Migne Patrologia Latina Tomus 121
Carmina
Carmina (Paulus Alvarus Cordubensis), J. P. Migne 121.0564C
I. CARMEN PHILOMELAE.
121.0555C|
Vox, Philomela, tua metrorum carmina vincit,
Et superat miris flamina magna modis.
Vox, Philomela, tua dulcis super organa pergit,
Cantica nam suave fulgide magna ca . . .
Vox, Philomela, tua superat sic gutture musas,
Ut citharas vincat sibila ter . . . .
Sicque lyras dulces chordarum pollice ductus
Excellis mulcens corda fovens hominum.
Cedat omni . . . . tibi vox quoque garrula cedat:
Judice me carmen fulgeat omne tuum.
Nulla certe tibi aequiter nunc cantibus ales
. . . . hominum voce feras . . . . . .
Dic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blande . . . . . . . .
121.0555D| Et . . . . . . funde solite gutture saepe melos.
Porri . . . . dulces sonum gaudenti pectore plectrunt
Et dulce . . . . . . . . . . . . . . . . clange sonans.
Cloria . . . . . . . . . . . . . . . . . . per saecula Christo.
Qui nobis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tanta dedit.
ITEM ALIUD PHILOMELAICUM CARMEN EJUSDEM.
121.0556C|
Dic dic . . . . . . . . . . . . . . . mihi gutture can . . . . .
Carmina laete tua rudi crispare susurro,
Et laudes metricas excita, quaeso, tibi.
Cantibus ecce tuis responsa poetica currunt,
Et certant vario se superare pede.
Excute pennigera, exalta sic carmina voce:
Nolo timere velis, nolo tacere velis.
Cedat omnigena, cedat vox garrula cedat,
Judice me cedant omnia flabra tibi.
Perstrepe plumigera vincens sic facta priorum,
Ut nostra pariter tuque nova superes.
Gloria magna Deo nostro, qui sede perenni.
Regnat perpetue, nos pie, juste fovens.
DISTICHA DE GALLO.
121.0556D|
Gallus se excutiens pennis, et voce resultat,
Dulcisone crispans gutture pulchre sonans.
121.0557A| Hic repetit altas nocturno tempore voces,
Et luce praevia carmina plura canit.
Hic laudes Domino pandit per hora dierum:
Excitat et pigros saepius hic recinens.
III. VERSUS ALII. ( Illa folii pars, quam disruptam diximus, octo primos versus abstulerat. Sequentis folii hoc fuit initium. [MOR.] )
Sicque pavus varie pavescens voce resultat
Qui pennis rutilat fulvis et murice sicli.
Specie formosa viget qui pulchre venustus
Cantibus applaudit gemmato sidere pinctus,
Cum teretes vibrat, mire dum explicat alas,
Ac solis instar cauda dum pansa refulget,
Et peltes clarent lunato sidere densi.
121.0557B| Dum vertit terra pulcher placideque decorus,
Aut crispas relevat pandens per ordine rotas,
Lumine milleno splendunt hinc inde serene,
Dum reboans melodum concentu plume volucres
Despicit, et replicat crebro iterando camoenas.
Ergo vos cygni, lautique decore pavones
Cum suavi mea cum Philomela ducite carmen,
Et pedibus metricis rithmi contemnite monstra
Quae segnis errans fluxus sic rancide sanans
Devio mugitu pangit ut cantica turpet
Ecclesiae, plebibus quae semper fulgida claret.
IV. VERSUS LAUDIS, VEL PRECIS.
O pietate bonus opifex, fulgore decorus,
121.0557C| Rex saeculorum fortis, qui clare serenus,
Aeterne regnans magna ditione potestas
Pulchrifice radians toto per mundo refulgis,
Qui mare, qui terras, coelumque, et tartara tendis,
Et virtute vigens signas et cludis abyssos,
Quem respecta tremit, quaeque pietate gubernas
Temperas, et rabidas frenans virtute procellas.
Tu. . . . . . . Dominus coeli qui regna potestas,
Et vultu placido tempestatesque serenas,
Tartareas terras dissolvis luce tenebras,
Infantum linguas reddis qui pulchre solutas,
Et juste regis pariter quaeque regna decoras.
Tu nostras rector terge sanctissime culpas,
Et clemens voces has nunc tibi reddito dignas.
V. ITEM VERSUS.
121.0557D|
Lumine candoris clarent hic lilia coeli,
Fulve rosae florens imitant hic purpura terrae,
Et violae pariter stellarum vice coruscant,
Dum vario redolent pariter unitae colore
Albeolae retinent ceu unio lilia conchis,
Instar et gypsae complectens colla puellae
Lactea, dum pingunt bilbant fulgentem selenci
121.0558A| Igneus flammis miris carbunculus ardens,
Atque colore poli pollensque lapillus acquescens,
Sic pretiose vigens adstat aliosque virescens
Qui celse pulchrum reddunt per colla celidrum,
Atque decora rosa flabescit more topazon,
Et theretes vibrant auro crispose violae
Gemmatae lapidum colla, sic florea campi
Resplendunt rutilo gemmae quae quaestu superbo
Emptae manent pretioso nimis sic munere macte.
Sed simili pollent gratis vibranti decore.
Dum mixte florent, redolent, candentque, rubentque
Quadratum apice mundum millene venustat.
VI. INCIPIUNT VERSUS EPHEMERIDES AEGRITUDINIS PROPRIAE Praefatio precis.
121.0558B|
Tu, Christe Domine rerum, quem lingua celebrat,
Quemque tremet mundus, quem clare regna praeconant,
Cui coelum, tellus, maria, vel tartara servit:
Cui sol, luna, dies, famulant, cui omnes abyssi,
Angelica cui turba virtute beata
Laudibus obsequium solvit fulgenti decore,
Quem virtus omnis concentus laudat, et omnis
Sidera, vel quidquid centri convexa tenetur,
Quem lux, aura, dies, recinet, vel aestus et ignis,
Flumina, nix, glacies, ventus, et unda resonat,
Omnigena rerum Dominum prex digna venerat.
Tu misero clemens metricas resolve camenas,
Carmine ut pulchro valeat concinere laudes,
121.0558C| Et proprias versu clades his texat amaras.
Quas merito patiens subjectum morte sepulcri
Tu pietate Deus revocas ad limina vitae.
Nunc famulo largum plangendi carmine fletum
Confer, et Christe nostras dissolve tenebras,
Et lucide vigida servi sic pectora forma,
Ut digne cantum reddat hymnifere pulchrum,
Quo deleas sancte placide quas perfide culpas
Traximus errantes per deviam neque viantes.
Sic ego primorum sectas iterando malorum,
Nunc nexu justo vinctus sub clade reorum.
Sed misero veniam tollit cui culpa, coronam
Gratia Christe tua tribuat, quem restis reati
A patribus tenxa vinxit nec fletu resulta.
VII. ITEM LAMENTUM METRICUM PROPRIUM.
121.0558D|
Alvarus, o lector, longe per tempore pangit,
Et lingua resonans tecum post facta resurgit
In auras solutus vel certe pulvere mersus,
Versus in cinere, metrice sed ecce reboat.
Tu, lector, relegens redde nunc praemia vocis,
Et lacrymas Domino fundens haec cantu resulta.
121.0559A| Cunctipotens Genitor rerum cui gloria cedet,
Quemque poli laudant, famulant cui omnes abyssi,
Cui sol, luna, dies, tellus, et tartara servent,
Quem dulces volucres laudant, cum carmina pipant,
Quem murmur resonat undose margine turgens,
Et maris alta procella tonans quem cana celebrat,
Omnigena rerum sensu quem rota praeconat,
Alvarum solita semper pietate guberna:
Hunc gratia relevet quem nugis noxia curbat:
Sic te post fata sanctorum vere serena
Prex merito digna magnorum sorte coronet.
En ego sum, fateor, qui dudum forte vigebam
Vitalem ducens, reddens ex corpore flatum:
Sed cinis in cinerem veloci fine recessit,
Vermibus pastu cedens, vel vento rejectus
121.0559B| In nihilum rediens iterum me posse reverti
Ex nihilo virtute Dei quandoque refingi.
Te rogo nunc recole fragilis sic sorte revinctum,
Et nostri consors anima fugiente dolores
Has umbras locorum quandoque corde fruere:
Nam fui quod tu vigens hodie nunc ore refulgis
Audacter fragili confidens gestu virenti
Erecta cervice tonans, et voce superba
Usurpans vetita magno cum crimine vivens
Sed pietate Dei nunquam per devia tractus.
A sancta fidei norma vel mente recessi.
Ipsius fidei merito credo me forte beari,
Si pietate tua merear cum fletu juvari,
Nam quod ego tu eris post atra funera mortis.
Ergo age, rumpe moras, et nostro fine quiesce.
VIII. VERSUS IN BIBLIOTHECA LEOVEGILDI, EJUSDEM ALVARI.
121.0559C|
Sunt hic plura sacra, sunt vero dogmate clara,
Quae Deitatis ope fulgent per cardina mundi.
Hic nova cum vetera pariter sunt clare decora
Aurea dicta Dei summi prudentia Patris,
Quae totus celebrat quadrato vertice mundus.
Principium libri Genesis primordia pandit
Mundi, qui rerum naturas certe revelat.
Exodus Aegypto populum per brachio ducit.
Tertius Leviticus ornat insigne camillas.
Quartus habet Numerus numerorum nomine pollens:
Et legem repetit concludens schemata Pentus.
Heros Navegius figurata nomine Hiesus.
Inde liber sequitur Judicum gesta retegens:
121.0559D| Ruth quoque, quem Regum sequitant Samuelque, Malacim,
Quatuor pandunt gesta cum ordine rerum.
Jungitur his vatum praecelsa famina verbi
Esaias proto revoat, consorsque secundus
Jeremias surgit lacrymose, piusque propheta
121.0560A| Ezechiel, tectus capite vel fine seclusus
Hose, Johel, Amos, Abdias, naufragus Jonas,
Michaeasque, Naum, Ambacuc, Soffoniasque,
Aggaeus hinc clangit, Zacharias namque resonat,
Malachias finem complectit termine verbi.
Esais vatum primus quam maxime celsus,
Uberius retonat Xpi mysteria clarus.
Hic alter lacrymis sancta sic zelo fidei
Jeremias deflet, aliud quo versu figuret
Ezechiel nube clusus, vel sensu remotus,
Non patule parva propria, sed magna revelat.
Hinc Daniel lapidem praeconat qui regna retundit,
Adventum Christi numeris annisque revolvit.
Conticui verbis alii, sed sensus honori
Job quoque hinc opere claret, et vita coruscat.
121.0560B| Et dulcis dulcem metricat sic dulciter David.
Idida qui signat Christum nunc ipse Salomon,
Cujus tres libri mire sic mystice fulgent,
Ut logice, fistice, revelent, vel ethice, causas.
Ordine hic Daniel recto post tramite venit,
Quem bini dierum verba, biblique corusci
Consequitant Hesdras pulchre legemque reformans.
Hinc Ester pulchra: post quam Sapientia floret;
Ecclesiasticus laudes patrumque celebrat.
Post quos Tobias claret; Judidque subinde
Armifera gemini gesta sic Machabaeorum.
Haec sunt antiqua sacra, nunc mystica divi
Dona Dei populo prisco sub signo reclusa,
Quae reserata tenent magno per lumine servi
Excelsi Domini Xhristi qui nomine gaudent.
121.0560C| Sanctorum sancta nitar nunc versu retexi
Quem paradisigeno currunt ex gurgite quadro
Matthaeus, Marcus, Lucas, quartusque Joannes.
Qui hominis, leonis, vitulique, aquilaeque figurae
Quadrifido mundo praeconant Christumque Deumque.
Matthaeus hominis facie specieque refulgit:
Et fremitum reddet Marcus sic ore leonis:
Lucas ut taurus magno cum murmure bombat,
Et pernix aquila scandet super aethera Joannes.
Est homo nam Christus natus ex Virgine pulcher:
Est vitulus passus sacrata victima Patris:
Est leo, dum fortis regna frangit, regesque potentes:
Est aquila coelum scandens thronumque tonantis.
Post quos bis septem Pauli sic bibli coruscant,
Quos iterum sequitant numero catholici septem.
121.0560D| Hic lepide Jacobus resonat, Petrusque gemellos;
Tres celsos Joannes habet, hinc paginae Judae,
Hinc et apostolicus Actus, textosque decoros,
Qui retonat merito concludit altere florens
Vissio Joannis parva, sed tensa figuris.
Hic alpha recinens primum signatque supremum
121.0561A| ω quem Graece vocat Dominum Regemque Deumque
Alpha et ω clare Deum hominem unumque serene
Explicans vivum semper per saecula saecli.
Haec sunt sacra Dei donaque flore perenni
Fulgentque aeterno semper ut lumina coeli.
Haec pulchre gemmae rutilat plus sole corusce
Lumine dum mentes renovant, vel tetra revincunt.
Haec retinent claves centri, vel praemia pandunt:
Haec paradisigena recreant florigera prati.
Mystice hic claret quidquid sub littera pallet,
Storia simplex comit quos ethica format.
Hic potum dulcem bibit qui suavia sumit:
Hic cibus satiat corda pastuque refovet:
Haec sunt clara Dei mundi qui certe tenebras.
Vibranti radio vicunt, et fulva serenant.
121.0561B| Lex pretiosa nitet miro candore nivescens
Lucidior sole fulgenti murice cicli.
Cuncta simul quidquid mundana fingitur arte
Haec superant merito quo coelo culmine venit,
Inlustrat pietate Dei quos fusca tenebrat.
Hic textus uno milleno tramite pollet,
Explicat et verbis planis magnaque revelat.
Sic placide currit unda, ut alta figuret:
Sic alte resonat breviter, ut parva revisat:
Obscura sapiens centena sensu requirit,
Aperta simplex ambit mentique recondit.
Haec doctrina potens ceneri splendore coruscat
Turgens cui cedit illa quae torque tumescit
Milleno pollet dono qui zelo fidei
Clara poli releget castus, justusque, piusque.
121.0561C| At quisquis hirsus caecus haec mente resolvit,
Milleno tetro fuscatur sensu retortus.
Lex fidei fideli currit semperque fidelis
Quam perverse viat perversus corde rebellis.
Unio ut conclis claret, candetque, nivetque,
Sicque Deus Christus pollet sub littera tectus
Ipse Jacintus adest undose nobis aquescens,
Obscoena tergens, renovans albore redemptos.
Igneus hic Dominus fulgens carbunculus ardet,
Dum purgat probra flammis et lumine vibrat,
Aeternoque virore vigens ut certa zmaragdus,
Quem duodenus ordo lapidum per saecla decorat,
Quemque quaterque seni seniores flexu venerat
Poplite sic curbo Dominumque, Agnumque, Deumque.
121.0561D| Haec lex aeterna semper dum saecla recurrit
Naviter sonans nullo sub termino clausa
Dum sol luce sua coelum vel terra serenat,
Cintia dum noctes comit et terra refugat,
Stelligera centri varia dum sidera vibrant,
Dum ventus nubes format, dum unda resonat,
Dumque poli porta magna virtute retondat
Fulmina dum rutilant forti jaculata lacertu,
121.0562A| Dumque viret tellus, floret dum silvis opacis
Dumosa retinentque feras per lustra reclines,
Dum cervus leviter saltu vel cornu resultat,
Et torvus dente pugnat porcus ter obesus,
Et reptans fluida percurrit flumina piscis,
Dum volucres pennis saltu per inania tendunt,
Et rostro pipant dulces per gutture cantus,
Dum homines vivunt mundo, dum morte recidunt,
Dum sequitat corpus umbra, quam membra refingit:
Angeli dum coelo clangunt, virtusque populorum
Aeterna pietate Dei pangitque perennis,
Lex Christi vivit semper super aethera felix.
Haec sola verba nescit cum mundo senesci
Dum resonat sanctis coelo post termino vivens
Corporea moles tabo resoluta . . . . . . , ruebit
121.0562B| Spiritus nam vivit merito super aethera vectus
Sermones vivi vitali flatu revivunt,
Et post occasum mundi super astra resurgunt
Sic quidquid divi est nunquam per fine putrescit
Sed missus terris semper virtute virescit.
Nunc restat promi quo sint conscripta jubente,
Vel cujus opere sunt aggregata, videri.
Haec Leovegildi vigor obiter in uno redegit
Septuaginta duos mitens sub vargina biblos:
Qui Getica luce fulget, vel copia fandi
Germina vel lingua claret per tempora saecli.
Post sancta Domini jure laudata fidei
Expedit ut cunctis nostra haec buccina sonet:
Alvarus haec metrice longa per saecla reboat,
Et cinis in cinerem versus, sed lingua resonat.
121.0562C| Tu qui legis nostra quocunque tempore, lector,
Te recole nobis socium per morte futurum.
Rumpe moras vitae, quaeso, tumbaque retrusus
Quanta salus nostris maneat narrare sub umbras.
Nuntium ut mundi referas per sedes opacas
Quis bene, quis male, quis medie gaudetque gemetque:
Quid mundus sceva falens nunc arte refingit,
Qui maneat vivis error quantaque rebellis,
Haec vera refutans pugna consurgat inanis;
Qualis honorque cavus regia nunc corda deleret
Quae sint delicias fluxe liquideque caduce
Quae dum stringuntur digitis ut limfa refugunt.
Pronsas lacrymas tu fundere lector,
Sic culpas proprias careas sub judice Christo
121.0562D| Et centri valeas celsum scandere tribunal
Praestet ille Deus trino qui nomine pollet
Christicolis nobis requiem per saeculis amen.
IX. ITEM VERSUS IN CRUCIS LAUDEM.
E coelo, Domine, clara virtute corusca,
Crux insigne micat, fulgens super aethera felix.
121.0563A| Haec fortis palma credenti pectore Christum
Teste polo Christi firmat virtute tropaea.
Cedant gentilium errorum perfida secta,
Ecce Christi signo centri convexa refulgent.
Non haec humana coelesti cardine pinxit,
Sed manus aetherea mundum virtute regentis:
Aurea namque die forma pulcherrima lunae
Inlustrata cruce pollet quo lumine pleno
Hebraeorum populus solite deducere pascha
Respice, gens misera, signum fulgere redemptis
Et quarta decima farsum sic lumine Christi
Cintia quo pandat signum quod fronte coruscat,
Resplendens mundo semper fulgore decorum
Nunc recoles Dominum quaeso mansisse tonante
Qui quarta decima ligno suspendi salutis
121.0563B| Hoc voluit signo quem coeli sidera mittunt
Ipsa die coelo lunae refugit imago
Pulchrifice radians quo gens perfida gaudens
Ergo pestiferos damnat haec forma decora
Aspice quaeso miser quisquis es mente maligna
Et rursum oculos ad coeli sidera tolle.
Conspice sidereo cur brachia lumine pollent
Quadrifide mundum quoniam haec omnia mundat
Quae coeli tellus retinet sub jure creata
Cuncta Crucis signo mundantur perfide crede
Infelix error quas nunc tu fingere sannas
Hic vales argute nobis vel murmura pande
Cur tibi contrarium signum nunc luna vigurat,
Cur despecta diu coelo refulget imago,
Cur frontis nostrae victrix sic aurea palma,
121.0563C| Crux adversa tibi coeli convexa meretur.
Haec nostra fidei resplendet luce corona
Quam Christi famuli semper de coelo triumphat.
Sed coelo posset quam tu persequeris armis
Impie crudelis oculis vel sidere crede.
Ecce Deus noster Christus ex aethere floret,
Ecce venerandaeque crucis super aethera signum
Astrifere lucens damnat nunc orbe profanos.
Perfida discedat turba fuscata dolore:
Agmina exsultet Christi florenti decore,
Et synagoga suo recedat nunc furva colore,
Ecclesia jubilet clarenti fulva colore,
Quam Christus pulchro semper sibi jungit amore.
X. VERSUS HEROICI IN LAUDEM BEATI HIERONYMI.
121.0563D|
Hieronymus fulget celsa virtute reboans,
Et celeber libris floret per cardina mundi.
Hic paradisigena Domini sic florea pinxit,
Ut rutilo celebri toto per cardine vibret.
Hic sancta Domini rerum virtute tenentis
Aethereo dulci praestrinxit carmina legis.
121.0564A| Hic nova cum vetera profusit pectore mella
. . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . noli dubitare
. . . . . . . . . . . . . . . . .
Quae gemina luce resplendent mystice sacra
Conscripsit, suavi magno confecta vigore.
Aurea dicta Dei centrum vel cuncta regentis
Ostendit, magno possit quid munere linguae,
Dum praepotens calamo diverso sole refulsit,
Attica, Hebraea, fulgenter orsu refundens,
Atque Latine dedit quidquid Hebraice constat,
Necnon et Argolicos reseravit ordine fontes
Facunde meatim currunt per margine rivi.
Haec propter Domini semper veneranda per aevo
Doctorem resonant Christi sub limine servi,
121.0564B| Fulgor Ecclesiae, doctrinae sanctae lucerna,
Coelestis cultor multo praepinguis olivi,
Effugans haereses vasto qui nomine pestis
Depopulant Christi famulos sub dente latrantes.
Hic dulcis vario resplendet tramite vates,
Et truncat falce frondes hirsute comantes:
Egregios imbres signat aurora rubescens,
Hic vitreus amnis, placidus, fulgore decorus,
Est rapidus torrens illis quos complicat error.
Quidquid Hieronymi non sunt respersa sapore
Improbata manent, nutant, et flaccide marcent,
Pendent oracula quae non sunt igne recocta
Flammiferi sancti, rutilat qui luce fidei
Clarior in cunctis pollet quo gratia linguae
Ortatur potuis milleno dogmate florens,
121.0564C| Dum sol luna polo serenant sub sole tenebras,
Dum stellae rutilo currunt lustrare latebras,
Invisa somnium volvent, vel certe revelant,
Ac cursu vario turres librare rectractant,
Dum ventus nubes glomerat, dum aestus adurit,
Dum bruma gelide cana super herba virescit,
Dum fulgit ignis, fluide dum limpha recurrit,
Dum maris unda sonat, turgens dum spuma liquescit,
Dum dumosa ferae retinent, dum aequora piscis.
Dum cervus velox palmato corpu resultat,
Dumque aper torvus lunato dente repugnat,
Dum volucres tremulas voces ex gutture pipant,
Dum homines pereunt mundo, vel certe renascunt,
Dum sequitat umbra corpus, quam limina formant,
121.0564D| Hunc fidei servi semper sub axe beabunt,
Cujus nunc lingua fulget per tempora saecli,
Dum nova et vetera proprio formata per ore
Ecclesia retinet cantans sine fine dierum,
Ut mihi magne rogo doctor in sede superna
Prex tua digna locum tribuat post vita quietum.
Splenduit lucerna tua Domine. . . . . . .
. . . . . . . insignis lucisque per omnia signis.
121.0565A| Optima fractura Domini, decus, atque figura
Deliciis plena paradisi, luxque serena,
Fulgens fulgore nimio, perfecta decore,
Forma vicisti superos, super astra fuisti
121.0566A| Cunctis splendorem mirantibus atque decorem
Effigies prima cecidisti lapsus ad ima:
Te dejecisti, quia te super astra tulisti.
Gratia fulgoris fuit intima causa doloris.
(no apparatus)