Biblia Sacra interprete Sebastiano Castellione/Pauli epistola II ad Corinthios

by Sebastianus Castellio

Sebastianus Castellio

Biblia Sacra

Pauli apostoli epistola II ad Corinthios

Pauli epistola I ad Corinthios	Pauli epistola ad Galatas

Caput I

A laude adflictionum auspicatur, exponens, quid in Asia pertulerit, et quam dexter adfulserit Deus. Addit, nulla levitate id factum esse, quod non venerit, uti fuerat pollicitus.

1. Paulus, Jesu Christi apostolus, per Dei voluntatem, et Timotheus frater, ecclesiae Dei, quae Corinthi est, nec non sanctis omnibus in tota Achaia degentibus, 2. Gratiam et pacem a Deo patre nostro, et Domino Jesu Christo. 3. Collaudandus Deus et pater Domini nostri Jesu Christi, misericordiae pater, et omnis consolationis Deus, 4. Qui nos consolatur in omni calamitate nostra, quo possimus eos, qui sunt in quacumque calamitate, consolari ea consolatione, qua confirmamur ipsi a Deo. 5. Quanto enim majoribus propter Christum malis adficimur, tanto per Christum major est nostra consolatio. 6. Nam sive adfligimur, id fit pro vestra consolatione atque salute, quae agitur in tolerandis iisdem malis, quae nos quoque patimur: sive confirmamur, id fit pro vestra consolatione et salute: 7. Ac firmam de vobis spem habemus, scientes, quemadmodum adversorum participes estis, sic fore etiam consolationis. 8. Nolumus enim vos ignorare, fratres, quanta adflictione, et quam omnino viribus nostris majore pressi fuerimus in Asia, usque adeo, ut etiam de vita dubitaremus. 9. Verum ideo de nobis latam mortis sententiam sensimus, ne ipsi nobis confideremus, sed Deo mortuorum suscitatori, 10. Qui nos a tanta morte et defenderit, et defendat, quem speramus etiam deinceps defensurum esse, 11. Vobis quoque nos supplicatione adjuvantibus, ut a multis personis agantur ingentes Deo gratiae, ob collatum in nos beneficium vestra caussa. 12. Nam haec nostra gloriatio est, nostrae conscientiae testimonium: quod cum divina simplicitate ac sinceritate, non cum humana sapientia, sed cum divina gratia, versati sumus, quum in reliquo orbe, tum potissimum apud vos. 13. Non enim alia vobis scribimus, quam quae legitis, aut etiam recogniscitis: et ut spero, ad extremum recogniscetis, 14. Quemadmodum nos aliquatenus recognovistis, quod nos sumus vestra gloriatio, sicut et vos nostra ad diem Domini Jesu. 15. Atque hac fiducia volebam prius ad vos venire, ut alterum beneficium acciperetis: 16. Et istae in Macedoniam transire, rursumque ex Macedonia ad vos venire, et a vobis in Judaeam deduci. 17. Hoc igitur deliberans, numquid levitate usus sum? aut quae delibero, humano more delibero, ut sit apud me etiam, etiam: et non, non? 18. Fidelis est Deus, quod nostra ad vos oratio non fuit etiam, et non. 19. Nam Dei filius Jesus Christus, qui apud vos per nos praedicatus est, per me, et Sylvanum, et Timotheum, non fuit etiam, et non: sed in eo fuit etiam. 20. Omnes enim Dei promissiones tales sunt, ut in eo sit etiam, et in eo sit ita, quae res Deo sit gloriae per nos. 21. Ac qui nos vobiscum confirmat in Christum, et qui nos unxit, Deus est, 22. Is qui nos consignavit, et spiritus arrhabonem nostris animis indidit. 23. Ego vero animi mei testem appello Deum, me, parcendi vobis caussa, nondum Corinthum venisse: 24. Non quod vobis fiduciam derogemus, sed consulimus vestro gaudio: nam fiducia statis.

Caput II

Excusans se, quod non venerit, clam illos taxat, et communem sympathiam ostendit, ut nequeat nisi ipsis hilaribus gaudere. Moecho, quem Satanae tradi praeceperat, resipiscenti veniam dari obsecrat, et profectionis suae in Macedoniam meminit.

1. Sed hoc ego apud me decrevi, non vos rursum visere cum dolore. 2. Nam si ego vos contristo, ecquis est, qui me oblectet, nisi is, qui a me contristetur? 3. Atque id ipsum vobis ideo scripsi, ne, si venissem, dolore adficerer ab eis, per quos gaudere debeo: persuasum habens de vobis omnibus, meum gaudium omnium esse vestrum. 4. Nam multa cum animi angustia atque angore vobis scripsi, multis cum lacrimis, non quo doleretis: sed amorem ut cognosceretis, quo vos singulariter prosequimur. 5. Quod si quis contristavit, non me contristavit nisi aliquatenus, ne vos omnes onerem. 6. Satis est illi ea castigatio plurium, 7. Ut contra potius condonetis, ac consolemini, ne forte immodico moerore conficiatur. 8. Quamobrem hortor vos, ut caritatem in eum exseratis. 9. Nam ideo scripsi, ut vestri periculum facerem, an sitis ad omnia morigeri. 10. Cui autem vos condonatis, ego quoque condono. Etenim ego si quid ei condonavi, cui condonavi, id feci propter vos in persona Christi. 11. Ne circumveniamur a Satana: nec enim ejus conatus ignoramus. 12. Quum autem in Troadem ob Christi evangelium venissem, et esset mihi in Domini negotio aperta janua: 13. Nullam animi requietem habuit, quod Titum fratrem meum non invenissem. Itaque illis vale dicto, profectus, sum in Macedoniam. 14. Deo vero gratia, qui semper facit, ut in Christi negotio triumphemus, ejusque cognitionis odorem per nos divulgat omnibus in locis. 15. Siquidem Christi suavis odor sumus Deo, in iis, qui servantur, et in iis, qui pereunt: 16. Quorum his sumus mortalis odor ad mortem; illis vitalis odor ad vitam. Ad quae quisnam sit idoneus? 17. Nec enim sumus ut multi, qui divinam doctrinam cauponantur: sed ut ex sinceritate, sed ut ex Deo, in Dei conspectu, in Christi negotio loquimur.

Caput III

Dicit, se satis habiturum commendationis, quamdiu permanserint in fide, se ministrum non litterae, sed spiritus. Discrimen legis et evangelii exponit, quod illius claritas magis perstringat oculos, quem illuminet, hujus vero lux conspicuam Dei faciem exhibeat.

1. Ingredimur rursum nos ipsos commendare? an vero nihil egemus (ut quidam) commendatitiis vel ad vos, vel a vobis epistolis? 2. Epistola nostra vos estis, inscripta nostris animis, cognoscenda legendaque cunctis hominibus: 3. Estque perspicuum, vos esse Christi epistolam, a nobis administratam, non atramento, sed viventis Dei spiritu descriptam, non in lapideis, sed in carneis animi tabulis. 4. In ea autem apud Deum persuasione sumus per Christum: 5. Non quia per nos ipsos simus idonei, qui aliquid, ut per nos ipsos vel cogitemus: sed uqod idonei sumus, id a Deo est, 6. Qui nos idoneos reddidit novi foederis ministros, non litterae, sed spiritus: nam littera perimit, at spiritus vivificat. 7. Quod si mortis ministerium in litteris impressum in lapidibus, tamen tanti fuit splendoris, ut non possent Israelitae in Mosis vultum intueri, propter ejus vultus splendorem periturum: 8. Nonne magis spiritus ministerium erit cum splendore conjunctum? 9. Si enim damnationis ministerium splendidum est, multo magis excellit splendore ministerium justitiae. 10. Etenim ne splendidum quidem fuit id, quod splendidum fuit, si cum superante splendore conseratur. 11. Si enim quod perit, tamen cum splendore conjunctum est: multo magis quod manet, est cum splendore. 12. Habentes igitur hujusmodi spem, magna perspicuitate utimur: 13. Non ut Moses vultui suo velamen obtendebat, ne Israelitae in rei periturae finem intuerentur, sed mentes haberent caecas. 14. Nam ad hunc usque diem idem velamen in veteris lectione foederis manet, neque detegitur id in Christo aboleri. 15. Quin ad hodiernum usque diem, dum legitur Moses, velamine tecti sunt eorum animi. 16. Quandocumque autem revertitur ad Dominum, detrahitur velamen. 17. Dominus autem spiritus est: ubi vero Domini spiritus est, ibi est libertas. 18. Nos vero omnes detecta facie splendorem Domini speculantes, in eamdem transformamur imaginem, splendore perpetuando, tamquam a Domini spiritu.

Caput IIII

Recenset, se adeo laborasse in praedicando evangelio, ut a Satana excaecati sint, qui illius splendorem non cernant, prolatum in testaceis vasculis, tot aerumni obnoxiis, itaque suo exemplo ad fortitudinem eos hortatur, ex contemptu praesentis vitae.

1. Propterea habentes hanc administrationem (quae divina est in nos clementia) non defetiscimur: 2. Quin turpi occultatione repudiata, non nos callide gerimus, neque divinam doctrinam fallaciter tractamus, sed veritatis declaratione nos ipsos apud omnem hominum conscientiam in Dei conspectu commendamus. 3. Quod si tectum est nostrum evangelium, tectum est pereuntibus: 4. Quorum videlicet insidentium mentes caecavit hujus saeculi Deus, ne collustret eos claritas gloriosi Christi evangelii, qui est imago Dei inadspectabilis. 5. Non enim nos ipsos praedicamus, sed Christum Jesum Dominum: nos autem vestros servos, per Jesum. 6. Nam Deus, qui lucem ex tenebris lucere jussit, is est, qui nostris illuxit animis, ad claritatem cognitionis gloriae Dei in Jesu Christi persona. 7. Habemus autem thesaurum hunc in testaceis vasis: ut tam excellens potentia sit Dei, non ex nobis, 8. Qui in omnibus premimur quidem, sed non opprimimur: aestuamus, sed non exaestuamus: 9. Vexamur, sed non deserimur: dejicimur, sed non perimus: 10. Semper Domini Jesu occisionem in corpore circumferentes, ut etiam Jesu vita in nostro corpore repraesentetur. 11. Semper enim nos viventes morti dedimur propter Jesum, ut et vita Jesu repraesentetur in nostra mortali carne. 12. Itaque in nobis mors, in vobis vita viget. 13. Ac eodem fiduciae spiritu praediti, ut fert scriptum illud: credidi, ideoque locutus sum: nos quoque credimus, ideoque loquimur, 14. Scientes, futurum esse, ut qui Dominum Jesum suscitavit, idem nos quoque per Jesum suscitet, ac vobiscum sistat. 15. Omnia enim propter vos fiunt, ut tam largum beneficium per multorum gratiarum actionem redundet ad Dei gloriam. 16. Hanc ob caussam non defetiscimur, quin etiamsi exterior noster homo corrumpatur, at interior quidem renovatur in dies. 17. Brevis enim levisque nostra calamitas, incredibile dictu, quam sempiternam, quamque gravem nobis gloriam pariat, 18. Non spectantibus ea, quae cernuntur, sed quae non cernuntur. Nam quae cernuntur, temporaria sunt: quae vero non cernuntur, sempiterna.

Caput V

Perstat in eodem argumento, de certa spe salutis, per fidem. Non ut se jactet, quum Deum et ipsius ecclesiam prae oculis habeat, et nihili aestimet omnia, praeter vitae novitatem in Christo.

1. Scimus enim, si terrestris nostrae domus tabernaculum dissolutum fuerit, aedificium habituros esse nos a Deo, domum nullis manibus factam, sempiternam in caelis. 2. Etenim in hoc gemimus, domicilium nostrum caeleste superinduere cupientes, 3. Si modo induti, non nudi, reperiemur. 4. Nam qui sumus in tabernaculo, gemimus onerati, quandoquidem nollemus exui, sed superindui, ut mortalitas conficiatur a vita. 5. Qui vero nos ad hoc ipsum fecit, Deus est, is qui nobis spiritus arrhabonem dedit. 6. Itaque semper confidimus: et quum sciamus, nos in corpore peregrinantes, a Domino peregrinos abesse, 7. (Nam in rei fiducia, non in ipsa re versamur) 8. Confidimus: et mallemus a corpore abesse, et apud Dominum adesse. 9. Proinde operam damus, ut sive adsumus, sive absumus, ei simus accepti. 10. Nam nobis omnibus comparendum est ante Christi tribunal, ut ferat quisque praemium ejus, quod in corpore fecerit, vel boni vel mali. 11. Scientes igitur, Dominum esse metuendum, utut hominibus persuademur, Deo quidem perspicui sumus: quamquam spero, nos etiam in vestris animis esse perspicuos. 12. Non enim rursum nos ipsos vobis commendamus, sed occasionem vobis damus de nobis gloriandi, ut muniti sitis adversus eos, qui specie, non animo gloriantur. 13. Nam sive insanimus, Deo insanimus, sive sani sumus, vobis sumus. 14. Amor enim Christi tenet nos, ita judicantes: si unus pro omnibus mortuus est, ergo omnes esse mortuos: 15. Ideoque pro omnibus esse mortuum, ut vivi non jam sibi ipsis vivant, sed ei, qui pro eis et mortuus est, et revixit. 16. Itaque nos deinceps neminem novimus secundum carnem. Quod si Christum secundum carnem cognovimus, at nunc jam non novimus. 17. Proinde si quis in Christo est, is nova res est. Vetera praeterierunt, ecce nova facta sunt omnia: 18. Omnia autem a Deo, qui nos sibi reconciliavit per Jesum Christum, nobisque reconciliationis administrationem dedit: 19. Quippe quum Deus esset in Christo, mundum sibi reconcilians, eis non imputans ipsorum peccata, nobisque reconciliationis orationem mandaverit. 20. Itaque quum pro Christo legatione fungamur, ut Deo per nos adhortante, quaesumus pro Christo, reconciliamini Deo, 21. Qui peccati ignarum pro nobis sontem effecerit, ut in eo nos fieremus justitia Dei.

Caput VI

Ut vitam Christo dignam vivant, hortatur, ne adflictionibus dejiciantur, nec gloria insolescant: pollutiones fugiant, quum sint viva viventis Dei templa.

1. Nos vero ad hanc rem adjutores, hortamur vos, ut detis operam, ne Dei beneficium incassum acceperitis. 2. Dicit enim: te accepto tmepore exaudivi, tibi die salutis subveni. Adest nunc tempus acceptum, adest nunc dies salutis. 3. Nos nullam usquam offensionem adferimus, ne taxetur ministerium: 4. Sed omnibus in rebus nos ipsos ut Dei ministri commendamus, in multa patientia, in calamitatibus, in rebus adversis, in angustiis, 5. In plagis, in custodiis, in agitationibus, in laboribus, 6. In vigiliis, in jejuniis, in castitate, in scientia, in clementia, in benignitate, in Spiritu sancto, in caritate genuina, 7. In veritatis oratione, in Dei potentia, armis justitiae dextris et sinistris, 8. Per gloriam et dedecus, per maledicta et benedicta, 9. Quasi fallaces, et tamen veraces: quasi ignoti, et tamen noti: quasi morientes, quum tamen vivamus: quasi qui castigemur, neque tamen necemur: 10. Quasi dolentes, et tamen semper gaudentes: quasi pauperes, quum multos locupletemur: quasi nihil habentes, et tamen omnia tenentes. 11. Os nostrum ad vos apertum est, Corinthii: animus noster largus est. 12. Si vos estis angusti, non erga nos estis angusti, sed erga hominem, cui estis intimi. 13. Ego vero ut a filiis vicem reposco: largi estote vos quoque. 14. Ne este infidentium socii jugales. Quod est enim justitiae cum improbitate consortium? quae luci communitas cum tenebris? 15. Quae Christo cum Beliale concordia? aut quod fidenti cum infidente commercium? 16. Quae Dei templo cum deastris convenientia? Vos enim viventis Dei templum estis, quemadmodum dixit Deus: habitabo ac versabor apud eos, eroque eorum Deus, et ipsi mihi populus erunt. 17. Quapropter exite ex medio eorum, ac separamini, inquit Dominus: neve impurum tangite: et ego vos accipiam. 18. Vobisque pater ero et vos mihi eritis filii ac filiae, inquit Dominus omnipotens.

Caput VII

Ne nimium teneros animos urgendo prosternat, probabile reddit, quod omnia dixerit ex ingenti erga illos dilectione, itaque sibi non displicere, quod maerore eos adfecerit, et adduxerit ad poenitentiam non poenitendam.

1. Haec igitur habentes promissa carissimi, purgemus nos ipsos ab omni et corporis et animi labe, sanctimonia perfungentes cum Dei metu. 2. Admittite nos: nemini injuriam fecimus, neminem corrupimus, neminem circumscripsimus. 3. Non equidem vestri damnandi caussa dico, quippe qui ante dixerim, vos in nostris animis esse ad simul vel moriendum, vel vivendum. 4. Multa mihi apud vos loquendi libertas est: multa mihi de vobis gloriatio: plenus sum consolationis: circumfluo laetitia in omni calamitate nostra. 5. Etenim, quum venissemus in Macedoniam, nec ullam quietem haberet nostra persona, sed in omnibus premeremur, extrinsecus praeliis, intrinsecus timoribus: 6. Tamen humilium consolator Deus nos adventu Titi consolatus est. 7. Neque solum ejus adventu, sed etiam solatio, quo de vobis adfectus est, exponens nobis vestrum nostri desiderium, complorationem atque studium, ita ut magis laetatus sim: 8. Adeo, ut etiamsi vos per epistolam dolore adfecerim, non me poeniteat, etiamsi poenituisset. Video enim, si epistola illa, brevem quidem, sed tamen dolorem vobis fecit, 9. Non vos doluisse solum, sed (id quod gaudeo) ad vitae correctionem doluisse. Doluistis enim secundum Deum, ita, ut nullo per nos incommodo sitis adfecti. 10. Divinus enim dolor vitae correctionem ad numquam poenitendam salutem efficit. At mundamus dolor mortem parit. 11. Ecce enim vel hoc ipsum, quod secundum Deum doluistis, quantam vobis peperit diligentiam, immo defensionem? immo indignationem? immo metum? immo desiderium? immo studium? immo vindictam? quibus omnibus vestram in eo facinore innocentiam probastis. 12. Itaque si vobis scripsi, id non ejus, qui fecit, nec ejus, qui passus est injuriam, caussa factum est: sed ut vestrum nostri studium apud vos patefieret, in Dei conspectu. 13. Propterea orto a vobis solatio confirmati sumus: sed longe maximam cepimus ex Titi laetitia voluptatem, quod ejus animus a vobis omnibus recreatus sit. 14. Nam si quid apud eum de vobis gloriatus eram, non me puduit: quin ut omnia vere vobis elocuti sumus, sic nostra de vobis apud Titum gloriatio vera fuit. 15. Atque ipse vos singulari caritate prosequitur, recolens vestram omnium obedientiam, ut se cum metu ac tremore acceperitis. Gaudeo, posse me omnibus in rebus vobis confidere.

Caput VIII

Macedonum, atque adeo ipsius Christi exemplo, ut liberales sint in sanctos, horatur: Titum, et alium fratrem hac de caussa ad ipsos profectos dicit.

1. Certiores vos facimus, fratres, de Dei beneficio in ecclesiis Macedoniae collato, 2. Quod in tanta, qua explorati sunt calamitate, eorum singularis alacritas, penitissimaque paupertas tantum effecit, ut appareret eorum opulenta simplicitas: 3. Qui pro viribus (hoc testor) atque etiam supra vires ultro, 4. Nos multis cum precibus oraverint, ut beneficium et commune in sanctos officium reciperemus. 5. Neque id quemadmodum speraveramus: quin seipsos addixerunt primum Domino, deinde nobis, Dei voluntate, 6. Ut nos Titum hortati simus, quo ille quemadmodum jam coepit, sic absolvat hoc etiam erga vos beneficium: 7. Utque quemadmodum in rebus omnibus excellitis, fide, et oratione, et scientia, et omni studio, et isto erga nos amore, sic in hoc quoque beneficio excellatis. 8. Non per praeceptum dico: sed ut per aliorum studium vestrae quoque caritatis germanitatem explorem. 9. Cognoscitis enim Domini nostri Jesu Christi beneficium, qui propter vos pauper fuerit, quum dives esset, ut vos ejus paupertate ditaremini. 10. Atque in hoc consilium do: hoc enim e re vestra est, qui jam ab anno superiore non solum facere, sed etiam velle coeperitis. 11. Nunc igitur etiam rei confectionem absolvite: ut quomodo voluntatis est alacritas, ita sit etiam ex facultate perfectio. 12. Nam si jam adest alacritas, prout habet quis, ita acceptus est, non prout non habet. 13. Non enim aliis laxitatem, vobis angustiam esse oportet: 14. Sed ex aequalitate, ad praesens tempus, abundantia vestra illorum egestati subveniri: ut illorum abundantia vestram vicissim egestatem suppleat, quo fiat aequalitas: 15. Quemadmodum scriptum exstat: neque qui plus collegerat, plus habebat: neque qui minus collegerat, minus habebat. 16. Est autem Deo gratia, qui idem vestri studium injecerit in animum Titi: 17. Qui adhortationem ita admiserit, ut diligentior sua sponte profectus sit ad vos. 18. Misimus autem una cum eo fratrem, qui praeterquam quod in re evangelica per omnes laudatur ecclesias, 19. Etiam ecclesiarum suffragio creatus est nostri socius itineris, in hoc beneficio a nobis administrando, ad Domini gloriam, alacritatemque vestram: 20. Hoc caventes, ne quis nos in hac a nobis administranda liberalitate carpat: 21. Prospicientes, ut non solum in Domini, verum etiam in hominum conspectu honeste se res habeat. 22. Misimus autem una cum eis fratrem nostrum, quem saepe quum multis in rebus diligentem experti sumus, tum nunc longe diligentiorem: tanta est de vobis confidentia. 23. Quod sive Titus spectetur, socius meus est, et ad vos collega: sive fratres nostri, apostoli sunt ecclesiarum, gloria Christi. 24. Quapropter et amoris vestri, et nostrae de vobis gloriationis specimen datote erga eos, et in ecclesiarum conspectu.

Caput IX

Cur de eorum voluntate bene sentiens, illis tamen adhortandis sedulo incumbat, rationem adducit, et sementi eleemosynas comparat, quam Deus rependit magno fenore.

1. Nam de officio erga sanctos ad vos scribere mihi supervacaneum est. 2. Novi enim alacritatem vestram, de qua vestro nomine glorior apud Macedones, Achaiam ab anno superiore paratam esse: quae vestri aemulatio plerosque excitavit. 3. Ideo autem fratres misi, ne nostra de vobis gloriatio vana sit in hac parte: ut (quemadmodum dicebam) sitis parati: 4. Ne, si mecum venerint Macedones, et vos offenderint imparatos, pudeat nos (ne dicamus vos) in hoc gloriationis argumento. 5. Itaque necessarium putavi, fratres horatri, ut ad vos praeirent, et jam divulgatam vestram liberalitatem ita praepararent, ut parata foret: sic tamen, ut liberalitas, non ut profusio. 6. Ceterum et qui parce seret, parce etiam metet: et qui large seret, large etiam metet: 7. Prout quisque animo destinavit, non aegre, aut invitus: hilarem enim datorem amat Deus. 8. Potest autem Deus adeo vos omni beneficio cumulare, ut omnibus in rebus omnino, quod satis sit, habentes, abundetis ad omnia recte facta: 9. Quemadmodum scriptum exstat: quum dispergat, et pauperibus largiatur, ejus liberalitatis manet aeterna. 10. Qui vero serenti et semen et panem ad victum suppeditat, is vobis semen suppeditet, multiplicetque, ac vestrae liberalitatis proventus sic augeat, 11. Ut omnibus summa cum simplicitate circumfluatis, quae efficiat per nos, ut agantur gratiae Deo. 12. Siquidem hujus muneris officium hujusmodi est, ut non solum sanctorum egestates suppleat, verum insuper hoc tam probando officio in caussa sit, ut multi Deo gratias agant, 13. Deum collaudantes, tum ob vestram, qui in Christi evangelium concordes sitis, obedientiam, et simplicem in eos inque omnes largitatem: 14. Tum ob eorum vota de vobis, qui propter singularem Dei in vos favorem, vestri sint cupidi. 15. Gratia Deo, de ejus dono ineffabili.

Caput X

Qua fiducia, quibus armis, qua vindicta sit instructus adversus improborum calumnias ostendit, seque praesentem non minus virtutis habere in operibus, quam absens gravitatis in verbis.

1. Ille ego Paulus vos exhortor per Christi lenitatem ac mansuetudinem, qui praesens quidem apud vos humilis, absens vero sum in vos confidens. 2. Rogo autem, ut detis operam, ne mihi praesenti sit audendum confidentia, qua audere cogito in quosdam, qui nos perinde habent, ac si secundum carnem gradiamur. 3. Nam in carne gradientes, non secundum carnem militamus. 4. Arma enim militiae nostrae non carnalia sunt, sed divini potentia, ad munitionum demolitionem: 5. Quibus armis cogitationes deturbamus, et omnem sublimitatem elatam contra Dei cognitionem, omnemque mentem ad obediendum Christo cogimus: 6. Et omnem ulcisci contumaciam sumus parati, quum completa fuerit vestra obedientia. 7. Rerum speciem spectatis? Si quis sibi persuasit, se esse Christi: hoc rursum per sese cogitet, ut ipse Christi est, sic nos quoque esse Christi. 8. Etsi enim paullo amplius de potestate nostra glorier, quam nobis Dominus ad vos instruendos, non destruendos dedit, non me pudebit, 9. Ne videar vos per epistolas terrere conari, 10. Quod epistolae quidem (inquit) graves fortesque sunt, at corporis praesentia imbecilla, oratioque abjecta est. 11. Hoc cogitet ille, quales oratione per epistolas sumus absentes, tales re etiam praesentes esse. 12. Nec enim audemus comparare aut conferre nos cum quibusdam, qui sese commendant illi quidem, sed ipsos se in seipsis metiri, seque sibi comparare non intelligunt. 13. Nos vero non immodice gloriabimur, sed ex modo regulae, quem Deus nobis tribuit, ut etiam ad vos usque pertingamus. 14. Non enim quasi ad vos non pertingamus, nos nimis extendimus: nam ad vos etiam pervenimus evangelio Christi, non supra modum gloriantes in alienis laboribus: 15. Spem habentes, fore, ut crescente in vobis vestra fide, usque adeo amplificemur ex nostra norma, 16. Ut ultra vestros fines doceamus evangelium: non aliena norma de eis, quae sunt in promptu, gloriando. 17. Qui vero gloriatur, in Domino glorietur. 18. Non enim qui se ipsum commendat, probandus est; sed quem Dominus commendat.

Caput XI

Ingenti se erga Corinthios amore cogi testatur, ut laudes suas depraedicet. Gratuitam illis suam operam impendisse, ne qua in re superiores essent pseudoapostoli: quos longe antecellere recenset in iis, quae verae sunt laudis.

1. Utinam paullulum aliquid meae stultitiae ferretis: et vero ferte me: 2. Vobis enim obtrecto divina obrectatione, quippe quos uni viro desponderim, virginem castam Christo tradendam. 3. Sed vereor, ne forte, ut serpens Evam sua astutia decepit, sic vestrae mentes a simplicitate, quae esse debet in Christianis, corruptae deflectant. 4. Quod si venerit, qui alium Jesum praedicaret, quam quem nos praedicavimus, aut si alium spiritum acciperetis, quam quem accepistis, aut aliud evangelium, quam quod admisistis, recte illum ferretis. 5. Ego vero me existimo nihilo inferiorem fuisse vel summis apostolis. 6. Quod si oratione imperitus sum, at non scientia: quin in omnibus omnino apud vos rebus patuimus. 7. An peccatum admisi, meipsum demittens, ut vos extolleremini, quod vos gratis divinum evangelium docui. 8. Alias ecclesias diripui, accipiendo ad vobis inserviendum stipendio: 9. Et praesens apud vos, et egens, neminem tamen exsuxi. Nam egestati meae subvenere fratres, qui ex Macedonia venerant: itaque omnibus in rebus, ne vobis oneri essem, et cavi, et cavebo. 10. Hoc per Christum vere confirmo, non me commissurum esse, ut hac gloratione excludar in Achaiae tractibus. 11. Quamobrem? an quia non amo vos? Scit Deus. 12. Ac quod facio, facturusque sum, id facio, ut occasionem iis adimam, qui occasionem captant, quo sibi, in quo glorientur, suppetat, quemadmodum et nobis. 13. Sunt enim istiusmodi falsi apostoli, fallaces operarii, qui in Christi apostolos transformantur. 14. Nec mirum, quum ipse Satanas transformetur in lucis angelum. 15. Itaque non magnum est, si ejus quoque ministri sic transifigurantur, ut justitiae ministri esse videantur: quos quidem dignus eorum factis exitus manet. 16. Iterum dicam: nemo me dementem esse putet. Sin aliquis putat, vel ut dementem admittite me, ut ego quoque paullulum me jactem. 17. Quod dico, non, ut Domino dignum est, dico, sed ut per dementiam in hac gloriationis materia. 18. Quandoquidem multi humano more se jactant, ego quoque me jactabo: 19. Quoniam vos libenter dementes fertis, ipse prudentes. 20. Fertis enim, si quis vobis serviliter abutitur, si quis vos exest, si quis dona accipit, si quis sese effert, si quis vos in os caedit. 21. Indecore dicam: quasi vero nos nequeamus. Quin si quid est, in quo quisquam audeat (insipienter dicam) ausim et ego. 22. Hebraei sunt, et ego: Israelitae sunt, et ego: Abrahami progenies sunt, et ego: 23. Christi ministri sunt (desipiens dicam) ego magis: in laboribus amplius, in plagis plus: in custodiis amplius, in mortibus saepenumero. 24. A Judaeis quinquies undequadragenis plagis adfectus sum: ter verberatus, semel lapidatus. 25. Ter naufragium feci: noctem et diem in profundo egi: 26. Saepe versatus in itineribus, in periculis fluminum, periculis latronum, periculis a meis civibus, periculis ab extraneis, periculis in urbe, periculis in solitudine, periculis in mari, periculis in falsis fratribus: 27. In labore et fatigatione, in vigiliis saepenumero, in fame et siti, in jejuniis frequenter, in frigore et nuditate: 28. Praeter cetera, quae me quotidiana distinent, videlicet omnium ecclesiarum cura. 29. Quis aeger est, quin ego sim aeger? quis offenditur, quin ego urar? 30. Si gloriandum est, de imbecillitate mea gloriabor. 31. Scit Deus et pater Domini nostri Jesu Christi, qui est collaudandus in sempiternum, me non mentiri. 32. Damasci praefectus regis Aretae, Damascenorum urbem custodiebat, capere me volens. 33. Itaque per fenestram in calatho demissus sum per murum: atque ita ejus manus effugi.

Caput XII

Innitus recenses revelationes divinitus sibi factas, ob quas quum vere gloriari possit, non velit infirmitatum suarum conscius: sed hanc sibi necessitatem ineptiendi ipsos injicere, dum se addicunt ambitiosis hominibus, per quos a Christo alienantur.

1. Gloriari sane mihi non expedit: veniam enim ad visiones et Domini patefactiones. 2. Novi hominem christianum ante annos quatuordecim (an in corpore, an extra corpus, nescio, scit Deus) hunc, inquam, raptum ad tertium usque caelum. 3. Et scio, eum hominem (an in corpore, an extra corpus, nescio, scit Deus) 4. Raptum esse in Paradisum, et audivisse arcana verba, quae homini eloqui nefas. 5. De hujusmodi homine gloriabor, de me vero non gloriabor, nisi in meis infirmitatibus. 6. Quod si vellem gloriari, non essem quidem amens, utpote qui verum dicerem. Sed parco, ne quis de me existimet supra, quam esse me videt, aut ex me audit aliquid. 7. Ac ne ob patefactionem praestantiam me nimis efferam, appositus est mihi stimulus carni, angelus Satanae, qui me tundat, ne nimis offerar. 8. De eo ter Dominum oravi, ut is a me facesseret: sed ille mihi sic dixit: 9. Satis est tibi meus favor: nam mea fortitudo in imbecillitate perficitur. Itaque multo libentissime gloriabor in meis debilitatibus, ut habitet in me fortitudo Christi. 10. Proinde mihi placeo in debilitatibus, in contumeliis, in rebus adversis, in vexationibus, in angustiis pro Christo. Dum enim debilis sum, tum fortis sum. 11. Amens fui, qui gloriatus sim: vos me coegistis, quum deberem ego a vobis commendari. Nihilo enim inferior fui vel summis apostolis, tametsi nihil sum. 12. Specimina quidem apostoli edita sunt apud vos, in summa patientia, in prodigiis, et miraculis, ac portentis. 13. Quid enim est, in quo superati sitis a ceteris ecclesiis, nisi quod ego vos non exsuxi? Condonate mihi hanc injuriam. 14. Jam tertium paratus sum visere vos, neque tamen vos exsugam. Non enim vestra, sed vos expeto. Nec enim debent liberi parentibus congerere, sed parentes liberis. 15. Ego vero libentissime et insumam et insumar pro vestris animis, quamvis vos majorem in modum amans, minus redamer. 16. Sed esto, ego vos non gravavi; sed vafer, credo, dolo vos cepi. 17. Num quis est eorum, quos ad vos misi, per quem vos circumvenerim? 18. Hortatus sum Titum, et una legavi fratrem: numquid vos circumvenit Titus? Nonne eodem animo, nonne iisdem vestigiis ingressi sumus? 19. An rursum putatis, vobis excusare nos? In Dei conspectu per Christum loquimur, et omnia, o carissimi, pro vestra utilitate facimus. 20. Vereor enim, ne forte, quum venero, et ego vos non, quales vellem, inveniam, et ipse vobis, qualem non velletis, inveniar: ne forte sint lites, aemulationes, irae, jurgia, maledicta, sussurri, tumores, inconstantiae: 21. Ne rursus, ad vos ubi venero, adfligat met Deus meus, multosque deplorem, qui ante peccaverint, nec ab ea, cui operam dederint, turpitudine, stupro et libidine destiterint.

Caput XIII

Tertio adveniens, severiorem vindictam illis denuntiat, qui reipsa experti sunt virtutem Christi in suo apostolatu. Optat tandem, ut resipiscant, et fausta illis precatur.

1. Jam tertio venturus sum ad vos: ex duorum triumve testium ore decernetur de omni re. 2. Et praedixi, et praedico, ac sicuti dum iterum aderam, nunc absens seribo, iis, qui ante peccaverint, ceterisque omnibus, me, si rursum venero, non esse parsurum; 3. Quandoquidem experimentum petitis loquentis in me Christi: qui erga vos debilis non est, sed pollet in vobis. 4. Nam si per debilitatem crucifixus est, at vivit per Dei potentiam. Etenim nos quoque debiles in eo sumus: sed vivemus cum eo per Dei in vos potentiam. 5. Vos ipsos pertentate, an sitis fide praediti: vos ipsos explorate: annon vos ipsos eos agnoscitis, in quibus sit Jesus Christus? nisi forte rejectanei estis. 6. Spero equidem futurum, ut nos non esse rejectaneos intelligatis. 7. Faxit Deus, ut nihil mali faciatis: non ut nos accepti esse videamur, sed ut vobis recte facientibus nos rejectanei esse videamur. 8. Nec enim quidquam possumus contra veritatem, sed pro veritate. 9. Gaudemus enim, quum et nos debiles, et vos fortes estis. Hoc equidem optamus, vos esse bene comparatos. 10. Propterea haec absens scribo, ne praesenti mihi severe sit utendum potestate, quam mihi Dominus ad juvandum, non ad officiendum dedit. 11. Ceterum, fratres, gaudete, comparate vos, confirmamini, idem sentite, pacem agite, et Deus amoris atque pacis vobis aderit. 12. Salutate inter vos osculo sancto. Salutant vos sancti omnes. 13. Domini Jesu Christi favor, et Dei amor, et sancti Spiritus communio vobis adsit omnibus: Amen.

Ad Corinthios secunda scripta est Philippis Macedoniae, missa per Titum et Lucam.