeatur intra sextum annum aetatis suae. (1055C)negaverit, non indignetur episcopus, si sibi soli non creditur. Ut quandiu episcopus aliquem sibi soli crimen confessum pro excommunicato vitaverit, tandiu eidem episcopo ab aliis non communicetur episcopis. Et hoc ideo episcopus caveat, ne in quemquam dicat, quod aliis documentis probare nequeat.

(1055C)Et subscripserunt:

(1056A)Aurelius episcopus his gestis statutorum apud nos habitis subscripsi.

Augustinus [Faustinus] episcopus ecclesiae Potentiae provinciae Italiae Piceni legatus Ecclesiae Romanae his gestis subscripsi.

Philippus et Asellus presbyteri, Romanae Ecclesiae legati, his gestis subscripsimus, quae per nos Romam, directa sunt.

Augustinus episcopus Hipponensis, legatus provinciae Numidiae, his gestis subscripsi.

Item et reliqui CCX episcopi subscripserunt.

Quod praedicta synodus Africana CCVII episcoporum per Faustinum episcopum, et Philippum et Asellum presbyteros ejusdem concilii statuta Bonifacio papae confirmanda direxerit, et quod per eumdem papam (1055B)sibi exemplaria Nicaeni concilii ex orientalibus episcopis mutuari petierit.

Quod sanctus Cyrillus patriarcha Alexandrinus episcopis Africanae synodi anthentica Nicaeni concilii exemplaria direxerit.

Quod et Atticus Constantinopolitanus episcopus Africanis episcopis authentica Nicaeni concilii exemplaria direxerit.

Quod exemplaria Nicaeni concilii post consulatum Honorii et Theodosii Augustorum VI Kalendas Decembris ad Bonifacium papam sub XX capitibus pervenerint, sicut per omnia in superioribus sunt.

Quod Africanum concilium missis litteris Coelestinum papam rogaverit, ut excommunicatos ex Africa fugientes nullatenus in communionem susciperet.

(no apparatus)