secuti fuerant, obtinuit dignitatem. Huius successores impetratam, partim haereditario iure, partim primatum electione, dominationem tanta gesserunt cum autoritate, ut Christianorum principum pluribus licet potentia et ditionum amplitudine, nemini tamen potestate et in suos iure cederent. Nullum deerat illis, quo maximi principes superbiunt, summae potestatis προτέρημα. Praeter Deum et gladium, superiorem in sua ditione agnoscebant neminem: nulli principi extero, vel feudi vel fidelitatis nomine, erant obstricti, bellum, pax, vita, mors et bona omnium incolarum ex ipsorum pendebat arbitrio, ac de illis omnibus pro lubitu iuste iniuste nemine contradicente poterat decernere. Denique et regium diadema ac despotae (Leunclavius, Pandect. cap. 71) nomen, Concilii Florentini tempore, Alexandro Bono Iohannes Palaeologus Constantinopoleos imperator concesserat. Si quando principem lacessebat vis inimica, illo iubente tota gens arma capere, vindictamque ab hostibus sumere debebat. Ita stetit et defensa fuit Moldavia, non contra vicinorum solum Polonorum et Transylvanorum iniurias, sed et Turcarum furorem, quin etiam Stefani M.[1] ductu, hostibus undequaque devictis, ulterius inimicas terras protulit suos limites. Verum enim vero huius dominatio fatalis periodus Moldaviae, summusque eiusque incrementi
- ↑ De quo principe Dlugossi historici Poloni tale fertur testimonium: O Virum, ait, admirabilem, hero icis ducibus, quos tantopere admiramur, nihilo inferiorem, qui sub nostra aetate tam magnificam victoriam inter Principes mundi primus ex Turco retulit, meo iudicio dignissimus, cui totius mundi principatus et imperium, et praecipue munus Imperatoris et Ducis contra Turcos, communi Christianorum consilio, consensu et decreto, aliis principibus et regibus Catholicis in dissidia et voluptates, aut in bella civilia resolutis, committeretur. lib. 13. pag. 513. ad annum 1474. et pag. 532 vigilantissimum, illustrem et insignem Principem atque Athletam appellat Stephanum. Vide plura eius apud hune authorem elogia. Et Stanislaus Orichovius, itidem Polonus Scriptor, Hi (de Moldavis loquens), inquit, natura, moribus, ac lingua, non multo a cultu Italiae absunt, suntque homines feri magnaeque virtutis, neque alia gens est, quae pro gloria belli et fortitudine angustiores fines cum habeat, plures ex propinquitate hostes sustineat, quibus continenter aut bellum infert, aut illatum defendit; tantae autem sunt virtutis, ut cum omnibus his gentibus, quorum fines attingunt, eodem tempore semper bello contenderint, victoresque fuerint. Nam Stefanus, qui, patrum nostrorum memoria, principatum in Dacia (Moldavia) obtinebat, una propemodum aestate Baiezedem Turcam, Matheum Ungarum, et Ioannem Albertum Polonum bello magno devicerat. Annal. 5. ad an. 1552.
