Migne Patrologia Latina Tomus 119
Collectaneum de tribus quaestionibus
Collectaneum de tribus quaestionibus (Lupus Ferrariensis), J. P. Migne 119.0666A
Collectaneum de tribus quaestionibus
119.0647C| Multis laudabiliter studiosis desiderantibus cognoscere ipsis auctorum verbis quem exitum habeant quaestiones de praedestinatione ac libero arbitrio, necnon de redemptione sanguinis Christi, fideliter morem gessi; ut et pie quaerentium eruditio largiente Dei gratia capiat incrementum, et diversa sentientium contradictio mitigetur. Nec aspernabitur benevolus et prudens lector, si deferam per quos profeci et proficio doctores, vel si eorum assignatis obscurioribus sententiis aliquid lucis infundam, cum eorum honoris mecum habere debeat considerationem, et facillime possit advertere, non ostentationis vanitate, sed ostendendae veritatis voto, me deprehensa monstrare. Jam itaque narratio propositum exsequatur.
119.0647D| Coelestinus papa beatum Augustinum his verbis commendat (epist. 8, ad episcopos Galliarum). « Augustinum sanctae recordationis virum pro vita sua atque meritis in nostra communione semper habuimus, nec unquam hunc sinistrae suspicionis saltem rumor aspersit. Quem tantae scientiae olim fuisse meminimus, ut inter magistros 247 etiam a meis decessoribus haberetur. Bene ergo de eo omnes in commune senserunt, utpote qui ubique cunctis et 119.0648C| amori fuerit et honori. » Hic clarissimus doctor, sedis apostolicae tanto praeconio laudatus, in libro ad Laurentium de Fide, Spe, et Charitate, quem jam episcopus et senex edidit, praedestinatos bonos et malos ita insinuat (Enchiridii cap. 100). « Haec sunt. inquit, magna opera Domini, exquisita in omnes voluntates ejus, et tam sapienter exquisita, ut cum angelica et humana creatura peccasset, id est, non quod ille, sed quod voluit ipsa fecisset, etiam per eamdem creaturae voluntatem, qua factum est quod Creator noluit, impleret ipse quod voluit, bene utens et malis, tanquam summe bonus, ad eorum damnationem quos juste praedestinavit ad poenam, et ad eorum salutem quos benigne praedestinavit ad gloriam. »
119.0648D| Idem in ultimo de Civitate Dei libro, quem jam episcopus composuit, expresserat (lib. XXII, cap. 24, sub finem). « Haec, inquit, omnia miserorum sunt dam natorumque solatia, non praemia beatorum. Quae igitur illa sunt, si tot et talia ac tanta sunt ista? Quid dabit eis quos praedestinavit ad vitam, qui haec dedit etiam eis quos praedestinavit ad mortem? » In penultimo autem ejusdem tam elaborati et mirandi operis libro sic docuerat: Haec causa qua fit ut nunc 119.0649A| Ecclesia non oret pro malis angelis, quos suos novit esse inimicos, eadem ipsa causa est qua fiet ut in illo tunc judicio, etiam pro hominibus aeterno igni cruciandis, quamvis perfecta sit sanctitate, non oret. Nunc enim propterea pro eis orat quos in genere humano habet inimicos, quia tempus est poenitentiae fructuosae. Nam quid maxime pro eis orat nisi ut det illis Deus, sicut dixit Apostolus, poenitentiam et resipiscant 248 a diaboli laqueis, a quo captivi tenentur secundum. ipsius voluntatem? Denique si de aliquibus ita Ecclesia certa esset ut qui sunt illi etiam nosset, qui licet adhuc in hac vita sint constituti, tamen praedestinati sunt in aeternum ignem ire cum diabolo, tam pro eis non oraret quam nec pro ipso. Sed quia de nullo certa est, orat pro omnibus duntaxat 119.0649B| hominibus inimicis suis in hoc corpore constitutis, nec tamen pro omnibus exauditur. Pro his enim solis exauditur qui etsi adversantur Ecclesiae, ita sunt tamen praedestinati ut pro eis exaudiatur Ecclesia et filii efficiantur Ecclesiae. Si qui autem usque ad mortem habebunt cor impoenitens, nec ex inimicis convertentur in filios, numquid jam pro eis, id est, pro talium defunctorum spiritibus orat Ecclesia? Non. Cur ita, nisi quia in parte jam diaboli computatur qui cum esset in corpore non est translatus ad Christum? Eadem itaque causa est cur non oretur tunc pro hominibus aeterno igne puniendis, quae causa est ut neque nunc neque tunc oretur pro angelis malis, quae itidem causa est ut quamvis pro hominibus nunc vivis oretur etiam malis, tamen jam 119.0649C| nec nunc oretur pro infidelibus impiisque defunctis. Nam pro defunctis quibusdam vel ipsius Ecclesiae vel quorumdam piorum exauditur oratio; sed pro his quorum in Christo regenerationem, nec usque adeo vita in corpore male gesta est, ut tali misericordia judicentur digni non esse, nec usque adeo bene, ut talem misericordiam reperiant necessariam non habere.
Item in secundo ad Marcellinum libro (cap. 17) malos praedestinatos jam episcopus ita scribit: « Ut innotescat, inquit, quod latebat, et suave fiat quod non delectabat, 249 gratiae Dei est, quae hominum adjuvat voluntates, qua ut non adjuventur in ipsis itidem causa est, non in Deo, sive damnandi praedestinati sunt propter iniquitatem superbiae, sive 119.0649D| contra ipsam suam superbiam judicandi, ut eruditi filii sint misericordiae. »
Item malos praedestinatos in libro de bono Perseverantiae, quem inter vel post libros Retractationum edidit, sic sentit (cap. 11): « Quibus non vult subvenire non subvenit, de quibus in sua praedestinatione, occulte quidem, sed juste, aliud judicavit, 119.0650A| non est enim iniquitas apud Deum. » In eodem libro (cap. 17) nomine praescientiae significari praedestinationem apostolico testimonio confirmavit. Non repulit, inquit, Deus plebem suam quam praescivit. Hoc quod ait praescivit, non recte intelligitur nisi praedestinavit. « Quid autem sit praedestinare in superioribus ejusdem libri taliter definierat (cap. 17), quod fideli est memoria continendum: » Sine poenitentia, inquit, sunt dona et vocatio Dei. Namque in sua quae falli mutarique non potest praescientia opera sua futura disponere, id omnino nec aliud quidquam est quam praedestinare. » De utrorumque praedestinatione, hoc est bonorum et malorum, non dubitavit palam in populo praedicare: Quia dilexisti, inquit, me ante mundi constitutionem (Joan. XVII). In illo 119.0650B| enim dilexit et nos ante constitutionem mundi, et jam praedestinavit quid in fine facturus est mundi. Pater, inquit, juste, mundus te non cognovit (ibid.), quia justus es, ideo te non cognovit. Mundus quippe ille damnationi praedestinatus merito non cognovit; mundus vero quem per Christum reconciliavit sibi, non merito, sed gratia cognovit.
250 In opere autem quod, ut Prosper testis est, ultimum contra Juliani libros inter impetum Wandalorum in ipso dierum suorum fine composuit gloriose in defensione Christianae gratiae perseverans, sic loquitur: « Quid te adjuvat quod eos mihi objecisti quos exspectat Dei patientia per poenitentiam corrigendos, et ideo super illos oriri solem suum facit et pluit, cum ego tibi haedos sinistrae partis 119.0650C| objecerim, quos usque in finem sine poenitentia victuros in impietate et sceleribus suis ac per hoc aeterno supplicio puniendos ignorare non potest, praescius omnium futurorum, nec ab eis abstinet bonum creationis suae quibus nec nasci expediret, nec bonum nutritionis et vivificationis suae quantum ei placuerit diuturnae, quibus mori quantocius expediret? Inter quos sunt certe plurimi, qui si ex hac vita abriperentur infantes secundum falsam vestram haeresim penitus ab omni, secundum autem catholicam fidem a damnatione gravissima tollerentur. Quid deinde illud est quod in his sinistrae partis haedis in Dei praescientia, quae falli non potest, igni perpetuo destinatis multi sunt qui lavacro regenerationis abluti, postea vel apostasia pereunt, vel tam 119.0650D| facinorose flagitioseque vivunt, ut eidem sinistrae sine dubio deputentur, nec rapiuntur sicut quidam, ne malitia mutet intellectum eorum, nec ut hoc ei Deus tam magnum beneficium non conferat, fatali necessitate prohibetur, neque ut aliis conferat personarum acceptione mutatur. »
Haec de praedestinatione sanctus Augustinus. Sed 119.0651A| ne forte quis audiens malos praedestinatos arbitretur Deum auctorem perditionis eorum, sicut 251 est auctor salutis eorum quos praedestinavit ad gloriam, consideret quod idem Deus Adam rectum fecit, et in eo originaliter rectos nos omnes condidit. Fuit enim Adam, ut ait beatus Ambrosius, et in eo fuimus omnes; periit Adam, et in illo omnes perierunt. Cum itaque omnes recti essemus in Adam, illo absque ulla necessitate peccante, sine dubio corrupti sumus peccato et divino damnati judicio. Ex hac totius generis humani massa merito damnata cum fiunt vasa in honorem, hoc est, cum formantur electi, exuberat Dei misericordia, et sola ejus gratia corrupta salvatur natura. Ergo et quod creantur et quod salvantur Dei est, quorum alterum 119.0651B| opificio, alterum ejus beneficio deputatur. Cum vero ex eadem massa fiunt vasa in contumeliam, hoc est, non salvandi producuntur, nihil mirum videri debet quia spontanei peccati merito damnata est massa unde creantur. Quod ergo creantur, Dei est; quod damnantur, ipsorum. Et quis nesciat creationem cujuslibet rei, nedum hominis, bonam esse, sponte vero commissae culpae ultionem justam existere? Cum itaque bonos praedestinatos audimus, creantem Deum, et ex merito damnata massa eos sua gratia liberantem intueamur; cum vero malos praedestinatos, item creantem eos Deum, et in merito damnata massa judicio relinquentem consideremus. Et sic in utrisque creationis bonum semper nobis constabit, et vel in assumptis misericordia, vel in relictis justitia 119.0651C| eminebit. Neque enim Deus quos condidit in perditionem impellit, sed quos non liberat a perditione per gratiam relinquit in perditione, quam vel nascendo vel postea vivendo meruerunt, 252 per occultam, nec tamen reprehendendam justitiam. Ita Deus, juxta beatum Apostolum, cujus vult miseretur et quem vult obdurat (Rom. IX), qui omnia quaecunque voluit fecit in coelo et in terra. Rectus est autem Dominus Deus noster, et non est iniquitas in eo. De his qui liberantur dictum est: Nolite timere, pusillus grex, quia complacuit Patri vestro dare vobis regnum (Luc. XII). De his autem qui relinquuntur: Dimisit eos secundum desideria cordis eorum, ibunt in adinventionibus suis (Psal. LXXX).
Hunc sensum beatus Augustinus in memorato 119.0651D| libro, quem, ut ostendi, ultimum fecit, his verbis satis aperuit (lib. I, c. 126): « Cum dicuntur, inquit, omnes ex uno in condemnationem, ipsa massa significatur ex qua fiunt a figulo alia vasa in honorem, id est quae assumuntur in gratiam, alia in contumeliam, id est quae ad luendum debitum relinquuntur, ut filii gratiae id sibi donari sciant, quod si exigeretur non esset injustum, ac sic non in se ipsis, sed in Domino glorientur. » Et post 119.0652A| paululum, refutans id quod Julianus scripserat: Pietas explanavit et ratio Deum meum neminem in contumeliam formare. « Si Deus tuus, inquit, in contumeliam neminem format, non est ipse Pauli apostoli Deus. Ille quippe de Deo vero dicebat: O homo, tu quis es qui respondeas Deo? Nunquid dicit figmentum ei qui se finxit. Quid me fecisti sic? Annon habet potestatem figulus luti ex eadem massa aliud quidem vas facere in honorem, aliud in contumeliam? (Rom. IX.) Sed tu, videlicet artifex magnus, profers ex officina Pelagiana meliorem Deum, qui nullum vas fecit in contumeliam. » Item post aliquanta (cap. 182): « Non abstinet Deus bonum formationis 253 suae etiam ab stirpe damnata. Sed si tibi displicet Deum creare quos damnet, 119.0652B| contradic ei, si potes, ne creet eos quos malos futuros et in malignitate usque in finem perseveraturos et ob hoc sine dubitatione damnandos esse praescivit; aut ei suggere, si videtur, ut tot millia parvulorum non baptizatorum, quos novit perdite esse victuros et in aeternum ignem damnante ipso cum diabolo ituros, rapi vetet ex hac vita dum sunt innocentes et boni. » Et paucis interpositis: « Cum enim, inquit, te invidiose dicere putaveris Deum creare quos damnet, cogita quanto invidiosius possit dicere alius similiter vane Deum regenerare quos damnet, cum sit in ejus omnipotentiae potestate, antequam damnabiles fiant, eos de tentationibus mortalis vitae hujus auferre. Si autem non potes ista dicere, nec Deo contradicere, nec illi sapientiae tuum praebere 119.0652C| consilium ( Quis enim cognovit sensum Domini, aut quis consiliarius ejus fuit? [Is. XL] ), desine nobis introducere alterum figulum qui non facit vasa in contumeliam, et ab isto qui ea facit reprehendendo cohibere, et agnosce te, quia ut te non implices hoc sacrilegio, ideo tibi dicit Apostolus: O homo, tu quis es ut respondeas Deo? (Rom. IX.) » Recurramus posita contentione ad apostolum Paulum, et obscurum locum ejus tanto auctore illustrante salubriter intelligamus. Quod si volens Deus ostendere iram et notam facere potentiam suam, sustinuit in multa patientia vasa irae apta in interitum, ut ostenderet divitias gloriae suae in vasa misericordiae quae praeparavit in gloriam (ibid.).
Nam de his vasis irae et vasis misericordiae 254 119.0652D| et saepe alias et in epistola ad Optatum episcopum (epist. 157) quid sit sentiendum, idem auctor luculenter expressit: « Cur autem, inquit, creantur etiam illi quos Creator novit ad damnationem, non ad gratiam pertinere, beatus Apostolus tanto succinctiori brevitate quanto majore auctoritate commemorat. Deum enim, dicit, volentem ostendere iram et demonstrare potentiam suam, attulisse in multa patientia vasa irae quae perfecta sunt in perditionem, 119.0653A| ut notas faceret divitias gloriae suae in vasa misericordiae, quem superius dixerat, tanquam figulum luti, ex eadem massa facere aliud vas in honorem, aliud in contumeliam. Merito autem videretur injustum quod fiunt inde vasa irae ad perditionem, si non esset ipsa universa ex Adam massa damnata. Quod ergo fiunt inde nascendo vasa irae pertinet ad debitam poenam; quod autem fiunt renascendo vasa misericordiae, pertinet ad indebitam gratiam. Ostendit ergo Deus iram suam, non utique animi perturbationem, sicut est quae ira hominis nuncupatur, sed justam fixamque vindictam, quod de stirpe inobedientiae ducitur propago peccati atque supplicii; et homo natus ex muliere, sicut in libro Job scritum est (Job XIV), brevis est vitae et plenus iracundiae: 119.0653B| ejus enim rei vas est qua plenus est, unde vasa irae dicuntur. Ostendit et potentiam suam, qua bene utitur etiam malis, multa in illis naturalia et temporalia bona largiens, eorumque malitiam ad exercendos et comparatione admonendos bonos accommodans, ut in eis discant agere gratias Deo quod ab eis, non suis meritis, quae in eadem paria fuerunt, sed in illius miseratione discreti sunt. Quod maxime 255 apparet in parvulis; de quibus cum per Christi gratiam renascuntur, et istam vitam in illa tenera aetate finientes in aeternam transeunt et beatam, dici non potest quod libero discernuntur arbitrio ab aliis infantibus qui sine hac gratia in ipsius massae damnatione moriuntur. Si autem hi soli crearentur ex Adam qui essent per gratiam recreandi, 119.0653C| et praeter illos qui in Dei filios adoptantur, nulli alii homines nascerentur, lateret beneficium quod donaretur indignis, quia nullis ex eadem damnabili stirpe venientibus debitum supplicium redderetur. Cum vero attulit in multa patientia vasa irae quae perfecta sunt in perditionem, non solum ostendit iram et demonstravit potentiam suam, redhibendo vindictam, et bene utendo non bonis, sed etiam notas fecit divitias gloriae suae in vasa misericordiae. Ita enim quid sibi praestetur discit gratis justificatus, dum non suo merito, sed gloria largissimae Dei misericordiae discernitur a damnato, cum quo eadem justitia fuerat et ipse damnandus. Tam multos autem creando nasci voluit, quos ad suam gratiam non pertinere praescivit, ut multitudine 119.0653D| incomparabili plures sint eis quos in sui regni gloriam filios promissionis praedestinare dignatus est, ut etiam ipsa rejectorum multitudine ostenderetur quam nullius momenti sit apud Deum justum quantalibet numerositas justissime damnatorum. Atque ut hinc quoque intelligant qui ex ipsa damnatione 119.0654A| redimuntur hoc fuisse debitum massae illi universae quod tam magnae parti ejus redditum cernerent, non solum in eis qui originali peccato multa addunt malae voluntatis arbitrio, verum etiam in tam multis parvulis, 256 qui tantummodo vinculo peccati originalis obstricti sine gratia mediatoris ex hac luce rapiuntur. Tota quippe ista massa justae damnationis reciperet debitum, nisi ex ea faceret, non solum justus, sed etiam misericors figulus, alia vasa in honorem secundum gratiam, non secundum debitum, dum et parvulis subvenit, quorum nulla merita dici possunt, et majores praevenit, ut habere aliqua merita possint. »
Praedestinatos malos in opere beati Augustini ad Marcellinum (Adversus Pelagianos libro III, in fine) 119.0654B| clarissimus auctor Hieronymus legit, et id opus non solum non reprehendit, verum etiam magnis laudibus extulit. Verba ejus haec sunt: « Scripsit dudum vir sanctus et eloquens episcopus Augustinus ad Marcellinum, qui postea sub invidia tyrannidis Heraclianae ab haereticis innocens caesus est, duos libros de infantibus baptizandis contra haeresim vestram, per quam vultis asserere baptizari infantes non in remissionem peccatorum, sed in regnum coelorum. Tertium quoque ad eumdem Marcellinum contra eos qui dicunt idem quod vos, posse hominem sine peccato esse, si velit, absque Dei gratia. Unde supersedendum huic labori censeo, ne dicatur mihi illud Horatii: In silvam ne ligna feras. Aut enim eadem dicemus ex superfluo, aut si nova voluerimus 119.0654C| dicere, a clarissimo ingenio occupata sunt meliora. »
Idem doctor alio verbo sensum praedestinationis expressit in explanatione primi psalmi: « Qui autem non credit, inquit, jam judicatus est: jam enim praejudicatus ad poenam est. » Et post pauca: « Non resurgunt, inquit, impii in judicio, non resurgunt ut judicentur, qui jam judicati sunt. 257 Qui enim non credit in me, jam judicatus est. »
Item in Dialogo: « Aliud est caedere magistri et parentis affectu, aliud contra adversarios crudeli animo desaevire. Quam ob causam et in primo psalmo canit, quoniam non resurgunt impii in judicium: jam enim in judicium praejudicati sunt. » 119.0654D| Idem in explanatione Isaiae prophetae (cap. XXIV): « Pro dissipata terra LXX corruptum orbem interpretati sunt; et pro afflicta facie illius, id est terrae, iidem transtulerunt, et revelabit faciem ejus, ut procedant mortui de sepulcris suis; sive nudabit eam, ut omnia opera ejus proferantur in publicum, 119.0655A| et dispergantur habitatores in diversa loca, praemiis vel suppliciis destinati. »
Non contemnendus auditor ejusdem Hieronymi Philippus in expositione sententiae beati Job: Antequam dies ejus impleantur peribit (Job XV). Tunc dies, inquit, uniuscujusque impleri dicitur cum honorum hominum ac malorum retributio venerit. Hic ergo homo, sive diabolus, ante perspicuae sententiae diem quam ei Dominus in futuro judicio daturus est, praescitus in praedestinatione peribit, sicut et de incrudelis Propheta dicit: Non resurgent impii in judicio (Psal. I); vel Dominus ait in Evangelio: Qui autem non credit, jam judicatus est (Joan. III).
Sanctus papa Gregorius praedestinatos malos 119.0655B| pressiore adhuc verbo insinuat (lib. XXXIII, cap. 11). « Leviathan, inquit ille, qui cum membris suis aeternis est cruciatibus deputatus, et dolus in manu ejus dirigitur, et in collo ejus fortitudo demoratur, hoc quod temporaliter perversa contra bonos voluntate desiderat, perversiore facultate consummat, 258 ut tanto ei de adversitate in praesenti nihil obstet quanto ei in posterum de prosperitate nihil remanet. » Eadem tamen praedestinatio vel deputatio, quemadmodum sit intelligenda exponens in Moralibus: « Non quasi, inquit, crudelis suscitabo eum. Quis enim resistere potest vultui meo, et quis ante dedit mihi ut reddam ei? aperte insinuat. Non eum, inquit, quasi crudelis suscito, quia de ejus fortitudine et electos meos potenter eripio, et rursum 119.0655C| reprobos non injuste sed rationabiliter damno, id est, et eos quos benigne eligo eripere mirabiliter possum, et eos quos respuo non injuste derelinquo. » Et post aliquanta: « Miro modo, inquit, aequus omnibus Conditor et quosdam praeeligit et quosdam in suis reprobis moribus juste derelinquit. » Item in Moralibus exponens (Moral. lib. II, cap. 5): Si destruxerit, nemo est qui aedificet; si incluserit hominem, nullus est qui aperiat (Job XII). « Omnipotens, inquit, Deus humanum cor destruit cum relinquit, aedificat dum replet. Neque enim humanam mentem debeliando destruit, sed recedendo, quia ad perditionem suam sufficit sibi dimissa. » Item post aliquanta (cap. eod.): « Si inclusereit hominem, nullus est quia aperiat. Quia sicut nemo obsistit largitati 119.0655D| vocantis, ita nullus obviat justitiae relinquentis. Includere itaque Dei est, clausis non aperire. Unde et ad Moysem dicitur de Pharaone, ego obdurabo cor ejus. Obdurare quippe per justitiam dicitur quando cor reprobum per gratiam non emollit. »
Idem in explanatione evangelicae sententiae (homil. IV, in Evang.): In viam gentium ne abieritis (Matth. 10): « Subtili, ait, occultoque judicio a quorumdam auribus praedicatio 259 sancta subtrahitur, quia suscitari per gratiam non merentur. 119.0656A| Unde necesse est, fratres charissimi, ut in omne quod agimus, omnipotentis super nos Domini consilia occulta timeamus; ne, dum mens nostra exterius fusa a sua se voluntate non revocat, intus contra eam judex terribiliter adversa disponat. Quod bene Psalmista intuens ait: Venite et videte opera Domini, quam terribilis in consiliis super filios hominum (Psal. LXV). Vidit namque quod alius misericorditer vocatur, alius justitia exigente repellitur. Et quia alia parcendo Dominus, alia irascendo disponit, expavit quod penetrare non potuit, et quem non solum investigabilem in quibusdam suis sententiis, sed etiam inflexibilem vidit, terribilem in consiliis esse memoravit. » Beda, divinis litteris impense doctus, bonos malosque praedestinatos, 119.0656B| exponens illud Genesis: Surgite, egredimini de loco isto, quia delebit Dominus civitatem hanc, et visus est eis quasi ludens loqui (Gen. XIX), indubitanter asseruit. « Quod ostium, inquit, Lot obcluserunt angeli, ne vel ipsum vel aliquem de domo ipsius possent ad perdendum rapere Sodomitae, patenter insinuat quia nullum de electis Dei perditura est impietas et persecutio reproborum, dicente Domino de ovibus suis: Et ego vitam aeternam do iis, et non peribunt in aeternum, et non rapiet eos quisquam de manu mea (Joan. X). Quod item Lot, facultate ab angelis data, nullum de civibus perfidis, ne de suis quidem cognatis sive amicis, tamenetsi multum conatus, potuit ad salutem revocare, significat quod nullius labor hominis adnumerum 119.0656C| praedestinatorum qui ante constitutionem mundi 260 electi sunt a Domino, vel unam possit animam adjicere. Novit enim Deus qui sunt ejus. Verum etsi nostram fragilitatem qui ad electorum sortem pertinent latet, non tamen ab agenda cura nostrae salutis cessandum, nec ab instruendis proximis lingua est continenda; sed ad exemplum beati Lot et nobis caste vivendum, et errantium quoque correctioni officium pietatis impendendum. Constat enim quod etsi praedestinatos ad interitum salvare nequimus, nostrae tamen benignitatis, quam erga illorum salutem impendimus, mercedem non perdimus. »
Sanctus Fulgentius, Ruspensis provinciae Africanae episcopus (ut scribit Joannes Romanae Ecclesiae 119.0656D| diaconus), in libro ad Petrum de Regula verae fidei, de praedestinatis, hoc modo disseruit (de Fide ad Petr., c. 35): « Firmissime tene et nullatenus dubites omnes quos vasa misericordiae gratuita bonitate Deus facit ante constitutionem mundi in adoptionem filiorum Dei praedestinatos a Deo, neque perire posse aliquem eorum quos Deus praedestinavit ad regnum, nec quemquam eorum quos Deus non praedestinavit ad vitam ulla posse ratione salvari. Praedestinatio enim illa gratuitae donationis est praeparatio, 119.0657A| qua nos Apostolus ait praedestinatos in adoptionem filiorum Dei per Jesum Christum in ipsum. »
Item Fulgentius in libro ad Monimum (cap.. 5.) sensum beati Augustini de praedestinatis ad interitum his verbis expressit: « Nihil aliud, inquit, accipiendum existimo in illo sancti Augustini sermone, quod ad interitum quosdam praedestinatos firmat, nisi ad interitum supplicii, non delicti, neque ad malum quod injuste admittunt, sed ad cruciatum 261 quem justissime patientur; nec ad peccatum, quo primae resurrectionis beneficium aut non accipiunt aut amittunt, sed ad tormentum quod illis propria iniquitas male parit et aequitas divina bene retribuit; nec ad mortem animae primam, in qua nascuntur parvuli, vel in quam, sicut 119.0657B| beatus Jacobus dicit (Jac. I), concupiscentia sua abstracti et illecti recidunt criminosi; sed ad mortem secundam, quam necesse est patiantur, retribuente justissimo judice; seu qui ante perceptam gratiam baptismi discedunt de saeculo; sive qui in vacuum gratiam Dei recipientes, post acceptum baptismum usque in finem praesentis vitae malunt servi esse peccati, nec volunt, dum tempus est acceptabile, et dies salutis, converti a via sua mala ut vivant, et ignorantes quoniam benignitas Dei ad poenitentiam eos adducit, ipsi secundum duritiam suam et impoenitens cor thesaurizant sibi iram in die irae et revelationis justi judicii Dei. »
Item Joannes Ecclesiae Romanae diaconus praedestinatos malos sermonibus beati Augustini 119.0657C| expressit, volens ostendere quid significet illud Genesis (cap. I): Congregentur aquae quae sub coelo sunt in locum unum, et appareat arida: « Quid est, inquit, arida. In Ecclesia arida vocatur omnis anima sitiens Dominum. Segregatae sunt enim aquae, et apparuit arida. Mare hoc saeculum est, et aquae quae sunt amarae segregatae sunt, et congregatae in congregatione una, id est praedestinatae in unum finem, quo dirigit Deus omnipotens quos separat a sanctis. »
Isidorus episcopus in libro Sententiarum (lib. II, c. 6): « Gemina est, inquit, praedestinatio, sive electorum 262 ad requiem, sive reproborum ad mortem. » Hunc tamen quidam reprehendendum putant quod geminam, hoc est, duplicem praedestinationem 119.0658A| solus introduxerit, cum simplex Dei natura simplici, hoc est una praedestinatione secundum eos bonos malosque complexa sit. Qui si intueantur alios esse qui ad dexteram gratia statuuntur, alios qui ad sinistram justitia relinquuntur, tamenetsi sit, ut volunt, simplex praedestinatio, duplicem ejus non negabunt effectum, cum aliud sit debitam poenam lucre, aliud gratuitam gloriam reportare. Nec docto viro verbi calumniam ulterius nisi contentione impudentissima commovebunt. A qua tamen ut tandem aliquando conquiescant, et docturi prius ad doctores accedant docendi, non judicaturi; recenseant sententiam Dei ad beatum Job: Nunquid nosti, inquit, ordinem coeli, et pones rationem ejus in terra? (Job XXXVIII.) et beatum Gregorium 119.0658B| et summe doctum et mire facundum in ejus explanatione praedestinationes plurali numero posuisse invenient (Moral. lib. XXX, cap. 18). « Ordinem, inquit ,coeli nosse, est supernarum dispositionum occultas praedestinationes videre; rationem vero ejus in terra ponere, est ante humana corda talium secretorum causas aperire. »
De libero Arbitrio beatus Augustinus in libro ad Laurentium quid sentiendum his verbis ostendit. Libero arbitrio male utens homo et se perdidit et ipsum. Sicut enim qui se occidit, utique vivendo se occidit, sed se occidendo non vivit, nec se ipsum poterit resuscitare cum occiderit, ita cum libero peccaret arbitrio, victore peccato amissum est et liberum arbitrium. A quo enim quis devictus est, huic 119.0658C| et servus addictus est. 263 Petri certe apostoli est ista sententia: quae cum vera sit, qualis, quaeso, potest servi addicti esse libertas, nisi quando eum peccare delectat? Liberaliter enim servit qui sui domini voluntatem libenter facit, ac per hoc ad peccandum liber est qui peccati servus est. Unde ad juste faciendum liber non erit, nisi a peccato liberatus, esse justitiae coeperit servus. Ipsa est vera libertas propter recti facti licentiam, simul et pia servitus propter praecepti obedientiam. Sed ad bene faciendum ista libertas unde erit homini addicto et vendito, nisi eum redimat cujus illa vox est: Si vos Filius liberaverit, tunc vere liberi eritis? (Joan. VIII.) Quod antequam fieri in homine incipiat, quomodo quisquam de libero arbitrio 119.0659A| in bono gloriatur opere, qui nondum est liber ad operandum bene? (cap. 31.) Nisi se vana superbia inflatus extollat, quam cohibet Apostolus dicens: Gratia salvi facti estis per fidem (Ephes. II); et ne ipsam sibi saltem fidem sic arrogarent ut non intelligerent divinitus esse donatam, sicut idem Apostolus alio loco se dicit ut fidelis esset misericordiam consecutum, hic quoque adjunxit atque ait, et hoc non ex vobis, sed Dei donum est (I Cor. VII), non ex operibus, ne forte quis extollatur. Et ne putarentur fidelibus bona opera defutura, rursus adjecit: Ipsius enim sumus figmentum, creati in Christo Jesu in operibus bonis, quae praeparavit Deus, ut in illis ambulemus (Ephes. II). Tunc ergo efficimur vere liberi, cum Deus nos fingit, id est format et creat, non ut 119.0659B| homines, quod jam fecit, sed ut boni homines simus, quod nunc gratia sua facit, ut simus in Christo Jesu nova creatura, secundum quod dictum est: Cor mundum crea in me, Deus (Psal. L). Neque enim cor ejus, 264 quantum pertinet ad naturam cordis humani, non jam creaverat Deus (cap. 22). Item ne quisquam, etsi non de operibus, de ipso glorietur libero voluntatis arbitrio, tanquam ab ipso incipiat meritum, cui tanquam debitum reddatur praemium bene operandi ipsa libertas, audiat eumdem gratiae praeconem dicentem: Deus enim est qui operatur in vobis et velle et operari pro bona voluntate (Philipp. II), et alio loco: Igitur non volentis, neque currentis, sed miserentis est Dei (Rom. IX), cum procul dubio, si homo ejus aetatis est ut ratione jam utatur, non possit 119.0659C| credere, sperare, diligere, nisi velit, nec pervenire ad palmam supernae vocationis Dei, nisi voluntate cucurrerit. Quomodo ergo non volentis, neque currentis, nisi quia et ipsa voluntas, sicut scriptum est, a Deo praeparatur?
Item in libro de Correptione et Gratia (cap. 1): « Liberum, inquit, arbitrium et ad malum et ad bonum faciendum confitendum est nos habere. Sed in malo faciendo liber est quisque justitiae servusque peccati; in bono autem liber esse nullus potest, nisi fuerit liberatus ab eo qui dixit: Si vos Filius liberaverit, tunc vere liberi eritis (Joan. VIII). Nec ita ut cum quisque fuerit a peccati damnatione liberatus, jam non indigeat sui liberatoris auxilio; sed ita potius ut ab illo audiens, sine me nihil potestis facere 119.0659D| (Joan. XV), dicat ei et ipse: Adjutor meus es, ne derelinquas me (Psal. XXVI). » Item post multa: « Liberum, inquit, arbitrium ad malum sufficit, ad bonum autem parvum est, nisi adjuvetur ab omnipotente bono. » Item in libro de Dono perseverantiae (cap. 7): « Qui non infertur in tentationem, non discedit a Deo: non est hoc omnino in viribus liberi arbitrii, quales nunc sunt, peccato resistere, quod tamen fuerat in homine antequam caderet. »
265 Idem auctor in memorato opere contra Julianum. « Hominis, inquit, liberum arbitrium congenitum, et omnino inamissibile, illud est quo beati esse omnes volunt, etiam ii qui ea nolunt quae ad beatitudinem ducunt. » Item post multa: « Quid sic 119.0660A| fugit natura ut miseriam? quid sic appetit ut beatitudinem? Denique liberum arbitrium quod de hac re habemus ita nobis naturaliter insitum est ut nulla miseria nobis possit auferri, quod miseri esse nolumus, et volumus beati, usque adeo ut etiam ipsi qui male vivendo sunt miseri, male vivere quidem velint, nolint tamen esse miseri, sed beati. Hoc est illud arbitrium in nostris mentibus immobiliter fixum, non quo bene agere volumus (nam id humana iniquitate potuimus amittere, et gratia possumus divina recipere), sed liberum arbitrium, quo beati esse volumus, et miseri nolumus, nec miseri possunt amittere, nec beati. » Item post pauca: « Hoc liberum arbitrium adjuvatur per Dei gratiam, ut quod naturaliter volumus, hoc est: beate vivere, bene vivendo 119.0660B| habere possimus. » Quod reatus peccati regeneratione, hoc est, baptismate solvatur, conflictus autem ejus adhuc maneat, in eodem opere memoratus auctor expressit: « Quid litigas, inquit, de concupiscentia litigante, hoc est, de lege in membris repugnante legi mentis? Lex peccati dicitur, quia suadet peccata, atque, ut ita dixerim, jubet, et si ei mente serviatur, sine excusatione peccatur. Peccatum dicitur ipsa concupiscentia, quia peccato facta est, appetitque peccare. Reatus ejus regeneratione solutus est, conflictus ejus ad agonem relictus est. Malum ejus clarum est. Non viribus nostrae voluntatis, 266 ut putas, huic obsistimus, nisi divinitus adjuvemur. Debellandum hoc malum est, non negandum; vincendum est, non differendum. » Item post rerum 119.0660C| aliarum amplissimam disputationem: « Tam, inquit, malignum est hoc saeculum ut nisi exitum hinc fuerit, promissa requies nobis adesse non possit. Quamvis per praevaricationem primi hominis labor posteris ejus advenerit, tamen etiam reatu praevaricationis illius quem traximus jam soluto, ut fidei exerceatur examen, labor remanet ad certamen. Oportet enim nos certare cum vitiis et in ipso certamine laborare donec donetur nobis adversarium non habere. Quapropter ut boni praeliatores perducantur ad praemia, supplicia vertuntur in praelia. Parvulorum quoque soluto reatu originaliter, propterea labores manent, quamvis ex ipso reatu doceantur exorti, quia etiam sic Deo placuit fidem probare majorum. A quibus enim offeruntur ut regenerentur, qualis et 119.0660D| quanta fides esset rerum invisibilium, si visibilis remuneratio continuo sequeretur, ac non potius, dilata requie quae promittitur, ageretur fidei negotium cum corde, non cum oculis, ac sic futurum saeculum, ubi nulli labores erunt, quod nondum videtur, et crederetur sincerius et desiderabilius quaereretur; ac per hoc Deus labores nostros, id est poenas nostras ad utilitates nostras mirabili benignitate convertit. » Item in eodem opere: « Quoniam post pristinam ruinam, inquit, tam gravem ut in hujus mortalitatis miseriam caderemus, prius Deus nos certare voluit, donans nobis ut ejus agamur Spiritu, et mortificemus opera carnis, atque ipso dante victoriam per Dominum nostrum Jesum 267 Christum in aeterna 119.0661A| cum illo postea pace regnemus, profecto nisi Deus adsit, nemo est idoneus certare cum vitiis, ne sine certamine pertrahatur ab eis, aut ne jam certans in ipsa eorum conflictatione vincatur. Ideo in hoc agone magis nos Deus voluit orationibus certare quam viribus, quia et ipsas vires, quantas hic habere nos competit, ipse subministrat certantibus quem rogamus. Si ergo ii quorum contra carnem jam spiritus concupiscit ad singulos actus indigent Dei gratia ne vincantur, qualem libertatem voluntatis habere possunt qui nondum de potestate eruti tenebrarum, dominante iniquitate, nec certare coeperunt, aut si certare voluerunt, nondum liberatae voluntatis servitute vincuntur? » Item in libro Retractationum priore: « Perfectio, inquit, boni est ut nec ipsa concupiscentia peccati sit in homine; cui quidem, quando bene 119.0661B| vivitur, non consentit voluntas; verumtamen non perficit bonum, quia inest adhuc concupiscentia, cui repugnat voluntas. Cujus concupiscentiae reatus in baptismate solvitur, sed infirmitas manet, cui, donec sanetur, omnis fidelis qui bene proficit studiosissime reluctatur. »
Alterum lumen tractatorum Hieronymus in Dialogo: « Non ideo, inquit, peccavit Adam quia Deus hoc futurum noverat, sed praescivit Deus quasi Deus quod ille erat propria voluntate facturus. » Item post aliquanta: « Dominus inquit ad discipulos: Ego sum vitis, vos rami; qui manet in me, et ego in eo, iste afferet fructum multum, quia sine me nihil potestis facere (Joan. XV). Sicut rami et folia vitium 119.0661C| illico contabescunt cum fuerint a matrice praecisa, ita omnis hominum fortitudo 268 marcessit et deperit, si a Dei auxilio deseratur. Nemo, inquit, potest venire ad me nisi Pater, qui misit me, traxerit eum (Joan. VI). Quando dicit, nemo potest venire ad me, frangit superbientem arbitrii libertatem, quod etiamsi velit ad Christum pergere, nisi fiat illud quod sequitur, Pater meus coelestis traxerit eum, ne quidquam cupiat, frustra nitatur. Simul et hoc animadvertendum quod qui trahitur, non sponte currit, sed aut retractans, aut tardus, aut invitus adducitur. Qui non potest suis viribus et labore venire ad Jesum, quomodo potest omnia simul peccata vitare, et vitare in perpetuum? »
Coelestinus etiam papa, magnis annumerandus 119.0661D| doctoribus, de libero arbitrio, ut tantum pontificem 119.0662A| decuit, universos instituit. Ex ejus decretis verba haec sunt (cap. 3): « In praevaricatione, inquit, Adae, omnes homines naturalem possibilitatem et innocentiam perdidisse clarum est, et neminem de profundo illius ruinae posse consurgere nisi eum gratia miserentis Dei erexerit. » Item (cap. 6): « Neminem etiam, inquit, baptismatis gratia renovatum idoneum esse ad superandas diaboli insidias et ad vincendas carnis concupiscentias, nisi per quotidianum adjutorium Dei perseverantiam bonae conversationis acceperit. » Item (cap. 7): quod nemo nisi per Christum libero bene utatur arbitrio, hinc et Innocentium papam adhibet testem posita ejus sententia ( Innocentius in epist. ad Milevitanum concilium ): « Adverte tandem, o pravissimarum mentium perversa 119.0662B| versa doctrina, quod primum hominem ita libertas ipsa decepit ut dum indulgentius frenis ejus utitur, in praevaricationem praesumptione conciderit. Nec ex hac potuit erui, nisi ei providentia regenerationis statum pristinae libertatis 269 Christi Domini reformasset adventus. » Item Coelestinus (Post epist. 3 Coelestini, cap. 8), « quod omnia studia et omnia opera ac merita sanctorum ad Dei gloriam laudemque referenda sunt, quia nemo ei aliunde placet nisi ex eo quod ipse donaverit (cap. 9). » Item: « quod ita Deus in cordibus hominum atque in ipso libero operetur arbitrio ut sancta cogitatio, pium consilium, omnisque motus bonae voluntatis ex Deo sit, quia non nisi per illum aliquid boni possumus, sine quo nihil possumus. » Item (cap. 10): « Quisquis dixerit, 119.0662C| ideo nobis gratiam justificationis dari, ut quod facere jubemur per liberum arbitrium, facilius possimus implere per gratiam, tanquam etsi gratia non daretur, non quidem facile, sed tamen possemus etiam sine illa implere divina mandata, anathema sit. De fructibus enim mandatorum Dominus loquebatur, ubi non ait, sine me difficilius potestis, sed, sine me nihil potestis facere. »
Sanctus quoque papa Gregorius, bonis omnibus Latini sermonis capacibus suaeque doctrinae pie studiosis plurimum collaturus, humani arbitrii proprietatem subtiliter ac suavitate solita homilia nona in Ezechielem expressit: « Audivi, inquit, vocem sequentis, et dixit ad me: Fili hominis, sta super pedes tuos, et loquar tecum (Ezech. II). Ubi adhuc subditur, 119.0662D| et ingressus est in me Spiritus postquam locutus est 119.0663A| mihi, et statuit me super pedes meos. Ecce divina vox jacenti prophetae jussit ut surgere!. Sed surgere omnino non posset, nisi in hunc omnipotentis Dei spiritus intrasset, quia ex omnipotentis Dei gratia ad bona opera conari quidem possumus, sed haec implere non possumus, si ipse non adjuvat qui jubet. Sic 270 Paulus cum discipulos admoneret dicens: Cum metu et tremore vestram ipsorum salutem operamini (Philip. II), illico quis in eis haec ipsa bona operaretur adjunxit dicens: Deus est enim qui operatur in vobis et velle et perficere pro bona voluntate. Hinc est quod ipsa Veritas discipulis dicit: Sine me nihil potestis facere (Joan. XV). Sed in his considerandum est quia si bono nostra sic omnipotentis Dei dona sunt ut in eis aliquid nostrum non sit, cur nos 119.0663B| quasi pro meritis aeternam retributionem quaerimus? Si autem ita nostra sunt ut dona Dei omnipotentis non sint, cur ex eis omnipotenti Deo gratias agimus? Sed sciendum est quod mala nostra solummodo nostra sunt, bona autem nostra et omnipotentis Dei sunt et nostra: quia ipse aspirando nos praevenit ut velimus, qui adjuvando subsequitur ne inaniter velimus, sed possimus implere quae voluimus. Praeveniente ergo gratia, et bona voluntate subsequente, hoc quod omnipotentis Dei donum est, fit meritum nostrum: quod bene Paulus brevi sententia explicat, dicens: Plus illis omnibus laboravi (I Cor. XV): qui ne suae videretur virtuti tribuisse, adjunxit; non autem ego, sed gratia Dei mecum. Quia enim coelesti dono praeventus est, quasi alienum se 119.0663C| a bono suo opere agnovit, dicens: Non autem ego; sed quia praeveniens gratia liberum in eo arbitrium fecerat in bono, quo libero arbitrio eamdem gratiam est subsecutus in opere, adjunxit: Sed gratia Dei mecum; ac si diceret: In bono opere laboravi, non ego, sed et ego. In eo autem quod solo Domini dono praeventus sum, non ego; in eo enim quod donum voluntate subsecutus sum, et ego. » Pro quibus effusus sit et quos redemerit sanguis Domini 271 sanctus Augustinus in libro ad Laurentium his verbis declarat (In Enchiridio, cap. 61): « Haec quae in sanctis angelis et virtutibus Dei est Ecclesia, tunc nobis sicuti est innotescet cum ei conjuncti fuerimus in finem ad simul habendam beatitudinem sempiternam. Ista vero quae ab illa peregrinatur in terris 119.0663D| eo nobis est notior quo in illa sumus, et quia hominum est, quod et nos sumus. Haec sanguine Mediatoris nullum habentis peccatum ab omni est redempta peccato. Ejus vox est: Si Deus pro nobis, 119.0664A| quis contra nos? qui Filio proprio non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit eum (Rom. VIII). » In Ecclesia enim, quae sanguine Mediatoris nullum habentis peccatum ab omni est redempta peccato, intelligit esse omnes qui apostolico testimonio comprehunduntur, quod est pro nobis omnibus tradidit eum.
Item idem auctor in opere memorato contra Julianum: « Redimuntur, inquit, quicunque redimuntur ab eo qui venit quaerere quod perierat; qui et antequam veniret in carne, per ipsam fidem redemit, qua credebatur esse venturus. Redimuntur autem in libertatem beatitudinis sempiternam, ubi peccato jam servire non possint. » Et manifestissime explanans populo sancti Evangelii locum 119.0664B| secundum Joannem: Vos non creditis quia non estis ex ovibus meis (Joan. X): « Quomodo, ait, istis dixit, non estis ex ovibus meis? quia videbat eos ad sempiternum interitum praedestinatos, non ad vitam aeternam sui sanguinis pretio comparatos. »
Item ad Pollentium libro priore: « Sicut omnis, inquit, qui Christi sanguine redemptus est homo est, non tamen omnis qui homo est etiam sanguine Christi redemptus est, ita omne quod licet 272 non expedit, nec tamen omne quod non expedit etiam non licet. » Beatus quoque Hieronymus Commentario in Matthaeum se idem sentire manifestat his verbis: « Sicut filius hominis non venit ministrari, sed ministrare (Matth. XX). » Nota quod crebro diximus eum qui ministret filium appellare hominis 119.0664C| et dare animam suam redemptionem pro multis, quando formam servi accepit ut pro mundo sanguinem funderet. Et non dixit, dare animam suam redemptionem pro omnibus, sed pro multis, id est pro his qui credere voluerint. Quod cautissime doctor celeberrimus vidit de qualibuscunque fidelibus intelligendum, propter illud: Peribit in tua scientia frater, propter quem Christus mortuus est, propter illud etiam: Quicunque baptizati sumus in Christo Jesu, in morte ipsius baptizati sumus (I Cor. III). Necnon et propter illud: Quanto magis putatis deteriora mereri supplicia qui filium Dei conculcaverit, et sanguinem Testamenti pollutum duxerit in quo sanctificatus est? (Hebr. X.) Et quaecunque similia scrutatores pii valent in divinis eloquiis invenire. Sensum 119.0664D| Hieronymi Beda in explanatione Marci verbis ipsius ponit: « Nam et Filius hominis non venit ut ministraretur ei, sed ut ministraret. Nota, inquit, quod crebro diximus eum qui ministraret filium 119.0665A| appellari hominis et dare animam suam redemptionem pro multis, quando formam servi accepit, ut pro mundo sanguinem funderet. Et non dixit, dare animam suam redemptionem pro omnibus, sed pro multis, id est, pro his qui credere voluerint. » Item Hieronymus edisserens illud psalmi (XLIII): Vendidisti populum tuum sine pretio: « Usque nunc, inquit, de se locuti 273 sunt martyres, nunc de Judaeorum populo dicunt, quibus dictum est: In peccatis vestris venditi estis; et ideo sine pretio, quia non est effusus Agni sanguis pro eis. »
Sanctus Gregorius papa in Moralibus (Lib. IV, c. 11), exponens locum illum, non computetur in diebus anni (Job XIII), eumdem sensum asserit his verbis. « Annum praedicationem supernae gratiae non inconvenienter 119.0665B| accipimus: quia sicut in anno congestis diebus tempus perficitur, ita in superna gratia virtutum multiplex vita completur. Potest per annum etiam multitudo intelligi redemptorum: quia sicut ex dierum multitudine annus ducitur, ita ex collectione bonorum omnium illa electorum innumerabilis universitas expletur. »
Nec mirandum duo clarissima lumina doctorum, beatum Augustinum et Hieronymum, et post illos Gregorium et Bedam, in hoc sensu inveniri, cum eorum doctrina ex evangelica pendeat auctoritate. In qua quidem apud Matthaeum sic invenitur: Bibite ex hoc omnes. Hic est enim sanguis meus Novi Testamenti, qui pro multis effundetur in remissionem peccatorum (Matth. XXVI). Apud Marcum autem: 119.0665C| Hic est sanguis meus Novi Testamenti, qui pro multis fundetur (Marc. XIV). Apud Lucam vero: Hic est calix Novum Testamentum in sanguine meo, qui pro vobis fundetur. Unde concordantes Lucae, cum rem divinam agimus, in prece, hic est calix sanguinis mei Novi et aeterni Testamenti mysterium fidei qui pro vobis, concinentes autem Matthaeo et Marco addimus, pro multis effundetur in remissionem peccatorum. 119.0666A| Joannes tamen Constantinopolitanus episcopus explanans locum illum Epistolae ad Hebraeos (Hebr. II), qualiter gratia Dei pro 274 omnibus gustaverit mortem: « Non pro fidelibus tantum, inquit, sed pro mundo universo, et ipse quidem pro omnibus mortuus est. Quid autem si non omnes credunt? Ille quod suum erat implevit. » Verum hanc intelligentiam divinis non roboravit eloquiis. Faustus etiam quidam, ex abbate Lerinensi Regensis Galliae episcopus, de his rebus, hoc est de praedestinatione et libero arbitrio et sanguinis Christi redemptione, longe diversa superioribus praecellentissimis auctoribus scripsit. Sed intelligentius inspecta divinorum eloquiorum integritas errandi occasionem penitus abstulit, et reverentissimus papa 119.0666B| Gelasius cum septuaginta episcopis viris eruditissimis statuens qui scriptores essent vel non essent recipiendi, post approbationem Augustini et amplissimas laudes Hieronymi, memoratum Faustum ab auctoritate his verbis removit: Opuscula Fausti Regensis Galli apocrypha. Nos igitur incorruptum sanctarum Scripturarum sequentes intellectum, et apostolicae sedis gravitatem suspicientes, quid aliud dicamus nisi: Taceat Faustus et similiter sentientes; loquantur cum suis consortibus Hieronymus et Augustinus. Scilicet illius proverbii recordantes: Conticescant ranae dum coelum tonat. Atque ut hunc nostrum laborem fructuosum caeteris relinquamus illud semper memoria tenendum de reprobis monemus: Qui elongant se a te, peribunt; de electis 119.0666C| vero: In omni gente qui timet Deum, et facit voluntatem ejus, acceptus est illi. Et ut ab illis Dei gratia separati, istis eadem Dei gratia sociemur, assiduis precibus communiter implorandum. Nam qui parvulis regeneratis, moxque vita excedentibus, ineffabili pietate beatitudinem largitur, etiam eorum saluti benigne prospexit quibus perfecte in se sperare donavit.