Pagina:Dimitrie Cantemir - Operele Principelui Demetriu Cantemiru, typărite de Societatea Academică Română. Volumul 1 - Descriptio Moldaviae. Cu charta g.pdf/98

Haec pagina nondum emendata est
88
DEMETRII CANTEMIRI

Uszarei, qui missos ab othmanna aula Turcas et a Crimensi Chano Tataros ad hospitia deducunt, iis commeatum necessarium procurant ac in reliquis inserviunt.

CAPUT VII - DE EXERCITU MOLDAVIAE

Expositis baronum Moldaviae aulaeque principalis ministrorum nominibus, sequitur, ut de milite, quem Moldavia olim habuit et nunc alit, brevibus disseramus Liberae aliquando Moldaviae exercitum septuaginta millibus, haud raro etiam centum millibus militum numeratum fuisse, domestici annales referunt; cui rei fidem facile habebit, qui consideraverit quam potentibus cum vicinis, Turcis, Polonis, Cozacis, Hungaris, et Valachis, Moldavia olim bellum gesserit, et contra illorum conatus usque ad Bogdani III tempora non defenderit solum libertatem, sed et fines suos protulerit longius. At vero eae Moldavorum vires, uti sub Stephano Magno ad summum fastigium pervenerant, ita et ex eo tempore sensim decrescere coeperunt. Primi enim post Bogdanum III, qui Moldaviam Turcis tradiderat, illius provinciae rectores, cum Turcarum tutela a vicinorum iniuriis tuti essent, solenni otiosis more militarem rem negligebant, et inutile arbitrati sine necessitate tot homines alere, non solum a pristina virtute, sed et numero ut deficerent ipsorum copiae, facile permittebant. Neque tamen usque ad Movilarum aevum minus quadraginta millibus in campum a principibus nostris educta fuisse Moldaviae chronici testantur, at post illa tempora tum intestinis dissidiis, tum Turcarum fraudibus, qui rebellione principum occasionem nacti omni splendore moldavicum diadema privare conabantur, eousque cecidit Moldavorum potentia, ut nunc vix sex vel octo millia militum hosti opponere queant. Distinguuntur autem ii in stipendiarios, qui certo constitutoque stipendio conducuntur, et milites de scutala, qui pro tributi immunitate suis castra sequuntur sumtibus.

Stipendiariorum militum praefecti sunt:

Baszbuluk baszi: decem iste bulugbasziis vel capitaneis imperat,