Pagina:Alighieri, Giuliani - Opere latine vol I - 1878.djvu/89

Haec pagina emendata est
70
DE VULGARI ELOQUENTIA.


finiens sub compendio ventilemus: et primo de cantu Stantiæ, deinde de habitudine, et postmodum de carminibus et syllabis percunctemur.
  Dicimus ergo, quod omnis Stantia ad quandam odam recipiendam armonizata est; sed in modo diversificari videtur; quia quædam sunt sub una oda continua, usque ad ultimum progressive, hoc est sine iteratione modulationis cujusquam, et sine dieresi (et dieresim dicimus deductionem vergentem de una oda in aliam: hanc Voltam vocamus, cum Vulgus alloquimur): et hujusmodi Stantia usus est fere in omnibus Cantionibus suis Arnaldus Daniel: et nos eum secuti sumus, cum diximus:

«Al poco giorno, ed al gran cerchio d’ombra.»

Quædam vero sunt dieresim patientes, et dieresis esse non potest secundum quod eam appellamus, nisi reiteratio unius odæ fiat, vel ante dieresim, vel post, vel utrinque. Si ante dieresim repetitio fiat, Stantiam dicimus habere Pedes; et duos habere decet, licet quandoque tres fiant, rarissime tamen. Si repetitio fiat post dieresim, tunc dicimus, Stantiam habere Versus. Si ante non fiat repetitio, Stantiam dicimus habere Frontem: si post non fiat, dicimus habere Syrma, sive Caudam. Vide igitur, Lector, quanta licentia data sit Cantiones poetantibus; et considera, cujus rei causa tam largum arbitrium sibi usus adsciverit; et si recto calle ratio te direxerit, videbis auctoritatis dignitate sola, quod dicimus, esse concessum. Satis hinc innotescere potest, quomodo Cantionis ars circa cantus divisionem constat, et ideo ad habitudinem procedamus.