Migne Patrologia Latina Tomus 138
Acta conventus Moguntini
Canon Hludowici regis.
22.
Acta conventus Moguntini (Auctores varii), J. P. Migne cc_id: cps_2.AucVar.AcCoMo, cc_idno: 9657
Canon Hludowici regis. 138.0579B| ¶
Anno Dominicae incarnationis 852, indictione 15, regis vero orthodoxi atque gloriosi et vera clementiae dignitate praecipui Hludowici, anno 18, mense Octobre, die tertio, ex voluntate atque praecepto ejusdem serenissimi principis, sancta synodus habita 138.0580B| est in civitate Magontia, metropoli Germaniae, praesidente Rabono, venerabili ejusdem civitatis archiepiscopo, cum ceteris episcopis orientalis Frantiae, et Bajoariae, atque Saxoniae. Hoc est Liuprammo Juvavensi archiepiscopo, Zozbaldo episcopo, Salomone episcopo Essone episcopo, Lantone episcopo 138.0581A| , Otkario episcopo, Gebehardo episcopo, Hemmone episcopo, Baturato episcopo, Gozperto episcopo, Erchanfrido episcopo, Hartwigo episcopo, Lantfrido episcopo, Altfrido episcopo, Liutprando episcopo, Diatmaro chorepiscopo, Folchardo chorepiscopo, Albericho chorepiscopo, Reginhario chorepiscopo, Grimaldo abbate, Rathleiho abbate, Hantone abbate, et reliquis aecclesiastici ordinis viris, presbiteris videlicet, monachis atque diaconibus, a quibus statutum est haec synodalium decreta gestorum, quorum capita subter adnexa sunt.
- 1.
De concordia episcoporum comitumque fidelium. Sane opus est ut pax et concordia sit atque unanimitas 138.0581B| in populo christiano, quia unum Deum patrem habemus in coelis, et unam matrem aecclesiam, unam fidem, unum baptisma: ideo in una pace et unanimitate concorditer vivere debemus, si ad unam et veram hereditatem regni coelestis cupimus pervenire; quia non est dissensionis Deus, sed pacis, ut ipse ait: Beati pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur. Igitur si inter omnes fideles pax, et concordia habenda est, dicente Apostolo: Pacem sequimini et sanctimoniam, sine qua nemo videbit Deum; multo magis inter episcopos et comites esse debet, qui post imperialis apicis dignitatem populum Dei regunt. Ita enim inter se concordiam habent, ut alterutrum sibi ad Dei servitium peragendum, et ministerium suum explendum non solum non noceant, 138.0581C| quin potius adminiculo sint.
- 2.
De potestate episcoporum. Ut episcopi potestatem habeant res ecclesiasticas praevidere, regere, gubernare, atque dispensare secundum canonum auctoritatem, volumus: et ut laici in eorum ministerio oboediant episcopis ad regendas aecclesias, viduas et orphanos defensandos; et ut oboedientes sint eis ad eorum christianitatem servandam; consentientesque sint comites et judices praesulibus suis ad justitias faciendas, juxta praecepta divinae legis, 138.0582A| et nullatenus per aliquorum mendatium vel falsum testimonium neque perjurium, aut per praemium, lex justa in aliquo depravetur.
- 3.
De decimis exquirendis. Volumus, ut decimae quae singulis dantur aecclesiis, per consulta episcoporum a presbiteris ad usus aecclesiae et pauperum summa diligentia dispensentur. Quatuor autem tam de redditibus, quam de oblatione fidelium, prout cujuslibet aecclesiae facultas admittit, sicut dudum rationabiliter decretum est, convenit fieri portiones. Quarum sit una pontificis, altera clericorum, tertia pauperum, quarta fabricis applicanda juxta constitutionem episcopalem. Admonendum tamen est, ut decima Deo omnino dari non neglegatur, quam ipse Deus sibi constituit dari; quia timendum est, si quis 138.0582B| Deo suum debitum abstrait, ne forte Deus per peccatum suum auferat ei necessaria sua. Dicit enim Deus taliter in Levitico de decimis: Omnes decime terre, sive de fructibus, sive de pomis arborum, Domini sint, et illi sanctificantur boves et oves et caprae, quae sub pastoris virga transeunt; quicquid decimum venerit, sanctificabitur Domino. Si quis mutabitur, et quod mutat, et quod mutabitur sanctificabitur Domino. Non eligetur, nec bonum nec malum, nec altero commutabitur, et non redimetur. Sed quia modo multi inveniuntur decimas dare nolentes, statuimus, ut secundum Domini praeceptum, ammoneantur semel et secundo atque tertio; si non emendaverint, anathematis vinculo constringantur usque ad satisfactionem et emendationem congruam. 138.0582C| Nam hoc censuimus, quia sacri conones praecipiunt, de decimis fidelium quattuor fieri portiones, ex quibus una ad susceptionem pertineat episcopi. Statuimus ut per aecclesias monachorum vel laicorum et per capellas dominicas seu beneficiatas, ubi decime dantur, episcopi digno honore suscipiantur, ut ecclesiasticum officium ibi persolvere possint Ecclesiae antiquitus constitute propter nova oratoria nec decimis nec possessionibus aliis priventur, nec ullam omnino injuriam patiantur. 138.0583A|
- 4.
Ut nullus audeat inmunitates infringere. Quisquis fastu superbie elatus domum Dei ducit contemptibilem, et possessiones Deo consecratas, atque ob honorem Dei sub regia inmunitatis defensione constitutas inhoneste tractaverit, vel infringere praesumpserit, quasi invasor et violator domus Dei excommunicetur. Decet enim ut indignationem Domini atque ipsius regis sentiat, cujus benevolentiae contemptor, et constitutionis praevaricator exstitit. Nihilominus tamen rex sue concessionis inmunitatem ab omnibus dicionis suae subjectis inlaesam conservare praecipiat; assensum vero non praebeat inprovide affirmantibus, non debere esse res dominicas, id est Domino dominantium traditas, ita sub defensione regis, sicut propriae suae haereditates; 138.0583B| magis magisque advertat, quia quanto Deus excellentior est homine, tanto praestantior est divina causa mortalium possessione. Quocirca decipitur, quisquis plus in propriis quam in dominicis rebus gloriatur; quarum divinarum defensor, et custos divinitus statutus, diligenti cura non solum eas servare, sed etiam multiplicare debet; magisque illa quae diximus praestantiore quam sua defendere illum oportet et augmentare. Si quis igitur insanus inportunitate inprobitatis suae regem a recto proposito pervertere temptaverit, nullisque remediis mitigare posse visus fuerit, licet obsequiis aliquibus transitoriis sit necessarius, abscidendus ab eo projiciendusque est, juxta illut evangelicum: Si pes, manus oculusque tuus scandalizet te, erue illam et projice 138.0583C| abs te.
- 5.
Ut heredes ecclesiam non dividantur. Perlatum ad nos est quod inter heredes ecclesie in rebus propriis constitute dividantur, et tanta per eandem divisionem simultas oriatur, ut unius altaris quattuor partes fiant, et singulae partes singulos habeant presbiteros; quod sine discordia et simultate nullo modo augeri potest. Unde nobis visum est quod hujuscemodi ecclesiae inter heredes dividi non debeant, et si in contentionem venerint, et simultates inter eos surrexerint, per quas sacerdos suo ibi officio canonice fungi non possit, praecipiatur ab episcopo civitatis, ut nullo modo ibi missarum solemnia celebrentur, donec illi ad concordiam redeant ex pari voto, atque consilio ecclesia illa sacerdotem 138.0584A| canonice habeat, qui libere suum ministerium ibi peragere possit.
- 6.
Ut episcopi venationem non exerceant. Ut omnis controversia quae de ecclesiasticis rebus fit secundum divinam legem sub duobus vel tribus testibus terminetur, dicente Domino: Non unus stet contra alium; sed in ore duorum vel trium testium fiat omne verbum contra episcopos, qui canes vel cetera joca habere volunt. In psalmo 24 sicut scriptum est: Confundantur omnes inique agentes supervacue, et in 30º: Odisti observantes vanitates supervacue, vel sicut hebraica translatio habet: Odisti custodientes frustra. In Jona quoque propheta: Qui custodiunt vanitates frustra misericordiam suam derelinquunt. Hinc ergo pensandum est, si illi qui adquirendis 138.0584B| transitoriis rebus elaborant; quae aliquando necessaria putantur, contra quas necessitates in praedictis psalmis orat: De necessitatibus meis erue me, et salvasti de necessitatibus animam meam, confusione vel odio Dei digni sunt, aut misericordiam suam derelinquunt, Deum videlicet cui dicimus vel cui cantamus: Deus meus, misericordia mea, quanto magis illi, qui ea diligunt quae nullius sunt utilitatis. Item 39º psalmo scriptum est: Beatus vir, cujus est nomen Domini spes ejus: et non respexit in vanitates, et insanias falsas; et secundum ebraicum: Beatus vir, qui posuit Deum confidentiam suam, et non est aversus ad superbias pompasque mendatii. In 118. Averte oculos meos, ne videant vanitatem. In libro Jeremiae prophetae, in verbis Baruch scriptum 138.0584C| est: Ubi sunt principes nationum, et qui dominantur bestiarum, quae sunt super terram? qui in avibus ludunt, qui peccuniam thesaurizant et aurum, in quo confidebant homines, et non est finis possessionis ipsorum? qui in argento fabricant, et solliciti sunt, et non est inventio operum ipsorum? Exterminati sunt, et in infernum descenderunt, et alii surrexerunt pro eis. Pensandum omnibus est in hac sententia, quia si principibus et laicis hominibus etiam paganis nihil prodest, quia dominantur bestiarum et in avibus ludunt, quanto magis episcopis obest et quibus portare neque sacculum neque peram licet, neque duabus indui tunicis, et quibus possidere aurum vel argentum vel aes in zona non licet, quomodo possidere canes licebit; et qui in via virgam 138.0585A| ferre non debent, quomodo accipitres portare debebunt? Sic rite canones praecipiunt ut episcopus vilem subpellectilem mensae ad victum pauperum habeat, et dignitatis suae auctoritatem fide et vite meritis querat. Nam pastor a pascendis ovibus vocatus est, non a canibus: sicut per prophetam dicitur: Nonne oves pascuntur a pastoribus? Hinc Bonefacius in synodalibus decretis sub Carlomanno duce et principe Francorum habitis ait venationes et silvaticas vagationes cum canibus omnibus servis Dei interdici; similiter ut accipitres et falcones non habeant. In concilio vero Agatensi et reliquis sanctorum Patrum conventibus pari ratione hoc modo diffinitum est: Episcopis, presbiteris atque diaconibus canes ad venandum atque falcones 138.0585B| ceterasque ad ludendum aves habere non liceat; quod si quis talium personarum in hac voluntate fuerit detentus, si episcopus est, tribus mensibus a communione suspendatur, presbiter duobus, diaconus uno ab omni officio ecclesiastico et communione removeatur.
- 7.
De continentia presbiterorum. Id etiam ad custodiendam vitam et famam speciali ordinatione praecipimus, ut nullus clericorum extraneae mulieri qualibet collatione aut familiaritate jungatur; et non solum in domo illius extranea mulier non accedat, sed nec ipse frequentandi ad extraneam mulierem habeat potestatem, sed cum matre tantum et sorore, filia et nepte, si habuerit, liberam habeat potestatem. Item in sequente capitulo ancillas vel 138.0585C| libertas a cellario vel secreto ministerio et ab eadem mansione in qua clericus manet, placuit removeri. In concilio vero Hilardense capitulo 15 ita praecipitur: Familiaritatem extranearum mulierum licet ex toto sancti Patres antiquis monitionibus praeceperint clericis evitandam, id nunc tamen nobis visum est, ut qui talis probabitur, post primam et secundam ammonitionem si emendare neglexerit, donec in vitio perseverat, officii sui dignitate privetur. Quod si se Deo juvante correxerit, sancto ministerio restauretur.
- 8.
De excusatione prespiterorum et diaconorum. Si quis presbiter vitae suae neglegens pravis exemplis mala de se suspicari permiserit, et populus ab episcopo juramento seo banno christianitatis constrictus, infamiam ejus patefecerit, et ceteri accusatores 138.0585D| criminis ejus defuerint, admoneatur primo seorsum ab episcopo, deinde sub duobus vel tribus testibus; si non emendaverit, in conventu presbiterorum episcopus eum publica increpatione admoneat. Si vero nec sic se correxerit, ab officio suspendatur usque ad dignam satisfactionem, ne 138.0586A| populus fidelium in eo scandalum patiatur. Si autem accusatores legitimi fuerint, qui ejus crimina manifestis indiciis probare contenderint, et ipse negaverit, tunc ipse cum sociis suis ejusdem ordinis sex viris, si valet, a crimine semetipsum expurget. Diaconus vero, si eodem crimine accusatus fuerit, semetipsum cum tribus examinet.
- 9.
De infantibus obpressis. Si quis infantem suum incaute oppresserit aut vestimentorum pondere suffocaverit post baptisma, proximos 40 dies peniteat in pane et aqua et oleribus atque leguminibus, et a conjugio se abstineat. Postea tres annos in penitentia exigat per legitimas ferias, et tres quadragesimas. Et si ante baptismum oppresserit infantem, proximos dies 40, ut supra. Postea vero 138.0586B| quinquennium expleat.
- 10.
De adulterio. Si quis incestum occulta commiserit, et sacerdoti occulte confessionem egerit, indicetur ei remedium canonicum quod subire debuerat, si ejus facinus publicum fuisset; verum quia latet commissum, detur ei a sacerdote consilium, ut saluti animae suae per occultam penitentiam prospiciat; hoc est ut veraciter ex corde peniteat, se graviter deliquisse, et per jejunia et elemosinas vigiliasque, atque per sacras orationes cum lacrimis se purgare contendat, et sic se ad spem veniae per misericordiam Dei pervenire confidat.
- 11.
De homicidio. Si quattuor vel quinque seu etiam plures contra hominem unum rixati fuerint, et ab his vulneratus mortuus fuerit, quicumque 138.0586C| eorum plagam imposuisset, secundum statuta canonum ut homicida judicetur, septem annorum penitentiam subeat; hoc est proximos dies 40 peniteat in pane et aqua et leguminibus et oleribus, abstineat se ab uxore et ingressu ecclesie, deinde 3 annos abstineat se a carne, vino, medone et cervisa mellita, exceptis festis diebus et gravi infirmitate. Reliquos autem quattuor tribus legitimis feriis in singulis hebdomadibus et 3 quadragesimis in annis singulis a carne tantum abstineat. Albgis, qui uxorem Patrichi publice auferens ad extremos fines regni duxit in rudem adhuc christianitatem gentis Maraensium, et crimine adulterii ecclesiam Christi diffamavit, communi consilio decernimus, ut jussu regis in exilium missus, juxta sacrorum canonum 138.0586D| statuta penitentiam pleniter agat, id est 3 annos cum pane et aqua et leguminibus atque holeribus, exceptis praecipuis festivitatibus, et postea 4 annos alios per singulas ebdomadas tres dies similiter abstineat, et tres quadragesimas, nisi infirmitas nimia hoc illum prohibeat ita inplere, et deposito 138.0587A| militari cingulo omni tempore vitae absque conjugio permaneat. De Battone, qui accusatur homines quinque occidisse, judicavimus eum, et a conjugio se abstinere, et usque ad finem vite sue in penitentia perseverare.
- 12.
De concubinis. Quod si quislibet concubinam habuerit, que non legitime fuit desponsata, et postea desponsatam rite puellam duxerit abjecta concubina, habeat illam quam legitime desponsavit. De hoc Leo papa in decretis suis ita diffinivit dicens: Dubium non est eam mulierem non pertinere ad matrimonium, in qua docetur nuptiale non fuisse mysterium; paterno arbitrio viris junctae carent culpa, si mulieres, que a viris habebantur, in matrimonio non fuerunt, quia aliud est nupta, aliud concubina 138.0587B| .
- 13.
Item de homicidiis. Ubi manifestari potest, quemlibet hominem perpetrasse homicidium, secundum canones condignum penitentiae judicium illi ingeratur. Si autem manifestis indiciis non potest probari eum homicidam esse, nec ipse vult confiteri, omnipotentis Dei judicio, cui omnia occulta manifesta sunt, reservetur, eique tamen indicetur, quod communione ecclesiastica indignus sit, donec perpetratum crimen per confessionem et penitentiam condignam ab hoc crimine se absolvere decertet. Si maritus uxorem aut uxor maritum interfecerit, equum judicium sit super eos, dicente Domino: Non facias quod iniquum est, nec injuste judicabis, nec consideras personam pauperis, nec honores vultum 138.0587C| potentis; juste judicabis proximum tuum, sive dives sit ille sive peregrinus; nulla erit distantia personarum, ita parvum audietis ut magnum; nec accipietis cujusquam personam, quia Dei judicium est. Idcirco uterque eorum in hujusmodi criminis accusatione si negaverit, pari judicio examinetur.
- 14.
De operibus servilibus que diebus Dominicis non sunt agenda. Statuimus quoque secundum quod in lege Dominus praecepit, ut opera servilia diebus Dominicis non agantur, sicut et bonae memoriae genitor meus in suis synodalibus edictis mandavit, quod nec viri ruralia exerceant, nec in vinea colenda, nec in campis arando, nec in metente vel foenum secando, vel sepem ponendo, nec in silvis stirpando, 138.0587D| vel arbores caedere, vel in petris laborare, nec domos struere, nec in orto laborent, nec ad placita conveniant, nec venationes exerceant; et tria carraria opera licet fieri in die dominico, id est hostialia carra, vel victualia, et si forte necesse erit corpus cujuslibet duci ad sepulchrum. Item femine opera 138.0588A| textilia non faciant, nec capulent vestitus, nec consuant, vel acupile fiant, nec lanam carpere, nec linum battere, nec in publico vestimenta lavare, nec berbices tondere habeant licitum: ut omnimodis bonorum requies die Dominico persolvatur; sed ad missarum solemnia ad ecclesiam undique conveniant, et laudent Deum pro omnibus bonis, que nobis in illa die fecit.
- 15.
Qui uxorem habet et simul concubinam. De eo qui uxorem habet, si concubinam habuerit, non communicet. Ceterum autem is qui non habet uxorem, et pro uxore concubinam habet, a communione non pellatur, tantum aut unius mulieris, aut uxoris aut concubinae, ut ei placuerit, sit conjunctione contentus. Alias vero vivens, abiciatur, donec desinat 138.0588B| aut ad penitentiam revertatur.
- 16.
De parvulis infirmis baptizandis. Si parvulus egrotans ad quemlibet presbiterum baptismi gratia de cujuslibet parrochia allatus fuerit, ei baptismi sacramentum nullomodo non negetur. Si quis hoc munus petenti concedere detractaverit, et ille parvulus absque baptismatis gratia mortuus fuerit, noverit se ille, qui eum non baptizavit, pro ejus anima rationem redditurum in die judicii.
- 17.
Ut nullus presbyter alii suam parrochiam intervenire praesumat. Nullus presbyter fidelibus sanctae Dei ecclesiae de alterius presbyteri parroechia persuadeat, ut suam ecclesiam concurrant derelicta propria ecclesia, et suas decimas sibi dent. Sed unusquisque sua ecclesia contentus et populo, 138.0588C| quod sibi non vult fieri, alteri nequaquam faciat, juxta illud evangelicum: Quecumque vultis ut faciant vobis homines, hec eadem facite illis. Quisquis autem contra haec constituta venerit, aut his monitis nostris reniti temptaverit, aut gradum se sciat amissurum, aut in carcere longo tempore detinendum.
- 18.
Ut nullus alterius clericum sollicitet. Hoc quoque modis omnibus prohibemus, ut nullus vestrum alterius clericum sollicitet aut recipiat, quia gravis de hac re in sacris canonibus sententia est.
- 19.
Ut nullus presbyter munera dare praesumat alterius ecclesiam subripere. Si quis presbyter 138.0588D| inventus fuerit alicui clerico aut laico munera dare aut dedisse, ut ecclesiam alterius presbiteri subripiat, sciat se pro hac rapina et seva cupiditate aut gradum amissurum, aut in carceris erumna longo tempore penitentiam agendo detinendum.
- 20.
De presbiteris qui habuere conjugia. Quicumque 138.0589A| discernit a presbitero qui uxorem habuit, quod non oporteat eo ministrante de oblatione percipere, anathema sit.
- 21.
Ut presbyteri honorem habeant. Quod non oporteat diaconum coram presbytero sedere, sed jussione presbyteri sedeat. Similiter autem et diaconus honore habeatur ab obsequentibus, id est subdiaconis et omnibus clericis.
- 22.
Non licet in quadragesima festa celebrare. Quod non oporteat in quadragesima panem benedictionis offerri nisi sabbato et dominico, id est natalicia vel festa sanctorum celebrare.
- 23.
Non licere clericis spectaculis ludicris 138.0590A| interesse. Quod non oporteat sacerdotes aut clericos quibuscumque spectaculis in coenis aut in nuptiis interesse, sed antequam thimelici ingrediantur, exsurgere eos convenit atque inde descendere.
- 24.
Non licere missam cantare in domo. Quod non oporteat in domibus oblationes celebrari ab episcopis vel presbiteris, id est missam cantare.
- 25.
In concilio Chalcedonense. Quod non oporteat episcopos aut quemlibet ex clero per peccunias ordinari; qui utique deponendi sunt, et qui ordinet et qui ordinantur, nec non et qui mediator inter eos.