SVENONIS AGGONIS F.
BREVIS HISTORIA REGVM DACIE.
PROCEMIVM.
Cum ueterum in codicibus contemplatione numerosa
priscorum gesta stilo conscripta elegantissimo crebro
perspicabar, diurnis suspiraui gemitibus, nostrorum regum seu
principum immanissima gesta eterno deputari silentio. Quippe,
cum et illi inferiores non extiterint meritis et uirtutum
experiencia, pari preconio non extiterunt eoruni commendate
excellenci'e. Verum crebrescentibus malis huius in mundi
seni'o, quantumlibet dillgenti intentione commendabilia memorie
quis conatur commendare, detractationis tamen neuticam
declinabit dispendium. Diu z7aque mens mihi fluebat in biuio,
utrumnam, notam non declinans arrogantie, stilo licet illepido
regum genealogias regnorumque successiones sub compendio
memorie commendarem, aut sub silentio cuncta preterirem.
Satius tamen autumabam posteris nostris, qui et uiuacis
ingenii armabuntur acumine et doctrine floride copia fecundi
erunt, preuius negligentie densitates penetrare, licet
presumptionis dispendium non declinauerim, quam illustrmm gesta
principum negligentie obfuscentur caligine. Sed, ut ait
Martianus, »ne incomperta falsitatem admiscere uideatur assertio«,
et ne fabulose uidear historiam enarrare, quantum ab annosis
et ueteribus certa ualui inquisitione percunctari, compendiose
perstringam. Et quia non omnium regum par claruit uictoria,
nec simili exultabant tnumpho, cum et regni titulo a se non
ambigue discreparent, quornm insignia gesta luce clarius
(sum) perspicatus, eos ad memoriam conabor reuocare, illorum
gestis modicam impendens operam, quos fama gloriosa circum-
uolans preterit. Nam, prout agrestum, ita et principum natura
communis est omnium, ut hunc uirtutum stimulet titulus,
illum desidie deplgret cupiditas, hic generositatis titulos satagat
propagare, ille gloriose laudis diminutionem floccipendat.
Illum igitur \nunc/ nostra relexat oratio, quem priscorum
annositas iugi primum commendauit memorie.
CAP. I.
Skiold Danis didici \primum) prefuisse; et ut eius allu- damus uocabulo, [iccirco) tali functus est nomine, quia uniuersos regni terminos regie defensionis patrocinio affatim egregie tuebatur. A quo primum modis Hislandensibus Skioldunger sunt reges \nostri) nuncupati. Qui regni {duos/ post se reliquit heredes, Frothi uidelicet atque Haldanum. Successu temporum fratribus semper regni ambitione inter se decertantibus, Haldan fratre suo interempto regni monarchiam obtinuit. Hic filium, scilicet Helghi, regni procreauit heredem. Qui ob eximiam uirtutum strenuitatem, eo quod archipirata \erat}, pyra^/cam predam semper exercuit. Qui cum uniuersorum circumiacen- tium regnorum fines maritimes depopulatus classe pyratica suo subiugasset imperio, 'rex maris' est cognominatus. Huic in regno successit filius [Rolf Kraki), patria uirtute pollens, occisus in Letra; que tune famosissima regis extitit curia, nunc autem Roschildensi uicina ciuitati inter abiectissima ferme uix colitur oppida. Post quem regnauit filius eius Rokill, cognomento dictus Slagenback. Cui successit in regno heres, agilitatis strenuitate cognominatus, quem nostro [uulgari Frothi hin Frokni) nominabant.
CAP. II.
Huius filius et heres regni extitit Vermundus, qui adeo prudentie pollebat uirtute, ut inde nomen consequeretur; Vermunåus enim Prudens dictus est. Hic filium genuit, Wffi nomine, qui usque \ac/) tricesimum etatis sue annum fandi possibilitatem cohibuit propter enormitatem imjoroperii, quod tune temporis Danis ingruerat, eo quod in ultionem pa/ris (duo) Dani Suetiam profecti patricidam suum una interemerant. Nam et tune temporis ignominiosum extitit imo/'operium, si solum duo iugularent, presertim cum soli strenuitati tune superslitiosa gentilitas operam satageret inpendere. Prefatus itaque Wermundus usque ad senium regni sui gubernabat imperium, adeo etiam tandem etate consumptus, ut oculi eius pre senio ealigarent. Cuius debilitatis fama cum \in} Transal- 6inas partes erebruisset, elationis turgiditate Teotoniea intumuit superbia, utpote suis nunquam contenta terminis, \el) furoris sui rabiem in Danos exacuit imperator, se nouum Danorum regno conquisito sceptrum nancisci conspicatus. Delegantur itaque spiculatores, qui turgidi principis iussa deportent prefato Danorum regi, sciiicet Vermundo, duarum {ei rerum/ prefigentes electionem, quarum pars tamen neutra extitit eligenda; aut enim regnum iussit Romano resignare imperio et tributum soluere, uel athletam inuestigare, quz de eo cum imperatoris campione calleat monomaehiam committere. Quo audito regis extitit mens consternata; totiusque regni procerum legione corrogata, quid facto opus sit, diligenti inquisitione percune- tabatur. Perplexam se namque {regis/ autumabat autoritas, utpote {cum ei), cui ius incumbebat decertandi et regno palro- cinari tenebatur, uultum ceeitas obnubilauerat, et regni heres elinguis factus desidia torpuerat, ita ut in eo communi asser- tione nulla prorsus spes salutis extiterit. Nam ab infantia prefatus Wffo ventris indulgebat ingluuie, et Epicureorum more coquine et cellario offitiose alternum impendebat obse- quium. Potius {tamen} industria quam /orpore istis inseruiit; etenim in iuuenilem constituit etatem robur corpori conseruare indefessum. Corrogato itaque cetu procerum totiusque regni placito eelebrato Alamannorum rex ambitionem explicuit; quid in hac op/ione haut eligenda facturus sit, indagatione cumulata seniores sciscitatur. Et dum uniuersorum mens consternaretur angustia, cunctique indulgerent silentio, prefatus Vffo in media concione unas sm-rexit. Quem cum cohors uniuersa conspexisset, satis nequibant ammirari, utquid elin- guis velut \in} orationem gestus informaret; ae quia omne rarum dignum {habetnr) ammiratione, omnium in se duxit intuitum.
Sic /atum s\olio tune/ orsus cepit ab alto:
»Non nos [minacie) moueant lacescentium, cum ea Teotonice turgiditati innata sit conditio, ut uerborum ampullositate glorientur minarumque uentositate pusillanimes et imbecilles calleant comminitatione consternare. {Memet ipsiim) etenim unicum et uerum regni natura produxit heredem, cui profecto nouistis incurabere, ut \me) monomachie discrimini audacter obiciam, quatenus uel pro regno solus occumbam. Vt igitur minarum cassetur ampullositas, hec imperatori referant man- data, ut imperatoris filius et heres imperii cum athleta prestantissimo mihi soli non formident occurrere.«
Dixit et hec uerba dictauit uoce superba.
Qui dum orationem complesset, a collateralibus senior sciscita- batur, cuiusnam fuisset oratio. Cum autem \audisset) a circum- stantibus, quia filius suus, prius uelut mutus, hunc profudisset sermonem, palpandum eum iussit accersiri. Et cum humeros lateraque, clunes, suras et tibias ceteraque membra crebro palpasset organica: »Talem« ait »me commemini in flore exstitisse iuuentutis.« Quid multa? Terminus pugne con- stituitur et locus, talique responso percepto ad propria legati repedabant.
CAP. III.
Superest igitur, ut arma militi proculdubio congrua corrogentur. Allatisque ensibus, quos in regno prestantiores 102 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
rex quibat inuestigare, Wffo eos singulos dextra uibrans in . partes confregit minutissimas. »Heccine« \ait) »arma sunt, quibus et uitam et regni tuebor honorem?« Cuius cum pater elegantissimam experiretur uirtutem: »Vnicum« ait »et regni
5 et uite nostre superest asilum.« Ad tumulum ducatum postu- lauit et, ubi prius mucronem experientissimum occultauerat, intersigniis per petrarum notas edoctus gladium iussit effodi prestantissimum ; quem illico corripiens dextra: »Hic est«, ait, »fili, quo numerose triumphaui, et \mihi) infallibile semper
10 tutamen extiterat.« Et hec dicens eundem filio contradidit.
Nec mora, terminus ecce congressioni prefixus artius instabat. Confluentibus {ergo} undique phalangis innumera- bilibus in Egidore fluminis mediamna locus pugne constituitur, ut ipsi ab utroque cetu segregati amminiculo nuUius opitula-
15 tion/s fungerentur. Teotonicis igitur ultra fluminis ripam in Holzatia considentibus, Danis autem ciVra amnem dispositis, rex pontis in medio sedem elegit, quatenus, si unigenitus succumberet, fluminis se gurgiti precipitaret, ne pariter nato orbatus et regno cum dolore canos superstes deduceret ad
20 inferos. Immissisque utrinque pugilibus in {medio/ mediamne conuenerunt. At ubi miles noster egregius duos s'ibirnet prefatos conspexit occurrere, tanquam leo pectore robusto infremuit, animoque constanti duobus electis audacter concurrere non detrectauit, illo cinctus mucrone, quem patrem supra memini-
25 mus occuluisse, et alterum dextra strictum gestans. Quos cum primum obuios habuisset, sic singillatim utrumque allo- quitur, et, quod raro legitur accidisse, athleta noster elegan- tissimus, cuius memoria in eternum non delebitur, aduersarios animabat ad pugnam. {Sic enim imperatoris fdium hortatur) :
30 »Si te«, inquit, »nostri regni stimuiat ambitio, ut nostre cop/e potentieque opumque capessas opulentias, comminus te clien- tem decet precedere, ut et regni tui terminos amplifices atque
1. quilibet. quos (pro W. eos). 3. Cui (pro Cui?). 4. expi- retur. 5. et lure. 6. quia (ex ^ = et et ubi ortum). 7. inter singulis. 9. tumpham (pro tumphaui). 10. secundo filio. 13. ui excedere. 14. utpote {pro ut ipi). 14 — 15. opitulatione {pro -tion^).
�� � 104 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
militibus tuis conspicientibus strenuitatis nomen nanciscaris. Interim, agedum, et scientiam perdisc/Yo aduersarii et ictus ferientis persentito.« Campionem \autem} in hunc modum alloquitur: »Virtutis tue experientiam iam locus est propagare, 5 si comminus accesseris et eam, quam pridem Alamannis gloriam ostendisti, Danis quoque propalare non cuncteris. [Quoniam nunc) igitur famam tue strenuitatis poteris ampliare et egregie dono ditari munificentie, si et do/nmum precedas et clipeo defensionis eum tuearis, studeat, queso, Teotonicis
10 experta strenuitas uafritiis årtis pugillatorie Danos instruere, ut tandem optata potitus uictoria cum triumphi ualeas exulta- tione ad patriam remeare.« Qui cum complesset exhor- tationem, pugilis cassidem toto percussit conamine, ita ut, quo feriebat, gladius in duo distribue/e/ur. Cuius fragor per
15 uniuersum intonuit exercitum; unde cohors Teotonicorum exultatione perstrepebat, Danorum econuerso phalanx despera- tionis consternati tristitia gemebundi murmurabant. Rex eorum ut audiuit, quia filii ensis dissiluit, in margine se iussit pontis locari. Et subito exempto, quo cinctus erat,
20 gladio pugilis ille coxam cruentauit, nec mora, etiam pariter caput amputauit. Sic igitur ludus fortune, uarius ad instar lune, nunc illis successibus illudebat, et quibus iamzam exulta- tione fauebat ingenti, nouercali nunc uultu \et} toruo conspexit intuitu. \Hoc cognito/ senior iam confidentius priori se iussit
25 sede locari. Nec iam diu {anceps} extitit uictoria, cum {ille} iam ad ripam pepulit mediamne heredem imperii ibique haut difficulter gladio iugulauit. Sicque duorum solus uictor existens Danis multis retro temporibus infamiam irrogatam gloriosa uirtute magnifice satis aboleuit. Alamannis cum
30 improperii uerecundia cassatisque minarum ampullositatibus cum propriis ad propria remeantibus, postmodum in pacis tranquillitate precluis (Wffo) regni sui regebat imperium.
2. agendum . . perdidicit. 3. persentit. 4. pugure. 8. dum (prodhm). 10. varias, ll.tumphi. 14. distribuit. 20. illico. 21. nauis
�� � 106 SCRIPTORES HISTORIÆ DAMCÆ MINORES
X
CAP. IV.
rlic filium procreauit, cui Dan nomen indidit; qui et Elatus uel Superbus est cognominatus. Huic successit in regno filius Frothi, qui et Senex dictus est. Post quem [Frithleuer) filius regni suscepit gubernacula. Cuius filius
5 extitit Frothi (hin) Frithgothæ, qui et Largus dictus est, eo quod largitatem super omnem amplexus est uirtutem; nam et aururn et argentum uelut lutum reputabat. Cui successit filius Ingeld nomine. (Post quem regnauit filius Olaus, cui successit Frothi filius). Post cuius tempora longo seculorum interuallo
10 filius pa(fn nullus) in regno successit, set filiarum nepotes, altera nempe parte regali stirpe editi. Qui proxime successit, Olaus, hic omnes circumiacentes regiones strenue subiugauit, adeo etiam, ut ultra Danubium septem dietas trmmphando pergeret. Verum ne fabulose uel mendaciter regum redarguar
15 tempora continuare, quos tamen haut modico distare didici temporum interstitio, cum non pigritia uerum potius referentis inopia multos illustres transcurrerim, diligenti relinquo inda- gandum successori, ut, quod ex eclipsi (pretermisi) memorie, solhcita suppleat inuestigat/one.
20 Post hec Siuardus, filius Regneri Lothbrogh, regnum inuasit Dacie, commissoque cum rege prelio regem interfecit et regnum obtinuit. Qui dum regno potiretur conquisito, regis (interempti) filiam thoro sibi sociauit. Quam dum more coniugali cogno- uisset, regis sciscitabatur filia, quo nomine proles nuncupa-
25 retur; cui respondens monuit rex, ut post partum cinguli sui genitrix memor existeret. Que dum partus tempus impleuisset, nodi alludens uocabulo Canutum appellauit, utpote \primum soluto uirginalis sui cinguli nodo, qui nostro uulgari knut appel- latur, procreatum. Is/ primus in Dacia functus hoc nomine;
30 et solus post Froti, quem supra meminimus, regali extitit oriundus prosapia. In cuius pueritia {Ennignup), Sealendensis bondo, custos regni fuit constitutus; ut autem prefati Canuti iuuentus adoleuit, regni sceptrum recepit. Successu temporum
1—2. qui zelatus (pro 7 elatus). 7. aurura et .. reputabat, cfr. lib. Sapient.7, 9. 9. temporum. 10. scilicet (pro s; filiaii). 11. Cui.
�� � 108 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINDRES
X
filium procreauit, quem Snio uoluit nuncupari. Qui filium genuit, quem C/acharaldum appellauit. Huic successit filius et regni heres, Gorm Løghæ (, id est Deses, qui) tantum delitiis et crapulis regalibus indulgebat. Cuius uxor illustris illa 5 extitit regina, Tyræ uidelicet, que 'Regni Decus' est cogno- minata. Cuius gloriose laudis famam reticere non ualeo. Solent enim illorum gesta recenseri, qui prestantioris sunt fame.
��CAP. V.
��H<
��Lee ergo, quam prediximus, Tyræ fuit mulier omni uir-
10 tute conspicua, quam mnumerabili dote studuit natura beare. Nam et uultum decor ammirandus /lonestabat, et rosa lilio maritata purpureum genis colorem inpinxerat; (item erat) casta, pudica, faceta, omnique urbanitate referta redundabat. Porro tanto prouidentie fulgore \dei) gratia mentem eius illu-
15 strauerat, ut Nestoris prudentiam, Vlixis astutiam, Salomonis sapientiam uno fonte hausisse crederetur. Nam et, si tantum fonte baptismatis abluta fuisset, recte regina Saba, que sapien- tiam rimari uenerat Solomonis, dum i//a fuisset orthodoxa, crederetur.
20 Temporibus illis Otto imperator Datiam sibimet fecerat tributariam propter regis, ut arbitror, desidiam, quem gule supra meminimus {tantam atqué) delitiis inseruire. Quod dum comperisset, insolenti animo atrox incanduit auiditas, ut in- famie discrimen regno conaretur irrogare. Quippe supra-
25 memorate regine pudicitiam pertemptauit illecebris irretire. Missis itaque legatis, qui sub specie censum colligendi in con- claui reginam conueniant, iussi sunt etiam regine suggerere, quatenus eam ob eximiam speciositatis formam et animi prudentiam Romano deceat potius imperare imperio et impera-
30 tricem existere quam uel tributariam uel saltem modici fore
��2. dachaldum. 3. Bram {Fieri potest, ut in archetgpo non Gorm vocatus fuerit, sed Grom, quam nominis formam etiam in aliis codi- cibus inueni). 4. 6. cui. 9. Hæc post (pro |) quam. 10. numera- bili. 11. decor maritata extabat. rosa lilio, cfr. Esdræ lib. IV, 2, 19. 12. maritata, cfr. Horat. Epod. 2, 10. 17. regina Saba,
�� � 110 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
regni reginam. »Sit igitur« (inquiunt) »sanioris consilii, poten- tias oblatas haut incircumspecte renutare, uerum potius tam famosi principis uestre dilectionis in gremio perpetuaque uicissitadinis firmitate nomen confouere, utpote intzmo uos 5 amplexantis amore, uirtutique commode mutuus occedat affectus.« Quod cum \iUa) audiuisset, secum deliberandi postulauit inducias, quonam benigno competentique responso tam eleganti equa lance salutationi respondeat; modicamque illis moram facientibus animi motum artius urgebat \necessitas}
10 negotii. Sciscitantibus (ergo) illis, quodnam responsum domino renuntiarent, uirtute commendabili precluis illa, qua sola regina dici meruit, pectorisque solertia dolum commentata dulcissimis blandiri cepit alloquiis iuxta illud: 'Mel portas {in) ore, sed fel latitat in corde'. Tanquam \enim} hec ore
15 prophetico profudisset: 'Adhereat lingua mea faucibus meis, si non meminero tui', postulantibus paratiorem uoti se annuit executioni. Grandem tamen rem se ostendit inchoaturam, si proprii uiri thoro spreto ad alterius connubium conuolaret adultera. Vnde tantam rem tamque famosum facinus multa
20 expiandum redf/nendumque persuadebat pecunia, ut ipså pecunia utriusque sexus incolis regni erogatå ora recludat detractantium. Mulie^W etenim blanditia legatis persuadere satagefcat {necesse esse), quatenus ad prefatum facinus expian- dum, si uoti compotes cuperent existere, tnum annorum
25 censum sibi indulgerent tributi. Omni itaque mora remota ad imperatorem celerrime proficiscuntur, quo ei responsum responsique conditionem renuntiarent. Quo accepto alacri uultu ingentique, quod postulabat, spopondil yV/e) letitia, dummodo obsidibus pacti prestaret securitatem. Datiam repe-
30 tere festinant legati imperatorisque uoluntatem \illi} insi- nuant; obsides exigunt, ut pacti fortitudo perseueret. Nec mora: heroum filii generosissimi obsides duodecim eliguntur, quos in Saxoniam comitabantur legati.
2. renuetur. 3. nostræ. 3—4. perpetuo quiefsimus (pro q; uicissi"'*). 4. neminj fouere (pro nomen gfouere). motuo. 5. succedat. 9. animi notum (cfr. Cic. de off. I, 132) artuis. 11. procliuis. \Z sq.: Mel., corde, cfr. Plauti Trucul. 176: in melle sunt linguæ sitæ uostræ atque orationes lacteque; corda in felle sunt sita atque acerbo aceto ; et Seyboldi Viridarium p. 319 (W. Binder: Nov. J'hesaur.
�� � 112 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
CAP. VI.
Interea regina per uniuersum regnum mandauit edictum, ut totius regni uniuerso populo corrogato una (prope Slesuik) conueniant, ut ipsi omnes, quorum in regno essent domicilia, propriis satagant manibus elaborare, quatenus {maniminis) 5 firmitudo celerius construatur. IIlos autem, quos rei familiaris urgebat inopia, census fouit subsidio, taliferque censum ero- gabat, quem dolo impetrauerat. Nec cuiquam excipiendi (se/ prerogatiuam impartiuit, quin iuuenes, senes et adulti cuncti- que, quos uel infantia tenerior non impediret, uel {senii) defec-
10 tus non prohiberet, {manimini) prefato insudarent. Quippe adeo obsequendi uniuersos urgebat necessitas, ut omnes, diuites et pauperes, eius agris et /undis coloni culturam impenderent. Nam prout regni regimen obtinuit, ita tune temporis uniuersam regni tellurem reges nostrz iare dominii
15 possidebant. Omnium itaque prima construxif opus elegan- tissimum, quod postmodum Danis, tanquam inclusis indagine, a Teotonica semper rabie tutissimum {prebuit munimen).
Cui dum duorum iam annorum operam impendisset, tanti ediificii) fama celebris ad aures conuolauit imperatoris. Qui
20 legatos itidem destinauit in Daciam, qui callide percunc- tarentur, utquid regina tali insudaret operi, si pactum non moliretur uiolare. Quibus regina disertissima tale reddidit responsum: »Satis ammirari non ualeo, cur eximie princeps prudentie, cuius thronum ad sidera ferme gra/za dommi
25 sublimauit, et consilio perspicacissimo tot gentium feritates suo subiugauit imperio, a muliere dignatur inepta profundi- tatem rimari consilii. Suam enim non arbitror latuisse soler- tiam, quod dudum uestra iam didicit experientia, commeantium peditum uel equitum ad uos nusquam \uiam} patere nis/ per
30 modici campi planitiem; cui iam muri obicem hunc imma-
��3. utpote. 12. pondus. recte håbet coloni, non tanquam coloni; re vera ceteri coloni erant, ciim rex omnia possideret. 13. regnum (pro regim). 14. nostræ domui (pro nfi lure domiii). 15. construxio (pro construx op9). 22. Cui (pro Quib;). 24. ad
�� � 114 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
nissimuni \eo) obieci intuitu, quatenus, quod toti prossus regno patebat perumm, nunc, muri obstaculo strata comminus obstrusa, exeuntes portå cohibeat angustissima. Quippe cum domini mei uotum assecla fidelis expleuero ae, congregato 5 \\\ihi uniuersi regni thesauro, cum \eo) me uoluntati uestre commendauero, gentis nostre seuitiå muri obstaculo coartatå, communi nos persequendi exercitui possibilitas (ita) adimetur, quod nobis liber commeandi pateat introitus.« Quo excepto legati mulieris opido commendabant astutiam; et iam de uoto
10 securi hylares ad propria repedabant. Interea regina operi uehementius instabat inchoato; sicque Teotonice turgiditati mulieris illusit uersutia. Sed cuoluto trmm annorum spatio ingeniosi operis structurå consummatå propugnaculis quam (decenter) ornatis, nomen operi indiderunt elegantissimo, Dana-
15 vyrki nuncupantes, eo quod Danorum sudore patratum con- summatumque extiterit; reginam uero non immerito scilicet, \sed} competenter, cuius ingenio prestantissimo iugi memoria libertas extat Danorum parata, 'Decus Datie Tyræ' nominabant.
��CAP. VII.
��N,
��ec mora, electos imperii milites ad Datiam cum ingenti
20 imperator iubet pumpa in occursum regine proficisci; quos
ingenti [tripudio cetus) comitatur histnonum, in fiolis, cytharis,
choris et tympanis modulantes. Qui iuxta Hegdoram erectis
tentoriis aduentum illius prestolabantur, ad Datiam paucis ex
potioribus delegatis, qui ingenium et uoluntatem explorent
25 regine. Quorum cum {illa/ aduentum didicisset, accersitis sibi
regni sui uiris sapientioribus, in communi eos audientia sic
affata respondet: »Quod exigit imperator, renuto; quod cupit,
recuso; quod afTectat, deuito, ne simul adultera regno faciam
obprobrium, sexui uerecundiam, regi imp/operium. Nam quod
30 regis mihi desidiam obicitis, {hane mihi) haut aduersari \non}
��2, primum. 4—5. aggregato in {pro ae ggregato m). 10. ad pro- pria repedare sæpius håbet A mm. Marceli. 12. suo luto tum {pro tum). 14. elegantis .siue. 16—17. sicliscet compotentur. 21. histonum
�� � 116 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
ambigatis, cum nutibus meis regnum famuletur uniuersum, et nihil queslionis uel controuersie absque nostra terminetur conuenientia, ita ut regis pariter et regine me sciatis honore poUere. Regem enim hac sciatis generositate florere, ut regum 5 undique sit sobole procreatus; unde, licet magnitudini impera- toris potentie parificari non ualeat, regali tamen illi neuticam est inferior prosapia. Et ut breui concludam eloquio, a tribu- tarie seruitutis iugo Danos \mox/ emancipabo, nullam prorsus subiectionis reuerentiam uobis exhibitura.« Ad hane prorsus
10 inopinate responsionis /rreuerentiam atyocem legatorum mentes consternate obstupuerunt, et ad prefatorum procerum papi- liones confusi properabant. Ad quos turmatim procerum turba confluxit, sciscitata, quidnam sit, quod cursu tam properato reditum accelerabant. At illi non cunctati omni prorsus se
15 referunt spe frustratos mulierisque circumuentos uersutia. Quo comperto (imperator/ iussit illico capitalem obsides subire sententiam. Nam et hoc illustrissima illa regina, quasi futuri predita scientia, huius rei \fore} exitum diu ante presciuit. Satius enim decreuit totius regni seruitutem paucorum morte
20 redimere quam extraneis ad interstinctionem famulari. Mox Teotonicorum ambitio, in luctum uerso tripudio confusa, dolens recessit et merens. Vt autem precluis illa regina cum rege marito etatis sue complesset annos, Haraldus Blatan filius superstes, qui et regni extitit heres, iuxta ritum gentilium in
25 fømulis quasi gemellis et paribus secus regis curiam in lalang, quasi masoleis illustribus, utrumque parentem fecit humari.
��CAP. VIII.
��Hi
��ic Haraldus multo post tempore regali sceptro regni gubernabat imperium. Hic primus idolatrie respuens spur- citias Christi crucem adorauit. Qui dum emisisset exercitum 30 ad petram pertrahendam immanissimam, quam {in} matris tumulo ob memoriale insignium destinauit erigendam, inte- stina orla sedilione, tum propter noue religionis ritum, tum
1. militibus. 4. enim = autem. 10. reuerentiam et vocem. 12. probabant {pro propabant). 13. propapulo {an prepopero = pre^jp^o?). 18. præscentia. 19. enim = autem. 20. institutionera
�� � 118 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINDRES
X
propter seruitutis iugum intolerabile, popularis cepit efferuere tumultus. Ibi denique uulgaris cepit seuire in regem tumul- tuatio, ita ut ipsum a regno una propellerent. Qui cursu celeri fugam arripiens (»pedibus« enim »(timor/ addidit alas«) 5 ad Sclauiam profugus usque commeauit; ubi et pace impetrata primus urbem fundasse dicitur, que nunc Hyumsburgh nuncu- patur; cuius menia ab archipresule Absalone ego Sueiio solo conspexi equari. Quo exulante filius in regno subrogatur Sueno, cognomine Tygheskeg; qui fidem, quam profugus
10 tandem pater abiecerat, uerus dei cultor adojoføuit, \et} sacri baptismatis unda renatus ortodoxus factus uerbi diuini per uniuersam regionem iussit semina propagari. Successu tem- porum interueniunt legati, ut discordia inter patrem profugum habita et filium regio regnantem solio ad concordiam reuo-
15 caretur. Statuit igitur rex, ut pater cum Slauis in {freto Gronæsund sibi) de pace occurrerent tractanda. Quo cum ter- mino constituto rex cum Danorum excercitu conuenisset. patris diu prestolatur aduentum. Interea Haraldus profugus, cuiusdam consiliarii sui suggestione monitus, scilicet Palnonis
20 Tokki, qui binominis extitit, liburnam sibi celocem remis fabrefecit aptissimam, quam nautis ac/ornauit probatissimis, cuique gubernatorem prefatum prefecit Palnonem Tokki, qui regi festinanter accelerabat occurrere. Qui dum ad Danorum peruenisset exercitum, ordinatis per foros Temigiis puppzm
25 suam regis iussit dolum commentatus puppi applicare. Quibus sic ordinatis prima illucescente aurora regem clam in recli- nario excitauit. Expergefactus autem rex sciscitatur, quisnam esset. »Nos« inquit »patris tui legati, ad te de pace tractanda transmissi.« Quod cum didicisset, pa/ris statum diligentius
30 cupiens percunctari {pauIo rex extra nauis subgrundam caput exseruit. Quem illico pretaxatus) Palno Toki per aures et capillos corripiens, licet frustra renzYentem, sue naui nisu potentior extraxit inuitum, et, licet paucillum clamore per- streperet, ceteris ignaris et qfuiescientibus remorum impulsu
��2. ibidemque. 4. pedibus timor addidit alas ex Vergil. Æn. VIII, 224. 6. Hynnisburgh. 10. tamen. adorauit. 13—14. patrem el filium profugum habita. 20. liburnum selicet. 21. ordinauit.
�� � 120 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
fugam uehementius accelerabat. Nec prius restitit, antequam ad urbem prefatam peruenisset. Quem Sclaui contuentes, populari orta seditione, diuersis captiuatum mortibus tormen- tisque exquisitis adiudicabant. Verum pars electa primatum
5 precellebat consilio saniori. ConsuUius namque autumabant censu eum plurimo redimendum, unde Sclauia perenniter locupleta/a gauderet, opibus Danorum exhaustis, quam breui morte trucidatus interiret. Modicum namque communi cederel utilitati, si captiuus mortis dampnaretur exterminio. Delegantur
10 itaque legati, qui regno renuntient, quatenus regem trino argenti et auri redimant pondere; quod diu exequi non distulerunt. Namque uniuerso ferme regni censu coadunato, occurrentibus in Winningha cum rege captiuato Slauis, Dani regem redimere non detrectabant. At ubi census eius solu-
15 tioni non sufficeret, decreuerunt matrone suis ornatibus mam- mone infer/oritatem in regis coaugere redemptionem. Namque annulos, armillas, inaures et monilia \ac) torques queque regio censui adicientes sufficienter augebant. Quo expleto, a rege Dani syluarum et nemorum primo communia impetrarunt,
20 Mulieribus quoque, eo quod prius paterne prorsus hereditatis essent exsortes, ob matronarum fauorem et benefitiorum collationem posteris primus tribuit, quatenus soror fratri de cetero in media familie herciscunde portione communicaret. Omni namque rationi consentaneum arbitratus \est/, sincere
25 dilectionis exhibitionem benefitiorumque collationem pari uice recumpensari , ae si diceret scilicet: 'eadem mensura, qua mensi fueritis, remetietur uobis/
��CAP. IX.
��M.
��lOrtuo Suenone filius eius Canutus in regno successit,
quem et Senem cognominabant. Hic regni sui terminos mire
30 uirtutis potentia dilatauit. Nam ab ultima Tyle usque ad
Grecorum ferme imperium uirtute multiplici circumiacentia
��1. Stel. 6-7. peruenit locupleta. 10. tuo (pro Ino). 16. infini- tatem regis(|; au{»erc (pro inf'^'ioritate in regis gaugere). 20. prioris
�� � 122 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
regna suo aggregauzY imperio. Quippe Hyberniam, Angliam, Galliam, Italiam, Longobardiam , Teotoniam, Noruagiam, Slauiam cum Samia satis eleganter subiugauit. Hic primus, dum in Anglia pacis tranquillitate poteretur, leges condidit 5 castrenses, quas pro modulo ingenioli mei supra libaui. Huius quoque filia extitit Gunnild, illustris femina, quam Henricus imperator, imperatoris Cunradi filius, sibi matrimonio copu- lauit. Quem dum Romani tumultuaria seditione a regio pepulissent solio, generum adiens eius opitulationem inter-
10 pellauit. Vnde nacta occasione illustris ille precluisque Canutus assumpto exercitu suo primo Galliam depopulando inuasit, sicque ulterius progrediendo Longobardiam cum Italia deua- stauit, ae postmodum uirtute compulit Romanos multimoda ciuitatem sibi resignare; sicque imperatorem et generum suo
15 trono restituit. Quo peracto cum ingenti tripudio ad Frantiam usque commeauit, Turonisque profectus beati Martini reliquias Rotomagum potenter secum asportauit, eo quod ciuitatem illam pre ceteris specialiter diligebat. Prefatus quoque Canutus duos filios genuit, quorum alterum suo appellauit nomine;
20 quem cognomine Durum nominabant, non quod austerus uel crudelis extiterit, uerum inde sortitus nomen, quod prouintie \tale/ nomen extiterit, ex qua natalem duxit originem. Hune pater Datie regem prefecit. Alterum uero Suenonem nomi- nauit, cui Noruagiam gubernandam deputauit. Ipse autem
25 Angliam \quinque ferme lustris regia potesiate administrauit. Interea filii ipsius, quibus prefata regna) eommiserat, patre superstite debitum Ade persoluernnt. Quod audiens rex, patrium \regnum) regimine gubernatoris destitutum, ad Datiam reditum accelerabat; et quia in Datia ecclesie nouella extitit
30 plantatio, multos pontifices et presbyteros secum adduxit; quorum alios penes se detinuit, alios autem ad predieandum delegauit. Ei per uniuersam Suetiam, Gotiam atque Noruagiam dispersi, nee non ad Islandiam transmissi, uerbi diuini semina propagantes multas animas Christo sunt lucrati, iuxta illud:
35 'In omnem terram exiuit sonus eorum, et in fines orbis terre
1. aggregatur. .'}. Scania cum Sanna. 6. q; (joro q;). 7. Canuti. 10. me. 15. pacto. 17. canutus. 27. debitum adeo. 28. regi- mini gubematore {pro -tore). 29—30. nouella plantatio, cfr.
�� � 124 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
uerba eorum.' Inter quos presules Gerbrandus et Rodulphus extiterunt, quorum alterum, id est Gerbrandum, Roschildensi primum prefecit ecclesie, Rodulpho uero Slesuicensem guber- nandam commisit ecclesiam. Cum autem pluribus regnis 5 solus non posset operam impendere, nepotem suum, licet impuberem, scilicet Suenonem, regio illustrauit honore (el) Datiam ei commendauit gubernandam. Cuius pater extitit Vlf, dictus Sprakeleg cognomine, mater uero soror regis Estrith
��GAP. X.
��D<
��"efuncto Canuto rege nepos eius, Sueno prefatus, ab
10 auunculo intronizatus, regni suscepit gubernacula; qui tem- pore modico regnum in pacis tranquillitate regebat. Quippe rex Noruagensis {Magnus), beati Olai regis ex concubina filius, expugnandi gralia (cum/ classe Datiam inuasit. Cui rex Sueno occurrens iuxta Helg-hanes nauale cum eo commisit bellum,
15 in quo {Magnus) triumphauit obtinuitque /uciam, Fioniam et Sclauiam. Quem dum uictor in Schaniam persequi mobVetur, in Sialandia casu inopinato, subuectoris sternacis precipitio arbori illisus, interiit; ae postmodum Sueno restitutus regno in quiete regni possedit gubernacula. Hune 'regum patrem'
20 turba nominauit agrestis, eo quod {subole) numerosa filiorum uberrimus extilerit; inter quos successiue regio qumque fulse- runt dyademate. Quorum gesta plenarie superfluum duxi recolere, ne crebrius idem repetitum fastidium pariat audien- tibus, cum, illustri archipresule Absolone referente, contuber-
25 nalis meus Saxo elegantiori stilo omnium gesta executurus prolixius insudabat. Nec (tamen) est pretereundum, quod hec prisca ueterum uiguit consuetudo, ut ad regum intronizationes in Hysøre Danorum uniuersa turba conflueret, ut /psa omnium conuenientia regum nuncupationes fulgerent. Mortuo itaque
8. vedelicet {pro Vlf dict^). 13. Datianæ. 14. Helohannes. 15. uictoriam. 16. maluetur. 17. subuectori statis præcipitu.
�� � 126 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
Suenone rege filius eius Haraldus, quem ob benignitatis mollitiem Cotem cognominabant, (intronizatur) . Hic primus leges Danis tribuit in prefato regum intronizandorum loco.
��CAP. XL
��Q.
��'uo defuncto frater eius Canutus in regno successit, quem 5 Othoniensis ecclesia coronatum gloriatur habere martyrem, non, ut quidam arbitrantur, propter nimiam crudelitatis seui- tiam uel iugum intollerabile, quod plebi crudelis irrogauerat, \necatum); hine enim causa extitit persecutionis. Tempore, quo potestatis plenitudine floruit, patris sui {aminculi) se doluit
10 exheredatum potentia. Collecto itaque excercitu classeque co/TOgata, qua Angliam expugnaturus inuaderet, in {Humlum), qui tune temporis portus mari extitit contiguus, iuit ibique exercitum iussit conuenire. Qui dum elasse eongregata sub- solani prosperitatem prestolaretur, subitus rumor regis auribus
15 intonuit, qui in Slesuik regni proditionem perdoeeret exortam. Qui cursu rapido omni festinantia illue aecelerabat, quatenus illius eonspirationis pessundaret primordia. Quo cum uenisset et sceleris autores eaptiuatos et uinctos sue maneipasset eustodie, ad classem, quam casu reliquerat inopinato, cursu
20 prepropero festinabat, suos illie arbitratus {se reperturum), ubi eos casu dimiserat. Cum autem ad locum uenisset predesti- natum, contumaciter et inobedienter uniuersos ad sua didieit remeasse. Qui nimio furore succensus, qua meritorum recumpensatione tante /ransgressionis notam percelleret, secum
25 sollicite perscrutatur. Nam anxius diuisa mente reuoluit, rigori fore detrahendum, ubi plurimorum strages iacet, nec commune scelus tanta nouerat austeritate plectendum, quanta foret excessus priuate persone cohercendus. Prout itaque /egis rigor dictauerat, singulis gubernatoribus quadraginta marcas
30 incumbebat conponendi \necessitas/ : nautas quoque singulos
��11. eongregata. 12. portus maris extitit continuum {pro con- i9 iu) exitum ibiq;. 16—17. quatumuis ( 24. ingressionis (pro tnfgressionis). 28. regis.
��tigu9 iu) exitum ibiq;. 16—17. quatumuis {pro quaten^ illius).
�� � 128 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
trium marcarum urgebat satisfactio, eo quod regis exercitum dissipando distruxerant. Quem dum legis rigore singulas uisitans prouintias censum exigeret, exactionis in Vandalis inchoauit primordia. Que gens, utpote bestialis et indomita, 5 crudeli seuitate innocentis sitiens cruorem, pro censu rabiem innatam ministrauit. Quippe popularis adeo turba confluxerat, ut nec solus, cuius fumaret domicilium, prerogatiuani haberet remanendi. Quorum dum rex comperisset insolentiam, Veri- tatis monitis eruditus: 'Si persecuti vos fuerint in ciuitate
10 una, (fugite) in aliam', illorum moliebatur deuifare furorem, occasionem declinans prefati malefitii. Verum preuaricatoris antiqui hostes subgestionibus imbuti in caput \regis} deseuiunt; plebs prophana principi letum machinatur. Susurrantis quippe rumoris fama uehementer increbruit, uniuersam regni cohor-
15 tern regis seuitiam crebris exacerbasse calumniis:
Fama boni lente uolat, inuidia retinente;
Fama repleta malis uolucrum (ceu/ diditur alis.
Nec prius plebicule rabies furiosa cessauit, quam per totam Jutiam propulsatum ultra Medium Transitum Othoniam usque 20 persequerentur. Qui ibidem martjTio coronatus animam paradiso commendauit.
��CAP. XII.
��Q.
��|uo defuncto frater suus in regem subrogatur Olaus; cuius temporibus fames extitit ualidissima, adeo etiam, ut uulgaris eum assertio Fa/ne/icum nuncuparet, licet septuennem 2.') non transierit. Quo defuncto Henricus frater eius Bonus subrogatur. Qui post regni successum crucem baiulando Christum secutus est. Namque lerosolimam profectus, uite ex' ergaslulo Christo commendans animam, in Cypro insula requiescit. Hic regni tempore generosa natorum sobole, licet
2. distruxerunt. 4. cfr. Sidon. Apoll. epist. IV, 1: bestiales rigidæque nationes. 5. seruitute innoc. s cruorem, cfr. Vit. Sand. Dan. p. 151, vers. /^8. 5—6. rabiem in uita. 9. cfr. Matth. 10, 33 (in Vit. Sand. Dan. 105, 11 sqq.). 10 declinare. 12. deseruit {pro deseuiat). 13. plebs prophana, cfr. Vit. Sand. Dan. p. 121, 11.
�� � 130 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ xMINORES
X
uar«s hymenei successibus, parens extitit gloriosus. Nam et Canutum Ringstadiensem, patrem Waldemar! regis, genuit; (Henricam quoque, patrem Suenonis regis, et Haraldum Kesiæ, patrem Blom Ferrei Lateris undecimque fratrum ipsius. Post)
5 Hem'icum successit frater Nicolaus, quem Grandeuum plebi- cule nominabant, eo quod septem lustris regni gubernabat imperium. Hic filium ex legitimo suscitauit matrimonio, quem re et nomine Magnum nominabant. Nam ad instar Saulis regis ipse super uniuersos regni milites \et contemporaneos
10 suos} ab humero et sursum eminebat.
��GAP. XIII.
lempore illo prefatus Ganutus Ringstadiensis, uir prudens, discretus, facetus, strenuus omnique uirtutis probitate pollens, dux factus Slesuicensis claruit. Nam et mire strenuitatis preua/entia Slauorum efferam rabiem compescuit mirificaque 15 uirtute sue iurisdictioni subiugauit. Guius uirtutibus M. eclip- satus languescere cepit inuidia, que caput assolet {in prosperis) alterius [rebus demittere); letum cepit timida ei machinari ambitione, ne regno \ipse) priuaretur momentaneo, corona si [ille non ditaretur) eterna. Semper enim regibus suspecta est
20 probitas,
'omnisque potestas impatiens consortis erit.' \Ita) periit fas iusque bonumque
et uite mortisque pudor.
25 Spreto namque consanguinitatis [uinculo), adhibitis secum eiusdem [Canuti ducis) consanguineo, Henrico uidelicet Skatelar, \aliisgue, de cede Canuti clandestina uelut) super arduo regni negotio in conclaui captabant consilia. Nam in silua penes Haraldstathæ locum {illi) determinabant colloquii. Quibus
30 solius fidelitatis (sibi) conscius Christi athleta occurrere non
1. narus. 9. imperium (ex ipe If uni- ortum). 10. ab humero . . eminebat, cfr. Regiiin lib. I, 9, 2; 10, 23. 13—14. lure str. prudentia. 15—16. meditata (proM. (= Magnus) eclipfat^). 16 — 17, Supplementa scilicet incerla siinl, sed conferantiir Horat. epist. I, 2, 57 et prouer- bium mediæuale (apiid Werner 1. 1. p. 3, 63) : Alterius lucra dolet
�� � 132 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
detrectauit intrepidus: unius sancte crucis insignitus uexillo, non clipeo protectus aut galea, duobus tantum comitatus satellitibus, {ibi/ luporum rabiem agnus prestolabatur. Sceleris post mod/cum succedere autores, lupi ouinis induti exuuiis, 5 loricas et galeas caputiis contegentes et cappis. Nec mora, uerum Israélitam suumque consobrinum trucidare pacis emuli festinant, et animam celo satagunt transmittere, que carnis prius ergastulo extitit inclusa. Cuius corpus postmodum exanime Christi deferunt fideles humandum Rinstadiam, ubi 10 multis cernentibus a christo {doniini} diuina potentia multa patrata sunt miracula.
��CAP. XIV.
��H,
��[uius itaque sceleris immanitas seditionis fomentum post- modum suscitauit in regno. Nam in fratris ultionem Henricus cum p/'e/ato patruo suo regnante Nicolao, domini instigatus
15 digito, ad pugne certamina suscitatur; qui dum regis intro- nizaretur nomine, multiplici patruum aff/mt persecutione. Qui licet crebro conflixissent, hec tamen loca extiterunt fa- mosissima. \Primo) in Rinebiergh preliantes, Nicolaus obtinuit, auumque meum Christiernum captiuauit ferreisque uinctum
20 compedibus ad castrum, quod Slesuig uz'/lam speculatur, man- cipandum delegauit custodie. Successu temporum ad pontem ilerum Othenshylle decertantium facta est congressio; in qua dum [acrius inter se) confligerent, pars itidem preualuit Nicolai. Cum igilur Henrici terga uertisset exerdtus, captus illico
25 fuisset, nisi prefatus Biorn, {qui/ ob eximie strenuitatis clari- tatem 'Ferreo' cognominatus est 'Latere', adiuncto sibi patre meo Aggone pontis in medio [uiriliter) restitissent. Qui tanta alacritate animi zaculorum imbrem repulerunt, ut co{\umpne) extimarentur immobiles. Nam incursantium furorem \tam}
1. intrepidum {pro intrepid" uni9). 3. luporum rahiem, cfr. Luc. 10, 3. 4. postmodum. lupi ouinis i. e., cfr. Matth. 7, 15. 6. verum Isra- élitam, cfr. Hiiang. loann. 1,4-7. israelitanim q; {pro israelita futiq;). 9. examinine. 14. patuo {pro pfato). cum {pro dni); cfr. Exod. 8,19; Lur. 11,20. 16. affexit. 19. ferensq;. 20. Slesuigulam.
�� � 134 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINDRES
X
mirifica strenuitate propulsabant pontis transitum defensantes, ut hine inde cadaueribus peremptorum amnis {gurgiiem) sicco pede transierint. Nec prius a pontis [tuicione] desistebant, licet piagis quam pluribus lacessiti, quam rex fugiendo naues
5 conscendisset; quem subito insecuti in Scaniam fugitantem comitabantur. Vt autem Nicolaus rex bino iam congressu triumphasset, nepotem prors«s et hostem a regno nititur exter- minare; quem classe congregata ad Schaniam persequitur, Lundoniarumque in loco uelocius applicauit, quem Fotuik
10 uulgus consueuit nuncupare. Cui plebs Scanensium, semper pollens probitate, uniuersa terre multitudine corrogata, caterua decenter ornata occurrere non detrectauit; initoque congressu Magnum, regis filium, prefati sceleris patratorem, cum duobus presulibus ad Tartara trucidantes transmiserunt. Nicolaus
15 itaque rex uictus, nato pariter et herede orbatus, Slesuik nauigio commeauit; quem eiusdem ciuitatis ciues [infra meniiim) septa receptum perfide trucidabant.
��CAP. XV.
lost quem prefatus Henricus, lugi commemoratus Memoria, {gloriosa) potitus uictoria in pace regnum obtinuit, prefatumque
20 Christiernum a uinculis emancipauit. Erectus itaque regno potito, cause sue ultionis immemor in suos consanguineos tigride crudelior cepit seuire. Quippe in uiscera sua seuiens germanum suum Haraldum Kesiæ, in curia sua Scibiensi pernoctantem, intempeste noctis silentio ad colloquium fecit
25 euocari. Qui stratu suscitatus, inermis, nihil sinistri suspi- catus, ad regem et fratrem conci/us properauit; quem illico catholiciani corripientes caput eius amputabant. Modico tem- poris interuallo nepotem suum , prefatum Biorn , sinistra recumpensatione reddens talionem captiuauit \e/) annexum
3. destebant. 7. prioris (pro prorf^). 11. probitate h. 1. = vir- tute, fortitudine. 18. Poslquam. 20. Henricus. 22. tigride peior luuenal. 6,270. 23-24. seuiens prouoctantem. 24. int. noctis silentio: Martian. Capeli 1, 37 (p. 15 Eyssenh.). 25. frustra. 26. conscius.
�� � 136 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
molari in profundum demersit abyssi. Fratres quoque eius, quosdam adultos, alios uernantes iuuenes, quosdam impuberes, [decem] numero, ferro iussit haut patrisando necari. Cum autem tanti sceleris autor extitisset, regulosque pullulantes 5 prorsus extirpasset, in regie sublimitatis potestate iustum diuine potentie iuditium uindexque innocentie sceleris autorem oris sui spiritu mox contriuit. {Ipsum enim) in Vrnensi placito Plogh Niger militari corona stipatum lancea transuer- berauit.
��CAP, XVI.
10 Interempto itaque rege alius Henricus intronizatus, quem ob melliflue dulcedinis habitudinem Agnum cognominabant ; cuius temporibus uberrima cunctarum rerum extitit /labun- dantia. Quo defuncto Canutus, Magni filius \iUius}, quem in Schania supra {meminimus) occubuisse, in Vibergensi placito
15 creatus in regem, Suenone a Scanensibus intronizato, qui filius supra memorati crudelis extitit Henrici. Qui dum inter se numerose decertarent, Valdemarus, sacro cruore oriundus, Ringstadiensis Canuti filius, patris tune potitus (feodo), quasi medius illis alternum impendebat subsidium. Post multum
20 autem temporis, habito consilio in Lalandia, decreuerunt arbitn equa par/ztione regnum in tria partiri pactumque federis sacramenti firmitate roborare. Nec diu pacti huius durauit firmitudo, prout rei exitus probauit. Nam tempore autunmali in Roschildensi ciuitate celebrato consilio tres prefati sollenni-
25 zantes una conueniunt, apud Suenonem primo regem epulantes. Qui, dolum comnientatus, pacis fideique integritate uiolata, tempore serotino, post uesperas celebratas, instructis catho- lic/anis Canuto et Valdemaro mortern machinatur. Extinctis uero luminaribus Canutum martyrio coronantes interemerunt;
30 Valdemarum \autem}, dum stricto mucrone confodere moliren-
��1. profundum abj'ssi (z. e. maris), cfr. Ecclesiastic. 1,1; 2 3,28; 24, 8. 2. in uanies {pro u^nantes). 5. priores. 7. oris s. s. con- triuit, cfr. Thessalon. II, 2,8. 11. abundantiam. 21. arbiter {pro
�� � 138 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINORES
X
tur, in coxa haut modico uulnere percepto, diuina elapsum conseruauit gratia. Vt autem \a} uulneris dolore aliquantisper conualuit, {in J«/)landiam profectus exercitum congregauit.
��CAP. XVII.
Sueno (nero) prefatus, rex Scaniensis, occurrens Walde- 5 maro, regi Jutie, secus 6fratham prelium inierunt. Nec diu anceps extitit uictoria, cum Sueno uictus manu rustica peri- mitur. Sicque rex Waldemarus g/oriosus uictor regnum obtinuit. Qui postmodum quinque lustris et duobus annis regni gubernabat imperium. Hic tanta uirtutis gloria regni 10 persecurizauit terminos, ut Slauorum feritatem, qui prius, seditione estizante intestina, uniuersos fines maritimos nec non et insulas depopulauerunt, pacificatis marium transi/zbus sue iurisdictioni, sibi eos constituens tributarios, submgauerit.
��CAP. XVIII.
��Hi
��Lic licet multa memorie digna patrauerit, trino tamen
15 tanquam syderum fulgore eius splendescit memoria. Nam
{primo) in uirga ferrea et brachio extento Ryenses sacri bap-
tismatis compulit unda renasci. Secundum qxaoque insigne
fuit, quod primus in Sproua insula de coctis lateribus turrim
construxit. Tertium autem fuit, quod primus Daniuerki
20 lateritio muro refecit, que/n tamen morte preuentus imper-
fectum reliquit. Fuit enim uir u/te probate per omnia, facie
uenustus, facetus, discretus, sagax, in consiliis perspicacissimus,
strenuus, miles egregius, omni urbanitate refer(/«s), uictoriosus,
gratiosus, successibus semper abundans, in suos tantum plus
25 iusto [indulgenlior (^)).
4. præfectus rex caniensis. 5. oratham. 6—7. promittitur. 7. griosus {pro giiosus). 10. proficiscatur {ex pfecifauit ortum). 11. exstante. 13. subrogauit. 16. in virga ferrea, cfr. Psalm. 2, 9; Apocal. 2,27; 12,5; 19,15; brachio extento, cfr. Deiiteron. 4,54; 5, 15; 9, 29; Reg. IV, 17, 36; lerem. 27, 5; 32, 17. 21; Ezech. 20, 33.
�� � 140 SCRIPTORES HISTORIÆ DANICÆ MINDRES
X
CAP. XIX.
Oic Valdemarus reginam Canuti, regis Roschildensis, germanam Sophiam matrimonio \sibi/ copulauit; cuius eximie pulcritudinis formam natura nimium studuit uenustare. Nam in eius descriptione {omnium ueteram) sincoparet peritia. Ad 5 eius enim forme preconia mendicata non capesso suffragia : numerosius (enim) nature satis admirandam /a&ricam oculata fide perspicabar. Adeo den/que illustris regis Valdemari diuina famam amp/iauit gratia, ut ei quasi debita circumia- centes reges et principes certatim impenderent obsequia.
��CAP. XX.
10 vjui dum debitu/n Ade persoluisset, filius eius Canutus iure succedens hereditario patri in regno successit, a patria uirlute \haut) degenerans. Siquidem tanta uirtutis strenuitate Sclauorum compescuit seuitiam, ut uniuersis Sclauorum Pomeranorumque finibus classe depopulatis ducem eorum
15 [Bugizlauum] ad tributum et hominium sibi compelleret ex- hibendum. Quod quidem in regis naui, que rostris deauratis choruscabat, (haut) procul ab urbe, quam primum supra Haraldum fundasse meminimus profugum, factum fuisse con- spexi, cuius autem signum dignum duxi recolere. Nam tem-
20 pore, quo fedus pepigerant, tantus nubium fragor intonuit, ut elementa confundi estimarentur. Quod quidem ab antiquo preuaricatore pacisque emulo diuina permissione factum esti- mauimus. Quippe prefata turbinis tempestatisque uiolentia presulem Caminensem prefatumque [Bugizlauum] cum regis
25 fratre Valdemaro, iuueni indolis elegantissime, in lembis existentes ferme pessundatos submersit. Quo peracto cum ingenti exultatione remeauimus, cuius finem cunctorum guber- nator in sua pace disponat.
��2. matrimonio Sophiam copulauit. 3. militum. 5. enim = autem. 6. admirando {pro -da) patriam. 7. namq;. 8. amphiauit. 10. debita adeo. 11. patrio regno. 12. degenerantes. Qui. 22. promis,sione. 28. in sua pace disponat: sumplam ex Canone Missæ: Dies nostros, Domine, in tua pace disponas.
�� �