Intactis opulentior 1
thesauris Arabum et divitis Indiae
caementis licet occupes
terrenum omne tuis et mare publicum:
si figit adamantinos 5
summis verticibus dira Necessitas
clavos, non animum metu,
non mortis laqueis expedies caput.
campestres melius Scythae, 9
quorum plaustra vagas rite trahunt domos
vivunt et rigidi Getae,
inmetata quibus iugera liberas
fruges et Cererem ferunt 13
nec cultura placet longior annua
defunctumque laboribus
aequali recreat sorte vicarius.
illic matre carentibus 17
privignis mulier temperat innocens
nec dotata regit virum
coniunx nec nitido fidit adultero;
dos est magna parentium 21
virtus et metuens alterius viri
certo foedere castitas,
et peccare nefas aut pretium est mori.
o quisquis volet inpias 25
caedis et rabiem tollere civicam,
si quaeret pater urbium
subscribi statuis, indomitam audeat
refrenare licentiam, 29
clarus postgenitis: quatenus, heu nefas
virtutem incolumem odimus,
sublatam ex oculis quaerimus invidi.
quid tristes querimoniae, 33
si non supplicio culpa reciditur,
quid leges sine moribus
vanae proficiunt, si neque fervidis
pars inclusa caloribus 37
mundi nec Boreae finitimum latus
durataeque solo nives
mercatorem abigunt, horrida callidi
vincunt aequora navitae, 41
magnum pauperies opprobrium iubet
quidvis et facere et pati
virtutisque viam deserit arduae?
vel nos in Capitolium, 45
quo clamor vocat et turba faventium,
vel nos in mare proximum
gemmas et lapides aurum et inutile,
summi materiem mali, 49
mittamus, scelerum si bene paenitet.
eradenda cupidinis
pravi sunt elementa et tenerae nimis
mentes asperioribus 53
formandae studiis. nescit equo rudis
haerere ingenuus puer
venarique timet, ludere doctior,
seu Graeco iubeas trocho 57
seu malis vetita legibus alea,
cum periura patris fides
consortem socium fallat et hospites
indignoque pecuniam 61
heredi properet. scilicet inprobae
crescunt divitiae, tamen
curtae nescio quid semper abest rei.
III, XXIII