Migne Patrologia Latina Tomus 137
Appendix ad translationem corporis S. Hunegundis
Appendix ad translationem corporis S. Hunegundis (Auctor incertus), J. P. Migne 137.0076C
Appendix ad translationem corporis S. Hunegundis
- 1.
137.0071C| Sanctorum miracula describere, eorumque facta insignia ob posterorum notitiam chartulis imprimere, fidelibus non pigrum judicari ab omnibus apprime debet, honorificum simulque necessarium. Nam fabularum naeniae dum recitando fatuorum auribus in malum pronis ingeruntur, illectus animus torpet, mens hebet, et propria luce relicta deorsum fluit, corruptionis perniciosa lenocinia concupiscens, probitatis tramitem derelinquens; sicque fit ut cor insipientium auditis fatuitatibus per proclivia gradiens, nectat catenam, qua valeat trahi, tartarumque demum immergi. Verum sanctorum merita dum divulgata in auditum populi proferuntur, virtutesque eorum profectus gratia nuntiantur, fidelis mens de mortis somno exsurgens ad vitam, de tenebris infidelitatis exerit brachia ad studia sanctitatis: consurgensque ad prospera, inardescit ad fortia, malignitatis praecipitia praecavet piae intentionis iter arripiens. Taliterque perditionis nodis absoluta, libero pede festinat ad gaudia coelestis vitae, quatenus 137.0071D| Deum deorum valeat videre in Sion, id est in specula pacifice visionis. Quocirca vestrae, fratres, dilectionis charitatem quoddam non pigeat audire miraculum quod Dominus noster Jesus Christus in mutatione corporis suae sanctissimae virginis Hunegundis sua dignatione voluit demonstrare. De qua videlicet mutatione, quia occasionis articulus e vicino sese nobis obtulit, non fiat taediosum aliquantisper 137.0072C| obtentu reverentiae immorari, ut qualiter facta, vel consummata sit ipsa mutatio, ad fidelium notitiam litteris licet imperitis queat pervenire. Habet enim mercedem suam piae devotionis affectuosa intentio.
- 2.
Anno igitur Dominicae incarnationis millesimo quinquagesimo primo, regni Francorum monarchiam gubernante optimo principe Henrico, Philippi regis genitore, abbate quoque Macario Humolariensis coenobii curam administrante, visum est fratribus beati Benedicti sub regula Domino militantibus, quatenus corpus dominae suae Hunegundis, si facultas suppeteret, mutari debuisset, ut cujus scilicet non ambigebant animam inter virginum choros honorari in coelesti thalamo, ejus gloriosum soma non negligerent in terris condere honorabili mausoleo. Erat enim id aetatis sacra margarita ligneo tantum involuta scriniolo, forinsecus aspicientibus vile praebente domicilium; sed intrinsecus servante admodum charissimum thesaurum. Ipsum vero aedificiolum 137.0072D| laminis ferreis adeo fuerat circumseptum atque praeclusum, cui introrsus inhaerebant ossa devotissima, ut vix aliquibus pateret apertionibus praeter admodum paucis artis mechanicae machinationibus. Eidem quoque aliud majusculum superpositum exstabat scrinium haudquaquam minori sollertia constructum, ligaminibus identidem ferreis et clavis quamplurimis munitum attentius, sagaci cura 137.0073A| ac industria altrinsecus vallatum, ne videlicet facile pateret captiosis, fraudulentisve ingeniolis. Praedari quippe minime cupit, qui sic thesaurum suum occultis atque firmissimis tectis recondit. Tali siquidem modo corpus Deo amabilis virginis Hunegundis fuisse conditum ab his qui viderunt nobisque retulerunt, accepimus a tempore scilicet inventionis atque translationis ejusdem virginis, quae celebrata est anno incarnationis Dominicae nongentesimo quadragesimo sexto, Ludovico regnante, Berta femina Deo sacrata tunc temporis Humolariensem regente abbatiam. Cujus inventionis necnon et translationis descriptionem simulque miraculorum insignia inibi divinitus declarata, volentibus agnoscere, claro stylo luculentoque sermone studuit elucubrare piae memoriae domnus abbas BERNERUS, qui Deo disponente primus huic successit locello, pulsis ob obscena carnalis voluptatis lenocinia, quae ibi erant, monialibus. At nos ista interim omittentes, coeptum opusculum prout valemus intendamus. 137.0073B|
- 3.
Cum igitur coenobitae, ut praemisimus, simul cum patre spirituali ad invicem pertractarent, si quo modo ad effectum perducere possent, quod quidem summo affectabant desiderio, nec tamen inchoare praesumebant; fortuna loci summissius arridente, Dei providentia omnia praevidente, contigit quemdam virum de burgo sancti Quintini gloriosi martyris, mercimoniis atque mercationibus vitam suam deducentem, nomine Balduinum, causa devotionis animaeque profectu nostrum adiisse coenobium, quatenus mutuae dilectionis obtentu fratres dignarentur sibi suam largiri societatem. Quam petitionem fratres cum Patre libenti animo amplectentes propter illud Domini praeceptum quo dicitur: Date et dabitur vobis; et, eadem mensura qua mensi fueritis, remetietur vobis (Matth. VII, 2); et: Omne quod ad mevenit non ejiciam foras (Joan. VI, 37), societatem et beneficia loci, ut moris est monachis, ei gratanter impenderunt. Nam vir ille licet saecularis, religioni erat 137.0073C| intentus, misericordiae operibus operam dans, fidei devotionem cordis intentione servabat, sicut rei postmodum patefecit exitus. Sumpto enim habitu eodem in loco, postea devotus exstitit monachus. Hac denique familiaritate illectus homo, monasterii frequentare curabat claustra, utpote quasi alter Adam factus ex fratribus. Unde accidit ut saepe veniens fratres susurrare super memorato negotio frequentius animadverteret. Sed quia incipere pavebant, ceu dictum est, ne videlicet juxta Evangelium illuderent eis dicentes: quia hi coeperunt aedificare et non potuerunt consummare; divino, ut est humana opinio, instinctu commotus praefatus homo (cupiebat enim et ipse honorare sanctae virginis artus) convocavit seniorum coetum, hujus allocutionis primordia libans: Quoniam, inquit, Patres venerandi, perpendo ex vobis quosdam vicissim serere colloquia, velle corpus sanctissimae virginis Hunegundis nostrae dominae, si facultas suppeteret, lautiori ponere loculo, corde 137.0073D| exhilaresco, opemque meam pro posse promitto, opusculum duntaxat concupitum initiare ne moremini. Sin autem nequaquam tale inceptare audetis opificium, ipse ego super me totum negotium accipio, Deique omnipotentis auxilio fretus ad finem usque perducam, concessa mihi tantum populi oblatione. Quod cum audissent monachi ultra modum exhilarati, grates Creatori universorum reddiderunt, et in promissione sua virum benedixerunt, divinitatis praerogativam venerantes cum hoc tanto tam repentino tamque insperato gaudio. Quid opus est verbis? Sumpto siquidem vir ille negotio, componi fecit loculum opere anaglifario, in longum mensura duorum semicubitorum, altitudine continua ab utroque fronte cubitali, utrinque ab lateribus semicubitali, reliqua structura in altum decentessime 137.0074A| vergente, instar tabularum expressa, caelato atque sculpto elaborata opificio. In cujus superficie opusculi sanctorum apostolorum atque prophetarum imagines cernuntur expressae, perpulchris atque politis tabulatis fulgentis auri et splendentis argenti ter ternis utrobique in ordinem digestis iconibus. Sed et in una frontium imago sanctae Hunegundis sanctique Eligii Noviomensis antistitis, ejusdem virginis in baptismo patroni, conspicitur dignius elevata; in altera vero Christi Domini nostri majestas cernitur satis eleganter expressa, cujus regnum et imperium sine fine permanet in saecula. Quid plura? Accelerato denique simulque, ut dictum est, laute consummato opere, domnus abbas Macarius qui ea tempestate, veluti praelibatum est, loci Humolariensis res administrabat, domnum episcopum Noviomensem invitare curat, vicinosque asciscit abbates, domnum videlicet Girardum Insulanum, domnum Rainerum sancti Praejecti vicarium, 137.0074B| atque domnum Bonifacium Walerannum de Monte sancti Quintini, necnon et alios quamplures Viromandensis territorii satrapas et milites. Monachos quoque ac clericos huic actui interesse commonet, ne scilicet tam charum pignus absque notitia testimonioque honestarum religiosarumque personarum tanquam furtivum vel ignotum tractari mutarive clanculum videretur. Ut ventum est ergo ad constituti termini diem, in quo agi habebant haec, fama volante, quo alter non est velocior nuntius, fit conventus seniorum, occursus nobilium virorum rusticorum ac feminarum turba cum parvulis confluit gratulabunda. Nec immerito: existimabant etenim pro reverentia et honore debito tantae matri impendendo simulque intercessione se patrocinandos et pro forfactis suffragia postulantes, veniam se fore consecuturos. Interea loci reseratur gloriosi gazophylacii aditus, sublevantur adhibitis malleis cum cunctis ferreis ligamina sagaci cura innexa, evelluntur opercula, panduntur pretiosi somatis cunabula.
- 4.
137.0074C| Caeterum omnipotens Dominus, volens suae sponsae honorare membra occulta dispositionis suae praerogativa, differri fecit mutationem ossium felicium diem usque in tertium, hujus apologiae, id est occasionis eventu. Episcopus quippe, in cujus dioeceseos procinctu situs est locus nomine Humolarias, regio impeditus obsequio atque negotio ad praefatum diem constitutum minime venit: quam ob rem compulsi sunt eum praestolari per triduum. Collocatur ergo venerandum scrinium, sicut erat reseratum, super geminas bases ligneas intra sancta sanctorum inter altare videlicet Dei genitricis semperque virginis Mariae, et altare sanctae Hunegundis in honore dedicatum. Inter tot denique devotae multitudinis millia ad tam claram celebritatem concurrentia, plurimi corporea mole debiles nituntur huic sanctae actioni interesse, utpote rogaturi Domini misericordiam suo quisque pro incommodo. Unde accidit divina, quemadmodum fati sumus, voluntate, quamdam 137.0074D| puellam nomine Emelinam epileptico morbo invasam, cum amicorum auxilio, spe recuperandae sanitatis ad monasterium deductam esse, in vico natam qui Herleius dicitur, super Somenae ripam situs, medius stans inter sancti Quintini castrum et Humolariense monasterium. (Epileptiam autem Graeci vocant appensionem mentis et corporis, quae passio, spasmos, id est contractiones membrorum generat, fit autem morbus iste ex melancholico humore, id est ex abundantia fellis fusi per membra, contingit autem per phantasiam.) Caeterum dum puellula pro sibi reddendo remedio templo fuisset injecta, sistitur coram altario sanctae Mariae virginis incomparabilis, quatenus ejus interventu sanctaeque Hunegundis intercessu pristinum consequi mereretur sospitatis gradum. Erat enim ipsa, de qua loquimur, 137.0075A| puella adeo epilepsi oppressa, ut cujusvis quietis non admitteret moras, vim vexationis corpore monstrans gestu. Profitebatur enim se prae nimia gravedine morti appropinquare, spiritumque propemodum exhalare. Qua de re confluentia populi in admirationem conversa, pietate simulque compassione compuncta, lacrymarum imbres fundebat, pugnisque pectus tundens, Omnipotentem cum devota mente implorabat pro miserandae mulieris liberatione. At puellula inaestimabili poena multata nec ad momentum cessabat, diris vocibus oratorium spargens, seseque manibus feriens, capite vacillante mirandum cunctis per biduum nulla occurrente requie spectaculum praestans. Plebs ergo fidelium supero afflata spiritu, abbates cum fratribus exorat, quatenus charitatis obtentu miserandae mulierculae darent copiam visendi almae virginis Hunegundis ossa, si forte favente Christi clementia, aliquo modo mitigaretur incommoditas tanta. Concesserunt igitur 137.0075B| eadem et ipsi permoti humanitate. Quid ergo? dicam an sileam? quin imo pandam praedicandae virtutis evidentiam. Nam statim ut oculus ossa conspexit, intromisso vertice, totius corporis compago recepit optatam salutem, interiit dolor, sopitus est languor, avulsus est luctus, rediit pristinus corporis status. Quod cum vidissent qui astabant populi, benedicentes gratias persolverunt Domino Deo universorum, qui suos mirificat sanctos sicut vult et quando vult. Hujus autem divinae operationis, quam Jesus Christus Dominus et Deus noster dignatus est ostendere per merita gloriosae virginis Hunegundis ad laudem et gloriam suam, tot revera exstiterunt testes, quot contigit tunc adesse fideles.
- 5.
Igitur super hoc facto abbates cum monachis congaudentes conferebant ad invicem, conveniens non esse mutationem ulterius differri, aut episcopalem praesentiam praestolari, viso praecipue hoc tanto dignoque relatu miraculo, ne scilicet populus longa jam mora protractus diutinaque exspectatione 137.0075C| jam lassus pascere spes videretur inanes. Communi siquidem consilio atque decreto feruntur beata pignora in cryptam sanctae et individuae Trinitatis in honore dedicatam, retro ejusdem ipsius monasterii tribunal fabricatam atque contiguam. Hoc equidem gemina pro causa actitare studuerunt, scilicet ne vel in aliquo casu offenderent sanctitatis munera nimio tumultu sexus utriusque imminente ac premente, vel ne fragmina margaritarum coram idiotis atque imperitis hominibus pensare nescientibus homines propter homines contrectarent, eo quod dicitur: Nolite sanctum dare canibus, et ne spargatis margaritas vestras ante porcos (Matth. VII, 6). Unde ait Isaias: Secretum meum mihi, secretum meum mihi (Isa. XXIV, 16). Obseratis ergo firmiter ostiis quae a dextris et a sinistris cancelli eamdem cryptam petentibus aditum pandunt, circumdant beata munera pavitantibus animis ob exhibendam reverentiam. Haesitabant enim quisnam 137.0075D| eorum dignius contingere haberet a Christo concessa tam pretiosa donaria: sed demum consueti hanc tradere curam administrationem domno Gerardo abbati Insulano, quoniam erat natu major, aetate provectior, moribus gravior, religione devotior, piisque actibus proclivior. Ut quid moras innectimus? Suscipiens itaque abbas praedictus cum humilitatis subjectione confratrum imperia, exerit lacertos, seseque praeparat solemnius adversus votiva officia. Mutantur summa cum reverentia ossa felicia, locanturque decentiori in cuna. O felix virgo, quae quoniam in coelo fulgida degis in gloria, sic veneraris in terrena aula. O vere felix virguncula! cui sponsus ille coelestis arridens locutus est in Salomonis epithalamio: Veni, soror, mea in hortum 137.0076A| meum, ut comedas fructum pomorum meorum, sponsa mea, columba mea, immaculata mea, veni de Libano, veni, coronaberis (Cant. IV, 16). O felix, inquam, virgo! quae sponso vocanti reciproca voce cum virginum choris applaudens, respondere meruisti: Curremus post te in odore unguentorum tuorum (Cant. I, 4), id est in fragantia tuarum virtutum.
- 6.
Igitur duo militares viri qui aderant, solemnia peragunt munuscula. Nam hi summopere efflagitaverant, ut eis concederetur mutationi adesse, sanctaque ossa propriis conspicere oculis. Alter igitur eorum nomine Godefridus senior, pallium decentissimum sanctae virgini contulit in munus; alter vero nomine Rotbertus, cognomento Anguillula, seipsum ob devotionem per cervinam corrigiam servum obtulit, atque in exhibitione servitutis hortum jure praedii tradidit in villa quae Marceia fertur. Fratres autem non terrena, sed divina persolvunt officia, et venerationi, ut decebat, satis idonea. Clauso igitur 137.0076B| tandem cum diligentia solertiaque honorabili ergasterio, cum cereis et thuribulis et crucibus de crypta erumpunt, laetis apprime mentibus byssinis poderibus, id est albis, palliatis monachis; more patrum feretrum bajulantibus.
- 7.
Verum quia basilicae capacitas non ad hoc erat sufficiens, ut confluentis vulgi multitudinem recipere posset, in tantum quippe copiosa utriusque sexus exstabat ecclesia referta confluentia, utpote praestolante pro quo venerat sanctitatis dona, quod nec gestantes devotionis pignora valebant egredi per quae fuerant ingressi ostiola. Qua de re, consilio inter se habito, per ostium ejusdem cryptae in latere dispositum, quod est pervium euntibus ad capellam sancti Nicolai episcopi mirae sanctitatis confessoris, per claustrellum efferunt venerationis loculum; sicque per quamdam posterulam ejusdem claustrelli in maceria factam ejectum per pomerium atque cimiterium fratrum, ad alium identidem aditum, ignorante populo, perducunt. Sed rursus atrio, quod est pro 137.0076C| foribus ecclesiae, gente rusticana redundante, vix cum ingenti luctamine per portam secus capellam sancti archangeli Michaelis sitam extrahunt. Tandemque impenso multo et grandi labore, jamque defessi in campum cultum prope xenodochium monachorum jacentem deferunt: quo in loco quadam providentia mensa lignea extensa, sanctum thesaurum in eum deponere atque locare festinant, cum reverentia tamen ut dignum erat, quatenus ab omni exspectantium, sed et desiderantium multitudine adiri et venerari absque gravedine potuisset. Siquidem tanta pullularat frequens populatio, quod nec totius villae capacitas ad capiendum sufficiens erat, sed circumquaque populi per agros vagabantur incerti, quo pacto vel ingenio quave ex parte templum adire quirent. Cum ergo dies jam inclinata esset ad vesperum, sole a meridiano fervore tepente, rursus Patres cum fratribus resumptis cero ferariis et crucibus, induti vestimentis albis sicut prius, gloriosum 137.0076D| revisere satagunt loculum. Nam in principio reversi fuerant necessitate cogente, perpaucis inibi relictis, qui feretrum observarent, et eulogias atque oblationes susciperent, utpote populo plurimum gravedinis simulque molestiae inferente. Sumpto igitur cum diligentia pretioso gestatorio, etiam tum vulgo in vota grassante, cum honore digno et hymnidica pompa, non modica turba eos comitante, sanctas reliquias referentes in sanctam Dei Ecclesiam inthronizant, ac in sacro peribolo retro altare sanctae virginis Hunegundis intra pyramidem, quod nos oraculum dicimus, digno cum obsequio componunt, ad honorem Domini nostri Jesu Christi, qui cum coaeterno Patre et sancto Flamine vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum.