Pagina:Gravina, Gianvincenzo – Scritti critici e teorici, 1973 – BEIC 1839108.djvu/442

Haec pagina emendata est
440
orationes

«Recipe — inquiens — gladium hunc, ut eo non in subjectos meos posthac, sed in hostes utaris».

At si clementiam deponere cogeris in ulciscendis injuriis alienis, omnem tamen eam large adhibes in remittendis tuis, utpote qui morsus lividorum cura scientiaque principis indignos judices et magnifice toleres, rideasque maledicentiam poëtarum, quorum, ais, proprium esse vana jactare atque invenire falsa. Sed quid miramur in te calumniarum tolerantiam, qui et insidias conjunctorum non semel, praecipue dum abesses, contra salutem tuam in perpetuam populorum calamitatem conspirantium tanta magnitudine animi contemseris, ut vix patefacta conjuratione oblivionem injuriarum nunciaveris, illique abs te timere desierint, cum adhuc ab eis timendum tibi superesset. His tu virtutibus tanto supra tuum imperium sublatus quanto illud regna supergreditur aliorum, jure damnas inanium ornamentorum et gemmarum fastum: solumque regum ornamentum et nitorem ducis egregiorum gloriam laudemque facinorum. Ideoque regias indutus vestes, ridere soles amentiam eorum qui te ab illis magis admirantur, quasi augendis rebus externis proprium quidquam hominis augeretur. Nec raro eas tibi exuens adstantibus largiris, ut non tam oculi fulgore illarum, quam animi virtutum tuarum adspectu percellantur, exemploque tuo doceantur proceres divitiarum usum atque intelligant eas non esse utiles, nisi ad utilitatem deducantur aliorum, cum videant quaecumque ad voluptatem vulgo referuntur, aut ad stultorum admirationem: revocari abs te ad cultum exercitiumque liberalitatis: quo tantum nomine a sapientibus opum bonorumque abundantia toleratur. Res nimirum homines non illarum officio atque usu, sed sua ipsorum opinione atque affectione propria aestimantes et fortunam in laudem suam stulte conferentes, non animadvertunt quo superbius ex opulentia et potentia efferuntur, eo vilius demittere semetipsos, quando naturam humanam, qua nihil sub coelo sublimius, rebus submittunt insensilibus et caducis, quibus vilissimus quisque hominum, divino judicio antecellit.

Ideo tu, qui res creatas non communi aestimatione metiris, sed latitudine atque sublimitate animi tui, qui omnia expendit